Sermo (Gallus Hibernus)

E Wikisource
 EPUB   MOBI   PDF   RTF   TXT
Sermo
saeculo VI

editio: Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 87

pdf


Sermo

Sermo (Gallus Hibernus), J. P. Migne

Sermo

(0013A)Sempiternus et inaestimabilis Deus, cum coaeterna sibi sapientia, hoc est, Filio sempiterno, et charitate sibi et Filio suo consempiterna, id est, Spiritu sancto, absque ulla inchoationis vel temporis mutabilitate, vel locorum vel ministeriorum indigentia, semper in semetipso beata et immortali majestate subsistens. Nequaquam tamen sine congruo sibi servitiorum obsequio solitarius mansisse putandus est, cum manifestissime dicat Apostolus: Elegit nos in Christo ante constitutionem mundi (Ephes. I, 4); praedestinatione scilicet aeterna, non creatione temporaria, sed vocatione gratuita, vel indebita gratia. Sed qui semper omnia futura in sua bonitate, et maxime sanctorum angelorum, et hominum societatem, praesentialiter contuendo quasi facta disponit; (0013B)aliquando etiam praescitam et praedestinatam immobili consilio creaturam, ad se laudandum, et ex se, et in se, et per se beate vivendum omnipotentissimo dignatus est opificio creare de nihilo, et super coelestia quidem beatis spiritibus habitaculum fecit, terram vero futuris hominibus praeparavit. Quorum creationis causam nosse nos convenit, fratres Christianissimi, ne, viles vos et abjectos arbitrantes, pecudum conversatione dignitatem vestram nullificetis.

II. Deus summe bonus, benevolentia plenus, invidiae carens, malitiae nescius, spiritus angelicos exemplo sui rationabiles creare disposuit, ut ipsum Dominum suae cognoscentes originis auctorem, dilectionis ejus pinguedine refecti, in ipso delectarentur (0013C)esse beati. Sed cum de illis aliqui, nondum de ejus dulcedine degustata, seipsos sibi esse principium et caput, vitamque et suavitatem, cursu temerario et stultissimo persuadere sibi praesumerent: intus inanes et vacui, superbiaeque pondere praegravati, de tranquillissimo coelorum habitaculo in hujus aeris tempestuosam turbulentiam, usque in diem generalis et sempiterni judicii, repentino sunt casu detrusi. Sed immutabilis benignissimi Creatoris voluntas praefinitum beatissimi coetus numerum supplere disponens, humanum genus in eorum locum substituit. Quos homines ratione praeditos, praeceptis instructos, minis coercitos, proprio dereliquit arbitrio, ut imitatione Dei prava et iniqua contemnerent, ac recta et aequa retinere curarent. (0013D)Impius autem homicida Satanas, qui nec sibimet (0014A)ipsi pepercit, tantum a Deo terrigenis honorem collatum perdolens, casum quo ipse superbus periit incautis et fallaciae nesciis invidus persuasit; ut videlicet non creatorem sempiternum pro Deo venerari, sed creaturam temporalem, hoc est, seipsos sibi pro diis habere delectatione mortifera consentirent. Quod maximum et immanissimum peccatum tanta flagitia et facinora vel etiam crimina sunt subsecuta, ut justitia divina mundum quem omnimodo decoravit ornatu, cum humano genere quod eidem regendo praefecit, aquis diluvii delere decreverit. Et faceret, nisi multam malitiam nostram ejus immensa bonitas superaret.

III. Ergo nec tanta scelera inulta dereliquit, nec tamen creaturam bene conditam penitus consumpsit. (0014B)Ex omnibus hominibus, uno delecto justo, per cujus providentiam, imo suam admonitionem, talis quaedam arca construeretur, in qua ipse cum domo sua et reliqua creatura ad resuscitandum semen competente, in supremis licet periculis se quasi defuncti mundi superstitem remanere miraretur. Cumque post totius anni paene circulum praesago nomine Noe nuncupatum, quasi consolatorem tantae, licet justissimae vindictae, de claustri illius ergastulo creator miseratus eduxisset, et ipsum cum prole sua, et seminarium cunctae creaturae nova benedictione ditavit. Jamque renascentibus filiis Adam, revixit et superbia dudum in radice damnata, adeo ut lutei mortales luteo et bitumine turrim construere molirentur, de cujus cacumine sidereum et immortale (0014C)habitaculum, Deo possessore invito, possent invadere. Cujus tam invicti (ut stolidis videbatur) machinamenti conspirationem tam facile omnipotentissima sapientia dissipavit, ut linguis omnium confusione diversissima, vel similitudine dissimillima disparatis, nullus consanguinei vel fratris sui linguam intelligere posset. Et idcirco universi per regiones et loca varia disjecti, ut terris et loquela divisi, ita et religione vel potius furore dispersi; et alii quidem coelestem naturam hominum ministeriis, Deo auctore provisam, divino cultu et servitute venerati sunt: alii vero mortuis hominibus simulacra facientes, malignos spiritus affidentes eis quasi tutores et fautores animae vel corporis vivorum, (0014D)licet juste mortalium, dementes colere coeperunt. Sed adhuc indefessa pietas immortalis et verae deitatis (0015A)creaturam benigne conditam, non usquequaque sua miseratione privatam dispulit, sed de medio idololatriae deditarum gentium Abraham patrem futurorum fidelium, ad se verum et vivum Deum cognoscendum de coelo vocavit.

IV. Qui incomparabili plenus obedientia, divino parens imperio, exiit de terra et cognatione sua, nesciens adhuc quo ire deberet, dummodo Dei jussionem expleret. Qua de re hujuscemodi desuper accepit oraculum, quod et terram peregrinationis suae in possessionem esset accepturus: quod factum est in Judaeis de carne ejus, mortali propagine descendentibus: et quod in semine ipsius benedicerentur omnes gentes. Quod in nobis ipsis per Christum, ex ejus semine secundum carnem procreatum (0015B)per Virginem, completum esse gaudemus. Hujus igitur fidei in praeputio comprobatae quasi quoddam signaculum eidem patri Abraham circumcisionis imposuit signum. Quo tam diu gentem de ejus femore propagatam oportuit insigniri, donec ille veniret qui omnes in se credentes ab omni peccato et circumcisionis injuria, sua passione redimeret. Cum autem populus de illo non modicus exortus, causa famis de terra Chanaan quam incolebant, terram ingrederentur Aegypti, quo Deus unum de prone potibus ejus, causa multorum salutis, direxit; per cujus providentiam mundus pene totus alimentorum penuria periclitatus aliquatenus conservaretur; et juxta ritum gentis illius milleformia coepissent monstra venerari, durissimis etiam operibus premerentur (0015C)ab Aegyptiis: recordatus Deus fidei probitatisque patrum, direxit ad eos servum suum Moysen, qui, per multa signa et plagas intolerabiles domitis Aegyptiis, Dei populum ad terram patriarchae Abraham dudum promissam, coelesti ducatu directus introduceret. Cumque de terra illa progressi inter oram Rubri maris et vastissimam solitudinem fessi consedissent, rex Aegyptiorum, damno servitutis amissae stimulatus, congregato exercitu junctisque curribus, eos ita quasi pisces in gurgustio conclusit. Quibus ad Deum verum levantibus vocem, aquae maris huc atque illuc divisae, iter siccum viantibus praebuerunt. Quod cernentes cultores simiarum et caniformis Anubis, Neptunum jam supervacue placandum sibi putabant, sic undis in partes divisis. (0015D)Omnes igitur sequentes vestigia commeantium, extremo suorum barathrum ingressi, novissimoque plebis Dei ad naturale littus transgressi, ita sunt montibus aquarum involuti, ut nullus remaneret qui factum domi residentibus referre potuisset.

V. Cum autem expensae quas de Aegypto secum tulerant Hebraeis defecissent (quod nomen populo (0016A)Dei idcirco impositum est, quia transierant de gente in gentem, et de regno ad populum alterum), dedit eis Deus panem vel carnes de coelo, aquam vero vel amaram dulcoravit, vel non habitam de petra produxit, et sic eos per desertum quadraginta annos ad terram promissionis circumduxit, donec desuescerent idololatriam de qua erant educti, et quam ubicunque venirent erant inventuri, a qua sicut et de caeteris malis, de coelis illos cavere monuit, et ad se cognoscendum, vel alia bona et justa sectanda diligenter instructos, tandem in terram, pollicitationis suae memor, miseratus introduxit. Et ut pridem Rubrum mare, ita modo Jordanem fluvium navigabilem siccis pedibus transmeare praecepit et fecit. Dumque adhuc qui haec mirabilia (0016B)viderunt superstites in carne vixerunt, notitia et cultus verae Deitatis et divinae veritatis incontaminata perseveravit. Illis vero ad patres suos repositis, filii de carne ipsorum propagati, non fidei bonum imitati, sed circumpositarum gentium simulacra colendo, sunt in praecipitium idololatriae devoluti. Pro quo scelere dati sunt in manus inimicorum suorum, circumcirca vel longe positorum. Et cum aliquando pressi justissime, per preces ad Deum patrum suorum fuissent reversi, suscitavit illis aliquem de fratribus eorum, qui eis et salvator contra hostes, et ad concordiam invicem retinendam judex idoneus existeret. Cumque multo tempore influctuarent, id est, ut cum aliquando illis prosperitas arrideret, ad venerationes idolorum defluerent: cum (0016C)vero tempestas persecutionum immineret, ad Deum verum, ad tutissimum portum omni adnisu redire conarentur.

VI. Tandem dedit illis regem, nomine David, qui et a finitimarum gentium incursionibus defenderet, et timorem Dei, cujus ipse plenissimus erat, et juxta nomen suum, Manu fortis, continuis retineret habenis. Post cujus mortem, cum propter peccatum filiorum ejus, non amplius de duodecim tribubus filiorum Israel (quod nomen patri eorum, et ipsis idcirco impositum est, quia visione sua Deus eumdem dignaretur) quam duae tantum, Benjamin scilicet et Juda, a qua et Judaei sunt appellati, posteris David cum paucis sacerdotibus et levitis adhaererent (quo nomine omnes divino ministerio mancipandi), reliquae (0016D)vero decem, vel potius undecim tribus per regem una subversorem suum Hieroboam nuncupatum, et pessimam ipsius progeniem ad immunditiam idololatriae foeditatis a gloria sua, Deo scilicet sempiterno immanissima dementia recesserunt. Qui et tradidit eos in manus inimicorum suorum, quibus subjecti, idola sunt etiam qui nollent adorare compulsi. (0017A)Sed et fidelissimi David propagatio ad infidelitatis malum non post multum temporis aberravit; adeo ut et ipsi reges et sacerdotes, neglecto unius veri Dei cultu, Saturnos, Junones, turpissimumque Priapum, in ipsa Hierusalem, quam civitatem cum templo in sanctificationem sibi delegit, acti furore venerarentur. Propter quod competenti satis talione impie derelictus ab eis, juste dereliquit eos Deus in potestatem paganorum, ut impleretur quod eis antea comminabatur: Sicut servistis diis alienis in terra vestra, sic servietis diis alienis in terra non vestra, qui non dabunt vobis requiem (Jerem. V, 19; XVI, 13).

VII. Sed et tunc non oblitus fidei Abraham et David, aliquos ex iis, pro reliquiis, in terra sua retinuit, (0017B)templumque suum in Hierusalem ad tempus aliquantulum conservavit, donec, peccatis eorum crebrescentibus, etiam ipsum cum civibus et civitate mereretur incendi. Sed neque tunc eos usquequaque divina deseruit clementia; quin imo de favillis et ruinis urbis eversae quosdam reservavit, quibus aptissime propheticum illud conveniret: Facti estis quasi torris de incendio raptus, et nec sic redistis ad me, dicit Dominus (Amos IV, 11). Quod quidem in eis quos in terra sua residere fecit, completum cognovimus, ut peccata peccatis addentes et se mutua caede vastantes, ultima necessitate, ut sibi videbatur, compulsi in Aegyptum quasi reservandi, contra vetitum divini oraculi, vere trucidandi confugissent. Qui vero a rege qui superbiam (0017C)eorum Dei voluntate domuerat, in captivitatem longinquam fuissent abducti, ibi ad Deum Patrum suorum ex toto corde conversi, ita tribulationis igne decocti sunt, ut nec igne materiali ab ipsius possent amore divelli.

VIII. Tandem ergo misericors et miserator Dominus, tam graves eorum labores miseratus, regum adeo animos qui eosdem in captivitate tenuerunt, ad indulgentiam et relaxationem voluntariam illorum permutavit, ut de publicis reditibus et aerariis plurima impendi praeciperent, in adminiculum ad terram suam revertendi, et templum Dei in ea demum restaurandi. Sed heu! proh dolor! cum legem Dei vel caeremonias, in quantum a finitimis, imo a commixtitiis hostibus impediri non poterant, sedulo curassent (0017D)observare; quod nullus unquam vel excogitare potuisset, repentino casu rex nefandissimus Graecorum, utputa, praevius et praeco malissimi Antichristi, eos ita oppressit, ut non nisi manu coelestis Imperatoris se ullo modo ulterius crederent allevari. Qui et tanto miraculo ab immanissimorum, diversissimorum atque innumerabilium adversariorum eos impetu liberavit, ut paucissimi de Judaeis, plurimis eorum interfectis, reliquis qui manere poterant non parum incuterent ubicunque terroris. At cum illi qui talibus flagellis eruditi Dominum patrum suorum metuere nossent, diversis casibus absumpti, morte sua mundum reliquissent orbatum, (0018A)et propter peccata in saeculo remanentium primum viles personae de successoribus eorum populo Dei praeficerentur, postea vero et ipsi alienigenis miscerentur, vel potius servitutis ejus jugo subjicerentur, necessarium erat ut ipsa divina Sapientia per quam cuncta sunt facta, reficiendo generi humano per se ipsam consulere dignaretur.

IX. Sed quia in sua incomprehensibili majestate natura illa divina ab infirmis et mortalibus comprehendi non poterat, mira pietatis dispensatione procuravit, ut nostrae infirmitati mortali, manente tamen incommutabilitatis suae potentia conformata, de incorruptae Virginis utero nasceretur, et consueto nobis more usque ad juveniles annos aetate et incrementis, gratia vero et sapientia singulari perveniret. (0018B)Nec tamen cum carne sua deitas illius esset obumbrata, per totum potuit humanis mentibus abscondi, his duntaxat qui eum cognitum suscipere voluissent. Quando et in hora nativitatis illius angelus Domini cum magna claritate pastoribus gentis ipsius apparuit, et ortum ejus omnibus gentibus profuturum nuntiavit; in quae verba eidem angelo multitudo coelestis militiae occinuit. Sed et ipsa hora in remotioribus Orientis partibus, sapientissimis et astrorum gnaris hominibus nova stella inopinato apparens, eos ad ortum novi regis attraxit. Nec non et quadragesimo nativitatis ejus die, cum eum ad templum Dei, pro solemni ejus gentis consuetudine, mater Virgo praesentandum deferret, ibidem a sanctis hominibus mundi Salvator est agnitus, et ab eis caeteris (0018C)fidelibus nuntiatus.

X. Duodecimo quoque aetatis anno, cum in eodem templo parentibus remaneret ignaris, videlicet aestimantibus inter cognatos et notos eum secessisse de urbe, sed eo non invento, regrederentur ad templum, et ibi eum post triduum in medio doctorum sapientissime se agentem reperissent, interrogante matre cur eam dolentem reliquisset, respondit: In his quae Patris mei sunt, oportet me esse (Luc. XI, 49): utique insinuans templum non minus ad se quam ad Deum Patrem pertinere. Trigesimo vero ex quo inter homines conversari coepit anno, ad baptisma servuli sui properavit, ut ex eo scilicet sequacibus suis exemplum tribueret, ne quis ab inferiori persona baptizari contemneret, quando ipsum Dominum et (0018D)Deum suum famuli sui manibus baptizatum meminisset. Sed quia non aliqua sui necessitate, sed humilitatis propagandae gratia voluisset in aqua lavari, ecce Deus Pater cum voce de coelo delata contestatus est, dicens: Hic est filius meus dilectus, in quo mihi complacitum est: ipsum audite (Matth. III, 17; XVII, 5). Et Spiritus sanctus, cujus jam et opere conceptus est, ad declarandam sanctitatis ejus innocentiam, in columbae super eum specie descendit.

XI. Ita ergo Christus homo glorificatus et confortatus ad praelium cum diabolo conferendum, quadraginta dierum jejunium exacturus, abiit in desertum. Quibus expletis, callidissimus adversarius, ex (0019A)aliquibus, ut creditur, humani corporis gestibus aut habitu, illum esurire persentiscens, et idcirco hominem eum tantum esse reputans, sed propter vitam innocenter actam super homines formidans; hac arte illum aggreditur, ut si quidem esuriem suam pane de lapide facto, ut ipse suadebat, consolari potuisset, divina in eo potentia deprehensa, ab ejus injuriis et insectationibus quievisset: si in tanta necessitate nec se ipsum recreare quivisset, puro tamen homine comprobato, non minus eum sibi quam caeteros mortalium obnoxium consideraret. Sed admirabilis magister pietatis ita versutias ejus elusit, ut, nec in panes lapidibus permutatis, divinitatis in eo deprehenderet insignia, nec impossibilitate confessa, ad nostra animaretur infirma, dicens quod vita rationalis (0019B)animae non tantum in materiali consistat alimento, sed in omni verbo quod procedit de ore Dei (Matth. IV, 4).

XII. In hoc ergo conflictu certior factus quam ante fuerat, diabolus per ostentationem inanis gloriae qua plurimum delectari mortalium mentes agnoverat, divinitatem Christi se explorare posse putabat: assumpto eo et super fastigia celsissimi templi posito, suasoque ut inde, si Filius Dei esset, se praecipitem daret, et non laederetur. Ad quem bellator invictus hujusmodi temperavit eloquium, ut nec Filium Dei se negaret, nec diaboli suasionibus consentiendum esse doceret, dicens: quia sanae mentis non esset ut quisquam Dominum et Deum suum tentare praesumeret. Igitur et in hoc elisus certamine (0019C)inimicus, per avaritiam qua mundum se peremisse gaudebat, et Christum sibi subjugare non diffidens, ostendit ei omnia regna mundi, et gloriam eorum, eo pacto ut si pro his accipiendis ipsum prostratus adoraret, talibus ab eo donatus abiret. Quam immanissimam blasphemiam magister humilitatis exhorrescens, turbida indignatione monstrum nefandissimum a se repulit, dicens: religiosi cordis esse, Dominum Deum adorare, et illi soli servire. Cujus vi fulminis attonitus adversarius, et ab eo recessit usque ad tempus (Luc. IV, 13). Victoriosissimum vero Regis nostri triumphum admirantes angeli, debitis eum venerati sunt obsequiis.

XIII. His ergo ita peractis, Christus Dominus ad homines regressus, secundum Scripturam, operatus (0019D)est salutem in medio terrae (Psal. LXXIII, 12): caecis visum restituens, surdis auditum, mutis loquelam, leprosis emundationem; mancis opificia, daemoniacis mentem, paralyticis vigorem, claudis gressum, et mille sine nomine morbis omnimodam impertiens medelam. Quin et sequentium quatuor millia de septem panibus et paucissimis piscibus saturavit; aliquando vero de quinque panibus et duobus piscibus ita quinque millia virorum, excepta mulierum et parvulorum immensa numerositate, replevit, ut de fragmentis reliquiarum, quae de his pauculis rebus inter manus et dentes convivantium succreverant (0020A)duodecim corbes ad testimonium tanti miraculi farcirentur. Mare quoque siccis pedibus ambulavit, et fetentes mortuos de sepulcro suscitavit, et ad convivium vocatus, aquas in vina mutavit. Et super haec omnia, Pater de coelo, quondam, discipulis audientibus, interdum vero turbis infinitis astantibus pariter et auscultantibus, eum Filium suum commendavit, et se illum jam clarificasse et adhuc clarificaturum promisit.

XIV. De doctrina vero ejus quis aliquid digne commemoret? cum et discipulis suis talia mandata proponeret quae vix aut nequaquam humana possibilitas, nisi vi valida Dei ipsius adjuta vel attracta, posset exsequi, et omni sexui vel conditioni tam levia et ita salubria ipsa monita intimare curaret, ut (0020B)nullus omnino, nisi multum ignarus et per omnia divina gratia vel protectione indignus, a regno Dei debeat excludi. Denique ipsis apostolis et eorum sequacibus ita bonum virginitatis arripiendum persuasit, ut hoc scirent non humanae industriae, sed muneris esse divini. Abrenuntiationem quoque omnium facultatum et affectionum sic eisdem aggrediendam intimavit, ut se cognoscerent et in hoc saeculo multo plura quam reliquerant accepturos, et in futuro vitam aeternam possessuros, et in die magni judicii cum ipso judices esse venturos. Caeteros autem fideles docuit, ut humilitate, mansuetudine, pace, misericordia, justitia vel patientia deos suos, et sibi regnum Dei, persecutiones etiam improborum, si ita necessitas incumberet, sustinendo acquirere non lassarentur. (0020C)In commune autem cunctis praeceptum dedit, ne fratribus irati conviciorum maledicta in eos jacularentur, vel his occasionibus non amputatis, ad homicidia laberentur. Et ne quis uxorem proximi sui impuro contueretur oculo, et idcirco maculari posset adulterio; et ne temere jurare praesumeret, ne forte perjuraret; nec quisquam obstinate adversario suo resisteret, et inde non solum animae, sed et corporis periculum incurreret.

XV. Porro autem perfectioris vitae cupidis, et regnum coelorum avidis, ita nuditatem et contemptum terrenorum indixit, ut tamen nequaquam haec sibi defutura confiderent; cum caeteros Christianos his abundantes ita ad illorum accenderet obsequium, ut quicunque illorum haec suis pauperibus ministraret, (0020D)ipsi Christo et Deo Patri se impendere non dubitaret. Fictos autem Dei cultores, et de generis nobilitate gloriantes, hypocritas et genimina viperarum nuncupavit. Ipsos quoque sacerdotes, qui pietatem nomine praetendebant, et malitiam in corde contegebant, caecitatis notavit, et caecorum duces redarguit, et multum convenienti comparatione sepulcris dealbatis assimiles devicit, qui a foris quidem apparent hominibus pulchra, intus vero plena sunt omni spurcitia. Nec non et Pharisaeos qui sibi justi videbantur, et aspernantes caeteros, poenitentiam peccatorum recipere noluerunt, ita confutavit, ut se ipsum (0021A)diceret ideo venisse, non ut justos, sed peccatores et perditos inquireret et salvos faceret. Et se esse verum Dei Filium, non solum attestatione signorum et incomparabili sapientia manifestavit, sed etiam propheticis litteris ac invictissimis allegationibus approbavit: sed increduli Judaei quoties in sanctis suis Deum contemnere non timuerunt, nec ab unico Filio ejus malitiae suae machinamenta continuerunt, injuriis eum lacessentes et maledictis, insuper et lapidibus eum insectantes. Cum ergo incorrigibiles eos pervideret, cum discipulis suis secedens ab eis seorsum, ruinam miserorum jam jamque incumbere, sed et mundi totius finem non longe post futurum renuntiavit: et se pro salute generis humani cito crucis patibulum subiturum, et die tertia se resurrecturum (0021B)esse prophetavit.

XVI. Interea gens impia unum de discipulis jam dudum avaritiae morbo corruptum, promissa pecunia, ad proditionem magistri et Domini sui protrahere curaverat: dum ille diabolo plenus, et jam ultro inimicis eum tradere paratus esset. Captata igitur opportunitate quando sine turbis quae illum frequentissime sequi solebant, ita ab adversariis capi, ligari, trahique potuisset, ut evadendi vel defendendi facultas ei, sicut illis videbatur, non esset; post orationem quam valde prolixam pro salute nostra Deo Patri profudit, obviam persecutoribus suis processit, et quem quaererent interrogavit. Qui cum se Jesum (quod nomen ejus erat propitium Leg. proprium) quaerere dixissent, et ille se esse (0021C)responderet, iterum atque iterum retroacti abierunt, et ceciderunt in terram. Sed qui ad hoc venerat, ut passione sua nos ab aeterna damnatione liberaret, tandem aliquando, majestatis suae potentia ad tempus abscondita, in potestatem furentium se sponte permisit, ut indebita morte sua nos ab omnibus debitis peccatis absolveret. Captum ergo et ligatum impii ministri ad tribunal Pilati praesidis perduxerunt, quod gentem illorum subverteret, et tributa Caesari dare prohiberet, et Christum regem se esse diceret; et idcirco judex ipse, si amicus Caesaris esse voluisset, talem vivere in sui condemnationem capitis permittere non deberet. Tum ille, necessitate compulsus, dedit illum militibus suis ad illudendum. Qui irrisoria veste, veluti qui regium sibi nomen (0021D)usurpare praesumeret, induens ( Forte, induentes), et corona spinea pro diademate coronatum, quin et arundine pro sceptro imperiali dexteram completum, sputis in faciem illius projectis, et colaphis alapisque creberrimis, ferulisque caedentibus eum injuriantes, et regis nomine salutantes; insuper et singulorum nomina prodere velatum postulantes: quasi vile mancipium (ut interim Dei Filium taceam) maximum prophetam, et tantorum effectorem signorum, sapientissimumque virum turpissime tractare studuerunt; et ita illusum, imo castigatum, et ut apertius quidem dicam, mortificatum praefecto suo iterato illum praesentaverunt.

XVII. Judaei vero necdum tantis ejus injuriis saturati, (0022A)petiverunt praesidem, ut eum crucifigi praeciperet. Quod cum ille saepius abnueret, dicens: In eo se nihil dignum morte invenire (Luc. XXIII); tunc impia gens et cuntis abominanda, tali maledicto se damnavit, ut imprecarentur sanguinem ejus venire super se et super filios suos (Matth. XXVII, 25); adjicientes quia ipsi legem haberent, et ille secundum legem deberet mori qui se Dei Filium praesumptuose faceret: sed ne verbo quidem simplici diceret, nisi eo modo ut ipsi ex operibus quae in nomine Patris sui faciebat metirentur, aut conjectarent, utrum tantorum mirabilium operator Filius Dei dici et credi merito deberet. His igitur praeses tremefactus, et maxime propter illud constrictus, quod quasi maximum et intolerabile sibi metuebat objectum: Si (0022B)hunc dimittis, non es amicus Caesaris (Joan. XIX, 12), adjudicavit fieri petitionem eorum (Luc. XXIII, 24).

XVIII. Tunc imposuerunt ei crucem quam ad locum usque portaret; sed tamen quasi honorantes et compatientes ei quem tam indigna morte perimere satagerunt, coegerunt quemdam alienigenam crucem ferre post illum. Et cum venisset ad locum qui Calvariae dicebatur, pro eo quod ibidem ad mortem condemnati truncari solebant, Christum Dominum crucifigentes; ut ex hoc turpissima mors redderetur infamior, latrones unum a dextris, alterum suspenderunt a sinistris, et his verbis irridere gaudebant: Alios salvos fecit, se ipsum non potest salvum facere (Matth. XXVII, 42). Unus etiam de latronibus, simili (0022C)bacchatus insania, dixit ad illum: Si tu es Filius Dei, salvum fac te ipsum et nos (Luc. XXIII, 39). Alter vero, cujus Deus illuminare dignatus est mentem ad cognoscendam veritatem praesentem, increpabat socium, et obsecravit Dominum pendentem, ut suimet in regno suo meminisse dignaretur. Cujus credulam mentem et os confitens Christus approbans, eodem die secum in paradiso illum spopondit adfuturum. Dum haec Creator a creatura quam rationabilem condidit, pertulisset, irrationabilia et insensibilia majestatis ejus nutu conterrita, defectum sui mortalibus minabantur: cum et sol in tenebras sit conversus, et terra mota, et petrae scissae, et monumenta aperta, et rerum natura turbata, quae injuriam Dei ferre non sustinebat. Post haec vero cum (0022D)omnia reliqua quae fieri oportuerat essent impleta, ut consummaretur Scriptura quod aceto potandus esset, sitire se dixit, et cum accepisset acetum, et suum spiritum in manus Patris commendasset, dixit: Consummatum est, et sic inclinato capite tradidit spiritum (Joan. XIX, 30). Et honorifice sepultus ab amicis, cautissime servabatur a custodibus, metuentibus videlicet ne die tertia, sicut ante praedixit, resurgere potuisset.

XIX. Sed angelus e coelo veniens, milites sepulcrum evigilantissime custodientes mortuorum instar stupefactos reddidit; et post modicum recreato animo et spiritu, testes gloriosae resurrectionis ejus effecit. Porro interim cum ipsi jacerent ut exanimes, (0023A)pias cum aromatibus ejus corrumpendi corporis visitatrices idem angelus gratanter affatus, ne timerent hortatus est. Et quia Dominus Jesus Christus devicto mortis imperio resurrexit certo patefecit indicio, et ut locum viderent ubi positus erat Dominus, admonuit. Quo cum intrarent, viderunt duos angelos in albis sedentes, unum ad caput, et unum ad pedes, quondam ibi requiescentis, et modo resurgentis, inde auctoris aeternae vitae. Cumque pavefactae coepissent egredi, aufugere cupientes, occurrit eis ipse Dominus; benignissime salutatas ad discipulos suos devictae mortis nuntias destinavit. Et eodem die Petro specialiter apparuit. Qui et duobus ambulantibus, et de se sermocinantibus conviator effectus, de Scripturis asseruit quia sic oporteret (0023B)Christum pati, et resurgere a mortuis, et ita intrare in gloriam suam. A quibus etiam invitatus ad coenam, in fractione panis est agnitus, cum ob caecitatem cordis prius videretur ignotus.

XX. Sero quoque cum factum esset, ipsa die apparuit apostolis suis, et eis gaudia pacis mandans insufflavit, et dixit: Accipite Spiritum sanctum: quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, et quorum retinueritis, retenta sunt (Joan. XX, 22, 23). Ad confirmanda quin etiam corda dubitantium, qui se putarent spiritum potius videre quam corpus, ostendit eis manus et pedes recentissimae passionis signa retinentes, ut indubie resurrectionis ejus fierent idonei testes. Sed illis adhuc non credentibus et (0023C)mirantibus prae gaudio, ut per effectum comestionis veritas patesceret carnis, interrogavit si haberent aliquid ad manducandum. Cumque obtulissent ei partem piscis assi et favum mellis, manducans coram illis, reliquias dedit eis, et commemoravit haec eis esse verba quae ante passionem suam praedixerat, quomodo necesse est sua morte mortis imperium dissolvi, et in sua resurrectionis agnitione poenitentiam et remissionem peccatorum cunctis gentibus praedicari; nec non et ipsos adhuc gloriosissima Spiritus sancti missione roborari promisit. Nec tamen ita instructos et tali promissione consolatos mox abscessu corporali discedere voluit, sed per quadraginta dies in universis argumentis eos visitavit. Nunc foribus clausis, in medio eorum consistere; (0023D)nunc vero per totam noctem frustra in piscando laborantibus, ipse stans in littore multitudine piscium rete eorum compleverat; et inter prandendum beato Petro post claves regni coelorum ac retentiones relaxationesve peccatorum, ovium suarum curam praecepit, et quia pro earumdem cura ovium crucem subiturus esset intimavit. Deinde in montem quemdam secutos in fide solidavit, et praecepit ut irent docere omnes gentes, et baptizare eos in nomine Patris, et Filii et Spiritus sancti; docentes servare omnia (Matth. XXVIII, 19) quaecunque ipse mandaverat illis, et ait illis: Qui crediderit et baptizatus (0024A)fuerit, salvus erit; qui vero non crediderit, condemnabitur (Marc. XVI, 16).

XXI. Et quia irritatores Dei et increduli Judaei, et gentes idololatriae dediti signiserant ad fidem nutriendi, dedit apostolis suis virtutem super omnia daemonia, et ut languores curarent, caecos illuminarent, leprosos mundarent, ipsos et mortuos resuscitarent; et praecepit illis ut annuntiarent regnum Dei appropinquare. Et quia cunctis gentibus et linguis novam hanc doctrinam praedicare debuerunt, dedit eis diversarum linguarum agnitionem. Quin etiam ipsis et eorumdem fidei sequacibus multo majora promisit et concessit, ita ut dum plurimarum linguarum hominibus in una loquerentur, a cunctis intelligerentur, et umbra illorum transeuntium infirmi (0024B)sanarentur, et sudariis vel cingulorum fimbriis nequam spiritus fugarentur. Sed cum haec in alia regione, hoc est, in Galilaea, vel ante passionem, vel post resurrectionem suam discipulis edidisset; ut in vicinia ejus loci ad alta coeli conscenderet, ubi crucis ignominiam paulo ante subiit, atque ipso quoque nomine dispensationem incarnationis, passionis, resurrectionis, ascensionis in coelum fidelibus aperiret: Bethaniam, quae domus obedientiae dicitur, unde coelos peteret, cum apostolis invisit, doctore gentium quid significent exponente: Jesus Christus factus est obediens usque ad mortem, mortem autem crucis; propter quod et Deus illum exaltavit (Philipp. II, 8, 9). Cumque illum qui convenerant interrogarent (0024C)si dies judicii et manifestatio regni Dei jam immineret, dicebat: Non esse illorum, vel cujusquam mortalium; sed ne ipsorum quidem angelorum, nosse tempora et momenta, quae Pater posuit in sua potestate (Act. I, 7 seq.); potiusque in civitate Jerusalem adventum sancti Spiritus eis exspectare praecipiebat. Quo spritu roborati, testes illi essent primum in eadem urbe, deinde in tota Judaea et Samaria, ad postremum vero usque ad ultimum terrae. Et his praemissis, elevatis manibus suis benedixit illis; et cunctis nihil minus opinantibus, quasi pennis columbae incorruptibile corpus suum libravit ad coelum. Cujus rei mox duo angeli, hoc est, quia coelum penetraret, astipulatores astiterunt, et quia in eadem specie qua assumptus est ab illis, ad (0024D)judicandos vivos et mortuos venturus esset, dixerunt. Tunc ut sibi a dominatore coeli praeceptum erat, Jerusalem ingressi, sancti Spiritus adventum suspensi praestolabantur. Qui decima posthaec die venit, et scientiae perfectione illos edocuit, et linguarum varietate donavit, et adversus rabiem perfidorum roboravit: congruentibus ad haec signis ostensis, sono videlicet flatus vehementis, et linguis igneis; cujus auctoritate confortati, resurrectionem Domini nostri Jesu Christi auctoritate prophetica comprobantes, mille Judeorum eodem die ad fidem convertuntur. Et in sequentibus aliquot (0025A)millia. Quamdam vero turbam sacerdotum obedire fidei persuaserunt.

XXII. Interea vero dum omnia supra dicta fierent, dimisit Dominus omnes gentes ingredi vias suas, et diversissimorum errorum opinionibus impleri; ita ut quidam solem et lunam et stellas, ministeria videlicet humanis usibus attributa, divinis honoribus celebrarent. Alii vero majore dementia capti, non solum aurum et argentum, sed et ligna et lapides, quadrupedia, serpentia seu volatilia, et ipsa terrae virentia, pro Deo auctore venerarentur. Tandem ergo pius creator omnium, quando et nos ipsos adinventionum et pessimorum actuum nostrorum pigere deberet ac taedere, direxit ad nos apostolos suos qui docerent nos ab his vanis converti (0025B)ad Deum vivum et verum, et exspectare Filium ejus de coelis, et in perceptione Spiritus sancti quem in Christo regenerati percepimus remissionem peccatorum consequi nos crederemus.

XXIII. Hujus igitur legationis nos indigni nostris temporibus vicem gerentes, obsecramus pro Christo, ut sicut quondam in baptismo, ita semper abrenuntietis diabolo et omnibus operibus ejus, et omnibus pompis ejus; et cognoscatis unum verum Deum Patrem semper in coelo regnantem, et sempiternam Sapientiam ejus in tempore pro nobis incarnatam, et sanctum Spiritum aeternae pignus salutis in hac vobis peregrinatione concessum; atque ita vivere curetis, sicut Dei filios decere cognovistis, devitantes gulae concupiscentiam, et ebrietatis insaniam, (0025C)fornicationis immunditiam, avaritiae idololatriam, irae vesaniam, tristitiae nebulam, taedii rancorem, invidiae rubiginem, inflationis inanitatem, superbiae subversionem; et nullus cuilibet Christiano furtum (0026A)aut homicidium, vel convicium conferre, aut falsum testimonium de qualicunque crimine praesumat inurere; sed sitis invicem benigni, et donantes vobismetipsis, sicut Deus donavit vobis peccata vestra. Et delicta praeterita poenitentiae remediis vel eleemosynarum largitate redimentes, imminentia cum Dei adjutorio praecavere studeatis. Scientes et diem generalis judicii jam jamque proximare, et incertam singulis exitus sui horam impendere. Et quidem magni judicii novissima dies cunctis est mortalibus expavescenda, ut puta in qua nihil incorrectum absque aeternali poena remanebit inultum.

XXIV. Sed non minus cunctis sapientibus quotidianum Dei judicium formidandum est, quo et (0026B)quosdam probandos dispensatorie reliquit in mundo ad tempus, quosdam vero his juste condemnatos obliviscitur in perpetuum. Alios quoque diu jacentes in criminibus manu misericordiae suae levat: alios autem de peracta justitia praesumentes foedae quondam passioni concedit: hos vero quocunque verbere coercitos usque in finem ab omni prorsus scelerum labe custodit. Quocirca sub his Dei judiciis unicuique in hac vita metuendum est, ut in futuro judicio ab omni metu peccatorum et mortis absolvi mereatur. Deus omnipotens, qui omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire (I Tim. II, 4), qui haec per ministerium linguae nostrae auribus vestrae fraternitatis infudit; ipse per gratiam suam eadem in cordibus vestris fructificare (0026C)faciat, cooperante Domino nostro Jesu Christo, et Spiritu paracleto. Benedictus Deus in saecula. Amen.