Migne Patrologia Latina Tomus 134
Sermones
Sermones (Atto Vercellensis), J. P. Migne 134.0858B
SERMO PRIMUS. IN ADVENTU DOMINI NOSTRI JESU CHRISTI. 134.0833B|
Ad celebrandam nativitatem Domini nostri Jesu Christi, fratres charissimi, jam nunc corda vestra praeparate, mores componite, vitam dirigite, ut non nos veniens de negligentia judicet, sed de dignis operibus remunerare dignetur. Beatus Paulus clamat apostolus: Hora est jam nos de somno surgere (Rom. XIII, 11). Somnum itaque negligentiam appellat, quam excutientes a cordibus, bonorum operum instantiam nobis convenit frequentare. . . studiose acquirere. . . digna . . . aliquid negligenter offender . . . ipsis eum placaret. Ecce nempe coelorum . . . specialiter quodammodo ad visitandum venit. Cujus adventum nobis multo 134.0833C| magis [salutari] convenit providentia exspectare, jejuniis, vigiliis, orationibus, continentiis, eleemosynis, caeterisque virtutibus praeteritae culpae maculas a nostrae mentis domo sedule abluamus, nec ad easdem iterum redire intendamus. Minime quidem sufficit, aliqua interveniente festivitate, nostram deponere iniquitatem, si, ea transacta, rursus ad eamdem recurrere consideremus. Hospes namque venturus sic de futuris quemadmodum de praesentibus, sic de occultis quemadmodum et de manifestis judicare volet. Denique Psalmista ait: Prope est Dominus omnibus invocantibus eum, qui invocant eum in veritate 134.0834B| (Psal. CXLIV, 18). Cum enim ubique esse probetur Dominus, illis tamen procul dubio proximus dicitur, quibus propitius esse dignatur, scilicet qui invocant eum in veritate. Illi quidem in veritate eum invocant, qui ea quae expediunt digne rogant: qui vero supervacua ab eo quaerere praesumunt, vel qui ea quae postulant non intimis mentibus rogant; ipsi profecto in veritate eum non invocant, nec prope habere merentur, ut illud: Longe est a peccatoribus salus (Psal. CXVIII, 155). Nam qui ficte Deum quaerit, nunquam eum invenire [ cod. inveniri] merebitur. Hinc scriptum est: Spiritus sanctus effugiet fictum (Sap. I, 5). Quod bene quoque per angelos Dominicam nativitatem pastoribus nuntiantes declaratum est dicentes [ cod. dicentibus]: 134.0834C| Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis (Luc. II, 14). Bona voluntas est non solum mala non agere, sed etiam nec velle. Jure ergo talibus Christi pax nuntiatur. Qui vero homicidia, odia, adulteria, furta, perjuria, seu caetera vitia sic ad tempus simulant declinare, ut ad haec eadem iterum reverti jam corde conceperint, ii profecto bonae voluntatis non sunt, nec Christi eis conceditur pax. Nam miles arma deponit, corpus reficit, membra refovet, ut tempore opportuno resumptis viribus eisdem armis rursus valeat dimicare. Non sic . . . induere mere . . . pertingere gaudeamus.
SERMO II. IN NATALI EJUSDEM. 134.0835A|
Gaudeamus omnes, fratres charissimi, laetentur et exsultent omnes gentes. Istum diem non tantum visibilis sol, sed ejus invisibilis Creator potius illuminavit. In hac siquidem die, Deus homo factus est, coelestia terrenis famulantur, angeli et homines ad concordiam revocantur. Cum enim in principio esset Deus, sicut evangelica vobis lectio narrat, Omnia per ipsum facta sunt (Joan. I, 3): sed inimicus humani generis adversus Creatorem suum insurgere tentavit dicens: Ponam sedem meam ad aquilonem, et ero similis Altissimo (Isa. XIV, 14). Ob quam superbiam tam ipse quam omnes sequaces ejus, qui incommode tentaverunt ascendere, 134.0835B| divino judicio sunt dejecti. Ad quorum casus reparationem Dominus homines in paradiso constituit. Angeli quoque, restaurationem sui ordinis ab ipsis exspectantes, in magno eos gaudio multoque receperunt amore. At vero, post praevaricationem Adae primi hominis, in tantum discordiae odium crevit, ut nulla pene pristinae dilectionis radix permaneret. Nec jam nobis se consortes esse angeli aestimabant, quia Deo ullo absque delicto serviebant. Quoties quippe hominibus apparebant, adorari se quasi a subjecta creatura permittebant. Christus itaque Deus ante tempora, homo ut nos redimeret factus in tempore, formam servi suscipiens, coelos et terram, angelos et homines pacificavit. Post cujus incarnationem, angelus se ab homine adorari prohibuit 134.0835C| dicens: Vide ne feceris, conservus enim tuus sum et fratrum tuorum (Apoc. XIX, 10). Haec est dies illa, in qua naturae jura mutantur: virgo concepit, virgo peperit, et Verbum caro factum est (Joan. I, 14). Nam quem immensitas coeli capere non potest, praesepis angustia collocatur. Hodie angeli pastoribus apparuerunt, eosque de Domini nativitate instruxerunt, et ne timerent confortaverunt, eisque gaudium magnum nuntiaverunt, et gloria in excelsis Deo primum decantaverunt (Luc. II, 8-15). Quibus ideo nativitatem Domini angeli primum nuntiaverunt, quia pastores prae caeteris videre sublimia merentur, qui fidelibus gregibus praeesse sollicite sciunt. Gaudeamus ergo hodie, fratres charissimi . . .
SERMO III. IN FESTO OCTAVAE DOMINI. 134.0835D|
Hunc diem semper Kalendis Januariis [ cod. Januariarum] sicut nostis, charissimi, celebramus. Sed nobis hoc tacere non convenit, quod quidam falsi Christiani tanti diei solemnitatem sacrilega commistione perturbant, ita ut divina officia in ecclesiis videantur celebrare, et variis maleficiis domi non desinant inservire. Insuper Janianas traditiones gentiliumque ritus non metuunt 134.0836A| observare: qui etiam adeo a se charitatis gratiam expellunt, ut neminem suam domum eodem die primum ingredi velint, nisi qui cumulatus oblationibus advenerit: aliquem autem hospitio se suscipere abnegant, et nihil penitus de sua domo dare aut commodare desiderant. O infidelis et erronee! Melius tibi esset in domo tua Christum in hospitem suscipere vel pauperes, quam rusticos a te tuisque oppressos atque sic instructos, apophoreta vel oenophora bajulantes. Idem quippe Dominus ait: Quandiu fecistis uni ex minimis istis, mihi fecistis (Matth. XXV, 40). Et item: Date eleemosynam, et omnia munda sunt vobis (Luc. II, 41). Similiter etiam Kalendis Martiis hujusmodi homines multis solent debacchare ( ita cod. ) praestigiis; prae cunctis 134.0836B| autem anni diebus, in his diabolus adhuc suam exercet coloniam. Quod unde processisse credimus, vobis indicare curamus. Mars namque et Janus homines perversi et infelices fuerunt, quorum unus homicida et adulter, alter in tantum fuit vanus et demens, ut etiam se ipsum flammis cremaret. Post quorum interitum, paganorum illis more fabricatae sunt statuae, in quibus ob eorum scelerum immanitatem daemonibus placuit habitare; et ut facilius homines deciperent, praedictorum sibi nomina placuit fingere, sicque se vivere, et deos esse jactabant; duorumque mensium ( ita cod. hic et alibi ) principia sibi sacranda dicebant, atque suo nomine eosdem menses, scilicet Martium et Januarium, a Marte et Jano appellari jubebant: et qualiter per 134.0836C| singulas ipsas Kalendas solemnia colerent, qualesque cultus peragerent edocebant. Qui error in tantum frequentando crevit, ut pene ab omnibus coleretur subversis. Et inde esse existimo quod hodieque durat in rusticis. Mensium autem nomina . . . solu . . . quoque signorum sicut ab antiquissimis et paganis diversis composita sunt figmentis adhuc permanere in quibusdam cognovimus, ut Aries, Taurus, et caetera. Quorum nomina, si diligenter inquirantur, falsa esse noscuntur, quia animalium species nunquam in sideribus videntur, sed curiositas paganorum haec deliramenta secundum voluntatem vel laudem numinum et potius daemonum suorum curavit pertractare. Quod ex paucis possumus approbare; nempe quod paganorum philosophi Arcton, 134.0836D| id est Ursam, appellaverunt, atque a Jove inter astra positam scripserunt; hoc nostri rustici plaustrum denominaverunt. Quod autem ipsi caput tauri asserunt, hoc etiam isti gallinam dicunt. Sed quod balteum Orionis notant, hoc nostri falcem - sectoriam clamant. Nec ideo inferiores hos dijudicet quisquam, quasi pejus assimilaverint nefas. Denique nec ἄρκτος [ cod. Arcton] melius Ursam quam plaustrum ostentat; nec illud aliud signum potius caput tauri, quam 134.0837A| gallinam designat. Quod autem balteum Orionis dicitur, omnibus patet quia melius quasi falci sectoriae quam balteo assimilatur. Nos igitur talia dicere cogimur, quia multos perverso dogmate seductos haec supra modum observare cognovimus. Nam Deus omnipotens ideo sidera constituit in coelis ut hominibus deservirent in terris. Haec quidem caliginem temperant, distinctionem horarum insinuant, iterantibus vel navigantibus mundi partes designant. Sunt etiam quaedam in quibus imbrium tranquillitatumve tempora aliquando prospicere possumus. Hanc illis legem Creator omnium in principio posuit, nec ultra subvenire vel nocere valent: quamvis sint mathematici, qui haec nascentibus praeesse, conjugiis dominare [ ita cod. ], architectis doceant observare. 134.0837B| Sed quod de nativitate asserunt, satis in Epiphaniarum homeliis destruitur. Nos vero quid de conjugiis sentiamus interim adnotemus. Innumeros nempe homines mares ac feminas steriles persaepe vidimus, et licet variis temporum indagationibus, vel studiosissimis signorum . . . ex diversis conjugibus procreasse. De aedificiis autem, ex praesenti saltem Papiensi incendio possumus colligere veritatem. Quae enim civitas in hoc regno fuerat, quae pulchrioribus, ut vidistis, rutilaret structuris? nec ulla poterat ab antiquis seu a modernis siderum computatio reperiri, sub qua domus fabrica in ea non creverit; una tamen die, instar divini judicii, ab igne consumpta est. Qui ergo dicunt aliqua siderum observatione prolem suscipi, vel negligentia 134.0837C| fraudari; vel qui domos in ortu quorumdam siderum erectas ab igne cremari, in quorumdam autem permanere illaesas astruunt, aut qui ab ipsorum veneratione aliquid provenire contendunt, his testimoniis fallaces esse monstrantur. Sed inimicus humani generis diversas sentiens infirmitates hominum, diversis nosmet nititur insidiis expugnare: sicut enim potentibus rapinam, callidis suggerit fraudem, deliciosis libidinem, robustis superbiam; sic stultis et rusticis incredulitatis vulnus obdurat, superstitionum venena diffundit, usus defendit, duritiam munit. Et licet de superioribus quoquo modo se excusent vitiis, his tamen prosternuntur jaculis. Igitur quaerendum est a talibus, si credulitatis symbolum vel semel percantent, intendant, vel cogitent: 134.0837D| quod si respuunt, a nostro collegio usque ad emendationem sequestrentur. Si vero hoc se perhibent frequentare, dicant quo ore vel corde credere Deum omnipotentem asserunt, cujus voluntati talia impedire creduntur. De talibus namque Dominus per prophetam ait: Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me (Isa. XXIX, 13). Omnipotens vero non est, nisi qui omnia potest: de quo Psalmista ait: Omnia quaecunque voluit Dominus 134.0838A| fecit in coelo et in terra, in mari et in omnibus abyssis (Psal. CXXXIV, 6). Et Paulus apostolus: Voluntati enim ejus quis resistit (Rom. IX, 19)? Ergo, fratres mei, liquido patet quia haec talia multum obesse suis possunt cultoribus: et ideo sic a vestris eradicate mentibus, ac si nunquam fuerint in auribus: sed secundum beatum Paulum apostolum, quidquid agendum fuerit, semper fiat in nomine Domini (Col. III, 6). Quod si quis contempserit, a catholicorum sorte separatum qui . . . mathesis vinculis irretiti. . . filiorum tuorum aggregari mereantur.
SERMO IV. IN EPIPHANIA.
Epiphaniae festum [ cod., festam] celebrantibus quid sit Epiphania innotescere curamus. Epiphania 134.0838B| namque Graece, Latine superapparitio dicitur. Nato etenim Domino nostro Jesu Christo, diversorio in quo ipse cum matre morabatur sidus superapparuit, quod magos de remotis partibus ad Dominum adorandum invitavit, hujusque diei tale nomen exinde consecravit. Denique licet Dominus hunc diem variis miraculis perornaverit, istud tamen in nomine praecipuum locum obtinuit, sive quia primum, sive quia omnium fuit maximum. Nam hoc sidus primitias gentium Christo Domino excitavit, atque ad credendum compulit, ad adorandum edocuit. De quorum multitudine diversa nunc jam per omnem pene mundum una vocatur Ecclesia. Caetera vero miracula, quae Dominus revolventibus annis per eadem anniversaria operare [ ita cod. ] dignatus est, 134.0838C| omnia ad istud, quemadmodum ad principium, sive caput respiciunt, sicut Scripturarum quoque declarat series. Eodem anni termino Dominus in Jordane baptizatus est, a Spiritu sancto in columbae specie declaratus est, ab aquis admiratus est, et a Joanne digito etiam ostensus est: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi (Joan. I, 29). Deinde aquam vinum fecit ad nuptias (Joan. II, 8); sicut postmodum de quinque panibus et duobus piscibus satiavit quinque millia hominum (Matth. XIV, 21). Quae omnia quid aliud fuerunt, quam stella, quae corda hominum in remotis partibus vacantia ad agnitionem veri Dei Domini nostri Jesu Christi perduceret? Sicut vero praevio lumine per noctis tenebras quae 134.0838D| obscura sunt perscrutamur, sic homines visis miraculis Deum in effigie hominis latentem facilius intelligebant. Igitur si de praedictis miraculis subtilius intendamus, haec omnia in ipsis magis praefigurata intellegimus, quae Dominus postmodum . . . uptus. . . dum coelestis Regis Filium sibi per incarnationis mysterium inibi intellexerant sociasse. Rursus cum a Judaeis quinque librorum portitoribus indicium aliquod sumunt Dominicae nativitatis, quasi quinque panes inveniunt: sed dum in itinere laborando 134.0839A| ad eum perveniunt, ejusque praesentia perfruuntur, quasi quinque panes frangendo crescunt, ac suis [ cod. suis eos] deliciis saturantur. Duos autem pisciculos psalmorum et prophetarum libros testantur auctores, qui etiam bene per istos comeduntur, quia quaedam eorum sententiae in istis consummantur. Nam Psalmista ait: Reges Tharsis et insulae munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent (Psal. LXXI, 10). Isaias quoque dixit: Omnes de Saba venient, aurum et thus deferentes, et laudem Domino annuntiantes (Isa. LX, 6). Sanctum denique baptismum in eis per hoc designatum est, quod sanctae Trinitatis confessionem in ipso suo suorumque munerum numero suscipere priusquam Dominum adorarent meruerunt: sive quia Deum, regem, 134.0839B| hominem mortalem, eisdem muneribus declaraverunt, quod nulli aliter confitenti gratia est tribuenda baptismi: seu quod post adorationem admoniti sunt ne redirent ad Herodem, sed per aliam viam reverterentur in regionem suam (Matth. II, 12). Nam haec adoratio baptismum nobis innotuit [ ita cod. ] quodammodo. Regio enim nostra paradisus est, a qua per culpam primi hominis ejecti, diu in regione Herodis, id est in potestate diaboli, errando deguimus. Sed postquam Deum catholice confitemur, eumque ad adorandum fonte baptismatis caput immergimus, ne redeamus ad Herodem cunctis sanctae Scripturae dogmatibus admonemur. Herodes namque diabolum significat, sicut ejus interpretatio nominis clarificat. Unde et per aliam viam nostram repedare patriam divinis admonitionibus suademur, ut qui 134.0839C| devia vitiorum sectando cecidimus, per virtutum tramitem ascendere summo . . . .
SERMO V. IN CAPITE JEJUNII.
Quoties, fratres charissimi, . . . apparatus frequentia etiam . . . entibus . . . cognoscit . . . exi . . . qui pretiosioribus vestimentis, vel deliciosicribus cibis et potionibus opulentius abundare . . . appetitus miseros, contemptus vero felices potius reddat. Multo magis ergo nunc, dilectissimi . . . et observantiae imminet tempus, congrua nos oportet omnimodis devotione praeparari. Sed quia secundum beatum Apostolum: Alius judicat inter diem et diem, alius vero omnem diem (Rom. XIV, 5); qui absolutis 134.0839D| diebus avidius fruuntur deliciis, his quadragesimalibus acrius convenit abstinere. Nam anima, quae pro ciborum moritur affluentia, interdum per jejunii resurgit observantiam. Cibus denique sumendus est sola necessitate, jejunium amplectendum est summa utilitate. Scitote ergo nunc, dilectissimi, quia praesentis hebdomadae quarta feria sacri jejunii caput, annuente Christi misericordia, devote celebraturi sumus, ut caro quae laeta nos traxit ad culpam, nunc 134.0840A| afflicta reducat ad veniam. Quod cum magna diligentia inchoandum est, ut ejus ad finem inoffense pervenire mereamur. Nam res quae bene inchoata non fuerit, perfectum exitum vix habebit. Quapropter, charissimi, mundana postponentes seria, ecclesias frequentare, peccatorum vestrorum lacrymosam Deo et sacerdotibus confessionem facere, et per totum eumdem diem in Dei servitio laborare satagite, ut plenius discere possitis, quemadmodum coeptum opus, Deo opitulante, salubriter expleatis. Sed quia non omnibus unus est propositus, vita clericorum a laicorum debet esse conversatione remota. Et qui secundum beatum papam Telesphorum anticipare debent jejunio, sua quoque primum delicta poenitendo abstergere non omittant, 134.0840B| ut populum statuto die dignius purificare queant: pollutis nempe quis manibus quid tangendo, coinquinare potius quam emundare solet. Et ideo ante omnia manus nostras lavemus, scilicet facta reproba studio bonae conversationis emendemus: et sic per divinam ministrationem aliorum culpae maculas diluere laboremus, auxiliante Domino nostro Jesu Christo, cujus sanguine sumus redempti et providentia gubernati. Amen.
SERMO VI. ITEM IN CAPITE JEJUNII. . . . congrue est per . . . quaerit . . . cu . . . quadragesimum vel potius . . . cesimum seu alicujus alterius numeri magis . . . jejunium, quod facile patet, si praefata tempora vel si consideremus auctores. Quatuor . . . 134.0840C| adhuc numeri summam attingunt. Bene ergo Moyses, legem Decalogi accipiens, quater decies jejunavit, ut per hoc ostenderet, in Decalogo nullam esse perfectionem, nisi sancti Evangelii gratia illustraretur, quod quadrifario stylo describitur. Eliae quoque hoc jejunium concessum est prophetae, quia et Veteris exstitit Testamenti praedicator et testis, et Novi etiam adhuc reservatus occurret. Dominus autem noster Jesus Christus hoc etiam jejunium ideo celebrare dignatus est, quia « sicut ipse ait, non veni solvere legem sed adimplere (Matth. V, 17); » seu ut se ostenderet eumdem Veteris et Novi Testamenti auctorem, quia sancta quatuor Evangelia Decalogum non destruunt, sed magis stabilire contendunt; sive quia eumdem Decalogum prius apud Judaeos signatum 134.0840D| et inclusum idem Dominus solvere, et per quatuor mundi partes venerat praedicare. Talibus denique parentes exemplis atque doctrinis, devota mente, puro corde, et pio affectu, hujuscemodi jejunium omnes Christianos venerari oportet, quod nullo tempore congruentius constituitur, quam confine atque contiguum Dominicae resurrectioni. Per istos etenim quadraginta dies totum activae vitae tempus significatur, cui opus est continentia, ut ab istius 134.0841A| mundi jejunemus illecebris, sola quae Dei sunt meditantes ac divina pabula ruminantes, ut ad contemplativam vitam, quae per paschale gaudium intelligitur, pervenire mereamur ovantes. Nam denarius perfectionem beatitudinis, quaternarius autem plenitudinem ostendit. Totus etenim mundus a quatuor ventis delinitur, et quatuor elementis erigitur; quatuor etiam temporibus anni vices variantur. Decem ergo quater ducta, quadraginta consequuntur. Quo numero ostenditur ab omni temporali delectatione hic abstinendum ac jejunandum absque ulla controversia esse, ut coelestes delicias consequi valeamus; quod plane Dominus in Judaeorum significavit eductione, qui in hujusmodi annos numeri per desertum educti sunt, solius pene alimonio mannae 134.0841B| sustentati, ut ad repromissionis patriam pervenirent. Sed qui pro deserti . . . ergo, fratres charissimi, . . . studiosissime custodiri. Quae si sexta tantummodo ante Pascha inchoetur hebdomada . . . patet quia quadragesima non erit; sex enim hebdomadae sunt dies quadraginta et duo. Subtractis totidem Dominicis liebus, non amplius in abstinentia quam triginta et sex superesse novimus, qui quaternis a praesenti numero deficiunt. Quatuor ergo dies hujus antecedentis hebdomadae sumuntur, ut ad praedictam summam numerus crescat. Est igitur hujus caput jejunii hodie, quod est septimae quarta feria hebdomadae: a qua usque ad sanctam Domini resurrectionem, exceptis tantummodo diebus Dominicis, districtum convenit per omnia celebrare jejunium, 134.0841C| quod, si solvatur in aliquo, jam quadragesima non erit. Si autem sacra Scriptura illos increpat, qui etiam quodammodo absolutis diebus, deliciis et voluptatibus fruuntur, quam diram illi recipient sententiam, qui saltem istos neglexerint? aut cum qua conscientia ad immaculati Agni esum paschali festivitate impudens accedere praesumet? qualiter communicare Dominico poterit corpori, qui suum neglexerit bonis moribus vel ad tempus ornare, cum audiat: Qui indigne manducat et bibit, judicium sibi manducat et bibit? (I Cor. II, 29.) Abstineamus ergo nos a lucris et negotiis saecularibus, abstineamus nos a carnalibus delectationibus adversus animam militantibus (I Petr. II, 11), et dignum Deo nostris mentibus habitaculum praeparemus. Ante 134.0841D| omnia, dilectissimi, de praeteritis malis confessionem veram Deo et sacerdotibus facite, et dignam poenitentiam agite, quia multum obest luculenta aedificia caducis fundamentis coaptari. Considerate etiam serpentis prudentiam, qui nullo modo fontis lympham potare praesumit, donec omne venenum effundat. Vulneri quoque non proficit medicamentum, si adhuc ferrum insit. Estote ergo, fratres, in officiis assidui, in vigiliis prompti, in orationibus continui, in cibo parci, in potu sobrii, in eleemosynis largi, in castitate honesti, ab ipso etiam conjugali toro suspensi, ab omnibus ludis 134.0842A| vel otiosis verbis remoti, quia quae aliis diebus etiam licent, istis pro crimine habentur. Ecclesias insuper frequentate, infirmos et in carcerem visitate, debitores solvite, moestos consolate, pauperibus erogate . . . . SERMO VII. IN DIE PALMARUM. Promissione Domini nostri Jesu Christi, fratres charissimi, confidimus, quia de gloriosa ejus resurrectione nullus terror vestrum cor oppressit, nec dubietas menti irrepsit; nam pavor apostolorum caeterorumque ejus temporis sanctorum incredulitatis caligine alebatur. Sed illorum infirmitas nostrae fuit perfectionis augmentum. Igitur quae, istis transactis diebus, quasi ex opacis frondibus radios emittebant, 134.0842B| nunc jam clara voce praedicantur. Hinc namque colligere potestis quia quanto magis Domini annuntiamus passionem, eo ocius ad ejus celebrandam appropinquatis resurrectionem. Sex denique dies usque ad illius festi gaudium numerantur: sexta etiam hebdomada transacta est, postquam caput jejunii indiximus. Vel in his ergo sex feriis, fratres dilectissimi, recuperare satagite, si aliquid fortasse in sex praeteritis hebdomadibus defecistis. Quamvis sint quidam qui aliquos hujus hebdomadae dies, scilicet quintam feriam et Sabbatum, absolutiores prae caeteris quadragesimalibus esse dijudicent, quod contra canonum est statuta, nec ullius sacrae Scripturae confirmatur auctoritate, nobis quoque rectum minime esse videtur. Quanto etenim viciniores 134.0842C| paschali gaudio accedimus, tanto puriores nosmet ipsos praeparare debemus, jejuniis, orationibus, vigiliis, seu omnibus misericordiarum operibus, et jugi insuper fletu praeterita delicta lavare. Sed et si quis sua flenda non sperat esse facinora, saltem Domini eum compungat his diebus injuria. Nam cum esset Deus ante saecula, in formam servi veniens, sputa, flagra ab impiis suscipiens, pro nostra ipsorumque etiam salute hujuscemodi in tempore animam ponere non despexit. Compatiatur ergo unusquisque, fratres mei, portantes opprobria, et defleat inferentium caecitatem. Ipse denique dixit in Evangelio: Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (Matth. V, 5). Commodus est enim nunc aliquantulum luctus, ut liberius in sancta resurrectione laetemur. 134.0842D| Psalmista quoque ait: Quid retribuam Domino pro omnibus quae retribuit mihi? Calicem salutaris accipiam, et nomen Domini invocabo (Psal. CXV, 12, 13). Calix vero et aperta persecutio et occultus potest intelligi gemitus, qui quoquo modo ab omni tamen convenit Christiano potari. Praeparemus ergo nos ad futurum festum, charissimi, ad quod digne pervenire . . . Dominus. Exsultemus . . . nec deliciarum cibi, sed opera praemittenda sunt justitiae et aequitatis. Aptius est enim ut . . . tres mediocres prae pares tunicas, unde et te et pauperes Christi vestire valeas, quam ut unam solum tibi pretiosam acquiras. 134.0843A| Et melius est tibi simplicem acquirere victum, unde plures egenos ad tuam suscipere mensam valeas, quam deliciosis cibis multam impendens pecuniam, cum sola domo tua ebriose vescaris, et pauperes Christi fame vel nuditate afflicti pereant te praesente. Ait enim beatus Joannes apostolus: Qui habuerit substantiam hujus mundi, et viderit fratrem suum necessitatem habere, et clauserit viscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo? (I Joan. III, 17.) Ergo fugite avaritiam et diligite charitatem, sine qua nemo Deum videre merebitur (Hebr. XII, 14). Charitas, pax et gaudium vobiscum in aeternum. Quod ipse praestare dignetur, cujus regnum.
SERMO VIII. IN DIE SANCTAE RESURRECTIONIS. 134.0843B| Hodie, fratres charissimi, diem Dominicae colimus resurrectionis, in qua Dominus noster Jesus Christus, destructo mortis imperio resurrexit a mortuis, quam etiam Pascha vocamus. Pascha igitur sermo est Hebraeus, Latine dicitur transitus; quod multo ante incarnationem Domini nostri Jesu Christi praesignatum est. Nam, cum filii Israel Aegyptiaca premerentur servitute, clamaverunt ad Dominum ut eos eriperet de manu Pharaonis, id est regis Aegyptiorum. Ad quem propheta Moyses destinatus est, ex Domini eum admonens sententia ne populum ejus affligeret, sed soli Deo eos servire dimitteret, et quo proficisci vellent ne contradiceret. Quod quia renuit, visitavit Deus Aegyptios plagis maximis, in multis signis et variis portentis. Qui nec ideo vocem Domini audierunt, 134.0843C| et populum non dimiserunt, sed amplius afflixerunt. At illi magis magisque ad Dominum clamabant, ut eos de manu opprimentium liberaret; quorum voces ascenderunt in conspectu Domini. Dederat autem eis Dominus in signum ut in omni domo sua agnum mactarent, omnesque postes suos ejus sanguine assignarent: nam se per medium ( ita cod. ) Aegyptum transiturum designavit, et omnia primogenita ejus percutienda annuntiavit; eosque quorum postes taliter assignatos invenisset, salvare et ab hostibus liberare promisit. Quibus etiam praecepit ut singulis annis . . . mare Rubrum, in crastin . . . has . . . Aegyptiorum, ut eos persequerentur. Filii autem Israel videntes eos, timuerunt valde. Dominus tamen aperuit illis mare, et apparuit arida, et factae 134.0843D| sunt aquae a dextris eorum et sinistris quasi murus, et ambulaverunt per siccum in medio maris: inimici autem eorum persequentes submersi sunt, nec unus superfuit ex eis (Exod. XIV, 28). Haec itaque omnia typus et figura erant, quod nunc cernitis in veritate perfecta. Nam illud Pascha, in quo ille agnus mactatus est, istud significabat, in quo verus Agnus, id est Dominus noster Jesus Christus occisus est: de cujus sanguine nisi postes nostri, id est ora nostra signentur, salvi esse non possumus. Sicut ergo per illius agni mactationem et sanguinem filii Israel ab Aegyptiaca sunt servitute liberati, ita nos per istius veri Agni a servitute diabolica sumus redempti. Quod autem illi hostium nullo modo evadere potuerunt 134.0844A| periculum, nisi per transitum maris Rubri, sic et nos nullatenus possumus diaboli vitare laqueos, nisi per lavacrum baptismi. Et sicut omnes inimici eorum submersi perierunt, ita omnia vitia quae in nobis sunt exstinguuntur in baptismate. Celebremus ergo, dilectissimi, verum Pascha, transeamus a vitiis ad virtutes, oremus Dominum ut liberet nos de manu Pharaonis, id est a potestate diaboli: resurgamus a morte ad vitam, scilicet a peccato ad justitiam: festinemus ad sanctam Ecclesiam, quae est civitas sancta Hierusalem, ut mereamur habere partem cum ipsis qui resurrexerunt cum illo, et apparuerunt in sanctam civitatem multis (Matth. XXVII, 73). In ipso ergo gaudeamus et exsultemus, qui cum Patre et Spiritu sancto.
SERMO IX. ITEM IN ALBIS. 134.0844B| Laudate Dominum, omnes gentes, et collaudate eum, omnes populi (Psal. CXVI, I). Dignum et justum est ut Dominus a nobis semper laudetur, Psalmista testante, qui ait: Benedicam Dominum in omni tempore; semper laus ejus in ore meo (Psal. XXXIII, 1). Semper vero laudes Domini nostro ori conveniunt, sed in hac praecipue tanta festivitate: Regi enim qui infernum confregit, captivos reduxit, vitam reddidit, mortem ademit, jure canticum novum debetur, ejusque laudationem decet praeclaram concrepare. Eia nunc, fratres charissimi, cum Propheta cantate Domino canticum novum, laus ejus in ecclesia sanctorum (Psal. CXLIX, I): non aereis cymbalis, non canticulis platearum, 134.0844C| non tubarum strepitu, sed novo cantico, id est Novi Testamenti, Dominum collaudare oportet. Itaque, subditur: Exsultabunt sancti (Ibid., 5) . . . in Domino glorietur (II Cor. X, 17) . . . gaudio, quia, ipso testante apostolo, transit mundus et concupiscentia ejus (I Joan. II, 17) . . . in Deo scilicet, profecto in cubilibus suis laetabuntur, id est in pura sua conscientia et mundo corde, quo Deum cernere merebuntur. Non laetantur in theatris, ut scenici; non in epithalamiis et cantilenis, ut mimi; non in saltationibus et circo, ut histriones vel idolorum cultores, quos, heu! quidam Christiani adhuc in multis imitantur. Quid enim miserabilius senibus, quid turpius juvenibus, quid perniciosius adolescentulis, quam stupra virginum et libidines meretricum turpi gestu 134.0844D| et blanda voce cantare, ut spectatores suos talibus insidiis ad suas provocent corruptiones? et qui adhuc aut divina gratia custoditi non ceciderunt, aut miseratione per poenitentiam surrexerunt, luxuriae possint impingere volutabris? Meretricem namque Salomon insinuans ait: Mulier garrula et vaga, quietis impatiens, nec valens suis pedibus in domo consistere, nunc foris, nunc in plateis, nunc juxta angulos insidians (Prov. VII, 10-12), et alia hujuscemodi multa, quae pro magnitudine enumerari non possunt. Dina quoque tanti patris Jacob filia, dum ad videndum mulieres regionis graditur, stuprum perpessa est. Multas etiam alias simili modo amissam irrecuperabilem virginitatem graviter flevisse et legimus et audivimus. 134.0845A| Nam ludus scenicus castitatis est raptor. Circi denique ludi Liberum et Venerem famosissimos daemones legimus fuisse auctores. Fugiat ergo omnis Christianus obsequium, quorum non vult imitari meritum; maxime istis festis diebus, quia parum proficit hoc quadragesimali tempore nostras deplorasse ruinas, si nunc iterum ad easdem paschale festum polluendo dilabimur. Unde difficile poterimus evadere, nisi mentem nostram a talibus curemus abstergere, quia, secundum Apostolum, corrumpunt mores bonos colloquia mala (I Cor. XV, 33). Hinc Salomon ait: Intravit mors per fenestras (Jer. IX, 21). Fenestrae enim nostrae, quinque sensus corporis sunt, per quos mors animae se nobis quasi per fenestras ingerit: a qua nos liberare dignetur, cujus 134.0845B| regnum.
SERMO X. IN ASCENSIONE DOMINI. Dominus et Salvator noster, fratres charissimi, postquam resurrexit a mortuis, per quadraginta dies cum suis voluit in terris conversari discipulis, ut tristitiam illarum quadraginta horarum, quibus in sepulcro quieverat, illorum abstergeret cordibus; vel quia sicut de Aegyptiaca servitute et de profundo maris Rubri filios Israel liberavit, eosque per quadraginta annos per desertum eduxit, atque de tabernaculi institutione, hostiarum immolatione caeremoniarumque observatione interim edocuit, et sic, postmodum destructis superbis gentibus, ad terrestrem Hierusalem, quae terra repromissionis dicitur, introduxit; 134.0845C| sic et resurgens a mortuis, de tenebris inferni eos qui indebite detinebantur, ad lucem erigens suosque discipulos de incredulitatis caligine ad veri luminis agnitionem perducens, per quadraginta dies conversaretur cum ipsis, ut de sanctae Ecclesiae constitutione, ac sanctarum Scripturarum cognitione interim eos plenius edoceret, et postmodum ad sanctam Hierusalem coelestem destructis cunctis aereis potestatibus, praevius ascenderet, quae etiam terra repromissionis dicitur, quam repromisit diligentibus se (Jac. I, 12): sicut Psalmista ait: Credo videre bona Domini in terra viventium (Psal. XXVI, 13). Bene ergo illi quadraginta anni et hos quadraginta dies possunt significare, de quibus tantam similitudinem possumus explicare. Hodie quidem 134.0845D| Dominus peractis in terra mysteriis, multis videntibus imo et gaudentibus, triumphator ascendit ad coelos, sicut scriptum est: Ascendit Deus in jubilo, et Dominus in voce tubae (Psal. XLVI, 6). Jubilum est cum tanta laetitia corde concipitur, quanta sermonis efficacia non expletur. Quod ideo dixit, quia apostoli videntes tale miraculum, ineffabili laetitia cordis repleti sunt, quia Redemptorem nostrum, quem mortuum jam resurrexisse veraciter credebant, illuc corporaliter ascendere videbant. Unde omnia, quae ipsis promiserat, dari posse non dubitabant, atque 134.0846A| ad immortalem et coelestem gloriam, sicut promiserat, eumdem sequi non diffidebant, ad quam eum jam pervenisse gaudebant. Spiritum quoque sanctum tanto fidelius exspectabant, quanto magis caetera cuncta, quae praedixerat, impleta videbant. Sane quod subditur, in voce tubae, fragorem angelici intelligimus praeconii, velut tubae tonantis dum diceret: Viri Galilaei, quid admiramini aspicientes in coelum Hic Jesus qui assumptus est a vobis in coelum, sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in coelum (Act. I, 11). Quod ideo est denuntiatum, ne aliquis moeror remaneret apostolis, cum viderent Dominum per corporalem praesentiam ablatum: sive ne dubitarent ad coelum ire, cui videbant angelos deservire. Ergo, fratres charissimi, quia nos jam ab Aegyptiaca 134.0846B| servitute eruti mare Rubrum transivimus, et in Domini morte consepulti dudum consurreximus (per haec enim talia figuratur baptismi gratia) nunc instanter oremus, ut positi in hac mortalis vitae solitudine, sic nos Evangelii et Decalogi mandatis, quae quadraginta anni vel dies significant, dignetur instruere, ut ad coelestem Hierusalem destructis vitiis laeti mereamur attingere. Sicque sanctorum apostolorum intercessione, Domini studeamus ascensionem celebrare, ut dona Spiritus, quae ipsi acceperunt, valeamus exspectare, sicut scriptum est: Ascendens in altum Dominus captivam duxit captivitatem, dedit dona hominibus (Ephes. III, 8). Captivam autem duxit captivitatem, quando devicta morte, infernalem auferens praedam, triumphans perduxit ad aethera. Dona 134.0846C| autem hominibus dedit, quando Spiritum sanctum apostolis tradidit; et non tantum apostolis, verum etiam caeteris justis. Quod nobis summa veneratione convenit exorare, ut digni simus talia impetrare et impetrata jugiter observare: et quod per continuum tempus implere omisimus, saltem in hac futura decade observemus, pravi cordis maculas abluamus, cunctas nequitias repellamus; sicque in hac festivitate vivamus, ut futurum Pentecosten laeti suscipere valeamus: quia si Spiritus sanctus nos purificatos invenerit, procul dubio sibimet in nobis mansionem parabit; quod ipse praestare dignetur, cujus regnum et imperium.
SERMO XI. IN PENTECOSTE. 134.0846D| Pentecosten, fratres charissimi, diem festum colimus, quem a Dominica resurrectione quinquagesimum numeramus. Pentecosten enim Graece, Latine, quinquagenarium intelligimus; nam quinque decades hunc numerum consequuntur. Qui dies ideo celeberrimus inter anni ferias habetur, quia in eo Spiritus sanctus, scilicet Paracletus e coelo veniens, apostolos adeo confirmare dignatus est, ut omnem metum, quo prius clausis januis sub silentio detinebantur, eorum cordibus excutiens, mox eadem claustra respuentes libera voce Christum palam omnibus 134.0847A| gentibus variis linguis praedicarent (Act. II, 4). Bene autem ejus adventus a paschali gloria tantis distat diebus, quia hujus Spiritus septem sunt dona: septem enim septies multiplicata eorum, qui intersunt, dierum numerum comprehendunt. Sed hic unus, scilicet quinquagesimus, rite additus praeponitur, quia etsi diversa sint dona, unus tamen atque idem est Spiritus (I Cor. XII, 11), cujus ideo festum per septem dies deducimus, quia unicuique dono singulos dies mos ecclesiasticus dedicavit. Nec defuerunt haeretici, qui dicerent hunc Spiritum, non a Patre simul et Filio, sed a Patre prodiisse tantummodo, quibus ex ipsius Veritatis congruenter possumus occurrere testimoniis. Ait enim suis in Evangelio apostolis: « Cum venerit Paracletus, quem ego mittam 134.0847B| vobis a Patre (Joan. XV, 26). Et iterum: Si ego non abiero, Paracletus non veniet; si autem abiero mittam eum ad vos (Joan. XVI, 7) » . . . « Quibus » verbis satis aperte « demonstratur » Spiritum « non tantum » a Patre, sed etiam a Filio pariter processisse. Sed quia haereticorum « per » hoc funditus evacuatur perfidia, nos ad jam coeptae festivitatis intendamus praeconia. Quinquagesimus enim numerus remissionem significat quod ex Veteri possumus Testamento colligere. Nam quinquagesimo anno, qui jubileus, id est remissionis, vocabatur, debita debitoribus, servis etiam ad libertatem tendentibus servitia ultro remittebantur. Bene ergo et hic quinquagesimus dies jubileus dici potest, quia Spiritus sanctus superveniens apostolis remissionem illis omnium tribuit peccatorum, 134.0847C| eosque liberos a fragilitate reddidit pristinae contagionis. Qui etiam in Veteri Testamento festus colebatur, atque in eo primum apud eos panes de novis frugibus in templo annue ministrabantur. Mystice enim apud nos ipso die panes de novis frugibus, id est novae virtutes sancti Spiritus, quibus nutrimur et vivimus, primum per apostolos traditae sunt gentibus. Nec deest a ratione, quod quinquagesimo die, postquam Dominus Aegyptum in primogenitis percussit, ejusque principum potestatem destruxit, atque filios Israel de eorum servitute, et maris Rubri profundo liberavit, legem per Moysen, quam populis praedicaret, dare decrevit; et quinquagesimo die postquam infernum in suis primitiis percussit, ejusque principum potestatem destruxit, et 134.0847D| omnes, qui illic indebite detinebantur, de profundo mortis eduxit, per Spiritum sanctum apostolis qualiter agerent, seu alios instituerent, declarare curavit. Sed divina providentia, alteram Israelitico populo per Moysen, alteram nobis per sanctos apostolos legem voluit commendare. Illa minatur interitum; haec jugiter poenitentiam docet: quod 134.0848A| ostendit Moyses, cum post datam legem descendens de monte, rediret ad populum. Certe cum invenisset peccasse populum in vituli aurei adoratione, dixit: « Haec dicit Dominus Deus Israel; ponite unusquisque gladium suum super femur suum, et occidat unusquisque fratrem suum, et unusquisque proximum suum, et unusquisque affinem suum (Exod. XXXII, 27). Beatus vero Petrus, princeps apostolorum, cum reliquis post adventum sancti Spiritus illis etiam qui ipsum Dominum crucifixerunt constanter ait: Poenitentiam agite, et baptizetur unusquisque vestrum in nomine Jesu Christi in remissionem peccatorum, et accipietis donum Spiritus sancti (Act. II, 38). » Redemptor namque noster Veteris Legis duritiam temperans, amarum potum sua incarnatione 134.0848B| fecit esse potabilem. Denique in Veteri Testamento scriptum est: « Anima quae fecerit quidquam de abominationibus istis, peribit de populo suo, dicit Dominus (Lev. XVIII, 29). » In Novo reperimus: « Gaudium erit in coelo super uno peccatore poenitentiam agente, quam super nonaginta novem justis non indigentibus poenitentiam [ Ita cod. ] (Luc. XVIII, 7) » Videte, fratres, ne perdamus poenitendi tempus, quod tanta est indulgentia concessum. Nam poenitentiae fructum dicimus quidquid pro delicti satisfactione boni operis ad divinam reconciliationem tendendo peragimus, jejunia, vigilias, continentias, orationes, opera misericordiae, seu caeteras virtutes. Multas quippe nobis Christus semitas praeparavit, per quas perditionis foveas 134.0848C| declinare valemus: sed quanto plura sunt evadendi consilia, tanto miseriores sunt qui descendunt in lacum. Licet igitur his transactis diebus quasi in nuptiis pro continua solemnitate in deliciis vixerimus, stantesque orationis vota Domino persolverimus; nunc autem abhinc terra prostrati lacrymas fundamus, jejuniis et vigiliis operam demus, poenitentiae sarcinam suscipere festinemus. Ait enim Dominus in Evangelio: « Non possunt filii sponsi jejunare, donec cum illis est sponsus: veniet hora cum auferetur ab eis, et tunc jejunabunt in illis diebus (Matth. IX, 15). » Transacto quoque tempore quodammodo nobiscum quasi per corporalem Dominum habuimus praesentiam; sed nunc jam coelos ascendit, ad dexteram sedet Patris, 134.0848D| promissum Spiritum cordibus fidelium infudit; qui eos indesinenter orare, jejunare, seu caetera bona opera agere monet, ut quem corporaliter jam nunc attingere nequeunt, ejus ubique valeant sentire solatium. Sed qui tale donum recipere meruerunt, sic vivant necesse est, ut ab eo non separentur in aevum, quorum nobis peccatoribus in omnibus 134.0849A| convenit aequipedare vestigia: talesque nosmetipsos praeparare oportet, ut si necdum Spiritus sancti gratiam percipere meruimus, vel perceptam peccando repulimus, ad suspiciendum vel etiam recipiendum pariterque custodiendum inveniamur idonei. Ipsumque Salvatorem omnium pura mente, devoto ore, dignis operibus rogitare curemus, ut nobiscum usque in aeternum, etsi non corporaliter, per suffragia manere dignetur, ipso praestante qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et gloriatur Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.
XII. Idem sermo abbreviatus, ne vulgares fastidiarentur. Pentecosten, fratres charissimi, diem sanctum colimus, quem a Dominica resurrectione quinquagesimum numeramus. Πεντηκοστήν enim Graece, Latine 134.0849B| quinquagenarium intelligimus; nam quinque decades hunc numerum consequuntur: qui dies ideo celeberrimus inter anni ferias habetur, quia in eo Spiritus sanctus, scilicet Paracletus e coelo veniens apostolos adeo confirmare dignatus est, ut omnem metum quo prius clausis januis sub silentio detinebantur, suis cordibus excutientes, mox eadem claustra respuentes, libera voce Christum palam omnibus gentibus praedicarent: qui etiam in Veteri Testamento festus colebatur, atque in eo primum apud eos panes de novis frugibus in templo ministrabantur. Mystice autem apud nos ipso die panes de novis frugibus, id est novae virtutes sancti Spiritus per apostolos traditae sunt gentibus. Nec deest a ratione, quod quinquagesimo die postquam Dominus Aegyptum 134.0849C| in primogenitis percussit, ejusque principum potestatem destruxit, atque filios Israel de eorum servitute et maris Rubri profundo liberavit, legem per Moysen quam populis praedicaret, dare decrevit; et quinquagesimo die postquam infernum in suis primitiis percussit, ejusque principum potestatem destruxit, et omnes qui illic indebite detinebantur, de profundo mortis eduxit, per Spiritum sanctum apostolis qualiter agerent, seu alios instruerent, declarare curavit. Sed divina providentia alteram Israelitico populo per Moysen, alteram nobis per sanctos apostolos legem voluit commendare: illa minatur interitum, haec jugiter poenitentiam docet. Quod ostendit Moyses cum post datam legem descendens de monte 134.0849D| rediret ad populum. Certe cum invenisset peccasse populum in vituli aurei adoratione, dixit: Haec dicit Dominus Deus Israel: Ponite unusquisque gladium suum super femur suum, et occidat unusquisque fratrem suum, et unusquisque proximum suum (Exod. XXXII, 27). Beatus vero Petrus princeps apostolorum cum reliquis post adventum sancti Spiritus, illis etiam qui ipsum Dominum crucifixerant, constanter ait: Poenitentiam agite, et baptizetur unusquisque vestrum in nomine Jesu Christi in remissionem peccatorum, et accipietis donum Spiritus sancti (Act. II, 38). Redemptor namque noster veteris legis duritiam 134.0850A| temperans, amarum potum sua incarnatione fecit esse potabilem. Denique in Veteri Testamento scriptum est: Anima quae fecerit quidquam de abominationibus istis, peribit de populo suo, dicit Dominus (Lev. XVIII, 29). In Novo reperimus: Gaudium erit in coelo super uno peccatore poenitentiam agente, quam super nonaginta novem justis non indigentibus poenitentiam (Luc. XV, 7). Videte, fratres, ne perdamus poenitendi tempus, quod tanta est indulgentia concessum. Nam poenitentiae fructum dicimus quidquid pro delicti satisfactione boni operis ad divinam reconciliationem tendendo peragimus, jejunia, vigilias, continentias, orationes, opera misericordiae, seu caeteras virtutes. Multas quippe nobis Christus semitas proponit, per quas perditionis foveas declinare 134.0850B| valemus. Sed quanto plura sunt evadendi consilia, tanto miserabiliores sunt qui descendunt in lacum. Licet igitur his transactis diebus quasi nuptiis pro continua solemnitate in deliciis vixerimus, stantesque orationis vota Domino persolverimus, nunc autem abhinc terra prostrati lacrymas fundamus, jejuniis et vigiliis operam demus, poenitentiae sarcinam suscipere festinemus. Ait enim Dominus in Evangelio: Non possunt filii sponsi jejunare, donec cum illis est sponsus; veniet hora cum auferetur ab eis, et tunc jejunabunt in illis diebus (Matth. IX, 15). Transacto quoque tempore quodammodo nobiscum per corporalem Dominus adfuit praesentiam: sed nunc jam coelos ascendit, ad dexteram sedet Patris. Unde pura mente, devoto ore, 134.0850C| dignis operibus eum rogitare curemus, ut nobiscum usque in aeternum, etsi non corporaliter, per suffragia manere dignetur, ipso praestante, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et gloriatur Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.
SERMO XIII. IN ANNUNTIATIONE BEATI PRAECURSORIS ET MARTYRIS DOMINI NOSTRI JESU CHRISTI, JOANNIS BAPTISTAE. Post evangelicam lectionem, fratres charissimi, beatissimi Joannis praecursoris Domini nostri Jesu Christi nobis est denuntiata nativitas, de cujus praeparatione aliquid nunc jam edocendum esse videtur, quia omnimodis cavendum est ne vulgus polluat ignorantia, quod summa observare cogit obedientia; si autem nescientes deliquerint in talibus, 134.0850D| una nos cum illis involvet sententia: si vero quae docuerimus contempserint, sic alienum deflebimus, ut nostrum exinde non timeamus periculum. Cognoscat igitur prudentia vestra malam de tam gloriosa solemnitate crebris in locis inolevisse consuetudinem, ut quaedam meretriculae ecclesias et divina officia derelinquant, et passim per plateas et compita, fontes etiam et rura pernoctantes, choros statuant, canticula componant, sortes deducant, et quidquid alicui evenire debeat in talibus simulent augurari. Quarum superstitio 134.0851A| adeo gignit insaniam, ut herbas vel frondes baptizare praesumant, et exinde compatres vel commatres audeant vocitare, suisque domibus suspensas diu in postmodum quasi religionis causa studeant conservare. Nam beatus Joannes ideo Baptista dictus est, quia ipse primum baptismum remissionis hominibus praedicaverat, et baptizandi ministerium sumpserat, Auctoremque omnium suo meruit lavare baptismate. Caeterarum . . . Beatissimi quoque Petri principis apostolorum festivitatem hujusmodi solent naeniis commaculare; quarum aliae maleficiorum, aliae stupri causa, talibus vanitatibus inserviunt. Considerate ergo, fratres charissimi, quantum dedecus tales nobis prioribus, quantumque sibi inferant detrimentum, et sic unusquisque saltem 134.0851B| domum suam a talibus purget erroribus. Partiamur onus, partiamur et praemium: debet enim unusquisque vestrum domui suae praeesse episcopus, quia episcopus superinspector dicitur: ab unoquoque enim quantum creditur, tantum exigetur. Videte quia nullus est, cui aliquid non credatur, et a quo aliquid non exigatur. Ad cultum ergo tantae festivitatis vicissim nos invitare curemus, abstergamus errores, cunctas haereses repellamus; jejuniis, vigiliis, orationibus praecurramus, ut devote tam praeclari martyris festum celebrare mereamur, praestante Domino nostro Jesu Christo.
SERMO XIV. IN NATIVITATE EJUSDEM. 134.0851C| Illius hodie nativitas, fratres charissimi, celebratur, de quo Dominus ait in Evangelio: Inter natos mulierum non surrexit major Joanne Baptista (Luc. VII, 28). Natos mulierum, natos ex mollitia concupiscentiae appellat; mulier namque e mollitia dicta est, eo quod hic sexus facile molliatur ad culpam. Notandum sane quia suam Dominus nativitatem hoc testimonio non comprehendit, cujus Mater etsi natura dicta sit mulier, virilis tamen fuit in continentia, quae sine humana concupiscentia genuit prolem et mundo edidit Salvatorem. Caeteris autem sanctissimis et summis hominibus, virili scilicet semine procreatis, nullus beatum Joannem per omnia dubitet coaequandum catholicus; cujus nativitas in templo ab angelo nuntiata, qua mater sterilis et jam anus 134.0851D| fecundata, in qua et muta patris lingua absoluta est, a quo necdum nato Domini mater agnita, Christi quoque est praesentia delectata, qui etiam per prophetam longo ante tempore meruit proclamari, de quo dictum est: Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam, qui praeparabit viam tuam ante te (Mal. III, 1). Considerate ergo, dilectissimi, quanto honore dignus sit, qui missus a Deo Patre, Filii meruit praecurrere adventum: ex quo etiam ministerio, praecursoris sumpsit vocabulum: praevenit enim Dominum nascendo, praedicando, moriendo, atque ad inferni 134.0852A| claustra descendendo: qui etiam adeo ab eo magnificatus est, ut ipsius testimonio clarificari et plusquam prophetam appellari mereretur. Ad cujus quoque exaggerandam gloriam insuper adjiciens ait: A diebus Joannis usque nunc regnum coelorum vim patitur, et violenti rapiunt illud (Matth. XI, 12). Regnum coelorum vim patitur et violenti rapiunt illud, cum quis pravus perversa longo tempore . . . poenas quas male vivendo promeruit, misericorditer evadit, atque . . . sublima . . . coelorum mox intrat ovanter. Bene autem a diebus Joannis, quia ipse primum baptismum praedicavit per quem peccata dimittuntur, et januae regni coelestis pandantur: ubi nos pius Dominus meritis et intercessionibus ipsius beatissimi praecursoris et martyris sui recipere dignetur; cujus 134.0852B| regnum et imperium.
SERMO XV. IN FESTIVITATE SANCTORUM APOSTOLORUM PETRI ET PAULI. Hodierna solemnitas, fratres charissimi, nos admonet beatissimorum apostolorum Petri et Pauli ardenter amplecti vestigia, qui semet abnegantes, mundumque omnem contemnentes, judiciariam ejus adepti sunt potestatem: qui etiam, quia mundo succumbere noluerunt, coelo praelati sunt, cujus Petrus claviger, Paulus factus est introductor. O quam dignum et magnum, ut Petrus claviger sit coelorum, et Lucifer carcerem sentiat inferorum! Homo surrexit ad aeternam gloriam, angelus cecidit ad poenam perpetuam: iste in se multum praelatus et erectus, 134.0852C| omnium a Deo creaturarum factus est infimus; ille humilis et abjectus, etiam apostolorum factus est primus: illum prostravit superbia, hunc humilitas sublimavit. Quam bene Simon dictus est, quia Simon interpretatur obediens! quem sodalis Paulus non longe suo quoque secutus est nomine: nam Paulum parum dicimus; videtur enim multae obedientiae esse nomen, cum vir tanta divinitate perlustratus, tantisque coelestibus dogmatibus imbutus, ut ab ipso Domino vas electionis ad portandum nomen suum vocari mereretur (Act. IX, 15), ipse se parvulum aestimaret nominandum. Magnus itaque dici potuit, quem Dominus post ascensionem ad coelos per semetipsum vocavit et docuit, quem sibi apostolum consecravit (Gal. I, 1), qui usque ad 134.0852D| tertium raptus est coelum, qui etiam divinum meruit audire secretum (II Cor. XII, 3). Uterque igitur possident gloriam claritatis, quia utrisque adfuit humilitas charitatis. Uterque vivunt cum Christo, quia mori non timuerunt pro ipso. Petrus non dubitavit crucem gyratam, Paulus manum non expavit armatam. Ille caput declinavit ad terram, ut ad coelum erigeret; hic capite truncatus est, ut potius cresceret. Jure tanta consecuti sunt praemia, qui talia pertulerunt tormenta. Horum acta, fratres charissimi, saepissime pertractemus, et in quantum 134.0853A| possumus imitari curemus. Respuamus terrena et caduca, amplectamur coelestia et mansura, quia nihil prodest homini si totum lucretur, animae suae detrimentum patiatur (Matth. XVI, 26). Humilitate gaudeamus, superbiam fugiamus, quia omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur (Luc. XVIII, 14) . . . est, qui amat . . . cio in vitam aeternam recipiet eam. Unde omni nisu omnique . . . vos viros satagamus exposcere; ut quod nostra non suppetit fragilitas, eorum pro nobis obtineat sanctitas, atque illuc suis orationibus introducant, quo meritis praecesserunt, praestante Domino nostro Jesu Christo.
SERMO XVI. IN DEPOSITIONE BEATISSIMI EUSEBII VERCELLENSIS EPISCOPI. 134.0853B| De praecipuis, fratres charissimi, solemnitatibus semper nobis aliquid dicendum est vulgaribus, ut nostro discere valeant sermone quod celebrare contendunt ex more: sed in hac festivitate nil eis pronuntiare possumus aptius, quam si nostri patroni gesta disseramus artius [cod. 1, manu festam]. Igitur beatissimus Eusebius, cujus hodie festum colimus, Sardiniae provincia ortum cognovimus; Romae tamen unda baptismatis ablui, et ab ipso summo pontifice sacro de fonte suscipi, ejusque nomen meruit adipisci. Quod nomen bene allusit ad gratiam; nam pius fuit ab ipsa infantia: Eusebius enim pius interpretatur, sicut a Graecis interpretibus declaratur. Sed qui regeneratus est per 134.0853C| beatum papam Eusebium, antistes ordinatus est per ejus successorem Julium. Eo quoque tempore, Vercellensis civitas magna totius Italiae pene erat haeresiarcha. Ad hanc quidem destinatus est Eusebius, qui fide, verbo, et opere cunctis fuerat praeditus. Hunc frendens contio Arianorum adeo spernebat, quem verae fidei assertorem esse cernebat. Et quia non timuerunt blasphemare Redemptorem, ausi sunt etiam refutare pastorem. Concludunt se beatae Dei genitricis ecclesiae januis, quam piae memoriae Constantinus erexerat a fundamentis: vectibus et seris munierunt aditum, ut vel sic pastoris repellerent adventum. 134.0854A| At pastor egregius signo crucis omnia confregit, qui ad sanctam Trinitatem praedicandum libera voce venit; et qui Filium Dei aequalem Patri testificari non metuit, ejus Matris januas sese pandentes intrare meruit. Cedunt Ariani tanto pavore perculsi, atque ad crudelissimum properant imperatorem confusi. Nam Constantius illius temporis imperator perniciosius erat catholicae fidei supplantator, et quia sciebant haereticum, libere accusabant catholicum. Ad synodum mox cunctos episcopos Mediolanum convocat fraudulenter, ut sanctam fidem sic exstinguat latenter. Ad quam beatus Eusebius ire distulerat, quem quid agendum erat minime latuerat. Chirographum in sua fide ab haereticis factum imperator laudabat, quod 134.0854B| Filium minorem Patri per omnia praedicabat. Contra quod catholici prima fronte contenderunt, novissime autem perterriti omnes qui adfuerant subscripserunt. Quod cum audisset beatus Eusebius, inenarrabiles corde profudit gemitus. Nec se jam potuit continere, quin ad memoratum iret concilium pro fide contendere. Sancti evangelii chara deportans pignora, festinus ad flumen mox pervenit Siccidam: navis, per quam transiri consueverat, ad ripam tunc morabatur alteram; quam ut vocavit, sola ad eum venerat, susceptum undam et transvexit validam. Inde progressus ad urbem metropolim ingentem luctum planxit cum catholicis. Extergens luctum, locutus est prudentiam, fratribus 134.0854C| cunctis dedit indulgentiam, si ejus deinde sequerentur vestigia. Imperator eum suscipiens magnam finxit humilitatem, ut ejus ad sacrilegium taliter seduceret sanctitatem, dicens: Subscribe, frater, quod subscripsimus; confirma tu, quod nos omnes jamdudum firmavimus. At prudens Pater se hoc facere detestabat; quippe priorem omnibus chirographi inscriptione se supponere denegabat: illud destruere, et aliud fieri proclamabat, in quo se prior subscribere jam valeat. Sic divino nutu tyrannum deludere potuit, quem callide tyrannus decipere voluit. Nec mora: ipsum concessum est cremari, et aliud jussum est simile praeparari, 134.0855A| quod taliter compositum est penitus quemadmodum beatus dictaverat Eusebius. In hoc catholici consenserunt: uno omnes animo post eum subscripserunt. Hanc fidem promiserunt contendere, hanc pro ipsa mortis injuria polliciti sunt non negare. Videns imperator horum non posse dissolvi constantiam, omnem fere in beatum Eusebium contorsit insaniam. Tunc vario censuit eum affligi periculo: insuper tandem jubet longo deportari exsilio: carceres et compedes acerbas pertulit, fame et siti longo tempore laboravit; signis et virtutibus ibidem declaratus est; angelicis consolationibus saepe confortatus est. Nec in tantis etiam contitutus periculis, sui bonus pastor immemor factus est gregis: nam litteris eum 134.0855B| de longinquis partibus instanter visitabat, et de catholicae fidei perseverantia jugiter corroborabat. Sed jamjam pene cedebant catholici; nam diu eos persequebantur haeretici. Tandem misertus Dominus tyrannum exstinxit improbum, et beatum Eusebium solum reduxit ad proprium. In quo illi itinere ostendit visionem, unde sui corporis cognosceret resolutionem. In vertice montis per visum se stare putabat, et altius ad quoddam palatium sole praeclarius pennis evolare credebat. Intellexit illico se de praesentis vitae alta conversatione ad aeternae gloriae ascensurum remunerationem. Interea Vercellas rediens, magno gaudio 134.0855C| a suis et summo receptus est honore, eisque fidem Christi constanti praedicabat sermone: se mox migraturum de saeculo asserebat, illos multa post se passuros et praedicebat: patienter tamen haec toleranda monebat, suaeque constantiae et passionis exempla proponebat, et insuper aeternae remunerationis gaudia promittebat. Nec defuit seditio Ariana quin martyrem compelleret ad coronam, fustibus et gladiis super eum insurgere, et lapidibus non timuerunt obruere. Ictibus illorum fracto cerebro occubuit, et sanctam Deo taliter animam reddidit. In ea autem a suis discipulis ecclesia est sepultus, quam ipse olim in honorem martyris Theonesti construxerat divino amore compulsus, ubi multa 134.0855D| beneficia praestantur omnibus, qui beatum Eusebium puris exorant precibus. Nos quoque suis orationibus ab aeterno liberet supplicio, qui hodie, quod est Kal. Aug., de carnis ereptus est ergastulo.
SERMO XVII. IN ASSUMPTIONE BEATAE DEI GENITRICIS SEMPER VIRGINIS MARIAE. 134.0856A| Assumptionem gloriosae Mariae semper Virginis hodie celebramus, quam in coelesti throno collocatam devotis mentibus adoramus. Nam ipse Deus et Dominus, cujus eam Genitricem colimus ait in Evangelio: Si quis mihi ministrat, me sequatur; et ubi sum ego, illic et minister meus erit (Joan. XII, 26). Prae cunctis enim mortalibus sancta Dei Genitrix Christo Domino ministravit; quem adeo est secuta, ut cum tristante tristaretur, cum patiente pateretur: de cujus tamen passione ei praedictum est: Et tuam ipsius animam pertransibit gladius (Luc. II, 35). Vere ergo cum ipso manet in coelis, cui sedulo servivit in terris. Item discipulis 134.0856B| suis ipse alibi ait: In illo die cognoscetis quia ego sum in Patre meo, et vos in me, et ego in vobis (Joan. XIV, 20). Item: Sicut ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30), sic vos et ego unum manebimus: quod enim ait apostolis, hoc sentiendum est et de caeteris justis. Quid ergo mirum qui in eo sunt, si in coelis consistunt? Aut quid etiam magnum, si beata Maria coelestis esse meruit, cum beatus Apostolus de omnibus justis dixerit: Qualis coelestis, tales et coelestes? (I Cor. XV, 48.) Coelestis enim Christus est, qui de coelo descendit, quem etiam imitando ejus participatione caeteri quoque justi coelestes esse merentur. Nec videatur contrarium quod Dominus ait in Evangelio: Nemo ascendit in coelum, nisi qui 134.0856C| de coelo descendit filius hominis (Joan. III, 13). Deus enim Christus est Dei Filius et hominis, qui solus de coelo descendit, imo qui et solus ascendit. Caeteri autem qui in ipso sunt, unum sunt, et jam diversi non sunt, sed ejus membra sunt. Et ideo solus ascendit, dum ea quae in se sunt, vel quae . . . habitare in coelo. Nam apostatae angeli, qui in coelo fuerunt, qui a Deo recesserunt inde . . . homines si Deo adhaeserint in coelum, sublimabuntur; quod imo de beata Maria dicendum est, quod prae cunctis mortalibus in ea mansit Dominus. Et ideo in ipso eam manere nullo modo diffidimus; de cujus etiam corpore corpus assumere dignatus est, eam sibi membrum coaptasse non dubium est; et cui prae omnibus adhaesit 134.0856D| in terris, ipsam sibi prae cunctis applicavit in coelis. Corporis vero ejus jam factam resurrectionem affirmare minime audemus, quia nec a sanctis Patribus hoc declaratum esse cognoscimus 134.0857A| . Denique in valle Josaphat ejus sepulturae manet locus, ubi tamen ejus non reperitur corpus. Sed qui de ea ineffabiliter carnem eduxit, ipse quid de ejus sit corpore novit. Tamen sive in corpore, sive extra corpus, super choros angelorum in coelis exaltatam confitemur: si enim veraciter omnes justos resurrecturos cum propriis corporibus quandoque credimus, eosque in aera occursuros Deo, et sic semper postmodum cum ipso mansuros confidimus, secundum quod beatus Paulus ait apostolus (I Thess. IV, 16); quid mirum si Matri per quemdam miserationis effectum Dominus anticipando praestitit, quod omnibus in fine saeculi sanctis donabit, cum mortalia corpora immortalitate induerit? Denique scriptum est: Alia claritas solis, alia lunae, alia 134.0857B| stellarum (I Cor. XV, 41): per claritatem namque solis resurrectionem Apostolus docuit Salvatoris, de quo scriptum est: Vobis, qui timetis Deum, orietur Sol justitiae (Malach. IV, 2). Per lunae intelligere possumus etiam Matris suae: nam sicut luna a sole praecipue inter sidera illuminatur, sic et ipsa a Domino inter caeteros justos divino procul dubio lumine potius illustratur. Cum vero stellarum subjunxit, caeterorum sanctorum resurrectionem innotuit. Sequitur: Sicut stella a stella differt in claritate, sic et resurrectio mortuorum (I Cor. XV, 41, 42): Nam discretio vitae varietatem gignit resurrectionis. Poterat forte resurrectio Dei Genitricis praecedere aliorum anticipando, quos per vitae meritum in terris praecesserat vivendo. De morte quoque ipsius nullam 134.0857C| fingamus dubietatem, quam et in sui filii cognovimus humanitate. Morti tamen succumbere diu non meruit, quam, ex ea sumpta caro jam resurgendo devicit: nempe cujus filius coelos ascendit per majestatem, matrem illuc assumere poterat per pietatem. Nec dubium est ei suam impertisse gloriam, eamque totius mundi constituisse dominam. Nam qui patrem et matrem . . . implere. . . Scripturarum exemplis possumus approbare . . . igitur sancta Virgo adepta est dignitatem, dum Dei meruit effici Mater. Virgo peperit puerum, mulier genuit Deum, Spiritu sancto gravidata est, auctore mundi fecunda est, super choros angelorum in coelestibus exaltata est, quo nos pius Dominus, ejusdem Virginis 134.0857D| interventu, perducere dignetur, cujus etc.
SERMO XVIII. IN DECOLLATIONE BEATISSIMI PRAECURSORIS CHRISTI JOANNIS. Magnificum Joannem praecursorem et martyrem Domini nostri Jesu Christi, cujus natalem diem hodie celebrat orbis, sanctum effudit uterus matris; sicut scriptum est: Priusquam te formarem in utero, 134.0858A| novi et; et antequam exires de ventre, sanctificavi te, et prophetam in gentibus dedi te (Jer. I, 5). Quam sanctificationem tanta custodierat abstinentia, ut nulla pene vitae ejus adhaereret peccati macula: nam vinum et siceram non bibit, et omne immundum non manducavit. Elegerat insuper habitare desertum, ne ejus vitam populi saltem pollueret conventus. Verbum Domini advenientibus continue praedicabat, quibus recedentibus jugi orationi vacabat: cujus cultus humillimus, vestitus asperrimus, cibus vilissimus declaratur. Legimus enim in Evangelio quod habebat vestimentum de pilis camelorum, et zonam pelliceam circa lumbos suos: esca autem ejus erant locustae et mel silvestre, et erat in deserto praedicans baptismum poenitentiae (Marc. I, 6): 134.0858B| qui suae praedicationis gratia, mira usus est observantia: ut quod praedicabat ipse prorsus ageret, et quod jubebat impleret. Baptismum praedicabat, et ad se venientes baptizabat. Poenitentiam docebat, cujus in se normam ostendebat. O quantus vir iste, qui angelo nuntiante conceptus est, et ab ipso matris utero sanctificatus est! qui semper deguit in abstinentia, et aliorum quasi propria flebat scelera; qui viam Domino praedicando non cessaverat praeparare, et pro veritatis praeconio caput non est cunctatus amittere; cujus etiam in tantum sanctitas crevit, ut a compluribus Christus esse crederetur: quod humilitatis custos adeo refugit, veluti si ei venenum propinaretur mortis. Se vocem confessus est clamantis: Christum post se venturum esse praedicavit, 134.0858C| quem tantae praedixerat auctoritatis, cujus calceamenti corrigiam se ad solvendum non aestimaret idoneum (Marc. I, 7). Assertor veri, quem nec humanae laudis jactantia compulerat proferre mendacium, nec tyrannicus pavor a veritatis poterat retorquere testimonio, nec reginae adulatio fecerat palpare flagitium. Herodem a fraternis thalamis prohibendo, ita ipsius . . . adulter . . . non licet tibi ut habeas uxorem fratris tui adulteram (Marc. VI, 18). Hinc diro retrusus est carcere . . . talis fama cessaret. Christi tamen athletam quanto magis affligebant vincula, tanto magis detestabat illicita. Novissime tandem capite truncatus, migravit ad Dominum, qui veritatis non passus est celare testimonium. 134.0858D| Veritas enim Deus est, quemadmodum ipse ait in Evangelio; Ego sum via, veritas et vita (Joan. XIV, 6). Qui enim veritatem non metuit celare, Deum quodammodo nititur occultare; et qui pro ejus testimonio hic affligitur, ab ipsa quod Deus est in aeternum coronabitur. Fugiamus itaque, charissimi, mendacium, ejusque simul patrem diabolum. Veritatem imitemur, quam a Deo processisse confitemur. 134.0859A| Ipsius meritis et intercessionibus hoc impetrare valeamus, cujus hodie festivitatem omnes 134.0860A| pariter celebramus, praestante Domino nostro Jesu Christo.
(no apparatus)