Migne Patrologia Latina Tomus 99
Statuta (Angilbertus Centulensis), J. P. Migne
Statuta . . . Qua vero majestate ac reverentia divina ibidem officia celebrarentur, nos docet unum et alterum specimen, quod hoc loco exhibere juvat ex veteri codice, olim Petavianae, tum serenissimae reginae Sueciae, nunc bibliothecae Ottobonianae. In eo codice (0849B)Angilbertus abbas ordinasse dicitur, ut in die sanctissimo Paschae et in Nativitate Domini fratres et caeteri omnes qui in ecclesia Salvatoris ad missam conveniebant, in eadem ecclesia communionem perciperent. Dum vero fratres et reliqui clerici ab illo sacerdote, qui ipsa die missam cantasset, communicabantur, ut alii duo sacerdotes cum duobus diaconis totidemque subdiaconis, unus viros, alter mulieres ibidem communicaret, ut clerus et populus simul communicati benedictionem, ac completionem missae simul possent audire: quo facto, duo illi sacerdotes, unus ad unum ostium, alter ad alterum, pueros ex ambulatoriis seu porticibus superioribus descendentes communicabant; ac deinde uterque cum suis ministris ad extremum stantes, forte altaris, gradum, (0849C)communicabant eos, qui ad praedicta loca communicaturi non occurrissent, quod ut rite fieret, idem abbas ordinaverat, ut in duobus illis festis quatuor sacerdotes, totidemque diaconi ac subdiaconi sacerdoti solemnem missam celebranti adessent. Haec de primo ritu. Alter est de majoribus litaniis, ad quas solemnius faciendas cruces et processiones vicinarum septem ecclesiarum ad sanctum Richarium convenire debebant. Cum eo venissent, omnes simul consistebant ad paradisum sive atrium ecclesiae coram sancta nativitate, atque oratione facta, ibidem ordinate persistebant, divisis hinc inde viris a septentrione, feminis a meridie, praestolantes, dum fratres cum schola, id est pueris, de ecclesia sancti Richarii (0850A)egrederentur. Et primo quidem per portam sancti Michaelis procedebat is qui vas aquae benedictae ferebat, deinde tres alii totidem thuribula gestantes: tum cruces septem, quas sequebatur capsa major basilicae sancti Salvatoris, media inter tres hinc inde (0850B)sacerdotes, qui minores capsas gestabant. Postea subsequebantur septeno quique numero diaconi, subdiaconi, acolythi, exorcistae, lectores et ostiarii; ac deinde reliqui monachi septeni et septeni, ne, si bini vel terni incessissent, milliarii spatium implevissent. Hos omnes dein subsequebantur pueri septem cum totidem flammulis seu taedis, et post eos viri nobiles septeni et septeni, a praeposito vel decano electi: quibus nobiliores feminae eodem ordine succedebant. Post hos omnes procedebant septem cruces forensium ecclesiarum, quas sequebantur pueri et puellae cantandi peritae, quae orationem Dominicam, symbolum, aliaque similia concinebant, deinde honorabiliores viri ac feminae ex illis ecclesiis; extremo loco promiscua turba infirmorum ac senum (0850C)septeno ritu itidem pedibus incedentium: qui autem prae infirmitate non poterant, equitando subsequebantur. His ita ordinatis, procedebatur per medium monasterii, dein per publicam viam, et per portam meridianam, murum gyrando, revertebantur per portam septentrionalem. In his vero majoribus litaniis, post antiphonas, psalmos, aliaque id genus, cantabantur tria symbola, apostolorum, Constantinopolitanum, et sancti Athanasii; deinde oratio Dominica; et post litaniam generalem, fratres cum schola puerorum litanias concinebant, primo Gallicam, secundo Italicam, tertio Romanam: quibus postremo succedebat canticum Te Deum laudamus, et postea missa solemnis ad sanctum Salvatorem.