Migne Patrologia Latina Tomus 114
Versus in Aquisgrani palatio editi
Versus in Aquisgrani palatio editi (Walafridus Strabo), J. P. Migne 114.1108A
DE IMAGINE TETRICI.
114.1089B|
Strabus.
Cur non dulce decus quando se contulit hora
Et ver floriferis laetum se subrigit Austris,
Magnus et ardentem gradibus legit aethera Phoebus?
Jam spatiis crevere dies, dulcescit et umbra,
In flores partusque novos, et gaudia fructus
Herba recens arbos datur, et genus omne animantum,
Quod mare, quod silvas, quod rura, quod aera tranat,
Quaerere-me pateris, te respondere petitis?
Discere namque mihi votum, tibi dicere promptum.
Scintilla.
Nec te credo latet veteres quo more poetae
Digna diis terrisque canebant carmina magnis,
Aut etenim abrupti montis juga sola sequentes,
114.1089C| Aut specubus, fossis, aut saltus valle remoti,
O magnum pharetrata echonem voce ciebant.
Hirta suis hederis circum bene tempora cincti,
Teste nemus, testesque ferae, timidaeque volucres,
Mens secura, procul furibundae crapula curae.
At nos pro sylvis, hederis, echone, coturno,
Immanes omni ferimus de parte tumultus,
Et vix ipsa luto subducit pupula sese,
Stercoribusque novissima pro pudor omnis inhorret,
Hinc detractorum sonat, illinc clamor egentum
Nudaque tergeribus sordescunt crura nigellis,
Has unquam Musae si dilexere nigellas,
Stercora, clamores coenosa fluenta, tumultus.
Respondere tibi nequaquam differo, sed si
Pauca loquar, quia deest locus, argue lenius oro.
Strabus. 114.1089D|
Primum nosse velim, juxta quam saepe viamus
Cur sic imago, suis sit effigiata figuris.
Scintilla.
Tetricus Italicis quondam regnator in oris
Multis ex opibus tantum sibi servat avarus,
At secum infelix, piceo spaciatur averno.
Cui nihil in mundo, nisi vix fama arida restat.
Quamquam thermarum vulgus vada praeparat olli,
Hoc sine nec causa, nam omni maledicitur ore,
114.1090B| Blasphemumque Dei ipsius sententia mundi
Ignibus aeternis, magnaeque addicit abysso.
Quam statuam vivo artifices si forte dederunt,
Credito blanditos insano hac arte leoni,
Aut etiam quod credo magis, miser ipse jubebat
Haec simulacra dari quod saepe superbia dictat,
Infelix nam nullus erit, nisi deserit ipse
Scire quod est, audens sese quod credere non est,
Curribus atque in equis noris si stare superbos
Non quod sedit equo, tecum miraberis unquam.
Strabus.
Cernimus aerias simul adventare columbas
Terque die, exorta, media, et vergente venire,
Talia non vanis addam spectacula rebus.
Scintilla.
114.1090C| Nonne vides humiles saevos quasi amare tyrannos?
Non ex corde tamen, sed enim pro temporis hujus
Pace, petunt pastum, non nidificando quiescunt.
Strabus.
Cur dextra de parte, nolam gestare videtur
Nudus ob hoc solum, puto ut atra pelle fruatur.
Scintilla.
Etsi non caneret, nequaquam pelle careret,
Quam semel induerat, sed erit quod dicere possis,
Flagitiosorum certe praeconia, summis
Laudibus accelebrant, omnis virtutis egentes,
Verius ut dicam, dat nudo opprobria nudus.
Strabus.
Si quid in his aliud, nobis edicito, nosti.
Scintilla.
114.1090D| Fulget avaritia, exornatis aurea membris,
Spicula fert quae saepe laetus pulsare pigrescens
Sufficiant, solidisque accendant corda rapinis;
Aurea quod regnat stipata satellite nigro,
Non aliud portendit enim, quam quod mala quantum
Luxuries quosdam, sensu distendit avaro
Tantum pauperies alios devastat adurens,
Quam subter labuntur aquae, quia teste poeta,
Semper avarus eget; quod desunt frena notabis,
Quodque super lapides plumbumque et inane metallum
114.1091A| Currit equo, signat se pectore bellua duro,
Corde pigro, sensuque cavo regnare superbam.
O pestis sine fine nocens, non sufficit omnem
Pervolitasse orbem bellis, et caede potentum,
Quin etiam faciem praeclara palatia contra
Christicolasque greges, videas posuisse nefandam.
Ante pedes ternos parentibus undique nervis,
Ille tuus sonipes, vacuum super aera nando
Tollet, et albentes monstrabitur inter olores,
Quam pia corda tuis maculas vis pessima telis.
Jam tamen ipsa pedem vanis conatibus unum,
Optima nequaquam contra consulta levasti,
Nam quotiens procerum tibimet conjungere quemquam
Es conata, tibi totiens aut obvia mortis
114.1091B| Ex insperato venere repagula nigrae,
Aut cautela Patrum, quos arx sanctissima semper
Substituit, pestem monitis compescuit atram.
Deficiat quorum sceptrum de semine nunquam,
Donec in ignivoma veniet Rex nube coruscans.
Strabus.
Dignum est, ut video, praemissis tristibus ergo
Debita principibus laudum persolvere vota.
Scintilla.
Novi equidem, sed felici nunquam obfuit illi
Adversis firmare animum, neque contingit ullum
Ante bonum non esse malum; sic numina nerunt
Aurea quae prisci dixerunt saecula vates.
Tempore magne tuo Caesar venisse videmus,
Tu pietate reples, quidquid minus esse potestur,
114.1091C| Thesauris alii meritis tu comptior esto,
Tu bonitate places, aliique tyrannide gaudent,
Solus ad omnigenos transis Rex magne triumphos
Quem te namque vocem, nisi magnum in plebe Moysen,
Qui populos tenebris per lumen ducis ademptis,
Qui morum nova templa struis, qui munera Christi
Quae collata tibi cunctis communia praestas.
Ille umbram, tu corpus habes, eremo ille remota
Arte tabernaculum et saërpentes vinxit aenos
De silice hausit aquam, sumens de manna pruinis,
Tu vero in populis paradisi ad amoena vocatis
Templa regis, fundata sacris Rex magne lapillis,
Quorum pensa pater quondam tibi magnus adauxit
Aurea cui ludunt summis simulacra columnis
114.1091D| Cujus ad ingenium non confero dogma Platonis
Lacte fluis et melle simul, petraeque sequentis
Largiris latices, undis Pharaone necato.
Laudibus altithronum celebras per saecula Patrem,
Digna loco cui semper erunt spectacula amoeno:
Hinc magnum Salomonis opus, hinc templa supremis.
Structuris aequanda micant, specularia subter
Dant insigne nemus, viridique volantia prato,
Murmura rivorum ludunt pecudesque feraeque
Uri cum cervis, timidis cum caprea damis,
Si quoque deinde velis, saltabunt rite leones,
Ursus, aper, panthera, lupus, lynces, elephanti,
Rhinoceros, tigres venient, domitique dracones
114.1092A| Sortiti commune boumque oviumque virectum.
Omnia pacatis animalia litibus assunt,
Aeriae summo quercus de vertice laetis
Commodulantur aves rostris, et suave susurrant.
Ast alia de parte nitens fulgore corusco
Auratus discurrit eques, comitante pedestri
Agmine, tintinnum quidam, quidam organa pulsant
Dulce melos tantum vanas deludere mentes
Coepit, ut una suis decedens sensibus ipsam
Femina perdiderit vocum dulcedine vitam.
Cedant magna tui super est figmenta colossi
Roma velit Caesar magnus migrabit ad arces,
Francorum quodcunque miser conflaverit orbis
En queis praecipue jactabat Graecia sese,
Organa Rex magnus non inter maxima ponit.
114.1092B| Quae tamen inceptos servent si intacta canores,
Deses erit qui saepe suo quatit aera plectro.
Ante tamen spreta jactabit pelle lacernam,
Et ferri rapta bacchatus male sonoros
Comminuet truncos, et iniquas voce cicutas,
Nec frustra, quia nulla suo pro carmine dona
Emeruit, saltim ut fulvi pars extima nigros
Auri collatis meritis depingeret artus.
Interea magnis crepitant tabulata catervis,
Quae clarum sequitur pulcherrima turba Moysen.
Obstupui fateor gemmis auroque decorum,
Et vidi et mecum volvens, tum singula volvi,
An Salomona pium, an magnum Davida viderem,
Herodem non esse sciens, nec talis honoris
Participem, faciat coeli Rex optimus illum.
114.1092C| Percepi tandem, postquam rigor ossa reliquit,
Ossa sacri corrupta Patris, splendore corusco,
Hunc cui fulgorem divi consortia verbi
Ediderant, qui in terrigenis mitissimus exstat.
DE LIBRO MACHABAEORUM PRIORE
Machabaeo minitante suis
Hostibus, armaque terribili,
Bellica consociante manu,
Fulsit in aureolis, rapidus
Sol clypeis, fulgente chao.
Obtinuit legio nnmerum
Israel exsuperans cunei
Quem validis inimica cohors
Instituit prius agminibus
114.1092D| Ut populum quateret Domini.
Res manet haec imitanda piis
Quos furor exagitare feri
Daemonis invidus, aut retrahit.
Quosque pericula saeva movent.
Martis adhuc terebrare minas.
Agmina dum tua jura velis
Quae tibi nutrit alendo animus,
Sternere subsidio Domini
Castra volatilis exitii
Hostica providus arma nota.
Luminis accipe rite ducem
Et loca plana quiete pete
Campus amore juvet patulus
114.1093A| Ne maneas piger insolitis,
Nocte teraris ubi vitiis.
Justitiae tibi Sol oritur.
In clypeisque tuis rutilat
Quae rata sunt documenta Patrum,
Quis tua vita tegenda tibi est
Ne supereris ab hoste tuo.
Efficis hoc duce Machabaeo
Qui vocitatur et ipse Judas
Dum tua facta pio Domino
Pandere non trepidas et opus
Semper agis tibi proficuum.
Respice magne parens hominum
Meque tuere, licet fragilem
Brachia ne mea forte queant
114.1093B| Praelia quotidiana dolo
Frangere, quaeso, fave, Omnipotens.
DE SANCTO GALLO.
Vepribus offensus requies ait haec mea sanctus,
Dum Levita studens vellet sustollere lapsum,
Mox cruce defixa sanctum cecinere poema
Auxilioque sibi, quaerunt solatia Christi
En ursi Gallo famulantur pane recepto
Dum simulat somnum Levita cubando per arvum,
Sancti ductorem pisces captare volentem
Feminea in specie terrebant daemonis irae,
Henrico Regi sit praesto gratia Christi,
Quae fuget omne malum, jungat et omne bonum.
DE LOTHARIO IMPERATORE.
114.1093C| At latere e dextro sancti spes optima regni
Procedit Josuae praesagi nominis haeres,
Cui nil defuerit morum, virtutis, honoris
Qui si sospes erit, postquam te regna polorum
Sustulerint, visoque Dei laetabere vultu,
Principe sub Christo, terris coeloque canetur
Perficietque bonus primordia talia finis.
DE LUDOVICO REGE.
Inde tuos Jonathas laeti dulcissime vultus
Contemplamur, adest tibimet par gratia pacis,
Par morum probitas, semper victoria compar,
Digna equidem referes nomen virtute paternum,
Quamquam cura minor, tamen est tibi gloria consors
114.1093D| Nec doleas quod gaza negat, concordia praestat.
DE PIPPINO REGE.
Tertia gemma suos unquam non perdat honores,
De cujus meritis quod non mihi visus inussit
Haurio florigena laetae dulcedine famae.
DE JUDITH IMPERATRICE, ET CAROLO AUGUSTORUM FILIO.
Occurrit trepidae pelagi vastissima prorae
Illuvies, via quam suadet modo coepta secandam,
Sed moles absterret aquae, atque volubilis obex.
114.1094A| Vidi equidem cum pulchra Rachel solamen avorum
Benjamin dextro produceret ordine, cujus
Larga salus sanctam refovet per saecla senectam,
Quem pars quinta super quam laetus percipit alter
Credo manet, namque ipse suo splendebit honore,
Ipse tribumque genusque pia virtute creabit,
In quo mater ovans, quamvis quid passa doleret,
Gaudia totius prompsit felicia mundi.
Gratia quae teneram vestit miranda juventam,
Maturos jam format honesto in pectore sensus,
Felix progenies, tali mansura nepote,
Nomine quem sequitur, factis da Christe sequatur,
Moribus, ingenio, vita, virtute, triumphis,
Pace, fide, pietate, animo, sermonibus, ausu,
Dogmate, consiliis, successu et prole fideli.
114.1094B| Et si perspicitis non frustra nomine Judith,
At Judith virtute refert et relligione,
Assyrius cui praedo caput submisit acerbum,
Illa gulam mortis, fidei mucrone trucidans,
Libertatis opem salvatis civibus auget.
Tympana raucisona pulsavit pelle Maria,
Organa dulcisono percurrit pectine Judith.
O si Sappho loquax, vel nos inviseret Holda,
Ludere jam pedibus, vel ferre futura valeres,
Quidquid enim tibimet sexus subtraxit egestas,
Reddidit ingeniis, culta atque exercita vita,
In qua multa simul nobis miranda videmus,
Semine stat locuples, apparet dogmate dives,
Est ratione potens, est cum pietate pudica,
Dulcis amore, valens animo, sermone faceta,
114.1094C| Laeta cubans, sit laeta sedens, sit laeta resurgens,
Laeteturque poli felix in sede locata.
DE HILDUINO ARCHICAPELLANO.
Protinus in magno magnus procedit Aaron
Ordine mirifico, vestis redimitus honore,
Punica tintinnis respondent mala sonoris,
Mala fidem, tintinna sonant documenta salutis,
Quis utrisque pius, vario pater ordine fulget,
Et divina sacro, celebrat celer orgia cultu.
Ante tibi contingit aquis, Thetis uda carere,
Idola quam tantus coquat exsecranda Sacerdos.
Idola quae plebem stravere securibus almam,
Idola avarus habet, tu dicis apostole Christi.
I decus, i mundi melioribus utere fatis.
114.1094D| Vive Deo felix, felici fine potire.
DE EINHARTO MAGNO EGINHARDO.
Nec minor est magni reverentia patris habenda,
Beseleel fabre primum qui percipit omne
Artificum praecautus opus, sic denique summus,
Ipse legens infirma Deus, sic fortia temnit.
Magnorum quis enim majora receperat unquam
Quam radiare brevi nimium miramur homullo.
DE GRIMALDO MAGISTRO.
Quamvis subter agas Regum tabularia vitam,
114.1095A| Non te praetereo, specubusne latebis Homere,
Novi namque Sicana tibi spelaea placere,
Solus ubi mensis Musarum et amore fruaris,
Saepe tamen magnis victoribus optima crudis
Carmina, tempus erit rutilo te Sole carere.
Corporis at nostri si singula membra loquaces
In linguas vario rerum vertuntur ab usu,
Argutae aut setis possint crevisse cicutae
Omnibus impar ero magnorum promere laudes,
Ut dignum est procerum melius miranda tacemus,
Quam tam magnum humili pondus sermone levemus.
Cura mihi fuerat tales cognoscere fasces.
Rimabarque sagax tantarum munia rerum,
Dumque sitim jam pene sacro restrinximus haustu,
Et sitis est ingens tam fervida cura videndi,
114.1095B| Quaeritur unde essem, et missu cujatis adessem;
Obstupui et totam pavitans rem rex ordine pando,
Sufficiat vidisse semel, laudare perennis
Instat amor, divina manum clementia vestram
Omnibus in populis faciat retinere trophaea,
Felicemque patrum famam cum prole togatam,
Et fieri in magno allectos per saecla senatu
Utque timent vestros laetis in saltibus arcus
Ursus, aper, timidusque lepus, cervique fugaces,
Damma, lupus, immane boumque examen agrestum.
Sic Vulgar [Bulgar] sarraeque Cynos malus hospes Hyberis
Brutus Britto, Danus versutus, et horridus Afer.
Subdat honorandis sua colla exterrita dextris.
Nunc tandem crevit felix respublica, cum sat
114.1095C| Et reges sapiunt, simul et regnant sapientes.
Tetrice stulte vale, quia te suadente canebam,
Non mirum est vitiis nostram sordere camoenam
Nec mihi materiem, nec verba ostendere nosti,
Haec tibi si qua ferat ratio tum Musa nitebis
Hic calamum placuit vesper jam figere surgit.
Edidit haec Strabus, parvissima portio fratrum,
Augia quos vestris insula alit precibus.
Strabonem quamquam dicendum regula clamet,
Strabum me ipse volo dicere, Strabus ero.
Quod factor vitiavit opus, si dicere fas est,
Hoc vitiato edam nomine, parce Deus.
AD JUDITH IMPERATRICEM.
Omnia qui solus rerum secreta tuetur,
Praemia qui fidei devotis mentibus offert,
114.1095D| Illius arbitrio factum, nutuque fatebor
Ut qui corde humili vobis fidissimus esse,
Jam pridem statui, tandem quo nescio casu,
Servitio attrahere vestro, prolisque beatae,
Quam vestris regnique simul profectibus hujus,
Alma Dei pietas concessit surgere magni,
Vos vestrosque Dei semper miserata potestas
Protegat, exaltet, firmet, regat, armet, adornet
Augustae haec humilis mittit munuscula Strabus
Pignora multorum domino transmissa sequestro
Pacis amatrix, lucis amica, quae bona cuncta,
Mente tueris, haec mea clemens, percipe scripta.
AD EAMDEM DE QUODAM SOMNIO.
114.1096A|
Temporis infausta sub potestate dolendi
Dum fraudis commenta pios populumque patremque
Opprimerent, sanctamque fidem delere pararent
Praescripta, exsiliis, odio, vi, carcere, ferro,
Tunc, jacuere boni nebula moeroris opaci,
Solaque per gremium regni nutantis ineptos
Perfida exeruit terrore tyrannidis ausus,
Dum mihi sollicito, et recti pro parte gementi
Saepius ingentes fluxere in pectora curae
Nec requies praesaga mihi per somnia, donec
Haud dubia virtute Deus, prisci atra timoris
Nubila decutiens, nitidum sperare serenum
Edocuit, tenebris dum nox includeret altis
Pallida, quod terram et longum quod inane vocamus.
114.1096B| Dum sopor internis animalia fessa medullis
Solvit, et angores longi curasque diei
Munere divino, moderamine temperat aequo
Visa libri series coram pulcherrima longi
Ante meos vultus, metricis qui versibus, omnem
Rite superficiem, gestabat in ordine plenam,
Dumque avidus rerum, cautus per singula lector
Irem, animadverti seriem de casibus ipsam,
Et regni et regis, textu resonare pedestri,
Caesaris hic nomen quadam sub imagine versum,
Proque sacro semper Ludovici Equitatius illic
Nomine scriptus erat, neque me cognominis hujus,
Turbabat novitas, cum causa videlicet ipsa
Personam exprimeret, notis notissima gestis
Namque legebatur, geminae discessio fraudis
114.1096C| Impietas, raptusque duplex, patientia victrix,
Rectoris, rerumque decus reparabile semper.
Cumque oculi, sensus, aures, atque intima cordis
Antra sibi arderent relegendo sive legendo
Frater ab aspectu librum, miracula cujus
Praebuit eripiens, memori superaddidit ore:
Tristior ex oculis humeros, quam tota decebat
Pectora, non longe passuri damna ruinae.
Evigilans, pariterque volens retinere quod hausi,
Vix versus in fine duos, et nomen adauctum
Mente recordabar, reliquorum oblivia passus
Nominis auspicio paucis spem protinus auxi
Veloces virtutis opes Equitatius ille
Portendebat, idemque sequens assertio firmat
Tristari nimium, tolerantem pondera dura
114.1096D| Non debere, citos facturum in laeta recursus.
Haec ego cum videam factis impleta, quid ultra
Occulerem, placuit vobis efferre probanda
Quae nobis longi nutribant gaudia voti.
Augustae, pauper decies dat munera quina
Strabo, petens veniam, signat quam calculus idem.
LUDOVICO IMPERATORI.
Vilia pro meritis sunt haec munuscula vestris,
Sed tamen ex pleno quae dat amore fides,
Quam vobis servare diu, totumque per aevum
Hanc animam veluti nitar ad usque obitum.
Quid mihi quid possit consistere clarius unquam,
114.1097A| Gloria quam Domini continuata pii?
Hanc sacer adventus Christi virtute potenti,
Auxit in affectum laetitiamque novam.
Parvulus ille quidem carnis de parte vocatus
Grandia nominibus sex et opima tenet.
Fortis et ipse Deus, mirabilis et pater aevi est
Alterius, pacis, consiliique potens.
Ipse pio vires divinaque munera regi
Et clarum aeterno tempore det columen.
Pacem consilio faciat retinere salubri
Quem paci aeternae muneribusque parat.
Hic vos cum vestris repetitis saepius annis
Haec ad festa Deus provehat incolumes.
JUDITH AUGUSTAE.
Multa quidem veniunt meritis non debita nostris
114.1097B| Quae probitate sua nos hilarare queant.
Pauca sinisterius torquent tamen obvia flatum
Queis aliquot vobis me reticente patent.
Non horum extremum est, quod nullis jussio memet
Vestra ligat causis in quod adesse datur.
Non faciem video, non haurio verba, sed inter
Spem dubito atque metum, displiceam an placeam?
Conscia corda tamen fidei, votique fidelis
Non desperare me meliora docent.
Sufficiat praefixa fides, orabo quod ipse
Hactenus orabam, quaeque petenda reor.
Vita, praesidio, pace et solamine Christi,
Vos vestrosque simul tempus in omne frui.
Proxima sanctorum quod nos per festa dierum
Plenius acturos credimus et volumus.
DE OSSE DAMULAE PER QUOD ARBUSCULA CREVIT, AD IMPERATOREM LUDOVICUM.
114.1097C|
Arboris est altrix quondam vagina, medullae
Tibia germen habet, nempe bonum omen erit.
Quod cortex humore caret, quod durior ipse est
Robore miramur, talis in osse vigor.
Nil, Caesar, tibi magne vacat venabere Dammas
Ossibus ex quarum silva orietur, ave.
AD CAROLUM JUVENEM.
Natus et egregie, et cultu nutritus herili,
Disce quid auctori retribuas Domino.
Justitiae virtus primis adolescat ab annis,
Tecumque hoc sana mente senescat opus
De pietate patris potius, quam stemmate regni
114.1097D| Degenerare ulla conditione time.
Si recolamus avos atavosque et magna priorum
Nomina, tum solum proderit haec series.
Si sacra nobilitas pulchro spectamine morum
Fulgeat exclusis inscitiae nebulis.
Gaudeat ergo sequax famulorum turba tuorum
Quos tantae reficit indolis auspicium.
Nam nihil est quod adhuc felicibus avocet annis,
Omnia quaeque geris, spem faciunt animis.
Forma decore nitens, animusque capacior aevo,
Et quod praecipuum est, zelus amorque Dei.
114.1098A| Incipe quod tandem maturior expleat aetas
Quod primo imbiberint vasa, diu sapiunt.
Majestas tibi cuncta Dei det prospera semper
Et vitae aeternae dulcia dona ferat.
HILTUUINO [HILDUINO] SENIORI.
Si condire meos mellis dulcedine versus,
Sancte pater, possem, vel decorare rosis,
Non haec pompa tamen condigna nitoribus esset,
Quos morum et sensus cum probitate geris.
Et tanto me vestra quidem clementia cultu
Suscepit, quantum promeruisse velim.
Nil servivi, nil merui, tamen ecce repente
Immerito assumptus pauper, honore fruor.
Et fruar, ac vestra jucunder pace per aevum,
Et vita et meritis, atque salute sacra.
114.1098B| Compensare tibi nulla pro parte quod actum est
Sufficio, Dominus sed retributor erit.
Cujus ob intuitum, nec nos, nec nostra videris
Despicere, affectu sed tolerare pio.
Sum quapropter, eroque ex toto corde fidelis
Vobis et vestris tempus in omne satis.
Obsecro, posco, precor, Domini protectio vosmet
Ut tegat, atque regat, firmet, inaltet, amet.
HERIBALDO EPISCOPO IN PERSONA CAROLI.
Non minimas grates, non parva rependere tantis
Praemia nos meritis velle, Heribalde, putes.
Quod tremebundus ad hoc nostro non segnis honori
Litterulas pleno mittis amore litas.
Jam completa quidem testantis verba Prophetae
114.1098C| Novimus, effectu sed repetita novo.
Et venit ad Dominum laudatio plena timoris,
Aurum fert Aquilo, frigore saepe rigens.
Pectore quippe tuo, flammas ardere priores
Indicat igniculus, quem tua scripta gerunt.
Et quia scis nostrum justo moderamine more
Parcere subjectis, et tolerare malos.
His tibi pro donis, reddentur munera plura
Quam tibi perfidiae lucra tulisset amor
Si quam dulcis inis, tam dulcis in extima tendes
Mi dulcedo tua, dulcior usque manet.
Disce gradus stabilire tuos, ne pendula rursus
Semita, saxosum digrediatur iter
Faustus in antiquo jam disce senescere nido
Donec vile tegat candida pluma caput.
114.1098D| Tum febres tussimque gravem. turpemque podagram
Perpetiens, laribus immoriere tuis.
Haec optasse tibi signum est redamantis amici
Vel mitis domini, vel patientis heri.
Sis felix nostrisque scias tua cordibus apte
Seria permistis complacuisse jocis.
Saepius hocce gerens, animos perpende fideles,
Atque voluntatis mutua disce meae.
Indigeas quotiens, toties per saecla valeto
Sed nunquam nostri immemor esse velis.
AD LUITGERUM CLERICUM.
114.1099A|
Dulcibus officiis et amica mente colendo
Luitgero Strabus paucula verba dedit.
Parva licet fuerit nostrae dilectio partis,
Credo tamen memorem te satis esse mei.
Quidquid habes dextrum, gaudens volo: porro sinistrum
Si quid adest doleo, cordis in oppidulo.
Unicus ut matri, terris ut lumina Phoebi
Ut ros graminibus, piscibus unda freti:
Aer uti oscinibus, rivorum et murmura pratis,
Sic tua, pusiole, chara mihi facies.
Si fieri possit, fieri quod posse putamus,
Ingere te nostris visibus, oro, celer.
Nam quia te propius didici consistere nobis
114.1099B| Non requiesco, nisi videro te citius.
Excedat numeros astrorum, roris, arenae,
Gloria, vita, salus, atque valere tuum.
ITEM AD IPSUM.
Chare venis subito, subito quoque chare recedis,
Audio non video, video tamen intus, et intus
Amplector fugientem et corpore non pietate.
Certus enim ut fueram, semper, eroque foveri
Corde tuo me, corde meo te. Nec mihi tempus
Suadeat ullum, aliud tibi, nec persuadeat ullum
Visere si poteris, sat erit, si videro gratum,
Sin alias, rescribe aliquid, tua tristia novi
Atque dolens recolo, dolor est possessio mundi,
Quaeque serena putas, magis haec in nubila tristes
114.1099C| Et tenebras fugiunt, volucri qui pendet in orbe
Nunc scandit, nunc descendit, rota sic trahit orbis.
AD LUDOVICUM CLERICUM.
Cui, Ludovice, tui donasti munus amoris
Haec tibi dat Strabo verba salutis, ave.
Vestra licet vilem fecit promissio memet
Versibus audere vos monuisse meis.
Nam quamvis magnos mundi teneatis honores,
Non vos credo tamen spernere nos minimos.
Divitias non dico hominum, dum spesque fidesque
Aruerint, solus tum superabit amor.
Non vestis, non ulla fero tibi dona metalli
Solo servire quaero in amore tibi.
Totus enim sensu, verbo, factisque studebo
114.1099D| Promissum tibimet reddere amoris opus:
Esto memor memoris, Dominoque favente valeto,
Tot bona percipiens, quot meruisse sat est
AD BODONEM HYPODIACONUM.
Haec tibi dat Strabo, charissime pusio Bodo,
Paucula parva licet verba legenda tuus.
Quem fervore pari dudum defiximus arvis,
Surculus, ad superos prodeat ille Notos.
Pura per assiduos surgat dilectio motus,
Donec firma polos, astraque adire queat.
Sis memor in precibus, reddis dum vota Tonanti
114.1100A| Strabonis, memor est semper et ipse tui.
Quod Domino sectare placet, quod jussit, amato;
Quod spondet, speres, quod prohibet, fugias.
Dilige virtutes, vitiis procul omnibus esto.
Praemia certa bonis, poena datur miseris.
Ad meliora tuos ducat Deus omnia sensus
Et tibi perpetuo munera magna ferat.
Candide, chare vale, charissime semper ubique,
Pusio candidule, candide pusiole.
AD GOTABERTUM ITALICUM.
Non magis est nato laetata Verona Catullo
Mantua nec tantum ipsa Marone suo,
Laetior aut Hellas magnum fundebat Homerum,
Corduba vel Senecas misit et ipsa duos,
Quam te, si valeas, crescet doctore Ticinum,
114.1100B| Fortunate puer, Tullius alter eris.
Sis quicunque vale, vel sis quicunque futurus
Noster eris, valeas poscimus in Domino.
AD THOMAM PRAECEPTOREM PALATII.
Culmen apostolici coepisti nominis haeres
Actibus et verbis, promeruisse tibi,
Qui bis sena suo praelegit pectora dono
Novit Strabonem te retinere animo.
Gaudeo non tantum mundi quod prospera rident,
Quantum quod cunctis pro bonitate places.
Hoc commune malis fieri quia saepe videmus
Illud habent soli, qui placuere Deo.
Non dat honor meritum, meritis sed redditus ipse,
Nec peritura ligant pectora plena Deo.
114.1100C| Ut sale, rore, ducum facie; caro, gramina, bella,
Non sine labe carent, sic ego te, alme pater,
In Domino sine fine vale, nostrique memento
Unius siquidem membra sumus capitis.
AD CONRADUM COMITEM.
Ex quo percipiens vestrae praeconia famae
Et crebra et vera, hanc ratione bibi.
Obscuris licet ingenio, natalibus atque,
Congaudere animo, laudibus his studui.
Egimus hoc, agimus nunc ipsum, semper agemus,
Dum vitalis alet pectora nostra calor.
Quidquid enim possum facto, prece, corde, fideque
Hoc totum vestro mancipo servitio
Et si non fuerit vacuum, praesentia quo me
114.1100D| Vestra hilaret, mente vos tamen intueor.
Vilibus experiar dictis, liceatne volenti
Hinc mihi plura sacris credere dicta volis.
Nam data si fuerit tandem fiducia fandi
Vos penes haud apto tempore mutus ero.
Nobilitatis apex, hominum pater unus et una
Pauperibus proceres conditione ligans
Virtutem, vitam, pacemque in saecula vestram
Amplificet, firmet, multiplicet, foveat.
AD RUADBERNUM LAICUM
Ex quo fama tui celebrem mihi nominis auram
114.1101A| Attulit, et fidei robur, rerumque tuarum
Cognovi seriem, magno te pronus amore
Amplectens, jugi mecum venerabar honore.
Et quia quaesitum merui cognoscere tandem
Crevit amor, quanto propius pia notio crevit.
Quis numerabit enim, quantos persaepe labores
Sustuleris? quantisque tuam, Rodberne, periclis
Credideris vitam dominorum damna gemendo?
Dum fraus saeva pium premeret sibi noxia regem
Reginamque humilem, Ligurum clausisset in urbem.
In manibus posuisti animam, nec grande putabas
Exitium casusque tui discrimina, si quem
Moliri posses juris pro parte vigorem.
Quando horum cauta mecum sub mente recordor
Miror, et in lacrymas commoto pectore solvor,
114.1101B| Et quantum accipio, Domini solatia vires
Has tribuisse tibi, certo pro munere credo.
Heu quibus insidiis, arctissima septa viarum
Alpibus in mediis solers custodia cinxit!
Quanta per ingentes fluviorum angustia cursus
Terruit, et quotiens trepidum tenuere latebrae,
Pauperies pressit, praesens metus, omnia dura,
Nullum tempus erat securo munere plenum,
Nox obscura diem, noctem lux ipsa timebat:
Nulla domo campove quies, timor undique pulsans.
Sola fides rectique sibi mens conscia tantum
Suasit opus, docuitque aliquam sperare salutem.
Caetera sed nimio terrore pericla furenti
Saevitiae cessere hominum; qua saepe coactus
Commutasti habitum famulique vice apta per artem
114.1101C| Servitia explesti supplex, et mille gerebas
ingeniis quod praecipua virtute nequires;
Sed mens plena fide nullo defessa labore
Non ante assumptum, quia vim formidinis unus
Deseruit, requiemve habuit, quam prima potentum
Corda per Hesperiam scriptis verboque coegit
Sacrilegum genuisse nefas; his deinde peractum est
Consiliis, ut fessa diu et compressa malorum
Ponderibus regina, feris educta tenebris
Non sine honore foret; tandemque occuitus, et arte
Usus adumbrata, venisti et dulcia coram
Suscipiens mandata pio celer ipse libensque
Caesari, et adjunctis portasti primus amicis.
Nec minus illud iter recidivo horrore molestum
Insidiisque dolisque tibi fuit undique plenum
114.1101D| Cumanum quando arcta lacum custodia nisa est
Praeclusisse tibi; Domini sed dextra secundos
Immitens ventos inimico a littore vexit.
Rursus in aeriis, nivium vis Alpibus altas
Fecit habere moras, requiei inamabile tempus,
Has quoque decutiens studiis injuncta benignis
Nuntia, sollicito retulisti ex ordine regi,
His tibi pro causis et tam felicibus inquam,
Ausibus ille redux rex et regina soluta
Et cuncti pariter plena pietate fideles,
Altius ascribent laudes et nomen honestum,
Insuper Omnipotens statuit qui jura fidemque
Qui dominos famulosque una radice creatos
Non aequa ditione facit, sed amore et honore
114.1102A| Concordare sibi, reddet tibi praemia vera
Haud dubiae fidei, quae non cum laude volantis
Temporis intereant, sed in omnia saecla redundent,
Haec aetate quidem invalida dum tempora nondum
Pube sua teneris florerent tincta sub annis
Aemula paupertas, dum grandia facta vetaret
In probitate sua, temet potuisse volentem
Miramur, quae posse dedit Deus ordine certo.
Ergo quis in reliquum de te dubitare sinetur
Quantum pro dominis, quantum pro jure fideque
Si locus affuerit melior, majorque facultas
Desudare velis? qui prima incommoda forti
Sustinuisti animo, rebus non victus amaris,
Spemque metumque inter dubio discrimine pendens
Ante oculos duro versabas pondere mortem.
114.1102B| Ergo age, fer Domino grates, et munera laudum
Justitiamque simul dominorum attende merentum,
Tristia deserere, et rursus in laeta redire,
Nam quid erat moesto tam desperabile regno,
Quam sua depositis iterato posse venire
Sceptra, statumque illos adipisci posse priorem?
Sed Deus occulti judex, atque arbiter aequus,
Hos illosque sua juvit virtute fideles,
Laetare, exsulta mecum. Nam gaudeo tecum,
Hoc quia compleri et completum parte videmus,
Ipse quod optavi, saltimque audire cupivi,
Quodque per ingentem quaesisti rite laborem
Felix participem qui se cognoscit honesti
Et consortem operis, quantum sibi conscius ille
Perfidiae confusa globis per pectora tabet;
114.1102C| Tantum, vel potius multo magis, omnia secum
Laetitiae fomenta habeant, qui fida reservant
Corda suis dominis, casusque invicta per omnes.
Jam videor nimium fortasse loquacibus usus
Hexametris, dum magna meos extendit amores
Materies, breviterque pudet dixisse, quod alte
Sit dignum ingenio, dignumque poemate longo.
Dat decies denos vilis tibi denique versus
Strabo, rogans solito ut tecum mediteris amore
Jussa Dei, valeasque simul per saecula cuncta.
AD ADALHEIDAM.
Si quod mille sonat relationum
Assertoribus estque veritatis
Ubertate ratum, tacere nitar,
Fortasse invidiae notam subibo.
114.1102D| Non hoc ergo meae placere menti
Contingat, potius velim benigne
Audire, et sine fraude publicare.
Quidquid nam bene de bonis refertur,
De vestra fateor probitate, tantus
Nosmet rumor alit, rapitque mentes,
Ut si dissimilem favere laudi
Contra, quod gero, conscientiam sit.
Miramur concientiae decorem
Quo vos praecipue nitere notum est,
Miramur meritum, probosque mores,
Quis vos non dubium est placere cunctis.
Qui vos laudat, honore se coronat;
Qui vos laudat; amat, colitque verum,
114.1103A| Qui vos laudat, habebitur benignus;
Qui vos laudat, agit quod est agendum.
Non isthaec adulantis ore promo,
Nec desidero complacere falsis,
Sed veris potius viam loquendi
Verbis institui parare rectam.
Nam si comperero licere nobis
Et si Cunctipotens hoc annuende
Clementer dederit, legetis exin,
Nostri pectoris indices figuras,
Nunc et semper, et hic et in futuro,
Salvete in Domino, valete, avete,
Vos sanctus Pater, et Patris beata
Proles, Spiritus et juvet per aevum.
FABULA ADMONITORIA AD QUEMDAM.
114.1103B| Cogito quid faciam nuper mihi contigit uno
Jam cecidisse loco, canibus lacerabar ibidem.
Calcibus hic populi coeno demersus in imo,
Si mihi consilium dederis, vitabo per aevum
Hanc calcare viam, probra quae mihi tanta ministrat.
Nam vereor ne forte freti me subruat aestus,
Cujus ab incursu vix in tellure receptus
Effugi patulas furibundi gurgitis iras.
SIMILITUDO IMPOSSIBILIUM.
Albentes capiat corvos, cygnosque nigrantes,
Limaces quoque multiloquos, mutasque cicadas,
Cornutos adquirat equos, mutilosque juvencos,
Pisces nare vetet, constanter avesque volare,
Fontes stare citos faciat, tum currere montes,
114.1103C| Ferri cogat aquas sursum, flammasque deorsum,
Limus ad humorem, cera ut durescat ad ignem,
Ossaque sanguinibus tumeant, nervique medullis,
Lumbrici saliant, reptentque in pulvere cervi,
Gallinae fundant haedos, atque ova capellae.
EPITAPHIUM WERDONIS.
Postquam primo homini saevae sententia mortis
Juste ulciscentis venit ab ore Dei,
Fama licet quosdam lato celebraverit orbe
Nominis atque auram ferret ad usque polos:
Justitia censente tamen, moribunda statutum est
Membra sepulturis posse capi brevibus;
Haec magni tam pauca viri tenet area corpus
Cujus in aetheria spiritus arce manet.
114.1103D| Hujus namque loci fuerat patronus et abba
Nomine Werdo Dei plenus amore sui.
Egregius sensu, nitidi sermonis abundans,
Dogmata commendans moribus eximiis;
Sedulitate placens, cunctis affabilis, atque
Devota Dominum relligione colens.
Hunc rexisse gregem pie per quinquennia septem
Scitur, et omnigenis accumulasse bonis.
Martius Apriles ter deno sole Kalendas
114.1104A| Dum visit. Werdo mortem obit, astra subit.
Hujus pro requie titulum quicunque recenses,
Pectore de placido funde preces Domino.
IN ECCLESIA MONASTERII QUOD RURA VOCATUR.
Hoc templum Stephani celebratur honore dicatum
Cum Jacobo nostri fratre simul Domini.
Quorum sub precibus, Christi pietate receptis
Summi adipiscamur munera larga boni.
Hildigrim struxit, Hadabaldus episcopus archi
Sanctificavit: honor certus utrumque manet
Super unum altare ejusdem ecclesiae.
Istam Dantbertus retinet Martinus et aram,
Quorum nos precibus, Christe, tuere piis.
Super aliud. 114.1104B|
Hic matri Domini sociaris, sancte Gregori,
Cum qua pro nobis poscito sceptra Dei.
Aliud epigramma.
Hanc sancti sub honore Petri renovavit et auxit,
Abbas Grimaldus lucis amore domum.
Hic ex corde petens divino munere sumet
Quod cupit, et votis congrua dona suis.
Aliud.
Hoc quoque, virgo Dei genitrix veneranda, sacellum
Grimaldus humilis compsit honore tuo.
Ipsi mercedem, cunctisque precantibus istic,
Quod pie praesumunt, dedere posce Deum.
Aliud. 114.1104C|
Versibus atque metris par est donare poetam
Ut mercatori charius est quod amat.
Bellica sordenti si portes arma colono
Despicit, et munus grande ligonis habet.
Miles item fortis, capiat si vomeris usquam
Dona, magis lituos deligit atque sparum.
Sic quod quisque colit, quaerit magis. Hinc tibi paucos
Credere versiculos, alme pater, volui.
Quantum delectet tua me dilectio, ne dum
Emanare queam, vix scio et ipse satis.
Disciplina tibi nativum et tristior usus
Abrasit Scottum substituitque probum.
114.1104D| Esto jocum reputas quod dixi, sed mihi Chronmal
More abiens vestro, tradidit ista loqui.
En Fortunati oratus tibi mitto libellos
Mensoremque orbis, perlege, scribe, reduc.
Sum tuus, esto meus, quod uterque habet alterius sit,
Sic ego tu sim alter, tuque mihi alter ego.
Per nasum conjuro tuum, mi chare, valeto,
Et Dominum pro me, quaeso, precare libens.
DE HYMNO TRIUM PUERORUM.
114.1105A|
Omnipotentem
Et benedicant
Astra polorum
Solque sororque
Sic quoque Lymphae,
Ros pluviaeque
Ignis et aestas,
Frigus et ardor,
Nix glaciesque
Lux tenebraeque
114.1105B| Arida montes,
Flumina fontes,
Omnia viva,
Quae vehit aer,
Cuncta hominum gens
Semper adorent
Omne per aevum.
Cuncta, chorique
Lumina coeli
Omnipotentem.
Quaeque supernae,
Spiritus omnis
Omnipotentem.
Cauma geluque
Atque pruinae
Omnipotentem.
Noxque diesque,
Fulgura nubes
Omnipotentem.
Germina colles,
Pontus et undae
Omnipotentem.
Quae vehit aequor
Terraque nutrit,
Omnipotentem.
Israel ipse
Omnipotentem.
VERSUS IN QUODAM MANTILI.
Pinxit imaginibus rerum studiosa coruscis
Hanc itt.. pallam arte manuque sagax.
Si tam multa unam fabre finxere figuram
Quam pulchre binos colligit unus amor.
Orbe voluta suo nitidae petulantia carnis
114.1105C| Vento flante perit, stat tamen aptus amor.
AD WERDRICHUM MONACHUM.
Nulla fides tecum, retinent mendacia totum,
Vulpibus assimilis esse videris enim.
VERSUS IN BACULO.
Si mihi pes lapset, relevans vice tu pedis asta.
VERSUS IN FLAGELLO.
Postquam nulla meis creverunt germina ramis
Ferre minas Cereri, fructumque refundere coepi.
IN CAPULO CULTELLI.
Per ferrum efficio, per me quod non facit ullus,
Sic tibi sit ferrum utile, me retine.
ITEM IN ALIO.
114.1105D| Quid natura mihi simulata, quid indat imago,
Dic prudens uno nomine si sapiens.
IN MANICIS.
Ecce sumus geminae socia paritate sorores
Sic tamen una vice vitet ut alterius.
Dic cate quid faciat, quod nil perfecerat unquam?
Vel quem dent liquido, muta labella sonum.
IN TABULA.
Pando quod ignoro, nec contradico petenti.
IN CEREO.
Hujus, Christe, manus factrices dirige cerei.
IN CONVIVIO.
Sal, panis, porrum, pisces, vinum, cibus adsunt,
Delicias regum nolo videre modo.
AD EPISCOPUM FEREND.
114.1106A|
Apparet ecce novum regali stemmate donum.
Urbs, persona, locus, regio, tribus, insula, mundus,
Undique congestis numero sine lanceque lucris.
Conciliare tuum, voto certante favorem.
India mittit ebur, croceos dat Tmolus odores,
Aurum turbidulus solito plus egerit Hermus,
Te propter geminis fraudatur opima Canopus
Pontus, et ostriferi fauces vacuantur Abydi,
Engaddi lacrymam fundit tibi cortice laetam,
Docta minus sibi visa Tyros incusat hebentes
Muricis, haud dignos se judice fassa rubores,
Epirus palmas simul, atque Mosella novellas
Ceu pennatorum certant tibi gignere equorum,
Ἀργυρίου albentes depromit Suevia montes.
114.1106B| Chrysea te vivente diu fore saecula spondens,
Haec inter gemmam nec tuta valle repertam
Gemmam lucidulam, raram, charam, pretiosam
Transmittit proprius prompto tibi pectore dulus ( δοῦλος)
Ooliab sculpsit, qua Beseleelque notavit,
Voce quidem Graeca gemmam testante probatam,
Quippe agathes, egathos, bonus est lapis, ipse fateris,
Bactrica non ebeni radiat sic forma nigelli,
Nec sic augustum decorant amethystina collum.
Vel jaspis fulvo cum clausus fulgurat auro.
Istic si Davidis resideret vertice regis,
Omnigenas proprio superasset lumine flammas.
Denique si vatis Moysi sub pectore fratris,
114.1106C| Cogeret undenas sibi jus concedere gemmas,
Haec tibi si gratus fuerit, licet ore nigratus,
Suevia fors ullum si profert amne lapillum,
Lacteolum, niveum, parium, seu scilicet album
Hunc tibi larga tui praebebit dextera servi,
Nec parcum dices dum fert Alemannia cautes,
Nec tibi Saxonia satius dant saxea dona
Sed vice tu nostra obsequio lapis acriter insta,
Dum veniens praesto valeam supplere quod opto.
AD ALIUM EPISCOPUM
Eheu moerentem renuit dictatio mentem,
Aufugiens tristis confusa cubilia cordis.
Cuncticreans Genitor, mihimet succurre misello,
Filius atque pius, qui saecula cuncta gubernas,
Spiritus alme veni, confer tu verba precanti;
114.1106D| Sancta Dei genitrix nostri miseresce rogamus.
Asmata digna viro sunt nunc dicenda sereno,
Nomine . . . . . perspicuo Domino.
Germine virtutum polles, et dogmate fulges,
Doctiloquosque sophos arte tua superas.
Vos laudant omnes, quos Francia gignit amoena
Norica regna simul, vos decorare student.
Suevia fida parens, jam comptis exilit odis
Gaudia magna canens, et super astra sonans.
Exsultant juvenes laetantes ac seniores
Pontificem egregium, Suevia quem genuit
Regis honor populis solatia larga ministrans,
Cunctis es mitis, dapsilis et miseris.
Si mihi centenas linguas natura pararet,
114.1107A| Oribus et totidem mille soni fierent,
Carmina laude tui non possem dicere digna
Nec sonitus vocis prendere cuncta valet.
Nobilitas generis cognoscitur omnibus horis.
Progenies clara vos generavit ovans,
Corpore sat pulcher, mentis virtutibus altus,
Omnibus in rebus comptus es atque bonus.
Tu clarus constas, tu lucidus optimus archos [princeps]
Nobilis in verbis, nobilior meritis.
Tu Phoebum superas, errantia sidera septem,
Hesperus ac pulcher te superare nequit.
Moribus ornatus fidei, firmissimus auctor,
Tu speciosus enim totus ad usque pedes.
Tu refoves inopes, quoque das bonus optima quaeque.
Accipiasque simul gaudia perpetua.
114.1107B| Nunc precor ut valeas felix per climata cosmi [mundi]
Ac memor esse mei, ne dubites famuli.
ALIUD EPIGRAMMA.
Si decus argenti pretium mihi, seu foret auri,
114.1108A| Aut etiam pulchros habuissem forte lapillos,
Haec tibi tanta, pater, tribuissem dona libenter.
Haec quia non habeo, quae possum largior ultro.
ALIUD.
Ut gaudere solet fessus jam nauta labore
Desiderata diu littora nota videns,
Haud aliter scriptor optato fine libelli
Exsultat viso, lassus et ipse quidem.
AD AMICAM.
Cum splendor lunae fulgescat ab aethere purae
Tu sta sub divo, cernens speculamine miro,
Qualiter ex luna splendescat lampade pura.
Et splendore suo charos, amplectitur uno,
Corpore divisos, sed mentis amore ligatos,
Si facies faciem spectare nequivit amantem,
114.1108B| Hoc saltem nobis lumen sit pignus amoris.
Hos tibi versiculos fidus transmisit amicus,
Si de parte tua fidei stat fixa catena,
Nunc precor ut valeas felix per saecula cuncta.