Liber I[recensere]
Astrorum terraeque decus, soror incluta Phoebi,
tu, dea, quae ualles crispato lumine adumbras:
grandia corda uirum tu tollis ad ardua, tentant
perficiuntque tuo sublimia numine coepta.
Tu, dea, tu praesens (quoniam nimis aurea fratris
Lux inimica mihi, patrios ubi fraude penates
Gallia subripuit), nostro succurre labori.
Te duce, magna peto, duce te quoque magna canendo
Nec prius ausa tegam nectenda murmur conchae.
Dulce loqui miseris, lacrimae solantur inanes,
flexanimoque silet sopitus carmine maeror,
carmine lenifluo mortalia corda mouenti,
cuius et illecebra demulcent pectora diuum.
Postera quin etiam soboles tardique nepotes
excidium patriae (tantum si carmina possunt)
erroresque meos repetent. Tum forte iuuabit
uirtutem memori ingenitam sub corde fouere.
Sic domus et nati splendent in imagine auorum,
sic, cursu exacto, dat lampada quisque uicissim.
Tum quoque multa meum seruabunt saecula nomen,
legitima haec etenim remanet pars unica functis,
quem non ignis edax, non tempus edacius igne.
absumit neque triste tegit cum puluere marmor.
Conscia tum sceleris furiisque agitata rubescet,
uel factis plaudet uirtute subacta tyrannis.
Sola etenim uirtus obliuia uindicat Orci.
Nec te, Musa, mihi causas memorare precabor,
quid patriae exitium, miserae quid perfida genti
perniciem adtulerit rapuitque Lutetia nomen.
Haec mihi nota patent, cum fraude superbia texit:
Liber II[recensere]
Interea crudelis hiems aquilonibus alte
obstrepit exagitatque nemus. Radicibus imis
concussae pinus strident et uertice nutant...
Pendula ubique riget glacies et cana senescunt
dorsa iugi, horrescunt ualles et flumina torpent.
Quam rapido effugiunt hominum bona concita lapsu
et iuxta sequitur series alterna malorum!
Totus nempe decor siluarum et commoda uitae
cesserunt decussa gelu. Venatica cessit
praeda placensque labor, subeunt tutissima agrestes
antra ferae nec odora canes lustramina poscunt.
Vellicat aegra fames uentrem sensimque ferina
fercula deficiunt et dura grauescit egestas.
Vescimur alternis, seu parca cibaria in omnes
partimur. Viridi collectas ilice glandes
et frondes sparsumque decet glutire putamen.
Impasto languent effetae in corpore uires
et uix stare licet. Rugosum pallida uultum
deformat macies squalentique horrida barba
ore riget concreta gelu, intersecta dehiscunt
labra manusque secat glacies. Iam frigidus imis
sanguis hebet uenis et ferme contrahit artus.
Nos ergo borealis hiems uesanaque edendi
compellit rabies sacrato excedere cliuo.