Migne Patrologia Latina Tomus 101
Vita B. Richardi (Alcuinus), J. P. Migne
PRAEFATIO AD CAROLUM IMPERATOREM. (0681C)
Domino semper venerabili semperque desiderabili, piissimo sanctae Ecclesiae tutori, gratia Dei semper Augusto Carolo, vestrae salutis perpes amicus Albinus.
Remorante vestrae excellentiae pietate in loco sancto et merito venerabili Centula, cum et ego vestrae gloriae servus, vestrae pietatis vestigia ibidem prosecutus, aliquantisper commorarer; oraverat meam parvitatem vir magnus in Christo dominus et venerabilis abbas Angilbertus, quo in laudem Conditoris, qui mirabilis semper apparet in electis suis, quemdam libellum stylo simpliciori digestum, de vita sanctissimi ac vere magnifici confessoris Richarii cultius adnotarem. Dumque exauditis continuo (0681D)precibus ejus, quae ipsi divinae majestati exaudibiles et charae noscuntur, eumdem mihi exhiberi libellum petiissem; non parum miratus sum cur tanti nominis confessor, quem tantarum virtutum operatorem esse constabat, quemque prisca fama miraculorum (0682C)patratione post ipsos apostolos nulli ferebat secundum, tam modico gestorum volumine potiretur. Idque mihi stupescenti innotuit jam dictus memorabilis vir Angilbertus, ac spirituales fratres ejusdem sancti loci, haberi apud se, quin etiam apud diversas ecclesias, codicem alium grandioris quantitatis, in quo scilicet illa miracula legebantur, quibus non immerito sanctum Christi confessorem omnis Gallia attollebat. Cujus simplex et minus polita locutio quia fratribus ad recitandum in populo aptior [ Al., in populum apertior] videbatur sufficere sibi eamdem descriptionem consenserunt. Dumque in iis quae rogabant praenotandis jamjamque animos applicarem, repente vestrae pietatis nuntio sum conventus, uti ea quae tractabam sic notarem, sicut revera (0682D)sapientiae vestrae auribus inferenda. Hinc ego vocato notario, et fixo prae oculis jam dicto libello, ea quae referre videbatur de conversione, de moribus, de continentia et sanctitate vere incomparabili, necnon de glorioso transitu ejus ad Christum, seu de relatione (0683A)pretiosi corporis in locum priorem, dictatu admodum compendioso, titulo Vitae beatissimi Richarii almi Patris [ Al., beatissimi Patris Richarii] aptavimus: et nisi propria decipior imperitia, veluti pretiosum aurum [ Al., obryzum] vestrae prudentissimae sapientiae, ad ornandum diadema Christianae philosophiae, fide humili devotissime commendamus. Et quia in vestri pectoris cubili gloriam Christi, et sanctorum ejus honorem regnare cognoscimus, hanc nostri tam beati opusculi praefationem vestrae in Domino beatae honorificentiae dedicamus.
VITAE HISTORIA. GESTA SACERDOTIS MAGNI TENET ISTE LIBELLUS RICHARII, CUJUS CENTULA CORPUS HABET.
CAPUT PRIMUM. Ortus, conversio ad vitam piam, sacerdotium, proximi adjuti, etiam Britanni.
I. Temporibus [ Al., tempore] gloriosissimi regis (0683B)Francorum Dagoberti, qui et saeculari potestate praeclarus, et Christiana religione nobilis effulsit (nam et optimates suos dignitatibus exaltavit, et servos Dei honoribus excoluit [ Al., sublimavit]), in illis, inquam, diebus plurima ubique monasteria a sanctis Patribus coeperunt construi, nec non et multi ex laico habitu viri religiosi inventi sunt. Ex quibus Richarius quidam, natus in villa Centula provinciae Pontivae [ le Ponthieu ], velut lucifer inter umbras oriens emicuit, non tam nobilibus juxta saeculum (0683C)parentibus ortus, quam moribus honestus, et omni probitate devotissimus: ita ut [ Quercet., Hic ut] in rustica vita quaedam praesagia futurae sanctitatis gerebat. Contigit autem illo tempore duos sacerdotes sanctitate florentes, et virtutum meritis fulgentes, quorum prior Caidocus vocabatur [ alter vero Frichorius], de Hiberniae partibus in Pontivas pervenisse regiones; sed a rusticis et popularibus illius loci, propter insolentiam morum, non sunt suscepti, nec digno eorum sanctitate honore tractati: sed magis injuriis afflictos et opprobriis castigatos, a finibus suis coeperunt eos expellere. Quorum violentiae et sceleratis praesumptionibus futurus Dei famulus Richarius obviavit, Christique servos de manibus impiorum eripuit, et cum omni benignitate eos deducens (0683D)[ Al., deduxit; Mab., deducere] in domum suam, Deo providente, ut illi protegerentur, et ipse (0684A)salvaretur, obtinuit. Nec lucerna gratiae Dei accensa diutius abscondi potuit, sed patefactum lumen sanctitatis et praedicationis, longe lateque ad salutem multorum fulsit [ Al., sed ut patefacta est, lumen sanctitatis . . sparsit]. Nam introductos hospites suos cum magnae charitatis honore curavit, eosque sibi verbum Dei praedicantes, cum tota humilitate et intentione audivit. Nec frustra in terram bonam semen verbi Dei sparsum est: sed quod aure audiebat, hoc radicitus corde retinebat, et centenos in horrea Christi, ut postea luce clarius, et sanctitate et miraculorum ostensione, claruit, fructus germinavit.
II. Igitur ex praedicatione famulorum Dei et aspiratione gratiae divinae compunctus, ad lacrymas conversus, confessionem suorum fecit peccatorum, et (0684B)in conspectu omnipotentis Dei ardenter veniam petens, lacrymis absolvit, quod ignoranter ab adolescentiae illecebris peccavit; et qui Dominum suscepit in famulis suis hospitalitatis gratia, susceptus est a Domino in misericordia et 177 pietate [ Al., in misericordia poenitentiae aut misericordiae pietate]. Nam ex eo tempore initium sacrae religionis sumpsit, et ad altiora pietatis fastigia gradibus quotidie humilitatis scandere nitebatur: et arreptum semel vitae iter fidei passibus peragere conatus est, atque posteriora obliviscens, se in anteriora cum apostolo extendit (Philipp. III, 13), illius versiculi per singulos gradus memor: Ibunt sancti de virtute in virtutem, quatenus perveniant [ Al., perveniret] ad id quod (0684C)sequitur: Videbitur Deus deorum in Sion (Psal. LXXXIII, 8). Itaque mox ab initio conversionis suae tam dura se castigatione constrinxit, ut post longa et diuturna jejunia, pane hordeaceo cinere commixto, et aqua lacrymis temperata, fessum jejuniis corpusculum refocillaret. [omni deinceps vitae suae tempore nihil admittens lautioris edulii] et hujus cibi sustentaculo [bis tantum in hebdomada sumpto, die scilicet Dominica et quinta feria] devotus Christi athleta vigiliis et orationibus die noctuque Domino militabat; non aerem verberans, sed corpus suum castigans, ne futurus Christi praedicator in aliquo reprobus inveniretur.
III. Sed his atque hujusmodi virtutum gradibus, et sanctissimae vitae moribus Deo acceptabilis, dignis (0684D)successibus ad sacerdotalem pervenit honorem; ut cui praedicationis devotio inerat, honoris dignitas (0685A)non deesset. Quem honorem, ut famulus Dei, magna humilitate ornavit, et vera charitate excoluit, et verbi Dei praedicatione ampliavit, atque velut bonus agricola, spinas peccatorum de agro Domini evangelico vomere eradicavit, et arida corda superno perpetuae salutis rore irrigavit. Sed et divina clementia, post ejus irrigationem, in isto populo plurima fidei dedit incrementa. Unde et omnibus praedictus vir Dei Richarius honorabilis factus est et charus: quia quod ore praedicavit, exemplo ostendit et viam vitae, quam aliis sermone monstravit, ipse prior actu praecucurrit.
IV. Quidquid vero ei populus in stipendia praedicationis sponte obtulit, omnia pauperibus dividere festinavit: indignumque ei visum fuit de crastino (0685B)praesentis vitae cogitare, qui divitias aeternae vitae accipere anhelabat. Ideo oblata ab omnibus distribuit, ut promissa a Deo acciperet. Felix commercium, ut qui parva ac transitoria hilariter distribuerat, magna et aeterna feliciter esset accepturus. Nam studiosissimus fuit pauperum consolator, peregrinorum susceptor, viduarum defensor, pupillorum et orphanorum pater, ita ut verissime de eo sanctissimi Job testimonium dici potuerit: Oculus fui caeco, pes claudo, et pater orphano: et causam quam nesciebam diligentissime perscrutabar (Job XXIX, 15). Quapropter undique ad eum infirmi confluebant: quos laeto suscipiens animo, medelam eis consolationis per sanctas orationes praebebat. Nec leprosos vel elephanticos exhorruit, sed quasi fratres amplexabatur, (0685C)balneisque eorum membra saucia fovebat: eademque post ipsos ingressus est, magis ea pietate illos emundans, quam se commaculans; prophetici sermonis non surdus auditor, dicentis: Egenos vagosque induc in domum tuam, et nudum vestimentis tuis cooperi, et carnem tuam ne despexeris (Isa. LVIII, 7).
V. Nec solum carnali refectione ad se venientes fovebat, sed etiam spiritali sanctae praedicationis solatio reficere eos non cessavit. Et sicut miserorum idoneus ubique fuit consolator, ita superborum durus castigator esse non timuit. Illos pietatis clementia elevebat, hos severae invectionis censura deprimebat. Nec terrenae potestatis iram furoris [ Al., foris] metuebat, quem timor interius divinae (0685D)potentiae totum corroborabat: parvipendens divitum minas, ut praeco veritatis existeret. Nec fuit arundo vento agitata, ut eum aura humanae vel laudis vel detractionis commoveret: sed in arce solidae veritatis consistens, ab humano ore [ Al., die], secundum Apostolum (I Cor. IV, 3), judicari contempsit, viamque regiam incedens, nec a dextris propter terrores potentium, nec a sinistris propter blanditias adulantium declinabat. Quapropter magnam plebem Domino Deo suo in hac praesenti provincia acquisivit, et sibi honorem perpetuum promeruit. Unde populus ejus cernens in Christo devotionem religiosam, coepit eum attentius honorare, et multa ei pro eleemosynarum largitione afferre: quae ille, ut erat (0686A)Dei et proximorum dilectione plenus, omnia in pauperum elargitus est solatia, 178 maximeque in captivorum expendit redemptionem. Nam alios occultis diabolica fraude peccatorum vinculis obligatos, per sedulae praedicationis hortamenta solvebat; alios saeculari captivitate oppressos, pecuniae largitione redemit: ut illi spiritaliter absoluti jucundarentur in Domino; et isti carnali servitute liberati converterentur ad Deum.
VI. Et non solum in his regionibus per pietatis opera, vel per praedicationis lumina praedictus vir Domini clarus effulsit: sed ut Lucifer aequoreos Oceani campos transiliens, praeco diurni luminis nocturnas suo exortu discutit umbras: sic ille in ultramarinas Britanniae regiones, ad expellendas ignorantiae (0686B)tenebras, lumen veritatis suo sparsit adventu: scilicet, ut sicut in istis regionibus, sic et in illis alios a servitute diabolica, alios a captivitate carnali liberaret. Illis verbum Dei infudit, istis charitatis pretium impendit, ut pro temporali redemptione aeternam reciperent libertatem. Sic ergo bonus Dominicae pecuniae negotiator, duo simplicis [ Al., duplicis] charitatis Dei et proximi talenta multiplicare studuit: quatenus cum multiplici laboris sui fructu Domino suo obviare posset, et hanc vocem audire jucundissimam: Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam: intra in gaudium domini tui (Matth. XXV, 21).
VII. Fertur vero, dum causa praedicationis in Britannia diutius moraretur, subito illi venisse in mentem, (0686C)aliquos sui juris sub servitute se reliquisse in Gallia. Itaque dolore percussus, dixit ad suos: Heu! nostros sub servitute dimisimus in patria, dum huc aliquos liberaturi venimus, maximeque scio eos cito esse morituros. Sed ite festinanter, navemque conscendite, et eos facite ingenuos, priusquam moriantur. Illi haud segniter praeceptum secuti paternum, in patriam venerunt; praedictosque servos viri Dei salvos et incolumes invenerunt, eosque veluti jussi erant manumittentes, fecerunt ingenuos: qui non post multum temporis, sicuti sanctus vir Dei praedixerat, defuncti sunt. O quanta clementia est Dei Christi, qui famulo suo pietatis affectum inseruit, et servorum ejus mortem futuram ostendit: quatenus illi misericordiae merces de suis non periret, (0686D)et illos morientes servitutis jugum non gravaret; qui et ob alienos liberandos tanti itineris periculum subire non timuit, et ex eo tempore neminem sui juris sub servitutis jugo retinere voluit; sed ubique omnes ad se pertinentes libertate propria perdonavit; ne in proprios durior esse videretur, qui in alienos mitissimus apparere gestiebat; et mercedem, quam ex aliis congregavit, de suis acmularet.
CAPUT II. Gesta cum sancta Richtrude et rege Dagoberto: secessus in silvam Crisciacensem.
VIII. Igitur praedicationis officio in Britannia peracto, cum multiplici verbi Dei fructu reversus est in (0687A)patriam: ne, dum in aliena messe quaereret mercedem, in propria perderet. Et tanto se ardentius servituti Dei subegit, quanto viciniorem sibi diem remunerationis esse praesensit. Nam seipsum quotidianis jejuniis maceravit, mortificatione carnis constrinxit, vigiliis afflixit, orationibus munivit, charitate confirmavit, spe roboravit, fide armavit; nulli malum pro malo reddens, nullius adulator, neminem contemnens; ut viam veritatis prior ipse incederet, quam caeteris praedicando monstraverat. Sic vir Dei galea salutis induitur [ Al., indutus], et gladio verbi Dei accinctus, et lorica justitiae undique circumdatus, atque scuto fidei armatus, calceatusque in praeparationem Evangelii pacis (Ephes. VI), processit in praelium publicum contra antiquum hostem, omnia (0687B)tela ejus ignea fortissimo fidei umbone repellens: quotidianisque triumphis spolia multa victo hoste reportavit, in Ecclesia [ Al., Ecclesiam] Christi tam metuendus humani generis inimico, quam humano generi pernecessarius; ut pote qui non suam tantum, sed multorum quaesivit salutem. Ideo justum est ut multorum ore in Christo laudetur, multorum pro Christo [ Al., per Christum] redemptor: cujus non tanti est miracula narrare quae ab eo gesta sunt, quanti miraculorum cognoscere virtutem, qua coelesti Regi in diebus suis multum 179 acquisivit populum. Nam officium praedicationis omnium signorum ostensione majus esse non dubium est; licet non defuerit, pro temporum vel rerum convenientia, signorum perpetratio, quae per eum divina peregit (0687C)clementia.
IX. Quodam namque tempore maligni spiritus tentatio ad verecundiam accidit viri Dei, quam Dei misericordia ad laudem ei concessit evenire. Visitavit enim equitando quamdam Deo devotam feminam, Rictrudem nomine: et cum jam post dulces vitae epulas, et post colloquia salubria, ipse vir Dei, ascenso equo, ad propria remeare disposuisset: femina praedicta, juxta morem, equitantis vestigia Patris secuta est, habens in ulnis filium [ Al., filiolum] suum, ut parvulus quoque benedictione hominis Dei roboraretur, quem ipse ante sacro baptismate regeneraverat. Accipiente itaque infantem equite venerando, seu ad benedicendum, seu ad osculandum, antiquus hostis, omnibus bonis inimicus, (0687D)immisit equo ferocitatem: qui huc illucque dentibus frendens, pedibusque calcitrans, et toto corpore insaniens, inconsueto impetu per campum discurrere coepit. Quod pavida cernens mater, oculos a vertit, ne morientem videret filium, quem servus Dei, saeviente equo, manu tenebat. Familia vero pro morte pueri, vel casu viri Dei, strepere, plangere, ejulare non destitit. Sed dextera Christi, quae Petrum trepidantem levavit, ne mergeretur in undis, puerum (0688A)cadentem sublevabat, ne allideretur in terris. Nam oratione a famulo Dei facta, puer incolumis quasi avicula pervenit ad terram, et equus redditus est mansuetudini suae. Et mater quidem filium suum super terram sanum et ridentem suscepit in ulnas suas. Ipse tamen sacerdos Dei non equo iter agere, sed asello mansuetissimo ex eo tempore voluit. Sic ergo miserante Deo, tentatio maligni hostis illi versa est in laudis honorem: et superbia equi facta est humilitatis gratia et magistra. Nam non erat immemor Dominum Christum, dum ad redemptionem properaret humani generis, asello iter egisse (Matth. XXI), non equo: sic et ipse, propter salutiferam praedicationem, dum per multa quotidie festinaret loca, asellum sibi portitorem sufficere judicavit. (0688B)Quocunque autem iter agebat, aut psalmi in ore ejus resonabant, aut salutis ex ore ejus praedicatio audiebatur. Nec mirum si Christum semper praedicaret lingua, quem semper gerebat in corde, per quem pius consolator miseris fuit et durus invector potentibus: illorum inopiam clementi miseratione relevans, istorum superbiam severa castigatione reprimens.
X. Nam quodam tempore rex potentissimus Dagobertus, rogante viro illustri Gislemaro, easdem venire [ Al., venit] in partes, et virum Dei, ut se sacrosanctis ejus orationibus commendaret, invisere contigit. Quem ipse famulus Dei et sanctitatis suae benedictione roboravit, et sacerdotali auctoritate libera (0688C)voce castigavit, denuntians ei ne in saeculari superbiret potentia, ne in fugitivis speraret divitiis, ne vanis adulantium exotolleretur rumoribus, ne caducis gauderet honoribus; sed magis Dei timeret potentiam, illiusque immensam laudaret gloriam; humanam vero potentiam vel gloriam nullam putaret, quae subito velut volatilis umbra recedat, et tanquam spuma super aquam, tentationis flante vento, evanescat: atque hoc potius timendo cogitaret, quia potentes potenter tormenta patientur (Sap. VI, 7), et, cui plus datur, plus exigitur ab eo (Luc. XII, 48). Qui autem vix sufficit pro se solo rationem reddere Deo in die judicii, quid faciet pro tot hominum millibus ipsi commissis [ Al., quomodo poterit supportare rationem reddere pro tantis millibus populi sibi (0688D)commissi]? Idcirco, quisque magis timere potest praeesse, quam subesse: quia qui subest, pro se solo rationem reddet Deo: qui autem praesunt, pro omnibus reddituri sunt, qui sub eorum sunt potestate constituti. Qua castigatione rex, ut fuit sapientissimus, benigne suscepta, gaudens ejus libera veritatis fiducia, 180 sacerdotem Christi secum ad convivium venire rogavit. Qui Christi confortatus exemplo, saecularium non respuentis convivia, ut praedicationis (0689A)sumeret occasionem, venit cum rege ad mensam ejus, totaque die illa et nocte, inter epulas laetitiae, verbum Dei dapes salutiferas convivis suis ministravit. Cujus constantia morum et instantia praedicationis praefatus rex delectatus, coepit eum ex animo amare, et honore prosequi in tantum, ut ea ipsa die aliquid de censu suo ad luminaria domus Dei condonaret, ratum aestimans, ut sicut ipse invisibili praedicationis lumine ab eo illuminatus esset, sic visibili luce per eum domus Domini illustraretur: et quod intus ei fulgebat in fide, hoc foris fulgesceret in Ecclesia; memor praecepti Dominici, quo dicitur: Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum, qui in coelis est (Matth. V, 16). Itemque in psalmo: (0689B)In lumine tuo videbimus lumen (Psal. XXXV, 10); id est, in lumine fidei, quod fulget in mente, lumen foris scintillat, quod splendescit in opere.
XI. Exinde autem famulus Dei, quia ab hominibus honorabatur, homines fugere meditabatur, ut honores temporales declinando, honores acciperet perpetuos: eremumque concupivit, quatenus liberius soli Deo vacaret, et contemplativos carperet fructus, qui ad id usque temporis in actuosis haud segniter desudarat: sciens a Domino dictum de Maria sedente secus pedes ejus, et verbum vitae attentius audiente: Optimam partem elegit sibi Maria, quae non auferetur ab ea (Luc. X, 42). Hujusque memor sententiae, monasticam [ Id est, eremiticam] vitam petit, quo secretius sola coelestia mente rimaretur, (0689C)Ecclesiae regimen alteri tradens, quam ipse in Centula vico Christo fundaverat. Porro Gislemarus, vir illustris et Christianae religionis devotus amator, simul et Maurontus, nobilis quidam vir, et terrarum vel silvarum ad regem pertinentium servator, praebuerunt ei locum manendi in silva Crisciacensi [ Edit., Tristiacensi]. Qui et ipse Maurontus postea, saeculari habitu deposito, monachus factus est in eodem loco: cumque viro Dei mansionem solitariam praeparasset, Christo monasterium construere inchoavit.
XII. Vir igitur Dei habitationem illam cum uno solo commilitone ingressus est, parvo tantum tuguriunculo, vilissimo opere facto, contentus ut habitatio vitae conveniret; superfluum aestimans saeculi (0689D)contemptorem aliquid saeculi deliciarum habere et videre [ Al., habere velle; forte, vel velle]. At inibi tanta se mortificatione carnis castigavit, tanta jejuniorum (0690A)et vigiliarum assiduitate maceravit, ut vix ossa arentia dissipatis juncturis sibi adhaererent, et trementia baculo regente vestigia difficile moveret. Jam mente saeculo major, sola coelestia semper cogitabat, quantumque mundo alienus, tantum Deo proximus erat, illum quotidie vincens in eremo, a quo Adam olim victus est in paradiso: super aspidem et basiliscum ambulans, caput quotidie antiqui conterens serpentis, temporalia contemnens, aeterna sola suspirans, scalam somniantis Jacob omni hora ascendens, atque per angustam viam, quae ducit ad vitam, incedens, iter suum assiduis munivit orationibus. Nec clausa tamen eremi angustia, lucis columna latere potuit; quin potius sui 181 fulgoris radiis longe lateque magis innotuit. Quapropter undique (0690B)ad hominem Dei diversis fatigati infirmitatibus confluxerunt, quos sanctarum medicinis orationum sanavit; omnesque ad se quocumque morbo afflictos venientes, vel tristitiae cujuslibet rancore angustiatos, sanos et hilares domum remeare fecit: nec in domo salutis diu morbus manere valuit, sed quanto propius acessit, tanto velocius recessit. Mihi vero non singulas virtutum ejus species nominatim enarrare propositum est, sed vitae sanctitatem paucis perstringere verbis, ne eloquii mei tarditate multiplex signorum per eum gestorum fama magis obscuretur, quam laudetur.
CAPUT III. Pius obitus. Corporis translatio Centulam. Miracula.
XIII.
Doctoribus ergo illa relinquenti [ Al., relinquens], (0690C)quo fine praesens hoc saeculum sancta illa anima deseruerit, solum mihi dicere sufficiat. Itaque [auctore Spiritu sancto, quo semper vegetatus est] praescius diei evocationis suae, qua felicitatem diu desideratam accepturus erat, ut esset semper conjunctus [ Al., adjungendus] Christo, quem semper amaverat: vocavit ad se Sigobardum commilitonem suum, dixitque ei: Scio, fili mi, scio quod finis meus non tardat, et regem meum, quem diu concupivi, citius videbo: et utinam tam propitium mihi servo suo videam, quam desiderabilem sanctis suis. Sed tu, fili mi, praepara vasculum corpori [ Al., corpusculo] meo, quo condatur, non superfluo studio, sed necessario usu, ut illic servetur in illum diem quo corruptela haec vertatur in incorruptionem, et mortale (0690D)hoc induatur immortalitate (I Cor. XV, 53). Et para te cum omni diligentia, dulcissime fili, ut ubi dies illa, quae mihi modo appropinquat, tibi advenerit, (0691A)te paratum inveniat. Ego vero ingredior viam universae carnis: tantum mihi misericors sit Salvator mundi; et me modo defendat ab hoste, qui me olim redemit ab hoste; et quem praesentis vitae habui consolatorem, aeternae vitae mihi inveniam largitorem. Haec discipulus a patre audiens, lacrymis perfusus, tamen praecepta secutus, lignum inveniens fidit, cavavit, et corpori patris coaptavit, piisque fletibus rigavit quod fecit, pene prius lacrymis implens amaris, quam paternis membris: aptatumque, ut potuit, sarcophagum in loco praefinito a patre composuit. Interim dum cum tristitia patri filius pararet obsequium [ Al., dum tristia . . . obsequia], validior patrem coquebat infirmitas, et in frigido corpusculo vix halitus remansit extremus; nec tamen (0691B)ab orationis cessavit officio vel divinae laudis obsequio. Et dum salutifero corporis et sanguinis Christi viatico suum iter munivit, inter gratiarum actiones et verba orationis VI Kalend. Maii spiritum emisit; positusque est in sepulcro a discipulo in loco ubi ipse praeceperat.
XIV. Sed mirum dictu, inter exsequias paternas subito discipulus sopore oppressus, vidit in visu, quasi raptus esset in aulam splendidissimam omnique decore pulcherrimam, imo solis luce clariorem: in qua beatum Richarium praeclaro et hilari vultu vidit habitantem sibique loquentem: Ecce, frater Sigobarde, qualem mansionem praeparavit mihi Deus; pro vili, quam habui in terra, pulcherrimam in coelo, pro contemptibili gloriosam, pro obscura lucidissimam, (0691C)et pro fumosa omni suavitate renidentem. Evigilans autem Sigobardus, laetior opus exsequiarum perfecit, Deo providente, ut filius consolaretur, et patris ei gloria ostenderetur. Conditus est ergo, ut praedixi, miles Christi, ubi suo regi maxime militaverat. Sed non multo post fratres a Centula monasterio, cum suo abbate Ocialdo, viro religioso et sancti successore, venerunt, et corpus sancti Richarii tulerunt, posueruntque in loco in quo etiamnum cum magna meritorum gloria requiescit. Ibi enim, praestante Deo, per servi 182 sui reliquias nova saepius audiuntur miracula edi [ Al., geri], ut fides precantium patefiat, merita sancti viri ostendantur, et in servo suo Christi laus celebretur, sicuti dictum est: Laudate Dominum in sanctis ejus (Psal. CL, 1).(0691D)
XV. Quidam contractus, corpore debilis, sed fide robustus, frequentabat orando sancti Dei sepulcrum: qui optata sanitate subito recepta, dedit gloriam Deo, quod infirmus venisset, et sanus recederet. In cujus miraculi memoriam usque hodie sustentacula infirmitatis illius pendent in ecclesia sancti Richarii. Sed et multoties daemoniaci ad corpus sancti Dei suorum obsequio deducti, divina concedente clementia, a vexatione maligni spiritus liberantur. Quodam (0692A)tempore vinculis et catenis constricti quidam per publicam ducebantur plateam, quae est juxta beati Richarii ecclesiam: qui cum eminus ad viri Dei properarent [ Al., propinquarent] templum, voce magna clamare coeperunt: Sancte Richari, salva nos! Et statim, ruptis vinculis, absoluti sunt. XVI. Item clades magna, quam venenosam lacertam vocant, longe lateque morte amara habitatores terrae interfecit, et vix ab ea tactus vivus evasit. Percussusque est ea peste quidam e fratribus sancti Richarii, qui licet mortem timeret propter cladem, vitam tamen non desperavit propter patronum. Ergo quasi ad certa suffragia comitantibus fratribus, cucurrit ad sepulcrum viri Dei: ibique communiter oratione facta, et ipse liberatus est a (0692B)morte, et omnes defensi sunt a plaga, nec aliquis ex illis fratribus mortifera cladis ejus vastatione percussus est. Nec solum illi liberati sunt, sed et si quis a longe veniens, plaga tactus pestifera, ad sancti Richarii cum fide fugiat solatium, etiam cum clade mortis evadit periculum.
XVII. Unde intelligi datur quantam habeat apud Deum potestatem pro nostris intercedendi peccatis, si cum fide clamemus ad illum, qui tanta est virtute praeditus depellendi morbos ab illis qui cum fide veniunt ad eum. Nam patet ex miraculis, qualis sit ex meritis, et anteacta vita fulgescit in opere subsequenti, ita ut non sit opus dubitare de sanctitate, dum tantus est in virtute. Intelligite hinc, fratres charissimi, qui pauper voluit esse pro Christo, quales (0692C)modo habeat divitias cum Christo: et qui appetit esse contemptibilis inter homines, quam gloriosus regnet inter angelos, honorem, quem fugit in terris, nunc possidens felicissime in coelis. Quapropter dignum est ut ab omnibus honorificetur, qui omnium Dominum semper amavit: propensius tamen a nobis, qui ejus corpori assistimus: quatenus quos filios genuit in doctrinis, dignos possideat haeredes in meritis. Nec illi tantum prodest nostra laudatio, quantum nobis ejus imitatio. Magis illi placet imitator devotus, quam laudator otiosus. Unde, fratres charissimi, et sanctissimi Patres, et filii jucundissimi, totiusque sanctae congregationis populus, qui ad tanti patroni festa convenistis, dignos vos facite, ut (0692D)Deus omnipotens per ejus intercessiones, vestras exaudiat orationes. Ornate vosmetipsos spiritali pulchritudine, supereminentis charitatis gloria, victrici fidei fortitudine, et spe suavissima de Christi bonitate; sequentes semper sanctorum Patrum vestigia, ut per eorum gradientes exempla, illorum societate digni efficiamini: et secundum Apostolum abnegantes impietatem et saecularia desideria, sobrie, et juste, et pie vivamus in hoc saeculo, exspectantes beatam spem et adventum gloriae magni Dei et Salvatoris nostri (0693A)Jesu Christi, qui dedit semetipsum pro nobis, ut nos redimeret ab omni iniquitate, et mundaret sibi populum (0694A)acceptabilem, sectatorem bonorum operum (Tit. II, 12), cui est gloria in saecula saeculorum. Amen.