Vita S. Aldegundis (Hucbaldus S. Amandi)

by Hucbaldus S. Amandi

Hucbaldus S. Amandi

Vita S. Aldegundis

saeculo X

editio: J. P. Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 132

Vita S. Aldegundis

Vita S. Aldegundis (Hucbaldus S. Amandi), J. P. Migne 132.0875B

DEDICATORIA AUCTORIS.

1.

132.0857D| Non immemor vestri, non ingratus tam admirabilibus erga me vestrae sedulitatis officiis, parui voluntati vestrae: si tardius, quam voluistis, si minus apte, quam oportuit; non animo meo quasi non curanti, sed rei difficultati potius ascribatis. Cruda massa non facile modico potest igne purgari. Si quis inconcinnam subsannaverit orationem, vobis imputate. Malui certe derideri a quibusdam, quam 132.0858D| vobis non parere. Si cui tamen ideo displicuero, quod purpureos late splendentes, non solum non assuerim, sed etiam demerim pannos, sciat me noluisse more puellarum aptare puppas absque lineamentis membrorum, aut inanimatas in parietibus effigies colorare; sed feminae solidum pectus, imo virilem animum, virtutibus plenum, tanquam lucernam divinitus accensam, cunctis ad imitandum simpliciter 132.0859A| demonstrare. Si placet transcribere, diligenter (obsecro) distinctiones capitulorum conservate. Praefationem vero, quae quidem generaliter agit de sanctorum gestis, et ad eos imitandum exhortari cunctos intendit, et ignaviam praecipue negligentium arguens, nec de ignorantia quemquam excusari posse demonstrans, operantem Dominum in sanctis amandum et glorificandum ostendit, sicut 132.0860A| est praefixa capitulis anteponere curate. Quod si vobis etiam non placuerit, aut doctoribus ad quorum audientiam forte retuleritis, moriatur inter manus vestras odiosa et inepta membrana, aut deleatur, aut igni tradatur. Quodcunque acciderit, per amicitiam rogo, ne nostrum nomen in hoc opere sentiatur.

PROLOGUS EJUSDEM. 132.0859|

2.

132.0859B| Miseratio divinae bonitatis humanae saluti multipliciter omni tempore consuluit, et post hominis lapsum, tam per dicta quam per exempla justorum, errantes ad viam veritatis reduxit, et ante legem et sub lege et sub gratia formam virtutis imitandam rudibus in utroque sexu misericorditer exhibuit. Plena est utriusque Testamenti Scriptura, tanquam coelum resplendens, non solum magnis luminaribus, sole videlicet ac luna, sed etiam minoribus stellis; hoc est, non tantum claritate verae lucis, quae rationalem creaturam illuminat, et universalis Ecclesiae pulchritudine, quae totum clarificat mundum; sed etiam singulorum splendore sanctorum, qui nos in hujus saeculi nocte veluti fulgentes stellae consolantur. Qui ergo, donante Deo, sanos 132.0859C| habet oculos, ambulet ad lumen solis, vestigia sequatur Domini Salvatoris. Qui vero tantum fulgorem infirmantibus oculis minus valet intueri, convertat aspectum ad montes, jam veri solis lumine candentes, sanctos scilicet apostolos, eorumque successores, doctrina pariter et exemplis totum orbem illuminantes; sequatur fidei duces, velut arietes, gregem ad pascua vitae praeeuntes. Quod si tardior aliquis evangelicam et apostolicam doctrinam fastidit, quod nimis periculosum est; si fortia gesta magnorum patrum, aut documenta propter imbecillitatem fidei suae negligenter attendit, quod male languentis animae indicium est; saltem Vitas 132.0860B| sanctorum, qui proximis exstitere temporibus, legens vel audiens, gratiam Conditoris in sanctis semper operantem agnoscat; agnoscens, in amorem ipsius incalescat. Si quis etiam delicatus prae teneritudine carnis viros imitari trepidat, feminas et puellas teneras, quae sui Redemptoris amore saeculum vicerunt, considerans erubescat. Ignorantia neminem, qui legere vel audire potuerit legentem, excusabit. Ubi jam Scripturae verba non resonant? In ecclesiis a lectoribus quotidie recitantur, a cantoribus delectabiliter cantantur, a praedicatoribus utiliter exponuntur. Quae patria, quae civitas, qui pagus, quem non decoravit alicujus sancti patrocinio speciali providentia Creatoris? Ubique per membra sua Salvator coruscat. Oleum effusum nomen ejus; 132.0860C| ubique tonat, ubique pluit per Evangelium, per apostolos, per doctores, per exempla sanctorum. Et ut ex multis ad unum veniamus, quis alius in vita beatae virginis Aldegundis amandus, sequendus, amplectendus, nisi Christus innuitur, quem adolescentula virgo diligens, merito castitatis Agnum sequitur quocunque ierit? In ejus itaque laude, qui cum sit idem in omnibus, operatur magna et minima et diversa non diversus, ac dissimilia non dissimilis, de vita hujus virginis si loquamur aliquid, sermonem impositum nullus abhorreat, sed quod effari nitimur, attendat.

INCIPIT VITA.

CAPUT PRIMUM. Sanctae Aldegundis ortus, institutio, visiones. 132.0859C|

3.

132.0859D| Anno Dominicae Incarnationis circiter evoluto sexcentesimo tricesimo, circa haec tempora non longe multum Romanae sedi apostolicae praesidentibus per successiones pontificibus, Honorio, Severino, Joanne, Theodoro, Martino, imperante apud Constantinopolim Heraclio, in Francia regnante Dagoberto, filio Clotarii, qui quartus erat a Clodoveo, quem S. Remigius baptizavit, orta est in pago Hainoensi virgo Aldegundis ex regali 132.0860C| prosapia, patre Walberto, matre Bertilia. Cujus soror Waldetrudis major natu, cuidam satis illustri 132.0860D| viro Maldegario, cognomento Vincentio, legitime fuerat copulata: qui postea divinitus inspiratus, et exhortatione religiosorum virorum animatus, sprevit mundum, secutus est toto corde Salvatorem Jesum Christum. Eo tempore multi religiosi viri, Dominicae vineae studiosissimi cultores, Amandus Trajectensium episcopus, velut imbrifera nubes circumquaque pluendo discurrens; Arnulphus Metensium, 132.0861A| Autbertus Cameracensium pontifices, Eligius Noviomensis, Audoenus Rothomagensis, Gislenus ab Athenis peregrinus adveniens in Galliam, et alii plures in Ecclesia tanquam in coelo clara luminaria, partes orbis occidentales irradiabant, et multos tam praedicatione quam exemplo vitae in viam salutis deducebant.

4. Puella vero Aldegundis, parentum cura diligenter enutrita, divina gratia procurante, sacris litteris est imbuta: quarum scientia valde proficiens, ac dogmata Christianae religionis animo complectens, amore coelestis sponsi jam in ipsis puellaribus annis vehementer flagrare coepit. Parentes enim illius, quanquam superbi fastu sanguinis essent elati, Christiani tamen nominis memores 132.0861B| quod gerebant, filiam suam ita secundum Dei timorem educarunt, ut in ipsa jam tenera aetate Domino Christo magis quam saeculo placere desideraret.

5.

Interea dum adhuc esset in domo parentum, coelesti frequenter suspensa contemplatione, modo vigilans, modo per somnium, divina sibi gratia revelante, coepit multa visionum genera percipere: quas ipsa describens, abbati cuidam religioso, nomine Sobino, de monasterio Nivialensi, commisit. Quas etsi quidam, minus digne pensantes quae legunt vel audiunt, superfluas aut non credendas esse putant, nulli tamen sapienti mirum aut incredibile videtur, si puella Dei toto deserviens affectu, frequentibus sanctorum angelorum visionibus, seu vigilans, seu dormiens, pascebatur: 132.0861C| cum econtra quaelibet anima spurcitiis luxuriae negligenter dedita, daemonicis nonnunquam illusionibus deludatur. Igitur, ut breviter ea visa comprehendamus, audivit quadam nocte sibi promitti per visionem inaestimabiles divitias: quas primo terrenas aestimans, statim in spiritu sibi promitti coelestes agnovit. Deinde per visum in sublime rapta, monentem audit aliquem, ut caduca postponens, facilius adipiscatur coelestia: modo denique vocem audit: Non alium tibi quaeras sponsum, quam Dei Filium: modo Christum in specie pueri speciosissimi cernit afferentem sibi stolam candidam, palmamque victoriae; nunc etiam erigitur in spem coelestium, dum audit per visum se futuram in societate sanctorum. Inter has 132.0861D| visiones aspicit diabolum, invidiae facibus ardentem, de sua tristem electione: tum angelum Dei sese cohortantem, ut perseveret in virginitate, et longe se faciat a saeculi vanitate. Hujusmodi visionibus non mediocriter recreata, de die in diem in amore virtutum proficiebat, et ut perseverando magis proficeret, quotidie majora videbat. Siquidem apparet ei puella, quasi de itinere veniens, et a Dei genitrice se missam affirmans, ut quod vellet postularet. At illa mox alacriter respondit, id se desiderare, quod Dominus 132.0862A| vellet, Christique voluntatem in se fieri praeoptare. Vidit frequenter angelos exhortantes se: vidit beatum Petrum, admonentem se de regno Dei. Conspexit etiam Dominum Christum, in specie solis et lunae, in figura regni Dei sibi apparentem. In cunctis hujusmodi revelationibus virgo prudens magis magisque se humiliabat, regno Dei proprior fiebat, sponso coelesti adhaerere ferventius inhiabat.

6.

Si quis autem istiusmodi visiones plenius nosse desiderat, Vitam ipsius revolvat, de qua nos pauca decerpentes, notitiam tantummodo rerum indicare summatim conamur scire cupientibus quanti meriti sit haec virgo, quae toties angelicis recreabatur consolationibus, secundum ordinatissimam Creatoris dispensationem, qui novit unicuique congruentem 132.0862B| adhibere dulcedinis suae moderationem. Et, ut harum seriem manifestationum jam terminemus, beata virgo Aldegundis de virtute in virtutem progrediens, in tantam sanctitatis celsitudinem a Domino meruit sublimari, ut non solum in summis, aut per exstasim frequenter, sed etiam vigilanti manifeste angelus appareret, familiare colloquium de proposito conservandae virginitatis exhiberet, virgo sancta nomen ejus fiducialiter interrogaret, et ab eo gloriosum et mirabile suum esse nomen audiret.

CAPUT II. Propositum servandae virginitatis a matre oppugnatum.

7.

Cum vero parentes virginis jam cam tradere 132.0862C| marito disponerent, advocat mater filiam, praedulcibus hortatur alloquiis, ne sibi voluntatem suam abscondat. Patris ac suum indicat desiderium, uti, secundum sui generis dignitatem, generosum non recuset accipere sponsum. Monstrat familiae numerositatem, praediorum amplitudinem, fundos, rerum abundantiam, gazas divitiarum copia refertas, cujusdam juvenis divitias, nobilitatem, pulchritudinem ei blandiendo praetendit. Hujusmodi blanditiis instat mater, animum filiae ad suam voluntatem, conatur inflectere. Igitur, Aldegundis, honesta moribus, eloquio suavis, frequens in divina lectione, ac sedula in sanctae Scripturae meditatione, quem sponsum eligeret, quem cordis 132.0862D| amore gestaret, Dominum videlicet Christum, quem legendo cognoverat, cui se totam jam devoverat, tali sumpta occasione amplius occultare nequibat. Quid, inquit, o domina genitrix, mater dulcissima, quid mihi blandiris? Quid tot suasoriis verbis oneras animum meum? Non amplius tibi celabo voluntatem meam, desiderium meum jam ante diu in corde meo conceptum patefaciam. Tu mihi nescio quem pauperem memoras sponsum; sed ego talem ac tam divitem sponsum concupisco, cujus praedia sunt coelum, et terra, et mare cujus fundi nunquam deficient, cujus 132.0863A| divitiae semper crescunt et nunquam minuuntur. Si potes, mater, talem mihi accipe sponsum, non hominem peccatorem, petulantem, ac cito moriturum. Hoc audiens mater, licet non posset mentem virginis a sua constantia dimovere, feminea tamen importunitate, saepe repetebat, admonens filiam de nuptiarum conditione. Sed quid? incassum verba fundebat: puellae mentem in Christo fundatam, quasi turrim non casuram, frustra pulsabat: Dominum Christum, speciosum forma prae filliis hominum, hunc adamaverat, hunc esuriens sitiebat, hunc sitiens esuriebat. Misericordem in pauperes animum gerebat, divinis lectionibus mentem assidue pascebat: in respondendo cautissima, mitis omnibus, inter nobiles 132.0863B| humilis, minoribus velut aequalis; in parcitate cibi et potus intantum abstinentiae dedita, ut sibi nulla sodalium aequiparari valeret.

8.

Sed dum animus tenerae virginis assidue maternis fatigaretur blandimentis, ut de suscipiendo sponso voluntati parentum satisfaceret; quibus quidem non obedire videbatur incongruum, obediendo vero plus eos amare quam Dominum Christum, aestimabat perniciosissimum; providentiae divinae miseratio, taliter eam liberavit ab hujusmodi periculo tentationis. Soror ipsius, memorata superius, beata Waldetrudis, ob amorem sanctae religionis, a viro suo pari consensu jam sejuncta fuerat; illoque religiose in monasterio quod dicitur Altus Mons, conversante, ipsa monasterium 132.0863C| sanctimonialium, consilio venerabilis viri Gisleni, in monte, qui vocabatur Castrorumlocus, aedificaverat: ibique cum aliis Dei ancillis superna contemplatione dulciter animum pascebat. Susceperat autem sacrum velamen, habitum scilicet religionis, de manu beati Autberti Atrebatensis et Cameracensis ecclesiae pontificis, qui tunc, inter alios Dei sacerdotes eo tempore florentes, ovili Dominico non segniter invigilabat. Igitur ex inspiratione divina famula Dei Waldetrudis, memor suae charissinae sororis Aldegundis, et valde metuens ne vinculo carnalis alligaretur amoris, et exoptans [ al. carnis illigaretur amans et exoptans] toto desiderio secum illam habere sociam in habitu 132.0863D| sanctae conversationis, misit litteras matri, postulans cum obsecratione sororem sibi destinari, secum aliquandiu illam dicens velle demorari: non parum consolationis ex illius praesentia videri sibi conferri: quando matri placeret, statim eam se remissuram [ al. remitti]. Annuit mater; filiam dirigit; et quibus erat vana mens Domino serviendi, fit etiam una domus opportune simul habitandi. Quis digne posset effari quantum aedificationis ex mutua collocutione acquisierint, quantumque exemplum operationis bonae caeteris sororibus ex sua conversatione praebuerint? Cerneres illas ex 132.0864A| Evangelio sorores, Martham et Mariam, Domino Salvatori certatim ministrantes, sed non facile discerneres quae magis harum eligeret ad pedes illius sedere, cum id utraque satageret, et curis exterioribus invita deserviret (Luc. X).

9.

Non multum elapsum est temporis, et ecce mater illarum, feminea suspecta sollicitudine, ne filiae suae virginis animum soror ejus alienaret a saeculo, sacrumque velamen illam suscipere persuaderet, mittit ad monasterium, revocat ad se filiam virginem. B. Waldetrudis invita quidem remittit sororem, ne matrem offendat, sed obnixe deprecando exhortatur eam ut a saeculo faciat se prorsus alienam, immortali se praeparet Sponso; quam citius valeret, ad coenobium revertatur. Illa moesta, valefaciens sorori, 132.0864B| revertitur ad matrem, quae tum morabatur in praedio suo quod nuncupatur Curtissolra. Non autem immemor, juxta Scripturam, honorandos esse parentes, bonae indolis puella condecentem reverentiam exhibet matri, humiliat se ad pedes ejus, deprecatur eam lacrymis, ut in habitaculo quod erat juxta ecclesiam, sibi daret licentiam habitandi, dicens non sibi congruum inter viros et mulieres saeculares conversari. Memorat etiam genitrici suae quam sancte, quam religiose soror sua Waldetrudis in monasterio se haberet, qualiter ancillas Christi de saeculo conversas instruendo moneret, quam sublimia quotidie de regno coelorum admonens edoceret. Dum talia matri virgo referret, et ea matri grata satis aestimaret, illa non modo sibi non placita, sed etiam multum 132.0864C| onerosa demonstrans, irata comminata est ei plagas, si de talibus ultra sibi facere sermonem auderet. Virgo sapiens non solum illius minas patienter sustinuit, sed etiam verbera sustinere parata, prudenter siluit. Mater autem, optima linteamina proferens, filiae tradidit, et ut inde sponsalia sibi vestimenta praepararet, imperavit, disponens eam in proximo nobili cuidam juveni lege nuptiarum copulari. Virgo linteamina suscipit, domunculam secus oratorium, quam a matre impetraverat, ingreditur; vestes ad usus baptizatorum in nomine sanctae Trinitatis pia fraude componit, corpusque suum vehementer affligens; die noctuque Dominum cum lacrymis deprecatur, ne a societate sanctarum virginum alienaretur, nec alii sponso quam Domino Christo sociaretur. Exaudiuntur 132.0864D| preces virginis, nuptiae, quas intra quindecim dies mater filiae parabat, differuntur: juvenis, cui despondere parabat, ne veniret per multos dies praepeditur.

CAPUT III. Ejus propositum parentibus tandem probatum.

10.

Interea beatissima virgo, cujus jam inhaeserat menti coelestium spes, omnisque rerum cum mundo ruiturarum abjectio, non immemor quia bonis moribus aliquando corruptelam confert malorum collocutio, matris ad horam se subtrahere furtim 132.0865A| deliberavit collegio; illius quem sibi sponsum [ al. patronumque], patremque delegerat ductu confisa et sodalitio. O felix multumque laudanda matris filiaeque ab invicem separatio, in qua Christi tiruncula cujus apud Deum esset meriti demonstratur, et fidelibus suis nunquam Salvatoris abesse praesentiam, sicut ipse promiserat comprobatur! Fugiens igitur virgo Christi ad cujusdam fluminis, quod Sambra dicitur, ripam devenit, nusquamque navigium, quo ultra flumen transvehi posset, adesse conspiciens, in supremo fluvii margine constitit. Quid ageret? Quo se verteret? Nusquam sibi ad fluminis transfretationem aliquod patere videbat consilium, praeter illius, quo nunquam fidelium cassatur petitio, indeficiens Salvatoris refugium. Non immemor igitur Dominum 132.0865B| fidelibus suis spopondisse, credentes in se quae fecit majoraque horum facturos esse (Joan. XIV, 12), mareque sub pedibus principis apostolorum se calcabile praebuisse (Joan. XXI, 7.) Matth. XIV, 19; Paulumque apostolum nocte, dieque fluctibus aequoreis immersum nullum vitae detrimentum pertulisse (II Cor. XI, 25); perfectaeque fidei nulla impossibilia esse; crucis Dominicae signo corpus suum undique munivit, sicque pie de Domino praesumens, undas fluminis ut iter solidum conscendit. Graditur super aquas, dextram laevamque angelicis spiritibus sustentantibus, extremis vestium fimbriis nec inundationem fluminis contingentibus. Non autem a catholicae religionis regula videatur alienum, angelos sanctos obsequium impendisse virgini, cum scriptum 132.0865C| sit, coelestes spiritus in ministerium sanctorum missos angelos effici (Psal. XC 11);! sanctosque viros vitam imitando angelicam angelos vocari (Mal. III. 1). Unde, quo major inter natos mulierum non surrexit, Joannes Baptista, angelus esse meruit et vocari (Matth. XI, 10-11). Postquam vero sacra virgo in ulteriori fluminis ripa constitit, Domino gratiarum actiones reddidit, cujus gratia quod naturae repugnat et potuit et fecit.

11.

Deinde Dominum humiliter exorans, ut suum in bono dirigeret propositum, in quemdam locum multimodis arbustorum generibus incultum, quem sortis haereditariae jure parentes ejus contra sanctissimam Gertrudem, suam videlicet neptem, possederant, devenit. In quo brevissimam ecclesiolam, 132.0865D| eradicata veprium non minima quantitate, construxit. Continuo res gesta totam undique complet regionem, tantae scilicet dignitatis virginem, relicta domo rebusque patris, eremi solitudinem, Dominumque, crucem ipsius bajulando, secutam fuisse.

Percipit inde pater rem gestam, claraque mater,
Atque simul natam deplorat uterque beatam
Se contempsisse, sic ad deserta petisse;
Turbaque cunctorum deplorat idem famulorum.

Sed pater pius in animo reputans hanc esse in filia dexterae Excelsi mutationem (Psal. LXXVI, 11), divina id operante gratia, non minimam doloris percepit relevationem, Domino commendans propositi filiae principium et finem.

132.0866A|

12.

Mater vero, filiam ac si mortuam lugens, tanto dolore afficiebatur, ut usque ad divisionem corporis et animae (Hebr. IV, 12) periclitaretur. Videns autem supernae bonitatis clementia benignam matrem absentiam filiae ultra modum graviter ferre, ipsius immisit pectori desiderium videndi filiam, cujus non leniter pati poterat absentiam. Assumptis igitur comitibus nonnullis, properat filiam invisere, cujus adventu filia quanto exsultavit gaudio, non est nostrae possibilitatis evolvere. Suscipiens itaque matrem filia, post salutationes et oscula cum dilectione charitatis exhibita, monet, hortaturque piam matrem ut penitus spernat terrestria, appetat coelestia, amicosque se faciat ex iniquitatis mammona, a quibus in aeterna recipi possit tabernacula (Luc. 132.0866B| XVI, 9), sic subjungens inter alia: Non brevis est laudis, si Christo, mater, obaudis, Noxia spernendo mundi, Dominumque sequendo:
Nam peritura sequi non est, velut arbitror, aequi.

Videns igitur felix mater meliorem sibi viam elegisse filiam, quae jure haereditario ipsi debita proposuerat ad virginitatis corruptelam conferre, ad incorruptionis gloriam properat concedere, a Christo centuplum receptura, vitamque aeternam insuper in aeterna beatitudine (Matth. XIX, 29.) Igitur utriusque sexus familiae a pia matre filiae fit absque mora traditio praediorum, silvarumque traditur non minima possessio. Cujus rei testamento fit coram omnibus confirmatio. Gaudet filia matrem sua Domino tradidisse; laetatur mater, filiam in maritali copula non 132.0866C| sibi paruisse. Sic utrinque laetatur mater de filia, et filia de matre.

CAPUT IV. Velum susceptum. Monasterium institutum.

13.

Cumque mater ejus aegrotaret et jam de vita desperaret, vocat virginem filiam suam, dat ei aurum et argentum, vestimenta pretiosa, praedia, villas, servos, et ancillas, et omnia quae habebat, praeter illa quae pauperibus in praesenti pro remedio animae suae distribuit, et quae in usus servorum et ancillarum Dei, in coenobiis Domino famulantium, delegavit. Defuncta vero matre, atque in praedicta villa Curtissolra, et in ecclesia sanctae Dei Genitricis, a Dei sacerdotibus, et aliis ecclesiasticae dignitatis ordinibus, juxta virum suum sepulta; audiens Eudo 132.0866D| juvenis, cui praefata mater filiam suam in conjugem dari disposuerat, obitum ejus, nihilominus instat ut virginem uxorem accipiat, imperatque fidelibus suis apparatum praeparare nuptiarum. Quod cum audisset virgo valde timuit; fugiensque noctu in locum nemorosum, qui vocatur Melbodius, aliquot diebus ibi latuit. Sed cum audisset advenisse sanctum Amandum atque venerabilem Autbertum episcopos in monasterium Altimontis, cum magna cordis humilitate, nudis pedibus illuc properavit, ad vestigia eorum sese prostravit, desiderium sui cordis aperuit, contrarias tentationum passiones sibi per insidias diabolicas irruentes indicavit. Tunc B. Amandus, jam 132.0867A| pene toti notus orbi fama celeberrima virtutum, qui tanquam in messe Dei strenuus operator, multas per circuitum nationes ad fidem perduxerat catholicam, multa coenobia virorum ancillarumque Dei construxerat, aperiens os suum doctrinae coelestis imbre facundum, ita puellae fatigatum roboravit animum, ut non solum ipsum respueret mundum, verum etiam parata fieret pro salvatore Christo, si foret occasio, subire martyrium. Quid plura? Deducta est a sanctis episcopis in oratorium quoddam ejusdem coenobii, in honore et memoria S. Vedasti dedicatum: ubi benedictione sacerdotali ab ipsis digne consecrata, sponsoque suo Domino Jesu Christo desponsata, sacrae religionis velamen suscepit et habitum. 132.0867B|

14.

Inchoata igitur a Christi sacerdotibus ad id operis competenti benedictione, supernae Pietati se non abesse ubi aliqua justorum in ejus nomine fit congregatio, placuit ostendere. Spiritus namque sanctus in columbae specie sanctis pontificibus in virginis consecratione hymnos debitos canentibus apparuit, paulatimque se submittens, velum quod consecrabatur elevatum pedibus et ore sustulit. Ne autem aliqua fieret ambiguitas tanti super ostentione miraculi, videntibus cunctis qui aderant, velum in altum a terra levatum, beatissimae virginis imposuit capiti. Quo patrato, columba coelitus missa, ab oculis videntium continuo disparuit. Virgo vero sacra non suis quod evenerat, sed beatorum Christi sacerdotum ascribens meritis, Deo, cujus se tantis immeritam 132.0867C| praedicabat beneficiis, gratiarum actiones innumeras reddidit.

15.

Beata igitur Aldegundis, de Altomonte reversa in locum ubi prius latuerat, quem ipsa Melbodium nominaverat, qui locus adhuc desertus erat, coepit sagacissime locum excolere, vepribus et arbustis radicitus exstirpatis, habitacula construere, servos et ancillas Dei ibidem congregare. Denique post haec aedificavit ibi ecclesiam in honore et memoria sanctae Dei genitricis Mariae, in qua laudes divinas et orationum vota quotidie persolvebat. Tunc saeculi hujus divitias pro nihilo reputans, praedia sua et facultates et omnia ornamenta, quae sibi parentes reliquerant, ad loca sanctorum legaliter distribuit et pauperibus erogavit, ut illam perfectionem 132.0867D| attingeret unde Dominus dicit: Si vis perfectus esse, vade, vende omnia quae habes, et da pauperibus, et veni, et sequere me (Matth. XVIII, 21). Locum vero, ubi mater et pater ejus sepulti fuerant in melius reparavit, et ibidem duodecim sanctimoniales ad serviendum Christo Domino constituit. In supradicto vero loco Melbodio, consilio beati praesulis Amandi, et auxilio Dagoberti regis, cum duabus sororis suae beatae Waldetrudis filiabus semetipsam contradidit, atque multis aliis ibi secum in sanctae religionis habitu congregatis, in sancta conversatione 132.0868A| permansit, cunctisque se videntibus exemplum bonorum operum dignum imitatione reliquit. Erat enim famula Dei fideliter Sponso suo deserviens in humilitate, in obedientia, in patientia, corpus jejuniis attenuans, pernoctans in vigiliis et orationibus, longanimis in spe, domesticis suis mansueta, modesta colloquendo, seu res ecclesiae conservando, benigna distribuendo.

16.

Duas autem neptes, filias sororis suae, cum magna diligentia regulariter in monasterio erudiebat, et ut Dominum Christum sibi sponsum eligerent, ab ipsis infantiae rudimentis diligenter edocebat. Harum una Madelberta, altera vocabatur Aldetrudis. Quae videlicet Aldetrudis, puella bonae indolis, materterae suae mores et vitam satagebat 132.0868B| imitari, secusque pedes indesinenter accumbens, doctrina vitae sitiebat informari. Quae cum multis floreret virtutibus, humilitati praecipue et obedientiae dedita erat. Huic aliquando beata virgo Aldegundis praeceperat, ut fragmenta cerae coacervaret in unum, sollicita ne vel minima rerum monasterii deperirent. Illa dicto citius paruit, dispersa cerae fragmenta collegit, ignem accendit, vas aeneum, id est pelvim, cera plenum superimponit. Sed cum dominante flamma strues lignorum jam combusta deciderat, atque sartago fervens, ignis ardore circumcincta, in partem alteram declinaret, ac magis inde focus exaestuaret, timens virguncula, ne quid damni contingeret, armata fide, manibus nudis extentisque brachiis de medio flammarum luterem 132.0868C| bullientem festina sustulit, nihilque penitus in cute suae carnis perpessa laesionis, in pavimentum deposuit. Tantum apud Deum et meritum jubentis, et virtus obedientis sine dubitatione promeruit.

CAPUT V. Aldegundis virtutes, miracula.

17.

Beata vero Aldegundis a proposito suo non deficiebat, sed de virtute proficiens in virtutem, sicut a pueritia coeperat, in sanctis operibus quotidie perseveranter abundabat. Cum enim adhuc esset in domo parentum, aetate quidem tenella, sed corde matura, quidquid sui juris erat, pauperibus misericorditer erogabat. Si virgini nonnunquam deerat, 132.0868D| voluntas tamen largiendi sibi nunquam decrescebat. Mater autem ejus Bertilia, non modicum pecuniae thesaurum congregaverat: qui licet filiam non lateret, occultante matre locum, nihil tamen inde tulit ante mortem illius. Facta vero superstes parentum, illico pauperibus coepit matris thesaurum erogare. Procedente autem tempore, cum jam fieret materfamilias cum sorore sua, vocat fidelem ministrum, profert argentum ad comparandas vestes in opus servorum et pauperum Christi, jubens ut, si quid de pecunia superesset, sibi referre deberet. Implet servus dominae suae praeceptum; emit copiam 132.0869A| vestium; quod remansit pecuniae refert: argenti quantitas reperitur ac si nihil expensum fuisset. Stupefactae super immensa largitate Creatoris, quis explicare valet quantas Deo gratias egerint?

18.

Quadam etiam nocte dum ambae Christo Domino devotae sorores, de dilectione sponsi coelestis, et conversatione regulari, et salute sororum a summo Pastore sibi creditarum, sollicite pervigiles meditarentur, candela coram posita subito cadens exstinguitur. Cumque praestolarentur ut ab aliquo superveniente reaccenderetur, et aliqua fieret mora, virgo lucis amatrix porrexit manum, lucernam accepit; in cujus manu continuo lucerna divinitus lumen recepit. Quo miraculo Dominus noster Jesus Christus, qui est lux vera (Joan. I, 9), se praesentem 132.0869B| esse ancillis suis manifestavit, quas in suo nomine congregatas nec ad momentum perpeti tenebras permisit.

19.

Non multo post tempore, dum eaedem coelesti Sponso dilectae germanae sibi commissi gregis curam gererent, incedentes per coenobium, negotii quid acturae venerunt ad basilicam beati apostolorum principis Petri, ad horam orationis sextam. Pulsaverunt ostium. Aberat janitor templi, sed non aberat coeli janitor: qui statim famulabus suis fores ecclesiae clausas reseravit, ne gratia fraudarentur orationis; et animus earum, velut arcus in servitium divinum extentus, relaxaretur ab intentione supernae contemplationis. Tunc intrantes « domum orationis (Matth. XXI, 13) » solito devotius et majori compunctione 132.0869C| debitum persolventes officium, cum alacritate mentis ad sua reversae sunt.

20.

Sed ut parum superiora memoremus, postquam virgo sapiens Aldegundis a saecularibus pompis alienata, sanctimonialibus vestimentis est induta, rursus angelicis admonitionibus roborata, visione mirabili, qua Dominum Jesum tamquam solem splendentem circumstantibus angelis videre meruit, laetificata: memor etiam sermonis Amandi viri Dei, de omnimodo contemptu temporalium, et culmine perfectionis, quod prius jam complere coeperat in parte, modo deliberat omnibus quae possidebat ex toto renuntiare, nihil in terra possidens, in coelo cupiens thesaurizare. Fecit ergo describi sui summam thesauri, et totius pecuniae quam habebat in 132.0869D| auro et argento, gemmisque et ornamentis regalibus, quae sibi collata fuerant a rege et regina, principibus et cognatis et parentibus suis, post velationem capitis sui, ac post largas donationes, quas pauperibus Christi, consilio beatorum Amandi atque Autberti episcoporum, distribuerat; et haec omnia virgo prudentissima, domus Dei decorem etiam exterioris diligens, ad decus ecclesiarum, devota mente donavit. Praedia vero possessionesque infinitas, ad usus inibi regi Christo famulantium publica donatione concessit: caetera universa in sumptus pauperum delegavit, nihil sibi praeter vile reservans indumentum, sanctae religioni congruum, atque victum quotidianum, quo cum reliquis ancillis Dei communiter 132.0870A| vivebat. Sed Domini Salvatoris benignitas, ut in fide corroboraret animos famularum suarum, non distulit ostendere quam sibi gratus esset pro sui nominis amore transeuntium contemptus rerum. Eo namque die, quo famula Dei tam gloriosum opus largitionis suae compleverat, advesperascente, dum ipsa jubente ministri sibi deferrent ad potandum aquam de fonte qui nuptiarum celebratoribus in Cana Galileae vinum ex aqua largitus est (Joan. II, 9), ipse fontis aquam sponsae suae refocillandae mutavit in mirabilis vini saporem. Quod factum cum omnibus ancillis Dei in monasterio innotuisset, tantus amor Domini Christi mentes earum inflammavit, ut intuitu dilectionis illius, nulla deinceps aliquid terrenum possidere curaret. 132.0870B|

21.

Accidit aliquando, ut una famularum urceolum aqua repleret, qua sancta virgo manus suas abluere deberet. Intercurrente ergo mora, vacuatus est urceus ad alios usus, illa nesciente quae vas impleverat. Cumque fusura esset aquam in manibus ejus et vacuum reperisset urceum, tremebunda recurrere volens ad fontem, subito sensit urceum aqua repletum. Hoc signo cunctis in coenobio manifestato, meritum virginis admirantur; laudes ab omnibus Domino Jesu referuntur.

22.

Quadam die, beatae virgini piscem adhuc viventem piscator ipsius detulit. Quem studio charitatis ad servorum Dei supervenientium usus magis quam ad suos reservans, in fontem proximum jactari praecepit. Qui dum aliquando prope ripam nataret, 132.0870C| saltum in aera dedit, et in siccum deveniens, in arida palpitare coepit. Advolitant corvi de vicino crocitantes, Unguibus et rostris piscem laniare volentes. Mirabile dictu, et insolitum visu! Juxta pascebat agnus qui, minor caeteris pecoribus, celeriter accurrit, piscem a devorantibus arripuit, cornibus et pedibus ac totius corporis nisu contra pugnans, corvos abegit. Quod sorores, de monasterio nova bella prospicientes, festinanter advenerunt, piscem incolumem invenerunt, non sine grandi admiratione, famulae Dei Aldegundi reportaverunt. Sed idem agnus defensor piscis, tam diu ferentes prosecutus est, donec in praesentiam virginis abbatissae piscis oblatus est. 132.0870D|

23.

Quodam vero tempore sorores monasterii focum accenderant, et, ut sibi moris erat, ad abluenda indumenta caldariam cum aqua super focum suspenderant. Una autem ex illis, tunicam beatae virginis Aldegundis habens indutam, juxta prunas adstabat, cum ecce serpens antiquus, invidens humili famularum Christi officio, propius adstantem igni, conjecit in focum, et aquam ferventem super ipsam effudit. At illa, cum caderet, sanctae Trinitatis nomen invocavit. Ancillae Dei festinantes accurrerunt, de medio flammarum eam abstrahunt, et quam timebant ignis ardore membratim resolutam, orationibus et meritis beatae Mariae suffragantibus, illaesam reperiunt.

CAPUT VI. Visiones. Prophetia. Aegritudo.

24.

Inter alia divinae consolationis beneficia quae 132.0871A| gratia Domini salvatoris huic virgini conferebat, illud non mediocriter admirandum est, quod eam angelica visitatione saepe familiariter confortans, aliqua moestitia affici diutius non permittebat. Quod etiam ex parvis facile conjectari potest. Audierat enim aliquando de se prolatum detractionis verbum a quibusdam perversis et otio vacantibus, quibus est pessima consuetudo semper derogare melioribus. Cumque virginis animus, ut est humanae fragilitatis, aliquantulum inde cruciaretur, adest angelus solito consolans eam, verbisque dulcibus permulcens. Quid, inquit, o dulcissima virgo, sponsa Domini Jesu 132.0871B| Christi, quid in verbis otiosorum et invidorum contristaris, cum tibi sedes parata sit regni coelestis, illis autem, nisi resipiscant, aeternum supplicium et poena servetur infernalis? Talibus virgo recreata sermonibus, obloquentium vanitates non curavit ulterius.

25.

Post haec autem, ut in Vita beati Gisleni plenius invenitur, dum beatus Amandus Dominica nocte plenus dierum, tanquam frumentum maturum in horreum coeleste condendum, palea carnis deposita migraret; in ipsa vero hora, beatae Aldegundis vigiliis et hymnis in ecclesia coenobii Melbodiensis, coram altari gloriosae genitricis Domini Nostri Jesu Christi Mariae, incumbebat suppliciter. Et quoniam illum in hac vita multum dilexerat, utpote cujus 132.0871C| doctrina culmina virtutum edocta conscenderat, Domini salvatoris gratia revelavit ei, et cujus esset meriti, quem exhortantem susceperat; et quod illa sequeretur in proximo, quo dux ille praecedebat. Orans enim, in exstasi mentis elevata, contemplabatur senem virum, cano vertice reverendum, sacerdotalibus et praeclaris vestibus indutum, baculum manu tenentem, ad superna transire, turbamque copiosam albatorum ante et post eum iter habere: seipsam quoque virgo sancta laetabatur in eodem comitatu simul properare. Cumque requisita, quis esset dux ille tam gloriosae multitudinis, respondisset se nescire, sic angelus inquit: Amabilis Deo Amandus a saeculo migravit, et quoniam in vita sua sine macula seipsum gratia Dei servare curavit, atque 132.0871D| sibi commissa talenta dispensando fideliter duplicavit, modo cum sanctis animabus, quas verbo et exemplo Domino acquisivit, ad gaudia sui Domini tam gloriosus ascendit. Hanc visionem prudentissima virgo nulli secum habitantium eo die revelans, beato Gisleno mandavit, ut cum sorore sua beata Waldetrude gratia visionis ad se dignaretur venire. Quibus venientibus in locum, qui dicitur Meruius festinavit obviam ire. Cumque visionem suam inter alia salutis colloquia beato Gisleno manifestasset, intelligens vir Dei, quid illa visio 132.0872A| praesignaret, alte suspirans: O charissima soror, inquit, amabilis et devota sponsa Regis aeterni Domini Nostri Jesu Christi, gratias age sine intermissione divinae dignationi, quae tibi dulcissimi pastoris et jam factum ad coelestia transitum, et tuum in proximo futurum, praemonstravit. Unde quia coelestis jam dulcedinem patriae saporemque. Domino revelante, praegustasti, necessarium est, ut omni instantia in ejus obsequio perseveres, donec ea quae se diligentibus repromisit, merearis adipisci.

26.

Vidit etiam aliquando beata Aldegundis in visu, demonstrante Domino, valde tristem generis humani inimicum: ac percunctans illum sollicite, requisivit quae tanta contra genus humanum esset 132.0872B| ejus pervicacia? Quid emolumenti sibi futurum speraret, dum tot millia hominum ad infernum impellere non cessaret? Cui malignus respondit, invidiae non modicae se dolore torqueri contra filios Adae; qui quotidie illuc ascenderent, unde miser ipse cum suis exsularet.

27.

Studiosissima divinae legis, indesinenter esuriens verbo coelesti satiari, virorumque sanctorum ac religiosorum vitam cupiens imitari, Humbertum apud Maricolas habitantem, virum sanctitate magnificum, illustratum scientia divinae Scripturae, signum crucis ab angelo impressum gestantem in vertice, virgo prudens visitaverat. Pabulo divini verbi per aliquot dies affluentis ab ore ejus epulata, cum illo circa vicina monasterii quadam vice 132.0872C| deambulabat: sed aestuante fervore diei, cum pene siti deficeret, orante viro Dei cum ipsa virgine, fons illico dulcis e terra novus emanavit: virgo reficitur; fons usque in praesens non deficit. Beatus autem Humbertus depositionis suae diem praenoscens, lineas vestes ad usus exsequiarum suarum ab ipsa virgine postulavit: propter quas dum mitteret deferendas, missus alter a virgine praesaga futuri, legato beati viri in medio itinere cum vestibus postulatis occurrit.

28.

Beata igitur Aldegundis, quae sibi Dominum salvatorem elegerat sponsum, frequentibus angelorum confortata visionibus, qui saepius illam multis modis, utpote conservam et concivem recognoscentes, 132.0872D| familiariter alloquebantur, praesciens ex revelatione Spiritus sancti dormitionis suae diem appropinquare, deprecata est Dominum, ut qui sanctos sanctificat adhuc, et justos justificat adhuc (Apoc. XXI, 11), et qui flagellat omnem filium quem recipit (Hebr. XII, 6), dignaretur ancillam suam in praesenti, sic flagellando carnem, purgare, quatenus anima post hanc vitam in requiem Domini sui sine macula valeret introire. Sciebat enim neminem in hac vita tam perfectum esse, qui posset omnis peccati contaminatione prorsus carere. Non distulit 132.0873A| divina bonitas praestare misericorditer, quod illa petivit humiliter. Nam in dextera mamilla non post multum tempus morbus, qui vocatur cancer, subortus est, qui carnem illius excrucians, usque ad ultimum diem vitae depastus est. Virgo vero prudens, exemplo beati Job aliorumque sanctorum, patienter sustinebat, et tanquam accepto divinitus dono congaudens, supernae dignationi sapienter gratias agebat.

29.

Cum autem adesse tempus resolutionis ejus angelus praemonuisset, praedictoque die nulla molestia corporis eam fatigaret, apparente sibi rursus angelo, coepit queri cum eo, cur differretur a regno sibi parato. Cui ille: Scias, inquit, sanctos angelos hoc tibi a Domino impetrasse, ut ad perfectionem virtutum adhuc habeas spatium temporalis vitae. Sed 132.0873B| cum aliquando tertiana febre laboraret, hebdomada transacta, circa mediam noctem immittente diabolo tantus illam sitis ardor invasit, ut, nisi mox biberet, videretur exanimari. Cumque viriliter reluctans, a potu vellet abstinere, vimque febris, non hostis tentationem reputaret, confugit ad orationem. Et ecce ante lucem videt antiquum hostem, tetra et horrenda facie sibi adstantem, qui fateri coactus est, quod tantum sitis illi immisisset ardorem: addiditque blasphemus, dicens beatae virgini, restare adhuc illi duram atque arctam viam, incertumque esse utrum in Dei servitio perseveraret. Cui virgo constanter: Dominus, inquit, mihi adjutor est, non curo minas tuas. Continuo Satanas aufugit confusus, et sitis ab ea recessit. Post tentationem vero diabolicam, 132.0873C| adest multipliciter consolatio divina. Videt enim in visu tanquam a Domino se postulantem in ejus amore perseverantiam, ac velut apparentem sibi sacerdotem ipsum Dominum, quod petebat, clementer annuentem. Videt etiam B. Petrum apostolum, sibi panem candidum deferentem, seque de manu illius illum cum ingenti laetitia suscepisse. Soror quoque ejus audivit coelitus per soporem et suam a Domino acceptam poenitentiam, et sororem suam virginem Aldegundem sponsum promeruisse Christum.

CAPUT VII. Obitus, et in eo miracula.

30.

Interea, dum virginis animus hujuscemodi visionibus assidue pasceretur, et ad coelestia contemplanda 132.0873D| sublimaretur, offertur ei parvulus, cujus jam a suis vita desperabatur. Quem ipsa protinus ante cornu altaris projici jussit. Quod ut factum est, confestim redditus est sanitati. Cumque renuntiaretur virgini de subita sanitate infantis, recordata est visionis suae, et animadvertit hoc ideo contigisse, quod illum contigerit locum, quo viderat ante paucos dies transisse Dominum. Quid, nisi Deo gratias ageret? Viderat enim non multo ante, quasi staret in platea, ac velut igneus globus de coelo super se veniret. Quarto vero die post haec, media nocte Dominica, cum ad vigilias ingrederetur ecclesiam, una de sororibus egressa cernit plateam, in qua visio prius apparuerat, nimia luce splendentem, 132.0874A| cum eadem hora tenebrae totam occuparent terram. Mane facto, colloquentibus inde sororibus et mirantibus, intellexit beata virgo causam tanti splendoris, nulli tamen earum tunc manifestavit. Non post multum accessit et alius testis harum visionum, affirmans illi se vidisse Dominum nostrum Jesum Christum cum exercitu angelorum, ante cornu altaris ipsi virgini colloquentem. Requirens autem ab homine visionis horam, recognovit ipsam fuisse qua viderat Dominum in visione. Quarto die post haec sanatus est puer, ut supra dictum est.

31.

Sacerdos quidam boni testimonii, sine reprehensione conversabatur (Phil. III, 6) eo tempore in monasterio a pueritia usque ad perfectam aetatem. Qui referre solebat, noctu se vidisse globum igneum 132.0874B| descendisse de coelo super habitaculum, in quo famula Christi aegrotabat. Post hymnos autem nocturnos, una de maturioribus ancillis Dei, modicum soporis degustans, videt beatam Aldegundem, ante altare in loco sacerdotis adstantem, corpus Domini in calice fregisse, sibique dixisse: Vade, eia, dic sacerdoti, ut in hoc calice mysteria Domini Christi conficiat: et quoniam heri prae valetudine corporis communicare non potui, hodie particeps fiam corporis et sanguinis Domini. Facta die, processit sacerdos, missam celebravit et interagendum cernit calicem in aera sublevatum, illico in suo resedisse loco. Tunc praedicta famula Dei visionem quam viderat, et sacerdos de calice in aere suspenso, ad Christi sponsam utrumque detulere, certitudinem habentes 132.0874C| has visiones obitum illius praesignare.

32.

Inter alia signa virtutum, quae potentia Salvatoris per ancillam sibi dilectam operabatur, homo quidam mente captus aut suis exigentibus culpis, aut, ut fides virginis manifestaretur, per insaniam capitis pene usque ad extrema perductus est. Cumque parentes ejus de vita ipsius desperarent, adduxerunt illum ad monasterium sanctimonialium, intimantes beatae virgini cum gemitu, qualia ille miser pateretur. At illa visceribus pietatis condolens misero, fecit eum ad se vespertino tempore perduci. Oravit pro eo, et facto signo crucis super eum, domum redire jussit. Qui mox couvalescens, restitutus est sanitati. Quinto vero die ante beatae virginis obitum, soror ipsius famula Domini nostri Jesu Christi Waldetrudis, 132.0874D| contemplatione coelestium sublevata, videt in visione gloriosam Domini nostri Jesu Christi genitricem cum sanctorum agminibus venientem atque germanam suam virginem Aldegundem secum ad sublimia deducentem.

33.

In monasterio quoque Nivellae, ubi sanctae Gertrudis corpore requiescit, sanctimonialis quaedam nimiae simplicitatis et obedientiae ab amore mundi ante tribunal ad amorem Domini nostri Jesu Christi perfecte conversa, sexta feria ante diem Sabbati et dormitionis famulae Dei Aldegundis, circa medium noctis, vidit in visu splendorem lucis ingentem intrasse ecclesiam B. Petri, ubi jam dicta beata Gertrudis tumulata est, ita ut a pavimento usque ad trabes 132.0875A| universam aedem, quasi meridianus sol illustraret. Dum vero attonita visione tantae claritatis, timore solveretur, audit choros psallentium, ita ut voces discernere posset virorum ac mulierum, puellarum et puerorum, invicem alternando concinentium.

34.

Jam vero tertia nocte ante egressionem ejus a corpore, gratia visitationis multis convenientibus religiosis, atque sorore ejusdem virginis beata Waldetrude, ecce fulgor ingens nimia claritate refulgens apparuit supra domum, in qua Virgo sponsa Domini Christi opperiebatur intrepida ejus adventum. Cumque praesentes insolitam mirarentur visionem, ac beatae Waldetrudis inter spem metumque dubia, quidnam praesignaret, tremebunda rei finem exspectaret, sancta illa anima, quae veram Lucem, Dominum 132.0875B| Christum amavit, et praesentiam ejus sitibunda desideravit, carne soluta, cum ipsa luce de hoc saeculo migravit. Sepulta est autem in villa suae quondam ditionis, vocabulo Solra, ubi suus uterque parens, ac soror postea Waldetrudis, sepulti sunt. In quo multo jacuit tempore, quoad Christo donante corpus ejus translatum est municipium Melbodium, quod ipsa a fundamento construxerat, ubi ejus nunc memoria fulget, ac meritis suffragantibus, 132.0876A| plurima poscentibus beneficia divina clementia largiri dignatur.

35.

Ecce inter alia sanctorum gesta, quicunque pie legis vel audis, etiam hic habes quod imiteris. Adhuc aetate puellari terrena despexit, coelestia concupivit. Concupiscentiam carnis virginitatis amore edomuit. Concupiscentiam oculorum, id est, curiositatem divinae lectionis meditatione refrenavit. Ambitionem vitae, hoc est superbiam, humilitate calcavit. Contempsit mortalem sponsum, immortalem elegit. Divitias cum haberet, non speravit in pecuniae thesauris (Eccli. XXXI, 8). Sed prudenter indigentibus cuncta distribuens, amplexa est paupertatem. Invenit in agro thesaurum absconditum, et prae gaudio illius omnia vendens, comparavit illum (Matth. XIII, 132.0876B| 44). Quaesivit bonas margaritas pia negotiatrix, invenit unam pretiosam, emit, possedit (Ibid., 45-46). Tenebras exhorruit, lucem amavit, cum luce migravit, lumen vitae perennis habebit. Igitur imitare, quod legis; vive, sicut vixit: incede, qua incessit: ac sine dubitatione pervenies, quo pervenit; adjuvante gratia Conditoris, qui misericorditer operatur in sanctis suis, qui dat virtutem et fortitudinem plebi suae, benedictus Deus in saecula (Ps. LXVII, 36). Amen. (no apparatus)