Vita S. Aldrici

Vita S. Aldrici (Auctor incertus), J. P. Migne Vita S. Aldrici 1. (0799C)Anno septingentesimo septuagesimo quinto ab incarnatione Domini, regnante Carolo Magno, beatus Aldricus in territorio Vastinensi ( le Gâtinais ) de principibus palatinis exstitit oriundus; qui dum adhuc intra materni uteri angustias includeretur, voluit Dominus ostendere in nondum nato quod futurum esset in adulto. Crebris quippe saltationibus ita movebatur, ut ipsos parentes suos stupor vehemens apprehenderet: qui motus signum creditur exstitisse, quod contra hostes spirituales esset dimicaturus.

2. Hic postquam in lucem prodiit sacri baptismatis charactere insignitus, Aldricus nominatus est; qui more nobilium in deliciis suavitatis educatus, in prima pueritiae teneritudine operibus maturis aetatem coepit anticipare, et praeclaram nobilitatem (0799D)praeclarissimis bonorum actuum excubiis reddere clariorem, puerilibus portendens tirociniis qualis quantusque athleta esset futurus. Nam beati Nicolai aemulus, multo jejunio tenerum corpus macerabat, et intempestiva abstinentia exiles attenuabat artus. Non solum autem parentes tanta bonae indolis signa vehementi stupore afficiebant, verum etiam omnium contemplantium animos mirabiliter reddebant attonitos. 3. Igitur a primis pueritiae rudimentis puerilia devitans oblectamenta, suae ingenuitatis magnificentia, morum honestate mirifice extollebat; et Deum totis viribus diligendo, in anteriora se extendens, (0800C)operum maturitate perfectiores aemulabatur. Tandem a parentibus traditus in liberalibus artibus crudiendus, mirabiliter coepit proficere, et juxta scientiae doctrinalis augmentum incrementum religionis suscipere: ut non solum in liberalibus, verum etiam in spiritualibus disciplinis efficaciter institueretur. Recolens juxta illud verbum Sapientis, mores ex convictu formari, cum coenobitis delectabatur continuare sermonem, et religiosorum colloquiis quamplurimum demulcebatur. Gaudebat cum illis tempore jejuniorum communicare, nocturnis vigiliis interesse, et studio sanctitatis concupiscentias illicitas penitus declinare. Secum etiam singulis momentis secretius tractabat, qualiter mundi fallaces evitaret illecebras, cujus conversatione diutina (0800D)sanctitatis propositum impediri verebatur. Hujus zeli facibus beatus Aldricus ardenter accensus, arctioris vitae semitam deliberavit arripere, et ut habitum exteriorem interiori conformaret, habitum monachalem assumere destinavit. 4. Sed ne parentes gravius molestaret, vel iis ignorantibus hoc ageret, nactus opportunitatem, eis pium mentis revelavit arcanum: qui licet quadam pietate in primis non acquiescerent, attendentes in eo relucere inaestimabilem charitatis ardorem, honesto proposito noluerunt obviare; sed cum Deo perpetuo serviturum monasterio praesentaverunt, quod in honore beatae Mariaeerat fundatum: (0801A)ubi sub Alcuino abbate magistro litterali, cui jam dicti coenobii administratio tunc temporis erat commissa, monachalis disciplinae suscepit insignia. 5. Quo defuncto, ad curam ejusdem loci gerendam substitutus est Singulfus, natione Anglicus, nobili prosapia ortus, morum honestate praeditus, et religiosae conversationis praerogativa praeclarus. Hic beati Aldrici perpendens futuram praeeminentiam, quam manifesta religionis declarabant indicia, eum piis eruditionibus assidue instituebat, et ut flos adolescentiae in fructus uberes procederet aetatem teneram pastorali cura studiose informabat. 6. Singulis itaque diebus in adolescentulo succrescebat bonae operationis industria, ut eruditorem suum in devotione, silentio, humilitate et concordia (0801B)uniformiter aemulari videretur, imo etiam cunctis praeponi ut imitationis exemplum. Denique hujus beati adolescentis fama ad sanctumJeremiam devenit, qui tunc temporis archipraesulatui Senonensi feliciter praesidebat. 7. Cum itaque videndi pio flagraret desiderio, praecepit eum suis conspectibus praesentari, ut si fama de probitate ipsius vera praedicaret, praesentali visione et fide probaret occulta; quo facto tam admirandae perfectionis expertus est, ut pluribus tam tacitis quam relatis fama in ejusdem commendatione maligna fuisse videretur. Majori itaque promotione dignum arbitratus, ordine diaconii illustrem insignivit adolescentem; postea vero, delapso biennio, eum ad sacerdotalem sublimavit honorem. Accendebat (0801C)etenim discretz praesulis dispensatio in (0802A)ipso morum maturitatem redimere quidquid aetas juvenilis videbatur invidere. Susceptis igitur sacris ordinibus, divinis operibus propensius insistebat, ut luculentius in eo clarescerent virtutum insignia, et intentionis charitatis exuberarent incrementa. 8. Nam quanto major factus est, in omnibus tanto se humiliabat magis juxta verbum Apostoli: Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visitationis (I Petr. V, 6). Tandem fama celebris viri illustris longe lateque diffusa, ad regis Ludovici filii Caroli Magni pervenit audientiam, qui tunc regni Francorum tenebat monarchiam. 9. Ad cujus monitum quorumdam incredulorum, qui tunc fidem Christianam impugnabant, prout Spiritus sanctus dabat eloqui illi, versutias elisit argutas, (0802B)et ruinam periclitantis fidei propulsata penitus ambiguitate redintegravit. Super quibus jucundatus imperator Augustus, eum praeceptorem palatinum instituit, ut vita imperialis aulae et majora negotia suae discretionis arbitrio definirentur. Tanto itaque patrono gratulabatur Francia, qui cum potestate caeteris praeemineret, se tamen omnibus parem exhibebat. Erat cunctis affabilis, verborum suavitate serenus, pupillorum adjutor, viduarum defensor, miserorum consiliarius: et sic omnibus omnia factus, omnium gratiam et favorem meruit adipisci. 10. Cumque vir sanctus ab omnibus sedulo laudaretur, tamen elaborabat laudem humanam pia simplicitate obscurare, ne elatione gloriae serenatam (0802C)conscientiam favorabilis aura percelleret. Solet enim (0803A)celsitudo meriti sentire marcorem, quoties humanae laudis vana subrepit jocunditas. Interea quorumdam aemulorum rancorem suscitavit maligni hostis suggestio, qui venenosa detractionis invidia in sanctum Domini coeperunt malignari, et famam laudabilem profana derogatione incrustare [ Forte, incusare]. Sed vir Dei, jaciens cogitatum in Domino, ob amorem Christi detrahentium amaritudinem patienter sustinebat: et laetus suavitate serenatae conscientiae, dolosas machinas sola sedabat patientia, innitens illi Davidico (Imo, Annae): Deus scientiarum Dominus, et illi praeparantur cogitationes (I Reg. II, 3). Per modestiam siquidem mitigatur invidia, ubi turpibus objectis virtus eniteret taciturnitatis. Nullatenus etiam armis saevientium conteritur, qui gratiae coelestis (0803B)tuitione munitur. 11. Dum haec agerentur, Adalbertus Ferrariensis coenobii abbas eximius migravit a saeculo, quem Singulfus senio debilitatus communi fratrum consensu sibi substituerat, malens cum Maria ad pedes Domini sedere, quam cum Martha diutius circa frequens ministerium satagere. Ille post quartum annum suae administrationis a carnis ergastulo feliciter absolutus est; quo sepulto, in Aldricum, probatae religionis virum, omnium unanimis et canonica convenit electio: qui licet pia simplicitate reniteretur, se tanto apice indignum judicans, victus tamen proterva fratrum instantia, tandem eorum petitioni benigne acquievit. Quo audito venerabilis Augustus praedictae electioni assensum hilariter praebuit et favorem: (0803C)et non solum privilegia abbatiae suae a praedecessoribus suis impetrata, sua petitione renovavit; sed etiam nova eidem monasterio in posterum profutura concessit. 12. Igitur suscepto fratrum regimine Sancti Petri, de die in diem bona crescebat opinio; et licet occulte vitam agens solitariam, multimodo exasperatione miseriae carnis bellum indiceret, non tamen potuit abscondi lucerna sub modio, sed illo invito sanctitatis opera prodibant in publicum, Patrem qui in coelis est, glorificantia. Hic monasterium novum in honorem beatorum apostolorum Petri et (0804A)Pauli construxit, et quasdam officinas usibus fratrum perutiles; et in subditorum cura tantam exhibuit diligentiam, ut quia super pauca fidelis exstitit, super multa constitui mereretur: quod ex subsecuto eventu rei evidentia declaravit. Post modicum namque temporis intervallum celebris Jeremias memoriae praesul Senonensis carne mortali exutus est, et in monasterio beatae Columbaeexhibito debito humanitatis officio, honorifice tumulatus est. 13. Praefinito igitur tempore electionis, sicut mos est ecclesiasticus, ne oves erroneas sine pastore lupus rapax disperderet, ad eligendum antistitem cum humanitate et devotione populus convenit universus: a quo prius invocata sancti Spiritus gratia, (0804B)unanimi concordia, populo acclamante et favorem praestante, beatus Aldricus ordine canonico in archipraesulem electus est. Audiens vir sanctus sine contemplatione quietem per episcopalium administrationem interpellandam, multimodas praetendebat excusationes, asserens se tanto oneri minus idoneum, et honore tantae sublimitatis indignum. Privatam tamen tranquillitatem publicae utilitati postponens, importuna cleri et populi victus instantia, vix tandem acquievit: et quasi invitus et renitens a monasterio raptus ad infulas, cum universorum plausu feliciter inthronizatus est. Sustinuit itaque alter Jacobita dormire cum Rachele, ut quandoque illius vacaret amplexibus. 14. Functus itaque officio pastorali, coepit diligenter (0804C)vigilare supra gregem suum, ne fraus antiqui hostis illi officeret, quia circuit ut leo rugiens quaerens quem devoret: contra quem armatura Dei muniri crebris exhortationibus subditos animabat. Interea doctrinae salutaris informatos illustrabat, et omnia pii pastoris officia provida discretione sollicitus exercebat. Erat namque consolator moerentium, adjutor pupillorum, defensor viduarum, omnium compatiens miseriis, omnium indigentium anxiatus angustiis, injuriarum corrector, injuriantium reprehensor, aequilibrato semper moderamine rectitudinis, ut afflictis et affligentibus in fovendo (0805A)et reprimendo esset aequalis: et sic paternae pietati admisceret officium judicis, ne minus esset districtio rigida, nec pietas remissa. Canonicos etiam ecclesiae suae paterna pietate instruebat, quatenus simpliciores efficerentur affatu, nitidiores actu, mitiores eloquio, puriores animo: ne simplices exemplo suo corrumpere viderentur, regulam canonicam excedere verecundarentur. Turpiter enim emarcescit vigor virtutis, cum peccanti non sentitur jactura pudoris. Praeterea a praesentia secreta propensius fugabat munuscula, ne per cupiditatis lubricum judicii examen inaequaliter penderet, juxta verbum Apostoli: Beatus qui excutit manus ab omni munere (Isa. XXIII, 15). Quippe praedecessorem suum semper sibi proponebat imitationis exemplum, ut cujus (0805B)successor exstitit in apice, et succederet in humilitate. Tanto praelato gratulabantur populi, Deo grates devote rependentes, qui mirificavit misericordiam suam in eis, virum tantae religionis et honestatis suo praeficiendo regimini. 15. Forte dum magnis negotiis tractus ad urbem Parisiorum tenderet, prece Fossatensis abbatis templum, quod ipse construxerat in honorem beataeMariae, dedicavit: et inde reversus ad propria, dum quadam die pro foribus ecclesiae beati Stephaniresideret, vidit quemdam praetereuntem, Marrymardumnomine, cujus faciem intuens, evidentia in eo signa perpendit insolentiae. Erat enim incessus vagus, gestus pomposus, cervix erecta, facies torva, oculi truces, sermo terribilis; quo accersito, (0805C)quis esset studiose requisivit. Ille ut omnia in quodam fastu loqui consueverat, se custodem civitatis respondit. Ad quem praesul: Si aliorum custos es, cur te ipsum custodire contemnis? Tu cum sis pulvis et cinis, cur immodicos fastus concipis? quid inani jactantia gloriaris? Et incipiens praedicare verbum Dei, nunc increpando suavitatis admiscuit eloquia, Samaritani vulneribus semivivi vinum et oleum infundens: nec ante destitit, quin tumidam efficaciter illius repressit elationem, et superciliosam humiliavit contumaciam. Nam in cordis sui penetralibus tam penitus infixae sunt sagittae potentis acutae, et ita vulneratum est cor suum charitate, quod omnium praeteritorum gratia incontinenter se monachum fieri ab eo postularet: et ita (0805D)factum est. 16. Erat eo tempore monasterium in honore beati (0806A)Remigii consecratum, a porta civitatis Senonicae modico distans intervallo, cujus vicinia quieti monachorum erat inimica. Nam populari strepitu saepe compellebantur minore devotione divinis vacare, et a fervore contemplationis interdum subrepente vana meditatione tepescere: occasionem etiam jurgiorum et seditionum saepe loci praestabat angustia inter civitatenses et monachorum contubernales. Difficile namque solet esse animorum concordia, ubi est morum et habitus discrepantia. Hujus ergo incommodi sanctus praesul quaerens remedium, monasterium praedictum Valeriastranstulit: sed illud incoeptum saecularibus importunitatibus occupatus non fecit. 17. Post opera quippe gloriosa, post labores pro (0806B)sua ecclesia statuenda toleratos, suae dignitatis administrationem fastidiens, et ad vitae suae novissimae mentis acumen dirigens, coepit secretius beati Martini sententiam refricare asserentis, quod sibi major fuerit virtus ante episcopatum, quam in episcopatu. Metuens itaque per saecularium negotiorum perplexitates religionis suae meritum minorari, pastoralis sollicitudinis curam proposuit exuere, et ad solitae contemplationis tranquillitatem devotius coepit anhelare. Veritus tamen ne gregem suo pastore viduatum antiquus praedo dispergeret, misericordiam Dei singultuosis precibus coepit efflagitare, quatenus ei securae quietis jucunditate perfrui concederet, et subditis suis idonei pastoris protectionem provideret: quam orationem a Domino exauditam fuisse (0806C)ex post facto evidenter innotuit. 18. Gloriosus namque Dei famulus diem obitus sui Spiritu sancto revelante praenoscens, in quo ad verae quietis gaudia transmigraret, convocatis discipulis diem novissimum sibi instare pia relatione propalavit, solita pietatis sollicitudine eos monens, vas proprii corporis mundum et immaculatum possidere; sicque currere, ut comprehenderent; sic laborare, ut aeternae beatitudinis quiete non fraudarentur; sic certare, ut perpetuae jucunditatis bravio praemiarentur. Finita autem praedicatione, locum idoneum sepulturae elegit, scilicet coenobium Ferrariense, quo corpus suum deferri, ejus et animae celebrato divortio; et in stillicidio ecclesiae tumulari (0806D)praecepit. Haec eo docente, stupor vehemens omnes apprehendit, quia nullum signum invaletudinis in eo poterant apprehendere.(0807A) 19. Post modicum temporis interstitium morborum pulsatus gravedine coepit aegrotare, et crebris doloribus mortis vicinae praeambulis intolerabiliter fatigari. Solita tamen vultus serenitas semper immota perseverabat, in fide et in charitate Christi mens devota magis ac magis solidabatur. Sed tamen ingravescente morbo, debito refectus viatico, fixis in coelum oculis, manibus ad Deum evectis, viam universae carnis ingressus sexagesimo primo vitae suae anno, sexto Idus Octobrisfeliciter migravit ad Dominum coronam laetitiae de manu Dei acceptans. Delatum est autem corpus ejus ad praedictum coenobium juxta tenorem praecepti sui, cum magno ejulatu populorum lugentium et gementium, se tanti tamque benigni pastoris praesidio destitutos (0807B)et desolatos reliqui; et in stillicidio juxta oratorium beati Andreae in lapideo tumulo, quem vivus sibi construxerat, honorifice sepultus est: ubi non minus post mortem suam quam in vita sua, quanti meriti fuerit servus ejus, Dominus per plurima virtutum et miraculorum declaravit indicia. 20. Post beatum Aldricum praedictae urbis cathedram sortitus est Heneaulus, quem ipse saepe dicto monasterio abbatem praefecerat. Hic igitur bonorum actuum exercitiis pervigilans, et mente coelestibus inhaerens divinitus comperit, ubi requiescerent corpora sanctorum martyrum, scilicet Saviniani et Potentiani, Eodaldi et Serotini: quorum reverentia ne tempore et neglectu obsolesceret, corpora beatorum martyrum omni pompa solemni in ecclesia (0807C)sancti Petri honorabiliter collocavit. Corpus etiam beati Lupi Senonum praesulis, et beatae Columbae virginis, quae sub Aureliano imperatore passa est et altera, transtulit, et in locum recondidit, ubi usque in hodiernum diem eis debita exhibetur reverentia. Fabricae quoque quam beatus Aldricus praedecessor suus apud Valerias inchoaverat, manu consummationis finem apposuit. 21. Fuerunt autem in praedicto coenobio tres juvenes, Gauberto, qui ejus curam susceperat, jugi famulatu assistentes, qui obsequii sedulitatem per vitae lasciviam detrahentes, devotius gulae quam Domino famulantes, monachis dormientibus, cibi potusque crapula se ingurgitabant, et in ridiculis et carminibus obscenis intempestivae noctis horas (0807D)producebant. Accidit autem ut somno gravati tandem (0808A)requiem peterent, ut vinum quo madebant, paulisper digererent. Usu vero temerario locum in quo corpus beati Aldrici quiescebat, ebrietatis errore vel corrupti contumacia petierunt, et ibi somno resoluti repente obdormierunt. Sed Dominus locum sacris artubus servi sui dedicatum non patiens profanari, dormientes mirabiliter subvexit, et unum trans flumen proximum in strata publica, duos sub fago longe collocavit. Tandem aurora rutilante a plebe inventi sunt, dum de more ad sanctorum in praedicto monasterio quiescentium properaret suffragia. Omnibus a somno excitatis et miraculosum eventum confitentibus, stupor omnes apprehendit, et nomen sancti confessoris magnificatum ad honorem Dei claruit gloriosius.(0808B) 22. Translatum est autem corpus ejus a stillicidio ecclesiae virtutum indiciis clarescentibus, et in sublimiori exedra venerabiliter collocatum. 23. Erat eo tempore vir quidam consularis, Mauricius nomine, nobilis quidem genere, sed genus opere denobilitans: cujus instinctu satellites praedictis monachis indebitis exactionibus coeperunt graviter injuriari, et res suas suorumque violenter depraedari; quod toties nullo resistente facere consueverant, ut quod erat illicitum, consuetudo videretur licitum facere, et usus delinquendi delictum minorare. Itaque monachi tantae calamitatis pressura coarctati, nec ab aliquo sperantes defensionis praesidium; communicato consilio, constituerunt locum tranquilliorem petere, et per absentiam suam hostibus (0808C)occasionem malignam ei praeripere: qui rebus suis plaustro impositis, sumptoque corpore beati Aldrici cum caeteris sanctorum pignoribus, iter sub noctis silentio arripuerunt. Dum autem per anfractus viarum devios plaustrum ducerent, incaute progrediens bubulcus quidam in terram provolutus corruit: per cujus tibias rota plaustri graviter onusti transiens, eum seminecem credebatur reliquisse. Quo infortunio omnes perturbati, clamorem tollunt lacrymabilem, et voce consona opem sancti Aldrici deposcunt. Ad quorum devotionem bubulcus surrexit illaesus, tanquam nihil sensisset gravaminis: et iter aggrediens soliti operis officium prosecutus est. Igitur luctu cunctorum in gaudium converso, Deo gratias reddentes, ad monasteriumVillarense feliciter (0808D)pervenerunt. Quo audito ad sancti confessoris patrocinia (0809A)plurima turba virorum aut mulierum devote confluxit, inter quos audito miraculo ivit consul Mauricius, minaci increpatione in nocturna visione sibi facta a beato Aldrico valde perterritus: qui ante reliquias cum lacrymis et gemitu praecedentis delicti postulavit indulgentiam, in posterum monasterio quod violaverat, et spopondit debitam exhibere reverentiam. Voto igitur ab omnibus collaudato munimine roborato, cum reliquiis beati confessoris ad locum solitum hilariter reversi sunt. 24. Erat autem consuetudo, quod Ferrariensis coenobii congregatio, finita festivitate Pentecostes, cum solemni pompa singulis annis Castrum Nantonis peteret, obsequia devotionis redditura, et suffragia sanctorum petitura. Igitur cum ad locum praedictum (0809B)tempore debito pii cineres Deo dilecti Patris Aldrici digna veneratione deportarentur, ecce puella grandiuscula, quam in lucem sine luce maternus effuderat uterus, per turbam eluctata, pannum reliquiis superpositum in gestatorio manu injecta corripuit, et ei firmiter adhaerens per tantum viae spatium inde divelli non potuit; sed semper opem pii confessoris intimo devotionis affectu feliciter postulavit. Ut tandem ad castrum praedictum pervenerunt, in loco quodam ante portam facta mora modica, disposuit aeternum Dei consilium per virtutis opera mirificare sanctum suum. Ibi namque patenti populorum spectaculo erumpentibus ex oculis jam dictae puellae guttis sanguineis, per merita sancti confessoris (0809C)lux nova nativam caecitatem illustravit. Illico ab omnibus concurritur, miris laudum praeconiis attollitur Dei servus, qui in suis sanctis semper est mirabilis. 25. Advenerat forte revoluto anni circulo beati Aldrici dies solemnis: quem cum populus universus debita celebritate veneraretur, mulier quaedam scelerosa, quasi in contemptum solemnitatis, per (0810A)peccatum inobedientiae ecclesiasticis sese opposuit institutis; quod dum fieret, venit ad eam hostis malignus in specie canis nigri, et manum ipsius deglutire moliebatur, quem obnixius arcere gestiens non potuit, sed laesa morsu funesto labefactata corruit, manumque labentis fusus proprius perforavit, ut quasi manca de scelere manus illius solito officio destitueretur. 26. Tempore procedente contigit hominem quemdam, Tamboldum nomine, aliquandiu propriis pollere divitiis: sed in senium urgens ad tantam devenit inopiam, ut nihil ad vitam suppeteret, nisi quod uxor, nomine Supplicia, labore manuum suarum acquirebat. Qui saepe recolens felicitatem praeteritam, aerumnarum cumulum gravius sustinebat, cum (0810B)infelicissimum genus infortunii sit fuisse felicem. Accidit autem ad sui doloris augmentum, ut uxor sua solita corporis valetudine destituta in diutinum languorem incideret, nec solito beneficio viri debilitatem poterat, refovere, eidem consors facta miseriae. Rebus igitur adversis graviter afflicti, opem divinam humiliter deposcebant, ut qui dat escam omni carni, non sineret eos miserabili penuria deperire. Cum autem post nimiam luctus defatigationem contingeret virum obdormire, ei revelatum est in somnis, quod si uxor ejus subsidium beati Aldrici humiliter peteret, ei doloris medicinam efficaciter innueret. Excitatus vero a somno, pandit uxori cuncta quae viderat, consulens et exhortans, quatenus cogitatum jactans in Domino et in ejus confessore, (0810C)fiducialiter agat. Illa vero consurgens, post modicum temporis intervallum ad beati Aldrici limen cum humilitatis devotione pervenit; et spiritu contribulato ante sepulcrum, in quo pii cineres quiescebant, divinam implorans clementiam, a languore penitus liberata pristinam recepit sanitatem, ipso adjuvante qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. (no