Migne Patrologia Latina Tomus 65
Vita S. Eleutherii
Vita S. Eleutherii (Guibertus Tornacensis), J. P. Migne 65.0082C
Vita S. Eleutherii
65.0059A| PROLOGUS.--
1. Reverendo patri ac domino Joanni, Dei gratia venerabili Tornacensi episcopo, Guibertus, origine Tornacensis, professione Minor, merito minimus, spiritu consilii tam sapienter armari, 65.0059B| quam viriliter animari.
Petistis, domine reverende, ut actus et praeconia gloriosi confessoris Christi Eleutherii vel ordinare debeam, vel diligentiori lima, vel meliore stylo praesentibus et posteris explanare. Pia petitio, per quam aetas posthuma tanti pastoris concelebrando perpetuet sanctitatem, et generatio praesens, ejus inhaerendo vestigiis, amplius inflammetur ad Dei et proximi caritatem. Hi sunt cibi quos in novalibus Patrum esse sacra pagina protestatur (Prov. XIII, 23), dum sanctorum exemplis posteritas informatur. Novi petitionis istius originem ex gloria Christi, qua mirificatur in sanctis, ex gratia speciali qua vestrae civitatis antistitem et patronum sincerius in Christo diligitis, ex providentia pastorali qua clero vestro consulitis, 65.0059C| ex benevolentia singulari quam talis et tantus ad me homuncionem tantillum et pene nullum ostenditis, derivari. Quare me quasi compellitis aut garrire naeniis, aut potius ineptire. Ego igitur dum in capite memetipsum introrsum metior, per incertos affectus distrahor et deducor. Nam inter sollicitudines continuas lectionum et inter labyrinthos inegressibiles quaestionum, sermonum paradigmata, consiliorum axiomata, quibus immergor et alteror assidue, durum 65.0060A| mihi scribere, durius tantae dignitatis imperio contraire. Nam preces vestras cur imperium non appellem?
65.0060B| Non quia nudato supplicat ense potens, Sed quia dudum inita familiaritas, concivilitatis indentitas, patria, parentela, sanguinis et affinitatis propinquitas, et caetera id genus, quae vel reverentiam conciliant vel conciliatam continuant, exigunt et requirunt, ut vestrae voluntatis affectum, vestri affectus appetens beneplacitum censere debeam imperium et praeceptum. Hoc autem exsequendum utilius peteretis a personis pluribus aetate grandaevis, fide claris, opere vulgatis, ore promptis, memoria tenacibus, omni denique sublimium meritorum dote potioribus, quos habetis ad manum tam de vestrorum canonicorum numero, quam de vestrae dioeceseos diversis collegiis monachorum. Exsilis enim eloquii mei mediocritas tenues admodum fruges parit, et ad 65.0060C| tanti confessoris gloriam exprimendam, nullis secundi cespitis fructibus ingravescit. Ego igitur et fraudatus tempore, et occupatus animo, cui magis est humilitas appetitui, quam verborum urbanitas voluptati, vel historica narratio consuetudini, facio quod jubetis, offerens seriem vitae sancti pontificis, et officium cum suis appendiciis, sicut ex parte vestra rogatus fueram, mitto vobis, et ut apertius tenor paginae videatur, sub certis, si placet, titulis distinguatur.
CAPUT PRIMUM. Fabulosa origo urbis Tornacensis.
Fides Christi a S. Piato illata. 65.0061A|
2.
Recensentes diligentius cosmographias et chronica temporum, gentium historias et annales, Tornacum Galliae Belgicae legimus antiquissimam et notissimam civitatem, quae potentia, nobilitate, gloria, super alias sibi finitimas singularem vindicat dignitatem: quae mari contermina, dulcibus aquis irrigua, frugibus copiosa, divitiis et deliciis est referta. Cujus ager diffusus in silvis, pictus in pratis, peculiosus est in pastoribus, et in pascuis pecorosus. Cujus fluvius, Scalda dictus, ipsam alluens et confluens, Galliam dividit et Germaniam, potestatem videlicet imperialem et regalem. Hanc siquidem civitatem 65.0061B| Priscus Tarquinius, Romanorum rex quintus a Romulo, decimo regni sui anno per Romanos aedificasse legitur, et sumptuosis consurgens aedificiis alterius Romae nomine censebatur. Anno siquidem centesimo quadragesimo tertio ab Urbe condita civitatis ejusdem aedificata sunt fundamenta, circa tempus illud quo sacrosanctum Domini templum a Chaldaeis succensum est, et Jerusalem civitas sancta per Nabuchodonosor est eversa. In diebus illis transmigravit Ezechiel, et rex Joachim legitur captivatus, et Romanorum rex Tarquinius interemptus. Successit eidem Servius, qui minorem Romam, quae nunc Tornacum dicitur, super centum viginti quinque civitates vel oppida sublimavit, ut ex iis census et tributa colligeret, quae Romanis postmodum destinaret. Sed insolens facta prae multitudine virium, anno 24 65.0061C| Servii regis desiit ab impendiis tributorum, et sic annis 40 ab ejus constitutione dicta civitas quievit in pace. Sed Romani missis legionibus in rebelles praelium suscitant, et post plurimos hinc inde congressus anno Servii trigesimo quarto sub onere tributorum pristino rependendo cum Romanis pacem sibi conciliant et reformant. Nec amplius dicta est secunda Roma, sed Hostilis civitas appellata est. Sed labente tempore cum regnaret Artaxerxes, qui regnum destruxit Aegypti, civitas Hostilis destructa est, et Eleazaro principante Judaeis, vicesimo sexto Ptolemaei regis anno reaedificata, Nervius appellata est. Prius altera Roma pro gloriae dignitate; secundo civitas 65.0062A| Hostilis a fortitudine; tertio Nervius a Servio Romanorum rege: sed prima littera mutabatur, ne fortasse servitutis elogio notaretur.
3.
Cum autem procedente spatio temporis Julius Caesar ad obtinendam Galliam mitteretur, et in bellorum exercitiis occupatus per decennium moraretur, Quem tenuit geminis bellantem Gaillia lustris tandem de Gallia triumphavit, qui barbaras nationes et indomitas sublimavit. Nam Cappadoces Cilicasque feros Taurosque subegit, Quem domitus cognovit Arabs, et dedita sacris Incerti Judaea Dei. Et ut egregius ille historiographus ait: Ejus post multam sanguinis fusionem paruit Gallia ditioni: Nimiumque rebellis 65.0062B| Nervius, et caesi pollutus sanguine coctae (Lucan.) Sicut manifestius legitur in secundo libro Julii Caesaris, qui inscribitur belli Gallici a se confecti. Iisdem vero temporibus Turnus rex Nerviorum populo praefuit: a quo civitas Tornacus nomen accepit. Quia sicut Turnus contra Aeneam, sic iste contra Julium fortiter dimicavit.
Post mortem Julii Caesaris regnante Augusto Caesare, anno imperii ejus quadragesimo secundo, anno ab orbe condito quinquies millesimo centesimo nonagesimo nono, et ab Urbe condita septingentesimo quinquagesimo secundo, et a prima conditione Tornaci quingentesimo nonagesimo fere tertio, Dominus Jesus Christus in Bethleem de Virgine nascitur, et 65.0062C| secundo Neronis anno (videlicet circa annum ab incarnatione Domini quinquagesimum) a Romanis Tornacensis civitas restauratur.
4.
Cucurrerunt apostoli, tam vitae prodigi quam laboris, ad exteras nationes: Christum ubique terrarum disseminant: disseminatus germinat viros catholicos et fideles. Et dum secundum Prophetam (Isai. XXVII, 6) implent faciem orbis semine, purgantur zizania vitiorum; fruges exuberant morum et fidei disciplinae. Successerunt post apostolos martyres, confessores temporibus opportunis mundi tenebras illuminantes, radiis veritatis fulgentibus. Sic enim ad illuminandam noctem vitae praesentis astra quaeque suis viribus in coeli faciem veniunt, donec in 65.0063A| matutino Luciferum homines effulgere cernunt. Nocturnum etenim spatium dum descendentium succedentiumque stellarum cursibus illustratur, magno coeli decore peragitur; sic certe donec in matutino gloriae Lucifer verus appareat, nox militantis Ecclesiae sibi succedentibus erudita doctoribus rutilat et coruscat. Pro patribus ergo nati sunt filii, viri scilicet apostolici, qui sapientiae luce perfusi, et fidei fervore succensi, diversa mundi climata sunt sortiti. Nam sicut Thomas sortitus est Parthos, Matthaeus Aethiopes, Bartholomaeus citeriorem Indiam, Andreas Scythiam, Joannes Asiam, Petrus Pontum, Galatiam, et caeteri caeteras illustravere provincias; sic postmodum Parisiensem populum Dionysius cum sociis adiit, Lucianus Belvacensem expetiit, Ambianensem 65.0063B| Quintinus, Suessionensem Crispinus et Crispinianus; Piatus vero populum Tornacensem. Qui cum esset nobilis genere, sed nobilior fide, Beneventanus origine, praedicator officio, dulcis eloquio, martyr desiderio, sed apostolus zelo, gentes indomitas, et incultas post multam praedicationis instantiam convertit ad fidei disciplinam. Regnantibus autem Diocletiano et Maximiano, post multa genera tormentorum, tandem praecisione capitis in eodem territorio Tornacensi meruit obtinere desideratum diutius bravium et coronam, relinquens post ejus martyrium filios et nepotes, quos per Evangelium in Christo genitos suae reddidit gloriae participes, et fidei catholicae confessores.
CAPUT II. S. Eleutherii ortus, educatio, exsilium, episcopatus. 65.0063C|
5. Igitur post hujus venerabilis beati patris excessum, procedente tempore, sed vitio succedente, gente multiplicata, sed non magnificata laetitia, magna pars populi Tornacensis revertitur ut canis ad vomitum, et veritatis deficiente doctrina, recrudescit infidelitas et peccatum. Et quoniam cum senio delicta nullatenus moriuntur, nec scelera temporibus obruuntur, nec oblivione facinus sepelitur; mutatus est status optimus, periit in Tornaco plurimorum fides, et sicut scriptum est (Oseae V, 11), coepit populus abire post sordes. Nam omnis arbor eradicabitur, quae a Patre coelesti (qui solus incrementum vegetabilibus mysticis tribuit) non plantatur: ergo 65.0063D| ramis succisis, foliis excussis, fructibusque dispersis succisa est arbor typica Danielis (Dan. IV), intantum ut fugerent volucres in ramorum cacuminibus habitantes. Succisa est, non simpliciter exstirpata, quia germen radicum ipsius perseveravit, et pullulavit in terra. Nam cum esset civitas idololatriae ludibrio prostituta, vitiorum spinis obsita, repertus est in ea vir sapiens, fide conspicuus, doctrinae Piati sectator praecipuus, 65.0064A| nomine Hirenaeus. Hic dum suos posteros informavit ad fidem, sua sapientia liberavit a crimine civitatem. Iste est Hirenaeus, qui confessus publice Christum, suscepto martyrio migravit feliciter ad triumphum.
6.
Hic filium re ac nomine Serenum genuit, qui divitiarum gloria, parentum potentia, veritatis sapientia, pietatis affluentia plenus fuit. Hujus uxor Blanda tam vero quam proprio nomine vocabatur, ut putares quia cordis serenitas et sermonis suavitas quodam spirituali conjugio ditarentur. Et quia arbor bona fructum bonum ex se producit, et quod patrem viderit facientem, filius idem facit, declinantes aliquantisper ad vesperam senectutis, dum ob cultum fidei propagandum vacant officio copulae conjugalis, divino munere suscipiunt haeredem, tam bonorum 65.0064B| suorum quam pietatis ac fidei successorem. Filium autem jam in Christo renatum, et de sacro fonte susceptum, Eleutherium vocant, et quod esset futurus ornamentum saeculi, quasi nominis interpretatione praesagiunt et designant. Nonne jam renovata videri poterat illa praedicta per angelum futura laetitia (Luc. I), cum Joannes natus est de justis parentibus et aetate provectis Elisabeth et Zacharia? Regnantibus ergo Valentiniano et Marciano imperatoribus puer Eleutherius Tornaci nascitur, loco scilicet oppidano.
7.
Puer autem magistris traditus litteris imbuendus, adolescebat in gratia, crescebat in sapientia: Creatori caritatis ardorem, sibi castitatis decorem, proximis humilitatis honorem sedulus exhibebat: 65.0064C| corde pius, ore sobrius, opere strenuus, vultu verecundus, gestu maturus, affectu devotus, affatu benevolus, vestitu modestus, gratiosus in omnibus apparebat. Tantam in se demonstrans speciem honestatis, ut in exterioris dispositione hominis legi posset interioris habitus gratiae et virtutis. Sic enim in exterioris domus vestibulo conjicitur facile bonitas interior quae latet in domo. Inde est, quod Medardus, futurus postmodum Noviomensis episcopus, spiritu prophetiae praeventus, eumdem fore praedixit episcopum Tornacensem, cum adhuc idem Eleutherius in scholis positus aetatem ageret puerilem.
8.
Sed et hoc multum ejus laudibus proficit, quod inter malos puer bonae indolis fuit. Sicut enim gravioris culpae est, inter bonos bonum non esse; sic 65.0064D| majoris est praeconii inter malos etiam bonum esse. Inde Job magnis effertur laudibus (Job XXX, 29), quia frater fuit draconum et socius struthionum. Et de Loth dicitur (II Petr. II, 8), quoniam aspectu et auditu justus erat, habitans apud eos qui de die in diem animum justi iniquis operibus cruciabant. Sic sanctus iste, in nationis pravae et perversae medio, sicut luminare lucebat in mundo, sicut scriptum est 65.0065A| in amoris Cantico (Cant. II, 2): Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias. Spina est inter spinas, inter inquietos inquietus, lilium inter lilia, inter disciplinatos pacificus; spina inter lilia, Saul inter prophetas: sed cum iis qui oderunt pacem erat pacificus, et sic lilium inter spinas.
9.
Factum est autem in diebus illis, ut tribunus Scandinensis, qui et Tornacensi praeerat civitati, congregatis senioribus populi, cum effrenata multitudine paganismi decerneret in communi, ut sine delectu conditionis aut sexus indifferenter omnes fidei Christianae cultores ab urbe Tornaco cum ignominia pellerentur, et suis omnino possessionibus privarentur. Propelluntur igitur ad injuriam Christi Serenus et Blanda et unicus eorum filius Eleutherius ab urbe 65.0065B| Tornaci, propriis nudati possessionibus, destituti praediis et gloria temporali. Sed virtutis exercitium, quod latuerat in prosperitate, magis ac magis innotuit in adversitate. Sic enim unguenta redolere latius nesciunt nisi commota: sic aromata fragrantiam non expandunt, nisi fuerint igne succensa: sic grani sinapis virtus nequaquam cognoscitur, nisi theca valide conteratur; non contritum leve est, contritum amplius inardescit et acrimoniam latentis energiae vehementer ostendit. Sic in persecutione virtus animi declaratur: sic quod latebat in parentibus et filio, luculentius aperitur. Unde alia littera dicit (Psalm. XLI, 9): In die mandavit Dominus misericordiam suam, et in nocte declaravit. Donum enim Dei gratuitum, quod in tempore serenitatis infunditur, in 65.0065C| tribulationibus declaratur. Sed quid paleis ad triticum? dicit Dominus (Jerem. XXIII, 28).
10.
Ut igitur disjungerentur et locis, qui disjungebantur et actibus, mota est persecutio quasi ventus. Et sicut invalescente ventorum turbine ventilatis paleis, et adulterinis granis, et vacuis jamjam rejectis, post regyrationes multiplices grana solida conglobantur ad invicem, ut unius massae quamdam inseparabilem faciant portionem, sic a civitate regia eliminati christicolae et fideles, non divisi sed uniti, non contriti sed exciti, vividius glomerantur ad Eleutherium et parentes, et in loco, qui Blandinium appellatur, basilicam in honore B. Petri construunt et aedificant: ubi ad Serenum multi gentilium familiaritatis antiquae gratia, necnon et pro meritorum ejus 65.0065D| excellentia confluentes, relicto gentilitatis errore, renati fonte baptismatis, idololatriae sordes abjiciunt, catholicae fidei cultum suscipiunt, ritum mutant.
11.
Refulgente jam sole, qui prius erat in nubilo, serenitas aspiravit, coetu fidelium in ecclesia congregato. Gratulabatur coetus fidelium orthodoxorum, 65.0066A| videbantur rediisse tempora prophetarum (I Esdr. III) cum sub Zorobabel reaedificaretur templum. Quin imo, jucunda nos imaginatio protrahit ad Machabaeorum consideranda tempora, cum Machabaei fratres suos dispersos revocant, leges lapsas erigunt, renovant caeremonias, mundant sacra, damna longae desolationis eximio virtutis compendio redimentes. Recolamus Ecclesiae nascentis infantiam, pauperum Christi statum, videbimus consimilem humilitatis modulum, a quo sumpsit ecclesia Tornacensis exordium et progressum. Non de lateribus ejus arvina pendebat, quando nullus proprium aliquid asserebat. Sed ne plebs humilis velut acephala per licentiae campos vaga, vel tetre per haereses dyscola periculis subderetur, Theodorus in primum episcopum Tornacensem 65.0066B| a paucis fidelibus confirmatur. Sed interiit divino percussus spiculo, paucorum dierum tempore evoluto. Sic per apostasiae vitium primus angelus corruit; sic Saul primus Hebraeorum rex propter peccatum inobedientiae reprobatus fuit (I Reg. XV): sic primus episcopus Tornacensis ultione divina percellitur, ut secundum Sapientis eloquium pestilente mulctato parvulus sapientior habeatur (Prov. XIX, 25) Nam cum exiguo concedatur misericordia, potentes potenter supplicia patientur. Sed qui sedes superborum evertit, et humiles pro eisdem constituit, Eleutherium in episcopum eligi procuravit, et ejus electione confirmata per summum pontificem, gratuito consecratus est in episcopum Tornacensem post Theodorum.
CAPUT III. Mortua a S. Eleutherio resuscitata; caeci, claudus, leprosus sanati; Tornacences ad fidem conversi; peccatum Chlodoveo regi indicatum. 65.0066C|
12.
Sublimatus Eleutherius infula pastorali, bonis operibus implevit pontificem, cujus officium mereri magis studuerat quam mercari, vivens ordinabiliter sibi, socialiter proximo, sed humiliter in praesentia Creatoris: compositus ad mores, fervidus in dilectione, mansuetus in societate, stabilis in promisso, fortis ad patientiam, pronus ad concordiam, rigidus ad censuram. Erat enim in judiciis rectus, in jubendo discretus, in dispensatione industrius, in agendo strenuus, in auxiliando sollicitus, in consiliis fidus, in responsionibus circumspectus. Qui dum oratione 65.0066D| sua reficeret quadam vice spiritum, ecce vesana quaedam tribuni filia Scandinensis, quae latenter eum dilexerat, ab antiquo vexata spiritu libidinis opportunitatem nacta solitudinis, verecundiae tollens signaculum, irruit in secretum locum, interrumpit illud divinum alloquium. Proh pudor! Fatetur affectum, 65.0067A| petit concubitum, turbat in pontifice pectoris sabbatismum. Sed ecce alter Joseph, qui relicto pallio fugit, et egressus est foras, relinquens feminae vestem, ne relinqueret castitatem. At illa protecta pallio, postquam eam salubriter pontifex sanctus admonuit et corripuit, spiritum exhalavit.
13.
Audiens tribunus filiae miserabilem obitum obstupescit. Sed si Christi fidem vero corde profiteri voluerit, B. Eleutherius de divina confisus misericordia, suscitandam ejus filiam repromittit. Annuit pater, et celebratis ex more missarum solemniis, terram sanctus baculo percutit pastorali: et dum patri fidem facere super promisso nititur, factus est terrae motus horribilis. Quid plura? Patris infidelitas certis indiciis aperitur. Pernoctans igitur sanctus in oratione, 65.0067B| mane coeptum aggreditur. Sed iterato terrae motu patris infidelitas confirmatur. Qui compunctus ad tempus tertio redit, pedibus pontificis se prostravit, reatum aperit, fictionem ostendit, recipit filiam in Christi nomine per B. Eleutherium suscitatam. Quae catechizata fidei rudimentis, sexque dierum purgata jejunio, regeneratur in Christo; quam Blanda venerabilis mater episcopi de sacro fonte suscepit, Blandae nomen eidem imposuit. Quae tribuni filia postmodum Blandinio nomen dedit. Hanc pater ad infidelitatem rediens, multis affecit molestiis eo quod esset fidelis. Sed virgo Christum lucrifaciens, patris abdicatione ereptum sibi patrimonium parvipendens, perseverans in fide, quievit in pace. Sepulta in villa Blandinii pridie calendas Junii ante B. Petri sacrarium et 65.0067C| altare.
14.
Volens autem Dominus generare sibi populum substantivum, corripuit Tornacenses peste mortis subitae, qua percussit ibidem aliquos paganorum. Latebant vulnerum signa, nesciebatur effectuum causa: sentiebatur funerum poena, quaerebatur inefficax medicina. Nam quodam noctis crepusculo cum armis Blandinium pergunt, sanctum orantem inveniunt, catenis vinciunt, Censorino Caesari tribuno sistunt, ter virgis caesum incarcerant et reludunt. Sed eadem nocte visitans eum angelus, eidem assistit, fores carceris aperit, viam qua Blandinium pergat, ostendit, vincula disrumpit, vinctum educit.
15.
Eductus gratias agit, et diem postmodum missarum vacat solemniis, factus in exstasi, positus in 65.0067D| excessu mentis, obsecrat pro tribuno, Deum precibus sollicitat pro salute populi Tornacensis. Constitutus est in illa mentis affectione, et experta paucis orationis dulcedine, quae sensum humanum omnino transcendit, quam nec sonus vocis, nec linguae motus, nec enuntiatio verborum ulla distinguit, sed quam devota mens infusione coelestis illustrata luminis, angelicis non humanis designat eloquiis, sed conglobatis in unum sensibus, et mortificatis affectibus, velut de 65.0068A| quodam fonte copiosissimo ubertim effundit. Quam dum offert sanctus pontifex in ministerium holocausti statim refert xenium in signum muneris impetrati. Nam promissione mox certificatur angelica quod ejus oratio est exaudita.
16.
Ergo quia per omne flagellum Jerusalem eruditur, et per vexationem intellectus acies aperitur, mox super paganos manus Domini pestem exaggerans aggravatur. Prodire non possunt in publicum, coguntur daemonia negare responsum, finaliter decernunt gentiles tribunum occidere, si non in omnibus voluerit Eleutherio consentire. Qui venientes ad sanctum, lacrymis fusis, prosternunt se pedibus sancti pontificis. Impletum est illud Isaiae vaticinium: Venient ad te curvi filii eorum, qui humiliaverunt te, 65.0068B| et qui detrahebant tibi, adorabunt vestigia pedum tuorum (Isai. LX, 14). Post haec indicto septem dierum solemni jejunio, die octava tribunus et populus induti saccis, exeunt de Tornaco. Quos numero signatorum et electorum sanctus ascribit charactere baptismatis et fidei sacramento. Nam volentes de tenebris prodire ad lucem, et amplecti suavissimam Christi legem, suae conversionis primitias baptismali lavacro necesse est consecrari, quatenus in novam animae innocentiam et vitae infantiam renascantur in aquis regenerationis deposita vetustate peccati. Celebrata est ergo cum gaudio dies illa solemnis quinto calendas Octobris, cum a gentilitatis errore per Eleutherium conversus est ad fidem catholicam populus Tornacensis. Haec est dies, quam nulla debet delere 65.0068C| oblivio, sed exuberare vox laudis et gratiarum actio; cum tam indignatione quam miseratione conversa est tanta populi multitudo modo mirabili et stupendo, sicut scriptum est (Isai. LX, 10): In indignatione mea percussi te, et in reconciliatione mea misertus sum tui. Sanctus ergo pontifex post haec ingreditur cum gloria civitatem, quem populus universus excepit cum debita reverentia sicut patriae defensorem.
17.
Latuerat diu lucerna sub modio, quae jam posita super candelabrum coepit amplius illustrare domum. Nam dum ex pii pastoris praesentia populus gratulabatur, crescit amplius exsultationis materia, quia caecus adductus ad pontificem illustratur: et infusa sibi luce fidei caecitas interior emundatur. Caecum etiam alium, nomine Mantilium, in die dominici 65.0068D| Natalis illuminat, qui destitutus temporali stipendio, desolatus ductoris suffragio, petens eleemosynam in ecclesia mendicabat. Increpatur ut taceat a praetereuntibus: misero compatiens sanctus caeco, proposita caeci illius evangelici parabola (Luc. XVIII), qui rogatus ut taceret, clamabat amplius, signo crucis oculis ejus impresso, restituit ei visum: et die quo lux vera venit in mundum ad illuminandum omnem hominem, sanctus, qui testimonium perhibebat 65.0069A| de lumine, oculos caeci aperuit, ut exterius perderet caecitatem, et interius agnosceret veritatem. Claudum etiam a nativitate sanctus virtuti restituit progressivae.
18.
Peritius quidam nomine, lepra percussus, et velut abominabilis ab omnibus est contemptus. Hic jacebat ad januam ecclesiae, quae tunc temporis dicebatur Mantilia, praestolans electum Dei pontificem, ut ab eo sacramentum regenerationis acciperet, quem exspectaverat per dies circiter quadraginta. Quem sanctus aspiciens, et compatiens regeneravit unda baptismatis, et carni contulit beneficium integrae sanitatis. Qui gratia sanctitatis effulgens, a B. Medardo postmodum primus abbas institutus est civitatis. Diffundebatur ergo magis et magis odor boni nominis 65.0069B| ejus ad vitam gentium: lux claritatis ipsius Ecclesiae replebat hemisphaerium.
19.
Cujus fama compulit Ludovicum regem, ut intraret praesulis civitatem. Ipse etiam est Francorum rex Ludovicus primus a B. Remigio baptizatus. Delectabat eum mirabiliter audire praedicantem Eleutherium, et memoriter retinebat sermonem sapientiae sale conditum. Hic peccatum post lavacrum baptismi commiserat quod confiteri verecundia prohibebat. Quod sanctus videns in spiritu regi detulit. Rex pudore suffusus et lacrymis, illico reatum cognovit, et obsecrans rex ut inter missae solemnia sanctus ejus fieret advocatus, pro ipso veniam impetravit, sicut rei probavit eventus. Nam mane consecrans Dominici corporis et sanguinis sacramentum, lucis in 65.0069C| ecclesia claritas fulsit per unius horae spatium, ubi per ministerium angelicum sanctus accepit qualitatis culpae notitiam, et quantum ad veniam, certitudinis argumentum. Certificatus ergo rex per scriptum ab angelo revelatum tam de culpa quam de venia, Deo gratias agens et ad propria remeans, sancto Dei contulit gratuito multa dona. Sic ergo lucerna super candelabrum posita fulsit miraculis, qui postmodum diffulsit amplius saecularibus documentis.
CAPUT IV. S. Eleutherii itinera Romana, synodus habita, oppugnati haeretici, vulnera illi ab his inflicta.
20.
Quoniam, ut ait Apostolus (I Cor. XI, 19), haereses esse oportet, ut qui a Domino sunt probati fiant et hominibus manifesti, surrexerunt in diebus 65.0069D| illis haereses, unitatem divinae essentiae, mysterium incarnationis Filii, processionem Spiritus sancti destruentes. Post verborum autem jurgia, corporum 65.0070A| verbera sequebantur, ita ut multi catholici per haereticorum violentiam et insidias in Schalde fluvio necarentur. Decimo siquidem ordinationis suae anno, praesidente papa Anastasio, Gelasio jam defuncto, dyscolos reduxit ad fidem, et incredulos ad catholicam unionem: et quia frequenter erumpit in regulum quod occultius est confotum, quartodecimo sui praesulatus anno videns vipeream sobolem matris Ecclesiae viscera dividentem, et contra divinitatem unigeniti Filii Dei toxicatis linguis inverecundius oblatrantem, Romae jam praesidentem Symmachum adiit, sermones catholicos eidem obtulit, et susceptus ab eodem honorifice, reversus ad natalia confudit haereticos et convertit.
21.
In diebus autem illis invaluit Acephalorum 65.0070B| haeresis: revertitur pontifex Christi Romam, et anno praesulatus sui vicesimo quinto, mortuo jam Symmacho reperit praesulantem Hormisdam cum quo super Ecclesiae suae negotiis benigne contulit, et a papa reliquias venerabilis, Mariae scilicet Aegyptiacae, cum B. Stephani protomartyris humero, pius pastor impetrans, has ad natalia deportavit, et dum reverteretur, occurrenti sibi Tornacensi clero et populo cum debita veneratione, montem S. Andreae, qui tunc dicebatur mons Thesauri absconditi, legitur ascendisse; et cum reverenter ostenderet reliquias populis qui aderant universis, circumfulsit eas immensitas claritatis: et laborantibus in turba duabus mulieribus et quatuor viris aegritudine quae vulgo dicitur sacer ignis, ante viros posuit protomartyris humerum, ante 65.0070C| mulieres vero caput Aegyptiacae gloriosum. Procubuere omnes, intentique ora tenebant et excitans sanctus populi multitudinem ad orandum, sanctos obsecrat, ut succurrant, protestatus cum fiducia, non cessaturam ab oratione multitudinem, donec curati fuerint qui laborant. O mira viri constantia, procedens de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta! Vere omnia possibilia sunt credenti. Unde ad tantae vocis efficaciam sunt omnes communiter liberati. Ecce data est voci suae tanta virtutis efficacia, quod caro quam aegritudo corroserat, quam erysipelas consumpserat, est etiam (dictu mirabile) continuo restituta.
22.
Jam tempus advenerat, jam meritorum dignitas exigebat, ut post multiplicem pugnae victoriam, 65.0070D| vocaretur miles emeritus ad coronam. Sic enim ex legis civilis justitia ascripti milites sacramento, pro republica fideliter militantes, olim expletis armorum 65.0071A| exercitiis, legitimis stipendiis solvebantur, et praediis unde viverent assignatis eisdem, tandem ad propria mittebantur. Certamen tamen forte dedit ei Deus, ut vinceret, et finis gloriosior appareret. Jam quadraginta ferme laboraverat annis in officio regiminis pastoralis. Novem siquidem annis Ecclesiam Blandiniensem, triginta et uno rexerat Tornacensem. Resuscitavit ei Dominus adversarios pertinaces haereticos, catholici dogmatis et Christi nominis inimicos. Sed quoniam in animarum grassabantur perniciem, pastor bonus eorum non ferens inquietudinem, ex decreto summi pontificis pepulit a septis et moenibus civitatis eos duntaxat qui redire nolebant ad ecclesiasticae gremium unitatis. Sed ne poenam propriae iniquitatis ascriberent saevitiae potestatis, ut Scripturarum auctoritas frontes obtereret impudicas, 65.0071B| diem ad disputandum de fide catholica statuunt, synodum episcopus convocat, ut haereticos superet et confundat, et confusis indicat silentium et imponat. Convocatis igitur utrimque partibus, exsurgens in medium, et manu silentium indicens, fidem confitetur catholicam et exponit publice pastor bonus.
23.
Exponit enim qua veneratione Deus Pater dicatur, quo sacramento Jesus Christus Dominus noster ejus Filius habeatur, qua perfectione sanctus ejus Spiritus nominetur, quomodo beata Trinitas unum in substantia, sed et ipsa personaliter est distincta, quis partus Virginis, quae Verbi in carne nativitas, quod sacramentum crucis, quae utilitas divini ad inferos descensus, quae resurrectionis gloria et animarum de inferis captivitas revocata, quis etiam 65.0071C| ascensus in coelum et exspectatio Judicis affuturi, quid Ecclesia, quae adversus eam conventicula vanitatis, quae peccatorum remissio, quae carnis resurrectio, quae vita aeterna, quis interitus sempiternus. Haec autem omnia diffusius prosequitur sermo ejus. Quid plura? Fidem unanimiter catholici confitentur, haeretici confunduntur, confusi fugiunt, et ad argumenta nequitiae se convertunt. Dedit ergo certanti victoriam, qui certandi dederat audaciam, et vincendi fiduciam. Sic ergo Goliam robustum terribilibus armis et ingenti forma munitum pastor David uno lapidis ictu prostravit, exterorum castra turbavit, Allophylos effugavit. Jam enim septuagesimum primum agebat annum, cum adeptus est triumphum.
24.
Vulpes Samsonis etsi facies legantur habere 65.0071D| diversas, habent tamen caudas ad invicem colligatas (Jud. XV, 4). Videntes autem filii damnationis aeternae quomodo procedente temporis tractu catholicorum Ecclesia Tornacensis meritis et virtute floreret, et eidem de die in diem prosperitas arrideret, collegerunt concilium adversus Eleutherium, quomodo eum dolo tenerent et occiderent, et periret. Dicebant enim: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic, probro ducimur, contemnimur, exsufflamur: venite, occidamus eum, et eo mortuo dilatabitur nomen nostrum. Factum est igitur verbum 65.0072A| in illis diebus, quod qui audierit, tinniant aures ejus. Exierunt in dolo viri sanguinum et dolosi, et unanimiter impetum fecerunt in ministrum altaris, sanctum pontificem, Christum Domini, civem coeli. Caetera quis prosequatur siccis oculis? In manibus eorum vasa mortis, latebrosae mentis hominibus post anguli latebras occultatis. At pater Eleutherius Christi hostia mox futurus, annorum numeros meritorum titulo jam grandaevus pariter et praeclarus (agebat enim septuagesimum sextum annum) cum Athanasio diacono et Andoeno fideli discipulo, B. Mariae Virginis egrediebatur templum. Et ecce generatio prava atque perversa, semen Chanaan et non Juda, viperarum progenies, scelestae factionis satellites caput illud angelicis reverendum aspectibus non verentur profundis vulneribus arare, sulcare et verrere, et faciem 65.0072B| illam ad coelestis pulchritudinis figuratam imaginem notis turpibus deformare. Quid parricidae nefarii, quid fraudulenti sicarii, virum egregium de grege catholicorum eximitis, qui per incensam deprecationem allegans paulo ante ferventer obsecrabat in templo pro vobis? Sed illi minutatim ictibus iteratis et plagis impositis cultorem in vinea, pontificem ante ecclesiam, patronum in fundo, pastorem in caulis, patremfamilias in suo praedio relinquentes seminecem abierunt, et, ut conformarentur Dominicae passioni, discipuli, relicto pastore, fugerunt.
25.
Audiens ergo quod factum est Censorinus, in maleficos vehementius excandescit, et eos sublaturus de medio truculentissimo crucis tormento proponit. Publicae namque justitiae interest ut crudeli 65.0072C| supplicio deleantur qui nec Deum timent, nec Ecclesiae deferunt, nec sanctos diligunt, nec censuram canonum reverentur. Sed o mira patris et inolita pietas! Dei Filium imitans pro malefactorum salute judicem deprecatur, qui tandem ejus precibus et reverentia temperatur. O quantus luctus fidelium! quanta praecipue lamenta et gemitus egenorum! Lugent promiscui sexus viri et feminae, plangentes commune discrimen omnium, imo et proprium singulorum.
CAPUT V. Extremus S. Eleutherii morbus, mors, miracula.
26.
- Flebat ergo Rachel filium uteri sui, nec poterat consolari.
- Nam quis eam nisi mentis inops in funere nati
65.0072D| Flere vetet? In illis praecipue cruentis exsequiis, quibus debet et compassionem animus, et irrigationem oculus, et ultionem judiciaria manus. Defertur pontifex in sanguine suo manibus bajulorum ad domum propriam, in locum, quem supra diximus, oppidanum. Jubet stratum sibi construi cilicinum, et quinque supervivens hebdomadibus, ut sanctitas ejus excellenter emineat, in illo temporis interstitio caecum illuminat, afflictos et affectos variis aegritudinibus plures sanat. Et jam in spiritu praescius mortis suae, cum vicinam 65.0073A| corporis resolutionem attenderet, indicavit adstantibus suum exitum imminere, et eadem hebdomada se de carcere corporeo, de carnis ergastulo migraturum, sicut experientia declaravit per evidens argumentum.
27.
Videns ergo quod transiret de hoc mundo ad patrem, cum dilexisset suos, in finem dilexit eos, verba promens in mortis articulo super mel et favum praedulcia. Monet eos super unitate sectanda, poenitentia facienda, castitate diligenda, patientia acquirenda, vanitate saeculi contemnenda, et post morum exhortationem subnectit verbis prolixioribus utilem de Divinitatis et humanitatis fide sermonem. Mox inter dolores corporis et moerores mentis, velut in quodam meditullio constitutus, gemitus fudit et fletus; et in se quidem corpore patiens, Ecclesiae vero 65.0073B| corde compatiens, conversus ad Dominum fidem suam verbis ignitis recitat, pro amicis et inimicis Deum obsecrat; Ecclesiam Tornacensem, et eos qui specialiter et devote tenerent eumdem in memoria Domino recommendat. Vidisti, inquit, Domine, agonem meum, nosti desiderium meum: ego enim jam delibor, et viam universae carnis ingredior: tempus est ut terrae commendes, Domine, corpus meum. Sicut cervus desiderat aquam fontis, viator finem itineris, servus remunerationem operis, ita sanctus perfrui conspectibus Salvatoris. Nonne nobis dixisse videtur hoc verbo cum tenderetur prolixior ejus agonia, desiderio feror, corporea mole retrahor? Hanc sarcinam tempore prolixo portavi, diu super populum mihi creditum vigilavi: vellem ab hac obedientia 65.0073C| liberari, gravi nimis indumento, quod gesto, exspoliari, subtiliore vestiri: in te, Domine, confido, te videre desidero, te requiro, te semper in terris positus colui, cui me tota dilectione devovi: libera me, Domine Deus meus, qui es in saeculorum saecula benedictus.
28.
Et ecce mox certum exauditionis indicium, per aspectum scilicet et auditum. Fulgor enim magnus apparuit: vox de coelo velut alarum aquilae sonuit: Eleutheri, tua est exaudita deprecatio, dignus est enim operarius cibo suo; Trinitatem catholice collaudasti, viriliter et sollicite decertasti: nunc vero finaliter exauditionis efficaciam reportasti; quod coepisti, perfice serve meus, ne post bonum finem ducatur in irritum. Liber bonus evacuabitur, sed restaurabitur, in ignis incendium jacietur, sed voluntas 65.0073D| Domini est, ut post haec Ecclesiae reveletur. His dictis, vox audita cum claritate visa disparuit. Sanctus autem in gratiarum actiones mirabiliter mox erupit. Quas qui videre desiderat, sermones ejus, quos propriis locis factos causa vitandae prolixitatis omisimus, diligenter legat.
29.
Sollicitudine non pigros semper legimus exstitisse sanctos; et, quoniam haereticorum sermo serpit ut cancer, libros et sermones multiplices construxerunt, ne fidei vallum irrumperetur, vel pertinaciter, vel latenter, et ideo per documenta sanctorum 65.0074A| firmum stat fidei fundamentum. Inde est quod beatus pontifex Eleutherius in extremis agens et accersiens Andoenum, jubet ut post ipsius patris excessum dilectus filius Romam acceleret, et munimenta fidei, quae sanctus confecerat, summo pontifici Bonifacio repraesentet. Et iterum conversus ad orationis dulcedinem, vidit a sinistris Satanam assistentem. Volebat enim interrumpere sermonem orantis, vel terrore suae praesentiae conturbare spiritum exeuntis; sed funestus ille furcifer apparebat in irritum ei duntaxat, in quo nihil reperturus erat proprium vel funestum. Quem sanctus objurgans verbis, confusum expellit ostenso sanctae crucis signaculo. Hinc monemur, fratres, ut, cum extrema debiti finis imminet hora, exercere nos debeat oratio 65.0074B| continua. Si enim ad ignota vel longe posita loca nos in hoc mundo transire disponimus, modo nos proximorum orationibus commendamus, modo nos ipsos in ipso profectionis articulo continua lacrymarum inundatione perfundimus, obsecrantes Deum, ut placidis itinerum congressibus properemus. Et si nos tam studiose manentes adhuc in saeculo istud agimus, quanto studiosius in fine talia facere nos debemus?
30.
Unde et beatus praesul incessanter orabat ad Dominum, recommendans in manus ejus spiritum suum: et percepto corporis et sanguinis Dominici sacramento, corona laureatus immarcessibili, cum immenso lumine, cunctis qui aderant videntibus et gaudentibus, transiit invitatus ad epulas paradisi. Sic pretiosa margarita quondam ab hominibus conculcata, 65.0074C| nunc thesaurizatur in coelis, honoratur ab angelis, fruitur praesentia Trinitatis, digna thesauro regio, digna palatio, digna coelo: nec amplius ergastulo clauditur, paupertate premitur, exsilio relegatur, sed libere contemplatur. Hic est enim B. Eleutherius, proprius apostolus Tornacensis evangelico ministerio, martyr sanguine proprio. Martyrem enim causa facit et poena: causa fuit in eo martyrii libertas fidei catholicae, poena fuit acerbitas passionis illatae. Confessorem eum nihilominus reddidit rigor abstinentiae, vigor poenitentiae: Virginem mentis puritas, et carnis integritas, quibus emicuit gratiose, nunc vero floret in patria gloriose.
31.
Hujus corpus sepulturae tradidit gloriosus pontifex Noviomensis et confessor Christi Medardus, eidem 65.0074D| in Tornacensis populi regimen proxime successurus, et solemnibus procuratis exsequiis, quae magis sunt vivorum solatia, quam subsidia mortuorum, illud venerabile sancti Spiritus organum de communi consilio in B. Petri Blandiniensis ecclesia est sepultum: ut, qui fidem puer inter infideles tenuit, adolescens eamdem docuit, pro qua veteranus occubuit, in illius tumularetur ecclesia, cujus fides perseverabit in saeculum illibata.
32.
Vere pretiosa est in conspectu Domini mors sanctorum, sicut in die depositionis confessoris 65.0075A| Christi factum est manifestum. Quaedam enim mulier caeca et muta, dum ante altare ducitur, ducta dimittitur, dimissa soporatur, soporata curatur. Soporata siquidem modicum, visionem vidit, quae aurem exterius eidem aperuit, dum revelavit interius intellectum. Quid plura? Locutionis usum mulier recuperavit et visum. Apparuit enim mulieri gloriosus pontifex Eleutherius cum Christi martyribus Nicasio et Piato, sanctisque confessoribus Eligio et Amando; qui signum crucis mulieris impressit oculis, et quasi baculum igneum ori ejus injiciens, curavit aegritudines patientis. O Christi confessor et martyr, merito venerabilis Eleutheri, qui gemino gratiae privilegio militantem Ecclesiam illustrasti, fragilitatis nostrae defectus oculo respice pietatis: et tui praesidio 65.0075B| patronatus, nostros, pater, expone gemitus ante divinae praesentiam majestatis, ut exuti tunicae mortalis onere, liberati concupiscentiae carnalis inquietudine, tui simus participes bravii et coronae, praestante Domino Jesu Christo, cui cum Patre et Spiritu sancto est omnis honor et gloria sine fine. Amen.
33.
Regimini Tornacensis Ecclesiae venerabilis Christi confessor et pontifex Eleutherius annis quadraginta quinque legitur praefuisse qui naturae soluto debito, coelo quoque reddito spiritu, fidelem meruit habere successorem, beatum scilicet Medardum Noviomensem episcopum, quem, dum adhuc viveret, debilitate confractus et senio, pro consecrandis ecclesiis et ordinibus celebrandis habuerat adjutorem: et sic procedente postmodum prolixioris temporis spatio, praefuit unicus tantum pontifex in Noviomo 65.0075C| pariter et Tornaco. Annis enim amplius quam sexcentis proprio viduata pastore legitur civitas Tornacensis. Sed benedictus Dei Filius, qui dispendiis compatitur animarum, dispersos colligens, et lapsos erigens secundum modum et ordinem opportunum. Anno siquidem incarnationis Dominicae millesimo centesimo quadragesimo sexto, praesidente papa Eugenio, patrocinante B. Bernardo, restitutus est proprius episcopus in Tornaco. Tunc enim Anselmus, ecclesiae B. Medardi Suessionensis dudum monachus, merito famae et vitae conspicuus, cum jam pluribus annis abbatis gessisset officium in ecclesia B. Vincentii Laudunensis, Romae est in episcopum ab Eugenio consecratus, qui post restitutionem cathedralis regiminis in Tornaco primus dignitatem habuit 65.0075D| infulatus; et sic divina gestum credimus esse Providentia, 65.0076A| quod dignitas cathedrae Tornacensis in B. Medardo perdita, per B. Medardi filium fuit Tornacensibus restituta.
CAPUT VI Elevatio corporis S. Eleutherii, mortuus resuscitatus, aegri sanati.
34.
Igitur in illius fluentis temporis intercapedine, quo duae dictae dioeceses leguntur unitae, praesidebat Heidilo, vir multo praeditus praeconio, vigesimus sextus a B. Eleutherio, cujus tempore grassata legitur Normannica rabies in Tornaco. Temporibus autem dicti pontificis, mirificavit amplius Dominus sanctum suum: revelavit Christi fidelibus confessorem Eleutherium, non sustinens amplius occultari tam venerabilis glebam corporis, tam pretiosum 65.0076B| aerarium, tam nobile margaritum, et cujus spiritus jam gloria coronatus fulgebat in coelis, ejus corpus sepulturae traditum, singulari gratia venustatum jam spirabat in terris. Factum est igitur, ut quaedam Tornacensis matrona, nomine Thecla, nobilis genere, morum nobilior dignitate, dum purgatis sensibus cordis et mente quiesceret, et oculis corporis obdormisset, abriperetur in spiritu, et fieret in excessu. Videbatur enim sibi videre quasi per somnium hominem dealbatum, blandum, amabilem, alacrem et modestum: admonetur secretius ab eodem ut pergat Blandinium, repertura B. Eleutherii reliquias inter corpora sepulta sanctorum. Admonetur nihilominus ut eat ad episcopum Heidilonem, et eidem sibi factam referat visionem. Quae dum differt exsequi quod jubetur, 65.0076C| succedentibus noctibus, eadem sibi visio tertio praesentatur:
Thecla soror, quae te suspensam insomnia terrent? Non est insomnium vel somnium phantasticum, quod vidisti, sed magis describendum oraculo, vel verius limpidissimae visioni.
- Haerent infixi pectore vultus
- Verbaque, nec placidam membris dat cura quietem.
35.
Quod igitur vidit tertio repetitum, factum est ei certitudinis argumentum. Mane facto Thecla consurgens aggreditur profectionem, exsequitur visionem, revelat Heidiloni pontifici visionem, convocantur praesules urbium vicinarum, celebrantur solemnia votiva missarum, et, oratione fusa ferventius, omnes tam promiscui sexus quam differentis status, cum 65.0076D| timore reverentiae ad locum veniunt destinatum. 65.0077A| Episcopi vero sarculos habentes in manibus competentes, quasi effodientes thesaurum, gavisi sunt vehementer, cum invenere sepulcrum: et, elevato corpore de sarcophago, geminatur laetitia tam in populo quam in clero.
36. Thecla vero percipiens revelationis suae stipendium, orans eadem hora demigrans perrexit ad Dominum, postquam percepit a praesule Dominici corporis sacramentum. O felix matronae transitus, non interitus, de quo jocundatur imprimis sanctorum exercitus laurea coronatus. A facie quidem malitiae justa collecta est et rapta, ne malitia forsan intellectum ipsius immutaret.
37.
Dum sic jugis solemnitas tenderetur, ecce gaudii materia renovatur. Intravit enim mulier vidua, 65.0077B| pro defuncto filio desolata. Quem cum misisset in agrum causa custodiendi pecoris, puerum daemon impetiit, cujus erat similitudo et species ut leonis, qui de saltu procedens et rugiens, impetens et occidens, illico fugit, et in latebrosa nemora se recepit. Cognita mater misera tristis eventus serie, resoluta muliebri mollitie, gemitibus indulget et lacrymis, et crebris suspiriis intabescit, ut, etsi matrem nescias, matrem agnoscas: manifestat doloris affectum, et in modo dolendi lacrymarum excessum, et sicut Jacob, filium existimans a bestia devoratum, planctum agebat continuum. Puer unicus non comparebat, et ideo mulier solatium non habebat. Versa est solemnitas in moerorem, in compassionem laetitia. Clerus et populus internum lacrymis egerebat dolorem, et indultis 65.0077C| paulisper suspiriis, recuperata spei fiducia, B. Eleutherium deprecatur, ut ejus filius suscitetur. Compatiens clerus et populus, idem flagitabat votis et precibus. Vere secundum sententiam Domini (Matth. XXI, 22): Impossibile est orationes plurium non exaudiri. Benedictus nempe Dominus, qui post tempestatem tranquillum facit, et post luctum consolationem inducit: nubilo siquidem repulso tristitiae, protinus introduxit serenum laetitiae. Motus est terrae locus, in quo puer jacebat exanimis, et subito circumfulsit eum claritas immensa de coelis. Resuscitatus est puer, laetificata est mulier, magnificatus est in populo gloriosus Christi pontifex et minister, et post ejus resurrectionem, qui mortuus fuerat aperire coepit beati pontificis pietatem, et datam eidem a Domino 65.0077D| coelitus potestatem. Quid enim illius potentiae potest objici, qui Omnipotentem concordem habet ejus per omnia voluntati? Quid enim mirum si sancti jam in anima Christo conformes effecti pro dispensatione praesenti circa res corporales mira faciunt, ipso praestante, cujus gratia jam participes ejus divinitatis existunt?
38.
Vere propheta magnus in die declarationis suae surgens apparuit, qui filium viduae tam solemniter suscitavit. Nonne jam implebatur in Sancto spiritus Elisei, cum filius suscitatus redditus fuisse legitur Sunamitidi? sicut scriptum est (IV Reg. IV, 34): 65.0078A| Puer mortuus jacebat in lectulo ejus, et incubuit Eliseus super puerum, posuitque os suum super os ejus, et oculos suos super oculos ejus, et manus suas super manus ejus, et incurvavit se super eum, et calefacta est caro pueri. Os siquidem blandae propitiationis et obsecrationis ad Deum oculos piae miserationis et manus efficacis operationis adhibuit, et sic mortuus resurrexit. Sic etiam sui ducis insignia renovabantur in milite, qui defunctum reddidit unicum matri suae. Accepit itaque mulier de resurrectione filium suum. Revirescit commune gaudium, commendatur sancti patrocinium, comprobatur ejus sanctitas, pietas et potestas per indicium multipliciter manifestum. O mira bonitas et stupenda, dum in eadem solemnitate suscitatur juvenis, moriturque matrona! 65.0078B| Scriptum est enim de Domino (Deut. XXXII, 39): Ego occidam, et ego vivere faciam: percutiam et sanabo. Sed utrobique pietas, dum juvenis revocabatur ad gratiam, matrona vero nobilis et jam Christo sponso nubilis vocabatur ad gloriam.
39.
Quid inter haec, fratres, animadvertitis? nisi quod de mortuis fiebat liquidum argumentum, quod ad ejus transierat Sanctus consortium qui vitae et mortis habet imperium? Aut certe, quia fides resurrectionis propria est catholicae religionis, decebat ut fides, quam Sanctus docuerat verbo, in ejus elevatione confirmaretur exemplo, nam si suscitatus est mortuus, et nos similiter resurgemus. Suscitatio mortuorum resurrectionis est qualecunque vestigium, eo quod utrobique revocatur ad vitam quod fuerat vita 65.0078C| privatum. Sed tamen suscitationis et resurrectionis est differentia, cum suscitatus revocatur ad tempus ut iterum migraturus e vita; in resurrectione vero vita humana perpetuabitur in aeternum, vel in gloria vel in poena. Sive hoc aliquis, sive aliud dixerit, certi sumus juvenem resuscitatum ad Dei gloriam et ad sancti pontificis efficaciam comprobandam. Unde et de Lazaro resuscitando legitur (Joan. XI, 4): Infirmitas haec non est ad mortem, sed ut per eam Filius hominis clarificetur. Et si quid eorum quae Dominus facere non disponit aliquis sanctorum rogaverit, nullo modo fieri Dominus id permittit. Ex quo plane concluditur ut si quid a Domino sanctorum precibus obtinetur, eorum in coelis efficacia declaretur.
40.
Sed ecce, dum miraculis quae dies sanctus 65.0078D| elevationis attulit vacabamus, digressionem aliquantulam passi sumus. Nam et fluvius dum per alveum defluit, si valles concavas ex latere contingit, in eas illico sui impetus cursum divertit, et in alveum postmodum se refundit. Venatoribus etiam solet contingere ut desistant a bestia, quam sectantur, si forte viderint aliam ex inopinato statim emergere. Repetat igitur fluvius alvei consuetam viam, venator sectatam bestiam, stylus materiam inchoatam. Nemus etiam contra legem in templo Domini plantamus, si tantum verborum foliis insistamus. Certum est enim quoties in foliis segetis culmi proficiunt, minori plenitudine 65.0079A| spicarum grana turgescunt. Igitur in illa die solemni, quam sumus hactenus prosecuti, Dominus ad sancti pontificis declarationem duobus caecis oculorum restituit visionem: continuantur gaudia gaudiis, dum succedunt ad invicem signa signis. Eadem enim die tres paralytici sunt curati, dum redditur ad instrumenta sensuum transitus spiritui animali, et sic membris stupidis et insensibilibus restituitur plenarie sensus et motus. Claudus etiam in virtute deficiens progressiva, consolidatis plantis et basibus, statim exsiliens ambulabat. Mulier etiam fluxum sanguinis diu passa legitur ipso die sancti confessoris precibus ab aegritudine pristina liberata. Haec igitur et hujusmodi, tam ardua, tam insolita, supra spem et facultatem admirantium existentia, manifestant 65.0079B| expresse reverentiam, quae sancto fiebat pontifici, Domino placuisse, qui sic suum declaravit sanctum, ut in necessitatibus existentes portus solatium invenirent, ad cujus patrocinium fugerent, sicut ad auxilium opportunum.
CAPUT VII. Ope S. Eleutherii Feriolus vinctus solvitur, Libertinus a morte suscitatur.
41.
Crebrescebant de die in diem Christi magnalia, fulgebant luce clarius miracula per Sancti merita, concurrebat ad Blandinium catervatim frequentia populorum. Odor bonus occultari non poterat, sed de gente in gentem pertransiens, de regno ad populum alterum exhalabat. In odorem enim unguentorum Sancti Tornacense territorium visitabant 65.0079C| alienigenae peregrini. Secundo igitur elevationis ipsius anno, sacerdos quidam, nomine Feriolus, a Vienna Tornacum venerat peregrinus. Qui cum esset inunctus oleo pietatis et profusus exterius ad opera caritatis erga misero misericorditer se agebat, super quem perituri benedictio veniebat. Erat autem in diebus illis Libertinus quidam tribunus populi Tornacensis. Hic hominem quemdam, poenae mortis addictum, stipatus populi multitudine, pertrahebat miserabiliter ad tormentum. Intuens eum Feriolus, et patienti compassus, devote tribunum obsecrat ut damnato misericorditer condescendat. Ille vero monitis acrior precibusque insolentior est effectus, et offensionem animi loquebatur sine causa et titulo: vultus irrationabiliter inflammatus; os enim turbidum, 65.0079D| corpus trepidum, truces oculi, spuma candescens, facies fervescens, clamor immanis, nec parcens opprobriis, satis indicare poterant passionem cordis irati, et conversus ad satellites: Ite, inquit, et arripite sacerdotem hunc sacrilegum, et vinctum catenis ad patibuli ducite cruciatum. Vere secundum judicem populi et minister ejus. Unde et dum superbiret impius, pauper injuste duris est compedibus obligatus. Semper virtus est contraria vitiosis, sacrilegis exosa sanctitas, corruptis integritas, luxuriosis frugalitas, crudelibus dura misericordia; sed et impiis pietas non ferenda. Sic judicant impii sedentes in loco judicii, 65.0080A| sic innocentia destruitur, ubi tyrannizans saevitia debacchatur.
42.
Non obliviscitur misereri Deus, sed justum in tribulatione liberat, cum probatur per patientiam ejus virtus. Nec conturbat justum, quidquid eidem acciderit, sed imminente tentationis articulo se ad Dominum in oratione convertit. Unde Feriolus mortis exspectans sententiam, dum ante Blandiniensem transiret Ecclesiam, ubi congregatus erat clerus et populus ad sancti confessoris Eleutherii memoriam celebrandam, ad orationem convertitur, et Christi confessorem toto cordis affectu suscitans devotissime deprecatur, et commemorans martyrii bravium, confessoris titulum, virginitatis praeconium illibatum, postulat auxilium opportunum. O sancte, inquit, praesul 65.0080B| Eleutheri, si vera sunt quae de tuis audivi meritis, oppresso subveni; vinctum libera per tuae pietatis mysterium. His dictis, de satellitum manibus liber evadit, et ad ecclesiam concito gradu pergit: et dum staret ante sepulcrum beati confessoris in ecclesia, vincula, quibus tenebatur adstrictus, repentino motu soluta sunt, et catena divisa. 43. Tunc pestes Erebi, sceleris contagia, monstra Inferni, cives Plutonis, mortis alumni, Tartareum chaos egressi, funduntur in orbem, Concilium deforme movent, glomerantur in unum Qui nec Deo gloriam, nec loco reverentiam, nec misero misericordiam, nec innocenti justitiam exhibentes, et qui in sordibus fuerant amplius sordescentes, proh nefas! catenam iterato collo ejus injiciunt, manus vinciunt, ut abscedat a septis ecclesiae, flagellis 65.0080C| et minis concitant et propellunt.
Quid tale immanes unquam gessisse feruntur
Vel Sinon Punica pinu vel rupe profunda
Scyron, vel Phalaris tauro, vel carcere Sylla? Omnes sanguinem sitiunt innocentem, omnes unanimiter pari voto configere crucis patibulo sanctum Domini sacerdotem.
Quis furor o cives, quae tanta licentia ferri?
Stans autem ante sepulcrum beati confessoris Feriolus inter timoris et fiduciae terminos constitutus, sancti praeconia replicat, replicans obsecrat, obsecrans impetrat, impetrans liber exsultat, et ex intimis Domino sabbatizat. Positus igitur inter hostium cuneos timens et tremens, ad coelum elevans oculos, confessorem Domini deprecatur, ut humilitatis ejus oratio non spernatur. O gloriose, inquit, pontifex 65.0080D| Christi Eleutheri, tu Blandam tribuni filiam, divino beneplacito tuo merito suscitasti; patrem virginis, et populum Tornacensem jugo fidei catholicae submisisti. Per te mulieris viduae filius legitur mirifice suscitatus: te caeci, te muti mirificant, tua miraculorum opera Deum laudant. Tuam, pater, invoco pietatem, ut tuam iterum manum mihi sentiam adjutricem. Mirum visu: repente catena solvitur, soluta frangitur, fracta prosilit, prosiliens tribunum in media facie percutit, et percussum occidit. Diverso interea miscentur moenia luctu.
44.
Sed uxor tribuni praecipue fortuito cruciatur 65.0081A| eventu, cujus solertia corpus exstincti defertur Blandinium: statuitur ante sepulcrum beatissimi confessoris, triste piaculum suis, turpe spectaculum alienis. S. Eleutherium humiliter obsecrant, et pro suscitatione mortui devotis orationibus excitant et invitant. Sed Sancti caritas nunquam excidit, quia jam Deo conjunctus, etsi fragilitatis symptomata, caritatis viscera non abjecit. Nam in quemdam divinum mutatus affectum, quid posset sapere, quid elargiri miseris, nisi pium? Nam si Deus caritas est, quanto quis Deo propius conjungitur, tanto caritate plenior comprobatur. Cum igitur una pro tribuno flentes implorarent misericordiam confessoris, fulsit immensa claritas ex supernis, et vox insuper est audita de coelis. Orate, inquit, presbyterum, ut oret pro Libertino Dominum Jesum Christum. Assistentes 65.0081B| neminem quidem viderunt, vocem tamen nihilominus audierunt. Instantes igitur orationi, crebrius reliquias confessoris Feriolus super defuncti corpus imposuit, et post horam undecimam, qui mortuus fuerat, resurrexit.
45.
Conticuere omnes intentique ora tenebant, cum ea quae mortuus viderat audiebant. Referebat eis occursus daemonum, diversitatem poenarum, quae non solum juxta verbum prophet cum, sed et juxta versum poeticum sensum excedebant humanum. Unde Mantuanus ille poetarum egregius ait (Aeneid. VI): Non mihi si linguae centum sint, oraque centum, Ferrea vox, omnes scelerum comprendere formas, Omnia poenarum percurrere nomina possim. Referebat frequenter idem tribunus animae suae tristem 65.0081C| exitum, et formidabilem, et catervam daemonum attentius exspectantem. Qui cum in occursum properassent paventis animae, prohibiti sunt tam ab archangelo Michaele, quam ab Eleutherio confessore. Sic ergo daemones sunt frustrati, quia missa est anima corpus revisere proprium et reverti.
46.
Solebat etiam idem Libertinus tribunus inter caetera recitare, quod gloriosi confessoris notitia multorum spatiis temporum velut oblitterata fieret et deleta; sed in novissimis temporibus, cum mundus ad senectam vergeret, in novam adolescentiam memoria refloreret. Quod jam nostris pro parte temporibus impletum cernimus et dolemus. Quin imo, si digna vox est beneficium capientem obligatum ad antidora se quaelibet profiteri, etsi nihil dignum confessori 65.0081D| Christi possimus retribuere, qui civitatem Tornacensem et ejus confinia solidavit in fide, tamen in copiosis actionibus gratiarum debemus ejus memoriam in cordium nostrorum penetralibus sigillare. Quod si non fecerimus, vereor ne vel indevotionis statuam, vel ingratitudinis simulacrum adoremus. Infausta haec prodigiorum soboles, quarum prima informis, secunda infamis, utraque sine laude, neutra est sine sorde. Indevotionis enim obscuritas, et ingratitudinis obscenitas beneficia praeterita sepeliunt, praesentia corrumpunt, futura repellunt. Harum factum est incuria, ut non fuerit in honore debito 65.0082A| multo tempore Sanctus in patria sua.
47.
Libertinus autem tribunus tandem soluto naturae debito in sancta confessione, in fide catholica, in spe communi, in caritate non ficta, in manu Domini spiritum commendavit, et cum Censorino Caesare tribuno Scandiniensi in B. Mariae Virginis ecclesia requiescit: et ut cesset omne figmentum, evanescat humanum commentum, catena, de qua supra dictum est, Viennam delata est in rei mirabilis et memorabilis efficax argumentum.
CAPUT VIII. Translatio corporis S. Eleutherii in urbem Tornacensem.
48.
Factum est in diebus illis miraculum nulla temporis antiquitate delendum. Clarescebant magis et magis merita confessoris, laudabantur in eo magnalia 65.0082B| Creatoris. Cives igitur Tornacenses, sancti corporis absentiam amplius non ferentes, Blandinium properant, ecclesiam intrant, reliquias sanctas inveniunt, inventas accipiunt, acceptas deferunt, ut in ecclesia B. Mariae Virginis eas exponant magnificentius et recondant. Sic enim de divina Justitia credimus ordinatum, ut qui persecutione grassante latuerat apud Blandinium, ibidem acciperet quasi latentem sepulturae locum. Et qui postmodum pontificatus sollicitudinem administraverat in propatulo, clarescentibus ejus meritis collocaretur clarius in Tor Cives ergo praedicti, sancti corporis secum ferentes reliquias, revertebantur ad urbem cum laetitia, sicut exsultare victores sunt soliti capta praeda.
49.
Intuentes autem habitatores illius territorii 65.0082C| Tornacenses reliquias cum violentia deferentes,
ipsi in certamina pugnae
Succedunt, animasque in aperta pericula mittunt.
Intendunt acres arcus amentaque torquent.
Sternitur ecce solum telis, pugna aspera surgit.
Ergo sagitta volat praenuntia mortis, et hostem
Impetuosa petit: quam totis viribus actam, Motu reflexo reversam in se cum vulnere cepit, qui sagittam emisit.
Confixi propriis telis turbantur agrestes:
Pigritat affixus vaginae mucro, nec extra
De facili prodit longo torpore quiescens,
Denegat officium vario delirus in ictu.
Mira res. Quidam insectantium vulnerati, quidam etiam caecitate percussi, quidam autem in via semianimes sunt relicti. Et quia nullus civium vulnus excepit, Deo gratiarum actiones exsolvunt, et sic ad propria revertentes. 65.0082D| Laetitiaque fremunt, animosque ad sidera tollunt.
50.
Et ita cum totius gaudio civitatis in ecclesia Dei genitricis Mariae collocatum est corpus gloriosissimi confessoris. Occurrebant Sancti reliquiis paralysi laborantes; vociferabantur in platea sedentes, qui reliquiarum attactu viginti quinque numero con secuti sunt plenarie sanitates. Porrigebantur miracula de die in diem Sancti meritis. Unde et illis diebus caeci septem consecuti sunt beneficium visionis, praestante Domino Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.