Vita S. Frodoberti (Adso Dervensis)

by Adso Dervensis

Adso Dervensis

Vita S. Frodoberti

saeculo X

editio: J. P. Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 137

documentacatholicaomnia

Vita S. Frodoberti

Vita S. Frodoberti (Adso Dervensis), J. P. Migne 137.0618C

OBSERVATIONES PRAEVIAE.

1.

Vitam S. Frodoberti [S. Fraubert], abbatis ac conditoris monasterii S. Petri, in insula Germanica, prope Trecas Campaniae civitatem, « licet justo brevius scriptis alligavit Lupellus' (infra, n. 21), » ejus discipulus: cujus lucubrationem utique deperditam auxit exornavitque alter monachus Cellensis anonymus, etsi longe posterior aetate, non tamen auctoritate aut eruditione destitutus. Hunc monachum Cellensem fuisse, conjicimus ex Vitae subjectae num. 11, nec longe post translationem, tempore Caroli Calvi factam, vixisse colligimus ex num. 23, ubi de Frodoberti statura loquens ait: « Ut illi quoque perhibent, qui ejus sacratissimi corporis ossa se aspexisse fatentur. » Nisi fortean is est Adso abbas Dervensis, qui, « Odonis abbatis Cellensis precibus, Vitam confessoris Christi Frodoberti primi ipsius monasterii (Cellensis seu insulae Germanicae) instauratoris et abbatis sermone veracissimo et simplici stylo exaravisse, » saeculo scilicet decimo, legitur in libro II De Gestis S. Bercharii abbatis. Quidquid sit, solam hanc nancisci potuimus lucubrationem, cui in codice ms. monasterii Vallislucentis praeponitur carmen quoddam haud spernendi auctoris, qui saeculo VIII vivebat; subjicitur vero translatio S. Frodoberti heroico metro scripta, cum duobus sermonibus in festo S. Frodoberti habitis; quae omnia beneficio R. P. Claudii Mailletii exprioris, ex ipso monasterio accepimus.

Solum damus carmen praevium, ne eadem cum nausea recantare videamur.

2.

Monasterium insulae Germanicae in suburbio Tricassino, ad occidentalem ejusdem urbis plagam, in loco palustri Insula Germanica dicto circa annum Christi 650 aedificatum; post saeculum octavum a tumulo S. Bobini episcopi Tricassini, monachi antea amplificatorisque sui, Cella Bobini, ac saepe Cella, recentioribus monasterium S. Petri de Cella, vulgo Monstier-la-Celle appellatum est. Quo ex monasterio praeter Aldobertum et S. Bobinum episcopos, S. Robertum abbatem postea Molismensem aliosque, prodiit Petrus, Cellensis dictus, abbas ejusdem coenobii, deinde S. Remigii apud Remos, demum episcopus Carnotensis, scriptis et doctrina illustris. Nunc cella sub RR. Patribus congregationis Benedictinae S. Vitoni reflorescit.

CARMEN DE SANCTO FRODOBERTO TRECENSI ABBATE. Ex Codice Vallislucentis.

137.0599A| Qui cupis in paucis perpendere grandia verbis
En potis es parvo cernere magna libro.
Si placet antiquos studio percurrere fastus,
His placeat rebus hoc novitatis opus.
Fortia magnorum celebrantur gesta virorum;
Nos celebramus opes hic, Frodoberte, tuas.
Qui puer a primo doctrinae deditus aevo,
Imbueras teneros rore madente animos;
Indeque Luxovii vitae subjectus honestae,
Relligionis opem sumis amando fidem.
Mox Trecassinam repetens coelestibus urbem
Muneribus plenus et bonitate probus:
Lucida divinae diffundens dogmata normae,
Ut prosis multis utilitate viris.
Cella dehinc placuit, strictis habitatio septis;
137.0600A| In qua concluso fida fuit statio.
O quam multiplices dedit haec clausura labores,
Solus in astrifero dum tenet ora polo!
Sed mage mens artata suos habitura triumphos,
Quo stricte vixit, latior inde fuit.
Tunc artus paries tenuit parvissimus antri:
Nunc retinet magni spiritus ampla poli;
Cujus opus, Bobine sacer, te praeside crevit,
Antistes meritis magnificande tuis:
Per tua nunc Frodobertus ovans consulta beatus,
Continet Ecclesiae culmina celsa suae.
Hoc opus egregium quod cernimus undique saxis
Collatis fundas, altaque tecta levas.
In quibus aeterna stabilis sub laude cohortes,
Stat monachile decus, quod regit Altithronus.
137.0601A| Stant et millenae numerosa praemia palmae,
Quas haec aula suis conferet emeritis.
Hic redeunt tristi venientia lumina fronti;
Morborumque greges hic cecidere graves.
Claudus init gressum nodis compage salutis;
Hicque dedit faciles terra negata vias.
Daemonis et solitas furor hic collapsus in auras
Desinit in mentem membra redire suam.
Quos augusta premunt surgentum damna malorum,
Hic refluunt causae corporis atque animae.
Si quemquam scelerum depressit culpa nocentum,
Si petit hic veniam, hinc retulit salubrem.
137.0602A| Innumerabilium retinet liber iste bonorum
Praemia, virtutes, miraque gesta, dapes.
Quos si quis recitare velit, millena supersunt,
Pagina quae siluit, nec liber iste canit.
Nam pia facta sacris si quis comprehendere libris
Vellet, inexhaustus vinceret hora dies.
Pauca fidem faciant brevibus qui incredulus istis,
Et dubitator erit, nec potiora capit.
Jam tibi perpetuae maneant in saecula laudes,
O Frodoberte, tuo et miserere gregi.
Te retinet regnum per gaudia longa supernum;
Tandem fac tecum nos retinere polum.

INCIPIT VITA. 137.0601|

Frodobertus Tricassinas quo tempore floruerit. 137.0601B|

1.

Fuit vir vitae valde venerabilis, egregiae ac pretiosae memoriae Frodobertus, quem singulari fide et probitate sanctissimum, cive felicissimo divinitus cumulata Trecassensis oppidi tellus effudit, parentibus quidem mediocribus ortum, sed incomparabili mentis nitore clarissimum. Quippe qui inter ipsa jam tenerae aetatis primordia vas electionis manifestissime designatus, in infantis pectore spiritualem ac perfectissimum agebat virum, annorum exiguitatem sanctitatis et gratiae dote compensans. Diligentius sane temporis serie revoluta, sub rege Francorum Clodoveo Dagoberti filio, itemque Clothario juniore ejusdem Clodovei filio, hic ipse sacerdos pretiosus et abbas eximius deprehenditur 137.0601C| floruisse, cum apud praefatam urbem Trecassinam Ragnegisilus pontifex vicem apostolicam ministraret. Fuit autem idem Ragnegisilus natione Aquitanus, septimus decimus jam dictae civitatis episcopus; de quo fertur inter caetera quod basilicam B. Savinae virginis in fundo sui juris construxerit, ecclesiam cui praesidebat haeredem instituens, in quaque honorifice sepultus jacet. Vixit autem B. Frodobertus sub quinque suae civitatis episcopis, usque ad Abbonem, qui vicesimus primus ejusdem urbis pontifex exstitisse cognocitur.

Studiis traditur. Implet opere quod discit.

2.

Verum ut ad rerum ordinem recurramus, confestim ut aetas pertulit, praedicti pontificis Ragnegisili scholis parentum studio mancipatur. Ibi sanctis 137.0601D| studiis enutritus, quid fidei, quid probitatis jam in semetipso praetulerit, explicari non potest. Denique amore coelestis patriae impense flagrans, quidquid in divinis lectionibus intellectu capere poterat, mox ad effectum sancti operis instantissime transferebat. Itaque indefesso studio purissima Scripturarum fluenta frequentans, interioris hominis faciem, quasi adhibito quodam splendidissimo speculo componebat; scelusque reputabat permaximum, si vel parum quiddam legeret, quod non e vestigio efficaciter 137.0602B| adimpleret; illud secum et frequentius et familiarius replicans, non auditores tantum legis apud Deum, sed factores potius justificari (Rom. II, 13). Tum vero cerneres eum priorum sibi Patrum exempla certatim aemulanda proponentem, vixque discernere sufficeres in quo virtutum genere perfectius emicaret. Atque ut se totum Deo rationabilem victimam, et spirituale mactaret holocaustum, ad usum se continuae orationis applicuit, quietisque impatiens, apostolicum praeceptum, quod sine intermissione orandum docet (I Thess. V, 17), a seipso importunius exigebat. Jejunii vero observantiam non tam frequens quam continuus exercebat, doctus auctoritate Dominica, hoc duplici pugnandi genere nefandissimum illud daemoniorum genus posse depelli 137.0602C| (Matth. XVII, 20). Hujusmodi armaturam jam tum in divinae militiae scholis novus Christi miles adsumpserat, et coeleste nuper professus tirocinium, sese ad debellandas spirituales nequitias circumspectius praeparabat.

Daemonem signo crucis fugat.

3.

Interea his tam sanctis tamque optimis studiis non defuere livida hostis callidi tentamenta. Futurae enim in eo sanctitatis excellentiam, humanae salutis adversarius jam in annis puerilibus invidebat. Unde sicut ipso postmodum referente compertum est, cum pro discendo Psalterio scholam expeteret, crebro se diabolus ejus aspectibus ingerebat, pavidos per naturam animos ingenti minarum et formidinis arte concutiens. Verum puer divini ingenii, daemonicae 137.0602D| fraudis et versutiae non ignarus, salutaris signi clypeo non minus frontem quam pectus armabat, Deumque sibi adjutorem invocans, argumenta inimici callida viriliter proterebat.

Matri visum restituit

4.

Jamque tempus aderat, ut lucerna quae sub modii latibulis catenus fuerat occultata, sidereae claritatis in populo jubar infunderet. Namque ut cujus esset apud Deum meriti longe lateque claresceret, sibi placitam puerilis innocentiae puritatem, superna 137.0603A| dispositio dignata est miraculo declarare. Contigit itaque matrem ejus, oculorum suffragio destitutam, luminis dispendium incurrisse; cumque longam in caecitatem noctem trahens, vitam moerore consumeret, die quadam filium inter amplexus demulcens, obsecrat ut manu sua crucis signum super oculos ejus exprimeret. Quod cum ille abnueret, mater vero importunius perurgeret, tandem materna permotus instantia, invocato Domino, salutiferum signum super oculos genitricis expressit. Illico cedentibus tenebris lux amica revertitur, et parvuli merito filii magnum matri beneficium cumulatur. Hoc confestim miraculum per cuncta vulgatum, universos quidem stupore perculit, quosdam vero etiam ad sanctae vitae imitationem ardentius incitavit.

Clericus Luxovium tum celebre petit. 137.0603B|

5.

Exin praenominatus pontifex, egregiam in adolescente animi puritatem et praecelsam virtutis efficaciam contemplatus, divinis eum ministeriis imposito clericatus officio mancipavit. Posthaec charitatis sollicitudine et divini lucri studio animatus, ad Luxovium coenobium spiritualis profectus gratia dirigere instituit, ut religiosorum imitatione allectus, et ipse in virtutibus cresceret, et regioni suae postmodum sanctitatis ac perfectionis exempla dulcissima reportaret. Praeerat tunc ei coenobio Walbertus abbas, vir et religione inclytus et sanctitatis opinione famosus. Quo cum ex praecepto pontificis pervenisset, a sanctis illius loci Patribus grata exsultatione suscipitur atque in congregationis contubernium 137.0603C| deputatur. Cujus animi candor et praeclara simplicitas brevi cunctis innotuit. Mirabantur omnes in juvene humilitatem eximiam, abstinentiam incomparabilem, patientiam singularem, quodque coelestibus semper intentus desideriis vitam angelicam inter homines proferebat. Erat eo tempore praenominatum Luxoviense coenobium, in Gallicis regionibus pene singulare tam in religionis apice quam etiam in perfectione doctrinae. Qua ex causa plurimi, quibus in utramvis partem proficiendi fervor inerat, ad eumdem locum certantibus studiis undique confluebant.

Simplicitas ejus suspecta tentatur a Teudoleno.

6.

Quo ergo tempore B. Frodobertus inibi morabatur, vir apostolicus Bertoaldus Lingonicae urbis 137.0603D| episcopus, quemdam ex coenobio S. Sequani abbatem, Teudolenum nomine, eruditionis gratia illuc destinare curavit. Ad cujus diversorium B. Frodobertus frequentius accedebat, ut assolet aetas juvencula coaevorum sibi familiaritates ardentius applicare. Ille autem tanta in viro Dei animi puritate comperta, curiosa levitate impulsus, sedulo explorare coepit utrum ea simplicitas ex fonte manaret intimae puritatis, an, sicut nonnullis familiare est, subdolam mentem simulata innocentia palliaret. Ob hanc rem tam ab ipso quam a quibusdam loci fratribus ludibriis crebro fatigabatur ineptis, cum tamen ille nulli contradiceret, neminem laederet, sed nec laesus vicem referret. Ita enim vitam instituerat 137.0604A| suam ut illatas injurias patientia vinceret, illud Davidicum frequentius replicans: Ut jumentum factus sum apud te (Psal. LXXII, 23). Itaque simplicitatem infucatam mundanae semper astutiae praeferebat, eligens ludibriis stultus effici saeculo, ut posset sapiens esse in Deo.

Eximium simplicis obedientiae exemplum edit.

7.

Una igitur dierum cum se ad praefati Teudoleni hospitium contulisset, ille ludibrii simul et experimenti gratia rogavit eum, ut ad cujusdam fratris in monasterio cellulam pergens, circinum ad se deportaret, asserens usum illius sibi esse necessarium in scribendo. Ille dicto citius gressum rapuit, atque ad designatum fratrem rapido cursu pervenit; qui et simplicitatis ejus conscius, et ludibrii ob quod 137.0604B| directus fuerat non ignarus, medium molae collo ejus imposuit, utque id ad diversorium Teudoleni quam citissime ferret obnixius imperavit. Nihil ille cunctatus, exceptum onus ferebat aequanimiter, quanquam ita lapidis pondere gravaretur, ut vix alternis passibus promoveret incessum. Inter haec reverendissimum virum Walbertum abbatem obvium habuit, cui hoc ipsum a nonnullis fratribus jam fuerat nuntiatum. Cernens igitur venerabilis abbas ovem Christi mansuetissimam injusto fasce gravari, altius ingemuit, et hujus afflictioni, et illorum condolens levitati. Moxque vehementius increpatum impositum onus humeris dejicere imperat, causamque perquirit diligentius qua se tantopere fatigaret. At vir summae innocentiae, scribendi usibus asserit 137.0604C| esse necessarium quem ferebat circinum, dicens quod ex praecepto Teudoleni ad cujusdam fratris cellulam deportaret. Cum enim esset omnimode astutiae expers, quid esset circinus penitus ignorabat, hoc tantum esse existimans, quod impositum collo ferebat. Tandem abbas simplicissimum viri animum conspicatus, pietatis intuitu erumpit in lacrymas, accitisque eis qui sanctum virum tanta crudelitate fatigare praesumpserant, acrius solito increpat, ac pro facti temeritate debitae satisfactionis poenitudinem indicit. Hisque ita correptis, caeteri deinceps fratris injuriis temperarunt. O virum angelicae puritatis participem, et Salvatoris nostri imitatione felicem, qui sicut ovis ad victimam ductus est, et cum male tractaretur, non aperuit os suum! 137.0604D| Fidenter dixerim, inquam, praeceptis evangelicis singulariter parens, percutientem se non repercuteret, atque mille passus a quolibet angariatus, duo millia ultro properaret (Matth. V, 41). Utque amplius inferam, si quis eum ad supplicium protraheret, poenalem ei crucem imposuisset, sponte susciperet, mansuetisque ferens in humeris, Christum Dominum sequeretur.

Trecas reversus ab episcopo retinetur. Quadragesimale jejunium rigide exercens, ab episcopo probatur.

8.

Annis posthaec pluribus interjectis, ad urbem Trecassium pro episcopi sui desiderio et parentum visitatione cum quibusdam fratribus remeavit. Aliquot sane diebus apud praefatum suae urbis antistitem 137.0605A| commoratus, redeundi unde venerat licentiam postulabat. At pontifex saniori usus consilio, tantum ac talem virum a se dimittere non sibi fore integrum arbitratus, violenta hunc auctoritate retinuit. Sancto igitur Quadragesimae tempore accedente, in secretiore se cellula condens, cum orationis et vigiliarum instantia, acerrimis se coepit jejuniis coarctare. Cum enim semper incomparabili abstinentiae virtute polleret, his tamen diebus austeriorem sibi carnis macerationem corporis sui hostis indixerat, adeo ut plures continuosque dies absque ullius cibi adminiculo consummaret. Denique annorum curriculo recurrente, dum se duabus vel tribus Quadragesimis hujusmodi crudelitate conficeret, haec vitae illius institutio ad notitiam defertur pontificis, nec defuere 137.0605B| malevoli, qui sanctitatem ejus invido dente carpentes, dicerent eum, aut latenter edere, aut corpus suum inedia velle perimere. Proxima igitur imminente Quadragesima, pontifex talium curiosus, intra porticum ecclesiae cellulam ei constituit, in qua solitae devotionis officio, abstinentiae tempora consummaret. Saepius namque cellam ex improviso penetrabat episcopus, certius cupiens experiri quanto ferveret studio sanctitatis, quantamque in virtute abstinentiae superna pietas illi gratiam ministraret. Moxque criminatorum fallacia patuit, et sanctae conversationis ejus sinceritas episcopali curiositate probata refulsit; quodque antea simulationi deputabatur, ad divinae laudis transiit incrementum.

Oleo sacro morbos curat. Crucis signo fugat daemones.

9.

137.0605C| Ex eo tempore fama beatitudinis ejus longe lateque personuit, adeo ut ex remotioribus quoque locis infirmantium ad eum catervae confluerent, sanctitatis ejus merito sospitatis beneficia reposcentes. At vir Deo dignus in humilitatis arce persistere cupiens, nil de se praesumere, nil unquam passus est suis viribus assignare. Oleum tantummodo benedicens, super aegrotos Christi nomen obnoxius invocabat, quo peruncti, receptis viribus, votorum compotes ad propria remeabant. Jam vero in effugandis daemonibus ea virtutis praestantia praepollebat, ut cuicunque energumeno in fronte vel pectore signum crucis imprimeret, mox ejus compellente imperio malignus spiritus effugatus abiret. Jure enim tanta ei potestas in expulsione daemonum applaudebat, 137.0605D| ut eis fiducialiter imperaret, qui totum se divinorum submiserat obedientiae praeceptorum.

Suas virtutes suis propalat.

10.

Erat mos viro sanctissimo, ut siquando cum discipulis colloquium familiare inserebat, quae a se clam gesta fuerant, aedificationis vel exempli gratia eis narraret, bona scilicet opera sua non arroganter ostentans, sed sapienter et humiliter manifestans, ut et divina laus per ipsum imo in ipso cresceret, et audientium animos ad sanctae imitationis studium informaret. Quantum enim favoris vel jactantiae refugus fuerit, cultus vitae solitariae declaravit.

Clodoveo juvante coenobium condit. 137.0606A|

11.

Denique humanae conversationis ardens vitare collegia, sollicita secum frequentius mente volvebat, quonam loco suae professioni ac proposito opportunum habitaculum collocaret. Et quanquam plurimi nobilium regionis, sanctitati ejus familiarissime cohaererent, ineptum tamen duxit a quoquam eorum partem agri vel praedii postulare, non sibi solum, sed etiam posteris consulens, ne religiosa fraternitas, quam ipse in sacro habitu aggregare cupiebat, a quolibet saecularium pro loco suae habitationis quid inquietudinis vel molestiae pateretur. Quocirca divino aspirante consilio regiam profectus ad aulam, munificentia Clodovei illustris quondam regis Francorum, locum quemdam palustrem in suburbio Trecassinae 137.0606B| urbis obtinuit, qui antiquo ritu Insula Germanica vocabatur. Deinceps vero post decessum Clodovei, filium ejus Clotharium secundo anno regni ejus expetens [ anno 656], annuente venerabili Balthilde regina ejusdem Clotharii matre, super praefato loco privilegium regiae auctoritatis denuo meruit adipisci. Quod quia in Archivis coenobii nostri usque hodie continetur, hic quidem inserere superfluum duximus, quoniam legere cuique volenti inpromptu adesse fatemur.

12.

Erat autem locus idem partium quidem fisci, tamen, ut dictum est, paludibus refluens ac crebra lacunarum eruptione scaturiens, arbustisque refertus silvestribus, bestiarum potius ac serpentum quam hominum frequentiae competebat. His itaque 137.0606C| regum auctoritatibus instructus, quodque est maximum superno auxilio roboratus, horribilis loci squalores expetiit, dataque principali opera, virgultis erutis, lacubusque siccatis, spatium habitationi congruum praeparavit. Ibi cellula oratorioque Frodobertus constructo, cum paucis primo quidem fratribus solitarius vixit divinae contemplationi deditus, et angelicis semper actionibus occupatus.

Monasterium rebus et personis auget. Inde plures ad episcopatum assumpti.

13.

Inclytus ergo Frodobertus jam tunc coepit amplificare sibi suisque concessum habitationis locum, patrimonii sui quaecunque fuerunt praedia possessionesque ex integro in commune inibi contradens, et quaestum copiosum servorum, ancillarum, agrorum 137.0606D| praeterea et vinearum, sub testamentis, quae hactenus habentur, dato pretio instantissime acquirens. Sed et mox parentes illius viri beati largissimas ei rerum gazarumque suarum condonaverunt portiones instrumentis ex lege rite perfectis. Processu vero temporis, locus idem religiosorum frequentia in robur incrementi convaluit, nobiliumque eo confluentium largitate ditatus, rerum ac possessionum terminos dilatavit; sed et congregationis monasticae numerus in dies copiose succrescens, nobile ac famosum reddidit usquequaque coenobium. Nec illud praetereundum, quod ex ejusdem loci coenobitis 137.0607A| B. Frodoberti vitam institutionemque sequentibus quamplures postmodum in urbe Trecassium exstitere pontifices, inter quos Aldobertus vir summi ingenii et praecipuae sanctitatis; itemque Bobinus, natione Aquitanus; quorum uterque ipsi loco ingentia commoda contulere, intra extraque quibus possibile fuit amplificando modis, sicque in plenitudine bonorum operum diem ultimum consummantes, intra septa basilicae ejusdem monasterii nobilem sortiti sunt sepulturam. Quibus ita digestis rerum gestarum ordinem repetamus.

In Parthenone sancti Quintini ejus meritis vinum augescit.

14.

Florebat in sancto viro spiritualium profectuum indeficiens gratia non exemplis solum et moribus, 137.0607B| sed etiam miraculorum splendore solemni commendata. In quo quanta fuerit largitas, quantaque affluentia charitatis, una ipsaque simplici relatione constabit. Contigit eum quodam tempore in puellarum coenobio, quod B. Quintini martyris nomini consecratum, intraque urbem situm est, duo vini vascula triginta ferme modiorum capacia commendasse, quod locus idem ei esset familiarissimus, ac speciali charitatis glutino copulatus, ejusque eruditioni ac regimini peculiariter mancipatus. Nam cum pro suae sanctitatis merito ab omnibus principali reverentia coleretur, id sibi quisque summum deputabat bonum, si ejus familiaritati vel mediocriter conjungi meruisset; utque in omnibus et apud omnes sese affectuosius ageret, deque omnibus incunctanter 137.0607C| praesumeret, cunctis gratissimum et peroptabile erat. Cumque illic saepe charitatis officio, ad sumendum poculum plurimos convocaret, die quadam apothecariam solito cellam ingressus, pavimenti faciem vini exuberantia reperit superfusam; veritusque ne forte vasculi incontinentia liquoris dispendium provenisset, fratrem, qui secum forte venerat, os superioris meatus inspicere praecepit. Quo facto (mirum dictu quod est) vinum superne redundans aspicitur; satisque aperte constitit quod quanto hauriebat propensius charitas, tanto benigna Creatoris largitas hausta profusius reformabat. Ejus nimirum hoc factum creditur pietate, qui cum nos misericordes esse jubeat et dare indigentibus, ut nobis quoque plurima dentur; in qua tamen 137.0607D| mensura tribuimus, in eadem nobis remetiendum nihilominus repromittit (Matth. VII, 2; Marc. IV, 24). Est enim manus divina non larga solum, verum etiam dives et proflua. Nec metuendum ne forte largitatem sequatur inopia, quoniam, ut ait Apostolus: Qui seminat in benedictionibus, (II Cor. IX, 6) etc; quique administrat semen seminanti, et panem ad manducandum praestabit, et multiplicabit incrementa frugum justitiae nostrae (Ibid, 10).

Sanctos pie colit.

15.

Familiare fuit praeterea viro Dei supernam patriam infatigabiliter sitienti sacra loca devotius 137.0608A| circuire, sanctorumque martyrum vel confessorum festivitates, siquando revoluto anni circulo recurrissent, debita cum veneratione suscipere. Nam illud sibi specialiter indixerat, ut sacrorum dierum ferias peculiari quadam observatione tractaret, ut putares cum ipsis jam martyribus commori, nec jam terrenae molis usibus detineri.

In festo S. Quintini a daemone in oratione turbatur.

16.

Ita quondam adveniente splendidissima solemnitate B. Quintini martyris pretiosi, a monasterii ipsius abbatissa, Rocula nomine, caeterisque sanctimonialibus religionis gratia invitatus est, ut officiis divinae celebritatis vir sanctissimus interesset, tantaeque festivitatis gaudia, sanctitatis ac meritorum sublimium lampade illustraret. Nam excepta 137.0608B| devotione erga sanctos incomparabili, etiam illud eum sacra loca festis diebus frequentare cogebat, quod eis spirituale regimen adhibebat. Nec distulit quin veniret, devotarum Deo sanctimonialium desideria reputans non debere frustrari. Expleto igitur sacrarum vigiliarum officio vespertino, vulgique multitudine ad nota diversoria redeunte, vir sanctus in ecclesia perstitit, seque ipsum secretis orationibus mancipans, spirituales excubias exercebat. At praefata abbatissa, quid sanctus vir gereret non minimum curiosa, cum quibusdam sanctimonialibus in basilica se occultans, egregiam orationis instantiam compunctionisque illius largissimam ubertatem sedulo cum sororibus mirabatur. Mox saluti humanae contrarius, feliciumque operum quam maxime aemulus 137.0608C| adfuit inimicus, qui mundissimum Dei holocaustum, etsi non penitus tollere potuit, veneno tamen suspectae fraudis foedare tentavit. Nam candelabrum, cui cereus impositus erat, subvertit, exstinctoque lumine, quod noctis et tenebrarum esset amator evidenter ostendit. Vir tamen Domini in orationis studio perstitit; nec mundanis tenebris fuscari potuit, cui Christus auctor et fons luminis praesentissimus fuit; cujus exterior oculus etsi nocturnis tenebris caligavit, mens tamen intima, semperque ad contemplandum Deum purissima, verae lucis lampade coruscavit.

Ab energumeno ridetur.

17.

Interea paucorum dierum interlabente curriculo, 137.0608D| ad basilicam B. Aventini confessoris, ejus gratia ex more Christi famulus accedebat. Cumque jam fores ecclesiae perintraret, contigit quemdam energumenum daemone exagitante vexari; qui rabida peste captivus, cum miserum os in amentia verba laxasset, inter caetera famina pectoris furiosi, B. Frodoberti saepius nomen ingeminans, sancto viro verbis procacibus insultabat, quod eo sacras exercente vigilias, solatium luminis detraxisset. At miles Christi strenuissimus, diabolicae fraudis conscius, nulla hostis arte concuti, nulla potuit minarum intentione terreri, cui Christus erat praesidium, et contra hostiles machinas inexpugnabile firmamentum. Quin 137.0609A| potius quanto adversum se certamina daemonum acriora cognoverat, tanto se robustius ad spiritualem pugnam contra invisibiles nequitias praeparabat.

Angelicas voces audit.

18.

Operae pretium est illud quoque fidelium auribus tradere, quod ei saepe, annuente Domino, secreta coelestis curiae pandebantur; et quoniam semper mente in coelestibus habitabat, haustum supernae jucunditatis divina ei pietas frequentius propinabat, ut tanto ad hanc ardentius curreret, quanto suavitatis ejus dulcedinem appetentius degustasset. Die enim quadam venerabilis Theudecarius ejusdem abbas suburbii, visitationis pariter et instructionis suae gratia ad eum venerat, ut mos erat cunctis per circuitum religiosis hunc ipsum sanctum virum frequenter 137.0609B| expetere, quatenus ejus et exhortatione instrui, et benedictione possent sanctissima roborari. Cum itaque circa horam fere tertiam Frodobertus Spiritu sancto plenus, cum praefato viro Christianissimo Theudecario abbate, fructuosum ac spirituale colloquium sereret, audivit angelorum choros harmonica suavitate ineffabilique concentu coelestes hymnos ad sanctae et individuae Trinitatis gloriam concinentes. Cujus canorem dulcedinis postquam aliquandiu attonitis auribus hausit, praefatum Theudecarium huic miraculo testem adhibuit. Quo etiam postmodum referente, ad notitiam plurimorum res tam mirifica decurrit. O beati viri meritum singulare! qui quamvis adhuc mundi incolatum ageret, voces tamen agnoscebat in coelis angelicas, Redemptore 137.0609C| nostro hoc illi divinitus largiente, qui discipulis suis hora tertia Spiritum sanctum misit de coelo.

Furiosam mente restituit.

19.

Quaedam ejusdem regionis mulier, Bertha a parentibus nuncupata, sensus rectitudine perdita, miserae dementiae alienationem incurrerat, quae humanae cohabitationis contubernium fugitans, vaga semper et instabilis incertis sedibus ferebatur. Hanc parentes anxii ad beati viri praesentiam perduxerunt. At ille visceribus pietatis commotus infelicis sortem indoluit; seque mox in orationem corruens dedit, profusis lacrymis alienae lucraturus commercia sanitatis. Nec diu dilata sunt supernae clementiae munera copiosa; namque ut ab oratione 137.0609D| consurgens vivificae signum crucis capiti ejus imposuit, mox miserabili cedente dementia, plenitudinem sensus sospitatis integritate recepit, longoque vivens postea tempore, ad sanctitatis ejus testimonium, suae secum circumtulit gaudia sospitatis. His et hujusmodi virtutibus gratissimum sibi militem divina excellentia provehebat; quemque in superni regni apice eminentissimum collocare decreverat, in hujus quoque saeculi excursu insignem ac celebrem reddere per frequentia miracula non cessabat.

Morbo correptus diem mortis praedicit.

20.

Jam enim tempus e proximo ferebatur, quo athletam suum Christus a periculoso mundi hujus agone subtraheret, atque in statione castrorum coelestium 137.0610A| victorem quietissimum solidaret. Jam, in quam, tempus aderat, ut pro multorum sudore certaminum, pro singularis abstinentiae cruciatibus, pro universis denique operibus pietatis, fessum jam corpore bellatorem ad sese reciperet, atque in paternis mansionibus collocatum gloriae et honoris stemmate decoraret, aeternitatisque et immortalitatis amictu circumdatum angelis insereret, apostolis sociaret. Itaque facili corporis aegritudine corripitur, qui tamen animo indeficiente robustus, bravium aeternae remunerationis prosequi nitebatur. Jamdudum enim ut Christo coesset, corporeae molis praeoptabat carcere solvi; quanquam propter instructionem fidelium, in carne esse necessarius probaretur. Cui ad summae securitatis solatium hoc etiam muneris 137.0610B| divina majestas adjecit, ut eidem sacri sui transitus diem a saeculo revelaret. Qua tandem revelatione percepta, totum se mox ad divinitatem contulit, nec mori metuens, nec corporeae dispositionis dispendium reformidans; verum id secum saepenumero volvens, quoniam si terrena hujus nostrae habitationis structura dissolvitur, multo melior in coelestibus praeparatur. Quinetiam illi anteactae vitae conscientia terroris minimum, fiduciaeque plurimum conferebat, quod non praesenti saeculo, sed Deo vixerat; quod suae voluntati divinam semper praetulerat, quod praemiis coelestibus indefesse suspirans, Deum sibi prae oculis posuerat esse praesentem. Igitur aegritudine invalescente, discipulos convocat, eisque quam ex divina revelatione perceperat, sui diem 137.0610C| transitus declarat. Cumque grex mitissimus de vigilantissimi pastoris decessu simul et absentia tristaretur, altius exhortationis sermone concepto, omnes compescit a fletibus, congratulandum potius sibi quam dolendum affirmans, quod qui hactenus exsul vixerat, nunc patriae redditus ad sui Regis convivium vocaretur. Illud vel maxime saepe contestans, ut normam sanctae institutionis, quam ipso et docente didicerant, et operante conspexerant, inviolabili tenore usque ad vitae terminum conservarent.

Ecclesiam novam die natali Domini postulat dedicari. Episcopo recusante, vitae inducias impetrat.

21.

Interea dies Dominicae nativitatis coelo terraque festivissimus, ac toto orbe colendus illuxerat. 137.0610D| Accitis itaque duobus nominatim discipulis, Leone scilicet viro sanctissimo, qui tum in eodem suburbio abbas mitissimus existebat, itemque Lupello, qui vitae et conversationis ejus insignia, ut ipsius scripto declaratum est, licet justo brevius litteris alligavit, ad Abbonem virum reverentissimum ejusdem tunc urbis antistitem summa eos celeritate direxit, obnixius supplicans, ut oratorium quod ipse honori apostolorum principis in superius descripta palude construxerat, die ortus Dominici consecraret. Creverat siquidem opitulante Deo monachorum congregatio, et majorem quam prima fuerat alteram construxit ecclesiam. Qua pontifex supplicatione percepta, atque apud se rationabiliter expenso negotio, 137.0611A| prudenti moderatione excusavit factum, asserens illud die qua petebatur minime posse compleri; quod eum cum clero suo et festivitatis officiositas cumulatius occuparet, et consuetudo ecclesiastica eo die id fieri nullo modo consentiret. Discipuli festinantius remeantes sancto Patri responsa pontificis detulerunt; quod ille pertractans diligentius et rationabile esse perpendens, elevatis manibus in coelum et lacrymis ora perfusus: Parcat, inquit, mihi Dominus, vosque filii indulgete, quod minus circumspecte negotium cogitans, fraterni atem vestram in eundo et redeundo casso labore compulerim. Ne tamen sancta mens suis usquequaque desideriis frustraretur, divina est pietate consultum. Siquidem sacri obitus dilatione percepta, in octavum Dominicae 137.0611B| nativitatis diem spatium vitae produxit, ita Domino vota ejus sanctissima prosequente, ut una eademque die per manus jam dicti pontificis, et basilica consecrationem, et gleba sacri ejus corporis acciperet sepulturam.

Lector coram eo Evangelium legens, capitis dolore liberatur. Sanctus moritur.

22.

Itaque cum juxta morem Christianae observantiae Kalendis Januariis Dominicae circumcisionis celebritas immineret, ad felicem transitum urgente aegritudine sancta anima citabatur. Nec sic tamen a sanctis monitis linguae officium continebat, assistentes sibi discipulos indefessus exhortans, quatenus inter se insolubile charitatis vinculum custodirent, atque in exhibitione salutaris obedientiae persistentes, 137.0611C| timorem Dei semper sibi ante oculos revocarent. Jamque sole ad telluris infima declinante, praefatum Lupellum, qui ei familiarius obsequi consueverat, maturius praecepit evocari. Eo coram adducto, ut sacrum Evangelium ante se legeret imperavit. Ille autem dolore capitis acrius torquebatur. Cumque, ut ipse postmodum retulit, ad parendum sanctis imperiis quamvis aegre animum appulisset, in ipso mox legendi exordio ita universus dolor abscessit, ut nil doloris, pristinae nil molestiae resideret. Interea per totius noctis excursum Deo semper intentus, cum inter spiritualia colloquia hora succederet, expleta solemniter a fratribus in ecclesia psalmodiae et orationum quantitate, universos denuo jubet adesse discipulos; dumque ante eum textus 137.0611D| passionis legeretur Dominicae, sub oculis omnium sancta anima carnis exuta velamine, felici decessu coelestia penetravit.

Gibitrudi et sanctimonialibus sui desiderium relinquit. Procerae fuit staturae.

23.

Et illo quidem ita ex humanis assumpto collegiis, extemplo reverentissimus nepos ejus Waldinus, qui postmodum loco avunculi in eodem ipsius monasterio abbas successit, gressu concito in coenobio S. Quintini ad memorabilem Gibitrudem abbatissam perveniens, sancti viri obitum nuntiavit. 137.0612A| Illico omnium pectora novus quidam et pene intolerabilis dolor irrupit, parsque salutis absumpta putabatur tanti Patris absentia succedente. Universo itaque sanctimonialium coetu in fletum et lacrymas erumpente, venerabilis abbatissa viscerali commota pietate, rapto cursu ad sancti viri exsequias quam celerrime properavit. Cumque inter eos de funeris diligentia tractaretur, illa perquirente an loculus tumulando praeparatus corpori adesset, responsum est, emptum quidem esse a quodam illustri viro Walberto nomine lapideum monumentum, verum proceritati corporis ejus nullo modo convenire. Fuit enim ibi sacratissimus vir non solum animo splendidus, sed etiam venusto et procero corpore speciosus, ut illi quoque perhibent, qui ejus sacratissimi corporis 137.0612B| ossa se aspexisse fatentur. Missis itaque raptim ministris ad id devehendum, mox mirum in modum miraculo claruit quod summi esset meriti, cui funebres exsequiae parabantur. Nam cum idem Walbertus quosdam e domesticis direxisset, qui emptum sarcophagum iis qui illud deferre venerant assignarent, superna dispensante clementia, tanta eos alienatio mentis elusit, ut pro vasculo breviore quod emptum fuerat, aliud spatiosius et capacius, quod sibi idem Walbertus praeparaverat designarent. Quod illi vehiculo imponentes, ad locum quo vir sanctus se tumulandum decreverat, quam citissime perduxerunt. Ita omnipotens Deus, cui cura est de omnibus, nec ipsis quidem cineribus electi sui famuli quidpiam deesse passus est opportunum.

Sepelitur ab episcopo post ecclesiae novae dedicationem. 137.0612C|

24.

Universis igitur ad usus sepulturae pertinentibus elegantissime praeparatis, supradictus reverendissimus pontifex, abbatum suburbanorum clerique ac populi agmine circumseptus, ad B. Frodoberti exsequias properat, cum adhuc sacrum ejus corpus in cella Christiano more compositum jaceret. Qui primum, ut ratio expetebat, ad praefatae basilicae dedicationem accingitur peragendam; quam cum solemni officio explevisset, sacrum corpus cum reverentia elevans in ecclesiam intulit, ac die ejusdem dedicationis, Kalendis scilicet Januariis, cum hymnis et laudibus et universo ecclesiastici officii apparatu pretiose in eadem basilica, quam ipse 137.0612D| construxerat, tradidit sepulturae. Ita vir Domini terrae visceribus officiosissime commendatus, septimam Sabbati cum Christo in anima celebrat, octavam vero nostrae omnium resurrectioni generaliter repromissam interritus, imo de gloria securus exspectat, etsi corpore mortuus, meritis tamen vivacibus in perpetuum gloriosus.

Miraculis fulget.

25.

Requievit itaque in eadem basilica per quamplura annorum volumina, multo confluentium undique populorum agmine frequentatus, et pene assiduis 137.0613A| miraculorum successibus sedulo declaratus. Quis enim ad sanctam ejus memoriam fideliter oraturus accessit, quem non continuo affectus devotae orationis adjuverit? Varia denique ibi tam animarum quam corporum remedia praestabantur, dum et debilibus optata sospitas, scelerum immanitate depressis felix indulgentia proveniret. Sed et si quis capitali qualibet afflictione detentus, ad sancti se praesidium contulit, ejus consolatus beneficio, celere mox levamen invenit. Ita benignus Conditor per electissimum sui nominis confessorem multa et mirifica peragebat; quemque viventem copiosis bonorum operum stipendiis cumulaverat, mortuum quoque indefessis miraculorum titulis sublimabat. Quocirca universorum pectora mirus erga sanctum fervor accenderat, 137.0613B| ita ut plurimi contiguorum nobilium, sed et sanctimonialium feminarum, non modica locum ipsum praediorum quantitate ditarent, tam pro adipiscenda sepultura quam omnes ibidem quam maxime expetebant; quam etiam ut his qui sacro famulabantur corpori, competens alimonia non deesset, utque ii, quos ex remotis regionibus sancti fama sedulo contrahebat, impensae humanitatis officio juvarentur.

Sancti cultus unde neglectus. Prudentius novam ecclesiam remotis prius corporibus dedicat.

26.

Interea currentium temporum labente defluxu, cum et iniquitas abundaret, et multorum coepisset refrigescere charitas (Matth. XXIV, 12), universus ille erga sancti officium fervor intepuit, cultuque religionis cessante, illa olim frequentia rarescente, 137.0613C| ad tempus tepuere miracula. Hujus autem temporis vel torporis perniciosa incuria hoc ordine incurrit. Fabrica ejus ecclesiae, quam ipse (ut superius constitit) aedificaverat, in qua sacrum ejus corpus debitis obsequiis diutius fuerat frequentatum et conservatum, antiquitate operis paulatim collapsa succubuit, ac nemine fulciente, ruinae funditus dispendium traxit. In cujus loco altera cum exstrueretur ecclesia, venerabile B. confessoris corpus in crypta prioris basilicae immotum intactumque permansit. Erat per idem tempus praefatae sedis antistes, Prudentius nomine, natione Hispanus, pontificalis vitae institutione clarissimus, in divinis rebus undecunque non mediocriter eruditus. Is ad praedictae basilicae consecrationem a fratribus evocatus, diligentius 137.0613D| percunctatur utrum inter sacrandos parietes sepulta aliquorum cadavera tegerentur. Cumque comperisset inesse quamplurima, universa prius de templo eliminanda praecipit, contestans se non aliter consecrationis officium suscepturum; ignorabat enim adhuc praenominatus pontifex B. Frodoberti meritorum eximiam claritatem, temporum negligentia obscuratam: quippe qui vitam illius fide et miraculis plenam, nec lectione perceperat, nec uspiam eatenus haberi compererat.

S. Frodoberti corpus referre volens Prudentius morte praevenitur. 137.0614A|

27.

Explicita sane templi dedicatione, cum in urbem reversus miracula per sanctissimum confessorem patrata ex revolutione gestorum ejus curiosius cognovisset, primo quidem semetipsum praeteritae ignorantiae vehementius arguit, quodque tanti Patris causam minus honeste tractaverat mordaciter reprehendit, ac deinceps suae sedis archidiaconum cum universo clericorum dirigit apparatu, obnixe praecipiens, ut corpus viri praecellentissimi in ecclesiam cum ingenti reverentia referretur. Simulque terminum diemque praefixit ut ipse veniens, condigna illud honorificentia collocaret, ac sacrae translationis ejus festivitatem, publica officiositate percelebrans, 137.0614B| perpetuo ritu posteris frequentandam indiceret. Verum hujus sancti proventum desiderii, supervenientis aegritudinis pondus elusit. Nam vicina evestigio morte praeventus, quod pie disposuerat explere non valuit.

Otulfus id exsequitur. Sancti sepulcrum variis prodigiis illustratur.

28.

Itaque usque ad annum incarnati Verbi 872, qui est annus Caroli [Calvi] imperatoris et regis Franciae 31 [32], negotium restitit imperfectum. Otulfo religiosissimo ac venerabili episcopo, qui post ipsum tertius floruit, Trecassinae jam Ecclesiae gubernacula disponente, solummodo intra basilicae ambitum collocatus, a loci fratribus cauta venerabatur diligentia, nullis populorum conventibus frequentatus, 137.0614C| nulla solemni praeeminentia celebratus. Non tamen superna benignitas sidus illud perspicuum caliginosis latebris diutius passa est occultari, quin et ipsius merita mundo patescerent, et efficax intercessio populis subveniret. Ea itaque tempestate coepit se erga locum divinae praesentiae magnitudo quamplurimis fratrum ostendere, ac frequentium visionum portentis servorum Dei pectora perurgere. Nonnulli enim secretioribus per noctem vigiliis in ecclesia occupati, voces mellifluas super sepulcrum ejus quasi clericorum concinentium audiebant, alii per gyrum sepulcri disposita quasi quaedam splendidissima luminaria cernebant, ut aperte constaret, quod cui humana obsequia minus aderant, divina ei et angelica officia suppetebant. Praeterea columba 137.0614D| candoris lactei de coelis visa est descendisse, ac postquam aliquandiu circumvolitaverat, sepulcri abdita penetrasse. Per soporis nihilominus quietem pluribus videbatur, tanquam idem Pater sanctissimus, sacro emergens a tumulo ante aram apostolorum principis sese ageret, atque ad orationis studium daret. Per haec et hujusmodi portenta mirifica, luce clarius eminebat, quod confessor Domini pretiosus, inertem culturam indigne ferens, et sepulturam sibi condignius praeparari, et obsequii reverentiam 137.0615A| impensius institui decernebat. Illud quoque ad hanc rem auctoritatis non minimum afferebat, quod quibusque ad sacrum sepulcrum procumbentibus, affectus orationis et ubertas compunctionis largior affluebat; atque ut quod de eo visiones evidentissimae suggerebant cleri consummarentur affectu, omnium inexplebiliter animus aestuabat, occulta nimirum inspiratione Dei singulorum pectora inflammante, atque ad tanti effectum negotii sancti desiderii stimulis perurgente.

Translatio nova indicitur.

29.

Talibus tamque conspicuis prodigiis animati, venerabilem Otulfum pontificem adeuntes, tantique Patris prae manibus gesta ferentes, ut ipse divinae voluntatis erga sanctum et cooperator et maturator 137.0615B| existeret, instantissime supplicabant. Utque cerneres divinitatem votis famulorum fidelium usquequaque faventem, confestim episcopus intimae inspirationis ignibus animatus, eo ardore negotium suscipit, ut abbatem et fratres a quibus fuerat supplicatus, ipse postmodum ad accelerandam coepti operis efficaciam, monitis frequentibus perurgeret, indefessis precibus persistendum exhortans, ut divina pietas quos suae voluntatis conscios fecerat, votorum quoque utilium compotes esse donaret.

Tumulo reserato grana auri in osse apparent. Corpus sacrum e terra levatur.

30.

Itaque ad tanti inchoationem operis primam diem Quadragesimalis abstinentiae delegerunt, in qua ineffabilis divinae dignatio pietatis, hoc primum 137.0615C| humanae evidentiae miraculum declaravit. Accedente abbate cum fratribus ad pavimenti lapides revolvendos, lapis ille qui sacro superpositus fuerat monumento, nemine impellente ita in partem lubricus ruit, ut caeteris immobiliter persistentibus hunc summo impellentium nisu coactum violentius cessisse putares. Intellectum est ab omnibus sacri virtute corporis eum fuisse repulsum, quod pie quaerentibus ultro se videbatur ingerere. Pertinacius itaque operi insistentes, ad reverendi tandem thecam corporis pervenerunt, cujus intima debitae cautela reverentiae illis perscrutantibus, ad augmentum miraculi in quodam osse corporis sanctissimi confessoris guttae auri purissimi splenduerunt, credo illud evidentissime monstrantes thesaurum locupletissimum, 137.0615D| qui divini largitate muneris patefactus, pia fidelium diligentia tractabatur. Et ea quidem nocte sanctum pignus eo perstitit modo, continuis laudibus ac vigiliis sincerius honoratur. Crastino subeunte, pontifex maturius adesse curavit, solemnique oratione praemissa, ad sacrum tumulum reverenter 137.0616A| accessit cum fratribus psalmodiae et litaniis attente insistentibus. Ipse cum abbate et sacerdotibus sancta ossa reverenter elevans, linteisque pretiosis obducens, in loco mundissimo rite composuit, quem pontificali annulo diligentius signans, sacris de more expletis ad propria remeavit. Matris percussor horrende punitur. 31. Exinde pervigili instantia sacri compositio ornatusque sepulcri accuratius parabatur, in cujus dilatione temporis, quid miraculi per praecipuum confessorem superna dispensatio dignata fuerit declarare, nulla ratione credimus omittendum. Ratbertus quidam nomine, pagi Ledunensis indigena, adversus matrem suam pro dividendis forte alimentis in segete jurgabatur. Cumque suae parti majores 137.0616B| secernens manipulos, minores quoque matri relinqueret, illa fraudis impatiens, filium ne talia faciendo Deum in se provocaret sedulo commonebat. Tum miser furiali pectore inflammatus, effertur in matrem, crinibusque ejus sinistro brachio circumplexis, ante pedes suos miseram impudenter elisit. Quem mox divina ultio comes excepit; nam sequenti nocte sinistri oculi caecitate multatus, ejusdem quoque brachii tali efficitur detrimento, ut retro et ante semper illud motu agitans inquieto, conscientiam sceleris, exterioris quoque membri impatientia testaretur. Quin etiam in augmentum vindictae sensu subducto, amentia plectitur infelici. At mater hujusmodi acerbitate confecta, tertia die miserabili morte finivit. Pro hoc nefandissimo scelere 137.0616C| a sacerdote loci, ad Egilem, Senonicae urbis archiepiscopum, perductus est; cujus praecepto carceri mancipatus, squalores ergastuli triennio pertulit; fame deinceps invalescente dimittitur, ne inopia deficiens moreretur. Multis sanctorum locis lustratis, ad S. Frodebertum curatur. 32. Hinc ad S. Michaelis ecclesiam properat, eo loci qui ad Duas Tumbas ex antiquo vocatur: unde digressus Romam expetit, quo tunc Adrianus [secundus] papa sedem apostolicam gubernabat. Qui cum eum pergentem ad ecclesiam S. Joannis quae Lateranensis dicitur inspexisset, mirabili portento quod miser ob scelus circumferebat attonitus, ad se eum praecepit evocari, causaque ejus sollicitius 137.0616D| perquisita, benigne eum ad poenitentiam exhortatus, denuo eum ad B. Michaelis ecclesiam pergere, itemque ad se imperat remeare. A quo dimissus, cum in pagum Trecassinum fortuitu devenisset, una noctium somnio commonetur, ut ad basilicam sanctae Dei genitricis et virginis Mariae sitam in 137.0617A| villa cui Falcarias vocabulum est, candelam suae longitudinis deportaret; ad quam quia labore pariter et aegritudine fessus ire non poterat, per internuntiam personam dirigere curavit. Hinc ad S. Petri coenobium, quo B. Frodoberti pretiosa pignora venerantur, forte devenit; cumque die Dominica, quae Domini ascensionem secuta est, sacerdos ex more publicis sacris operam daret, illeque ad ostium ecclesiae orationi incumberet, vidit, ut ipse postmodum retulit, clericum quemdam juvenili decorum habitudine ad se accedere, lumbisque ejus acerrime coarctatis toto se corpore validissime concussisse. Quo impulsu in terram elisus, diu immobilis jacuit, ut pene exanimis putaretur; cujus spatio intervalli, et quietem brachii, et sensus, capitisque 137.0617B| integritatem recepit. Indeque consurgens haustu aquae percepto, prae ingenti lassitudine cum iterum obdormisset, eumdem clericum quem supra conspexit haec sibi verba familiarius inculcantem. Hoc, inquit, indumentum quo amictus es, suspende ad limina Frodoberti. (Erat autem poenitentium more cilicio tantum indutus.) Cumque de hoc sermone sollicitus, et domum Frodoberti se nescire fateretur, et non habere indumentum aliud causaretur, inter haec ab uno de custodibus excitur. Tunc ille anxius, enarrans quid viderat, Frodoberti domus quanam in parte esset sedulus exquirebat. Cumque ipsam ecclesiam comperisset, ante cujus procumbens fores sospitati fuerat reformatus, inexplicabili alacritate perfusus, templum insiluit, magnificans 137.0617C| eum gratesque persolvens, cujus beneficio et salutem receperat, et gravissimi levamen sceleris se adeptum esse gaudebat: depositoque illic cilicio ad S. archangeli Michaelis ecclesiam ex praecepto apostolico properavit. Res vere mirabilis et ad divinae pietatis praeconium solito referenda; quod ejus interventu salvatus est, cujus ne nomen quidem ante perceperat; cujus vocabulum mox ut divinitus didicit, animae corporisque salutem ejus merito se recuperasse persensit. Multa praeterea per eosdem dies, quibus sacri corporis depositio parabatur, ejus merito beneficia provenere languentibus, hisque maxime qui diversa febrium valetudine profligati, ad B. Frodoberti opem se submissius contulerunt. Translatio S. Frodoberti 8 Januarii. 137.0617D| 33. Interea temporis serie defluente, Kalend. Jan. dies illuxit, quo illum diximus mundanis exemptum laboribus ad supernae civitatis culmina subvolasse. Sed quoniam illa dies circumcisioni Dominicae specialiter mancipata, celebritatis alterius non patitur obsolescere superventu, B. Frodoberti dignitas iisdem suscepta Kalendis, minus celebris, minus videbatur esse solemnis; quod populus Dominicae festivitatis caeremoniis occupatus non haberet liberum ad B. confessoris gaudia ex voto confluere. Venerabilis itaque et memoratus Trecassinae urbis pontifex, cum abbate et fratribus participato consilio, rationi congruum judicarunt, ut in octavum abhinc diem 137.0618A| praenominata celebritas differretur, quatenus et festivitatis dignitati prospicerent, et populorum desiderio, qui erga B. Frodoberti gloriam jam tunc inexplebiliter ardebant, consultius providerent. Igitur die sexto Iduum Januariarum accedente, nocturnalis officii functione completa, sacrum corpus devotis levantes in humeris, in vicinam B. Michaelis ecclesiam detulerunt. Quod ideo eis decernere libuit, ut et populi frequentia copiosior accederet, et effectus translationis die succedente celebrior redderetur. Ibi itaque matutinalibus hymnis augustius celebratis, missis ab abbate fratribus pontifex invitabatur, qui eo quo dictum est fervore succensus, rapto agmine cleri et populi maturius adesse curavit. Tempestas commodior obtenta. 34.

 137.0618B| Quid sane miraculi tum quoque contigerit, succincta relatione constabit. Erat tempus implacidum, et, ut se habent hiberna, profusis paludibus inquietum. Noctis itaque praeteritae superventu, cum ea quae ad futurae translationis obsequium pertinebant, abbas cum fratribus praepararet; considerata aquosa temporis qualitate, anxie secum de populi superventuri inquietudine pertractabat. Et, utinam, inquit abbas fratribus, superna pietas per hujus B. Patris meritum paludis mollitiem gelu constringeret, et nivium superventu difficultatem itineris temperaret. Mox devota desideria clementia Creatoris excepit, noctemque totam glacialis rigor validissime coarctavit. Circa gallicinium vero tanta nivium congerie terra obducitur, ut universis liquido 137.0618C| claresceret B. Frodoberti patrocinio ad suae translationis occursum facultatem opportuni itineris populo praeparatam.

Translationis anniversaria solemnitas praecepta. 35. Itaque omnibus rite provisis quae tanta diei officiositas exposcebat, pretiosi gleba corporis de B. Michaelis basilica a pontifice elevata, hymnorum concentibus in sublime sublatis, in apostolorum Principis ecclesiam introfertur, tanta gaudiorum pompa, tanto tripudio populorum, ut sole clarius patesceret praecellentissimi hunc apud Deum esse meriti, cujus apud homines tanta tamque ingens gloria refulgebat. In loco igitur praeparato incomparabilis ille sanctissimi corporis thesaurus deponitur, cunctisque sepulcri ornamentis opportune compositis, 137.0618D| a parte capitis ara honori Innocentium martyrum consecratur, sacrorum quoque cultus solemnibus officiis expenditur, et festivitatis ejus privilegium, cunctis postea saeculis immutabiliter observandum pontificali auctoritate sancitur. Dies tota omnibus laetitiis afflata peragitur, quantoque studio a posteris frequentari debeat, iis primis officiis designatur. 36. Tantis itaque per B. Frodoberti merita beneficiis cumulati, grates et beneficia et gratias inexplebiles omnipotenti Deo et agimus et habemus; qui nobis sibi famulantibus, nostrae gentis, nostri ordinis peculiarem dignatus est praeparare patronum, qui loci istius et a fundamentis propagator 137.0619A| existeret, et sua illum habitatione proveheret, exemplis beatissimis illustraret, obitu sanctissimo consecraret, quique vivens signorum dote refulserat, mortuus imo feliciter immortalis, locum suum et praesentia laetificaret, et patrocinio protegeret, et 137.0620A| miraculis indeficientibus perornaret; horum omnium auctore, auspice, et cooperante immortali Deo, cui perpes gloria, infinita victoria, majestas et dignitas sempiterna, ex tunc et nunc et in omnia saecula saeculorum. Amen.