Migne Patrologia Latina Tomus 132
Vita S. Lebwini
Vita S. Lebwini (Hucbaldus S. Amandi), J. P. Migne 132.0892C
[ Praemittuntur ex Martenii amplissimae collectionis tomo I epistola Petri Cameracensis archidiaconi ad Hucbaldum et versus Judionis ad eumdem in commendationem hujus libri. ]
EPISTOLAE ET VERSUS.
EPISTOLA PETRI SANCTAE Cameracensis Ecclesiae archidiaconi ad Hucbaldum monachum et sacerdotem coenobii sancti Amandi confessoris Christi, scriptorem gestorum beati sacerdotis Christi Libuini. (Circa annum 910.) Laudat ejus librum de Vita sancti Libuini. 132.0875C|
Vestrae sancto dogmate apostolico ac totius philosophiae gemmis decusato domino ac doctore HUCBALDO monacho coenobii sanctissimi Amandi Petrus peccator archidiaconatui sanctae Cameracensis Ecclesiae deserviens, competentem instantium facilitatem, ac perpetem futurorum in Christo felicitatem.
Cum vestrae sapientiae lampas admirabilis in Galliis hac tempestate singulariter dono coelesti excellere 132.0875D| noscatur, admiratione dignum videtur, cur 132.0876C| vestra sagax prudentia, et prudens sagacitas, vestrae operae stylum super beati Lebuini Vita memorabili exaratum, mirabiliter examinandum, comprobandumque direxerit. Vere enim pusillitas meae scientiae quantulacunque fuerit, porro infra vestrae sapientiae pedes substernitur, nec disciplinae scholasticae unius auditorum vestrorum propinquat. Sed qui vos mira implevit scientia, mirabili etiam roboravit humilitate: quoniam Spiritus sapientiae et scientiae idem etiam et timoris Domini, a quo vera manat humilitas. Porro autem praeclara vestri gnomonis digestio cordati quidem et optimi viri depinxit aethereos mores, ortum, vitam, et felicem exitum probabiliter commendavit; sed inter id exsequendum vitam figuravit practichen pariter et theorichen, physicam 132.0876D| etiam in geminae descriptionis serie, ethicam vero 132.0877A| in morum sacra institutione. Porro logicam in eminentia coelestium ac sublimium rationum limavit, ut dum unius stupendam probitatem pandere niteretur, plurimorum rudis ignavia erudiretur. Revera igitur sacram in vobis Scripturam impleri novimus, quae dicit: Da sapienti occasionem et addetur ei sapientia. Legi ergo nitidum vestri sermonis florem, et inveni quod omnino mirarer, non quod ullatenus emendarem. Divinae protectionis custodia fulgurantem vestrae sapientiae lampadem perpetuo nobis incolumen conservet ad sanctae profectum Ecclesiae. Amen.
EPISTOLA ODILONIS coenobitae sancti Medardi episcopi Hucbaldo directa. (Circa annum 940.) Libellum de Vita sancti Libuini, quem ei examinandum miserat, cum laude approbat. 132.0877B|
Priscae gravitatis tenore conspicuo, etc. Reliqua vide supra in ODILONE.
VERSUS JUDIONIS in confirmatione operum magistri sui Hucbaldi Baldrico praesuli destinati.
In primis Baldrice, vale, clarissime praesul,
Nomine reque decus, nobilitatis opus.
Hoc opus est actus Lebuini Patris amandi
Hucbaldus doctor quod decorat calamo.
Hinc coelis dignus terris memorandus habetur,
Sed tu laude sua dignior exsuperas.
Cujus ob auspicium fecit quod fecit idipsum,
132.0877C| Hinc consors operis laudibus erigeris.
Hinc ita de reliquo vobis liceat mihi coram
Lectori vestro dicere quae cupio.
Lector erit vester Nitgerus, charus adelphus,
Ipse adeo studuit ut legeretur opus.
Dum vestris crebro scriptorem mulsit amicum,
Et tandem obtinuit quod bene concupiit.
Hoc ego post lectum mihi praecipiente magistro
Carmen subsigno, tunc simul hoc jubilo.
Nil melius, fateor, legi, mi lector amice,
His quae Hucbaldus scripsit et edocuit.
132.0878A| Quod dixi potes in Vitae rescire libello
Liaffirini sancti magnanimique Patris.
Hunc bene si recitas, offendis seria plura
Quae rhetor serit hic grammaticusque simul.
Et si judicio calles discernere docte,
Sermo evangelicus currit et historicus.
Omne etenim spatium sic regula dirigit artis,
Ne quem fallat iter, aut via decipiat.
Et similis Ciceronis inest constructio docta
Augustinus et hic ut docet invenies.
Dummodo cordatus, non invidus, atque detractor
Hunc recitans volvat, atque legens replicet.
Quocirca quisquis legis haec non corde sinistro,
Cum Judione simul ex animo rogita.
Hucbaldum Deus hunc dona durare per annos.
132.0878B| Post mortem carnis junge dehinc superis.
Ut te cum sanctis laudet per saecula cuncta.
Qui Deus unus, ades, trinus et ipse manes.
Amen.
Deo gratias.
Vetorum Deus arbiter
Quae dant fideles pariter,
Rogamus nostris vocibus
ut annuas propitius.
Per Libuini merita
Quo nostra solvas crimina,
Quibus quasi compedibus,
Illaqueati cernimur.
Sed quod nequimus consequi
Reatu multo saucii
132.0878C| Id Libuino tribuas,
Qui sanctis tuis nihil negas.
Hic nobis dux et praevius
Sit in periclis omnibus,
Hujus precatu territus
Facessat hostis invidus.
Hic nos purgatos sordibus
Restituat coelestibus
Ubi felici gaudio
Fruamur aevo intermino.
Amen.
INCIPIT VITA SANCTI LEBWINI. 132.0877|
- 1.
132.0877D| Dominus noster Jesus Christus propter nimiam charitatem suam, qua dilexit nos in saecula saeculorum, non solum pro nobis, sed etiam ex nobis factus homo, verus et perfectus idem Deus, Rex noster ante saecula, cum per passionem crucis resurrectionemque a mortuis seeundum nomen suum operatus esset salutem nostram in medio terrae (Psal. LXXIII), consummato divini mysterii opere, quod 132.0878D| absconditum fuit a saeculis et generationibus, nunc autem manifestatum (I Tim. III) est sanctis suis, quibus voluit notas facere divitias sacramenti hujus (Col. I), ascendens in altum, captivam duxit captivitatem (Psal. LXVII), et ut ait Apostolus: Dedit gratiam unicuique fidelium Ecclesiae secundum mensuram donationis suae, alios apostolos, alios prophetas, alios evangelistas, alios pastores constituens et doctores 132.0879A| (Ephes. IV). Inter quae innumera ejus beneficia, quae ipse largus dator per universa terrarum diffudit spatia, in Francorum quoque Saxonumque de coelo prospexit patrias: quibus salvandis et lege ejus imbuendis, atque in perseverantia boni operis confirmandis, post clara plurimorum lumina doctorum quae idem Sol justitiae ut Occidentis depellerent tenebras, proprio irradiaverat fulgore, ut et ipsi lux essent hujus mundi, unum quoque sidus eximium jam pene advesperascente istius saeculi die, sui splendoris gratia perfusum copiosissime ad eorum illuminationem dignatus est promere, Lebwinum videlicet charum sibi amicum, juxta idioma nominis sibi optime congruentis. Fertur enim a suae peritis linguae, quod Liefvuyn patriotice sit vocatus, quod 132.0879B| Romanis sonat, charus amicis. Demptis vero vel demutatis ad latinitatem quibuslibet litteris dictus est Lebvinus. Sed ecce quam dignitate plenum istius vocabuli praesagium, dum quod futurus erat opere, jam ejus praesignatum est nomine. Si enim quaeratur cujus vir iste exstiterit amicus: nequaquam mundanorum, vel mundi istius, cui non solum fuit inimicus, sed etiam crucifixus, sicut docet Apostolus: Qui voluerit amicus esse hujus saeculi, inimicus Dei constituitur (Jac. IV); sed potius mundi Conditoris servus quidam fidelissimus: inter eos vero qui audire meruerunt: Jam non dicam vos servos, sed amicos meos (Joan. XV), merito suae servitutis connumeratur. Nec ab re cuiquam videatur, quod nominis istius interpretatio a nobis studiose perquiritur. Novimus 132.0879C| denique quibusdam Patribus, etiam ante conceptionem indita fuisse vocabula; quibusdam postea immutata, quae ex propriis causis, aut praecedentibus, aut futuris constat illius fuisse competentia. Quae et ideo sacra nobis tam solerter denotat Scriptura, ut patenter innuat, non modo in istis, sed et in aliis quibusdam sanctorum nominibus quae nobis sunt animadvertenda. Satis enim talium indicant acta vel dicta quid eorum praesignaverint nomina. Unde sicut intelligi datur, et hic vir sanctus quodam praesagio futurorum tale nomen est sortitus, ut lingua patria vocaretur Dei charus amicus. Haec satis dicta de nomine ipsius. Jam nunc ad ejus gesta Deo bonisque placita hominibus, licet stolidus noster decurrat stylus.
132.0879D|
- II.
In salo quidem reposita, nobilis tamen vulgataque Britannia oceani insula, interfuso mari a toto orbe divisa, inter septentrionem et occasum sita, a vocabulo suae gentis cognominata. In ea multa et magna flumina, fontes calidi, metallorum larga et varia copia; achates lapis ibi plurimus et margaritae; cui adjacet Scotia sive Hybernia: sunt vero ibi populi multi, Britones, Saxones, Picti, Angli. Haec animalium messiumque ferax ubere fertili, diu dedita erat idolorum cultui. Postquam vero venit praedestinatum a Deo tempus miserendi ejus (Psal. X), sicut in laudabilibus viri eloquentissimi Gregorii papae gestis legimus, data sibi occasione inspiravit Deus cordi illius, ut, quoniam ipse dicebatur vir 132.0880A| apostolicus, illique commissum erat de omnibus, istius specialiter gentis fieret Apostolus. Quod pastoralis curae officium quam studiose fuerit ab eo administratum atque peractum, cooperante gratia Dei coelitus, nos sigillatim referre supersedemus, quoniam in libello vitae ipsius ter beati pontificis Gregorii satis propalatum recolimus. Hoc tantum sufficiat commemorasse, quoniam directi ab ipso fortes et fideles agricolae excoluerunt optimi cordis terram strenue bene polito linguae suae vomere, sparsimque dilatato divini verbi semine. Ac ne foret ut duplici deperiret laesione, et malarum cogitationum trito calle et volucrum spiritualium nequitiae comestione, tutari studuerunt sollicite. Insuper ne cito exortum semen propter duritiam petrae, hoc est, 132.0880B| mentis indomitae, vel propter aestum tentationum posset arescere (Luc. VIII), irrigaverunt illud indeficiente sanctae charitatis humore. Ad postremum, ubi fuerit necesse, exstirpato spinarum, id est divitiarum, quas nunc sollicitudo, nunc voluptas comitatur, angore, gavisi sunt bonam terram suo labori respondisse, et uberrimos fructus edidisse, scilicet trigesimum in casto conjugii foedere, sexagesimum in non parvo sufferentiae continentium labore, centesimum (Matth. XIII) in perceptione virginalis coronae. Cujus seminis ac messis intantum excrevit cumulus, ut non modo indigena illius patriae satiaret, verum quoque exterarum regionum famelicos pasceret. Quis enim queat explicare quot lumina doctorum verbis et exemplis perfectorum prodierunt 132.0880C| inde? Quos nostra gaudet Francia se ut veros Christi apostolos hospitio gratanter recepisse, alimoniis abundanter refovisse, rebus ac facultatibus honorabiliter munerasse, praedicantes libenter audisse, magisque monentibus se salubriter obedisse: necnon et beatas sanctorum corporum exuvias se laetatur hactenus ad suorum patrocinium veneranter custodire, sperantes pro his omnibus se partem habituros cum eis in aeterna beatitudine. De quorum sanctissimo fulsit collegio sanctus Lebwinus, ex praefata Anglorum patria oriundus; ab ipsis quoque pueritiae crepundiis, exercitiis Deum colendi deditus. Jam enim praetendebat morum conatibus, qualis piis futurus esset actibus, ut patenter daretur intelligi hunc verum Dei cultorem fore qui in lege ejus 132.0880D| meditaretur die ac nocte (Psal. I), sicut et Salomon in Proverbiis generali sententia promit de talibus: Ex studiis suis intelligitur puer si recta sint et munda opera ejus (Prov. XX).
- III.
Hinc liberalibus ac potius sacris traditus studiis litterarum, inhians, ut ait Scriptura, ad sciendam sapientiam, ad intelligenda verba prudentiae et suscipiendam eruditionem doctrinae, justitiam et judicium et aequitatem (Prov. I); ut sibi parvulo daretur astutia, adolescenti scientia et intellectus; Vigilabat ad fores sapientiae quotidie, observans ad postes ostii ejus (Sap. IX). Cumque eos exerceret assidue, optabat ut veniret in se spiritus sapientiae, deprecatusque Deum ex totis praecordiis dixit: Da mihi, Domine, 132.0881A| sedium tuarum assistricem sapientiam; mitte illam de coelis sanctis tuis, et a sede magnitudinis tuae, ut mecum sit et mecum laboret, ut sciam quid acceptum sit coram te (Sap. VI). Haec eo saepius deprecante, occurrit ei ipsa, quae circuit quaerens dignos se, et ostendit se illi hilariter, et obviavit illi quasi mater honorificata, stans in summis excelsisque verticibus, in mediis semitis juxta portas civitatis in ipsis foribus. Erat autem, ut jam ante nos per quemdam sui amatorem de ea dictum est, reverendi admodum vultus, oculis ardentibus, et ultra communem hominum valentiam perspicacibus, colore vivido, atque inexhausti vigoris, quatenus ita aevi plena foret ut nullo modo nostrae crederetur aetatis, statura discretionis ambiguae. Nam nunc quidem 132.0881B| ad communem se hominum mensuram cohibebat; nunc vero pulsare coelum summi verticis cacumine videbatur. Quae cum altius caput extulisset, ipsum etiam coelum penetrabat, respicientiumque hominum frustrabatur intuitum. Haec aedificaverat sibi domum, ubi exciderat sibi columnas septem, atque immolans victimas suas miscuit vinum et posuit mensam suam, misitque ancillas suas ut vocarent ad arcem et ad moenia civitatis, dicens: Si quis est parvulus veniat ad me; itemque insipientibus: Venite, comedite panem meum, et bibite vinum quod miscui vobis. Relinquite infantiam et venite, et ambulate per vias prudentiae (Prov. IX). Tunc inter numerosos copiosae plebis auditores placido vultu respiciens humilem Lebwinum quem ante saecula 132.0881C| praescierat et praedestinaverat fore sibi charum amicum, voce amicabili affata est illum: Ego, inquit, diligentes me diligo, et qui mane vigilaverint ad me invenient me (Prov. VIII). Principium me adipiscendi, timor Domini: Intellectus bonus omnibus facientibus eum (Psal. CX). Haec aure audiendi audiens sanctus vir Lebwinus, exsultavit in Domino cor ejus et dixit: Ego servus tuus et filius ancillae tuae (Psal. CXV). Gressus meos dirige secundum eloquium tuum ut non dominetur mei omnis injustitia. Deduc me in semitam mandatorum tuorum, quia ipsam volui. Ecce concupivi mandata tua, in aequitate tua vivifica me (Psal. CXVIII). Exinde oleo laetitiae (Psal. XLIV) perfusus ab ea, proficiebat de die in diem amicitiae ejus gratia. 132.0881D| Et ne quis forte putet, postposita rerum gestarum serie, nos quaedam veluti fabulosa ac frivola, ut iste beatus vir ad notitiam semitarum sapientiae ejusque agnitionem contenderit commentatos esse: si sobrius lector vel auditor exstiterit, volumus pro certo noverit haud aliter cuique inerrato viandum esse, ut ipsius desiderabilem queat speciem inspicere. Constat enim firmissime, quoniam quisquis praesignatos hujuscemodi progressionum gradus quibus ad eam incedendum conscenditur, praetermiserit vestigare, et nullo modo philosophandum esse.
- IV.
Ergo quoniam hic beatus ab ineunte aetate toto conamine has prosecutus est vias prudentiae, sic maximam promeruit praerogativam divinae gratiae. Per hanc denique inerat ei cautae circumspectionis 132.0882A| efficacia, ut velut oculatum animal ante et retro incederet in omnibus mandatis et justificationibus Domini sine querela (Luc. I). Erat enim vir magnae abstinentiae, sibi parcus, egenis largus, ore serenus, corpore castus, lectionibus sacris, vigiliis et orationibus indesinenter intentus, sermone jucundus, qualitate morum sobrius, omnique bonitate praeditus. His et hujusmodi pollens virtutibus adeptus est honorem clericatus. Quam dignitatem gradus et vocabuli credens divinitus collatam, sibi agebat studio pervigili, ne morum operatio suo nomini dissentiret. Κλήρος enim Graece, sors vel haereditas dicitur Latine. Unde et appellantur clerici, quod de sorte Domini sunt et quasi de ejus haereditate peculiari, sicut in Testamento Veteri levitas ex filiis Israel ut proprios 132.0882B| assumpsit sibi, vel ideo, quia vicissim illi qui vere sunt clerici praeter Deum nullam concupiscant haereditatem in hac regione mortali, exspectantes viva spe illam incorruptibilem et incontaminatam et immarcescibilem, conservatam in coelis (I Petr. I), per ipsum et cum ipso et in ipso (Rom. II) se posse consequi, sicut et ipse eis repromittit dicens: Ego haereditas eorum (Ezech. XLIV), meditantes jugiter et dicentes: Dominus pars haereditatis meae et calicis mei, tu es qui restitues haereditatem meam mihi. Funes ceciderunt mihi in praeclaris: etenim haereditas mea praeclara est mihi (Psal. XV). His intentus vir sanctus Lebwinus ac sedulo recolens quid de clericorum moribus his pene verbis a sanctis institutum sit Patribus, abstinuit a vulgari vita et conversatione, a mundi 132.0882C| voluptatibus et spectaculis, a saeculi pompis, a conviviis publicis, ab usuris et turpium lucrorum occupationibus, a fraudibus et ab ipsa cunctorum criminum matre avaritia; non officia ac negotia saecularia, non gradus honorum sectans per ambitionem, non pro beneficiis medicinae Dei captans munera; dolos et conjurationes, odium, aemulationem, obtrectationes fugiens atque invidiam; non vagis oculis, non infreni lingua aut petulanti, tumidoque incedens gestu; sed mentis pudorem atque verecundiam, simplic ostendens habitu et incessu, obscenitatem sic verborum sicut et operum penitus exsecrans, visitationes viduarum ac virginum, ac contubernia extranearum feminarum nullatenus appetens, castimoniam 132.0882D| immaculati cordis et corporis perpetuo conservare studebat. Inter haec debitam praebens senioribus obedientiam, nullo se jactantiae vitio extollebat, et quid plura? Lectionibus, doctrinis, psalmis, hymnis canticisque spiritualibus exercitio jugi insistebat, profecto sciens quia tales oportet clericos esse, qui divinis cultibus se mancipandos student exhibere. Unde et ipse Deo talem exhibens se, post tantae continentiam vitae detonso rasoque capite non capillos posuit urendos sacrificii veteris igne (Num. VI), sed ut verus Nazaraeus consecrans perfectionem devotionis suae obtulit totum se hostiam viventem sanctam, Deo placentem (Rom. XXI), quae ureretur assidue sancti Spiritus igne, ut fieret obsequium ejus rationabile (Rom. XII), et illud signum 132.0883A| onsurae, quod figurabatur in corpore ageretur in illo, in quo Christus habitat in interiori homine, videlicet ut exterius abscissis crinibus, interius cunctis resectis criminibus, enitesceret denuo innovatis sensibus quasi comis rudibus. Praeterea gestans quasi tiaram veri sacerdotii in detonsa superiori capitis parte, necnon exprimens in inferiori dignitatem regalis coronae, gaudebat munus impleri in se hac typica similitudine, quod beatus apostolus Petrus universali collatum gaudet Ecclesiae. Vos, inquit, estis genus electum, regale sacerdotium (I Petr. II).
- V.
Igitur vir Domini Lebwinus, in talibus virtutum profectibus, aetate simul et probitate morum adultus, vere per omnia irreprehensibilis clericus, singulis sensim secundum instituta canonica dignitatis 132.0883B| ecclesiasticae conscensis gradibus, eligitur ad officium presbyteratus, ut qui scientia et operatione perfectus erat, caeteros doctrina instrueret, exemplo ad bene agendum provocaret. Liberalis siquidem sui nominis et commissi officii exsecutor, satagebat sollicite esse et videri presbyter, id est senior: non dierum prolixitate numerosior, non canitie capitis honoratior, sed augmento meritoque virtutum provectior, ut de eorum fieret numero qui a Moyse, praecipiente Domino, eliguntur. Congrega, inquit, mihi septuaginta viros de senioribus Israel, quos tu nosti, quod senes populi sint ac magistri, etc. (Num. XI). Tales namque presbyteri non subrogantur in sacerdotio favore populari, sed eliguntur a Moyse duce populi Christiani, 132.0883C| quos ipse novit, qui eis talem gratiam contulit, quod sapientiae et sanctitatis merito senes sint populi. Et quia stant coram eo statu justitiae inflexibili, merentur ejus spiritus participatione munerari, completurque in ipsis quod dicit Omnipotens ad Heli: Glorificantes me erunt glorificati (I Reg. II). Quorum senum gloria, sicut dicitur in Proverbiis cap. XX, canities est: haud dubium illa, de qua legitur alibi: Cani sunt enim sensus (Sap. IV), id est, sapientiae viri et aetas senectutis vita immaculata. His ergo donis spiritualibus praeditus, digne dignus sacerdos effectus est Lebwinus explens verbis et actibus nomen et officium sacri ducatus, pura mente mundisque manibus, 132.0883D| ut expedit sacerdotibus cooperatione Spiritus sancti conficiens, et dans sacramenta vivifica populis fidelibus, congruis unumquemque docens exhortationibus, pro suae professionis ac morum qualitatibus.
- VI.
Enimvero is qui operatur in suis omnibus et velle et perficere pro bona voluntate (Phil. II) suo gratuito munere operatus est in famulo sibi fideli Lebwino illud velle quod nullatenus a suo velle poterat discrepare; saluti videlicet lucrandarum animarum jugiter inhiare, et continuam huic desiderio operam dare, ut sicut de speciali gratia apostolatus beati Petri et sui ipsius Paulus protestatur, dicens: Qui operatus est in Petro in apostolatum circumcisionis operatus est et mihi inter gentes (Gal. II): 132.0884A| ita et nos fidenter de hoc nostro dicere audeamus apostolo, quia et ipse operatus est Lebwino inter Francos et Saxones. Unde quia ad eosdem docendos ab eo est destinatus pro sui qualitate officii non inconvenienter dicetur apostolus, quod in lingua Latina sonat missus: Denique sicut suis ipse praecepit discipulis, dicens: Ite, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, docentes eos servare omnia quaecunque mandavi vobis (Matth. XXVIII). Ita et hunc suum affatus discipulum, velut eodem imperio praecepit ei praefatas docere gentes catholicae sacramenta fidei, tingere baptismo salutari et exinde praecipere omnia servare mandata sibi. Et sicut de Paulo et Barnaba in apostolorum Actibus legitur 132.0884B| quod imperaverit Spiritus sanctus: Segregate, inquiens, mihi Barnabam et Saulum in opus quo assumpsi eos (Act. XXV), sicque ad docendas profecti sunt gentes simili, ut ita dictum sit, modo, ejusdem sancti Spiritus imperio, qui dividens singulis, prout vult, operatur omnia in omnibus (I Cor. XII), ille fidelis servus ac fortis operator Lebwinus in opus sibi a Domino injunctum segregatus est et assumptus.
- VII.
Cui etiam ut non solum cum apostolis, sed et cum patriarchis digna foret operis communio, ipsius summi sacerdotis Abrahae proponitur imitatio. Nam quomodo illi praeceptum est a Deo: Exi de terra et cognatione tua, et veni in terram, quam tibi monstravero (Gen. XII), et ejus protinus ille paruit 132.0884C| imperio; ita et iste vir venerabilis hoc audito ac veluti sibi specialiter delegato, ad exemplum beati patriarchae, huic irrefragabiliter inhaesit edicto. Exiens ergo impigre de terra et cognatione sua, posthabita insula Anglorum, evectione navali Trajectum petiit, castrum Wiltenburg antiquitus dictum, modo vero Trajectum; ubi reperiens quemdam venerabilem virum nomine Gregorium, ex nobili Francorum sanguine procreatum, a beato Bonifacio archiepiscopo olim a pueritia enutritum, gradu ecclesiastico presbyterum, sed tunc pro tempore episcopalis officii in eodem castro vel etiam parochia vicarium, exposuit ei omnem suae peregrinationis sibique commissae 132.0884D| praedicationis textum. VIII. Quia vero gratia Gregorii boni discipuli mentio optimi facta est magistri Bonifacii, non indignum videtur tanti praesulis dignam cunctorum memoria, licet succincte, relationem fieri. Hic denique vir ex praedicta Anglorum patria progenitus, a pueritia Deo dicatus, cum succrescentis aetatis profectibus de die in diem sapientiae et totius sanctitatis augeretur profectibus, sanctae paupertatis ac suae peregrinationis spontaneam viam ingressus, officium quoque plurimis evangelizandi populis, Dei gratia sibi cooperante, aggressus, sub Carlomanno et Pippino Francorum principibus apud apostolicam sedem legatione Germanica functus, discretioni clericorum ac favori populorum annuentibus 132.0885A| praefatis principibus, ab ipso papa Gregorio Graeca Latinaque lingua satis erudito, qui alterius Gregorii successor ab illo mirabili doctore Ecclesiae beato Gregorio Anglorum apostolo, ordine pontificatus fuit vicesimus sextus. Moguntiae civitati ordinatur archiepiscopus, et qui antea vocabatur Winfridus, gratia meritoque bonorum factorum, ut quidam volunt, dictus est Bonifacius. Qui vir, sicut de eo legitur, praedicatione sua Thuringos, Hessos atque Austrasios ad fidem rectam religionemque Christianam, a qua diu aberraverant convertit, necnon et monasteria monachorum et virginum primus in Austrasiae partibus construxit. Hic etiam inter egregia bonorum actuum insignia, ut non modo sua sed et aliorum quoque praesulum 132.0885B| vigilantia catholica propagaretur, augmentaretur atque confirmaretur Ecclesia, annuente sibi Carlomanno, auctoritate fultus apostolica, in castro Wittenburg, quod nunc Trajectum dicitur, constituit ut episcopalis esset cathedra. Cumque idem gloriosus Carlomannus felici nimium commutatione terrenum ac temporale respuisset regnum ut coeleste mereretur adipisci quod est aeternum, profectusque Romam ad beatorum limina apostolorum, clericatus ibi suscepit habitum non post multum temporis in monte Soracte aedificato monasterio ad summae perfectionis ascendens gradum in coenobio beati Benedicti professus monachum, optimam cum Maria dilectrice ac dilecta Domini visus est elegisse partem quae juxta Domini promissum, 132.0885C| a nullo electorum eam perseveranter desiderantium auferetur in aeternum (Luc. X). Regni vero quod ante deviserant, et principatus sui Pippino fratri cessit fastigium. Sed Pippinus totius ditionis compos effectus, consultu papae Zachariae et unanimi Francorum, consensu per unctionem sanctissimi archiepiscopi Bonifacii Suessionis civitate habito conventu, rex appellatus et regali est sede donatus, repudiato ac tonsurato Childerico, qui casso nomine antea rex vocabatur. At ubi B. pontifex Bonifacius verbum Dei evangelizans Frisonibus cum casso nomine antea rex vocabatur. At ubi beatus pontifex Bonifacius verbum Dei evangelizans, Frisonibus cum suis comministris, ut ferunt, quinquaginta duobus martyrio est coronatus, jam dictus 132.0885D| vir Gregorius ejus quondam discipulus, in praefato residens castro, bonus imitator magistri, quod ab eo didicerat, impiger exsecutor exercebat.
- IX.
Cui cum sanctus Lebwinus, ut jam diximus, retulisset, quid secundum Dei voluntatem gereret animo, ille gavisus in Domino, animatum consilio et fotum auxilio direxit eum ad locum sibi divinitus demonstratum secus Iselam fluvium, ut fieret velut quidam limes certissimus atque fortissimus in Francorum Saxonumque confinio, ut sicut lapis mediastinus vice lapidis illius vivi, summi, angularis positus, ut et ipse duos in unam reciperet fidem populos venientes ex diverso (I Petr. II). Chari denique sui Lebwini sibi devotam respiciens humilitatem inspector 132.0886A| mentium Deus fecit illi magna quia potens est (Luc. I) in omnibus, ut evangelizaret Francis et Saxonibus sanctum et terribile nomen ejus (Psal. CX). Adhibuit quoque illi abbas Gregorius socium quemdam venerabilem virum ex discipulis sancti praesulis Willibrordi, nomine Marcellinum. Sed, o quam mira alacritate noster aestuat animus, facta sibi mentione super talibus viris, nec patitur quin saltem per transitum de tanto praesule Willibrordo quid suus exprimat stylus. Et hic etiam vir Deo plenus, de Britannia gentis Anglorum progressus, pro aeterna patria a sua peregrinus, Romam venit beati Sergii papae temporibus, qui a beato doctore Gregorio papa exstitit vicesimus, quique angelica visitatione commonitus, sanctum hunc honorifice 132.0886B| suscipiens virum, ordinavit eum Frisonum genti episcopum, vocans cognomento Clementem. Is autem, credito sibi non dispar officio, ut sapiens architectus, non suas imposuit operas super alienum fundamentum: sed eradicato primum denso aggere spinarum, fodit in altum, et super firmam, quae est Christus, petram stabile fidei collocavit fundamentum. Tum lapides e diversis colligens diversarum qualitatis et quantitatis ad eamdem structuram coadunans, eos qui scabiosi et sordidi erant, aqua munda purificare studuit. Satagebat autem ille fortis operarius ut circumcisi undique conquadrati fierent atque politi, in suis commissuris apti ad fabricam operis sui. Et quoniam non materiales erant illi lapides, sed animales 132.0886C| et rationabiles, hortabatur eos verbis beati Petri dicens: Deponentes omnem malitiam et omnem dolum, et simulationes, et invidias, et detractiones, sicut modo genii infantes, rationabiles, sine dolo lac concupiscite, ut in eo crescatis in salutem: si tamen gustatis, quoniam dulcis est Dominus. Aa quem accedentes lapidem vivum et ipsi tanquam lapides vivi superaedificamini in domum spiritualem (I Petr. II). His atque aliis hujusmodi sanctis praedicationibus fera gentilium edomans corda, innumera diabolicae parti detrimenta, et non modicae Christianae societati intulit augmenta. Et quia sibi tradita Domini sui fideliter erogavit talenta, jure ut bonus et fidelis servus ipsius penetrare meruit gaudia. Praelibatis summatim his paucis pro commemoratione 132.0886D| Willibrordi, beati praesulis chari nostri Lebwini insistamus gestis.
- X.
Veniens igitur vir Dei cum suo collega Marcelino ad praemonstratum sibi locum a Deo, usus es aliquandiu viduae cujusdam, quae Abachilda vocabatur, hospitio, et nihil veritus animositatem gentis illius insudabat quotidie Evangelicae praedicationi, instantius ostendens, neglecto Deo vivo et vero, vacuis ac per omnia superfluis inservire eos idolorum cultibus. Quid immorer multis? Salutaribus ejus monitis edocti crediderunt quotquot ad aeternam vitam erant praeordinati. Quorum etiam sumptu compactum est primo oratoriolum in loco Wilpa vocitato, versus occidentalem Iselae fluminis oram. Nec multo post, accrescente sensim numero fidelium, 132.0887A| aliud majus versus orientalem ejusdem fluminis partem ei construxerunt oratorium, et juxta illud ejus habitationi congruam domum: ubi sanctus Domini quotidiana vigiliarum ac missarum Domino vota persolvebat, et confluentes ad se verbi divini pane cibabat cunctisque se cernentibus gratiosum vultu, verbis ac moribus exhibebat. Unde et quam plurimis eorum etiam nobilioribus speciali affectione charus erat. Interea hostis antiquus, totius semper bonitatis invidus, cernens sibi minui, quos per beatum Lebwinum Christo constabat consociari, sategit per suae malignitatis fautores, ut multum de eo furiosae conquestionis murmur haberetur inter populares. Aiebant enim: Quidnam est illud phantasma vagabundum quod suis praestigiis 132.0887B| alienat mentes, infatuat sensus, mores pervertit nostrorum? Nonne cernitis quod jam multos a suae qualitatis statu corruperit et quasi deliros effecerit? Ergo antequam nos omnes in posterum ille fascinationis suae fraudibus circumveniat, ocius perquiratur, effugetur, aut potius pessundetur, vel cum sua illa magica scena [magicali] vivus flammis addicatur. His continuatis irruunt, et apposito igne ecclesiae domum concremant, et quoscunque Christianos ibidem reperiunt, ab eodem loco insectando longius proturbant. Dominus autem qui custodit omnes diligentes se (Psal. CXLIV) famulum suum ab eorum insectatione eripuit atque ad multorum salutem illaesum custodivit. Sed neque beatus vir illorum territus saevitia ab evangelizandi cessavit instantia, sed 132.0887C| ut fortis athleta sumpto fidei scuto et salutis galea (Ephes. VI) ad iterum rediviva atque fortiora se praeparavit discrimina.
- XI.
In Saxonum gente priscis temporibus neque summi coelestisque regis inerat notitia ut digna cultui ejus exhiberetur reverentia: neque terreni alicujus regis dignitas et honorificentia, cujus regeretur providentia, corrigeretur censura, defenderetur industria; sed erat gens ipsa, sicuti nunc usque consistit, ordine tripartito divisa. Sunt denique ibi qui illorum linguae Edlingi, sunt qui Frilingi, sunt qui lassi dicuntur, quod in Latina sonat lingua, nobiles [ingenuiles], ingenui atque serviles. Pro suo vero libitu, consilio quoque, ut sibi videbatur, prudenti, singulis pagis principes praeerant singuli. Statuto 132.0887D| quoque tempore anni semel ex singulis pagis, atque ex iisdem ordinibus tripartitis, singillatim viri duodecim electi, et in unum collecti, in media Saxonia secus flumen Wiseram et locum Marklo nuncupatum, exercebant generale concilium, tractantes, sancientes et propalantes communis commoda utilitatis, juxta placitum a se statutae legis. Sed etsi forte belli terreret exitium, si pacis arrideret gaudium, consulebant ad haec quid sibi foret agendum. Hunc sciens imminere conventum Christi miles Lebwinus, destinavit animo se illuc iturum, quo aut suo regi acquireret copiosum fidelis exercitus numerum, aut fortiter contra hostes dimicans, gloriosum victoriae suae reportaret triumphum. Interim tamen 132.0888A| contigit divertisse ad domum cujusdam illustris ac potentis viri, nomine Foleberti, cujus inter plures quos charos habebat, quibusque ipse charus erat, familiare praestabat contubernium. Qui cum maximo illum excipiens gaudio ait: Gratulor, quidem, mi dilecte, opportune te nunc advenisse; denique mihi, pro te sollicito, gratam exhibes tuam praesentiam. Sed quorsum tendas, mihi pandas velim. Cui vir sanctus: Est, inquit, animus, superna juvante gratia, concilium invisere Saxonum. Ad quem ille: Cum tuae sanctitatis merito quamplurimis nostrorum acceptus habearis, non ignoro quosdam tibi inimicari, et vitae tuae libenter insidiari. Unde rogo, ut, me audito, aliorsum te vertas modo, vel domum redeas, vel tuum familiarem Davonem petas, quousque 132.0888B| peracto concilio tutius nos quoque revises. Cumque hujusmodi sermonibus dissuadere conaretur athletae Christi, sancto quo agebatur Spiritu animatus, constanter respondit: Nullatenus praeterire queo, sed neque audeo quod ipse meus rex Christus Jesus Deus et Dominus mihi agendum instituit, cujus praetergredi mandatum nefas esse perpendo. At ille: Vitae, inquit, tuae timeo. Et vir Dei: Dominus ait, mihi adjutor; non timebo quid faciat mihi homo (Psal. CXVII). Sic ejus firmatam perspiciens faciem, moestus tandem acquievit.
- XII.
Instante igitur temporis articulo, quo ipsius concilii afforet concio, adsunt quorum intererat, coetu undique secum agglomerato. Adest et bonus miles Lebwinus, non ut ignavus vel desidiosus, sed ut 132.0888C| strenuus et officiosus, lumbos mentis suae in veritate succinctus, lorica justitiae indutus, pedes in praeparatione Evangelii pacis calceatus, scuto fidei protectus, galea salutis capitatus, assumpto gladio spiritus quod est verbum Dei, armis justitiae virtutisque ejus a dextris et a sinistris circumdatus (Ephes. VI). Et cum his omnibus muniretur intrinsecus, non tamen competentia deerant ornamenta morum extrinsecus. Clericali siquidem schemate insignitus, sacerdotali quoque infula decoratus, ac velut quid divinum praesignans fulgore vultus, crucis signum praeferebat manibus, utpote sui regis antesignanus; necnon et Evangelium Christi, quod jugiter mente recolebat, ore praedicabat, et opere exercebat, brachio quoque gestabat. Omnis itaque concionis illius 132.0888D| multitudo ex diversis partibus coacta, primo suorum proavorum servare contendit instituta, numinibus videlicet suis vota solvens ac sacrificia. Quae cernens agi sacrilegia Lebwinus, Christi fortis athleta, zelo zelatus pro Domino, ut olim Elias propheta (III Reg. XVIII) in media illorum prorumpit agmina, et ex improviso vociferans, exaltat vocem suam ut tuba, annuntians palam et redarguens scelera eorum. Audite, inquit, omnes, audite me, et non tantum me quantum eum qui loquitur vobis per me. Mandata illius vobis profero, cujus omnia sunt imperio atque judicio subjecta. Ad haec cum illi attoniti respexissent, aspectumque viri et habitum mirantes, conticuissent, ille praefatus sic institit: 132.0889A| Auscultate, attendite et scitote quia Dominus creator coeli et terrae, maris et omnium quae in eis sunt, ipse solus unus et verus est Deus. Ipse fecit nos et non ipsi (Psal. XCIX), neque est alius praeter eum. Simulacra quae deos esse putatis, quosque a diabolo decepti venerando colitis, aurum vel argentum, aes, lapis, aut lignum sunt; non vivunt, non moventur, neque sentiunt. Opera enim hominum sunt, nec cuiquam alii, nec sibi possunt auxiliari. Ergo Deus solus bonus, solus justus, cujus misericordia et veritas manet in aeternum, condolens tam miserabili vos daemonum seductos errore hac me praecepit fungi legatione, ut vetusti poenitentes erroris ad eum convertamini recta et sincera fide, cujus creati estis bonitate. In ipso denique vos et 132.0889B| nos omnes vivimus, movemur et sumus (Act. XVII). Si illum fideliter agnoscentes poenitentiam egeritis, et baptizati in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti fueritis, et mandata ejus obedienter servaveritis, ipse vos ab omnibus servabit malis, et concedens tranquillitatem pacis dabit hic jucundari temporalibus copiis, et in futura vita omnibus aeternaliter perfrui bonis. Si autem praecepta ejus saluberrima nihil feceritis [nullificaveritis] et iniqui cordis errorem corrigere nolueritis, scitote quia patiemini judicium poenae gravioris de contempta admonitione ejus benignitatis. Ecce enim ex sententia oris ejus, quae est immutabilis pronuntio vobis, quia, nisi his monitis obtemperaveritis, jam celerrime veniet vobis malum inopinatae tribulationis. 132.0889C| Praeordinavit namque Rex coelorum omnium saeculorum, regem fortem, prudentem et acerrimum, non de longinquo, sed de proximo, instar torrentis rapidissimi properantem ad emolliendam duri cordis vestri ferocitatem et comprimendam rigidae cervicis contumaciam. Qui (Carolus Magnus) vehementi impetu vestram aggrediens regionem, gladio, vastitate, incendio et exterminio cuncta depopulabitur, et ut vindex irae Dei quem semper exacerbastis, vos quidem partim mucrone concidens perimet, partim egestate tabescere faciet, partim perpetui exsilii moerore consumet. Conjuges vestras ac liberos passim ad serviendum distribuet, et si qui residui fuerint, ignominiosos suo dominio subjugabit, ut de 132.0889D| vobis jamdudum jure praedictum videri possit: Et pauci facti sunt et vexati sunt a tribulatione malorum et dolore (Psal. CVI).
- XIII.
Talia beato viro prophetali spiritu praeconante, illi daemoniaco bacchantes spiritu, pleni furoris et insaniae perstrepunt undique clamore confuso: En ecce adest seductor ille, sacrorum nostrorum et totius inimicus patriae; aequum est ut debitas sumat suo sanguine poenas. Tum vero ex proximis sepibus palos rapiunt, detruncant et exacuunt, ut veluti assolet fieri, lapidibus, sic eum illis sudibus perimerent. Sed taliter inardescente adversus virum sanctum furore malignantium, Deus suorum protector fidelium protexit illum sub velamento alarum suarum. Denique sicut ipse Dominus Jesus olim a 132.0890A| perfidis Judaeis ad supercilium montis ad praecipitandum perductus, suae virtutis potentia transiens per medium illorum ibat illaesus (Luc. IV), sic et iste famulus suus ejusdem Domini sui munimine circumseptus per medium se necare cupientium et ipse transiit intactus. Inter ipsos tamen quidam fuerant sanae mentis, quorum corda Deus tetigerat, qui haec fieri in sanctum Dei omnimodis prohibebant. Quorum unus caeteris honoratior, nomine Bruto, stans in eminentiori loco, ita protestatus est: O viri, quicunque adestis cordati, auribus percipite verba oris mei: Frequenter ad nos quarumdam gentium Nortmannorum, Sclavorum ac Frisonum venerunt legati, quos more solito cum pace suscepimus, verba legationis diligenter tractavimus, et honorifice auctos 132.0890B| muneribus ad propria remisimus. Et ecce nunc legatus summi Dei deferens nobis mandata vitae ac nostrae salutis, non solum spretus et contemptus est a nobis, sed etiam insectatus injuriis, ac pene subiit discrimen mortis. Quam vero sit potens, qui illum destinavit potenter ostendit cum de manibus nostris eum tam potenter et mirabiliter eripuit. Unde et ea quae comminando vobis prophetavit futura, sive ventura procul dubio experiemini nimium vera, dum ea judicio Dei sui, qui tam potens est, nobis fuerint illata. Hujuscemodi redargutionis ac potius terroris sermonibus perculsus aliquantulum est immansuetus eorum animus, et communi decreverunt consensu ne a quoquam impeteretur ille Dei nuntius, sed quocunque vellet ire absque ulla laesione pergeret securus. 132.0890C|
- XIV.
Igitur sanctus et humilis corde Lebwinus, ab insectatione malignantium divina virtute tutus, benedicebat Dominum quia laudabilis et gloriosus est in saeculum. Videns autem se non posse assequi ponendo pro fratribus animam quem summopere desiderabat martyrii fructum, licet abnegando seipsum et tollendo crucem suam post Christum, crucifigendo carnem cum vitiis et concupiscentiis in fame et siti, in vigiliis ac jejuniis et laboribus plurimis, quae cuncta libenter ac patienter pertulit, longum in pace traxit martyrium. Indeficientem tamen in se retinens plenum fervore charitatis animum, injunctum sibi a Deo sui apostolatus efficaciter administrabat 132.0890D| officium. Quis enim digne sufficienterque valeat ejus doctrinae et verborum gratias enarrare quibus multos ab iniquitate convertit? De hoc namque viro recte per prophetam praedictum est: Lex veritatis fuit in ore ejus (Mal. II). Itemque: Labia sacerdotis custodiunt scientiam et legem requirunt ex ore ejus, quia angelus Domini exercituum est (Ibid.). Quo evangelizante verbum veritatis parata est sedes Dei in corde populi sibi credentis, et testimonia ejus credibilia facta sunt nimis (Psal. XCII). Sermo denique ipsius audientes omnes in fide et opere aedificabat et fervorem sanctae charitatis inflammabat. Ad hoc illud concurrebat quod maxime sermonem docentium corroborat, quia quod ore monebat, opere exercebat. Post innumera igitur ab ipso patrata sanctarum virtutum 132.0891A| documenta pariter et exempla, cum nullius pene temporis interpolarent spatia quibus aut sui aut simul aliorum profectus non quaereret emolumenta, exemplificatum virum sanctissimum in totius sacrae religionis, Deoque beneplacitae conversationis gratia, jam agmina reposcebant coelica, concivem sibi debitum et praedestinatione divina et morigeratione sibi condigna.
- XV.
Praesentabantur quoque Deo angelico ministerio chari Lebwini vota, quae mente et opere vocis suae erant harmoniae consonantia, sic ad ipsum jugiter proclamantia: Quam dilecta sunt, Domine virtutum, tabernacula tua! Concupiscit et deficit in his anima mea (Psal. LXXXIII). Itemque: Sitivit in te anima mea. Quam multipliciter tibi caro mea ut videam 132.0891B| virtutem tuam et gloriam tuam (Psal. LXII); et iterum: Sitivit anima mea ad Deum vivum, quando veniam et apparebo ante faciem Dei mei? (Psal. XLI.) Sed quia hoc ejus inexplebile desiderium mentis retardabat sarcina corporeae molis, nec aliter adipisci poterat aedificationem ex Deo, domum non manufactam aeternam in coelis (Hebr. I) nisi fieret dissolutio domus suae terrestris hujus mundanae habitationis, ille qui est igneus fons animarum, qui in effigiatione hominis fovens elementa, dissona dedit esse consona, decrevit haec in beato viro, ut jam resoluta seorsum proprios revocarentur in ortus et caro in suam redigeretur originem, spiritus iret ad eum qui misit illum. Missis ergo ad exsequenda conspicius suae dispositionis cooperatoribus, qui sunt administratorii 132.0891C| spiritus in ministerium missi propter eos qui haereditatem capiunt salutis (Hebr. I), jubet rescindi ligamina pectoris. Relaxantur artus, expediuntur latebrae, animaeque difficiles morae. Illa tandem reseratis sibi claustrorum januis, exilit alacris, ac luce clarius mirantibus jungitur coelicolarum turmis, cum quibus hymnizando penetrat aulam regni coelestis, pridie Idus mensis Novembris, et percipit a benigno remuneratore suo haereditatem incorruptibilem et incontaminatam et immarcescibilem (I Petr. I), conservatam sibi cum omnibus sanctis, quam oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quam illi et omnibus se diligentibus Deus ab aeterno misericorditer praeparavit (Isa. LXIV; I Cor. II), atque praeparatam huic juxta sui praesagium nominis sibi charo 132.0891D| amico dignanter attribuit, affatus illum alloquio amicabili: Euge, chare mi, euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam, intra in gaudium Domini tui (Matth. XXV). Hinc illa sancta sancti viri anima secretarium laudis aeternae ingressa, primaque beatae immortalitatis stola induta, ineffabili exhilarata laetitia, utpote perenni vivens gloria, concinnenti cum omnibus sanctis spiritibus melodia decantans alleluia, fugiter Deum in aeterna collaudat saecula.
- XVI.
Sane pura ac munda corporis ejus urna in qua reposita fuerat felix anima, quae multos cibaverat velut coelesti manna humore reconditur cum debita honorificentia in ecclesia portus Daventriensis. 132.0892A| Cui loco hoc inditum constat vocabulum a Davone quodam, honorifico ac potenti viro, S. Lebwino, dum adhuc viveret, familiarissimo. Ecclesia autem ipsa ab eodem sancto viro et quibusdam fidelibus, ut jam diximus, constructa, sed ab infidelibus exusta, iterumque est reaedificata, scilicet tempore quo primum ad dandam scientiam salutis (Luc. I) incredulis olim Saxonibus, per beatum doctorem Lebwinum visitavit eos oriens splendidissimus illuminare in tenebris, et in umbra mortis sedentibus, ut in viam pacis dirigeret eorum gressus ipse sol justitiae Christus, in saecula benedictus (Ibid.). Decursa igitur, utcunque potuimus, de gestis beati confessoris Christi Lebwini narrationis serie, libet pauca de inventione ejus subnectere. 132.0892B|
- XVII.
Post felicem illius ad coelestia transitum hostis instinctu maligni contigit Saxones, quorum maxima pars adhuc in infidelitate durabat, basilicam qua sacrum corpus jacebat humatum, iterum succendere, et cuncta circumquaque vastare. Et cum per triduum ejus quaererent sepulcrum, Deo providente, reperire nequiverunt. Unde accidit ut idem locus diu solitudinem pateretur.
- XVIII.
Interea Gregorio venerabili abbate, cujus supra mentionem fecimus, ab hac instabili habitatione in domum aeternitatis migrantes, consanguineus ejus Albricus dignitatem suscepit Trajectensis cathedrae. Qui cum haberet quemdam virum Deo dignum, sibi speciali affectu devinctum, nomine 132.0892C| Ludgerum, postmodum pontificali honore sublimatum, sic affatus est eum: Mi frater charissime Ludgere, cum noverim ea quae ad divinam pertinent religionem studiose exquirere, hortor ac postulo, loco illi quo sacrum corpus Lebwini Christi sacerdotis reconditum fuit, te curam impendere, et ut a te, Deo revelante, inveniri valeat, magnopere elaborare atque ad concinnandas Deo laudes templum inibi super illud aedificare. Qualis etenim quantusque vir fuerit, tua fraternitas optime novit. His acquiescens monitis egregius Ludgerus, omni adhibita sollicitudine, agrum in quo thesaurus ille erat absconditus excolit pro viribus, similis homini bonam margaritam quaerenti studiosus. Et quamvis minime quod desiderabat valeret invenire, moestus oppido tamen 132.0892D| intra spatium loci quo putabatur contineri, coepit basilicam aedificare. Sed bono viro bona quaerenti non defuit manifestatio bonitatis Domini. Visum denique ei est in somnis sanctissimum Christi sacerdotem Lebwinum secum loqui, et sui detegere locum sepulcri, seque ita affari: Laudabile, inquit, ac Deo placitum tuum approbo studium, mi frater amantissime Ludgere, quod ad honorem nominis Dei templum jam olim dirutum conaris restruere. Mei vero membra corpusculi reperies remoto hoc quem erigis, pariete australi. At servus Domini Ludgerus nihil haesitans de visione, aggregati Christi plebisque plurima concione atque subruto quem erigebat pariete, in loco sibi praeostenso, quod desiderabat, se 132.0893A| gavisus est invenisse. Oblata itaque Deo, ut dignum erat, in hymnis et psalmis gratiarum actione, dilatari fecit spatium aedificii illius quatenus inibi laudaretur thesaurus a se, Domino revelante, repertus. Quantum denique sit pretiosus ab eo tempore 132.0894A| usque in praesens signis declaratur ac virtutibus quae per ejus merita in suos fideles operari semper dignatur ineffabilis potentia benigni Jesu Dei et Domini nostri. Qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum. Amen. (no apparatus)