VenFor.ViSMa9 88 Venantius Fortunatus530-609 Parisiis J. P. Migne 1850 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin Vita S. Maurilii 1. Maurilius Mediolanensis oppidi indigena exstitit, parentibus splendidissimis, et ab ipsis pene cunabulis a beato Martino, qui illis temporibus Mediolani sibi monasterium collocaverat, sacris litteris institutus est. Sed beato Martino Arianorum perfidia de civitate illa expulso, sanctus Maurilius ibidem demoratus est, quousque a beato Ambrosio, ipsius civitatis episcopo, officium lectoris accepit. Interea patre ejus, qui totam Hesperiam pene regebat, defuncto, secundum praeceptum evangelicum (Matth. XIX), relicta matre, omniumque rerum suarum cupiditate habendi, sub Juliano tunc Caesare, Martinum, qui tunc Turonicam regebat metropolim, expetiit, et tandiu cum eodem moratus est, divinis occupatus officiis, usque dum caeteros ecclesiasticos gradus gratiamque sacerdotii invitus, Martino cogente, susciperet. Adepto itaque sacerdotii honore, arctiorem quam inter monachos ducere diligens vitam, ut solus solum liberius Dominum sequi valeret, Martini admodum doctrinis eruditus, et aeque benedictionibus roboratus sese invicem osculantes et multum flentes, ab eodem ipso nolente discessit, et Andegavorum aggressus est urbem. Audiens autem haud longe ab ipsa super Ligerim fluvium in villa quadam fanum fore antiquissimum, diversis idolorum culturis dedicatum, ibidem advenit. Videns autem quod humana virtute non posset evelli, ad Dominum mente conversus, orabat ut ipse fanum, ubi diversis erroribus mentes fraudabantur humanae, quod ipse non poterat, destrueret. Mox ergo divinitus ignis, e coelo demissus, quidquid simulacrorum et immunditiae ibidem reperit, sub momenti hora consumpsit. Eliminata igitur omni spurcitia, honorabilem Christi fundavit Ecclesiam, ipsamque postmodum fore vicum instituit. Ibi bissenis degens annis, multis se jejuniis et orationibus sedule Domino mancipabat: ubi etiam virtutibus multis claruit.
2. Nam in praedio quod Pontiacense vocatur erat vir quidam, Saturnus nomine, quem ex utero matris suae ambas manus aridas habentem, in hanc vitam natura produxerat. Qui dum eleemosynis ad plenam pervenisset aetatem, quadam nocte per visum admonitus, audivit vocem dicentem sibi: Vade ad virum Maurilium, et deprecare ipsum ut signum sanctae crucis super manus tuas faciat: et statim sanaberis. Expergefactus, cucurrit ad virum Dei, provolutusque pedibus ejus, totus infusus lacrymis, suppliciter deprecabatur ut sibi manum imponeret, exponens illi visionem. Tunc beatus Maurilius tota die et tota nocte jejunans, et in precibus solo prostratus perseverans, pro aegroto fideliter precabatur. Mane autem sequenti crucis signum super manus infirmi deposuit, et extemplo sanas reddidit. 3. Non multo post tempore, mulier quaedam Nannetensis incola, male a daemonio vexabatur, quam toto corpore debilem, sed et caecam, lumine privato, reddidit. Quae geminis vincta catenis a fidelibus ad virum Dei deducta est. Altera vero die, ubi in eam sanctus sua lumina direxit, mox illam daemonium deseruit. Tunc crucis signo lumen reddidit, et quae catenis vincta ad beati viri deducta fuerat ecclesiam, libera et incolumis repedavit ad propria. 4. Sub ipso fere tempore, dum quidam pastores in eadem regione dominorum suorum pecora pascerent et vigilarent, eorum unus dum noctu pecora custodiret, mordetur a vipera. Cujus virus se repente per omnes pueri venas infudit, et totum hominem in tumorem convertit. De quo cum nihil aliud praestolaretur nisi interitus, quia jam semivivus jacebat extensus, tunc caeteri pastores fide commoniti praesentiae deferunt confessoris. Tunc sanctus, oculos ad coelum erigens, universa pueri membra signavit, et in ipso vulnusculo, per quod viperae virus influxerat, de propria saliva signum crucis impressit. Statimque ex omnibus corporis partibus revocatum virus cucurrit ad ipsum per quem se immiserat locum, et integrae sanitati redditus est puer. 5. Quaedam Andegavensis territorii matrona, vinculo conjugali nexa, ex tempore suae copulationis sterilis permanebat. Quae dum pro adipiscenda prole Dominum deprecaretur assidue, et nequaquam votum suum obtinere valeret, ac procederet matura in annos desperationis adepturae [ Pro adipiscendae] jam prolis, ad beatum virum se tota convertit, ut quod ipsa non merebatur, ille apud Dominum suis meritis obtineret. Et, si suis precibus filium seni feminae impetrare potuisset, ipsum se Domino oblaturam, ei perpetuo serviturum, tota fide ac voto pollicebatur. Intuens autem vir beatus mulieris fidem ac lacrymas, Dominum pro ea deprecaturus accessit. Exaudivitque Dominus virum sanctum, et deprecanti feminae conceptum dedit et partum. Quem illa, sicut promiserat, Domino consecravit habendum. 6. Non longe a vico Calonnae, quem vir beatus incolebat, erat quidam collis Praesciacus nomine, diversis idolorum titulis decoratus. Maurilius vero dolens illam longius manere superstitionem, ubi diversarum credebat inesse perditionem [ Forte add. animarum], quadam die, adhibitis secum paucis fidelibus viris, perrexit ad locum. Cumque pervenisset ad idolum ut illud everteret, daemonia, quae ibi latebant, clamare coeperunt, dicentia: Quid nos et hic, Maurili, persequeris? In his regionibus nullus est locus quo te evadere valeamus. Illico autem in adversum signo sanctae crucis opposito, daemonia repente elevato magno rugitu, non sine immenso fetore fugerunt. Ille autem omnium idolorum simulacra coadunari praecepit, et ignibus ea concremans, in favillam redegit. Deinde mundans diligentius locum, ibidem honorabile monasterium statuit, quod ad gloriam Christi, et laudem nunc usque permanet confessoris. 7. Monachus quidam, Clemens nomine, per tres jugiter annos quaternis febribus urebatur. Atterebat enim nimium aestus cum frigore, et erat ei horror cibi, quoniam defecerat virtus stomachi. Cumque tali dolore deficeret, jamque de vita desperaret, amicorum monitu ad beatum virum se transferri praecepit. Qui ut ejus praesentiam videre promeruit, eulogias salutis dari ab eodem fideliter postulavit. Quas dum sanctus sanctificatas ex more porrigeret, languor ut fumus evanuit; moxque omni virtute roboratus sanus ad propria remeavit. 8. Proximis sane exinde diebus, dum negotiatores inter diversas mercium copias, scucos utriusque sexus juvenes venales haberent, et cum eisdem ad Hispaniam tenderent, per Calonnae praedium iter agebant. Praetereuntibus autem secus aedem beati viri, unus eorum qui venundandi ducebantur, magno prosiliens impetu, ecclesiam ingressus est, et provolutus cum lacrymis pedibus confessoris, orabat ut suis precibus aut pretiis sese pro Dei amore redimeret, secumque retineret, qui furtim de propria captivatus patria, vendendus duceretur in alienam. Cujus verbis et fletibus suum patrioticum recognoscens, commotus pia mente sacerdos, sine mora pro captivo ipsius domino supplicaturus egreditur. Sed cum dominus ipsius summa obstinatione id fieri posse negaret, innuit suis ut ipsum de ecclesia velociter extraherent. Caedentibus autem ministris vimque facientibus, ac domini sui praeceptum exsequentibus, immensis captivus clamare coepit vocibus: Miserere et succurre, serve Dei, quem devotus liberandus expetii. Sacerdos vero flexis solo paululum genibus, elevatisque in coelum manibus, inquit: Domine Deus omnipotens, qui in angustia constitutis, et de tua misericordia vere confidentibus succurris, subveni huic captivo, pro quo te supplex exoro. Ad hanc vocem tanta vis febrium dominum ipsius arripuit, ut antequam poenitere succurreret, spiritum exhalaret. Tunc tanta formidine caeteri percelluntur, metuentes ne sese vivos terra absorberet, ut unanimes expeterent sacerdotem flebiliter, expostulantes quatenus et sibi indulgentiam, et defuncto suis meritis, acquireret vitam. Vir vero beatus nimium metuens ne ipse occasio et causa illius esset perditionis, prostratus terrae immensis singultibus invocat Christum, ut defuncto redderet animam. Nec antea surrexit a solo donec et defuncto vitam, et captivo acquireret libertatem. Negotiatores denique, ut retroacta praesumptio indulgeretur, multis donariis ipsum honoraverunt locum; quae prope omnia beatus vir in usus pauperum deputavit. 9. Nimirum praeterea, ut necessitudo cogit humana, navis Argo haud modica, mercibus referta per Ligerim vehebatur. Quae contra Calonnam cum ascenderet, subito turbato cum flamine ponto, navis in vertiginem rotabatur: frangitur antenna, et nunc prora subrigitur elevata in fluctus, nunc puppis deprimitur inter undarum hiatus. Victi ergo nautae, tantaeque tempestatis timore perterriti, de praesenti jam desperantes salute, omnia navis armamenta jecerunt in littus, solum praestolantes interitum. Tum repente immensis vocibus clamare coeperunt, dicentes: Miserere, vir Christi, Maurili; succurre nostro naufragio, potes enim obtinere a Christo, qui vitam acquisisti defuncto. Ad quorum voces exsurgens ab oratione Maurilius, festine cucurrit ad littus, et elevato in adversum crucis signo, imperat procellae ne saeviret. Cedunt mox deposito rigore spiramina: tumescentes undae vertuntur in aequora, subsequiturque serena tranquillitas, illaesique nautae ad portum optatum feliciter pervenerunt. 10. Erat familiare beato viro, ut nunc ecclesias, nunc infirmos tanquam verbi Dei fidelissimus dispensator circumiret. Et ne ultra modum fatigatus deficeret, habebat humilis sessor asellum, quo saepius utebatur. Quem nocturnis latro temporibus furari non metuit. Sed infelix, dum furatur asellum, arripitur a daemonio, et sic devians, per totam noctem illuditur vagabundus. Mane autem reddito, ante fores beati viri, exsensis [Amens] ipse adfuit cum asello, crimen quod commiserat invitus confitetur. Deinde arreptus a daemonio, fugere nititur ne curetur. Sed vir beatus furiosum per exorcismi gratiam prius a daemone liberavit, et post a crimine; recepto asino, absolvit. Et quia necessitate coeperat furari, non vitio, tres insuper illi aureos dedit, ac dimisit. 11. Matrona quaedam nobilis, praedives, senatorio ex genere oriunda, Amelia nomine, gravi coeperat incommodo urgeri. Quod cum per duodecim annos pertulisset, omnesque res suas in medicorum artes expenderet, nullum incolumitatis remedium assequi merebatur; et quanto curiosius totum artis suae ingenium in illam impendere studuissent, tanto semper deterius incommodo gravabatur. Cum autem de ejus sanitate desperantes, parentes de solis sepulturae necessariis admonerent, ait illa amicis: Ite, currite quantocius ad beatum virum Maurilium: et si obtinere potueritis ut ab illo merear visitari, confido quod per ipsum restituar sanitati. Tunc parentes ac amici perpete cursu pro femina beatum virum adierunt, piis precibus postulantes ut aegrotam sua miseratione visitaret. Ille ubi hoc audivit, reminiscens illud dicentis Domini: Infirmus fui, et visitastis me (Matth. XXV), statim proficiscitur cum eisdem. Veniens autem in domum, more suo prius prostravit se ad orationem. Deinde benedicti olei liquore mulieris membra perunxit: quae statim omnino incolumis surrexit. 12. Interea dum talibus beatus vir in vico Calonnae floreret meritis et virtutibus, urbs Andegava proprio pastore viduatur. Tunc plebs urbana et universa nobilitas, collectis etiam undique sacerdotibus, in unum venere consilium, conquirentes quis eorum substitui deberet in pontificale ministerium. Sed revera aut nobilitatis ventoso favore, aut pecuniis subrogati ad tanti culminis dignitatem, quidam alios praeferebant; ideoque in unum non valebant venire decretum; eo quod scriptum est (Acta. V.): quod non est ex Deo consilium, non poterit unquam stabiliri, sed solvi. Dum ergo haec invicem volverent, nec definire valerent, subito sanctissimum Turonicae sedis archiepiscopum nuntiatur adesse Martinum. Hujus dum pene omnes sententiam praestolarentur, ait: Viri fratres, audite et attendite consilium bonum. Quia Deo vobis electus est pontifex, ipsum suscipite sacerdotem. Sane Maurilius, Calonnensis Ecclesiae presbyter, erit pontifex vester. Quod audientes, mirati sunt: sed quia Maurilii jam noverant virtutes et merita, postposita jam priori ignorantia, statim pari mente ac voto in unam venere sententiam; acceptoque domini archiepiscopi praecepto, celerrime dirigunt ad virum Dei: quem si [ Forte, ex] episcopi auctoritate, de propria raptum Ecclesia, Martini praesentiae nolentem sistunt. Qui dum cum B. Martino ecclesiam ingrederetur, statim ad declaranda tanti sacerdotis merita, niveo candore columba divinitus elapsa, super caput ipsius descendit ac sedit. Quod videntes multi, unanimes una voce conclamaverunt Maurilium episcopatu dignissimum, non ab hominibus tantum, sed ab Omnipotente electum et demonstratum. Tunc Maurilius, miraculo ac precibus victus, implens praeceptum, suscepit sacerdotium. Nam, ut multi videre meruerunt, quoties beatus Martinus ad sacram consecrandi sacerdotis benedictionem super caput ejus extendisset manum, semper ei praefata aditum dabat columba. Sicque B. Maurilio pontifice constituto, et B. Martino ad propriam sedem regresso, sanctus Martinus referre solitus erat quod ad benedicendum sanctum Maurilium pontificem in columbae specie non solum Spiritus sanctus, sed etiam adfuerit angelorum exercitus. 13. Ordinato itaque ad custodiam Christi ovium Maurilio pontifice, tanta in eo Domini gratia rutilabat, ut non minora per eum quam dudum per apostolos signa et miracula fierent. Nam tantum verbis daemones effugabat, aegrotos sola oratione curabat, caecis signo crucis visum reddebat, paralyticos ad pristinam sanitatem medicante merito revocabat. Sunt etiam ejus plurima miracula alia, quae, licet scripta non inveniantur, tamen quia vera sunt, deficere non possunt, sed multorum ore celebrantur. Talibus igitur vir Dei apostolica simplicitate redimitus, cordisque puritate perlucidus, sine intermissione pro sibi commisso Christi grege, in vigiliis et orationibus atque jejuniis totum se Domino mancipabat, ut antiquus hostis diabolus Ecclesiam nullam ex sibi creditis ovibus tentando posset laedere aut auferre. 14. Proximo autem post acceptam episcopii dignitatem tempore, dum de basilica beati Petri egrederetur, ubi pervigil in oratione totam noctem insomnem duxerat, obvium habuit quemdam caecum, ex utero matris suae carentem lumine. Quod cum sibi a Domino tribui per merita beati Maurilii fideliter postularet, beatus antistes paulisper erubuit; sed cum super oculos ipsius signum sanctae crucis imprimeret, erumpente mox sanguine cum dolore, lumen habere promeruit. Tum homo ipse pro amore beati Maurilii, eidem beati Petri traditus basilicae, quandiu in reliquum advixit, fideliter servivit. 15. Sequenti die beato Maurilio episcopo in eadem beati Petri basilica sanctam solemnitatem celebrante, advenit cum moriente puero matrona, cui quondam sterili eumdem, ut nasceretur, ante episcopatum apud Dominum suis meritis obtinuerat; postulans ut filio suo, quem Domino habendum obtulerat, manuum suarum impositione Spiritum sanctum daret, antequam obiret. Sed remorante in sancta corporis et sanguinis Christi consecratione paululum praesule, puer excessit. Expleto autem sanctae solemnitatis mysterio, et obitu pueri, qui absque chrismatis dono excesserat, praecognito, totum id suae desitudini deputavit, lacrymis multo tempore irremediabilibus suae culpam lugens inobedientiae. Cui cum nec ista sufficerent, diu multumque quid ageret secum animo colluctante, tandem reperit quod inter concives tantae negligentiae piaculum plene expiari nequiret, nisi singularis elapsus patriam civesque relinqueret. Tali igitur reperto consilio, occulte semetipsum exinde eripuit, ex sanctorum reliquiis quibus Ecclesia Andegavensis decorabatur secum claves deportans. Cum autem pervenisset ad mare, divina providentia, qui manebat in littore, diem transitus sui exaravit in lapide; sicque ascensa puppi, inchoati itineris coepit maturator existere. Cumque processisset in altum, et quare claves reliquiarum secum detulerit cogita ret, insidiante humani generis inimico, ut dolorem sancto viro super dolorem imponeret, repente claves de manibus elapsae submerguntur in aequore. Tunc cum lacrymis id fertur exclamasse Maurilius, quod postea probavit eventus: Nisi has iterum, inquit, claves videre meruero, patriam urbemque nunquam repetam, quam effugio. Transmisso igitur mari, quo, quis esset, abscondere potuisset, mutato habitu, uni regionis principum adhaesit, professus se hortulanum fore, quatenus corpus proprio labore castigaret. Qui cum tali proficeret ministerio, tantam copiam ejus meritis Dominus oleribus dabat, ut omnibus, quibuscumque necesse fuerat, ex eisdem sufficienter ministraret, et tamen olera nunquam deficerent. Unde perpluribus placebat et bene ab omnibus amabatur. 16. Interea plebs Andegavorum, coelitus sibi quondam commisso viduata pastore, non minimo pavore percellitur, crebrisque visionibus minatur, persaepe etiam admonetur uti proprium pastorem circumquaque perquirerent, et nisi Maurilius inventus suae redderetur Ecclesiae, urbem Andegavam celerius fore subvertendam. Unde ejusdem regionis tota nobilitas, sed et vulgaris immensitas, collatione facta, in unum venere decretum, eligentes e concivibus quatuor diffusae virtutis, et fidei viros. Quibus, qui necessarii ad tanti itineris erant supplenda negotia, sumptibus ex voto collatis, praecipiunt ne unquam reverterentur, nisi prius proprium invenissent patronum. Qui functi legatione, urbes oppidaque et vicos omnes praeterlegunt, omnique fere Europa circumita, septimo tandem anno in partes Galliae revertentes, et minime, quem quaerebant, invento, divino ductu ad portum Oceani maris, qui in Britannia manet minori, pervenerunt, quatenus cis mare, quem invenire non poterant, trans mare quaerere niterentur. Praestolantes igitur navem, cum qua coeptum explere valerent obsequium, dum residerent in littore, scriptum, quod supra diximus, invenerunt in silice: Hic transiit Maurilius Andegavorum episcopus. De tam evidenti igitur alacres effecti indicio, trans pontum abiere securi. Cumque in medio tranquilli aequoris mari essent, ecce repente emersus e gurgite piscis immanis, prosilivit in navim. De quo cum Deo gratias retulissent, ipsumque piscem exenterare coepissent, reliquiarum claves, quas Maurilius in mare perdiderat, in piscis jecore repererunt. Quas recognoscentes, nimium mirantes turbabantur attoniti, metuentes ne cum ipsis Maurilius naufragium passus, hominem exisset. Demissis igitur de navi anchoris, in hoc stantes, ut de mari reverterentur, asserentibus nautis Maurilium esse defunctum: singuli sequenti nocte unum eumdemque visum, Domino tribuente, viderunt, in quo dictum est eis: Nolite metuere, nec revertamini de itinere, coeptum maturate negotium; procul dubio diu quaesitum vestrum invenietis desiderium. Mane autem reddito, quid singuli viderant invicem referebant. Unde admodum roborati, iter quod ceperant avidius peragebant. Unde factum est ut angelico ductu ad domum principis cum quo Maurilius habitabat, recto itinere ducerentur. Ingressi autem, illico vocari Maurilium, ut cum oleribus, quibus rex uti consueverat, accurreret, audierunt. Oculorum autem aciem in partem qua illum inclamari audierant, dirigunt, nec mora cum oleribus accurrere Maurilium conspexerunt. Quem ut cognovissent, prostrati pedibus ipsius, cum magno fletu rogabant ut propriae subveniret Ecclesiae atque civitati. Ad quorum fletum cum se negare non posset, obstupefactus, cum lacrymis repugnare coepit obnixius, dicens: Voto memet ac juramento constrinxi, nunquam in patriam reversurum, nisi claves videre mererer iterum quas amisi. Quas statim exhibentes, quidquid in mari viderant vel pertulerant ex ordine referebant. Statim haec fama pervolat, ipsumque sollicitat regem. Mirantur cuncti, et quem ut hortulanum habuerant nunc ut beatissimum praesulem venerantes adorant, multis eum muneribus honorare certantes. Tunc Maurilius tot precibus, ut regrederetur, et miraculis victus, dum sollicitior cunctaretur, et vigiliis atque orationibus insomnem ducere sequentem disponeret noctem, tandem fatigatus, paululum obdormiens, vidit angelum dicentem sibi: Surge, Maurili, et populorum te requirentium exsequere votum. Ecce enim tuis precibus et meritis tibi commissas servavit Dominus oves, pro quibus rogasti, et insuper reddidit tibi puerum quem diutius plorans quaesisti. Quid multis? Mane reddito, concurrentibus undique populis, cum magno honore ducitur ad navem, et traductus, non minori gloria excipitur a patria propria. Taliterque propriam regressus ad urbem, nimirum exspectantibus turbis, de Domini promissione securus, venit ad pueri tumulum. Quo rastris discooperto, invocat diutissime planctibus Christum. Tandem autem expleta cum lacrymis oratione, utrique consurgunt, Maurilius de oratione, et puer de morte. Quem septiformis Spiritus gratia consecratum, ex eventu vocavit Renatum: qui divinis cultibus illico mancipatus, et a beato Maurilio diligenter eruditus, tantis promeruit florere virtutibus, ut post Maurilium pontificalem Andegavensis Ecclesiae cathedram posthumus sortiretur et haeres. Quod si quis fortassis aestimaverit fabulosum, Andegavam recurrat ad urbem. Ibi enim inveniet pretiosissimum confessorum Christi Maurilium immensis virtutibus florentem, et nec minus Renatum antistitem, successorem ipsius, miraculis coruscantem. 17. Sanctissimo igitur sacerdotum Maurilio propriae sedi restituto, quid proximis adhuc exinde diebus contigerit, dicamus. Vir quidam avarus, instigatus cupiditate, arrepta securi, die Dominica, avidus operator exstiterat. Quem, securis manubrio manibus inhaerente, ultio statim divina subsecuta est. Idem tamen cogentibus doloribus, post menses quinque Maurilium expetens, suae ordinem culpae flebiliter confitebatur. Cujus cum vir beatus poenitudinem vidisset, commotus spiritu, dolere coepit. Sed cum sanctus Maurilius manubrium tetigisset securis, illico laxatis nervis et erectis digitis, omnique fugato dolore, manus integre reformantur, et sospes cum gaudio est regressus. 18. Alter quidam, Belgicus nomine, primo die Paschae proprias segetes servis propriis temerario jure mundare praeceperat. Mancipia autem cum reniti coepissent, ac dicere contra auctoritatem fore ut tali die opera agerentur servilia, dominus eorum ut id agerent invitos coegit. Sed cum segetes ingressi, lolia et quaecunque inutilia sarrire tentassent, mox Belgicus, oculorum caecitate percussus, coepta desererent immensis vocibus clamabat invitus. Cum autem per tres annos in ea caecitate permansisset, dum beatum Maurilium pro commissi sibi populi salvatione, ut episcopis moris est, vicos ac villas circuisse audisset, cogentibus continuis doloribus, sedulus ac devotus expetebat ut ei vel vestimentum tangere sacerdotis concederetur, confidens per hoc se posse statim sanari. Quod cum praeparantibus amicis tangere meruisset, mox merito sacerdotis lumen amissum recipere meruit. 19. In pago cui nomen est Commonia erat rupes quaedam excelsa, diversarum arborum generibus nemorosa, ad quam, non toto adhuc paganorum ritu discusso, stultorum turba conveniebat, sacrorum suorum solemnia anniversario ordine celebrare. Ubi per septem dies epulando et choros ducendo atque debacchando, solemnia sua quasi jure debito persolvebant. Sed quod fieri in vino plerumque et epulis solet, orta seditione, multi vulnerabantur, nonnulli etiam de more ibi jugulabantur. Et idipsum cum accidisset, inevitabili fato fieri proclamabant. Quod ubi Maurilius comperit, nec mora, cum religiosis quibusdam fratribus ad locum perrexit. Ubi cum jejunio et oratione una nocte pervigilasset, gallorum cantu tantus fetor de loco surrexit, ut vix vir beatus ibidem habitare cum suis posset. Mane autem reddito, etiam qui superstitionem loci illius antea servabant, intelligentes se divina virtute perterritos, ne episcopo repugnarent, ipsi cum eodem omne nemus succidere et igni concremare festinabant. Ita autem per ignem mundato loco, aedificavit ibi statim in honore beatae Mariae genitricis Christi basilicam: et locus ille, qui ante rupes vel lucus Martis appellabatur, Castrum petrae nomen accepit. 20. Accidit iisdem diebus ut beatus Maurilius inter quosdam discordes ob reformandam pacem Cenomanicam vocaretur ad urbem. Quo cum sine mora venisset, et, pace inter discordes restituta, regredi coepisset, antequam ad pontem Leugae pervenisset, incolae loci illius, ut benedictionibus praesulis firmari mererentur, ejus adventum devotius praestolabantur. Inter quos parentes cujusdam pueri filium suum nimia infirmitate ex tempore infantiae gravatum, secus viam per quam transitum episcopi fore cognoverant, posuerunt, dicentes: Poterit, si voluerit, nostri infantuli obtinere salutem, qui mortuo puero vitam obtinuit etiam post sepulcrum. Erat namque puer ille tam gravi infirmitatis dolore constrictus, et omnium membrorum contractis nervis, quasi in circulum involutus, ita ut glomeris rotulam potius imitari cerneretur, quam hominis formam. Adveniente autem episcopo, inter benedictionis flagitationem cuncti catervatim ad pedes ejus ruentes, orabant ut infirmi pueri pietatis studio misereretur. Coactus ergo precibus, prostravit se statim in oratione cum lacrymis; nec antea ab oratione surrexit, donec distortis tibiis, coepissent se singula pueri membra distendere. Tunc surgens ab oratione, apprehensaque manu pueri, extemplo incolumem reddidit parentibus; sicque beatus Maurilius iter quod coeperat explicavit. Cum autem ad portum Lidi fluminis pervenisset, nullam ibidem navim reperit, sed omnes ex parte altera tenebantur. Nec etiam nauta parebat qui navigium adduceret. Qui dum praestolaretur, et nemo esset qui transduceret, repente omnes carinae, divina jussione semotae a littore, ad obsequium praesulis in partem alteram deducuntur. Unde cum omnipotenti Deo gratias retulisset, ingressi naves, Deo solo gubernatore, ac absque humanorum nautarum adminiculo transierunt. Verum tamen nautis qui accurrerant, quasi si illorum labore transisset, naulum non expetitus dari praecepit. 21. Villam quamdam Geriacum nomine, ad alimenta captivorum, viduarum, pupillorum, nec non subsidia clericorum ac pauperum profuturam, vir beatus ex rebus Ecclesiae comparaverat. Quam dum quadam die, ut ibidem quiddam operis faceret, cum fratribus circumiret, repente cornupeta vitula, instinctu daemonis acta, cum ingenti mugitu ac torvis furibunda luminibus, in eum rotatim cum magno impetu accurrebat. Contra quam cum beatus episcopus signum crucis opponeret, mox diabolus de capite ejus in specie corvi egrediens, evolavit, et subito sicut fumus evanuit. Multi enim fidelium, qui comitabantur cum eo, oculis haec corporeis videre meruerunt. Bucula vero gregi suo statim mitior se ove immiscuit, et deinceps neminem laesit. 22. Quadam die, cum per Medianae fluvium navali subvectione in Ligeris alveo secure descenderet Maurilius, jejunio fatigatus et oratione, in navis puppi paululum obdormierat; cum subito, humani generis insidiante inimico, coeperunt gurgitis intumescere fluctus; ita ut cadentibus desuper lymphis, submergi navis autumaretur in undis. Tunc discipuli timore perterriti excitaverunt eum, dicentes: Exsurge quantocius, et succurre in supremae mortis naufragio constitutis. Expergefactus autem, illis clementius ait: Quid me quaeritis? vos fratres satisfacere poteratis. Tunc accepta, quae benedicti liquoris erat vasculum, ampulla, mox ut oleum cum oratione et signo crucis in gurgitem respersit, illa saeviens tempestatis procella, temperatis flatibus, extemplo cessavit. Laeti ergo et incolumes pervenerunt ad portum. 23. Adolescens quidam catechumenus de numero Ecclesiae sibi commissae, absente Maurilio, tam vehementem febrem incurrerat, ut antequam sacri fontis baptismate regenerari potuisset, spiritum exhalaret. Nec mora, parentes ipsius non sine immensis lacrymis, dum locus funeri pararetur, eum ad ecclesiam detulerunt, cum subito beatus Maurilius adesse nuntiatur. Qui comperto quod sine baptismatis remedio ultimo fungeretur officio, ingemuit. Tunc sentiens per spiritum sibi adesse virtutem, egredi omnes cellulam in qua corpus jacebat praecepit. Ubi singularis cum puero remanens, de more prostravit se in oratione cum gemitu. Et rigans lacrymis solum, vix tantum spatio unius horae intergresso, vidit defunctum paulatim omnibus membris commoveri. Quem statim, ut de oratione surrexit, parentibus, qui pro foribus astiterant, vivum et incolumem reddidit, ac sacro baptismate consecravit. Duos denique leprosos, sub ipso tempore pervariis vulneribus obsessos atque foedatos, dum salutis remedium a beato postularent, illos, verbo tantum medicante, sub momento curavit. 24. Peregrinus quidam dum hiemali tempore poenitentis habitum, gerens, medicinam animae suae quaerendo, vicos et urbes plurimas circuiret, beatum Maurilium, cujus jam bonitatis famam audierat, quatenus ab ipso verbum salutis audire potuisset, longius exsul a patria cum aliis peregrinis itinerator [ Al., iterator] avidus expetebat. Sed antequam ad ipsum pervenire potuisset, repentina morte in via praeventus, occubuit mortuus. Ubi cum peregrinorum aliqui, multique ex vicinis partibus ad peregrini obitum convenissent, accidit ut electus Dei sacerdos, qui pro supplendis commissi sibi gregis necessitudinibus infatigabiliter laborare certabat, a vico Saponaria revertens, ad justi et sancti peregrini hominis cadaver Maurilius advenisset. Qui cum debitum de more pro absolutione animae funeris officium exsolvisset, et populis sermonem de religione conferret, mirum dictu! subito se palam omnibus defunctus erexit, et cum reliquis Deo gratias referens, quod per beatum Maurilium Dominus eum resuscitaverit, evidenter omnibus patefecit. Quod videntes et audientes turbae, in coelum voces laudum extulerunt. 25. Ut autem finaliter dicatur, indicibilia Maurilii multa sunt opera, nec in eo quod divina virtus operata est sensus comprehendere potest humanus. Breviter tamen aliquid de ejus quotidiana conversatione narremus ad aedificationem audientium. Sane ab exordio episcopatus sui usque ad terminum vitae, ut canonicam adimpleret sententiam, semper victum pauperem et aquam brevem, ac supellectilem vilem habuit. Cum autem sanctae Quadragesimae dies advenirent, per omne tempus afflictionis erat ei, ut dictum est, aridus et vespertinus die tertia cibus, aqua tepida, et modicum salis, ac panis hordeaceus. Pedem non proferebat his diebus in publico, cilicio semper interius tectus et cinere. Verum tamen robustus semper in corpore erat, faciesque ejus ut rosa rubebat: nam cum ad senilem aetatem pervenisset, non caput, non dentes, non visum, non stomachum, non caetera membra dolebat, non viscerum cruciabatur doloribus, non sicca humus jacentia super se ipsius membra confregerat; sed totus semper sanus corpore, mente quoque sanior, in utrisque semper robustior apparebat. Nam bonum, quod Maurilius elegit, tenuit; nec dimisit, sed complevit. Nihil erat illius severitate jucundius, nihil jucunditate severius. Erat sermone silens, et silentio loquens. Erat neglecta illi mundities, et inculta vestis. 26. Talibus ergo cum ab ipsa pueritiae suae aetate floreret virtutibus, et appropinquare cerneret sui transitus diem, haud longe ab Andegava urbe ad septentrionalem ejusdem urbis partem, duplicem sepulturae suae cryptam aedificari praecepit. Qua completa, quadam die Dominica, dum sanctae solemnitatis officium de more complesset, modica pulsatus infirmitate, convocavit omnem clerum commendans illis ultimum transitus sui diem, dicens: Ego ingredior viam universae carnis; vos autem admoneo, servate charitatem, custodite dilectionem, diligite castitatem, patientes estote ad omnes, et mementote semper pretio sanguinis Christi vos omnes esse redemptos. Interea etiam tantae convenerunt ex vicinis undique partibus, visitationis studio, populorum catervae, quantum urbs Andegava recipere poterat, moerentes et multum flentes, cur tanto viduarentur patrono. Quos omnes Patrum piissimus devotius in summo mortis articulo constitutus absolvens, et benedictionibus corroborans, septima incommoditatis die, ultimoque totius aetatis suae anno nonagesimo, episcopatus tricesimo, pius pastor et doctor Maurilius, qualem de sacri fontis baptismate sumpsit, talem Idibus Septembris, coram multis astantibus populis et psallentium choris, omnipotenti Deo animam reddidit. 27. Cum autem sanctum ejus corpusculum die altera portaretur ad tumulum, gemini ex utero matris caeci, ut sancti corpusculi loculum tangere potuerunt, lumen quod nunquam habuerant, ad declaranda antistitis merita, illico recipere meruerunt. Quidam etiam e civibus, paralysis distentus incommodo, per triginta annos tenebatur in lectulo. Qui cum psallentium chorum deferentium Maurilium audisset, e lectulo statim exsiliens, quasi cervus, nemine prohibente, beati Maurillii pervenit ad corpus; tactoque et osculato beati funeris feretro, pristinam recipere sanitatem meruit extemplo. In tanti igitur honoris gloria sepultus, quanti qualisque meriti apud Dominum fuerit, dum quotidianis virtutibus et miraculis ejus exornat tumulum, Dominus ostendit omnibus post sepulcrum. Qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen.