Vita S. Petri Chrysologi (Agnellus sive Andreas Ravennatensis), J. P. Migne
CAPUT PRIMUM.
(0013A)Petrus XXI, pulcher aspectu, delectabilis forma; ante eum nullus pontifex [ Cod. Vallic. ex pontificibus] (0014A)sapientia similis illi, et post eum non surrexit. Multorum librorum et voluminum conditor, et velut irriguus fons ita in eum divina sapientia quotidie (0015A)emanabat; unde pro suis dum eloquiis Chrysologum vocavit [ Vallic. vocavere], id est aureus sermocinator [ Vallic. aureum sermocinatorem]. Natus est Corneliense territorio; nutritus et doctus [ Vallic. edoctus] a Cornelio illius sedis antistite, et pro sui nutritoris amore Petrus iste beatus, qui dudum Imolas praedictum vocabat territorium [ Vallic. quod dudum Imolas praedictum vocabatur territorium], ab illo jam tempore Corneliense nominavit. Sed aiunt alii ideo Corneliense, quod Cornelii forum fuisset. Iste primi Leonis sanctissimi papae Ravennatis Ecclesiae cathedram regebat. In ipsis diebus saevissimus Eutyches presbyter maligno spiritu instigatur et circa sanctam et individuam fidem catholicam suis pessimis cogitationibus malignam coepit haeresim excitare. Quem (0015B)sanctissimus Leo per suam epistolam in conspectum sanctorum multorum Dei episcoporum admonivit [ Vallic. admonuit]. Numquam potuit [ Vallic. Et numquam potuit] ejus superstitiosam credulitatem ad bonum revocare propositum. Sanctus igitur Leo ad beatum Petrum hujus Ravennatis urbis pontificem [ Vallic. non habet hujus, etc. ], res notas celeriter fecit; qui scribens epistolam ad ipsum haereticum direxit, per quam in Chalcedonensi synodo non consensit [ Vallic. non consentiens]; demersus est. Sed ipse sanctissimus Leo multas vices per sua epigrammata in Constantinopolitanam urbem misit non solum ad Gallam Placidiam, verum etiam ad Valentinianum et Honorium [ Vallic. add. imperatores] et ad caeteros alios fidei robustos, simulque ad divum Gratianum (0015C)[ Vallic.: Reponendum Martianum] et Eudoxiam sequestratim [ Vallic. sequestratim autem] contra praedictum Eutychen presbyterum diversas, ut diximus, epistolas, et tanto tempore prolata fuit [ Vallic. protelatum fuit], usque ad tempora Martiani imperatoris. Igitur, ut diximus, cum multa altercatio de sancta intemerata fide catholica facta fuisset multis diebus, contigit ut cum episcoporum consilio fuisset allatus praedictus haereticus coram omnibus sacerdotibus, Theodorus episcopus cum eo certare coepit, ostendens singula volumina de sanctis Scripturis, et diversa testimonia, quod sancta et indivisa sit Trinitas et Pater, et Filius, et Spiritus sanctus unus esset Deus coaequalis ex duabus manens naturis [ Vallic.: Haec de Christo Domino apte intelligenda ], Dei (0015D)et hominis. Non consensit. Tunc auctoritate apostolica demonstrata non resipuit. Ostensaque est B. Petri Chrysologi epistola in qua ex parte continebatur ita: Humanae leges intra xxx annos inter nos [ Vallic. non habet inter nos] omnes litigiosas interimunt quaestiones, et tu circa quingentos annos cur tanto praesumis in Christo conviciare sermone? vere oportet te humiliari ad sanctum Romanum pontificem, et diligenter ejus praecepta custodire, et non aliter extimes nisi quod B. Petrus apostolus vivus sit, et apostolatus cathedrae Romanae sedis in carne teneat principatum. Post haec autem ipse Eutyches saevissimus in ipso cecidit concilio [ Vallic. consilio]. Sacerdotum vero coetus post solutum concilium una cum plebe omnium (0016A)Christianorum Deo immensas gratias agentes, et maximas laudes imperatoris catholicam et certam fidem observantis [ Vallic. et maximas laudes inferentes catholicam et rectam fidem observantibus, etc.], valedicentes abierunt.(0016)
CAPUT II.
Petri Chrysologi ordinatio coelitus imperata. Igitur, charissimi, quod residuum est de Chrysologi vita in medium proferamus, et inquiramus quomodo aut qualiter in tali orthodoxa sede non ex propriis ovibus, sed ab subjecta Corneliense Ecclesia Ravennenses cives [ Vallic. Ravennates] pontificem ordinaverunt. Tempore namque illo postquam defunctus est beatissimus ante nominatus [ Vallic. non habet (0016B)ante nom.] praesul Joannes, convenerunt universus coetus populi una cum sacerdotibus, sicut mos est in Ecclesiae ritu, et elegerunt sibi pastorem, cumque eo properantes Romam venerunt [ Vallic. cumque omnes cum eo . . . venissent] ad sanctum papam apostolicae sedis, ut eorum ordinaret electum, ne talis Ecclesia viduata esset pontifice tantis diebus. Die vero crastina erant omnes parati ut eum [ Vallic. eum virum] quem elegerant sanctis [ Deest in Vall. sanctis] apostolicis praesentarent aspectibus. Igitur nocte eadem apparuit ad sanctum Sixtum urbis Romae episcopum [ Vallic. S. Sixto . . . episcopo] per visionem B. apostolus Christi claviger Petrus, una cum Apollinare discipulo suo, et inter ambo stans B. Petrus Chrysologus; et parum B. Petrus apostolus pedem (0016C)figens dixit ad S. papam Sixtum: Vide hunc virum, quem elegimus nos, qui stat in medium nostrorum [ Desunt in Vall. qui stat, etc. ], ipsum consecra, non alium. Idcirco expergefactus papa, jussit valde introduci diluculo plebem universam, et virum qui ordinandus erat. Intuitus est eum diutissime S. papa et ait: Ite, tollite eum de medio, hunc non agnosco. Nisi adduxeritis mihi qui ostensus est, alium non ordinabo. At illi coeperunt inquirere inter se mutuo quae esset hujusmodi res, ejectisque omnibus foras contristati sunt. Alia vero die jussit [ Vallic. add. papa] ut populus cum omnibus electis [ Vallic. clericis] maximis, et mediocribus, et pusillis ante se introducti fuissent, et cum non vidisset formam viri quae illi ostansa fuerat, ait: Requirite ex vobis, forsitan (0016D)non omnes venistis, et complures [ Vallic. utrum plures] estis. At illi dixerunt: Non ex nobis [ Vallic. novis] quempiam invenies, domine papa [ Vallic. add. At ille dixit]. Ite et egredimini foras, nondum electum video. Tertia die [ Vallic. nocte] denique iterum apparuit ad eumdem papam, nec vigilans pleniter, nec pleniter dormiens [ Vall. eidem papae . . . vigilanti . . . dormienti], apostolorum princeps cum discipulo suo sicut et prius et sanctissimus Petrus Chrysologus [ Vallic. S. Petrum Chrysologum] inter se tenentes, dicentes illi: Diximus jam tibi ne super alium manus imponas nisi super hunc virum, quia in illis temporibus Ravennae Ecclesia, ut pinguedo olei lucernae illuminans, si ab igne [ Vallic. cum igni] fuerit (0017A)applicata, ita illius pinguescet et illuminabitur doctrina. Altera die introducuntur omnes, et non invenitur. Tunc sanctus papa sedis Romanae [ Desunt in ms. sedis Romanae] dixit ad Corneliensem episcopum, qui illo tempore cum Ravennensibus civibus Romam ierat: Introduc omnes sacerdotes et clericos tuos, forte ibi inveniam virum qui mihi ostensus est. Cui ille cum supplicatione respondit dicens: Non habeo talem virum, nisi unum diaconum, qui praeest omnibus rebus meis, super cujus manus ego servus tuus incumbo. Si jubes ut in medium veniat, deferatur. Cui beatissimus papa: Veniat, non solum ille, sed et caeteri omnes: si videro quem cupio, gratanter suscipio. At ubi ingressi sunt omnes, statim ut vidit S. papa virum quem sibi per visionem ostensum [ Vallic. (0017B)qui . . . ostensus] fuerat, conspexit eum ut gemmam fulgentem, et hinc atque illinc per spiritum cognoscens vultum B. apostoli Petri, et Apollinaris pontificis, Chrysologi Petri [ Deest in ms. Petri] dextram sinistramque tenentes; et ut haec omnia sanctus papa conspexit, statim de sede surgens, et obviam illi quasi medium atrium ivit; et libenti animo alterutrum se salutaverunt, usque ad genua. At ubi subtrahere se Petrus Chrysologus papae voluit, beatissimus papa non sinivit [ Vallic. sivit]. Statim coepit fremitum dare populus inter se et maximum clamorem ad coelum. Alii dicebant quia neophytum non recipimus, non ex nostro fuit ovile, sed subito invadit cathedram episcopalem, quasi latro. Tollite, tollite eum de medio, non recipimus, quia de subjecta Ecclesia non licet in majorem (0017C)transferre. Alii contra aiebant [ Vallic. dicebant coram]: Justus est hic homo, non recte dicitis: suscipiamus eum, ut bene sit nostrae civitati; quia prudentissimus est, et castissimus, et doctor bonus, omnique gloria dignus; ex nostra cognatione est, nihil in eum mali sentimus, timore Domini plenus; sine causa eum perdere vultis. Sanctus vero Xistus III [ Deest in ms. III] in tali altercatione populum huc illucque divisum conspiciens, palam omnibus retulit visum, ut supra diximus, quomodo [ Vallic. quoniam] per admonitionem apostolicam eum consecrare debuisset. Et si istum non vultis patrem, a me recedite, et a sancta Ecclesia catholica alienati [ Vallic. Romana alienate] vos omnes. Tunc illi, quasi una voce, coeperunt clamare: Ordinetur, ordinetur. Conscripserunt celeriter (0017D)decretum: et per impositionem manus recepit Spiritum sanctum, ordinatusque est in pontificem cum gloria, et Ravennam [ Vallic. Ravennatem] sedem reversus est. Ex illo jam die coeperunt omnes [ Vallic. add. eum] venerari tamquam angelum Dei.(0017)
CAPUT III.
Aedes Petro curante constructae. Ejusdem cum Projecto Corneliense Synchronologia. S. Barbatiani funus.
Aedificavit hic Beatissimus fontem in civitate juxta ecclesiam quae vocatur Petriana, quam Petrus antistes fundavit. Qui fons mirae magnitudinis duplicibus muris, et altis moenibus structus arithmeticae, [ Vallic. architectonicae] artis. Iterumque domum (0018A)infra episcopium [ Vallic. domus in archiepiscopatu] Ravennae [ Vallic. Ravennatis] sedis, quae dicitur Tricolis, eo quod tria cola contineat: quae aedificia [ Sic ms. Bachin. legend. putat aedes] nimis ingeniosa inferius structa est. Fecitque non longe ab eadem domo monasterium S. Andreae apostoli, suaque effigies supra valvas ejusdem monasterii est inferius tessellis depicta [ Vallic. suamque effigiem . . . . depictam]: totas vero parietes proconnissis [ Vallic. percommissis] marmoribus decoravit et in ingressu januae extrinsecus super liminare versus metricos continentes ita [ Vall. fecit contineri ita]:
Aut lux hic nata est, aut capta hic libera regnat.
Lux est ante venit coeli decus unde modernum.
Aut privata diem pepererunt tecta nitentem,
Inclusumque jubar secluso fulget Olympo.(0018B)
Marmora cum radiis vernantia cerne serenis,
Cunctaque sereno [ Vall. sidereo] percussa in murice saxa
Auctoris pretio splendescunt munera Petri.
Huic honor huic meritum tribuit sic comere [ Vall. condere] parva;
Ut valeant spatium amplum superare coactis.
Nil modicum Christo est. Arctas bene possidet aedes,
Cujus in humano consistunt pectore templa [ Vall. consistit . . . templum].
Fundamen Petrus, Petrus fundator et Aula [ Vall. fundavit et aulam].
Quod Domus hoc Dominus quod factum Factor, et idem
Moribus atque opere. Christus possessor habetur
Qui duo consocians mediator reddit [ Vall. reddidit] et unum.
Huc veniens fundat parituros gaudia fletus
Contritam solidans percusso in pectore mentem.
Ne jaceat, se sternat humi, morbosque latentes
Ante pedes Medici cura properante recludat;
Saepe metus mortis, vitae fit causa beatae.
Multa condidit volumina, et valde sapientissimus (0018C)fuit.
Iste una cum Projecto a B. Cornelio Imolensis ecclesiae una hora in diaconos ambo consecrati sunt. Post vero divina providentia, ambo solium episcopale tenuerunt. Petrus Ravennae ecclesiae, Projectus servatus est Imolensi [ Vallic. Ravennatem ecclesiam, Projectus sortitus est Imolensem]. Postquam hic pontifex ordinatus est, postmodum ab ipso iste alter episcopus ecclesiae Corneliensis consecratus est, temporibus Gallae Placidiae Augustae, sicut scriptum reperimus [ Vallic. scriptum est]. Corpus B. Barbatiani idem Petrus Chrysologus cum praedicta Augusta aromatibus condiderunt, et cum magno honore sepelierunt, non longe ad Posterulam [ Vallic. Pusterula) Ovilionis, consecravitque ecclesiam S. Joannis (0018D)Baptistae, quam Baudarius [ Vallic. Baduarius] aedificavit.(0018)
CAPUT IV.
Petrus mortem suam praevidet, praedicitque. Forum Cornelii pergit, ibique decedit. Locus Sepulcri.
Cognovit autem post haec beatissimus Petrus per Spiritum finem vitae suae. Ivit ad Corneliensem ecclesiam, et ingressus infra basilicam B. Cassiani obtulit munera: id est craterem aureum unum, et pateram argenteam alteram, et diademata aurea magna pretiosissimis gemmis ornata. Haec omnia ad S. Cassiani corpus imbuit, positaque [ Vallic. posuitque] super aram illius ecclesiae, et stans super crepidinem juxta altare expansis manibus, benedixit cunctam plebem, sacerdotes, ac populum, et oravit (0019A)dicens: Tu dedisti, Deus, animam in corpore isto: tu iterum misericors suscipe eam, quia tua sum creatura. Non occurrat mihi [ Vallic. occurret ei] iniquissimus diabolus, sed angelus tuus [ Deest in Vall. tuus] sanctus suscipiat [ Vall. suscipiet] eam, et collocare jubeas in sinibus patriarcharum, ubi lux permanet, et gaudium immensum est. Et nunc, Domine, te confiteor labiis corde [ Vall. et corde]. Tu qui cuncta patrasti ex nihilo, qui solus nosti prisca, et praesentia, et futura, da populo huic cor docibile, ut timeant te, et agnoscant, quia es Deus in coelo sursum, et in terra deorsum, qui per sanctum Filium tuum totius generis humani salutem recuperasti, in quem credimus Deum et Dominum angelorum, qui es benedictus in saecula saeculorum. Mitte illis, Domine, (0019B)verum pastorem, qui tuas congreget oves non disperdendo, sed ad caulas ecclesiae revocando. Non sopiat [ Vallic. surripiat] ut mercenarius, non sit alienae [ Vallic. alienus] ovis custos, sed verus pastor, qui oves cum agnis commissas [ Vallic. commissis] immaculatas tuo aspectui repraesentet; ne ille ferox immanissimus lupus, qui praedam rapere quaerit a te, pastoris [ Vallic. pastore] corda excita, rapida voluptas depellatur, vellera fidelium ovium non diripiat, ne sancta Ecclesia vocis balatibus gemat. Tu bonum pastorem tribue [ Vallic. Tu bonus pastor pastorem tribue] huic populo, mitte [ Vallic. mitem] pastorem, non percussorem, sed nutritorem: non ut allidat, sed defendat: non spernentem, sed revocantem: non raptorem, sed largitorem. Non (0019C)ut . . . . . [ Vallic. laceret], sed compescat; non cupidum, sed tributorem: non elatum, sed humilem: non saevum, sed blandum. Custodi eos: populus tuus est, et opus manuum tuarum qui es benedictus in saecula. Ad lugentem populum ait: Filii charissimi, audite me. Ego vado, et ingredior viam universae carnis, ubi constituta est domus omnis viventis. Nunc, filii, confortamini, et estote viri prudentes. Dabit vobis Dominus Deus pastorem et rectorem sicut scriptum (0020A)est: Non repellet Dominus plebem suum in finem, et haereditatem suam non derelinquet. Ille docebit vos. Ille vos per amoena pascua ducet, ille sui verbi pabulo vos reficiet: ipsum audite, non conturbemini. Et vos viscera mea, non contra eum in tumorem cordis elevetis, non cum tumultu, et jurgio pastorem eligatis. Non patrem hujus patriae pro [ Vallic. cui] pecunia hanc obtineat sedem, sed hoc [ Vallic. hunc] diligite quem Dominus elegerit. Estote perfecti filii: ab omni haeresi servate vos. Cavete ab Ariano dogmate. Sanctam, incontaminatam catholicam [ Deest in ms. catholicam] fidem tenete. Corpora vestra servate sine pollutione, quia templa Dei animata sunt. Haec custodite, et agite: ut mereatis vos cum vestro pastore in universorum placitorum [ Vallic. in ovium (0020B)sanctarum placitarum] coelesti Domino viam parare. Praecepta ejus satis custodite: obedite ei, ut ille pro vobis oret: quia omnipotens Deus non vult hilarem, sed cor contritum suscipit, et humiliatum spiritum. Sit benedictio Domini Dei omnipotentis super vos, et super filios vestros in generatione, et progenie, nunc et semper in saecula saeculorum. Cumque omnes respondissent Amen, conversus ad aram B. Cassiani ait: Deprecor te, beate Cassiane, intercede pro me. Tuae domui quasi vernaculus fui a Cornelio istius sedis in ecclesiae gremio [ Vallic. Cornelio in hujus Ecclesiae gremio] nutritus: iterum ad te reversus animam nunc Deo omnipotenti trado, corpus autem meum tibi commendo. Haec et his similia cum diceret, quasi qui eructans, ovans, et exsultans, (0020C)flentibus cunctis qui aderant, reddidit Spiritum III non. Decembris. Caementarii vero post sedem ipsius ecclesiae paraverunt celeriter sepulcrum in loco ubi ipse praecepit: et ibidem sanctum corpus receptum est, et permanet usque in hunc diem. Sedit autem annos . . . . . . menses . . . . . . dies. . . . . . [ Pro Sedit, etc., ms., Regnante vero Domino nostro Jesu Christo, qui cum Patre, Filio et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.]