Migne Patrologia Latina Tomus 129
Vita S. Walpurgis
Vita S. Walpurgis (Wolfhardus Hasenrietanus), J. P. Migne 129.0889A
OBSERVATIONES PRAEVIAE.
- 1.
129.0865A| Sancta Walpurgis, seu Walpurga, aliis Walburgis Galburgisve, abbatissa Heidenheimensis, distinguenda est tum a Walpurge virgine Westphalica coenobii Heresiensis, seu Nienheersensis, de qua in Actis S. Remberti Bremensis archiepiscopi; tum a S. Werburga Wlfersi Merciorum regis et S. Ermenildae filia, nonnullis Walpurga dicta. Haec de qua hoc loco agere instituimus, plures meruit scriptores, qui ipsius rebus gestis describendis et illustrandis contulerunt operam, praeter auctores qui de SS. Willibaldo et Wnebaldo ipsius fratribus scripserunt.
- 2.
Primus occurrit, non S. Willibaldus ipsius frater, a Centuriatoribus designatus, cujus tamen nullum de S. Walpurga reperitur monumentum; sed Wolfhardus presbyter monasterii Hasenrietani seu Haserensis ordinis S. Benedicti in dioecesi Eistetensi, conditi a Carolo Magno, quod postea Arnulfus imperator ad saeculares canonicos transtulit. Scriptionem suam Wolfhardus nuncupavit Erchanbaldo Eistetensi episcopo ab anno (ut aiunt) 884 ad 802, 129.0865B| cui scriptioni postea tres libros Miraculorum adjecit, promisso insuper Dialogo de S. Walpurge in libri IV praefatione, quem an composuerit, dubium est. Secundus auctor Adelboldus, anno 1008 ordinatus Trajecti inferioris episcopus, teste Willelmo Heda in lib. de Ultrajectinis episcopis. Tertius Medibardus seu Medingaudus, obscuri nominis et temporis poeta, sanctae Walpurgis gesta rhythmice celebravit, cujus hic versus in sua praefatione: Prosam Wolfhardus, rhythmum fecit Medibardus. Quartus Aldebertus abbas Heidenheimensis eadem perstrinxit in sua Relatione historica. Quintus Philippus, ex abbate Barisiensi ordinis Cisterciensis creatus episcopus Eistetensis anno 1306. His auctoribus succedunt sanctimoniales coenobii S. Walpurgis intra muros Eistetenses, quae ex aliorum lucubrationibus epitomen fieri curarunt, « arte impressoria, 129.0866A| stylo vero, ordine et forma ex originali antiquissimo libro sui monasterii, non nova cupientes, sed vetera ad plurimorum memoriam reducere cupientes: cum plerumque apud coenobium S. Walpurgae ordinis almi Patris S. Benedicti, in quo corpus ejusdem virginis S. Walpurgae requiescit, Legenda et Vita ejus sine numero expostuletur. » Hanc Vitam cum libris quatuor miraculorum a Wolfhardo scriptis anno 1594, typis mandavit illustravitque Petrus Stevartius, doctor Leodicensis, Eistetensis Academiae praefectus. Eamdem cum aliis tum a Canisio, tum a Gretsero vulgatis recensuit et commentariis eruditis explicavit Godefridus Henschenius, in Bollandiano Februario, quibus Lectiones de S. Walpurge legi solitas in nonnullis ecclesiis adjecit. Nos unum Wolfhardum hic exhibemus, omissis quibusdam hinc inde miraculis; qua de re lectorem admonuimus suis locis. Alia qui volet, adeat Bollandum ad 25 Febr., apud quem caeteros auctores reperiet, praeter Aldeberti Relationem, quae apud 129.0866B| Gretserum lib. II Observat. in Vitam Willibaldi edita est. Legat etiam Stevartium, legat et Joannem Spagnolium doctorem theologum, coenobii Remigiani apud Rhemos nuper archipriorem, qui S. Walpurgis Vitam Gallice edidit.
- 3.
Celebris fuit memoria S. Walpurgis saeculo IX, ut constat tum ex ipsius reliquiis varia per loca distributis, tum ex oratoriis ipsi dedicatis: de quibus in Appendice ad Wolfhardum agemus; tum denique ex ipsius miraculis apud Eistetenses, Mowenheimenses et Tilenses in ducatu Gelriae. Cujus rei argumenta praestat Wolfhardus et epistola duplex custodis Tilensis Adelboldum Trajectensem episcopum ab anno 1008 ad 1027, in quibus epistolis apud Bollandum editis varia S. Walpurgis miracula Tilae facta commemorantur.
- 4.
Quae desunt Historiae S. Walpurgis, supplenda sunt ex Actis sanctorum Wnebaldi ad annum 771 et Willibaldi ad annum 781. WOLFHARDI PRAEFATIO AD ERCHANBOLDUM EPISCOPUM. 129.0867|
129.0867A| Domino beatissimo Deoque vere dignissimo ERCHANBOLDO pontifici, WOLFHARDUS presbyter suus, in ipso qui est via et veritas et vita, viam, veritatem et vitam deposcit invenire.
Exigis a me, Pater per saecula memorande et praesul nominatus in orbe, ut signa atque portenta quae per opinatissimam nunc in saeculo Christi virginem Walpurgam nostris temporibus divina peregit clementia, cura diligentissime indagata ad laudem et nomen vivificae Trinitatis, necnon ad excitandos animos Dominicae plebis, prout eadem contulerit liberalis et deifica Trinitas, sedulus adnotare decertem. Gravis siquidem gravi scelerum pondere praegravato a te mihi imponitur sarcina, quoniam peccatis obnoxio horrendum est tractare de sacris, et 129.0867B| miscere aliena non propriis. Verum quoniam, gloriosissime pontifex, virum desideriorum te fore comperio, et cum Daniele propheta semper nova de abditis indagare curiosius cerno, arctor nimis, et immensis circumquaque septus angustiis, quid eligam penitus ignorans, primum oppilatam pudore mentis faciem obfirmo, quoniam indignum me esse non ambigo: dein obedientiae normam primam humilitatis aspiciens formam, si jubentis dicta superba aure contemnam, timeo ne legem praevaricationis incurram tum ad memet clavum retorquens, imperitiae 129.0868A| infirmitate languesco, inde imbecillitati, necne scrupulositati meae vires haud proprias, sed olympiacas objicio. Rursus, si aggredi, licet trepidus, pertentavero, ne a lectore philocompica noter infamia, perhorresco, dum omissis philosophicis ac praeclarae indolis viris qui in prophetiis calami nomine designantur, ego qui nec viridis junci extimo vocabulo mereor titulari, incompto arduum opus exordiar stylo; et dum mundialium plurimorum indomita superbia quae sanctorum vias ac Vitas calce proterit petulanti, et mira eorum si qua audierit, pediculosa aure percipit, audiens me inaudita et tamen veracissima in patulo proferre prodigia, canino incipiat dente corrodere et verissimis falsa praeferre. His atque aliis innumeris vallatus angustiis, 129.0868B| quia sum refertus contagiis ac si ericius spinis, ut verbis Salomoniacis loquar, frequentiva meditatio mentis meae est afflictio carnis (Eccli. XII, 12). Quocirca ad arcem confugiens, his verbis clamabo ad Dominum: Domine, labia mea aperies, et os meum annuntiabit laudem tuam; ut ipso adjuvante, cujus sum licet labilis carnis conditio, jussionis tuae persolvatur exactio. Commendo ergo me iterum atque iterum meritis virginis et tuis, Pater, precibus indefessis, quo mihi eundi impetrent callem, et felici itinere perducant ad calcem.
LIBER PRIMUS.
INCIPIUNT CAPITULA.
129.0867|
129.0867C|
I. De origine S. Walpurgis virginis.
II. Qualiter B. Walpurgis post obitum fratrum suorum abbatissa facta est.
III. De eo ubi lux coelestis emicuit in diversorio virginum.
IV. De eo ubi virgo Christi moribundam puellam ad vitam reparavit.
V. Ubi Walpurgis migravit a saeculo
VI. Ubi apparuit Occario episcopo.
VII. Ubi fines Eistatenses adiit.
VIII. Ubi apertum est mausoleum virginis.
IX. De eo ubi caducus reliquiis virginis obviavit, et curatus est.
129.0868C|
X. De alio caduco curato.
XI. De abbatissa Liubila podagrica.
XII. De quodam a nativitate contracto.
XIII. De cereo coelitus illuminato.
XIV. De matre et filia curatis.
XV. De muliere paralytica curata.
XVI. De quodam claudo curato.
XVII. De muliere cujus crus confractum est.
XVIII. De sex signis in una muliere factis.
XIX. De muliere curva et erecta.
XX. De quodam fastidioso curato.
INCIPIT VITA. CAPUT PRIMUM. 129.0867D|
Igitur postquam felix gens Anglorum per apostolatum memorandi papae Gregorii, qui, etsi non aliarum gentium, ipsius tamen et esse apostolus meruit et 129.0868D| dici, ab infidelitatis tenebris eruta pium nomen Christi et Christianitatem coepit amplecti; quasi fructuosae arboris radix ad humorem gelidi marmoris surculata emisit propaginem, et ac si ex surculo primae et originariae juventutis in fide maximam crevit in arborem, 129.0869A| ministrante illi viredinem evangelicae fluento doctrinae. Ex hac multae subductae ita crevere, ut se Occani pelagus transponentes, et miro germine pullulantes nostris efficerentur saltibus altiores. Hujus eminentis arboris ramus beatus exstitit Bonifacius orthodoxus antistes, qui ob fidei cunctis imitabile meritum fines patrios, et dulcia rura postponens, dum ignotum exsulando adiit callem, summi pontificii Magontiae infulatu suscepto, alienam in nobis quasi propriam coepit habere tellurem. Ejusdem floridae atque frondosae arboris Britannicae rami ad nos usque existere protensi duo beati cum castissima sorore virgine Christi Walpurga Christi confessores Willibaldus et Wunebaldus, qui similiter ob amorem coelestis patriae peregrinari cupientes, ipsum 129.0869B| qui peregre profectus est in regionem longinquam accipere sibi regnum et reverti, et ipsi praecincti lumbos castitatis tegmine lucernas bonorum operum in manibus portantes, secuti sunt regem. Quorum prior post multam tenuis corporis macerationem qua se per multa diversarum regionum afflixerat spatia, obedientiali norma sibi ingesta, ordinante eum praelibato piae memoriae antistite Bonifacio, pontificii pervenit ad culmen, et Eistatensis Ecclesiae pastor fidelis sortitus est gregem: ibique coelestem et angelicam inter homines vitam ducens, veniente hora Dominicae vocationis, oves quas rexerat summo pastori salutari Domino consignavit, et ad ipsum mercedem recepturus fine beatissimo evolavit. Alter vero totum se Christi servitio mancipans mundana 129.0869C| omnia corde liquidissimo respuit, et locum qui dicitur Heidenheim sibi ad incolendum delegit, ibique oratione se munivit, spe roboravit, fide armavit, et eamdem quam cum fratre susceperat monachicam vitam, strenue bajulavit, multosque ad bene vivendi regulam praevius invitavit. Deinde, cum tempus supernae remunerationis advenit, coeli januas jam securus intravit, molemque exterioris hominis in praelibato Heidenheimensi loco condendam reliquit, in ultima Dominici examinis die ipsam et non aliam cum sanctis aliis recepturus. Tum ille, quem superstitem hac dimisit in vita, Willibaldus scilicet praesul egregius, quem propter sacrosancti sui praesulatus apicem fratri in ordine scribendi praetulimus, licet post fratris beatissimum finem aliquantos vixerit 129.0869D| annos, germani proprii corpus exanime cura diligentissima condere curavit, et, ut dignum tanto viro fuerat, peregrinum jam a saeculo et civem angelorum cum hymnis et canticis sepelivit.
CAPUT II.
Hactenus memoriam beatorum germanorum, Willibaldi scilicet et Wunebaldi, paululum exarando percurrimus, ut sciret plebs Christo devota viros coelestis militiae et angelicae vitae unius ejusdemque meriti habuisse sororem, Walpurgam videlicet sponsam Christi et virginem. Nunc, quia ad eamdem ipsa patrocinante calamum flectere nitor, de his satis dixisse sufficiat. Post discessum igitur beati Wunibaldi 129.0870A| mirae sanctitatis viri, Walpurgis virgo imitabilis pie viventibus, universis collectis sanctimonialibus vere quibus potuit Christo devotis, in loco praenominato Heidenheim Dominicis instantissime incoepit inhaerere mandatis, relictis atque calcatis mundialibus omnibus rebus caeterisque plurimis ac innumerabilibus istius mundi transitoriis pompis. Noctibus igitur atque diebus in oratione persistens, vigiliis atque jejuniis semper incumbens, castum a primaeva originis viredine corpus custodiens seipsam totam Domino commendabat attentius, ut quam munierat fide casto conservaret et corpore: sicque Dominum protectorem semper in cunctis operibus ac praevium habuit, et quodcunque petiit impetravit.
CAPUT III. 129.0870B|
Contigit namque ut, in ipso quod frater ejus edidit monasterio Heidenheim dum ipsa Christo sedulo serviens moraretur, et peracta vespertina synaxi revertente ipsa de ecclesia ad solitum diversorium noctem proximam caecae tenebrae minarentur, ac quidam custos ejusdem ecclesiae nomine Goumeradus lumen praevium stolidus negaret petenti, illa ut est mos sanctarum mentium, injuriam sibi illatam patienti animo gestans, sanctimonialibus, prout ratio dictaverat temporis, mensam coenandi gratia adeuntibus, incoenata lectisternia petiit. Tum mirum in modum in communi earumdem sanctimonialium dormitorio tanta lux usque ad pulsum matutinalis officii coruscavit, ut eadem prae nimietate sui fulgoris 129.0870C| terrae intima penetrare videretur. Stupentibus itaque quae viderant sacratis Deo universis et prae gaudio exsultantibus cunctis, ad matrem Walpurgem convenere devote et visum lucis terrificae narravere. At illa se totam convertens ad Dominum lacrymis fusis istam prorupit in vocem: Tibi, Domine, cui ancilla humilis deservire decrevi a cunabilis, collato de munere gratias refero, qui ad excitandos famularum tuarum mihi cohaerentium animos me indignam luminis tui solamine visitare dignatus es, et tetri horroris caliginem crassam misericordiae tuae radiis evacuasti: et id non meis meritis valet ascribi, verum gratuitae tuae munificentiae pietatis, et precibus mei et tui devoti famuli fratris.
CAPUT IV. 129.0870D|
Praeterea virgo memorata et semper in ore tenenda Walpurgis exitum fratris sui Wunibaldi, ut sexui moris est feminarum, graviter pectore gerens, contigit ut quadam vespera, nullo ex monasterio veleniter sentiente, egrediens ad domum cujusdam divitis deveniret et ante fores ejusdem quasi peregrina quaedam et ignota sola consisteret. Quo dum eam dominus domus sive familiae intrinsecus famulatus officia praebens sensisset astantem, quaeque foret persona nesciret, aestuante patrefamilias cum domesticis universis ne rabida canum suorum audacia, qualiscunque esse videretur persona, dilaniando discerperetur, jussit ut quae quidem esset ocius indicaret. 129.0871A| Tum illa, Nequaquam inquit, me tui, quod vereris, canes insano dente contingere quibunt, nec Walpurgam (sic enim nuncupor) mordere valebunt. Ipse nempe qui me ad domum tuam perduxit incolumem, ad locum unde veni reducet valentem, et qui me ad tuum te ignorante pertulit atrium ipse domui tuae medicinae conferret donum, si totis viribus eumdem credideris medicum medicorum. Quo audito, vir illustris a loco quo sederat illico prosilivit, et animo consternatus, quare ad ostium nobilis persona et Omnipotentis ancilla constiterit, requisivit. Illa vero non sine causa se venisse asseruit. Tum vir memoratus cum omni veneratione eam in domo excepit, et omnem famulatum debitae servitutis exhibuit. Ubi ventum est ad noctis moras 129.0871B| soporis silentio temperandas, sacram virginem non alicubi pausare volentem in cubiculum languentis filiae trepidus introduxit. Erat enim languor cordis jam penetrans fibras, et intercepto vitalis flatus anhelitu mortis compendium parato itinere portas oris biantis adire tentabat. Tum pater ejusdem puellae labiis palpitantibus mugiens ejulabat, et natae charissimae amaris lacrymis funebria praeparabat. Mater vero intimo cordis arcano jam pene praemortua, et pendula in planctu voce dimissa exhalantis filiae opperiebatur egressum cui jam luctuosa familia paraverat bustum. Verum Domini clementissima miseratio qui occidit et vivere facit, percutit et sanat, a morte minaci languidam revocavit, et orante per totam noctem virgine sancta, in crastinum puella sana 129.0871C| surrexit. Quo parentes viso miraculo laudes omnipotenti Deo reddiderunt. Dein ei plurima xenia adhuc tremuli offerentes, et ex asse ejus se sanctis orationibus commendantes; illa Christum mira gerentem habens pecuniam respuit, et ad monasterium unde venerat repedavit: et quanto magis divinam in se clementiam vigere conspexit, tanto ad artioris vitae se gradus extendit.
Haec duo tantum praeclara miracula quae virgo beata peregit in vita huic inserere dignum putavi opusculo, quae nostram ad memoriam pervenere, ne ad alia quae hactenus Dominus per eam operatus est et operatur quotidie signorum prodigia, ipso Domino 129.0871D| largiente fideliter transiens, eadem omisisse culparer. Stultum nempe videtur rei veritatem a calce narrando incipere et sic ad titulum capitis pervenire. Ideoque prius acta stylo currente descripsi, ut sequentia virginis intercessionibus etiam valeant adnotari. Dum igitur sacra virgo Walpurgis totam se in 129.0872A| Dei amore firmasset et mundum cum ejus concupiscentia superasset fide plena, moribus insignis, charitate referta, sapientia decorata, castitate gemmata, misericordia redimita, humilitate fulcita, et omnibus virtutibus adornata, vocanti Domino, mortis accepto compendio, acceptura remunerationis praemium obviavit, et ex hujus mundi lacrymosa voragine felici fine decessit, et in eodem quo in sancto proposito Christo servierat monasterio, haud sine maximo lamentantium ejulatu, officium sepulturae mortalis accepit. Ibidem ergo aliquantum corporis a compaginatione quiescens, suis quos superstites in mundo reliquit, beatis intercessionibus auxilium praebuit, et ut mater filios educavit.
CAPUT VI. 129.0872B|
Parvo denique interjecto tempore quo sacrae virginis cineres in eodem loco tellus avara retinuit, contigit decedentibus prioribus ejusdem ecclesiae pastoribus, Otkarium venerabilem virum Eistetensem cathedram meruisse. Qui dum minus quam deposceret honestatis ratio, idem monasterium quo beatae sanctimonialis ossa tegebantur, excoleret; quadam nocte corporis quiete sopitum, dum tetrae ei tenebrae silentium ministrarent, hujusmodi eum alloquio virginem compellasse narratur. Cur, inquit, Ockari, qui praesul dici et esse meruisti, domum Dei in qua corporis sopore quiesco, et sepulcrum in quo carne reposita ultimum judicii diem exspecto, inhoneste hactenus tractare voluisti? Nam servorum huc 129.0872C| cocuntium lutulentis pedibus quotidie calcor, et indecentibus vestigiis premor. Sciens igitur scito quoniam tale aliquod indicium pandam quo non recte te erga me et domum Dei egisse comperias. Sed si reum te fore cognoveris veniam merearis. Quod modico explicito tempore rei probavit eventus. Nam statim in proximo, dum erecti essent parietes ejusdem fabricae prominentes, et trabium spatiosa compago sequenti die patentibus muris deberet apponi, subito facto jam noctis silentio murus aquilonaris terra tenus sese revolvens, praecipitium egit horrendum, terroremque haud nimium tam domesticis curae familiaris quam cunctis circumquaque manentibus inauditum incussit.
CAPUT VII. 129.0872D|
Facto autem nane cum ad hujusmodi spectaculum omnes pavidi convenissent, custos qui tunc ibidem Reinfridus inerat calle directo praelibato praesuli tremulis labiis nuntiavit. Qui intelligens visionem quam prius in somnis viderat esse completam, cum 129.0873A| suis illo usque tetendit atque cum omnibus pene comprovincialibus ecclesiam repolivit, quam etiam sacro chrismate dedicavit. Dein cum in orbem transissent dies, memoratus antistes archipresbyteros Wltonem et Adalungum illuc sedulus destinavit, Ommonem quoque cum sanctimoniale Liubila ex monasterio Mowenheim cum eis abire praecepit ut sacros cineres virginis cum summa diligentia elevarent, ac cum hymnis ac psalmorum concentibus ad Eichstatense coenobium deportarent. Hi vero jussa felicia prospero itinere complentes, resonantibus in coelum campanarum melodiis et concrepantibus undique canorum spiritualium euphoniis, pia viscera rure in quo hospitata fuerant flentes prae gaudio extulerunt et ad jam dictum monasterium devexerunt. 129.0873B| Quod factum est XI Kalendas Octobris. Ea vero cum debito honore illo delata, diebus interjacentibus ternis, corpus sanctum Wunibaldi confessoris egregii ad locum eum unde sororis tulerat cineres idem antistes reportari praecepit, id est VIII Kalendas Octobris.
CAPUT VIII.
Postquam autem B. Walpurgis fines Eichstatenses per semetipsam visere dignata est, et fratris rura revisens ab omnibus gaudenter excepta; contigit, volvente temporum climate, ut memorata sanctimonialis Liubila a propinquis et affinibus, necnon et ab aliis circummanentibus ita foret arctata ut etiam vi sive ingenio a materna eam prope expellerent haereditate. Verum illa totis viribus reluctante, incidit ei 129.0873C| divinitus salubre mentis consilium, ut a venerabili Erchanboldo pontifice qui adhuc Eichstatensis sedis infula decoratur, sanctas Virginis reliquias licet anxia postularet: ut, si divino munere concedente ejus mereretur ditari cineribus sanctis, proprii solatia juris Deo et virgini consignaret et in manu pontificis donativa in perpetuum traderet. Quod quia a Deo sumpsit initium ab ipso finis meruit obtinere augmentum. Et licet prius tentando difficillimum videretur, felix tamen et desiderabile votum felicem sumpsit effectum. Accepto praeterea idem episcopus super hoc negotio regis et regalium virorum consilio, virginis patrocinia sancta se daturum esse promisit. Quod et opportuno postea tempore fecit.
CAPUT IX. 129.0873D|
Anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu Christi octingentesimo nonagesimo tertio, indictione tertia regnante felici prosperitate Arnulfo serenissimo rege, apertum est mausoleum B. Walpurgis virginis in basilica, in qua locata fuerat tempore Otkarii episcopi. Mittens igitur prudentissimus ac sagacissimus in omnibus 129.0874A| negotiis Erchanboldus episcopus religiosos archipresbyteros cum aliis boni meriti suos, ossa dicata sacrae virginis jussit exquiri, et inventa diligenter attrectari summaque cum reverentia partita recondi, ita ut optatae diu reliquiae darentur Liubilae, et thesaurus ejusdem corporis per saecula suae servaretur ecclesiae. Hi denique ad quos jussio pervenit antistitis eamdem ocius licet simplici corde titubantes accelerare curarunt. Cumque se totos Dominicae miserationi committerent et in psalmis et hymnis sine cessatione persisterent, fodientes invenerunt cineres amplectendos beatae matris nostrae Walpurgis quasi lympha tenui madefactos ut quasi guttatim ab eis roris stillae extorqueri valerent. Qui licet tanta essent humiditate referti, nec pulviculus tamen manibus 129.0874B| contrectantium quoquo pacto valuit adhaerere. Sublata demum pro qualitate incomparabilis thesauri desideratissima portione, reliquum loco restituerunt suo. Quis vero moeror, quaeve angoris tristitia Eistatenses invaderet cives, cum tanta pignora partirentur, putantium dominam Walpurgam sibi penitus ablatam; qui verum agnoscit ut veritas poscit, verissimus fateatur! Ego autem illis qui nesciunt, ut et populares ignari videntur, verba consolationis impendo, dum tantum reliquias esse sublatas vera ratione confirmo. Haec ita gesta ipse mihi scribere desideranti narravit qui terribili huic rei dum ageretur interfuit, et datas reliquias pro locello recondidit.
CAPUT X.
129.0874C| Interea dum tanta optata muneris patrocinia cum magna exsultantium gloria deferrentur ad jam dictum locum monasterium puellarum Mowenheim, ubi ventum est ad villam S. Bonifacii quae dicitur Mulinheim, quidam caducus puer onerato sacro pondere feretro obviavit, et sub eodem positus ipsam quam quaesierat sanitatem recepit. Tunc subito, ut commeantes hodieque fatentur, tanta vis in eodem loco fragravit odoris ut nares portantium, praeeuntium et sequentium feretrum vix ferre potuissent. Eodem die priusquam ecclesiam ad quam ferebantur reliquiae virginis inferrentur, parvulus quidam, nomine Rudolfus, qui adhuc vita incolumi restituta tripudiat, eadem quam supra taxavimus passione quassatus et a matre illo usque perductus, dum feretrum attigit, 129.0874D| omnium membrorum sanitatem recepit et ad domum unde venerat hilaris recurrit.
CAPUT XI.
Postquam vero ejusdem virginis xenia sacrosancta in basilica quae sita est in honorem opificis et Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, cum populi laude plenaria sunt super altare locata, nocte sequenti 129.0875A| dum memorata sanctimonialis Linbila quae in isto monasterio tunc erat et adhuc permanet abbatissa, cum aliis Deo sacratis feminis in ipso oppido propter traditionem quam fecerat B. Willibaldo jure haereditario ejusdem monasterii, sicut lex Sualaveldica continet, moratura tribus in domo extranea noctibus sopori membra dedisset gravique incommodo podagrae quateretur, astitit ei quidam veneranda canitie clericus qui eam ita compellans ait: Liubila, cur dormis? Quare non surgens ad Ecclesiam pergis? Cui illa, ut hactenus asserit, similis dormienti respondit: Ut quid nunc ad ecclesiam eundum est, cum signa matutinalia necdum pulsata sint? Ego quippe nec illic incessu pedum pergere valeo, nisi manibus aliorum delata exstitero. Qui ait: Vade 129.0875B| celeriter, ne moreris, quia B. Willibaldus ecclesiam cum multo agmine petit, qualiter sanctam suam sororem reconditam habeas, a te curiose perquirere volens. Quae statim, ac si nihil incommodi pertulisset exsurgens et de loco ad locum exsiliens, basilicam ad quam tendebat sanissima ingressa est, Deoque simul grates et virgini pro adepta sospitate rependit.
CAPUT XII.
Quidam pauper, nomine Leibolfus, ex utero genitricis parientis ita contractus et curvus est natus ut quasi monstrum aliquod cerneretur a cunctis. Qui dum inter plures qui ad patrocinia virginis convolabant, in eodem monasterio victus pariter et remedii quaereret solatium, quadam nocte dum lectisternia 129.0875C| dormiens premeret, beata virgo Walpurgis ei per visum apparuit et ut ad ecclesiam pergeret imperavit. Quo respondente sese algoris canitiem perhorrescere et glaciales injurias formidare, ideoque nec a loco quietis audere saltem exsurgere; illa ad eum blandis eloquiis inquit: Vadens vade, miselle, celeriter, quoniam ego a te illo quo nunc premeris algore deterso fervidam membrorum compaginem ministrabo, et hujus in recompensatione mercedis, scabella mihi quibus adhuc curvis artubus uteris, donare debebis. Qui licet segnis ecclesiam introivit, et paululum commoratus, inde ad hospitale unde venerat anxius rediit. Surgente vero optata diei aurora iterum basilicam adiit, et ante feretrum virginis beneficium accepturus accessit. Circa tertiam 129.0875D| vero horam subito palpitando se volutare coepit et in pavimento reflectere. Cum ecce tripediae quibus sua usus est in vita, divinitus e manibus acsi evulsae, ante altare projectae sunt. Sicque membris omnibus solidatis atque erectis stetit et ambulavit, qui prius natibus miserabiliter repens, prioris vitae cursum laboriosum impleverat. Idem namque sanus et valens in ministerio ejusdem usque hodie deservit ecclesiae ut cunctis liquido demonstretur qualis cujusve 129.0876A| meriti apud Deum haec sancta sit virgo quae hujusmodi et similia impetrare meretur
CAPUT XIII.
Hoc igitur patrato miraculo Adelbertus Alamanniae comes illustris illo usque devotus advenit, cereum non modicum detulit, et altario pronus imposuit, pro se suisque suppliciter Dominum et virginem exoravit; sicque benedictione potita ad propria remeavit. Suscipiens autem eamdem candelam Liubila, quia praefato comiti familiarissima est et cara, candelabro erexit et inaccensam tunc forte reliquit. Quarto vero die coelitus lumen accepit, tribusque diebus et noctibus in ea lumine perdurante, quarto nemine emungente exstincta est. Hora autem qua divinitus comas radiantis ignis ablambuit, videlicet 129.0876B| nona, ita se sponte ostia obstruxere ecclesiae ut nullus infra duarum fere horarum spatii quantitatem patula habere mereretur et pervia. Deinde is qui obstruxit Christus apparuit et patentia intrare volentibus fecit.
CAPUT XIV.
Duae praeterea virginis praesidia requirentes illuc devenere mulieres, mater cum filia, utraque manuum curvedine inhonesta, de vico qui dicitur Wemedinga. Hae dum erectis in coelum oculis cordis auxilium ab ipso qui fecit coelum et terram supplici devotione deposcerent, et missarum solemniis interessent, divina meritis virginis eis adfuit virtus, et in exordio festivi missae concentus mater adepta est sospitatem laudans Deum et virginem. 129.0876C| Tum nata parentis dubios in tremulo pectore animos gestans et fluctivaga mente consistens ineffabile ei de matris reddita sanitate tripudium intulit, de sua vero nodosa contractione gemebat. Videbat jam suam quam natura dederat genitricem obpansis manibus coeli benedicere Conditorem, verum adhuc in se misellam cernebat regnare curvedinem. Haec dum saepius nutabunda mente reflectens consisteret, finito ejusdem missae canore, ab ipso qui se initium et finem voluit propalare et ipsa sanitatem meruit obtinere. Tunc eadem mater cum filia, moniales cum matre Liubila, necnon et astans omnis communis sexus familia, exsultantibus animis cum hymnis et canticis reddiderunt Domino laudes in 129.0876D| coelis, qui solutionem tribuit compeditis et erectionem largitur allisis.
CAPUT XV.
Delata est ad idem monasterium mulier quaedam, nomine Reginswindis, quae ipsius est vicina ecclesiae, ita membris omnibus destituta ut nisi vehiculo, duobus videlicet deferentibus, lacertis insertis et altrinsecus oneratis quoquo pacto illo pervehi potuisset. Quae ante altare feretrum adhuc virginis continens, a suis 129.0877A| diligenter exposita gratam, Walpurga interveniente, a Domino statim adepta est sanitatem, et omnes qui interfuere audierunt largitori salutis eam gratias referentem.
CAPUT XVI.
Fuit quidam vir de vico vocamine Megenshaim, nomine Wolfgerus, qui pedem unum super alterum ita connexum habuerat, ut infra septem annorum lacrymosum illi circulum sedens nunquam cibi edulium sumere potuisset. Mirum enim in modum pes vicino et comiti pedi inhaeserat, et residendi quietem morbus insaniens claudicanti negaverat. Is ad jam dictum sacrae virginis arcisterium opportuno temporis climate veniens, et non incessu pedum ambulando, sed quasi cum baculo misere saliendo, spatiosa 129.0877B| interjacentia rura perlustrans, totum se illius piae miserationi contribuit statimque salutem ambulandi recepit.
CAPUT XVII.
Est vicus in Francia [Franconia] qui ab incolis appellatus est Bergila, ubi quaedam exstitit femina quae Engilswindis est nuncupata. Haec dum a loco ad locum equitans pro opportunitate negotii adjacentis festinare voluisset, equo quo jam casura in proximo residebat, lapsu agili et horrendo perlapsa est. Crure namque pavidi corporis hujusmodi praecipitio ruinae confracto, et artuum omnium bajulo eidem misere minutato [ al., immutato], quae alienis conata est incessibus uti, duorum annorum vergente reflexu propriis haud meruit frui. Tandem, miserator 129.0877C| et misericors Dominus injuriis miserae solita pietate compatiens, virginis suffragantibus meritis, metam 129.0878A| lacrymosi ei praestare voluit doloris. Dum igitur lucifugae noctis teterrimum chaos diei gratiam molestasset, et membra languentia eadem stratu singultuoso componeret, ac palpebris tremulosis quietis saltem gratiam degustasset, astitit ei domina Walpurgis quae nobis a Domino condonata est venialis, veniam munifica repromittens, si dubietate semota fidem panderet cordis. Vade, inquit, muliercula, gratiae ignara salutis, et archiatrum tuae stude perquirere sectionis: et dum eum ad hujusmodi officium liberalem inveneris, de secata tibia intus abstractis ossiculis salutis a Christo postmodum gratiam impetrabis: Tum illa, ut audivit suae remedium sospitatis, totis nisibus Omnipotenti grates rependens, suffragium accelerans adiit archiatri. Complens 129.0878B| denique visionis jussa salubris, et ossibus minutis evulsis, pristinae gratiam indepta est sanitatis. At ubi vidit divinae ei miserationis subsidium adfuisse, laetabunda et laudans incessu pedum virginis monasterium adiit, rei gestae seriem patule peroravit, et oblationibus quas detulit altari impositis, etiam partem confracti cruris ad indicium veridicae assertionis ostendit, ibique sui corporis vehiculariam partem relinquens, partem revocavit ad patriam. Quam ancilla Christi Liubila partem assumens, argento fabricare praecepit et in eadem basilica suspendit, ut si quis hoc audiens incredula mente perstiterit, illo veniens oculos suae caecitatis aperiat: et dum viderit partem feminei corporis muro dependere fabricatam, saltem confusus abscedat, et sua de stoliditate veniam 129.0878C| deprecans erubescat.
Caetera omissa.
LIBER SECUNDUS Complectens aliquot miracula anno 894 patrata in parthenone Mowenheimensi. 129.0877|
129.0877D| Operae pretium duxi, quoniam mira quae per suam famosissimam Christus quotidie operatur et operatus est virginem, jamdudum tenui chartula colligere coepi, ut ea quae sunt indaganda requiram, et diligenti apposita vigilantia, prout vires suppetunt, indagata perstringam. Non quo quisquam, ut reor, talia ac tanta quae hactenus patrata sunt in praefato monasterio virginis suffragantibus meritis ac diebus pene singulis patrantur prodigia, ex asse valeat explicare: quippe cum tanta sint numeri quantitate ut vix valeant promi eloquio linguae; verum ut sponsio humilis Patris praecepto pareat imperantis, et pedetentim 129.0878D| lepidi viam carpat et coepti itineris, ut, quo tendit, Trinitatis opificae dirigatur auxiliis. Curiosum caeterum lectorem secundum incipiens libellum ad moneo, ut barbarismorum foedam congeriem in hoc opusculo floccipendat, et veritati in vulgari eloquio fidei aurem apponat, et quod hic invenit simpliciter perlegat, et ac si in sterquilinio margaritam exquirat: sicque fit ut et sua fideliter tollat et nostra incontaminatus omittat. Ceriferae namque saepius apes, licet obstrusis vasculis hyblaea mella diffundant, cloacis tamen squalentibus insidere non recusant.
INCIPIUNT CAPITULA. 129.0877| 129.0877D|
I. De muliere quae rasile perditum invenit.
II. De illuminatione caecigenae.
129.0878D|
III. * De eo ubi sacculus cum eulogiis inventus est.
IV. * De eo ubi spatha perdita inventa est.
129.0879A|
V. * De curatione caduci.
VI. * Ubi peregrinus occisus est, et mortuus probatus est.
VII. * Ubi puella visionem accepit.
VIII. De illuminatione caeci.
129.0880A|
IX. * De puero qui caecus natus visum recepit.
X. * De muliere caeca.
XI. De duobus caballis furatis, et matutinalibus horis repertis.
XII. * Ubi claudus puer sanatus est.
CAPUT PRIMUM.
Anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu Christi octingentesimo nonagesimo quarto, indictione tertia, regni quadrimodi Arnulfo retinente dominium, anno octavo quo obtinuit principatum, Eistetensem procurante Erchanboldo famoso episcopo praesulatum, quaedam votiva complens desideria mulier cum eo quem nuptialis copula ei dederat viro, Dominum qui prope omnibus se est invocantibus in veritate deprecatura, jam cunctis pene cognitum adiit monasterium nostrae et multorum fidelium matris. Ubi 129.0879B| dum pro commissis a primaeva viredine facinoribus universis rea tunderet pectora pugnis, ac saepius saepiusque interventiones piae quaereret virginis, benedictione solita munerata vehicularia petiit adjumenta. Viam ergo qua venerat laetissima carpens, et de his omnibus quae audierat et viderat plurima mente revolvens, in prima reversionis mansione risile quo super aurem orale confixerat casu perdidit accidente, ipsa qualiter perdidisset penitus nesciente. Haec dum viro suo factum clancule fateretur dispendium, ille concorporalem sibi et gratissimam conjugem mox improvida notavit incuria et leni modulatae vocis increpavit eloquio, cur more lascivientium puerorum illud quod secum tulerat perdidisset incauta. Tum illa ad praesidium rediens quod prius 129.0879C| requisierat matris, inquit: Si tuae, domina Walpurgis, misereri dignaris ancillae et vocem audire disponis indignae, damnum mihi rei reparato praesentis ademptae. Haec dum verba perorasset, jacens ante simul discumbentes eos pariter patensque apparuit risile, non aliud, non mutatum, verum idem quod ei prius auxilium praebuit capitale, etc.
CAPUT II.
Quia igitur supra portitoris prius caeci memoriam egimus, dignum est ut qualiter gratiam visionis meruerit enarremus. Dum ergo idem ipse (Ratfridus namque adhuc vivens vocamine nuncupatur) prius caeca caligine premeretur, et geminis orbibus mala albuginaria quae vulgo perulas nuncupamus obnoxia 129.0879D| pateretur, nullumque omnimodis intuitus lumen gestaret in capite quo vel exiguae lucis igniculum videre potuisset, duas ad monasterium veniens illic hebdomadas percomplevit. Contigit interea ut quadam die pro se misello Dominum et virginem precaturus ecclesiam introisset. Cumque missarum sacrosancta solemnia usque ad Evangelii Dominici euphoniam traherentur, praefatus caecus apposita dextero 129.0880A| quam erexerat manu oculo, perulam caliginosam quae in eam divinitus cecidit, sanctimonialibus quae missae canore intererant gaudens ad intuendum devexit, et in uno oculo visum recepit ibidemque pro collato munere debitum famulatum impendit.
CAPUT VIII.
Pauper quidam famosi comitis Adalberti, nomine Frideradus, quem oculis corporalibus videntem aspexi et de mensula paupertatis meae panis portionem porrexi, ab ipso primordio quo eum genitrix 129.0880B| sinu exposuit genitali caecitatis obscuratus est foeditate. Qui cum jam in matura aetate tetra caligine pressus priores tenebras ferret ad senium, propria ducatum ei praebente sorore, limina Walpurgis adiit benedictae. Quo dum fatigatus jam itinere pervenisset, petiit ut ante altare virginis duceretur, quatenus opportuna quae secum tulerat munuscula super illud imponens, veniam de peccatis consequi mereretur. Deductus ergo ad aram, ubi mausoleo virginis propiavit, lassessentibus omnibus continuo membris, rogavit ut potuit, se ocius ab altari reduci aptumque sibi sedile requiri. Quod dum protinus fieret, paululum tremebundo corpore requievit. Tum subito dilapsus in terram coepit pallida membra saxosa volutare tellure, et quasi ultimum clausurus 129.0880C| diem sese creberrime in pavimento reflectere. Deinde cum potius ab astantibus de funere ejus tractaretur quam de luminis quam quaesierat dignitate, nil unquam videntes ocelli, sanguinis madefacti cruore, guttatim in terram stillare coepere ac pavimentum uberrime cruentare. Cumque eadem quae tunc inerat hora transisset, diu negatum meruit visum, et tam ipse quam omnes qui aderant Altissimo gratias retulerunt.
CAPUT XI.
Vulgata igitur opinione celeberrimae virginis et pene per orbem universum longe lateque diffusa, Reginensis (Ratisbone) quoque urbs quondam regalis et inclyta suos ad idem monasterium transmisit cives, 129.0880D| pro modulo affectus prius deliberati et consciae facultatis placituras Altissimo eulogias deferentes. Qui voto potiti optabili cum magno basilicam intravere tripudio. Ubi dum apertis scriniis cordis et corporis quaedam altario illis et introeuntibus cunctis exposito, quaedam etiam xenia ab ara liquidissimi pectoris mitterent polo, experta luminibus auribusque pro qua venerunt ratione, acceptaque quam 129.0881A| quaesierant benedictione, quia eis tardior hora incubuit, in vicino monasterii castrametati sunt die altero ad propria reversuri. Verum opacae noctis silentio veniente, somnoque januas luminum jamjamque quiescentium clementius adeunte, fures qui a furvo, id est nigro, traxere etymologiam priscam, cujusdam Alamanni, vocamine Ratharii, cernentes fatigata ex itinere Reginensium membra sopore nimio praegravata, nulloque vigilante custode per distenti latitudinem campi jumenta fore [esse] dispersa, duo quorum caeca obscurior nocte cupido cor jam tetrum intraverat possidendum, unus clancule apprehenso capistro, alter arrepto renum cingulo cassam duorum equorum diripuere capturam. Rapta igitur iidem inefficaci latrunculi praeda, ascensisque 129.0881B| quae ceperant procaci temeritate jumentis, iter ad patriam remeandi arripuere gaudentes. Sed is qui se in sanctis suis gloriosum atque laudabilem cunctis ostendit, gaudium praesumptionariae aviditatis in ruborem moeroremque convertit, ut mundialis controversia stoliditatis palam agnosceret quid Christi in coelis et in terris omnipotentia valeret. Nam rapaces alieno portati vehiculo equitandi peritiam 129.0882A| vanis exercuere vigiliis crassisque in tenebris circa monasterium Deo amabile, omni nisu atque conamine rura paterna calcare procul dubio aestimantes, dum domos proprias laeta altrinsecus fabulatione adire quasi agiles voluissent, facta rosea matutinalis temporis luce in proximo culturali sacrae virginis a semetipsis inventi sunt arvo. Quis autem eos terror invaderet, quaeque verecundia totos per omnia possideret, difficile est mente tractare, verbis exprimere ac pagina festinanti ad alia adnotare. Tandem cupidi quoquo pacto ad se reversi miraculum per sanctae intercessionem virginis agnovere patratum: et rubore tremoreque ineffabiliter castigati, qui prius alienis conati sunt furtivisque frui vehiculis ad propria repedarunt gressibus propriis, 129.0882B| relictis in quibus antea gavisi fuerant equis. Quo Dominicae ostentationis signo omnes qui viderunt vel audierunt mirati sunt: sed amplius hi qui jussu divino jumenta perdita recipere meruerunt. Agentes sane unicae Trinitati gratissimas laudes Ratisponenses hi qui venerant cives, tam pro acquisita quam quaesierant ecclesiae benedictione, quam pro signi admirabilis munere, redierunt ad propria narrantes fideliter de his omnibus quae gesta erant in via.
LIBER TERTIUS Complectens miracula ibidem anno 895 patrata. 129.0881|
129.0881C| Volvente temporum instantium adhuc lacrymabili serie, variantur etiam pariter mentium humanarum multimodae qualitates. Quo constat non semper hominem agere valere quod ei adjacet velle: verum cum labitur exterior mundus, inclinatur et interior animus variis ictibus terebratus, ut ab affectu concepto jam prius frequentius concidat in quo dudum fixo gradu stabat. Sicque fit ut corpus, dum quod non appetit percipit, obtineat detrimentum et animi affectus promptus habeat praemium.
Exigente namque tuae, pontifex venerande, dominationis imperio, pro tenuissimi capacitate ingenii 129.0882C| duos jam pridem miraculorum semper mente et ore retinendae matris Walpurgis libellos succincto populariae orationis perstrinxi commento. Verum multipartitis anfractuum saecularium occupationibus pressus, pene duorum decursis hebdomadibus circumrotantium temporum, ad initium tertii pervenire nec quivi, nec merui. Nunc autem quia meta secundi jamjam initium postulat tertii, ipsum utinam habere merear ducem cordisque exigui benignissimum directorem, qui sua sapientia os aperuit muti et linguas infantium facit esse disertas!
INCIPIUNT CAPITULA
129.0881D|
I. De eo ubi mulier caeca illuminata est.
II. * De pane mulieris, qui a sinu perditus et postea inventus est.
III. * De pulvillo domi perdito et in via invento.
IV. * Ubi homo quidam wantos perdidit.
V. Ubi vas in itinere inventum est.
VI. Ubi in una eademque femina quinque facta sunt miracula.
129.0882D|
VII. * De femina clauda et sanata.
VIII. De tribus caecis illuminatis.
IX. De pisce in via mirabiliter invento.
X. Ubi mulier muta curata est.
XI. * De bubus quatuor in via inventis.
XII. * Ubi porcus a lupo direptus est.
CAPUT PRIMUM. 129.0881D|
Memorandae Dominicae Incarnationis anno octingentesimo nonagesimo quinto, quaedam e familia 129.0882D| beatorum martyrum Gordiani et Epimachi, Campidunensis scilicet monasterii puella, a nativitate caeca, nomine Guntrada, dum gratiam in loco celebri 129.0883A| Domini audiret famosam, coepit etiam et ipsa totis anhelare praecordiis ut ad sacrarium venire mereretur beatissimae virginis. Cujus dum membra soporem felicissimae quietis modicum degustassent, adfuit in ipso dormitionis articulo qui eam ita compellans ait: Cur, misera, geminis orbata luminibus, furvis ita sopita quiescis in tenebris, et non magis blandae lucubrationis domestica de salute tecum ruminando conquiris pernecessariae sospitatis? Nam licet te consueto more matutinalis atque diurna lux gratanter excipiat, caecam tamen haurit [ Canis.: forte haustis] a tenebris, orbam remittit ad tenebras. Verum si tetrum a te repellere niteris chaos, et distensas coeli cupis cernere nubes, necnon et virentes contemplari tellures, importuni soporis segnitiem 129.0883B| mitte, solitae quietis cassam ignaviam reprime et ad monasterium Monheim ducatu concito perge. Et cum felici illuc gressu perveneris, prius actas et nitide coctas atque in buxula obtrusas altario oblatas impone, sicque totam te rerum opifici et virgini trade. Cum autem easdem arae locaveris oblatiunculas, binae e vicino venientes gallinae ipsas voraci comedent dente, talique edulio pastae altaris excubiis desudabunt. His ita dictis, verbisque cum salutifera visione subductis, residuum quod supererat noctis puellula laetabunda peregit. Noctis vero horrore finito, cum jam vasti aequoris Oceani lymphae lautas Titanis arvis remitterent comas, a lecto in quo membra sopori tradiderat hilari mente prosiliens, sumptus itineris acquisivit, 129.0883C| comitem ac praeviam puellam assumpsit et callis ignara felicis iter arripuit. Sicque per devia transiens rura, monasterio quod nutabunda quaerebat meruit propinquare. Sed priusquam illius terminos adiisset, reminiscens suae saluberrimae visionis coelitus nuntiatae, oblatas decenter excoxit, in buxula reposuit, viamque carpere coepit. Ubi vero ventum est ad diu optatum basilicae aditum, die celeberrima Palmarum ad vesperam finiente cum intimo cordis gemitu oratorium introivit, seseque in terram prosternens atque a tetris luminum cavernis salsa lacrymarum flumina fundens, ut jussio visionis attentius imperarat, ex asse uni se Domino et salutiferae virgini commendavit. Cumque diu longa protraheret in oratione suspiria, tandem a pavimento 129.0883D| in quo jacuerat humilis exsurrexit, ad aram accessit, oblatas quas detulerat tremulis digitulis superingessit, et haud longe modicum ab eadem se pausatura semovit: cum ecce duae quas creverat in visione gallinae, id est sanctimonialibus [ f. sanctimoniales] geminae, stantes juxta altare, impositas 129.0884A| abstulere oblatas, rem pro qua caeca venerat sollicite requirentes. Quibus ipsa ejusdem rationis ordinem retexuit et ad calcem usque perduxit. Finito eloquio linguae, adfuit solamen statim ex virgine. Nam Omnipotens de coelo semper prospiciens super filios hominum, ut videat si est intelligens aut requirens Deum, statim super credulam de coelo respexit, et vacuatis luce luminibus solis radios ministravit. Expavescens ergo de lumine, quia cernebat quod non viderat ante, illuminatori suo Christo et interventrici virgini cum caeteris astantibus gratias egit, et sana discessit.
Pari etiam modo, dum Gisila matrona pernobilis, uxor Burchardi, Walachonis comitis filii, quae 129.0884B| antea matrimonio juncta fuerat comitis Megingaudi, orationis causa, ut solita est, cellam virginis adiisset, in primis pro se suisque omnibus Domino supplicavit: dein erigens se et signo Dominico muniens eas quas secum detulerat obtulit eulogias. Ubi ventum est ad pauperum Christi eleemosynam partiendam, datis cibi stipendiis congruentis, dum etiam pocula sedula ministraret, vas quod hannipa nominatur quo mistio agebatur, inter manus propinantium ita exinanitum est atque subductum, ut nullus assistentium ullo modo scire potuisset quanam ratione perditum esse videretur. Sciebat sane conscientia propria teste propinatrix, nec quodam casuali more fore dilapsum, nec a manu dispensatrici esse direptum, neque aliqua fraude subductum. 129.0884C| Verum animo aestuabat obliquo, quoniam nil tale viderat, nil simile auditu perceperat. Mirabatur, quia oculatim quod prius manibus vectitabat, jam nullo furante vel rapiente carebat. Quid plura? Ubi horae diei protensa est dilatio, spes quoque recipiendi vasculi mire subducti pariter sublata est. Igitur completis pro quibus venerat causis, ad sua disposito itinere redire conati sunt. Dumque de pluribus, ut mos iterantium est, inter se sermocinarentur et quaererent, vasis quoque perditi mentio adfuit copiosa. Tum subito eminus quidam illorum aspiciens vidit idipsum in medio viae itinere vas jacere expositum immutatum. Quod tollentes et dominae jam dictae cum nimia admiratione afferentes, 129.0884D| una cum eadem gratias retulere gaudentes. A quo statim loco ad coenobium remiserunt, ut ibi mirabiliter servaretur ubi Christus per virginem mirabilia operatur.
CAPUT VI.
Vicus quidam in Bajoaria regione, pago Chelesgowe, 129.0885A| Adaloltestoch nuncupamine vocitatus, multis, mihi quoque ista fideliter scribenti plenissime cognitus, in quo quaedam adhuc in vita superstes est muliercula, nomine Asnia, in qua superna miseratio, suffragantibus matris nostrae meritis, quinque evidentissima operari dignata est signa. Nam labili et tremulo corpore tota caduca, insuper obsistente obice inflexibilis linguae miserabiliter muta, ad cunctis notum monasterium est adducta, ut ibi inveniret remedium, ubi multi quaesitum invenere praesidium. Cumque inibi lacrymosas ad Dominum funderet preces, vox in sublimi audita est supplicantis, et sociata lacrymis sanitate corporea, incolumis mulier remeavit ad propria. Sed insipidae multorum rusticanorum ac saecularium mentes, dum dona a Domino 129.0885B| et praemia consequuntur indebita, non ad laudes nec ad dignas gratiarum se praeparant actiones: quin magis pro dignis munus se coeleste percepisse aestimant meritis, aut certe nullis praecedentibus meritis, sed solum divinae auxilio miserationis. Ita in bono deficiunt opere ut nequaquam stabiles inveniantur in fide. Quod hujus mulierculae fortuitus probat eventus, dum rei gestae narratur auditus. Veniens namque domum tota restituta saluti, infra decem ferme hebdomadarum circulum nullas, ut opinor, debitas Altissimo retulit grates. Quin potius segnitiae temporalis incuria pressa, mentem lubricam ad caduca reflexit et haud obliviscendae propriae oblita est sanitatis. Unde post explicatam praelibati temporis quantitatem, dignatus Deus omnipotens salubri castigatione 129.0885C| suam commonere ancillam, ne tanti muneris felicissimo dono ingrata fore videretur; quadam nocte hujusmodi visionis eam aggressus est voce: Cur, inquit, muliercula, jam enim Domino grata, de perceptis tantis beneficiis coelesti gratiae hactenus existere voluisti ingrata? Redi igitur ad mentem tuam omni dubitatione submota, et quid in te deifica virtus sit operata, nubilo cordis deterso recogita; undeque tibi salus indignae provenerit, curiosissima animi scrutatione pertracta. Et cum incunctanter tuae tenebras ignorantiae diligenti examinatione discusseris, surgens concito gradu, ad Moenheim monasterium perge ibique competenti completa oratione, a Deithilda custrice ecclesiae ad operandum propriis manibus aliquid operis accipe, ut scias de 129.0885D| reliquo tuae dominae debitum impendere famulatum a qua insperatae salutis meruisti commercium. Quod si non feceris, scias te proculdubio aliquam in tuo corpore invenire molestiam, ut ipsa vexatio intellectum auditui conferat quem lenis admonitio non regebat, etc..
CAPUT VIII.
Interea dum haec agerentur, quidam ignoti tres a nativitate advenere caeci et pauperie urgente mendici, corporis et luminis solatium requirentes et lacrymosis 129.0886A| singultuum vocibus postulantes. Quos cum materfamilias Liubila cum devotis Deo famulabus humaniter suscepisset et victus alimoniam misericorditer ministrasset, visum est eis ut suffragia virginis attentius implorarent, quatenus visum a primaeva origine inexpertum ejus meritis et precibus adipisci mererentur. Motibus igitur quibus poterant in ecclesiam intravere, et facta oratione votiva tangi sibi caeca lumina oculorum de cambuta virginis petiere. Quod dum factum esset, sensim visus incognitus pervenit ad orbes, et irradiati radiis jubaris lucem crevere gaudentes. Id omnes qui videre et audiere mirati sunt, et ei qui solus mirabilia magna fecit gratias non modicas retulerunt.
CAPUT IX.
129.0886B| Quadam die dum ego ad idem monasterium aliquid novi ac desiderabile audire cupiens advenissem, et fideli animo si quid auditu dignum existeret quod ad notitiam perveniret requirerem, adfuerunt duae ex virginis famulabus Diethildis et Ruathildis quae meae satisfacerent voluntati, mihique cum cautione et chartula residenti inter alia hujuscemodi retulere miraculum. Accidit namque, aiunt, ut multorum moris est quaerentium Dominum et suorum interventiones sanctorum, ut quidam orationis causa idem oratorium adiissent. Intrantes vero in ecclesiam, dum adoraverunt viventem in saecula, etiam beatissimae Walpurgis pronis vultibus quaesiere suffragia. Completoque pro quo venerant voto, insuper accepta 129.0886C| benedictione quae comes in eundo existeret animae, viatici quoque corporalis eulogiam a matrefamilias accepere. Erat enim tempus abstinendi a carne: et idcirco ea quae manus largientis invenerat secum animo devoto tulere, scilicet, panem, caseum atque cervisiam. Dum ergo ab eis piscis quaereretur, et negante qualitativi temporis vice minime adipisci potuisset, onerati sarcina superius exarata iter coepere redeundi ad propria. Cumque plurima fabulantes comitantium more incederent, ventum est ad locum ubi grata et virentia jumentis gramina pro temporis congruentia invenirentur. In quo exonerato eorumdem pondere jumentorum, de Dei donis ac datis et benedictionibus virginis percepturi sese in fenum viride prostraverunt. Tum is qui eorum sarcinis 129.0886D| manum immittere familiarius consueverat, sistarcias evidenter aperiens, miro admodum modo invisum antea et intactum aspexit et sustulit piscem, etc.
CAPUT X.
Duo a regione Turingia Burchardi comitis milites, Deitharius atque Heio, sacrae virginis quaesiere praesidia, adducentes secum feminam quamdam humanae modulis loquelae carentem, ut ibi Domino miserante mereretur accipere gratiam ubi multi multiplicem 129.0887A| consecuti sunt veniam. Quo dum prospero itineris calle alacri corde venissent, desiderio potiti priore suis pro piaculis indulgentiam fusis a fundo pectoris precibus petierunt. Dein allata munuscula altario imponentes, mulierem etiam mutam quam secum a patria adduxerunt, animo devoto et credulo corde Omnipotentis largifluae miserationi et virginis commendaverunt munificae pietati. Illa etiam, quia lingua non potuit,. humiliati spiritus contritione indulgentiam postulavit. Peractis pro quibus venerant causis, ad sua redire conati sunt eamdem secum mutam mulierculam ad patriam revehentes. Cumque de ejus exquisita et non inventa salute tristes ad propria repedarent, quadam nocte cum lassa omnes quieti corpuscula tradidissent, ipsa quoque somnifero 129.0888A| pausaret in lectulo, adfuit ei quaedam elegantis speciei miraeque venustatis puella quae ei flatu placidissimo insufflavit in aures. Quae statim evigilans et de eadem felici visione curiosa meditatione pertractans, ligatae ei solutum est vinculum linguae et modulos promptae coepit exercere loquelae, referens debitas munerum largitori laudes qui locatis secum in superis sanctis plurima valere donavit in terris. Unde comites et universi qui audiere mirati laetisque meatibus proprias revisere tellures. Sed prudenti animo cogitantes non decere tam evidens miraculum reticeri, notum per suos monasterio sacrae virginis facere studuerunt, ut Dei famulabus et omnibus fideliter audientibus fieret cognitum quod in eadem femina divinitus est ostensum.
LIBER QUARTUS Complectens alia miracula ibidem patrata. 129.0887|
129.0887B| Volueram hujus opusculi breviloquio metam imponere dissolutam: verum concurrentium jugiter mirabilium rerum atque signorum desiderabilis novitas iterum iterumque ad scribendum impellit atque provocat, et ut perfecto opere ad finem usque perducam frequenter invitat. Non enim in initio galeati militis praeliantis virtus adscribitur, verum in fine efficacis victoriae virtus cum favore a referentibus propalatur. Dignum est enim ut laus praedicetur in fine, et finis decoretur in laude, Domino dicente: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. XXIV, 13). Quapropter libelli quarti, Christo favente, exordium capiam, ut et transcursis stylo currente gloriosis sacrae virginis miraculis ad promissum dialogum veniam, et in eo pro ingenioli quantitate admisso 129.0887C| sudore decertem. Si quid ergo in hoc opusculo invisum et inauditum lector invenerit, pia mentis intentione 129.0888B| percurrat et Dominum solum mirabilia facientem agnoscat. Non enim membranis adnotata essent, si mirabilia non fuissent. Legimus namque quia signa non fidelibus, sed infidelibus data sunt (I Cor. XIV, 22). Unde credimus in novissimis temporibus atque periculosis multa inaudita operari Christum per suam amabilem virginem velle prodigia, ut bestiales innumerae in saeculo hominum mentes, quae praedicantium converti despiciunt verbis, saltem inauditis inclinentur ex signis. Quisquis ergo legere et audire desiderat, cordis si est rubiginem tollat, et dum me vera scribere experimento didicerit, credat sciatque me non signorum esse fictorem, verum fidelissimum excerptorem, ut pro hoc labore liberari merear a peccatis, precibus et interventionibus 129.0888C| virginis
INCIPIUNT CAPITULA. 129.0887| I. De * quodam claudo curato. II. * Item de alio claudo curato. III. * Ubi claudus alius est sanitati re titulus. IV. De muliere pedibus restituta. V. Ubi item alius debilis pedibus sanatus. VI. De muto et claudo sanatis. VII. * De daemoniaca curata. 129.0888C| VIII. * De caeca, quae visum recepit. IX. * Ubi caecus quidam illuminatus est. X. De alio caeco illuminato. XI. De illuminatione alterius caeci. XII. * De muliere quae cibi et potus communem victum multo tempore non potuit percipere.
CAPUT IV. 129.0887C|
Si de omnibus qui illic incessu pedum potiti sunt 129.0887D| claudis voluero texere orationem, ante deficiet dies quam signorum evidentia plurimorum. Verumtamen ea quae ad memoriam veniunt non aestimo silentio conticenda, quoniam, ut legimus, Dei narranda sunt opera cujus sunt inexquisita judicia. Ideoque quamdam 129.0888C| feminam Manswindam ad mentem reducere festinemus, ut ipsa quoque qualiter curata sit enarremus. 129.0888D| Ex villa namque quae dicitur Truthinga adveniens, et medelam corporis animaeque in monasterio quaerens (erat enim pedum debilitate deformis et inhonesta), diutius ad coelum orationis voces e pectore lugubri destinavit, et, ut sui Omnipotens misereri dignaretur, prolixo precatu flagitavit. Cui 129.0889A| mox divina virtus et miseratio adfuit, et gressum quem perdiderat integerrimum reparavit.
In ipsa villa in qua monasterium celebre situm est, puer, vocabulo Beretgisus, erat in quo vivifica Trinitas ipsum idemque operari dignata est signum. Fuit enim per tres annos gressuum ambulatione privatus, ita ut ad nullius fructuosi operis exercitium habilis esse videretur. Quem tollens nimia referta moestitia genitrix, nuncupamine Ratila, ad basilicam detulit salutarem, ibique ante oculos divinae majestatis exposuit et ejus inenarrabilem miserationem cum lacrymis et gemitu postulavit. Videns itaque de excelso coelorum habitaculo Dominus mulieris fidem, curavit infantem, et matris precibus 129.0889B| fecit ambulantem. Quo audito, domina utriusque infantulum tradidit eidem ecclesiae jure perpetuo possidendum, ut ibi quandiu adviveret, servitii jura impenderet, ubi vires ad famulandum recipere meruisset.
Similiter Romanus quidam adveniens et in porticu aquilonari cum carruca in qua delatus fuerat miserabiliter jacens, sequenti die postera ambulandi meruit facultatem.
CAPUT VI.
Accidit praeterea quodam tempore, ut Hildegarda domina, pacifici regis Ludowici filia, orationis gratia cum Luitpoldo famosissimo comite ad jam dictum monasterium deveniret. Non ergo immemor beneficiorum sacrae virginis, praesertim cum sciret et crederet 129.0889C| multa ibidem facta esse et pene quotidie fieri miracula, adduxit in comitatu sequenti ab ortu originario mutum, ut, si dispositione superna gratissimum directi faminis donum mereretur percipere, audita apertius crederet, dum visa fidem auditis darent. Luitpoldus quoque, ut suspicor, non dispari desiderio tactus, commeantem secum detulit claudum. Ubi dum eadem nocte quiescerent, matutinali veniente synaxi omnes in ecclesiam celeriter festinarunt. Cumque Dei famulae inibi servientes dominicos coepissent concrepare concentus, astantibus etiam his qui secum detulere praedictos debiles, mutus soluto vinculo plectri clara coepit loquelas emittere voce et mirabilem Deum in sanctis suis cordis jubilo collaudare. Et non solum ille, verum 129.0889D| etiam omnes qui officio matutinali intererant, omnipotentem Deum collaudabant. Cernens ergo ille quia, ut desideraverat, ita rei eventus impleverat, magno exhilarati cordis repletus tripudio, elevatis in coelum manibus gratias omnipotenti retulit Deo. Sequenti denique ejusdem felicis horae momento, et Liutpoldi praetaxati comitis fustifer claudus coepit exsilire gaudenter, ac Salvatorem suum benedicere 129.0890A| congruenter. Idem etiam comes venerabilis, ut cognovit suum quem detulerat claudum exsilientem et laudantem Deum, laetitia cordis exsultans mirificum benedixit Dominum.
Ut ergo jocunditas gratulantium duorum cumulantius augeretur, duo evidentia et aperta miracula tertium roboravit. Nam quaedam cujusdam clauduli mater, cum vidisset praeeuntia signa duo esse patenter ostensa, et ipsa suum quem exposuerat lamentabili editu natum subintulit ad curandum. Sic praecedentibus curatis duobus, postremo astantibus universis sanatus est tertius. His ternis duo praecipue desiderantes visis miraculis, redierunt ad sua, ista narrantes e plurimis.
CAPUT X.
129.0890B| Quodam itaque contigit tempore, ut pro admonendis atque in Dei timore roborandis Dei ancillis, ipsum monasterium, juxta morem frequentius consuetum, probus piusque pontifex Erchanboldus visitaret et in eis sanctae praedicationis creditam mellitis labiis sereret annonam. Cumque adhuc in eadem cella consisteret et pro lucrandis Christo animabus attentius desudaret, quidam a partibus Franciae cum agmine clericorum et pauperum flamina devehentium, et Kyrie eleison voce canora canentium, a nativitate caecus pauper advenit et nisibus quibus potuit in basilicam cum conviatoribus introivit. At ubi fixis genibus in oratione fibram etiam cordis erexit, et pius Dominus suam aurem placidam propitius inclinavit fusamque pauperis precem audivit, lumen quod natura negaverat sua mira 129.0890C| potentia condonavit. Quo viso, praesul et omnes qui adfuere miraculo laudes in excelsis reddiderunt Deo.
CAPUT XI.
Non incongruum videtur, si sequens praecedenti aequiparetur miraculo, cum caecus ille fuerit qui, ut diximus, patenter ibi lumen accepit; orbus et iste, de quo series texitur, qui etiam in eadem ecclesia diem videre promeruit. Transeunte namque festiva solemnitate Paschali, dum albaria sequens adveniret hebdomada, Adalbertus comes nominatus a rure Francorum illustrium monasterium petiit. Ubi dum divinum officium stans in basilica cum suis audiret, incognitus quidam adfuit caecus et inter caeteros stetit adductus. Nec mora, facta ad Deum prece 129.0890D| humillima, lux ejus noctem fugavit ab oculis, cernentibus et mirantibus qui aderant universis. Cumque talem in se agnovisset virtutem, Creatori reparatorique suo retulit laudem: rediensque sanus et incolumis ad patriam illud quod in se divina peregit dignatio, ubicunque potuit, divulgavit.
Caetera omissa.
APPENDIX De sanctae Walpurgis canonizatione, festis diebus, oleo, reliquiis et locis sacris. 129.0891|
- 1.
129.0891A| Canonizatio. --Sanctimoniales Eistetenses in Vita S. Walpurgis aiunt ipsius canonizationem per Erchanboldum Eistetensem episcopum « obtentam a sede apostolica; quae quidem canonizatio facta est, inquiunt, ipso die apostolorum Philippi et Jacobi, in quo usque hodie celebratur festum canonizationis ejus. Cujus rei gratia eodem die, omni anno, processio solemnis ab ecclesia cathedrali per episcopum et canonicos fit ad ecclesiam parochialem S. Walpurgis, ibique officium divinum summa cum celebritate a canonicis perficitur, eisque reliquiae seu stillicidium (id est oleum) ejusdem sanctae virginis ad potandum ministratur. » At Bruschius et ex eo Gretserus in catalogo episcoporum Eistetensium scribunt S. Walpurgem ab Otkario episcopo coelitum numero ascriptam fuisse nutu ac jussu Adriani pontificis. Et quidem Otkarius curavit S. Walpurgis corpus e terra levari. Quo ritu sanctorum canonizatio tum temporis celebrabatur. Et tamen elevatio S. Walpurgis 129.0891B| facta XI Kalend. Octob., non vero Kalendis Maiis seu festo apostolorum Philippi et Jacobi. Quo nihilominus die « festum canonizationis ac translationis ejus communiter celebratur, » inquit Philippus episcopus in ipsius Vita. Ut ut sit, ad elevationem S. Walpurgis ab Otkario factam intervenisse Romani pontificis consensum non exprimit Wolfhardus; certe non Adriani qui post Otkarii mortem sedi Romanae impositus est anno 884.
- 2.
Festi dies. --Pluribus festis diebus colitur S. Walpurgis. Natalem ipsius V Kalend. Martii consignant Philippus et sanctimoniales Eistetenses, ipsoque die celebrat Eistetensis Ecclesia. Elevationem XI Kalend. Octobris factam tamen IV Idus Octob. celebrant nonnulli, aliam translationem Kalendis Maiis. Quia vero « reliquiae S. Walpurgis per totum mundum, » ut scribunt sanctimoniales Eistetenses, hoc est, « ad diversas per totum Francorum regnum provincias, » ut in Lectionario Trajectensi, dispersae 129.0891C| sunt, fit ut quo quaequae Ecclesia die illas excepit celebritatem in ipsius honorem instituerit.
- 3.
Oleum. --De oleo e S. Walpurgis reliquiis emanante Philippus agit his verbis: « Pro finali conclusione adnotare decrevimus quod sanctum corpus gloriosae Walpurgae virginis in altari publico ejusdem monasterii (de quo infra) caute ac reverenter longe praefatus antistes Erbertus (imo Otkarius ) recondidit: ubi miracula usque in hodiernum diem continuata feliciter crebrescunt. Nam de membris ejus virgineis, maxime tamen pectoralibus, sacrum emanat oleum quod gratia Dei et intercessione B. Walpurgae virginis caecos illuminat, surdos audire facit, et gressum claudis reddit cunctisque debilibus optatum effectum devote petentibus misericorditer indulget. Quam etiam gratiam curationis ipsi experti sumus. Nam gravi infirmitate aegrotantes ad excidium vitae devenimus: et rememorantes gratiam quam B. Walpurgis suis dilectoribus indesinenter ostendit praecepimus de oleo sacrosanctae 129.0891D| suae emanationis nobis copiosius afferri, et desiderabili haustu phialam plenam ebibimus orantes in haec verba, » etc. « Eadem die criticavimus [ id est sudorem sanitatis indicem emisimus], et brevi post tempore sanitati omnimode restituti sumus. Hoc quoque sciendum quod hora celebrationis missarum cum sacramentum corporis et sanguinis Jesu Christi in altari conficitur in quo recondita est, frequentius necnon uberius oleum de sacro corpore ejus distillat. 129.0892A| Unde haec hora pro receptione ejusdem olei diligentissime observatur. Et si phialae in quibus sacrum oleum recipiendum est non directe vel perpendiculariter distillationi supponantur, guttae ejusdem olei sibi cohaerent dependentes ad modum botri vel favi mellis, nequaquam in alium locum decidentes. Sed postquam negligentia corrigitur, et vasa in quibus munde sacrum oleum recipi debet distillationi aptantur, eisdem sine omni cooperatione illabitur. Per quod aperte monstratur ut in vasa munda recipi debeat, quia ab immundis locis vel vasis omnino se praeservat. Et saepe compertum est quod receptum in vase etiam mundo, si immunde vel irreverenter teneatur, vel ad locum ubi peccata illecebrae perpetrari consueverunt deportetur, omnino evanescit, vel orificium vasis ipsum oleum nequaquam ad effectum sanationis egreditur. Ex scriptis etiam colligimus et certa relatione fide dignorum intelleximus, quod civitas Eistetensis una 129.0892B| cum tota dioecesi ecclesiastico interdicto quodam tempore supposita fuerat propter quasdam damnosas injurias, quas episcopus qui tunc praeerat a baronibus terrae et incolis sustinuit. Ex tunc liquor sacrae emanationis stillare cessavit usque in diem qua ecclesia restituta esset indemnitati. Et idem venerabilis episcopus cum universitate civitatis indicto jejunio nudipes et absque lineis ad monasterium B. Walpurgis ascendit, devote ac subnixe cum universitate populi sui supplicans ne affectu tantae benignitatis, sicut est emanatio sacri liquoris, inamplius civitas privaretur. Et accedens ab altare dictus pontifex missarum solemnia astante populo devote peregit, et in confectione sacramenti et ejusdem perceptione sacratissimus liquor, qui infra spatium unius anni nequaquam distillaverat nec ullo modo se ostenderat, adeo abunde erupit ut ampullam dimidiae pintae capacitatis vel unius serici [ f., seriae, quod est vas vinarium oblongum fictile] adimpleret. Addit Philippus, quod etiam idem sacrum oleum 129.0892C| tantae munditiae ac meracitatis existit ut sine omni corruptione et foeda maculationis feculentia per ducentos annos servatum consimilis puritatis invenitur cum illo quod hodierno die de stillicidio ejusdem sacrae emanationis susceptum est. » Eadem fere testantur sanctimoniales Eistetenses. De hoc oleo singularem Tractatum edidit Gretserus, Ingolstadii anno 1610 editum, in quo leguntur haec verba cap. 1: « Condita sunt lipsana B. Walpurgis virginis Eistadii in summi altaris lapide duro, solido, excavato et superne concluso eo ipso loco quo a sacrificante sacerdote corpus et sanguis Domini immolatur: ita ut probabile sit hanc tumbam fungi vice sepulcri, quale in omnibus aris consecratis ex ipso consecrationis ritu et praescripto visitur. Infra praedictum lapidem est cavitas seu foramen quadratum in quo distillat stillicidium de lapide superiore qui sacra virginis ossa tenet. Videas guttas modo majores, modo minores, pisi aut nucis avellanae magnitudine 129.0892D| de lapide supino dependentes, quas omnes excipit late patens argentea concha. » Varia miracula refert Gretserus et ex eo Bollandus quibus supersedemus. Istius olei mentionem facit Wolfhardus in lib. I, cap. 9.
- 4.
Reliquiae in Parthenone Eistetensi, Mowenheimensi, et alibi. --Reliquiarum S. Walpurgis magna pars servatur in Parthenone sanctimonialium Benedictinarum in editiore urbis Eisteti loco, ubi olim 129.0893A| templum S. Crucis stabat quod postea eo translatis sanctae reliquiis a S. Walpurga nomen accepit. Hujusce monasterii primus conditor est Otkarius sextus, Eistetensis Ecclesiae episcopus, quem translationis auctorem fuisse superius legimus, instaurator et amplificator Heribertus episcopus XV, cui Leodegarius seu Leutgarius munificentia sua adfuit, monacharum in eodem loco restitutor, uti ex Philippo aliisque refert Gretserus in Observat. lib. I, cap. 19. Etiam quamdam sanctarum reliquiarum portionem obtinuerunt sanctimoniales Mowenheimenses, ex lib. I Wolfhardi cap. 9, ad quas plurima referuntur facta miracula libris tribus subsequentibus. Particulae item earumdem reliquiarum Furnis, Antuerpiae, Coloniae Agrippinae, aliisque in locis, prout late docet Henschenius in Commentarii praevii § 6 et 7, ubi etiam de variis templis S. Walpurgi consecratis agit. In quadam ms. Historia Francorum haec leguntur anno secundo Rodulfi regis Francorum, Christi 824: « Eo anno corpus S. Remigii et 129.0893B| quorumdam aliorum sanctorum corpora Hunnorum metu intra Rhemensis civitatis moenia a suis monasteriis sunt delata: cum quibus etiam S. Galburgis reliquiae, ad quas saepe fiunt miracula, sunt ibidem positae. »
- 5.
Basilicae et oratoria. --In templis S. Walpurgi dicatis celeberrimum est Parthenonis Eistetensis, de quo supra. Cestrae in Britannia insula coenobium erat S. Wilburgae, ab Hugone consule, id est comite Cestrensi, constructum, teste Orderico Vitali in Hist., lib. VIII, pag. 671. Tilae in ducatu Gelriae ad Wahalim fluvium basilica Walpurgina et collegium canonicorum in ea institutum, anno 1315 Arnhemium 129.0894A| in oppidum ad Rhenum translatum est. Alia duo templa Zutphaniae in Gelria, et Groningae quae urbs est Frisiae occidentalis primaria. Nec praetermittendum hoc loco id quod S. Odo abbas Cluniacensis de quodam oratorio S. Walpurgis commemorat in lib. II Collationum cap. 28: « Est ecclesia, inquit, B. Gualburgis in hac vicina nobis regione in qua miracula fiunt. Contigit autem, sicut domnus Berno abbas refert, ut ejusdem S. Gualburgis reliquiae super altare aliquot dies manerent. Sed mox miracula cessaverunt. Tandem vero ipsa virgo cuidam ex infirmis apparens. Idcirco, inquit, non sanamini, quia reliquiae meae sunt super altare Domini ubi majestas divini mysterii solummodo debet celebrari. Quod cum ille custodibus referret, tulerunt capsam, et protinus miracula fieri coeperunt. » In palatio Attiniacensi ad Axonam Carolus Calvus exstruxit S. Walpurgis oratorium quod una cum ipso palatio a Nortmannis eversum est. Pace et quiete Gallis restituta, alia eidem virgini aedificata 129.0894B| est ecclesia quam Hugo Campaniae comes a Philippo Francorum rege ob connubium cum filia ejus Constantia initum accepit in dotem, ac postea anno 1102 donavit coenobio Molismensi cui hactenus prioratus titulo subjacet, prout ex Vita Gallica S. Walpurgis ab Spagnolio edita intelligimus. Distat haec ecclesia et vicus S. Walpurgis dictus, vulgo Saint-Waubourg, altero milliari ab Attiniaco villa quondam regia. Denique in dioecesi Argentinensi Theodoricus comes Montis Pelgardi construxit coenobium monachorum Benedictinorum in honorem S. Walpurgis quod postea Fridericus I imperator amplificavit.