Vita Sigberti II (Sigebertus Gemblacensis), J. P. Migne
CAPUT PRIMUM. Sancti Sigeberti majores, Nativitas.
1. Anno dominicae Incarnationis quingentesimo (0303D)octogesimo sexto Lotharius Secundus, Chilperici regis et Fredegundis filius in Francia admodum puer regnare coepit. Qui postquam ad intelligibilem aetatem venit, honestati morum studere coepit. Unde a Deo exaltatus, eo usque processit, ut monarchiam regni Francorum mereretur accipere solus. Hic anno regni sui tricesimo nono Dagobertum filium suum in consortium regni ascivit; et ne regiae potestatis licentia, et juvenilis aetatis intemperantia (0304C)exorbitaret a via rectitudinis, ei viros potentia et sanctitate claros substituit, sanctum, scilicet, Arnulphum, ex majore domus metensem episcopum, et Pipinum majorem domus, tunc temporis (0304D)cunctis aulicis praeeminentem potentia et prudentia. Istis Dagobertus utens tutoribus regnum Francorum propagavit latius, et maxime ad debellandos Saxones laboravit intentius, qui fines regni sui crebris fatigabant excursibus. Quos auxilio patris sui Lotharii ita devicit, ut et regem eorum Berthoaldum perimeret, et omnes Saxones, mensuram gladii sui excedentes, gladio trucidaret.
2. Tam bonis Dagobertus rex usus principiis, post (0305A)mortem patris sui coepit paulatim resilire a proposito aequitatis; et consiliis Pipini principis, et Cuniberti archiepiscopi Coloniensis, quem idem Pipinus post decessum sancti Arnulphi unanimem sibi amicum, et intimum suis elegerat consiliis. Nam, quamvis Dagobertus rex esset egregius bellator, sacerdotum Dei et Ecclesiarum pius amator, pauperum Christi largus sublevator et multarum bonarum artium exsecutor; tamen carnalis incontinentiae morbo nimis laborabat, unde et claritudinis nominis sui foedam infamiae notam contraxerat, et (quod gravius erat) Regis regum iram contra se accenderat. Reginas enim suas fictis ex causis alias pro aliis repudiabat, ipsis quoque desponsatis pellicum amores superducebat. Et quamvis adeo deditus (0305B)esset carnali commercio, nullam tamen spem propagandae posteritatis habebat, ex nulla tot uxorum filio suscepto.
3. Permaxime ergo rex dolebat, quia se Dei offensam incurrisse sentiebat: praesertim quod ex regio patrum suorum semine nullum sciebat superesse, praeter se et fratrem suum Charibertum: qui Charibertus propter simplicitatem nimiam minus idoneus erat ad regni gubernaculum. Sed quamvis de prolis prosperitate, non tamen desperans de Dei miseratione, praecordialiter eum deprecabatur, ut sibi ex ejus nutu filius daretur, qui sibi in regimine regni subrogaretur. Justus et pius Dominus, qui hominum erratibus ad iram attrahitur, precibus etiam humilium ad misericordiam reducitur. Rex siquidem Dagobertus, (0305C)dum circuiret Austrasiam novo [nono?] anno regni sui, puellam quamdam Ragentrudem nomine, vultus elegantia laudabilem, genere etiam inter Austrasios non ignobilem, cum regii cultus honore sibi uxorem junxit; quae, Deo volente, eodem anno ei genuit filium.
CAPUT II. Baptismus. Educatio. 4. Rex, hoc laetificatus nuntio, volvere coepit animo cui sanctorum virorum potius hunc puerum traderet, qui eum sacro baptismate regenerare deberet. Erant eo tempore in Francorum regno multi apud Deum et homines sanctitate praedicabiles et virtutibus. Inter quos sanctus Amandus Elnonensis clarebat gloriosius: qui, ex (0305D)Aquitania oriundus, Christum, relictis omnibus, sequebatur, et labores voluntariae peregrinationis instantia divinae praedicationis consolabatur, et (0306A)ejus cultu seges uberrima per Franciam in horrea Christi congregabatur. Ad hunc perquirendum per diversa discurrunt nuntii, ad festinantis regis edictum. Is Amandus jamdudum, quia solus omnium sacerdotum non timuerat regem redarguere pro capitalibus criminibus, jubente eo, cum injuria de regno ejus fuerat expulsus, et in remotioribus Franciae locis verbum Dei praedicabat gentibus. Tandem reperitur, et ut regem adeat quantocius admonetur. Ille memorans praeceptum apostoli, quod omnis anima potestatibus sublimioribus debeat subjici (Rom. XIII, 1), venit ad regem, in villa Clipiaco morantem. Viso rex beatissimo Amando, magno repletus est gaudio, prostratusque pedibus ejus, deprecabatur ut tanto (0306B)sceleri, quod in eum perpetraverat, veniam largiri dignaretur. At ille, ut erat mitissimus, citius eum elevavit a terra, atque clementissime indulsit. Tunc rex ad sanctum ait: Poenitet me quod stulte adversum te egerim. Precor ergo ut ne memineris injuriae quam tibi irrogavi, atque precem meam, quam a te postulo, non dedigneris annuere. Dedit Deus mihi filium, non meis praecedentibus meritis, precorque ut eum sacro digneris abluere baptismate, atque in filium tibi spiritualem accipere. Quod vir Domini vehementer renuit, scilicet, sciens scriptum esse, militantem Deo non oportere implicari saecularibus negotiis (II Tim. VIII, 4), et quietum atque remotum, non debere regia frequentare palatia, et e conspectu regis abscessit. (0306C)Rursum rex misit ad eum viros illustres, tunc in laicali habitu palatio deservientes, Audoenum, scilicet, post Rothomagi episcopum, et Eligium, post Noviomi episcopum. Hi humiliter virum Dei petierunt, ut precibus regis daret assensum, atque filium ipsius sacro dignaretur diluere fonte, et ut eum enutrire, atque lege imbuere divina quantocius assentiret, dicentes quod si hoc vir Domini non renueret, per hanc familiaritatem libentius in regno illius, vel ubicunque eligeret, licentiam praedicandi haberet, seu nationes quamplures per hanc gratiam se posse conquirere fatebantur. Tandem ergo fatigatus precibus amborum, facturum se esse promisit.
5. Audiens autem rex quod vir sanctus precibus (0306D)ejus annuerat, puerum adduci praecipit: ipse vero Aurelianis contendit: ubi ei frater suus Charibertus ad hoc ipsum, ut filium ejus de sacro lavacro (0307A)susciperet, occurrit. Ibi puer affertur, qui non plusquam quadraginta dies ab ortu suo habere ferebatur. Quem accipiens vir sanctus sacris mysteriis initiandum, cum benedictione solemni eum fecit catechumenum. Cumque finita benedictione nemo ex circumstantibus respondisset, Amen; aperuit Deus os infantis, atque cunctis audientibus clara voce respondit, Amen. Statimque eum regenerans sacro baptismate, Sigebertum eum nominavit, eumque ipse cum Chariberto fratre regis de sacro fonte suscepit. Super hoc rex cum omni exercitu magno tripudians gaudio, dehinc sanctum virum habitum in magnae venerationis loco, non multo post inthronizavit eum in Trajectensis Ecclesiae solio. O miram Dei gratiam! o praedicabilem ejus potentiam! (0307B)Quis non in ejus laudem exclamet? quis non super divitiis bonitatis ejus exsultet? Qui olim Jeremiam prophetam in utero matris sanctificavi, cujus spiritu afflatus cum matre sua, plusquam propheta Joannes exsultavit, et nondum natus praeco nasciturum Regem praevidens gratulando salutavit; ipse etiam modo recens nato puero per os sancti praesulis charisma spiritualis benedictionis infudit, et quod sibi vas electionis esset futurus, per ejusdem ostendit miraculum: quem mox ut originalis peccati ablutus est macula, Spiritus sancti perfudit gratia. Vere benedictus per omnia, per quem nomen Domini adhuc benedicitur in Ecclesia, et benedicetur in saecula.
6. Aut vix, aut nunquam invidiam effugit gloria. (0307C)Pipinus major domus, qui caute et prudenter se agebat in cunctis regni vel palatii negotiis, bonus in consiliis, fortitudine terribilis, cultu justitiae et fidei proposito per omnia laudabilis, quo magis omnes gloria anteibat, eo majorem omnium pene Austrasiorum contra se invidiam conflaverat, observantibus aemulis, ut amoverent eum a latere regis, ut aut disjungerent eum a regis corde, aut facerent eum plecti morte. Sed ille callens moderari animo suo, noluit vinci a malo, sed vicit malum in bono. Nam ut se et omne regnum absolveret discordiae scandalo, (0308A)arrepto ad nutriendum Sigeberto regis filio, invidorum factioni cessit, et ad Charibertum regis fratrem in Aquitania morantem contendit. Non multo post transeunte nubecula hujus tempestatis, laetior rediit per concordiam aura serenitatis.
CAPUT III. Regnum Austrasiorum. Obitus Dagoberti. 7. Sammon quidam Francus genere, negociator arte, cum ad gentem Winidorum se contulisset, et per fortitudinem et industriam suam ab eis in regem promotus fuisset, inter se et Dagobertum regem orta simultate, saepe regni sui transgresso limite, Thuringiam et reliquos sibi vicinos Francorum pagos vastabat acerrime. Hac de causa rex Dagobertus anno regni sui undecimo Metis adiit, ibique (0308B)procerum et pontificum conventum adesse jussit, eorumque consilio et consensu filium suum Sigebertum in regnum Austrasiorum sublimavit, sedemque regis Metis urbem habere permisit; partem etiam thesaurorum sufficientem tradidit, et hoc totum edicto regali et procerum attestatione auctorizavit. Tutelam vero regis, cujus pueritiae timebat, commisit Cuniberto archiepiscopo Coloniensi, et Adelgiso duci; curam vero regni Austrasiorum et providentiam omnium imposuit Pipino principi. Ex illo die repressa est insolentia Winidorum, obviante eis fortiter et feliciter fortitudine Austrasiorum, et frequentibus praeliis reprimente excursus illorum.
8. Post annum nascitur regi Dagoberto filius, qui Clodoveus est nominatus. Qui iterum cunctis primatibus (0308C)Austrasiae et Neustriae in generali conventu congregatis, iterum divisionem regni inter duos filios ordinavit coram eis eorum assensu et consilio, et confirmavit datis et acceptis invicem pactis et sacramentis, ut scilicet, determinato utriusque regni certo limite, Sigebertus regnaret super Austrasiam, Clodoveus vero regeret Neustriam. Eam partem Franciae, quae spectat ad Meridiem et Orientem, vocabant Austrasiam: eam quae vergit ad Aquilonem et Occidentem, vocabant Neustriam. Rex Dagobertus tam juste et prudenter regno utroque ordinato, ne (0309A)aliquando aliquo modo vel fratres inter se paterno dissiderent odio, vel regnum in seipso divisum civilis belli desolaretur scandalo, anno regni sui decimo septimo mortuus, et Parisiis in basilica sancti Dionysii sepultus, regnum dimisit, ab exteris pacatum gentibus, et in nullo diminutum a suis finibus.
9. Post cujus obitum duo reges et fratres, Sigebertus et Clodoveus, se quique in regno suo agebat prudenter, et inter suos valebant potenter, subjectis se exhibendo placabiles, adversantibus terribiles. Et cum in omnibus inter se Deo placita vigeret concordia, pro uno tamen negotio pene voluit introrepere discordia. Sigeberto enim rege repente sibi debitam partem paterni thesauri, nitebantur ei contraire proceres, qui erant ex parte Clodovei. Sed Pipino principe, (0309B)et Cuniberto archiepiscopo fortiter et rationabiliter instantibus, pro sui potentia ab invitis Neustriae primatibus extorserunt, mediante justitia, ut ex condicto ad villam Compendium veniretur, ibique thesaurus regis aequa lance divi leretur, suaque cuique pars competenter daretur. Ventum est illo: thesaurus dividitur ex aequo, pars debita repraesentatur Metis regi Sigeberto.
CAPUT IV. Sancti Pipini obitus. Major domus Grimoaldus. Bellum Thuringicum. 10. Sequens annus luctum maximum intulit regi Sigeberto ejusque regno, Pipino majore domus ex hac luce subtracto, qui ipsum Sigebertum paterne (0309C)nutrierat a puero, et imbecillitatem pueritiae et adolescentiae ejus validi sui auxilii sustentaverat brachio. Hic omnimodis regno utilis, genere, potentia, prudentia et fortitudine super omnes nominabilis, Grimoaldum filium suum rerum suarum haeredem fecit: duas quoque filias, Gertrudem et Beggham, ad laudem et gloriam generis sui post se reliquit. Quarum una, Gertrudis, Christo, quam sponso carnali, malens nubere, sanctae religionis proposito inserviens in Nivellensi coenobio, a sua fundato matre, spiritualem prolem adhuc non desinit Deo gignere. (0310A)Soror ejus Beggha nupta Ansigiso sancti Arnulphi Metensis episcopi filio, regiae dignitatis decus, quod penitus deperierat per regum Francorum inauditam desidiam, per suam reparavit prosapiam. Ipsa siquidem genuit Pipinum, Pipinus Carolum, qui Tudetes, id est, Martellus est agnominatus: Carolus Pipinum regem, Pipinus Carolum, cognomento Magnum, Francorum regem et imperatorem Romanorum; qui eo honoris et potentiae processit, ut nullus de regibus Francorum, vel ante eum, vel post eum, ei comparari potuerit. Quia aliquantulum excurrimus, cito unde digressi sumus redeamus.
11. Grimoaldus pro patre suo Pipino constitutus major domus, potenter in aula Sigeberti regis principabatur, et domi militiaeque viriliter tutabatur. (0310B)Omnia in tuto esse putabantur, et compressis vicinarum gentium motibus, nihil metuebatur. Invenit tamen noverca bonorum invidia quomodo in ipsis regni visceribus sereret discordiae zizania. Otho Uronis domestici filius, qui Sigeberti regis ab adolescentia fuerat bajulus, zelo invidiae ducebatur contra Grimoaldum majorem domus, et traductis ad se procerum aliquibus, arrepebat in spem invadendi principatus ejus.
12. Radulphus quoque, dux Thuringiae, vir bellicosus, prosperis intumescens eventibus, cum Winidos crebris vicisset congressibus, contra Sigebertum dominum suum et regem agebat insolentius, ejusque despiciens adolescentiam, magnam intulit regno molestiam: et eo vecordiae processit, ut exercitu Sigeberti (0310C)insidiis excepto, non minimam de Francis stragem facere praesumpserit. Quod infortunium nimium Sigeberto regi intulit luctum, tunc agenti annum regni nonum, aetatis vero duodecimum. Sed quia cum aetate ei robur et industria accrevit, non antea ab inimicorum insecutione destitit, quam superbiam eorum domuit, et Thuringos, qui instinctu Radulphi rebelles erant, sub jugo dominii sui victos et confusos reflexit; Otho etiam, qui potentiam Grimoaldi obliquo oculo limans, eam ad se trahere nitebatur, factione Grimoaldi a Leutherio, (0311A)Alamannorum duce, in gratiam ipsius trucidatur, atque ita Grimoaldus in principem corroboratur.
CAPUT V. Monasteria dotata. Eleemosynae. Mors. Sepultura. 13. Pax alta et quies erat in cunctis Austrasiorum terminis, sedatis undique exteris et domesticis adversariis, virtute Dei promovente virtutem Sigeberti regis, quem sibi placiturum monstravit a primo rudimento aetatis. Qui enim Salomoni in tenera aetate dedit sapientiam, divitias et potentiam, dedit etiam huic sapientiam, divitias et potentiam. Ego quidem, si verbis Domini uti audeam, fidenter dicam, quia plus quam Salomon hic (Luc. XI, 31). Salomon enim sapientiam, quam in nocte et per somnium (0311B)accepit, transgrediendo Dei cultum perdidit; divitias et potentiam, quas plus cunctis habuit, in perniciem animae suae vertit, et ut in posteris suis minueretur, peccando meruit. Hic vero pacificus noster Salomon, quidquid sapuit, quidquid habuit, quidquid potuit, ad animae suae commodum convertit. et ut in posteris suis spiritualiter multiplicaretur, bene agendo meruit. Solet enim fieri in pacatis regnis, ut per otium et desidiam moribus corruptis, abutantur securitate pacis. Hic contra gaudens diuturnitate temporalis pacis, laborabat obviam ire aereis catervis; et colluctaturus contra spiritualia nequitiae in coelestibus, conducere sibi spirituales, qui secum bellarent, exercitus.
14. Duodecim enim monasteria in diversis regni (0311C)sui partibus aedificavit, eisque ex suis redditibus regia liberalitate necessaria suppeditavit, ut illic sub apostolicae vitae viventes regula, dum sua meterent carnalia, sua sibi seminarent spiritualia. Inter quae eminent in nostra vicinia Stabulaus et Malmundarium coenobia, infra silvam Ardennam sita: quae idem rex, cooperante sibi majore domus Grimoaldo, constructa, sancto Remaclo Tungensi episcopo tradidit ordinanda. Illius enim et Cuniberti Coloniensis episcopi praecipue innitebatur consilio, et ad talia facienda sanctorum virorum animabatur exemplo. Et ut ab uno plura discamus, quanta pii regis liberalitas fuerit in sanctorum locis ditandis, ex his duobus colligamus. Audiens in locis sancto Remaclo delegatis, fervere cultum sanctae religionis, praesertim (0311D)quod idem praesul, abjecta episcopali sarcina, se ibi mancipaverat arctiori vitae, tradidit ei ex ipsa foresta duodecim leucas in latitudine, et totidem in longitudine; in quo spatio nullus ei vel sibi succedentibus contradiceret: affirmaveruntque illud testamento cum astipulatione imperiali.
15. Rex Sigebertus, revera regis nomine dignus, (0312A)quia seipsum bene regere norat, magnopere terrena bona minimis Christi distribuere curabat, ut ad summum bonum tandem pertingere posset, quod non constare nisi in aeterna beatitudine claret. Expertus enim erat quia terrena felicitas in aliquo semper curtatur, ne ad perfectionem boni perveniat. Cum enim sibi opes, honores, potentia, gloria affatim pro regia affluerent magnificentia, multum tamen felicitati suae deesse dolebat, pro eo quod liberorum dulci affectu carebat. Et ideo in aedificandis ad aedificationem animarum coenobiis instabat liberius, et sua Christo distribuebat liberalius, quia praeter Christum, cui haec cederent, non erat ei haeres legitimus. Quia vero Grimoaldum majorem domus sibi in omnibus fidelem, morigerum et cooperatorem eatenus expertus (0312B)erat, filium ejus Childebertum regni Austrasiorum haeredem delegat; hoc tamen proposito conditionis tenore, si ipsum contingeret sine liberis obire. Rex quidem, ut pote futurorum nescius, quod tunc sibi videbatur, ex temporis convenientia fecit; postea vero filium genuit, quem nomine patris sui Dagobertum vocavit: et priori testamento ad irritum redacto, hunc nutriendum commisit majori domus Grimoaldo, ut ejus potentia contra omnes tutus sublimaretur in Austrasiorum regno.
16. Talis erat Sigeberti regis vita, quam apud homines et temporalis magnificabat potentia, et grata Deo in omnibus commendabat justitia; apud Deum vero eam acceptabilem faciebat columbina simplicitas, cum tamen ei adesset etiam serpentina calliditas. (0312C)Quia vero dicit Sapientia ex ore Salomonis: Aufer rubiginem de argento, et egredietur vas purissimum, aufer iniquitatem de vultu regis, et firmabitur justitia thronus ejus (Prov. XXV, 4, 5), rex ille, in cujus manu sunt corda regum, de famulo suo Sigeberto, qui per vitae puritatem et sapientiae venustatem splendebat ut argentum, abstulit in praesenti saeculo rubiginem peccatorum, et fecit sibi vas misericordiae purissimum. Et cum Deus dicat nobis: Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis (Luc. XI, 41), quis discredat peccata hujus regis ex terrena contagione et regni occupatione ei adhaerentia vice pulveris Deum eluisse tot eleemosynis, quae ad laudem et gloriam nominis Christi expensae sunt per eum, et adhuc quotidie expenduntur in tot ab (0312D)eo structis coenobiis? Abstulit nimirum iniquitatem de vultu regis, ut firmaretur justitia thronus ejus, ut quia justus ex fide vivens, vili penderat terreni regni fastus, coronatus corona justitiae, et ornatus palma victoriae, conregnaret Christo in coelestibus.
17. Rex ergo terribilis apud omnes reges terrae qui aufert spiritum principum, ne malitia mundi mutaret (0313A)militis sui intellectum, in flore juvenilis aetatis eum acerba morte rapuit de praesenti saeculo nequam, et in coelesti curia ei contulit verae dignitatis gloriam. Obiit autem Kalendis Februarii, aetatis suae anno fere tricesimo primo, regni vicesimo octavo, ab Incarnatione Domini anno sexcentesimo sexagesimo (0314A)secundo; a transitu sancti Martini ducentesimo sexagesimo tertio. Et qui in multis locis insignia sui monimenta reliquerat, sepeliri eligit in urbe Metis, quae regni sui sedes fuerat, in basilica, quam ad gloriam et laudem Dei in honore sancti Martini gloriosi confessoris regia liberalitate construxerat.