Charinvs Pamphilvs Davos
625CH. Hoccinest credibile aut memorabile,
tanta vecordia innata quoiquam ut siet
ut malis gaudeant atque ex incommodis
alterius sua ut comparent commoda? ah
idnest verum? immo id est genus hominum pessumum in
630denegando modo quis pudor paullum adest;
post ubi tempu' promissa iam perfici,
tum coacti necessario se aperiunt,
et timent et tamen res premit denegare;
ibi tum eorum inpudentissuma oratiost
635"quis tu es? quis mihi es? quor meam tibi? heus
proxumus sum egomet mihi."
at tamen "ubi fides?" si roges,
nil pudet hic, ubi opus [est]; illi ubi
nil opust, ibi verentur.
640sed quid agam? adeon ad eum et cum eo iniuriam hanc expostulem?
ingeram mala multa? atque aliqui' dicat "nil promoveris":
multum: molestu' certe <ei> fuero atque animo morem gessero.
PA. Charine, et me et te inprudens, nisi quid di respiciunt, perdidi.
CH. itane "inprudens"? tandem inventast causa: solvisti fidem.
645PA. quid "tandem"? CH. etiamnunc me ducere istis dictis postulas?
PA. quid istuc est? CH. postquam me amare dixi, conplacitast tibi.
heu me miserum qui tuom animum ex animo spectavi meo!
PA. falsus es. CH. non tibi sat esse hoc solidum visumst gaudium,
nisi me lactasses amantem et falsa spe produceres?
650habeas. PA. habeam? ah nescis quantis in malis vorser miser
quantasque hic s<ui>s consiliis mihi conflavit sollicitudines
meu' carnufex. CH. quid istuc tam mirumst de te si exemplum capit?
PA. haud istuc dicas, si cognoris vel me vel amorem meum.
CH. scio: cum patre altercasti dudum et is nunc propterea tibi
655suscenset nec te quivit hodie cogere illam ut duceres.
PA. immo etiam, quo tu minu' scis aerumnas meas,
haec nuptiae non adparabantur mihi
nec postulabat nunc quisquam uxorem dare.
CH. scio: tu coactu' tua voluntate es. PA. mane:
660nondum scis. CH. scio equidem illam ducturum esse te.
PA. quor me enicas? hoc audi: numquam destitit
instare ut dicerem me ducturum patri;
suadere orare usque adeo donec perpulit.
CH. quis homo istuc? PA. Davo' . . CH. Davos? PA. interturbat. CH. quam ob rem? PA. nescio;
665nisi mihi d<eo>s sati' scio fuisse iratos qui auscultaverim.
CH. factum hoc est, Dave? DA. factum. CH. hem quid ais? scelus!
at tibi di dignum factis exitium duint!
eho dic mi, si omnes hunc coniectum in nuptias
inimici vellent, quod nisi hoc consilium darent?
670DA. deceptu' sum, at non defetigatus. PA. scio.
DA. hac non successit, alia adoriemur via:
nisi si id putas, quia primo processit parum,
non posse iam ad salutem convorti hoc malum.
PA. immo etiam; nam sati' credo, si advigilaveris,
675ex unis geminas mihi conficies nuptias.
DA. ego, Pamphile, hoc tibi pro servitio debeo,
conari manibu' pedibu' noctesque et dies,
capitis periclum adire, dum prosim tibi;
tuomst, siquid praeter spem evenit, mi ignoscere.
680parum succedit quod ago; at facio sedulo.
vel meliu' tute reperi, me missum face.
PA. cupio: restitue in quem me accepisti locum.
DA. faciam. PA. at iam hoc opust. DA. em . . sed mane; concrepuit a Glycerio ostium.
PA. nil ad te. DA. quaero. PA. hem nuncin demum? DA. at iam hoc tibi inventum dabo
Mysis Pamphilvs Charinvs Davos
685MY. Iam ubi ubi erit, inventum tibi curabo et mecum adductum
t<uo>m Pamphilum: modo tu, anime mi, noli te macerare.
PA. Mysis. MY. quis est? <e>hem Pamphile, optume mihi te offers. PA. quid <id> est?
MY. orare iussit, si se ames, era, iam ut ad sese venias:
videre te ait cupere. PA. vah perii: hoc malum integrascit.
690sicin me atque illam opera tua nunc miseros sollicitari[er]!
nam idcirco accersor nuptias quod mi adparari sensit.
CH. quibu' quidem quam facile potuerat quiesci, si hic quiesset!
DA. age, si hic non insanit satis sua sponte, instiga. MY. atque edepol
ea res est, proptereaque nunc misera in maerorest. PA. Mysis,
695per omnis tibi adiuro deos numquam <ea>m me deserturum,
non si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines.
hanc mi expetivi: contigit; conveniunt mores: valeant
qui inter nos discidium volunt: hanc nisi mors mi adimet nemo.
MY. resipisco. PA. non Apollinis mage verum atque hoc responsumst.
700si poterit fieri ut ne pater per me stetisse credat
quo minus haec fierent nuptiae, volo; sed si id non poterit,
id faciam, in proclivi quod est, per me stetisse ut credat.
quis videor? CH. miser, aeque atque ego. DA. consilium quaero. PA.forti's!
scio quid conere. DA. hoc ego tibi profecto effectum reddam.
705PA. iam hoc opus est. DA. quin iam habeo. CH. quid est? DA. huic, non tibi habeo, ne erres.
CH. sat habeo. PA. quid facies? cedo. DA. dies [hic] mi ut sati' sit vereor
ad agendum: ne vacuom esse me nunc ad narrandum credas:
proinde hinc vos amolimini; nam mi inpedimento estis.
PA. ego hanc visam.-- DA. quid tu? quo hinc te agis? CH. verum vis dicam? DA. immo etiam:
710narrationis incipit mi initium. CH. quid me fiet?
DA. eho tu inpudens, non satis habes quod tibi dieculam addo,
quantum huic promoveo nuptias? CH. Dave, at tamen . . DA. quid ergo?
CH. ut ducam. DA. ridiculum. CH. huc face ad me [ut] venias, siquid poteris.
DA. quid veniam? nil habeo. CH. at tamen, siquid. DA. age veniam. CH. siquid,
715domi ero.-- DA. tu, Mysis, dum exeo, parumper me opperire hic.
MY. quapropter? DA. ita factost opus. MY. matura. DA. iam inquam hic adero.
Mysis Davos
MY. Nilne esse proprium quoiquam! di vostram fidem!
summum bonum esse erae putabam hunc Pamphilum,
amicum, amatorem, virum in quovis loco
720paratum; verum ex <eo> nunc misera quem capit
laborem! facile hic plus malist quam illic boni.
sed Davos exit. mi homo, quid istuc obsecrost?
quo portas puerum? DA. Mysis, nunc opus est tua
mihi ad hanc rem exprompta memoria atque astutia.
725MY. quidnam incepturu's? DA. accipe a me hunc ocius
atque ante nostram ianuam adpone. MY. obsecro,
humine? DA. ex ara hinc sume verbenas tibi
atque <ea>s substerne. MY. quam ob rem id tute non facis?
DA. quia, si forte opu' sit ad erum iurandum mihi
730non adposisse, ut liquido possim. MY. intellego:
nova nunc religio in te istaec incessit. cedo!
DA. move ocius te, ut quid agam porro intellegas.
pro Iuppiter! MY. quid est? DA. sponsae pater intervenit.
repudio quod consilium primum intenderam.
735MY. nescio quid narres. DA. ego quoque hinc ab dextera
venire me adsimulabo: tu ut subservias
orationi, ut quomque opu' sit, verbis vide.
MY. ego quid agas nil intellego; sed siquid est
quod mea opera opu' sit vobis, [a]ut tu plus vides,
740manebo, nequod vostrum remorer commodum.
Chremes Mysis Davos
CH. Revortor, postquam quae opu' fuere ad nuptias
gnatae paravi, ut iubeam accersi. sed quid hoc?
puer herclest. mulier, tun posisti hunc? MY. ubi illic est?
CH. non mihi respondes? MY. nusquam est. vae miserae mihi!
745reliquit me homo atque abiit. DA. di vostram fidem,
quid turbaest apud forum! quid illi hominum litigant!
tum annona carast. (quid dicam aliud nescio.)
MY. quor tu obsecro hic me solam? DA. hem quae haec est fabula?
eho Mysis, puer hic undest? quisve huc attulit?
750MY. satin sanu's qui me id rogites? DA. quem ego igitur rogem
qui hic neminem alium videam? CH. miror unde sit.
DA. dictura es quod rogo? MY. au! DA. concede ad dexteram.
MY. deliras: non tute ipse . . ? DA. verbum si mihi
unum praeter quam quod te rogo faxis: cave!
755male dicis? undest? dic clare. MY. a nobis. DA. hahae!
mirum vero inpudenter mulier si facit
meretrix! CH. ab Andriast [ancilla] haec, quantum intellego.
DA. adeon videmur vobis esse idonei
in quibu' sic inludati'? CH. veni in tempore.
760DA. propera adeo puerum tollere hinc ab ianua.
mane: cave quoquam ex istoc excessis loco!
MY. di te eradicent! ita me miseram territas.
DA. tibi ego dico an non? MY. quid vis? DA. at etiam rogas?
cedo, quoium puerum hic adposisti? dic mihi.
765MY. tu nescis? DA. mitte id quod scio: dic quod rogo.
MY. vostri. DA. quoi(u)s nostri? MY. Pamphili. DA. hem quid? Pamphili?
MY. eho an non est? CH. recte ego has semper fugi nuptias.
DA. o facinus animadvortendum! MY. quid clamitas?
DA. quemne ego heri vidi ad vos adferri vesperi?
770MY. o hominem audacem! DA. verum: vidi Cantharam
suffarcinatam. MY. dis pol habeo gratiam
quom in pariundo aliquot adfuerunt liberae.
DA. ne illa illum haud novit quoiu' causa haec incipit:
"Chremes si positum puerum ante aedis viderit,
775s<ua>m gnatam non dabit": tanto hercle mage dabit.
CH. non hercle faciet. DA. nunc adeo, ut tu sis sciens,
nisi puerum tolli' iam ego hunc in mediam viam
provolvam teque ibidem pervolvam in luto.
MY. tu pol homo non es sobrius. DA. fallacia
780alia aliam trudit: iam susurrari audio
civem Atticam esse hanc. CH. hem. DA. "coactus legibus
eam uxorem ducet." MY. au obsecro, an non civis est?
CH. iocularium in malum insciens paene incidi.
DA. quis hic loquitur? o Chreme, per tempus advenis:
785ausculta. CH. audivi iam omnia. DA. an<ne> haec tu omnia?
CH. audivi, inquam, a principio. DA. audistin, obsecro? hem
scelera! hanc iam oportet in cruciatum hinc abripi.
hic est ille: non te credas Davom ludere.
MY. me miseram! nil pol falsi dixi, mi senex.
790CH. novi omnem rem. est Simo intus? DA. est.-- MY. ne me atti[n]gas,
sceleste. si pol Glycerio non omnia haec . .
DA. eho inepta, nescis quid sit actum? MY. qui sciam?
DA. hic socer est. alio pacto haud poterat fieri
ut sciret haec quae voluimus. MY. praediceres.
795DA. paullum interesse censes ex animo omnia,
ut fert natura, facias an de industria?
Crito Mysis Davos
CR. In hac habitasse platea dictumst Chrysidem,
quae sese inhoneste optavit parere hic ditias
potius quam honeste in patria pauper viveret:
800ei(u)s morte ea ad me lege redierunt bona.
sed quos perconter video: salvete. MY. obsecro,
quem video? estne hic Crito sobrinu' Chrysidis?
is est. CR. o Mysis, salve! MY. salvo' sis, Crito.
CR. itan Chrysis? hem. MY. nos quidem pol miseras perdidit.
805CR. quid vos? quo pacto hic? satine recte? MY. nosne? sic
ut quimus, aiunt, quando ut volumu' non licet.
CR. quid Glycerium? iam hic s<uo>s parentis repperit?
MY. utinam! CR. an nondum etiam? haud auspicato huc me appuli;
nam pol, si id scissem, numquam huc tetulissem pedem.
810semper eiu' dictast esse haec atque habitast soror;
quae illi(u)s fuere possidet: nunc me hospitem
litis sequi quam id mihi sit facile atque utile
aliorum exempla commonent. simul arbitror
iam aliquem esse amicum et defensorem <ei>; nam fere
815grandi[us]cula iam profectast illinc: clamitent
me sycophantam, hereditatem persequi
mendicum. tum ipsam despoliare non lubet.
MY. o optume hospes! pol, Crito, antiquom obtines.
CR. duc me ad eam, quando huc veni, ut videam. MY. maxume.
820DA. sequar hos: nolo me in tempore hoc videat senex.
Actus III