Biblia Sacra interprete Sebastiano Castellione/Epistola ad Hebraeos

Epistola ad Hebraeos

Judae epistola	Apocalypsis

Caput I

Ut ostendat, doctrinam a Christo adlatam primas tenere, quia sit omnium prophetiarum clausula, nominatim illum supra angelos effert, et variis scripturae testimoniis longe omnibus praecellere probat.

1. Multifariam et multipliciter olim Deus majores per vates adlocutus, 2. Postremis hisce temporibus adlocutus est nos per filium, quem omnium statuit heredem, per quem etiam mundum fecit. 3. Qui quum sit ejus gloriae splendor, et forma expressa substantiae, feratque cuncta suo potenti sermone, facta per semetipsum expiatione peccatorum nostrorum, consedit ad dexteram majestatis in sublimi, 4. Tanto angelis factus praestantior, quanto excellentius, quam illi, nomen obtinuit. 5. Cui enim dixit umquam angelorum: filius meus es tu, ego hodie genui te? Et rursum: Ego ei pater, et ipse mihi filius erit? 6. Item quum in orbem inducit primogenitum, dicit: eumque adorent omnes divini angeli. 7. Et de angelis quidem sic dicit: qui angelis utitur spiritibus, et ministris ignea flamma. 8. Sed de filio: solium tuum, o dive, in omnem permanet aeternitatem: sceptrum aequitatis, sceptrum regni tui est. 9. Justitiam amas, perosus improbitatem, propterea Deus, tuus Deus, oleo te laetifico potius inunxit, quam tuos socios. 10. Et: tu principio, Domine, terram fundasti, et opera manuum tuarum sunt caeli: 11. Et illi quidem peribunt, te permanente, omnesque tamquam indumentum inveterascent: 12. Et te tamquam amictum eos involvente, obsolescent. At tu is es, qui annorum sis infinitorum. 13. Item, cui umquam angelorum dixit: sede ad meam dexteram, donec ex tuis hostibus faciam pedum tuorum subsellium? 14. Nonne sunt omnes procuratores spiritus, qui ad ministerium legantur, propter eos, qui salutem adepturi sunt?

Caput II

Inde infert, Christi doctrinae solidam audientiam deberi, et cum nobis fratris loco in carne nostra proponit, ut libentius nos totos illi tradamus.

1. Propterea eo magis nobis attendenda sunt audita, ne forte perfluamus. 2. Si enim habitus per angelos sermo ratus fuit, et omne delictum, ac contumacia dignas luit poenas: 3. Quomodo effugiemus nos tanta salute neglecta? Quae sumpto a Domino ejus eloquendae initio, ab iis, qui audiverant, apud nos est confirmata, 4. Attestante Deo ostentis et miraculis, variisque prodigiis, et Spiritus sancti donationibus, suo arbitratu. 5. Non enim angelis subjecit orbem futurum, de quo loquimur. 6. Sic autem testificatus est alicubi quidam: quid est homo, ut ejus memineris? quid est homine natus, ut eum cures? 7. Eum paullo angelis minorem fecisti: eum gloria et honore coronasti, et operibus praefecisti manuum tuarum. 8. Omnia ejus pedibus subjecisti. Nam omnia ei subjiciendo, nihil reliquit non ei subjectum. Nunc nondum videmus ei omnia subjecta: 9. Sed paullo angelis minorem factum videmus Jesum, propter necis supplicium gloria et honore coronatum, ut Dei beneficio pro cunctis pateretur mortem. 10. Decebat enim, ut is, propter quem et per quem fiunt omnia, tot filiis in gloriam ducendis, eorum salutis auctorem suppliciis perficeret. 11. Nam et qui sanctos reddit, et qui sancti redduntur, omnes sunt ab uno. Quam ob caussam eum non pudet, eos vocare fratres, 12. Dum ait: praedicabo nomen tuum meis fratribus, in medio te coetu collaudans. 13. Item: ego ei confidam. Item: en ego et pueri, quos mihi tradidit Deus. 14. Jam quum pueri carnem et sanguinem habeant, ipse similiter iisdem praeditus fuit, ut per mortem aboleret eum, qui mortis habebat imperium, hoc est, diabolum: 15. Eosque liberaret, qui mortis metu per omnem vitam servituti erant obnoxii. 16. Non enim angelis, sed Abrahae posteris pitulatur: 17. Et proinde debuit per omnia fratribus esse similis, ut misericors fieret, fidusque pontifex in rebus divinis, quo populi peccata expiaret. 18. Quoniam enim passus est ipse periclitando, potest periclitantibus subvenire.

Caput III

Nunc ostendit, quanto inferior sit Moses Christo, nempe quantum distat servus a domino: inde exhortationes minasque admiscet ex Davidis testimonio, si quis vel contumaciter repugnet, vel ad obsequendum sit tardior.

1. Proinde, fratres sancti, caelestis vocatus participes, considerate legatum et pontificem professionis nostrae Christum Jesum, 2. Fidelem erga eum, a quo factus est, ut Moses in tota ejus domo fidelis erat. 3. Hic enim tanto majore, quam Moses, gloria adfectus est, quanto majorem habet, quam domus, honorem is, qui eam condidit. 4. Omnis enim domus ab aliquo conditur: qui autem omnia condidit, Deus est. 5. Et Moses quidem fidelis erat in ejus universa domo, ut famulus, ad ea testanda, quae erant dicenda: 6. At Christus ut filius est ejus domui praepositus, cujus domus sumus nos, si modo confidentiam et spei gloriationem ad extremum firmam retinemus. 7. Quamobrem, ut ait Spiritus sanctus: hodie si ejus vocem audieritis, 8. Nolite mentes obfirmare vestras, ut in jurgio, die tentationis, in solitudine, 9. Ubi me tentavere majores vestri, quum me probaverunt, et opera mea viderunt annos quadraginta. 10. Itaque pertaesus illius nationis, cogitans, eos semper animis errare, meorumque institutorum ignaros esse, 11. Iratus juravi, non esse in mea requietem ingressuros. 12. Videte fratres, ne forte sit in aliquo vestrum prava diffidentiae mens, deficiendo a vivente Deo: 13. Quin vos inter vos quotidie cohortamini, quamdiu hodie dicitur, ne quis vestrum peccati fraude occallescat. 14. Etenim Christi consortes facti simus, si modo hoc argumentum ab initio ad finem firmum tenemus, 15. In quo dicitur: hodie si ejus vocem audieritis, nolite mentes obfirmare vestras, ut in jurgio, 16. Nam pars eorum, qui audiverunt, jurgati sunt, non omnes ex Aegypto ductu Mosis egressi. 17. Quorum ergo pertaesus est annos quadraginta? nonne eorum, qui peccarunt, quorum membra ceciderunt in solitudine? 18. Quibus autem juravit, non esse in suam requietem ingressuros, nisi contumacibus? 19. Quos videmus ingredi non potuisse, propter diffidentiam.

Caput IIII

Adhortationem communicationi admiscet, ne quemadmodum patres requie sibi oblata priventur, sed in eam ingredi studeant. Inde initium facit retractandi de sacerdotio Christi.

1. Quamobrem metuamus, ne, si forte desinat ingrediendi in ejus requietem promissio, aliquis nostrum tardasse videatur. 2. Etenim nobis denuntiatum est, quemadmodum illis. Sed illis nihil auditus sermo profuit, non conjunctus cum eorum fide, qui audiverant. 3. Ingredimur enim in requietem, qui fidem habemus, quemadmodum dixit: iratus juravi, non esse in meam requietem ingressuros: quum tamen eae res jam ab orbe condito fuissent. 4. Nam quodam in loco de die septimo sic dictum est: requievitque Deus die septimo ab omnibus suis operibus. 5. Atque hic rursum: non esse in meam requietem ingressuros. 6. Ergo quum supersit, ut aliqui in eam ingrediantur, et quibus ante denuntiatum est, non ingressi sint propter contumaciam, 7. Rursum quamdam statuir David diem, hodie dicens, tanto post tempore, ut dictum est: hodie si ejus vocem audieritis, nolite mentes obfirmare vestras. 8. Si enim eos Jodua quietos reddidisset, numquam ille postea de alio loqueretur die. 9. Superest ergo sabbatismus divino populo. 10. Qui enim in Dei requietem ingressus est, is a suis requievit operibus, quemadmodum Deus a suis. 11. Quamobrem demus operam, ut in illam requietem ingrediamur, ne quis eodem contumaciae exemplo cadat. 12. Est enim divinus sermo vivus et efficax, et quovis ancipiti gladio acutior, et penetrans usque ad divisionem animae et spiritus, compagumque et medullarum, et animi cogitationum, consiliorumque judex: 13. Adeoque nulla res e obscura est, ut omnia nuda ac resupina sint ejus oculis, de quo loquimur. 14. Habentes ergo summum pontificem, qui caelos penetravit, Jesum Dei filium, teneamus professionem. 15. Non enim eum habemus pontificem, qui nostris infirmitatibus adfici non possit: sed qui sit in omnibus similiter periclitatus, citra peccatum. 16. Accedamus ergo confidenter ad gratiae solium, ut misericordiam adipiscamur, et gratiam inveniamus ad opportunum auxilium.

Caput V

Primo docet, quodnam sit summi pontificis officium. Secundo, Christum a Deo nostrum pontificem constitutum esse, et vere praestitisse, quae summi pontificis erant.

1. Omnis enim pontifex ex hominibus desumptus, pro hominibus praeest rebus divinis, ut munera victimas libet pro peccatis: 2. Potestque facilis esse ignorantibus et alucinantibus: utpote quum ipse sit infirmitate circumdatus, 3. Et propter hanc debeat, ut pro populo, sic etiam pro se ipso libare piacula. 4. Neque sibi quisquam eum honorem arrogat, nisi qui vocatur a Deo, quemadmodum Aharon. 5. Sic Christus quoque non ipse sibi eum honorem vindicavit, ut fieret pontifex, sed is, qui sic eum adlocutus est: tu meus es filius, ego te hodie genui. 6. Sicut alibi quoque dicit: tu es sacerdos in perpetuum ad rationem Melchisedechi. 7. Is Christus quum mortalis ageret, precibus ac supplicationibus ei, qui se a morte servare poterat, libatis cum vehementi questu ac lacrimis, et pro sua pietate exauditus, 8. Quamvis filius, didicit tamen ex iis, quae passus est, obedientiam: 9. Et perfectus, omnibus sibi obedientibus salutis aeternae caussa fuit, 10. Appellatus a Deo pontifex ad rationem Melchisedechi. 11. De eo nobis multa dicenda sunt, eaque explicatu difficilia, quandoquidem vos auribus segnes estis. 12. Etenim quum per tempus magistri esse debeatis, rursum docendi estis, quae prima divinorum oraculorum elementa sint: et ii estis, quibus lacte sit opus, non solido cibo. 13. Cuicumque enim cum lacte res est, is orationis justitiae rudis est, quippe infans. 14. Adultorum autem est solidus cibus, qui propter habitum, sensus habent ad boni malique discretionem exercitatos.

Caput VI

Hebraeorum puerilem ignaviam perstringens, severa denuntiatione eos terret, et mature proficiendi studium excitat, meliora de ipsis sperans, Abrahae exemplum citat, fidemque, verbo Dei innixam, ancorae comparat.

1. Quapropter omisso rudimentorum Christi sermone, ad perfectionem tendamus, non denuo fundamentum jacientes correctionis mortuorum operum, fidei Deo habendae, 2. Doctrinae baptismatum, impositionisque manuum, et resurrectionis mortuorum, suppliciique sempiterni. 3. Atque id faciemus, si permiserit Deus. 4. Fieri enim non potest, ut, qui semel collustrati caeleste donum gustarunt, et participes fuerunt sancti Spiritus. 5. Praeclaraque Dei dicta et aevi futuri virtutes gustarunt, 6. Et tamen relabuntur, ii iterum vitae correctione renoventur: qui sibi Dei filium iterum crucifigant, et in eum exemplum edant. 7. Nam terra, quae imbrem saepius in se venientem combibit, et herbam parit illis accommodatam, propter quos colitur, ea Dei favore felicitatur. 8. At quae spinas effert et tribulos, improba est, et adfinis exsecrationi, ad extremumque exurenda. 9. Quamquam de vobis, amici, meliora nobis, et saluti vicina persuasimus, licet ita loquamur. 10. Nec enim ita injustus Deus est, ut oblitus sit opus vestrum, laboremque caritatis, quam exseruistis in ejus nomen, dum sanctis et ministrastis, et ministratis: 11. Verum optamus, ut vestrum quisque idem studium ad spei plenitudinem praestet ad extremum, 12. Nec sitis ignavi, sed eorum imitatores, qui per fidem et patientiam obtinent promissa. 13. Nam Abrahamo promittens Deus, quum per nullum majorem jurare posset, juravit per seipsum, 14. Dicens: ni ego te fortunabo et amplificabo. 15. Atque ita, quum ille patiens fuisset, promissum consecutus est. 16. Homines enim per majorem jurant, eisque omnium controversiarum finis est jusjurandum, ad rem confirmandam. 17. Itaque volens vehementius demonstrare Deus, heredibus promissi, immutabilitatem sui consilii jusjurandum interposuit, 18. Ut per duas immutabiles res (in quibus ut Deus mentiatur fieri non potest) validam consolationem habeamus, qui ad tenendam spem propositam confugimus, 19. Quam velut ancoram habemus animi tutam atque firmam, et intra siparium intrantem, 20. Quo praecursor pro nobis intravit Jesus, ad Melchisedechi rationem pontifex factus in sempiternum.

Caput VII

Hactenus ipsos stimulavit, ut attente expenderent, quae in Melchisedecho consideranda sunt. In quibus similis sit Christus. In summa, cur cedere lex evangelio debeat.

1. Is enim Melchisedechus, Solymae rex, summi Dei sacerdos, qui Abrahamo a regum caede redeunti occurrit, eumque faustis ominibus prosecutus est, 2. Cui etiam decumas omnium dedit Abrahamus: qui Melchisedechus primum justitiae regem sonat; deinde Solymae rex, hoc est, pacis rex: 3. Sine patre, sine matre, sine majoribus, nec aevi principium, nec vitae finem habens, ac Dei filio consimilis, manet sacerdos in perpetuum. 4. Videtis autem, quantus sit hic, cui etiam decumas dederit Abrahamus ex manubiis, summus ille pater. 5. Et quidem qui a Levi genus ducentes sacerdotium ineunt, in mandatis habent, ut populum ex lege deciment: hoc est, suos consanguineos, quamvis ex Abrahami lumbis egressos. 6. Is vero, qui ad idem cum eis genus non refertur, Abrahamum decimavit, et habentem promissa prosecutus est faustitate. 7. Jam vero sine ulla controversia, minori a praestantiore impertitur faustitas: 8. Et hic quidem decumas morituri homines accipiunt: at illic is, quem vivere traditur. 9. Atque, ut ita dicam, in Abrahamo etiam Levis, qui decumas accipit, decimatus est. 10. Adhuc enim in patris lumbis erat, quum illi Melchisedechus occurrit. 11. Quod si in levitico sacerdotio sita foret perfectio (nam sub eo sacerdotio lata lex est populo) quid jam opus esset ad rationem Melchisedechi alium exsistere sacerdotem dici, ac non ad Aaronis rationem? 12. Transferendo enim sacerdotio, etiam legis translatio fiat necesse est. 13. Nam de quo haec dicuntur, is aliae tribus est, ex qua nullus adstat arae. 14. Perspicuum est enim, a Juda exortum esse Dominum nostrum: ad quam tribum quod pertineret, nihil de sacerdotio locutus est Moses. 15. Atque id eo etiam magis manifestum est, si ad Melchisedechi similitudinem exsistit sacerdos alius 16. Qui non ex humani praecepti lege factus sit, sed ex vi indissolubilis vitae. 17. Sic enim testatur: tu es sacerdos in aeternum, ad rationem Melchisedechi. 18. Fit enim praecepti superioris abrogatio, propter ejus infirmitatem et inutilitatem: 19. Quandoquidem nihil perfecit lex, sed adjectio melioris spei, per quam ad Deum accedimus: 20. Melioris, inquam, quatenus non abest jusjurandum. Nam illi sine jurejurando facti sunt sacerdotes: 21. Hic vero cum jurejurando, per eum, qui de eo sic dicit: jurat Dominus non mutaturus sententiam, tu sacerdos es in aeternum ad rationem Melchisedechi: 22. Tnato praestantioris testamenti sponsor fuit Jesus. 23. Et illi quidem plures fuere sacerdotes, quod morte prohiberentur permanere. 24. At hic, quia durat in sempiternum, numquam transiturum habet sacerdotium: 25. Et idcirco plane servare potest eos, qui per ipsum Deum adeunt, quippe qui semper vivat ad supplicandum pro eis. 26. Talis enim nobis conveniebat pontifex, pius, vitii expers, intemeratus, a sontibus alienus, caelisque sublimior factus, 27. Qui non habet quotidie necesse, sicut pontifices, prius pro suis peccatis victimas libare, deinde pro populi. 28. Hoc enim semel fecit, dum seipsum libavit. 29. Lex enim homines constituit pontifices, imbecillitate praeditos; at jurisjurandi legem secuti sermo, filium in perpetuitatem perfectum.

Caput VIII

Quo certius probes, abrogatas esse legis caerimonias, ideo institutas esse commemorat, ut caelesti prototypo servirent, Jeremiae locum adducit, ut veteris testamenti correctionem probet.

1. Hujus autem orationis summa est, quod ejusmodi habemus pontificem, qui consedit ad dexteram solii majestatis, in caelis, 2. Sanctuarii sacrificus, et veri tabernaculi, quod fixit Dominus, non homo. 3. Omnis enim pontifex ob munera victimasque libandas constituitur: ideoque necesse est, ut hic quoque aliquid habeat, quod libet. 4. Nam si foret in terris, ne sacerdos quidem esset, quum sint sacerdotes, qui ex lege munera obmoveant. 5. Qui quidem caelestium exemplo et umbra caerimoniis operantur, quemadmodum oraculo monitus est Moses, absoluturus tabernaculum. Vide, inquit, ut omnia facias ad exemplum tibi in monte demonstratum. 6. Nunc hic tanto praestantius sortitus est munus, quanto melioris est testamenti sequester, quod melioribus adhibitis promissis compositum est. 7. Si enim primum illud vitio careret, non quaereretur secundi locus. 8. Atqui ille eos accusans sic loquitur: futurum est (inquit Dominus) ut faciam cum Israelis Judaeque domo novum testamentum, 9. Non quale testamentum feci cum eorum majoribus, tum quum eos manu prehensos ex Aegypto eduxi. Nam illi in meo testamento non manserunt, et ego eos neglexi, inquit Dominus. 10. Sed hoc est testamentum, quod cum Israelis domo faciam post illud tempus, inquit Dominus: indam meas leges in eorum mentes, inque eorum animos eas inscribam, et ego eis Deus, et ipsi mihi populus erunt. 11. Neque jam inter sese et alii alios Dominum cognoscere docebunt: nam omnes ab eorum minimo ad maximum me cognoscent: 12. Quoniam eorum vitiis veniam dabo, nec eorum tum peccata et scelera deinceps recordabor. 13. Dum novum dixit, prius antiquavit. 14. Quod autem antiquatur ac senescit, id est prope interitum.

Caput IX

Tabernaculi dispositionem, et ritus legales ad veritatem in Christo exhibitam conferens, concludit, non jam amplius alio sacerdote opus esse, quia ipse Christus sub novo testamento has partes impleat.

1. Habebat autem prius testamentum instituta caerimoniarum, mundanumque sacrarium. 2. Fuit enim conditum primum tabernaculum, in quo erat candelabrum, et mensa, et appositio panum, quae sacra dicitur. 3. Post secundum velum erat tabernaculum, quod sacrarium sanctius appellatur, aureum habens turibulum, et arcam testamenti undique tectam auro: 4. In qua erat urna aurea, habens manna, et Aharonis virga, quae germinaverat, testamentique tabulae. 5. Super eam erant splendidi Cherubi, propitiatorium inumbrantes, de quibus non est nunc dicendum singulatim. 6. His autem ita compositis, in primum tabernaculum semper ingrediuntur sacerdotes, caerimonias obeuntes: 7. At in secundum semel in anno solus pontifex, non absque sanguine, quem et pro seipso, et pro populi imprudenter commissis libat: 8. Hoc declarante sancto Spiritu, nondum patefactam esse sacrarii viam, adhuc priore tabernaculo statum habente: quae ejusmodi res erat, ut praesens in tempus aliam rem indicaret. 9. Quo tempore munera et hostiae libarentur, quae immolatorem, quod ad conscientiam attinet, perficere non possent, 10. Posita tantum in cibis et potionibus, diversisque lotionibus, et carnalibus institutis, usque ad correctionis tempus. 11. At Christus advenit, futurorum bonorum pontifex, qui per majus perfectiusque tabernaculum, non manu factum, hoc est, non hujus structurae, 12. Neque per hircorum et vitulorum sanguinem, sed per suum ipsius sanguinem, ingressus est semel in sacrarium, aeternam liberationem adeptus. 13. Si enim taurorum et hircorum sanguis, juvencaeque cinis, pollutos adspergens, lustrat ad corporis puritatem. 14. Quanto magis Christi sanguis, qui per aeternum Spiritum seipsum libavit innocentissimum Deo, purgavit nostram conscientiam a mortuis operibus, ut viventem colamus Deum? 15. Atque ideo novi testamenti sequester est, ut mortis interventu ad expiationem commissorum in primum testamentum, vocati consequantur promissam hereditatem sempiternam. 16. Nam ubi est testamentum, testatoris mortem consequi necesse est. 17. Testamentum enim post mortem ratum est: siquidem nondum valet, dum vivit testator. 18. Itaque ne primum quidem sine sanguine sancitum est. 19. Effatus enim omnia mandata ex lege Moses universo populo, sumpto vitulorum et hircorum sanguine, cum aqua et lana coccina ac hyssopo, ipsum librum ac universum populum conspersit, 20. Dicens: hic est sanguis testamenti, quod ad vos mandavit Deus. 21. Tabernaculum quoque, et omnem caerimoniarum supellectilem sanguine similiter omnia conspersit. 22. Et fere sanguine omnia ex lege purgantur, nec absque sanguinis fusione datur venia. 23. Necesse est ergo, caelestium exempla hisce purgari: ipsa autem caelestia potioribus sacrificiis, quam sunt haec. 24. Non enim in manufactum sacrarium ingressus est Jesus, quod veri sacrarii exemplar foret: sed in ipsum caelum, ut nunc Deo coram appareat pro nobis. 25. Neque ut saepe seipsum libaret, quemadmodum pontifex ingreditur sacrarium quotannis, adhibito sanguine alieno: 26. Alioquin fuisset ei saepe patiendum supplicium ab orbe condito. Nunc semel sub saeculorum exitu, ad oblitterandum suo sacrificio pecatum, exstitit. 27. Ac quomodo hominibus semel moriendum est, deinde subeundum judicium: 28. Ita Christus semel ad multorum tollenda peccata libatus, iterum sine peccato conspicietur exspectantibus se ad salutem.

Caput X

Legis sacrificia inde colligit infirma fuisse, quia quotannis repetebantur: Christi vero hostiam unicam esse, et perpetuam, Davidis testimonio probat. Hinc exhortationem subjiciens, severe iis minatur, qui Christi gratiam abjecerint. Postremo tolerantiam, quae ex fide nascitur, commendat.

1. Umbram enim habens lex futurorum bonorum, non ipsam rerum repraesentationem, anniversariis iisdem sacrificiis, quae jugiter fiunt, numquam potest accedentes perficere. 2. Alioquin nonne fieri desiissent, quod semel purgati immolatores, nullius jam sibi peccati essent conscii? 3. Atqui per ea fit quotannis peccatorum commemoratio. 4. Fieri enim non potest, ut taurorum caprorumque sanguis peccata tollat. 5. Itaque in mundum ingrediens dicit: sacrificium et fertum tibi non placet, corpus autem perfecisti mihi: 6. Victimis et piaculis non delectaris. 7. Tun dixi: en adsum: in capite libri scriptum est de me, ut exsequar, Deus, voluntatem tuam. 8. Quum superius dixisset, sacrificium, et fertum, et victimas, et piacula ei non placere, nec accepta esse, quae ex lege fiunt, deinde dicit: en adsum, ut exsequar, Deus, voluntatem tuam. 9. Tollit prius, ut alterum statuat: 10. In qua voluntate semel lustrati sumus per corporis Jesu Christi libationem. 11. Quumque omnis sacerdos pergat quotidie caerimoniis fungi, et eadem saepe sacrificia facere, quae peccata adimere numquam possunt: 12. Ille uno pro peccatis functus in perpetuum sacrificio, consedit ad Dei dexteram, 13. Deinceps exspectans, donec ejus hostes fiant ejus pedum subsellium. 14. Uno enim libamento perfecit in perpetuum lustrandos: 15. Id quod nobis testatur etiam Spiritus sanctus, qui ita praedixerit: 16. Hoc est testamentum quod cum eis faciam post illud tempus, inquit Dominus: indam meas leges in eorum mentes, inque eorum animos inscribam, 17. Nec eorum peccata et scelera deinceps recordabor. 18. Ubi autem est peccatorum venia, nulla superest pro peccato libatio. 19. Quamobrem, fratres, quum ad sacrarium aditum habeamus liberum, per Jesu sanguinem, 20. Quam viam nobis lustravit recentem atque vivam, per velum, hoc est, per suum corpus: 21. Quumque pontificem habeamus, Dei domui praefectum, 22. Accedamus cum vero animo, plenaque fide, et animis a mala conscientia ablutis, et corporibus aqua pura lotis. 23. Teneamus spei professionem immobilem (fidelis enim est, qui promisit) 24. Et videamus, ut alii alios ad caritatem et rectte facta provocemus: 25. Neve nostram consociationem deseramus, ut solent nonnulli: sed cohortemur, idque eo magis, quod videtis instare diem. 26. Nam si, postquam veri cognitionem adsecuti sumu, data opera peccamus, non jam superest ullum pro peccatis sacrificium, 27. Sed horrenda quaedam exspectatio judicii ignisque saevitia adversario confecturi. 28. Si quis contra mosaicam legem commisit, is citra ullam misericordiam, ex duorum triumve testimonio moritur: 29. Quanto graviore putatis adficiendum poena, qui Dei filium proculcaverit, testamentique sanguinem, per quem lustratus est, pro profano habuerit, et gratiae spiritum adfecerit contumelia? 30. Scimus enim, quis dixerit: mea est ultio, ego rependam, inquit Dominus. Item, Dominus vindicabit suum populum. 31. Horribile est, in viventis Dei manus incidere. 32. Recordamini vero superiora tempora, in quibus collustrati magnum adversorum certamen sustinuistis, 33. Partim dum ipsi per contumelias et calamitates ostentui fuistis: partim dum socii fuistis eorum, cum quibus sic actum est. 34. Nam et meorum vinculorum vicem doluistis, et facultatum vestrarum direptionem cum laetitia tulistis, intelligentes, habere vos penes vos ipsos meliores opes in caelis, et durabiles. 35. Quapropter nolite vestram projicere confidentiam, quae magnum est habitura praemium. 36. Nam patientia vobis opus est, ut Dei voluntatem exsecuti promissa reportetis. 37. Etenim perpaullo post, qui venturus est, veniet, neque tardabit. 38. Justus autem fide vivet: quod si se subtraxerit, non est acceptus animo meo. 39. Nos vero non ii sumus, qui nos subtrahamus, ad perniciem: sed qui fidamus, ad vitam comparandam.

Caput XI

Tractat usque ad finem capitis, non aliunde salutem adeptos esse patres, quicumque abinitio mundi Deo probati fuerunt, quam ex fide: ut sciant Judaei, hac sola se colligari patribus in sanctam unitatem.

1. Est autem fides speratorum substantia, rerum demonstratio, quae non cernuntur. 2. Atque in ea explorati sunt antiqui. 3. Fide intelligimus, mundum esse Dei jussu conditum, ita ut ex iis, quae non exstabant, facta sint ea, quae cernuntur. 4. Fide praestantiorem rem divinam fecit Abel, quam Cainus, Deo: per quam eum justum esse testatum est, ejus muneribus testimonium dante Deo: et per eamdem mortuus adhuc loquitur. 5. Fide Enochus ita translatus est, ut mortem passus non sit: et a Deo translatus, nusquam exstitit. Nam ante ejus translationem testatum est, eum placuisse Deo: 6. Cui ut sine fide placeatur, fieri non potest. Credendum est enim ei, qui ad Deum accedat, Deum esse, et sui studiosis praemia rependere. 7. Fide admonitus oraculo Noa de rebus, quae nondum cernebantur, veritus Deum, exstruxit arcam ad suae familiae salutem, per quam damnavit mundum, et positam in fide justitiam obtinuit. 8. Fide vocatus Abramus obedivit, in locum proficiscendo, quem hereditate obtenturus erat: et profectus est, nesciens, quo vaderet. 9. Fide migravit in promissam terram, ut alienam, et in tabernaculis habitavit cum Isaaco et Jacobo, ejusdem cum eo promissi coheredibus. 10. Exspectabat enim fundamenta habentem urbem, cujus artifex opifexque Deus est. 11. Fide ipsa quoque Sara vires ad jactum seminis accepit, praeterque tempus peperit, quandoquidem fidum existimavit promissorem. 12. Itaque ex uno, eoque emortuo, tam multi nati sunt, quantus est caelestium stellarum numerus, aut arenae marini litoris, quae est innumerabilis. 13. Fide praediti, mortui sunt omnes hi, non adepti promissa, sed ea procul conspicati crediderunt, et amplexi sunt, seque in terra hospites et peregrinos esse confessi. 14. Qui enim dicunt talia, patriam se requirere declarant. 15. Quod si eam recordarentur, ex qua profecti sunt, haberent revertendi tempus. 16. Nunc potiorem desiderant, hoc est, caelestem. Itaque Deum non pudet eorum, quo minus eorum Deus appelletur: quippe quibus urbem paraverit. 17. Fide libavit Abrahamus Isaacum, quum tentaretur: unigenitum obtulit is, cui illa promissa fuerant. 18. Cui dictum fuerat, ejus progeniem ab Isaaco denominatum iri: 19. Cogitans, Deum vel ex mortuis excitare posse: unde eum videtur quodam modo recepisse. 20. Fide in futurum fausta precatus est Isaacus Jacobo et Esauo. 21. Fide Jacobus moriens, utrique filio Josephi bene precatus est, et in caput baculi sui sese venerabundus inclinavit. 22. Fide Josephus decedens, Israelitarum exitum memoravit, deque suis ossibus mandata dedit. 23. Fide Moses natus tres menses a parentibus occultatus est, qui puerum elegantem videntes, regis edictum veriti non sint. 24. Fide Moses, postquam adolevit, filiae Pharaonis filius dici recusavit. 25. Maluitque cum divino populo mala pati, quam brevem habere peccati fruitionem: 26. Majores divitias esse ratus Christi probrum, quam Aegypti thesauros, utpote qui praemium spectaret. 27. Fide reliquit Aegyptum, non veritus regis iram: tamquam enim inadspectabilem adspiceret, sic duravit. 28. Fide pascha sanguinisque fusionem fecit, ne primogenitorum interfector illos tangeret. 29. Fide item illi mare rubrum tamquam terra sicca trajecerunt, quod experti Aegyptii exhausti sunt. 30. Fide Hierichuntis moenia collapsa sunt, per septem dies circumdata. 31. Fide Rachaba meretrix non periit una cum diffidentibus, quae exploratores amice accepisset. 32. Denique quid multis? deficiet me tempus narrantem de Gedeone, Baraco, Samsone, Jephtha, Davide, Samuele, et vatibus, 33. Qui per fidem regna expugnaverunt, justitia functi sunt, adepti sunt promissa, obturarunt fauces leonum, 34. Vim ignis exstinxerunt, gladiorum mucrones effugerunt, convaluerunt ex morbis, fortes in bellis fuerunt, agmina verterunt hostium, 35. Receperunt feminae revocatos in vitam suos mortuos. Alii autem cruciati sunt, neque se liberari siverunt, quo meliorem adsequerentur resurrectionem. 36. Alii ludibria, et scuticas, itemque vincula et custodias experti sunt, 37. Lapidati, secti, tentati sunt, gladii caede interierunt, ovinas caprinasque pelles gestarunt, egentes, calamitosi, aerumnosi, 38. Quibus dignus non erat mundus, per deserta, et montes, antraque, et terrae specus errantes. 39. Atque hi omnes fide explorati, non obtinuerunt promissum, 40. Deo de nobis quiddam melius providente, ne illi sine nobis perfecti redderentur.

Caput XII

Non modo ab eorum patrum, quos recitavit, exemplis hortatur ad patientiam et constantiam, sed etiam ab exemplo Christi. Non recte aestimatum iri castigationes Dei ex praesenti carnis nostrae sensu.

1. Proinde nos quoque tanto circumsepti nimbo testium, deposito omni fastu, tenacique peccato, patienter decurramus propositum nobis certamen, 2. Spectantes in fidei ducem perfectoremque Jesum, qui pro laetitia sibi proposita, sustinuit contempto pudore crucem, et ad dexteram solii Dei consedit. 3. Considerate vero eum, qui tnatos pertulit improborum adversum se insultus, ne defatigati animos despondeatis. 4. Nondum usque ad sanguinem restitistis, adversus peccatum decertantes, 5. Et obliti estis cohortationis, quae vos ceu filios adloquitur: fili mi, ne contemne Domini castigationem, neve desponde, eo te corrigente. 6. Quem enim amat Dominus, castigat: et verberat, quemcumque filium acceptum habet. 7. Si castigationem sustinetis, ut filiis vobis utitur Deus. Quis est enim filius, quem non castiget pater? 8. Quod si castigationis expertes estis, cujus participes fuerunt omnes, ergo spurii estis, non veri liberi. 9. Ergone quum corporum nostrorum patres haberemus castigatores, reverebamur? non multo magis parebimus spirituum patri, ut vivamus? 10. Nam illi ad tempus exiguum, prout eis videbatur, castigabant: hic vero ad utilitatem, quo ejus sanctitatem participemus. 11. Omnis quidem castigatio in praesentia non voluptatis, sed doloris esse cernitur: verum tandem salutarem justitiae fructum reddit illis, qui per eam sunt exercitati. 12. Quocirca remissas manus, dissolutaque genua porrigite, 13. Et rectas pedibus istis orbitas imprimite, ne, claudum quod est, contorqueatur, sed potius sanetur. 14. Pacem cum omnibus persequimini, et sanctimoniam, sine qua nemo Dominum videbit: 15. Dispicientes, ne quis Dei favore careat, ne qua radix acerbitatis sursum pullulans, noceat, per eamque multi contaminentur; 16. Ne quis sit impudicus, aut profanus, ut Esauus, qui pro uno cibatu aetatis suae praerogativam addixit. 17. Scitis enim, quum postea faustitatem obtinere vellet, repudiatum fuisse, neque poenitentiae locum invenisse, tametsi faustitatem cum lacrimis requisierit. 18. Non enim accessistis ad palpandum montem, ardentemque ignem, et caliginem, et tenebras, et procellam, 19. Tubaeque sonitum, et illam verborum vocem, quam qui audiverant, orarunt, ne sibi plura verba fierent. 20. Non ferebant enim praeceptum illud: etiam bestia, si montem tetigerit, lapidetur, aut missilibus configatur: 21. Quum adeo horribile foret illud spectaculum, ut se Moses ipse prae timore tremere dixerit: 22. Verum accessistis ad Sionem montem, et Dei viventis urbem, Hierosolymam caelestem, et angelorum legiones, 23. Conventum coetumque primogenitorum in caelis conscriptorum, et judicem Deum omnium, et ad spiritus justorum perfectorum, 24. Et novi foederis sequestrum Jesum, et lustralem sanguinem, meliora loquentem, quam sanguis Abelis. 25. Videte, ne loquentem repudietis. Nam si illi non effugerunt, qui oracula dantem in terris detrectarunt: multo magis nos non effugiemus, si caelestem aversamur, 26. Qui et tum sua voce terram denuntiavit: adhuc semel ego commovebo non solum terram, verum etiam caelum. 27. Hoc verbum, adhuc semel, concutiendorum mutationem declarat: quippe conditorum, quo maneant non concutienda. 28. Proinde regnum capessentes inconcussum, habeamus gratiam, per quam ita reverenter et religiose Deum colamus, ut ei simus accepti. 29. Est enim Deus noster ignis edax.

Caput XIII

Praeceptiones addit non tantum quae ad mores, sed etiam quae ad doctrinam pertinent.

1. Duret fraternus amor. 2. Hospitalitatem oblivioni ne mandate: per hanc enim nonnulli inscienter angelos hospitio acceperunt. 3. Mementote vinctorum, perinde ac si essetis ipsi simul vincti; et calamitosorum, ut qui sitis ipsi quoque in corpore. 4. Honestum esto matrimonium in omnibus, intemeratusque lectus. Impudicos vero et adulteros puniet Deus. 5. Moribus este a pecuniae studio alienis, contenti iis, quae adsunt. Dixit enim ille: non deseram te, neque derelinquam: 6. Adeo ut nobis confidenter dicere liceat: Dominus mihi defensor est: non metuam, ne quid mihi faciant homines. 7. Mementote eorum, qui vobis praesunt, qui vobis divinam exposuere doctrinam: quorum intuentes eventum morum, imitamini fidem. 8. Jesus Christus et heri, et hodie, et idem est in sempiternum: 9. Variis peregrinisque doctrinis nolite ferri. Praeclarum vero est, gratiarum actione firmari animum, non cibis, quibus nihil adjuti sunt, qui eis vixerunt. 10. Habemus aram, ex qua cibum capiendi potestatem non habent, qui tabernaculo serviunt. 11. Quorum enim piaculorum sanguis in sacrarium infertur a pontifice, eorum corpora cremantur extra castra. 12. Itaque Jesus, ut suo sanguine populum lustraret, extra portam supplicium pertulit. 13. Proinde exeamus ad eum extra castra, ejus dedecus ferentes. 14. Non enim habemus hic durabilem urbem, sed futuram requirimus. 15. Per eum igitur libemus adsiduum laudationis sacrificium Deo, hoc est, labiorum fructum, ejus nomen celebrantium. 16. Beneficentiam autem et liberalitatem oblivisci nolite: talibus enim sacrificiis propitiatur Deus. 17. Parete vero gubernatoribus vestris, et obsequimini (nam ii pro animis vestris vigilant, ut rationem reddituri) ut id cum laetitia faciant, non gementes: nam id e re vestra non esset. 18. Orate pro nobis, qui nos bene nobis esse conscios confidimus, praeclare nos in omnibus gerere volentes. 19. Ad id autem faciendum eo vehementius exhortor, ut celerius vobis restituar. 20. Deus vero pacis, qui ex mortuis revocavit magnum illum ovium pastorem, per aeterni testamenti sanguinem, Dominum nostrum Jesum, 21. Vos rite componat in omnibus recte factis, ad exsequendam suam voluntatem, vobis, ut ei visum fuerit, faciens per Jesum Christum, cui gloria in omnem perennitatem: Amen. 22. Quaeso vos, fratres, boni consulite hunc exhortatorium sermonem: nam paucis scripsi vobis. 23. Scitote, fratrem Timotheum solutum esse: cum quo, quamprimum venerit, videbo vos. 24. Salutate omnes rectores vestros, omnesque sanctos. Salutant vos Italici. 25. Adsit vobis omnibus favor: Amen.

Missa ex Italia per Timotheum.