Epistolae et privilegia (Eugenius III)/12

by Eugenius III

Eugenius III

Epistolae et privilegia

Epistolae DXXV-

Saeculo XII

editio: Migne 1855
fons: Corpus Corporum

11	13

DXXV. Bulla pro canonica Beatae Mariae Fanensi.

(Anno 1152, Sept. 27.)[AMIANI, Memorie Istoriche della citta di Fano, II, sommario, p. IX, ex archivio capituli Eccles. Fanensis.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio BENEDICTO priori canonicae Beatae Mariae Fanensis ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam professis, in perpetuum.

Desiderium ad religionis propositum, et animarum salutem pertinere monstratum, auctore Deo, sine aliqua est dilatione complendum; cum pro parte, dilecti filii nostri, postulationibus clementer annuimus, et praedictam canonicam in qua divino mancipati estis obsequio, ad exemplum praedecessoris nostri Alexandri papae sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, praesentisque scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem canonica in praesenti juste possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, posset adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Plebem videlicet Sancti Caesarei una cum mansis et terris, quas in ejus territorio legitime possidetis; medietatem plebis Sancti Pauli una cum vinea dominicata; plebem Sancti Secundi cum capella Sancti Bartholomaei; quidquid habetis in ecclesia Sancti Angeli in episcopio; ecclesiam Sancti Petri extra portam; molendinum de Repulesio, molendinum Arzilla cum vineis; et vineas Pupilliani, agrum Gualdi, et campum prope ecclesiam S. Stephani.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam canonicam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel aliquibus vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus et commodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et Fanensis episcopi canonica reverentia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita et excommunicatione commota, si satisfactione non congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divina indignatione existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus.

Datum Signiae, per manum Bosonis sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, V Kalendas Octobris, indictione decima quinta, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii tertii papae anno octavo.

( Omissa subscriptione octo dominorum reverendissimorum cardinalium. )

DXXVI. Bulla pro monasterio S. Joannis in valle Turae (apud Toggios ). (Anno 1132, Oct. 4.)[NEUGART, Cod. diplom. Alem., II, 83.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BURCHARDO abbati monasterii S. Joannis Baptistae, quod in parochia Constantiensi situm est, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuam rei memoriam.

Quoties illud a nobis expetitur, quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci firma vobis, vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Videlicet Illnowo, Mogoldesberch, Pussenanch , Hiltensowo, Haltenrieth, cum appendiciis suis. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Deum et beati Benedicti Regulam providerint eligendum. Prohibemus etiam ne quis haereditario jure advocatiam ipsius loci usurpare praesumat, sed juxta fundatoris constitutionem illum, quem abbas communi consilio fratrum providerit in eadem advocatia praeficiendum, hac conditione advocatum suscipiatis, ne ipsam advocatiam seu alia bona monasterii, temere inbeneficiare debeat, vel oppressionem aliquam vobis inferre. Quod si attentare praesumpserit, et secundo tertiove commonitus nisi reatum suum condigna satisfactione correxerit, liceat vobis eadem advocatia ipsum privare, et in loco ejus simili tenore alium idoneum substituere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat ipsum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, honoris potestatisque suae dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen. Ego Octavianus. Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli S. Calixti ss. Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli S. Anastasiae ss. presbyter cardinalis tituli S. Caeciliae ss. Ego Rolandus presbyter cardinalis tituli S. Marci ss. Ego Gerardus presbyter cardinalis tituli S. Stephani in Coelio monte ss. Ego Joannes presbyter card. tituli SS. Joannis et Pauli ss. Ego Cencius presbyter cardinalis tituli S. Laurentii in Lucina ss. Ego Henricus presbyter cardinalis tituli SS. Nerei et Achillei ss. Ego Gregorius S. Angeli diaconus cardinalis ss. Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi ss. Ego Ildebrandus S. R. E. diaconus cardinalis ss. Ego Gerardus S. R. E. diaconus cardinalis ss. Ego Odo S. R. Ecclesiae diaconus cardinalis ss.

Datum Signiae, per manus Bosonis S. Romanae Ecclesiae scriptoris, IV Non. Octobr., indictione XV, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii tertii papae anno octavo.

DXXVII. Ad Raimundum Hierosolymitani hospitalis magistrum. (Anno 1152, Oct. 27.)[ Cod. diplom. del ord. Gerosol., I, 308.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RAIMUNDO, venerabilis Hierosolymitani hospitalis magistro, ejusque fratribus in servitio pauperum militantibus, salutem et apostolicam benedictionem.

Sicut nostri administratione officii admonemur, ecclesiarum et priorum locorum negotia salubri fine distinguere, etc. Quocirca, dilecti in Domino filii, paci et tranquillitati vestrae, in posterum debita charitate providere volentes, transactionem quae inter vos et nobilem virum Guillelmum Forcalquerii comitem per venerabilem fratrem nostrum G. Ebredunensem archiepiscopum apostolicae sedis legatum, super castro Manuascae et ejus pertinentiis facta est, et per scripti sui paginam confirmata, etc.; auctoritate sedis apostolicae confirmamus, et ratam atque inconcussam perpetuis temporibus manere decernimus; cujus adjunctionis tenorem nos in eadem pagina conscriptam perlegimus, etc. Nulli ergo omnium hominum fas sit hujus nostrae confirmationis paginam temerario ausu infringere, seu quibuslibet molestiis perturbare. Si quis autem attentare praesumat, secundo tertiove commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat.

Datum Albae, decimo Kal. Novemb. anno 1151.

DXXVIII. Ad Odonem ducem Burgundiae, et Burgundos proceres.--Ut burgenses Vizeliacenses habeantur excommunicati. (Anno 1152, Dec. 19.)[MANSI, Concil., XXI, 655.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis nobilibus viris ODONI duci Burgundiae, HENR. comiti, ARCHIMB. DE BORBONE, G. comiti Cabilon., R. fratri ducis, R. comiti de Joviniaco, G. DE DONZEIO, R. DE RUBEOMONTE, D. DE LUZIACO, A. DE MONTE REGALI, S. vicecomiti Senon., et filiis ejus. F. atque B. G. vicecomiti Castrilandonis, G. DE VIRGIACO, ODON. DE TYLO, HUGONI DE MONTE S. JOANNIS, salutem et apostolicam benedictionem.

Immoderatam praesumptionem, et intolerabilem contumaciam perfidorum burgensium de Vizeliaco, qui violata fidelitate et juramento quod abbati et domino suo fecerant, eum de monasterio suo ausu nefario ejicere et locum ipsum, quod utique ab exordio suae fundationis beati Petri allodium ac patrimonium esse dignoscitur, nobis, licet in vanum, auferre conantur, nobilitatis vestrae notitiam latere non credimus. Quia ergo tantae praesumptioni audaciam potentes ac nobiles viri, qui eidem apostolorum principi devoti existunt, impunitam tolerare non debent: per praesentia scripta nobilitati vestrae mandamus, quatenus praedictos burgenses, donec resipuerint, et condignam satisfactionem humiliter exhibuerint, ab omnibus feriis terrae vestrae prorsus inhibeatis: imo quoscunque de ipsis, homines vestri invenerint, tanquam perjuros et proditores et excommunicatos capi, et rebus suis spoliari praecipiatis.

Datum apud Sanctum Petrum, XIV Kal. Januarii.

DXXIX. Ad Hugonem Senonensem archiep., G. [Godefridum] Lingon., T. [Theobaldum] Parisiacensem et Henr. Trecensem episcopos.--Ut burgenses Vizeliacenses habeantur excommunicati. (Anno 1152, Dec. 19.)[MANSI, Concil., XXI, 654.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus nostris HUG. Senonensi archiepiscopo, G. Lingonensi, T. Parisiac., et HENR. Trecensi, episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Immoderatam praesumptionem et intolerabilem contumaciam perfidorum burgensium de Vizeliaco, qui violata fidelitate et juramento quod abbati et domino suo fecerant, eum de monasterio suo ausu nefario ejicere, et locum ipsum, quod utique ab exordio suae fundationis proprium beati Petri allodium esse dignoscitur ac patrimonium, nobis licet in vanum auferre conatur, fraternitatis vestrae notitiam latere non credimus. Ne igitur tantae praesumptionis audacia impunita remaneat, et in pejus indisciplinatio perniciosa prorumpat, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus praedictos burgenses, tanquam perjuros et proditores et excommunicatos, in nundinis et mercatis vestrarum parochiarum recipi omnino prohibeatis: imo a quibuscunque parochianorum vestrorum inveniri potuerint, capi, et rebus suis spoliari praecipiatis.

Datum Romae apud S. Petrum, XIV Kal. Januarii.

DXXX. Privilegium super omnes proprietates monasterii S. Mariae Bozaviensis. (Anno 1152, Dec. 29.)[ Thuringia sacra, 656.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis abbati S. Mariae monasterii, quod Buzaugia dicitur, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosis desideriis dignum esse facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub Beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis de proprio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Montem Bozowe, in quo ipsum monasterium constructum est, Podogrodiz, villam Luconowe cum adjacente silva, VI mansos in Gline, sex in Provin, in Nuendorph decimationem; in Techibodiz, Molochosdorff; in pago Geraha decimationem C. Seobronum, in Zwickowe ecclesiam cum duabus mansis et decimatione ipsius pagi, villam Coarwiz cum molendino, pratis et silvis, villam Waltrewitz, villam Ozelz, ecclesiam et villam Hoychenwalt, cum adjacente silva; in pago Plisna decimam M. Scobronum; in Rodowe IV mansos, in Portin dominicale cum XXX et VI mansis; in pago quae vocatur Plima dimidiam decimationem, et ibidem cunctorum novalium, atque novem antiquarum villarum decimam; in villa Borsix molendinum, villam Techebodiz, villam Rodowe cum pertinentiis suis; in villa Drogeliz X mansos et dimidiam villam Golbin, villam Lomezetz et alteram villam ejusdem nominis; in villa Gline mansum unum, decimam cujusdam dominicalis in villa quae dicitur Crozelin, et villam Milthendorph cum pertinentiis suis.

Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatum coenobium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva dioecesani canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat; et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus.

Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi.

Datum Lateranis, per manum Samsonis sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, IV Kal. Januarii, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii III papae anno VIII.

DXXXI. Ad [Petrum] Cluniacensem abbatem.--Ut abbati Vizeliacensi exsuli Silviniacense coenobium concedat. (Anno 1152.)[MANSI, Concil., XXI, 660.] In maximis vexationibus et angustiis posito dilecto filio Pontio Vizeliac. abbati, carnali germano tuo, absque hortatu et commonitione nostra fraterna debes compati charitate, et ejus exsulationem benignis solatiis et opportunis debes consolationibus relevare. Quocirca quoniam debitum charitatis officium exigit, ut fratres nostros tanquam nos ipsos in Domino diligamus, et eorum necessitatibus fraterno provideamus affectu, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus Silviniacense coenobium, quousque ipsa exsulatio ei duraverit, etiam pro Beati Petri et nostri reverentia sibi concedas.

DXXXII. Ad Arnaldum Narbonensem archiepiscopum.--Ut Magalonensem episcopum et Petrum de Verona Cluniacensibus juxta Montempessulanum degentibus infestos, compescat. (Anno 1145-53.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 446.) EUGENIUS, episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Narbonensi archiepiscopo ARNALDO, salutem et apostolicam benedictionem.

Veniens ad nostram praesentiam dilectus filius poster Petrus Cluniacensis abbas, contra venerabilem fratrem nostrum R[aimundum] episcopum et canonicos Magalonensis Ecclesiae nobis graviter conquestus est, quod parochianos suos de Montepessulano, contra fraternae charitatis officium publice inhibere praesumpserunt, ut in novo ejus monasterio quod juxta Montempessulanum situm est, nihil de bonis suis in vita vel morte conferant, seu cum obierint, corpora sua in loco ipso tumulari praecipiant. Decimas praeterea laborum suorum contra constitutionem sedis apostolicae nihilominus exigunt. Quod quam pravum sit et a religionis observantia penitus alienum, qui zelo rectitudinis utitur, non ignorat. Quia ergo nostri officii est errata corrigere, et suam singulis Ecclesiis justitiam conservare, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus ad partes illas accedas. et praedictum fratrem nostrum episcopum, atque canonicos Magalonenses super his graviter increpando ex parte nostra districte commoneas, ut de caetero nec decimas laborum suorum, vel de incrementis animalium quae nutriuntur, a fratribus praedicti monasterii exigant, nec injuriam seu infestationem inferre praesumant; sed sicut parochianos suos monasteriis Anianae et S. Willermi eleemosynas facere, et seipsos dare in morte permittunt, ita eos memorato Cluniacensi coenobio benefacere nequaquam prohibeant. Quod si tuis monitis obtemperare noluerint, eorum parochianis publice denunties, ut pro ipsius episcopi vel suorum interdicto minime dimittant, quin eidem loco, prout Dominus inspiraverit, benefaciant, et seipsos ad sepeliendum si voluerint, conferant, salva matricis ecclesiae justitia. Nihilominus praeterea fraternitati tuae mandamus, ut Petrum de Verona, qui quoddam molendinum antefati monasterii fregit, et ex eo molestiam et contrarietatem fratribus ipsius loci contra justitiam inferre praesumit, districte commoneas ut vel ab eorumdem fratrum molestia desistat, vel ad justitiam cum eis in tua praesentia veniat. Quod si neutrum ex his adimplere voluerit, ecclesiasticae severitatis censuram in eum exerceas, ne pro defectu justitiae ad aures nostras super his saepedicti fratres denuo pulsare cogantur.

DXXXIII. Privilegium contra archidiaconos Parisienses pro auctoritate episcopi. (Anno 1145-1153.)[PETIT, Theodori Poenitentiale, II. p. 716.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri THEOBALDO Parisiensi episcopo ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Officii nostri debitum nos compellit singulis ecclesiis et ecclesiasticis personis justitiam conservare, et ne qua de rebus ecclesiasticis inter eos in posterum valeat oboriri discordia, paterna sollicitudine providere. Eapropter, venerabilis frater in Christo Theobalde episcopo, paci et tranquillitati tuae et ecclesiae tibi a Deo commissae providere volentes, praesentis scripti paginam statuimus ut concordia quae inter praedecessorem tuum Stephanum bonae memoriae et Theobaldum ejusdem ecclesiae archidiaconum per Matthaeum Albanensem episcopum, et Joannem S. Grisochoni et Petrum tituli Calixti tunc presbyteros cardinales, et mandato praedecessoris nostri felicis recordationis papae Honorii composita est, et venerabilium fratrum nostrum Gaufridi Carnotensis et Burchardi Meldensis episcoporum scripto firmata, inter te et successores tuos, et archidiaconos Parisiensis Ecclesiae tam praesentes quam futuros perpetuis temporibus inviolabiliter conservetur, ut videlicet non liceat archidiaconis in ecclesiis presbyteros ponere. Episcopi autem intererit ecclesias ordinare per archidiaconos tamen, sicut per ministros suos; ita ut episcopus sacerdotibus curam animarum committat; per archidiaconos vero ecclesiam et res assignent ecclesiae. Archidiaconis sacerdotes ab officio suspendere nullatenus liceat, si episcopus in parochia fuerit, deponere autem omnino non liceat, neque poenitentias dare, sed neque reconciliare nisi ex licentia debebunt episcopi; excommunicare autem aliquem clericum aut absolvere archidiaconis non licet, nisi per mandatum episcopi. Episcopus vero, quoties expedierit, parochianos suos conveniet per archidiaconum, et ad justitiam invitabit. Quam si contempserint, et justitia dictaverit, excommunicare licebit episcopo, factam vero excommunicationem archidiaconi observabunt. Clericos vero ad ordines promoveri non facient archidiaconi, nisi per mandatum et sigillum episcopi, si tamen in provincia fuerit, si vero episcopus abfuerit, et archidiaconi mandatum habebunt episcopi, urgente necessitate, et clericos promoveri facient, et ecclesias canonice poterunt ordinare. Collectas vero episcopus absque archidiaconis per parochiam eorum non faciet, nisi Romam veniat, aut concilium in provincia celebretur, aut forte domnum papam in ecclesia sua suscipiat; quod tamen consultis archidiaconis faciet. In quibus quidem collectis, quarum expensae omnes erunt episcopi, archidiaconi nullam habeant portionem. In caeteris autem communibus collectis archidiaconi, ut moris est, tertiam partem obtineant. Archidiaconis vero in tota parochia collectas sine episcopo facere non licebit. Quod si quis archidiaconus de suo, precibus, aut ultro donare voluerit, nequaquam debebit episcopus contradicere. Si quis in parochia clericus, sive laicus archidiaconis aut alii injustitiam fecerit, et per eosdem archidiaconos emendari noluerit, et si episcopus in loco fuerit, et negotium ante se tractare voluerit, archidiaconi usque ad sententiam non procedant; si causam suam ad episcopum deferant, qui eis canonicam in omnibus observet justitiam. Si vero episcopus absens fuerit, aut audire noluerit, archidiaconi justitiam canonicam faciant, ex mandato tamen episcopi; et hoc in laicos, salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate. Si quis autem contra hujus nostrae confirmationis paginam sciens, temere venire tentaverit, secundo tertiove commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Amen, amen.

DXXXIV. Ad R[aimundum] Magalonensem et A[delbertum] Nemausensem. (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXII, 363.] Imperatorum saecularium leges, et ecclesiasticae Patrum constitutiones, viros religiosos in omnipotentis Dei servitio protegunt et defendunt, et nullam eis molestiam, vel turbationem, quae sacro ordini contradicat, irrogari permittunt. Accepimus autem quod quidam causidici de terra vestra, occasione decidendarum litium quae aliquando solent emergere, ab abbate et fratribus Franciae vallis juramentum de calumnia, sicut ab aliis hominibus, exigebant; quod quidem inter fratres ejusdem ordinis inusitatum est; et nos ad id faciendum eos cogere non possumus, nec debemus. Sed ne aliena jura alieni hac occasione videantur detinere illicite, et ipsi a causa sua decidant, si ex parte ipsorum praedictum juramentum, si res ita postulaverit, non fuerit praestitum: eis praecipimus, ut in suo monasterio, sicut imperiales constitutiones consentiunt, oeconomum statuant, qui pro eis petere et excipere, atque juramentum de calumnia, cum necesse fuerit, valeat exhibere.

DXXXV. Privilegium pro monasterio SS. Laurentii et Hilari. (Anno 1145-1153.)[LE BEUF, Mémoires d' Auxerre, II, p. 265.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HUGONI abbati ecclesiae Beatorum Laurentii et Hilari de abbatia ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam professis, in perpetuum.

Ad hoc nobis a Deo pastoralis cura commissa est ut beneplacentem Deo religionem modis omnibus laboremus statuere et statutam exacta diligentia conservare. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio sub B. Petri et apostolica protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec nominatim duximus adnotanda: Ab Hugone videlicet bonae memoriae Altissiodorensi episcopo, suisque praedecessoribus, sicut ejusdem episcopi scripto continetur, ecclesiam Beati Eusebii Altissiodorensis, ecclesiam S. Mamertini praefatae ecclesiae S. Eusebii subditam; ecclesiam S. Cyrici de Coslun, ecclesiam Sancti Symphoriani de Traciaco, ecclesiam Sancti Domnoleni confessoris, ecclesiam Sancti Martini de Tronciaco, ecclesiam Sancti Quintini martyris, ecclesiam Sancti Martini de Garchiaco, ecclesiam Sancti Symphoriani de Curte, ecclesiam Beati Petri de Domno Petro, ecclesiam Sancti Juliani de Tauriaco; praeterea ecclesiam Sancti Simeonis, salvo jure infirmorum, ecclesiam de Tillio, salvo jure Altissiodorensis episcopi. A canonicis autem Sancti Cyrici Nivernensis ecclesiae sicut eorum scripto continetur, ecclesiam Sanctorum confessorum Lupi et Gildardi cum omnibus ad ipsam pertinentibus; quae bonae memoriae Hugo tertius Nivernensis ecclesiae episcopus eis concesserat; item quoque Nivernenses canonici, statuentes ut si aliquis eorum se ad eamdem ecclesiam in arctiori vita Deo serviturus transferret, vitae gratia praebendam quam apud eos habuerat, donec viveret, retineret; praebendam vero quam in monasterio S. Mariae in depositione aliqui fratrum suorum per triginta dies habebant eidem Sancti Gildardi ecclesiae concesserunt. Item ex dono praefati Altissiodorensis episcopi annualia canonicorum Sancti Stephani. A Leodegario autem Bituricensi archiepiscopo ecclesiam Sancti Hilarii de Gondiliaco. Hugo denique bonae memoriae Nivernensis episcopi, praefatae ecclesiae Sancti Gildardi concessit ecclesiam de Urziaco, domum cum pomario, terram, prata et caetera quae Bruno canonicus possederat, et ecclesiam Sancti Martini de Odilonevilla. Item Fromundus praefati episcopi successor praebendas integras Nivernensium canonicorum quocunque modo ipsi eas habere desinerent, eidem ecclesiae per annum habendas concessisset, nisi forte apud S. Martinum quis eorum vitam mutaverit, ibi enim in vita sua praebendam habebit; post mortem vero ad canonicos Sancti Gildardi per annum, ut diximus, praebenda ipsa transibit. Praeterea ecclesiam de Albiniaco praeter id quod in ea habent monachi de Diana; stagnum quoque cum molendino juxta eamdem ecclesiam, domum quae fuit Hugonis canonici Sancti Cyrici.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat dictam Sanctorum Laurentii et Hilarii ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet molestiis fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non se congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.

DXXXVI. Bulla pro Ecclesia Constantiensi. (Anno 1145-53.)[ Gall. Christ. nov., Instr., XI, 239.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ALGARO Constantiensi episcopo, ejusque successoribus instituendis, in perpetuum.

Ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio, fratres nostros episcopos, tam vicinos quam longe positos, debemus diligere, et Ecclesiis in quibus Domino militare noscuntur, suam justitiam conservare; ut quemadmodum patres vocamur in nomine, ita nihilominus comprobemur in opere. Hujus rei gratia, venerabilis frater in Christo Algare episcope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et Constantiensem Ecclesiam, cui, Deo auctore, praesides, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona inpraesentarium juste et canonice possides, aut in futurum largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poteris adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et per vos eidem Ecclesiae illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Medietatem civitatis Constantiensis cum medietate telonei, et molendinis quae in eodem loco habes, et parco, et terris pinceralarum; moltam Buinoldevillae; medietatem piscariae in Sena fluvio; ecclesiam Sancti Laudi supra Viram fluvium, cum ecclesiam Sanctae Mariae in castro ejusdem loci; ecclesiam Sancti Aegidii; ecclesias Verevillae et Linnevillae, cum omnibus appendiciis suis; ecclesiam S. Mariae de Caesaris-burgo, cum ecclesia Sanctae Trinitatis, et ecclesia Sanctae Mariae de Tourbavilla, et capella de Flamengiis, et terris Angoti capellani, cum decimis omnibus et aliis ad easdem ecclesias pertinentibus; totam decimam telonei in praefato castro Caesaris-burgi, cum mansura trium burgensium, et libertatibus et immunitatibus, tam in foro quam in forestis ejusdem castri, quae hactenus rationabiliter habuisti; ecclesiam Sanctae Mariae de Eccheldevilla, cum decimis, terris, domibus, et aliis appendiciis suis; ecclesiam de Alrenoio, cum terra quatuor boum; ecclesiam S. Salvatoris in Gersoio, cum terris, decimis et aliis pertinentiis suis; ecclesiam d' Essert, cum decimis et terra ad eam pertinentibus; carrucatam unam terrae in Krvarreio; ecclesiam Sancti Nicolai de Barbe-fleur, duas partes decimarum de Valoniis, et de Yvetot, et de Hubervilla; domos virgultuum; triginta acras terrae quae habes in Valloniis, cum libertatibus et quietudinibus in foresta comitis, ad opus tuum et hominum tuorum, sicut hactenus et rationabiliter habuisti; ecclesiam Sanctae Mariae de Pupevilla, cum coemeterio, decimis, terra Radulphi de Spalda, et aliis pertinentiis suis; ecclesiam Sanctae Mariae de Bulmo; capellam S. Nicolai, et terram in eodem burgo quae ad jus pertinet, et ex consuetudinibus et libertatibus quas in eodem loco juste habes; piscariam in Viria fluvio; apud Merri decimas linguarum cenarum, quae capiuntur inter Tar et Tarel fluvios; decimas venationum in omnibus forestis comitis de toto Constentino et de Damfront; in palleis, castrum Sancti Laudi cum omnibus appendiciis suis; Blandevillam, cum molendino et aliis adjacentiis suis; Tellam cum appendiciis suis; Bonumfossatum cum pertinentiis suis; Caugiacum cum adjacentiis suis; Sanctus Ebremundus cum pertinentiis suis; feudum Radulphi de Sancto Aegidio; feudum Roberti quod est in aquis; feudum quod tenet de te Richardus; feudum quod tenet Hugo Murdrac in Broiliaco, feudum quod tenet Robertus de Salceio; in Haia, Fodevillam; terram aucupum in Zingrevilla; terram de Allodio, et terram de Crapolt-lucorum cum appendiciis suis: in Cadomo quatuor acras prati.

Praeterea praesentis decreti auctoritate sancimus ut Constantiensis episcopatus fines quieti deinceps omnino, et tam tibi quam tuis successoribus conserventur, sicut tu ipse et praedecessores tui, hactenus quiete et legitime possedistis. Ad haec adjicientes etiam, statuimus ut archidiacono Constantiensis Ecclesiae in curia alicujus laici causam tractare ecclesiasticam liceat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum locum temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, tuis ac pauperum Christi usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hujus nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, sanctione canonica, si non reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat; et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

DXXXVII. Ad clerum et populum Toletanum.--Ut Muzarabes Toletano archiepiscopo pareant, et in caeremoniis ab eo non dissentiant. (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXI, 678.] Inobedientiae crimen quam grave, quantaque animadversione plectendum, creator omnium Dominus primi hominis obedientiam puniendo monstravit: et genus hominum in valle lacrymarum positum experitur. Significatum bene est, quod quidam qui Muzarabes nuncupantur, venerabili fratri nostro archiepiscopo Toletano obedientiam denegantes, ecclesias de manu laicorum recipiant; et in sacramentis missarum, et aliis divinis officiis, tonsura quoque clericali et vestimentis, suam antiquam consuetudinem subsequentes, ab apostolica sede diversa sentire praesumant. Quia igitur apostolicae sedi tanta est a Domino collata potestas, ut quod pro sanis dogmatibus, fidelium moribus, Dominico tempore praescripsit, hodie teneatur acceptum; et quod illa repulit, hactenus inefficax habeatur: quanto magis quae ob reverentiam Catholicae fidei in sacramentis missarum, et aliis divinis officiis instituisse dignoscitur, omni debent honore praeferri, et ab omnibus prorsus reverenter assumi? Universitati vestrae per praesentia scripta mandamus, quatenus eos districtius moneatis, ut in sacramentis missarum, et aliis divinis officiis, a Catholica Ecclesia dissentire de caetero non praesumant, et memorato fratri nostro obedientiam debitam exhibentes, si in ipsius provincia remanere voluerint, ejus monita et praecepta reverenter suscipiant et observent.

DXXXVIII. Ecclesiam S. Rumaldi Mechliniae, olim collegiatam, nunc metropolitanam, cum omnibus suis possessionibus ac decimis, in protectionem apostolicam recipit. (Anno 1145-53.)[MIRAEUS, Opp. dipl. IV, p. 19, ex archivis capituli metropolitani.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, ROBERTO decano ecclesiae Mechliniensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonicam vitam professis, in futurum.

Desiderium quod ad religionis propositum, et ad salutem animarum pertinere monstratur, auctore Deo, sine aliqua est dilatione complendum. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino estis mancipati obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus: statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona ecclesia Mechliniensis in praesentiarum juste et canonice possidet, seu in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis divina suffragante gratia, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: altare Mechliniensis ecclesiae cum appendiciis suis, videlicet Musena, Hanswick, Battala, Dungina, sub censu quatuor marcarum a Cameracensis ecclesiae canonicis vobis concessum et ab episcopo confirmatum; Haveram, Hockenselam, Schellam, sicut ab episcopo Nicolao vobis concessa sunt, et scripto suo confirmata, scripti nostri pagina confirmamus; duas partes decimae de Henghen, de Havesdunck, de Heffena, de Humbeca, de Rumesta, de Mortezela, de Hanswic, de Hockenzela, de Havera; tertiam partem de Humbeca ( Humbech S. Martini ); quartam de Bolembeca, et Cobbinghem. Allodia vestra cum suis usuariis in agrestibus, in aquaticis et silvestribus, videlicet XII mansos in parochia Mechliniensi; in Leghem duo bonaria, Gherdeghem I, domistationem in Mechlinia, solventem XIV denarios; in Humbeka duos mansos, in Hockezela XIV mansos, cum forinsecis exceptionibus, in Odeghem V solidos et duos denarios et duos arietes; Crondeghem IV solidos et duos denarios et unum arietem; Bastela XII denarios; Henghen IX solidos; Burna duos solidos et tres denarios; Liezela XIV denarios et arietem; Kalsvoert XVI denarios; Puderse XVIII denarios; Heffena II solidos; Herenthals XIII denarios; Gersdeghem X denarios; Cobbeghem XI solidos; Lempst XII solidos et VI denarios et decem arietes . . . . Untho X solidos et VI denarios, et pro arietibus IV solidos; Baeleghem X denarios; Havera VII solidos et VI denarios et panadium et forinsecas acceptiones. Hanswic III solidos et VI denarios; Hoigar IV denarios; Aldeghem IV denarios; Turnholt XII denarios; Visplica XII denarios; Morcesela X solidos et novem denarios, et pro arietibus XXXII denarios.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum locum temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et episcopi dioecesani canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eamdem temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Datum, etc.

DXXXIX. Possessiones ac privilegia abbatiae S. Cornelii Ninovensis confirmat, eamque recivit in protectionem sedis apostolicae. (Anno 1145-53.)[MIRAEUS, Opp. dipl. I, 530, ex arch. capit. met.] Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam B. Cornelii ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona impraesentiarum eadem ecclesia juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Totam decimam ejusdem villae cum appendiciis suis, Herlincoven, cum tota decima; Lidekerkensem ecclesiam cum tota decima et appendiciis suis, scilicet Lombeca, Strithem, partem decimae apud Menz, curtem Netherwich, cum prato, piscatione in Tenena ubique, cum advocatia; duo molendina cum mansis juxta ecclesiam Ninivensem, curtem Rubroc cum circumadjacentibus terris et silvis, terram Hugonis Gantis et fratris ejus Gisleberti, silvam Mentogh a Gerardo advocato emptam; curtem Wendecote cum circumadjacentibus terris et pratis; haereditatem Henrici conversi de Herlincoven; allodium de Rosilar cum nemusculo Stonbecca, allodium quod dedit Herbrandus de Merbeca; terram cum silva Gualteri de Curia, terram quam dedit Theodericus de Inferno. terram quam dedit Castellanus Bruxellensis, assensu Guidonis et Gualteri de Hosdem; apud Senesiam, terram quam dedit Uffo Pauper, assensu fratris Gislardi; apud Arken, terram quam dedit Albericus cum silva et prato apud eamdem villam. Sane agrorum vestrorum, quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas exigere praesumat. Prohibemus quoque ut nullus fratrum post factam ibidem professionem, absque abbatis sui permissione ex eodem claustro audeat discedere; discedentem vero, absque litterarum communium cautione nullus suscipere, vel retinere praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

DXL. Privilegium pro ecclesia S. Laurentii Januensi. (Anno 1145-53.)[UGHELLI, Italia sacra, IV, 865.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri SYRO Januensi archiep. ejusque successoribus canonice substituentis, in perpetuum

Ex commisso nobis a Deo apostolatus officio, fratres nostros episcopos tam vicine quam longe positos debemus diligere, et Ecclesiis in quibus Domino militare noscuntur, suam justitiam conservare, et quemadmodum fratres vocamus in nomine, ita nihilominus comprobemus in opere. Eapropter, venerabilis frater in Christo Syre archiepiscope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et gloriosi martyris Christi Laurentii, et S. Syri Ecclesiam, cui Deo auctore praesides, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice possides aut in futurum rationabilibus modis, Deo propitio, poteris adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Redditus videlicet de mari, et decimas quae ab hominibus civitatis et totius episcopatus Januen:, ab antiquis temporibus praedecessores tui, et ipse hactenus quiete possidetis, de illis scilicet hominibus qui a portu Pisano in orientem, et a portu monachi in occidentem, seu in terram Saracenorum, vel Christianorum extra praenominata loca maritimas negotiationes exercent. Castrum S. Romuli cum suis pertinentiis. Castrum Molacianense cum curte, molendinis et pertinentiis suis, curtem Bazali, curtem de vico Molatio. Curtem de Bavoli. Curtem de Nervi. Castrum Medolici cum curte et pertinentiis suis et molendinis. Curtem S. Petri de Arena cum suis pertinentiis. Domum cultam de S. Vincentio cum molendinis, et quidquid habes in Corti. Curtem S. Michaelis in Lavania, et domum cultam juxta mare, et quidquid habes in valle Lavaniae, et Sigestri, medietatem de Roccataliata cum medietate montis de Comalio.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat, etc. Salva, etc.

Si qua igitur, etc. Amen.

DXLI. Ad Villanum Pisanum archiepiscopum. (Anno 1145-1153.)[GATTULA, Hist. Casin. 155.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri VILLANO Pisano archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Adversum venerabilem fratrem nostrum A. Sulcensem episcopum dilecti filii nostri Raynaldi Cassinensis abbatis querelam frequenter accepimus, quod ei de sex ecclesiis, videlicet S. Vincentii de Taverna, S. Mariae de flumine tepido, S. Marthae, et S. Pentaleonis de Olivano, et S. Georgii de Tulvi, et S. Mariae de Palma, quas ad jus monasterii sui asserit pertinere, injuriam faciat, et eos per violentiam et injuste detineat. Quia ergo eidem monasterium ad jurisdictionem B. Petri speciali praerogativa pertinere dignoscitur, et in sua ei justitia deesse non possumus, nec debemus, per praesentia scripta fraternitati tuae mandamus, quatenus praedictum fratrem nostrum proximis Kalendis Maii pro eadem controversia terminanda ante tuam praesentiam evoces, et allegationibus ac rationibus utriusque partis diligenter auditis, recognitis, per judicium vel concordiam eidem causae finem debitum, Domino auctore, imponas. Praedicto siquidem termino memoratus abbas pro eadem causa sufficientes personas ad tuam praesentiam destinare curabit, nihilominus quoque tibi mandamus, ut controversia, quam Turritanus archipresbyter adversus monasterium S. Mariae de Thergo super ecclesia S. Petri intra Cingla, et S. Mariae de Tanache in praesentia praedecessoris tui sanctae memoriae Balduini archiepiscopi movit, justitia mediante, studeas definire. Praeterea sententiam quam super judicio quondam Constantini de Athena beato Benedicto fecisse dignoscitur, tua fraternitas promulgatum digno effectui mancipari, et firmiter observari.

DXLII. Ad archipresbyterum tituli Sancti Marci, (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXI, 629.] Super controversia obedientiae exhibendae, quae inter vos et capellanum de Pinea agitari dignoscitur, ecclesiae Sancti Marci prospicere cupientes, per praesentia vobis scripta mandamus quatenus eum districtius moneatis ut secundum antiquam et rationabilem consuetudinem, vestrae ecclesiae obedientiam promittere nullatenus contradicat. Si vero vestris monitis super hoc obedire contempserit, sententiam quam in ipsum et praefatam ecclesiam de Pinea juste tuleritis, nos, auctore Deo, ratam habebimus.

DXLIII. Ad Arditionem Romanae Ecclesiae subdiaconum et magistrum Omnibonum. (Anno 1145-1153.)[ Ibid., 363.] Litteras benignitatis tuae benigne accepimus, in quibus utrum in causa, quae vertitur inter venerabilem fratrem nostrum G. Bononiensem episcopum, et dilectum filium nostrum Paduanum abbatem, sub vestro examine jusjurandum de calumnia praestari conveniat, requisisti. Sane Romana Ecclesia, in quibus causis de decimis Ecclesiarum et rebus spiritualibus tantum agitur, juramentum calumniae nec dare, nec recipere consuevit. Et quidem hujusmodi causae non ex legum districtione, sed canonum aequitate finem debitum sortiuntur. Canones autem juramentum calumniae nulli prorsus indicunt. Unde de juramento calumniae praestando contentione dimissa, ad ulteriora fraternitas tua procedat.

DXLIV. Ad Aesculapium presbyterum. (Anno 1145-53.)[ Ibid., 326.] Juvenis ille qui puellam nondum septennem duxit, quamvis aetas repugnaret, ex humana tamen fragilitate tentavit quod complere non potuit. Quia igitur in his quae dubia sunt, quod certius aestimamus, tenere debemus; tum propter honestatem Ecclesiae, quia ipsa ipsius conjux esse dicitur, tum propter praedictam dubitationem, mandamus tibi, ut consobrinam ipsius puellae, quam postmodum duxit, ab eo dividas.

DXLV. Ad universum clerum.--De raptoribus, et ecclesiarum violatoribus, et quando post peractam poenitentiam sit neganda sepultura ecclesiastica, nisi satisdent de damno restituendo. (Anno 1145-53.)[ Ibid., 390.] Super eo quod de raptoribus ecclesiarum, atque presbyteris qui poenitentiam eis injungere et oblationes eorum contra statutum nostrum suscipere attentaverint, a nobis communi deliberatione statutum cum fratribus nostris statuimus, et constitutionem ipsam, sanctorum Patrum vestigia subsequentes, auctoritate Dei et sanctorum apostolorum Petri et Pauli pariter confirmamus: statuentes, ut quicunque ex his raptoribus, qui in urbe, diabolo suggerente, violenter surrexerint, in rapina, sive in ecclesiarum violatione manifeste est deprehensus, vel amodo fuerit, nisi ablata prius restituat, si poterit, vel emendandi plenam securitatem fecerit, poenitentiae beneficium ei penitus denegetur. Si vero usque ad obitum, quod absit, in sua contumacia duraverit, et in extremis positus, poenitentiae remedium humiliter postulaverit: si emendationem vel emendandi securitatem praestiterit, ac fidejussores, qui ablata restituere debeant, idoneos dederit, ei poenitentia et ecclesiastica sepultura concedatur. Qui autem in sanitate, obstinata mente non poenituerit, vel emendaverit, et in morte securitatem ac fidejussores, sicut diximus, praestare nequiverit, [ f. supp. his] solemnitas poenitentiae parum prodesse, sicut credimus, videtur; sed viaticum non negetur, ita tamen, ut nullus clericorum sepulturae illius intersit, nec ejus eleemosynam accipere praesumat. Quod si qui presbyterorum vel clericorum contra statutum nostrum in vita vel in morte poenitentias dare, aut sepulturae illorum interesse, vel eorum eleemosynas accipere attentaverint, seu hujusmodi rapinae participes inventi fuerint, ordinis sui damnum irrecuperabiliter patiantur, et beneficio ecclesiastico careant

DXLVI. De testibus adhibendis in causa separationis propter cognationis propinquitatem. (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXII, 309.] Quoties aliqui separantur propter cognationem propinquitatis, vel consanguinitatis, tribus testibus adhibitis affirmari debet, qui de eadem consanguinitate supersunt: vel a duobus, vel tribus testibus senioribus et melioribus ejusdem loci probari debet. Probatio autem testium debet fieri duplici juramento. Testes enim debent jurare, se neque privato odio vel amicitia, neque pro auro, neque pro aliquo commercio quod habuerint, vel habituri sint, ad hoc juramentum esse inductos. Postea debent jurare, sicut ipsi dicunt, sic se rei veritatem accepisse a majoribus suis, et ita esse.

DXLVII. Thebaldi episcopi Parisiensis et canonicorum S. Genovefae litem de paroecia ecclesiae S. Joannis decernit. (Anno 1146-53, Jan. 8.)[ Cartulaire de Notre-Dame de Paris, I, 30.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, THEOBALDO Parisiensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Ne oblivionis obscuritas per dissuetudinem humanis mentibus ingeratur, quod super causarum litigiis judicatum fuerit vel decisum, scriptura debet memoriae commendari, ut per hoc secutura posteritas habeat quid futuris temporibus evidenter agnoscat. Qualiter igitur controversia, quae inter te ac filios nostros canonicos Sanctae Genovefae, super parochia ecclesiae Sancti Joannis, agitabatur, in nostra fuerit praesentia terminata, praesentis scripti serie praecepimus adnotari. Asserebas, siquidem, tu frater episcope, quoniam jus quod habebas, in eadem parochia praedicti fratres tibi nullo modo exsolvebant, et cum constaret quod ad te parochia pertineret, sacerdotem, qui eidem parochiae spiritualia ministraret, curam animarum a te debere suscipere affirmabas. Dicebas enim, quia si qui erant in eadem parochia ligandi vel solvendi, presbyter qui pro tempore eamdem parochiam gubernabat, ad tuum mandatum ligabat vel solvebat. Sponsas quoque benedicendas, benedictionem, mulieres de partu surgentes, purificationem, et qui apertis criminibus tenebantur in ecclesia matrice poenitentiam percipere asserebas. Canonici autem quae a te asserebantur non negantes, dicebant quod servitores canonicorum, qui in eadem parochia consistebant, per canonicos et non a Parisiensi episcopo solvi consueverant vel ligari: et presbyter qui in eadem ecclesia ministrabat, a XI annis retro et ante, a decano S. Genovefae, et non ab episcopo, curam animarum susceperat. Nos igitur super his tam tuas quam praedictarum fratrum rationes plenarie cognoscentes, fratrum nostrorum communicato consilio, judicavimus quod sacerdos, qui debebit eidem parochiae deservire, sive sit regularis canonicus, sive non, a te, frater episcope, curam animarum suscipiat, et supradictos parochianos, ad mandatum tuum, liget et solvat. Si vero tu in aliquem ejusdem parochiae vel in omnes excommunicationis vel interdicti sententiam, emergente causa, promulgaveris, sacerdos, donec ipsa sententia relaxetur, nec excommunicatis, nec interdictis divina officia celebrabit. Benedictiones sponsarum, purificationes de partu surgentium, publicas poenitentias idem sacerdos non usurpabit. Porro, si praedictae capellae sacerdos talis aliquando repertus fuerit, qui divina ministrare non debeat, tu illud abbati et fratribus suis nuntiare debebis, et illi, veritate cognita, eo amoto, alium tibi praesentent, cui animarum curam committas. Qui tamen presbyter tibi nec circatam, nec synodaticum solvet.

Nulli ergo hominum liceat hanc nostrae definitionis paginam temerario ausu infringere, etc.

Datum Laterani, sexto Idus Januarii.

DXLVIII. Ad Bertoldum abbatem et fratres Cellae Wirzeburgensis. (Anno 1146-1153, Jan. 11.)[HUGO, Ann. Praem., I, Pr., p. 385.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BERTHOLDO abbati de Cella ejusque fratribus, salutem et apostolicam benedictionem.

Omni tempore sacrosancta Romana Ecclesia pro religiosorum necessitatibus, et temporaliter et spiritualiter consuevit esse sollicita, et quanto eos terrenorum curam amplius abjecisse conspexit, tanto gratiora semper eis studuit pietatis ac misericordiae solatia exhibere. Hujus nimirum solitae benignitatis intuitu nostri antecessores inducti, discretione praevia, misericorditer statuerunt, ut religiosi viri novalium suorum dare decimas non cogantur. Quoniam ergo beneficia pietatis et maxime quae religiosorum necessitatibus exhibentur, fraterna charitas non patitur deperire, sanctaque praedecessorum nostrorum instituta semper debent illibata persistere. Nos bonae vestrae religionis odore respersi, auctoritate apostolica inhibemus ut de novalibus vestris sive de nutrimentis animalium vestrorum nullus omnino a vobis decimas praesumat exigere. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, et secundo tertiove commonitus, temeritatem suam satisfactione congrua non correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in extremo examine divinae animadversionis subjaceat ultioni.

Datum Laterani, III Idus Januarii.

DXLIX. Hugonem archiepiscopum Viennensem reprehendit quod fratribus Cisterciensibus et Cluniacensibus injurias inferat. (Anno 1147-53.)[ Bibliotheca Cluniac., p. 902.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HUGONI Viennensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto persona tua ampliori religione cognoscitur decorari, tanto gravius ferimus, cum per te religiosi Deumque timentes viri contra justitiam infestantur; et tu super hoc tam a vicinis quam longe positis infamaris. Cum enim tui habitus consideratio te ad religionem diligendam deberet accendere, et ad ipsam propagandam studiosius invitare, tu Cistercienses et Cluniacenses fratres, sicut frequentes querimoniae indicant, nequaquam protegis, sed impugnas: et Cluniacenses fratres, quos propensius deberes diligere, nihilominus inquietas.

D. Ad Hugonem [Humbertum] Lugdunensem archiepiscopum.

--Ut sub excommunicationis interminatione restitui curet fratribus de Miratorio res a Gignacensibus ablatas. (Anno 1152, Mart.)[Dom BOUQUET, Recueil, XV, 472.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HUGONI [ corr. HUMBERTO] Lugdunensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Nequitia illorum qui apud Gigniacum vitam monasticam nomine tenus profitentur, operis vero exsecratione blasphemant, et quanta vesania in dilectos filios nostros de Miratorio et bona eorum per multa sint annorum curricula debacchati, eo plenius ad notitiam fraternitatis tuae devenit, quo loca ipsa propinquiora tibi consistant. Sane tam a nobis quam a felicis memoriae papa Innocentio praedecessore nostro, multa diligentia est adhibita ut redirent ad cor, et a praedictorum filiorum nostrorum molestatione cessarent. Ipsi vero pleni sordibus, tanquam subcinerei ejus panis qui non reservatur, fas et nefas pariter confundentes, nec periculum animarum suarum, nec opprobrium ordinis, nec reverentiam hominum, nec timorem Dei, ante mentis oculos revocaverunt; sed conversi in arcum pravum, et transeuntes in affectum cordis, post factam etiam inter eos, per charissimum filium nostrum Bernardum Claraevallensem et Petrum Cluniacensem abbates, concordiam, solito furore arrepti, addiderunt deteriora prioribus, et in praefatos filios nostros barbaricam rabiem exercentes, tam per se quam per quosdam ministros diaboli, quorum suffragia mendicarunt, personas eorum pervertere, bona diripere, domos subvertere, aliaque furoris indicia in eos non dubitaverunt ausu diabolico exercere. Cum vero ab Ecclesiae corpore jamdiu meruissent apostolica securi praecidi, usque modo sustinuimus, credentes eos aliquando reversuros ad cor, et a praedictorum filiorum nostrorum persecutionibus cessaturos. Quia vero jam ita putruerunt in stercore suo ut nisi Jesus magnam vocem emittat, non credantur de foetore sepulcri aliquatenus extrahendi, fraternitati tuae per praesentia scripta mandamus quatenus eos cum omni districtione commoneas ut praedictis filiis nostris omnia ablata restituant, irrogata damna resarciant, de injuriis plenam satisfactionem exhibeant, et ab ipsorum de caetero infestatione desistant.

Si vero infra viginti dies post commonitionem tam haec omnia effectui mancipare contempserint, nos in loco ipso et in omnibus cellis et ecclesiis ejus divina extunc officia interdicimus; Willelmum priorem, Ricardum hospitalarium, Poncium decanum, Hugonem, Guillelmum Cotarellum, et alios qui caput sunt hujus nequitiae, atque omnes qui in hoc maleficio consentiunt, excommunicationi subjicimus; addentes ut illi, et qui consilium aut auxilium ei ministrare praesumpserint eadem sententia teneantur. Sane pro hac denuntianda sententia, cum a dilecto filio nostro abbate de Miratorio fueris requisitus, cum venerabili fratre nostro Hugone ( corr. Humberto) archiepiscopo Bisuntino convenias, et congregato coetu ecclesiae, candolis accensis, sententiam istam publice nuntiare et irrefragabiliter ab omnibus observari praecipiatis.

DI. Privilegium pro Ecclesia Tarvisina. (Anno 1152, Maii 3.)[UGHELLI, Italia sacra, V, 511.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri BONIFACIO Tarvisino episcopo suisque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Justis fratrum nostrorum desideriis consentire ac rationabilibus eorum petitionibus aures accommodare nos convenit, qui, licet indigni justitiae cultores atque praecones in excelsa apostolorum principum Petri et Pauli specula residere Domino disponente conspicimur. Eapropter, dilecte in Christo frater Bonifaci episcope, justis postulationibus tuis clementer annuimus, et Ecclesiam B. Petri Tarvisien., cui Deo auctore praees, sub ipsius apostolorum principis et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et per vos eidem Ecclesiae et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Ecclesiam Sanctae Mariae de Asilo cum castro, curte, et omnibus pertinentiis suis, monasterium Sanctae Mariae de Muliane cum omnibus pertinentiis suis, consecrationem monasterii Sancti Petri de Campreto, plebem Sanctae Mariae de Monte Belluna cum castro et pertinentiis suis, plebem S. Martini de Cornuta cum arce, et curte, et pertinentiis suis, plebem S. Zenonis de Ruvico cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Ciliano cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Balpago cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Cusignana cum pertinentiis suis, plebem S. Mauritii de Stablucio, cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Pauliano cum pertinentiis suis, plebem S. Romani de Nigrisia cum castro, portu, curte, et pertinentiis suis, plebem S. Mauri de Noenta cum pertinentiis suis, plebem S. Petri de Piro cum pertinentiis suis, plebem S. Blasii de Caurillis cum pertinentiis suis, plebem S. Nicolai de Valio cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Lanzanigo cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Casale cum pertinentiis suis, Curtem de Quarto cum pertinentiis suis, plebem S. Cassiani de Paviliano cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Deso cum pertinentiis suis, plebem S. Martini de Tessaria cum pertinentiis suis, plebem S. Gervasii de Carpeneto cum pertinentiis suis, plebem S. Laurentii de Mestre cum castro, portu, et curte, et pertinentiis suis; plebem S. Theonisti de Burbiliago cum castro, portu, curte, et pertinentiis suis; plebem S. Mariae de Zulianigo cum pertinentiis suis, plebem S. de Zumiliana cum pertinentiis suis; plebem de Midranis cum pertinentiis suis, plebem de Campo S. Petri cum pertinentiis suis. Plebem de Rustica cum castro et villa, et pertinentiis suis, plebem de Aurelia cum villa, et suis pertinentiis; castrum de Stiliano cum villa, et pertinentiis suis, plebem de Martiliago cum pertinentiis suis, plebem de Zero cum pertinentiis suis, plebem de Tribus Basilicis cum castro, et villa, et pertinentiis suis; castrum S. Ambrosii cum ecclesia, et pertinentiis suis; castrum de Scorzadis cum villa, et pertinentiis suis; plebem de Quinto cum castro et villa, et pertinentiis suis; castrum de Septimo cum pertinentiis suis, plebem de Postoima cum pertinentiis suis, plebem S. Johannis de Istruna cum castro et villa et pertinentiis suis, plebem de Albareto cum pertinentiis suis, plebem de Silva rotunda cum castro et pertinentiis suis; castrum de Resana cum villa, et foresto, et omnibus pertinentiis suis; ecclesiam S. Mariae de plebe nova cum pertinentiis suis, plebem S. Martini de Lavoro cum pertinentiis suis, plebem de Godigo cum pertinentiis suis, plebem de Bessica cum pertinentiis suis, castrum de Rosio cum plebe et pertinentiis suis, plebem Sancti Thomae de Costis cum pertinentiis suis, plebem S. Zenonis cum medietate castri, et pertinentiis suis; arcem de Sumozio cum villa et omnibus pertinentiis suis, plebem de Fonte cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Cavasio cum pertinentiis suis, plebem de Petra rubea cum pertinentiis suis, teloneum quoque civitatis, et ripam, nec non et portum Tarvis. cum omni legitima districtione aquarum ab eo loco ubi flumen Sileris oritur usque ad aquas salsas.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episc. ss. Ego Gregorius presb. card. tit. Calixti ss. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis ss. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Savinae ss. Ego Aribertus presb. cardin. tit. S. Anastasiae ss. Ego Guido presb. card. tit. Pastoris ss. Ego Octavianus presb. cardin. tit. S. Caeciliae ss. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio monte ss. Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum ss. Ego Rodulphus diac. card. S. Luciae in Septa solis ss. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu ss. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi ss.

Datum Signiae per manum Bosonis, S. Romanae Ecclesiae scriptoris, V Non. Maii, indictione XV, Incarnationis Dom. anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii III papae anno VIII.

DII. Monasterio Fiteriensi privilegia tribuit (Anno 1152, Maii 11.) [MANRIQUE, Annal. Cisterc., I, 416.] DIII. Monasterii Heilsbronnensis possessiones quasdam confirmat. (Anno 1152, Maii 16.--Signiae.) [HOCKER, Supplem. zum Heilsbr. Antiq., II, 75.] DIV. Ad Fridericum imperatorem.--Gratulatur ei de sua electione, sperans eum inchoata a Conrado pro Ecclesiae exaltatione completurum. (Anno 1152, Maii 17.)[MANSI, Concil., XXI, 683.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio FRIDERICO, illustri Romanorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Nuntiis egregiae tuae nobilitatis, et litteris benigne ac honeste susceptis, et ipsorum fideli et prudenti narratione, et illarum diligentissima inspectione, personam tuam jam pridem nobis dilectam, post decessum patrui tui recolendae memoriae. Conradi Romanorum regis, pari voto et unanimi consensu principum in regni fastigium promotam esse manifeste cognovimus. Quod tanto uberiore exsultatione suscipimus, quanto per dilecti filii nostri O. presbyteri cardinalis narrationem, et tuarum litterarum susceptionem spem certiorem de tua industria jam antea tenebamus. Deo igitur, a quo est omne datum optimum et omne donum perfectum, de corde gratias debitas persolventes, quod de tua strenuitate, divina clementia disponente, tam concorditer factum esse cognovimus, benigno favore sedis apostolicae approbamus. Credimus enim quod bonum a jam dicto patruo tuo et praedecessore firmiter nobis et Ecclesiae Romanae promissum, per generosae devotionis tuae studium, desideratum a nobis, auxiliante Domino, sortietur effectum. Nos siquidem ad honoris et exaltationis tuae augmentum, pro debito commissi nobis officii, superna cooperante gratia, attentius intendimus laborare. Eapropter de communicato fratrum nostrorum consilio, legatum de latere nostro ad tuam serenitatem disposuimus in proximo destinare, per quem intentionem et propositum nostrum tuae gloriae disposuimus aperire. Interim autem regiam dignitatem tuam attente monemus, ut professionis regiae formam perspicaci lumine mentis semper attendas, et Ecclesiae Dei, et ecclesiasticis personis promptam et debitam justitiam ac defensionem infatigabiliter et semper exhibeas: viduis, pupillis, orphanis et universo populo tuo regimini subjecto sine tarditate pacem et justitiam facias, ut ipsi de tua protectione ac defensione pro regiae dignitatis excellentia muniti, et tibi devote obedientes laetentur, et tu de regia sollicitudine apud homines gloriam, et apud illum, per quem reges regnant, cum sanctis regibus vitam percipere merearis aeternam.

Datum Signiae, VI Kal. Junii.

DV. Ad Stephanum Metensem episcopum.--Ut Henricum comitem de Salmis cogat restituere cellam Asmingiae, quam abstulerat abbati Sancti Michaelis ad Mosam. (Anno 1152, Maii 24.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 473.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Metensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilecti filii nostri M[anegaudi] abbati Sancti Michaelis querela didicimus, quod comes H[enricus] de Salmis, nepos tuus, cellam Asmingiae quam ipse abbas et antecessores ejus per plura jam tempora pacifice tenuerunt, de novo per violentiam occupavit, et ejectis monachis, decimas et redditus ex inde asportavit et sacerdotem illuc pro suae voluntatis arbitrio introduxit. Per praesentia itaque scripta fraternitati tuae mandamus quatenus, si praedictae res ita aguntur, eumdem comitem districte commoneas ut cellam ipsam, cum omnibus quae abstulit, antedicto abbati restituat; quod si facere contempserit, in ipsa cella divina officia interdicas, et ipsum districta sententia percellas. Sane si aliquid sibi adversus antefatum filium nostrum credit de jure competere, mediante postmodum poterit justitia obtinere.

Datum Signiae, IX Kal. Junii.

DVI. Ad Henricum de Salmis.--Jubet ut restituat abbati S. Michaelis cellam Asmingiae, quam abstulerat, alioquin canonica ultione plectendus. (Anno 1152, Maii 24.)[ Ibid., 473.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio nobili viro [HENRICO] comiti de Salmis, salutem et apostolicam benedictionem.

Exspectavimus, fili, ut ea de tua nobilitate ad nostram notitiam pervenirent, quae te sollicitum de salute animae tuae ostenderent, et nos ad dilectionem tuam et subventionem, si res exigeret, facilius provocarent. Venientis ad nos dilecti filii abbatis S. Michaelis (Manegaudi) adversus te querela accepimus, quod cellam Asmingiae, quam ipse et antecessores ejus per multa tempora pacifice tenuerunt, cum tuis hominibus invasisti, et bonis ejus damnabili praesumptione direptis, ejectis monachis, sacerdotem illuc pro tuae voluntatis arbitrio intrusisti. Super quo, si verum est, tanto amplius conturbamur, quanto minus tale aliquid de tua industria timebamus. Per praesentia itaque scripta nobilitati tuae mandamus quatenus eamdem cellam cum omnibus inde sublatis antefato filio nostro restituas; si quid juris adversum te credis habere, mediante si volueris, justitia recepturus. Alioquin scire te volumus quod nos venerabili fratri nostro Metensi episcopo (Stephano) dedimus in mandatis ut in te canonicam exerceat ultionem.

Datum Signiae, IX Kal. Junii.

DVII. Ad Metensem, Virdunensem et Tullensem episcopos.--Mandat ut Rainaldum comitem Barrensem ab infestatione ecclesiae S. Michaelis arceant, et ad restitutionem ablatorum adigant sub poena censurae ecclesiasticae. (Anno 1152, Maii 25.)[ Ibid., 474.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus STEPHANO Metensi, ALBERONI Virdunensi, HENRICO Tullensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto refrigescente charitate multorum, pravi homines ex divino judicio in episcopatibus abundant, tanto a vobis, qui provisionis et regiminis illic officium meruistis, in virtute verbi Domini eis est attentius obviandum. Dilecti filii, (Manegaudi) abbatis S. Michaelis gravem nuper querelam accepimus, quod comes Raynaldus eum et ecclesiam ei commissam multipliciter inquietat, et bona ejus diripere, hominesque ipsius illicitis exactionibus, angariis et pressuris affligere non desistit.

Per apostolica itaque vobis scripta mandamus quatenus eumdem comitem districtius moneatis ut a praedicti filii nostri et ecclesiae suae infestatione desistat, injuste ablata ei restituat, irrogata damna resarciat et homines ejus nullis indebitis exactionibus aut servitiis de caetero fatigare praesumat. Si autem monitis vestris obedire contempserit, ecclesiastica censura eum taliter coercere, ut antedictus abbas ad nos pro defectu justitiae clamare de caetero non cogatur.

Datum Signiae, VIII Kalendas Junii.

DVIII. Privilegium pro Ecclesia Trevirensi. (Anno 1152, Maii 27.)[GUNTHER, Cod. diplom. Rheno-Mosell., I, 334.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HILLINO Treverensi archiepiscopo ejusque successoribus canonice promovendis in perpetuum.

In eminenti apostolicae sedis specula, disponente Domino, constituti, licet omnibus ecclesiis tam vicinis quam longe positis et ecclesiarum praelatis debitores ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio existamus; illis tamen locis atque personis attentiori et propensiori nos convenit charitatis studio imminere, quae sacrosanctae et apostolicae Romanae Ecclesiae devotiori et uberiori familiaritate et obsequio adhaesisse noscuntur. Eapropter, dilecte in Domino frater Hilline archiepiscope, devotionem et sincerum affectum Treverensis Ecclesiae, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, ac praedecessorum tuorum erga beatum Petrum et praedecessores nostros atque nos ipsos debita benignitate attendentes, dignitates seu honores et libertates a praedecessoribus nostris Joanne XIII, Benedicto VII, Leone IX, Victore II et Innocentio felicis memoriae Romanis pontificibus, aut imperatoribus, vel regibus eidem Ecclesiae concessas, tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant, et nominatim castrum Tris appellatum cum banno et appendiciis suis quod nobilis vir comes Odo assensu et voluntate uxoris suae Gertrudis Palatinae comitissae praedictae Ecclesiae rationabiliter contulit.

Sancimus etiam ut juxta quod in sacro Chalcedonensi concilio statutum est nulli regi vel imperatori, seu advocato, nulli ecclesiasticae saecularive personae liceat decedentium archiepiscoporum seu presbyterorum, vel reliquorum clericorum Treverensis Ecclesiae bona pervadere seu diripere, sed potius haec ipsa ad opus eligendi antistitis juxta dispositionem oeconomi et clericorum libere conserventur. Ob majorem quoque reverentiam et decorem commissae tibi Ecclesiae tam de equitando per stationes cum nacco, quam etiam de cruce ante te deferenda: quod a praedecessoribus nostris apostolicae memoriae viris Treverensibus archiepiscopis est concessum, et authenticis privilegiis roboratum, nos quoque tibi apostolica auctoritate concedimus.

Illud praeterea juris quod illustris memoriae Conradus Romanorum rex, sive ipsius antecessores in abbatia Sancti Maximini habuisse noscuntur, praedecessori tuo bonae recordationis Alberoni et per eum Treverensi Ecclesiae ab eodem Conrado collatum seu restitutum est quemadmodum in ejusdem regis scripto de restitutione et confirmatione rationabiliter continetur, tibi tuisque successoribus confirmamus. Pacem quoque atque concordiam sive transactionem quae inter praedictum praedecessorem tuum et nobilem virum Henricum Namurcensem comitem in praesentia memorati regis per charissimum filium nostrum Bernardum Clarevallensem abbatem et principes Teutonici regni rationabili providentia, sicut inferius continetur, facta est, et ejusdem regis scripto firmata, ratam et inconvulsam futuris temporibus permanere decernimus. Comes siquidem antedicto archiepiscopo per omnia satisfaciens ei fidelitatem iterato juravit, atque de praedicta abbatia eidem archiepiscopo omnem omnino ex ea calumniam refutavit; sic itaque ab archiepiscopo absolutionem impetravit, et excepto castro de Mandirscheid cum suis pertinentiis beneficium suum cum integritate recepit: juravit etiam idem comes quod Rodolfisberg neque reaedificaret, neque aliquem reaedificare juvaret. Quod si adversus ista praesumeret, et infra 18 septimanas congruam emendationem exhibere minime vellet, terram suam ita in manu archiepiscopi obligavit ut beneficiati deinceps beneficia sua ex illa terra ab archiepiscopo libere reciperent atque tenerent.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare aut ejus possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare. Sed omnia integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat; cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Ego Oct., presbyter cardinalis tituli Sanctae Ego Eugenius, Catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ymarus, Tusculanus episcopus Ego Hugo, Ostiensis episcopus. Ego Bb., presbyter cardinalis tituli Calixti. Ego Hibaldus, presbyter card. tituli Sanctae Praxedis. Ego Jacintus, diaconus card. Sanctae Mariae in Caeciliae. Ego Manfredus, presbyter cardinalis tituli Sanctae Savinae. Ego Cencius, presbyter cardinalis tituli in Lucina. Ego Henricus, presbyter card. tituli Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Otto, diaconus card. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulfus, diaconus card. Sanctae Luciae in Septa solis. Ego Gregorius, diaconus card. Sancti Angeli. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Cosmedin. Ego Joannes, diaconus card. Sanctorum Sergii et Bacchi. Ego Gerardus, sanctae Romanae Ecclesiae diaconus card.

Datum Signiae, per manum Bosonis sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, VI Kal. Junii, indictione XV, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii III papae anno VIII.

DIX. Privilegium pro monasterio Hemmerodiensi. (Anno 1152, Maii 27.)[HONTHEIM, Hist. Trevir. diplom. I, 563.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RANDULFO abbati de Claustro ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere, et vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim, quando petentium voluntatem et pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Idcirco, dilecti in Domino filii, vestris justis petitionibus benigno concurrentes assensu, praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus: statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus vocabulis exprimenda: Locum qui Claustrum dicitur, in quo ipsum monasterium situm est, cum pertinentiis suis. Grangiam, quae dicitur Winterbach, Bellum-campum, Hemmenrod, Valles, grangiam, quae vocatur Hart, sitam in territorio curtis Altreie; terram ad tria aratra, quam a Conone de Maleberg in Rodesbusch rationabiliter acquisiistis, consentiente nobili viro [comite] Henrico de Luzeleburgh; terram quae Molbach appellatur; vineas quas habetis in territorio Witliche, Novient, Maranch et Kestene, vineas item quas habetis Kemetham, Cuvernam et Ludenesdorph. Usuaria quae habetis in territorio villae Cordulae; piscationem scilicet in aqua Kile usque in Mosellam, et usuaria in silvis et pascuis, etc. Usuaria quae habetis in silva quae dicitur S. Simeonis, quae a bonae memoriae Fulmaro quondam praeposito Sancti Simeonis et fratribus ejus aliisque possessoribus ejusdem silvae rationabiliter acquisiistis. Usuaria quae habetis in utroque Lidiche [superiore et inferiore] in silvis et pascuis. Usauria curtis Witliche et curtis Altreie in silvis et pascuis; et piscationem aquae Lesere et domum, quam habetis in civitate Trevirensi juxta capellam Sancti Sulpitii, cum parte horti eidem domui adjacentis. Sane laborum vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimento vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas praesumat exigere, illis solis exceptis, de quibus annum censum reddere spontanea voluntate per manum venerabilium fratrum nostrorum bonae memoriae Alberonis quondam archiepiscopi, Hillini successoris ejus et ecclesiae Trevirensis constituistis: de grangia scilicet Winterbach pro universis quae decimari debent, clerico sex nummos, laico sex maldera siliginis; de grangia Hemmenrodt clerico sex nummos. Pro universis quae habetis in territorio curtis Witliche, et decimari debent, clerico unum malderum siliginis, et aliud avenae; illi vero, qui duas partes decimationis habet, duodecim nummos. De omnibus quae habetis in territorio Noviant et Maranch, clerico sex nummos. De vineis quas habetis in Kestene, clerico duodecim nummos. De vineis quas habetis Kemetam, clerico duodecim nummos. De vineis quas habetis Ludenesdorph, clerico quatuor nummos, et laico octo.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed inconcussa omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam venire temere tentaverit, secundo tertiove commonita, nisi praesumptionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum actionis bonae percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego GG. presbyter card. tituli Calixti Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli Sanctae Praxedis. Ego Octavianus praesbyter cardinalis tituli Sanctae Caeciliae. Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli S. Sabinae. Ego Cencius presbyter card. in Lucina. Ego Henricus presbyter cardinalis titulo SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presbyter cardinalis tituli Equitii. Ego Otto diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Radulphus diaconus cardinalis Sanctae Luciae in Septa solis. Ego Gregorius diaconus card. S. Angeli. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Hyacinthus diaconus card. Sanctae Mariae in Cosmedin. Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi.

Datum Signiae per manum Bosonis S. R. E. scriptoris, VI Kalend. Junii, indict. XV, Incarnationis Domini 1152, pontificatus vero domni Eugenii papae III anno VIII.

DX. Privilegium pro monasterio Wadegozingensi. (Anno 1152, Maii 27.)[HONTHEIM, Hist. Trevir. diplom. I, 564.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis WALFRAMO abbati ecclesiae Sanctae Mariae de Wadegozingen, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam professis.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito revocet, aut robur sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus benigno concurrentes assensu, praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Imprimis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum Dei timorem et beati Augustini Regulam ibi auctoritate Domino institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur; praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus vocabulis adnotanda: Allodium, quod vocatur Wadegozingen, in quo ipsa ecclesia sita est, quod nobilis mulier Gisela, relicta comitis Friderici de Saarbrucken, consentiente Simone filio suo; in ministerialibus solis exceptis, cum dominicalibus suis, mansionariis cum mansis, omnique ipsorum justitia, mancipiis utriusque sexus, agris, silvis, pratis, pascuis, cultis et incultis, aquis aquarumve decursibus, molendinis, piscationibus, omnique jure suo, quod in eodem loco habebat, ita liberum vobis absolutumque concessit, ut nec advocatiam, nec quidquam juris sive dominii, praeter ministeriales, sibi aut suorum haeredum alicui reservaverit. Allodium interjacens ante dicto allodio quod emistis a Conone ac filiis ejus novem talentis; in Wilre allodium quod fuit Guntranni et fratris ejus, nec non Alberonis, in silvis scilicet et agris; in Habechesthal, allodium quod fuit Herbonis, et allodium juxta positum in Bredebach, emptum a Stephano decem talentis; in Kinderbura allodium quod fuit Gervalii, et haeredum ipsius Giseberti et fratrum ejus; in Onesheim allodium quod fuit nobilis viri comitis Friderici, Reneri, Beronis et Dithmari; in Escheringa allodium quod fuit ejusdem Dithmari, et alia quae ibidem habetis; in Wopenswilre allodium quod fuit Udonis, ac fratrum ipsius, atque sororis; allodium quod fuit Rorici et Hadelugis; in Burgalba allodium quod fuit comitis Sigeberti, in aquis, silvis et pratis; in Sulzasita in episcopatu Wormatiensi allodium quod fuit Henrici et Hirzeche uxoris ejus, atque alios agros quos ibidem habetis; in proxima villa Hetdenetheim allodium quod fuit Burchardi; agros et vineas quae habetis in Lambeleshim; in civitate Trevirensi curiam, domum et vineam ei contiguam, atque alias vineas quas ibidem habetis; in Heseningen mansum unum, et Leimam, quam habetis ab ecclesia de Herbodesheim, sub censu septem solidorum eidem ecclesiae a vobis vestrisque successoribus annis singulis persolvendo. Ad haec omnem illam libertatem quam bonae memoriae Adalbero quondam Trevirensis archiepiscopus vobis, et per vos ecclesiae vestrae concessit, nos etiam auctoritate apostolica confirmamus, et futuris temporibus illibata manere decernimus, ut videlicet advocatiam ejusdem loci nemo prorsus occupare praesumat, sed tantum Trevirensis archiepiscopus, qui pro tempore fuerit, advocatus vester existat, qui tamen nihil de rebus ecclesiae vestrae in usus suos inflectet, nec aliquibus eam molestiis aut exactionibus fatigabit, sed in ejus tantum obedientia humiliter persistentis, et nulli chorepiscopo, nulli omnino sub archiepiscopo Trevirensi personae, eritis aliquando subjecti, nec ei pro eo, quod ecclesia vestra parochialis est, obedientiam, censum, aut aliquod servitium cogemini exhibere, sex denariis tantum exceptis, quos ecclesiae Beati Petri Trevirensis annis singulis debetis exsolvere. Adjicimus etiam, ut juxta praenominati archiepiscopi concessionem praedicandi, baptizandi et sepeliendi eos, qui se in ecclesia vestra sepeliri spontanea voluntate deliberaverint, nisi excommunicati fuerint, aut interdicti, potestatem liberam habeatis, salva matricis Ecclesiae justitia. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia, seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum Deum et beati Augustini Regulam praeviderint eligendum, electus autem Trevirensi archiepiscopo praesentetur, animarum curam et benedictionis gratiam ab eo, si fuerit idoneus, recepturus. Sane laborum vestrorum, quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nullus omnino a vobis decimas praesumat exigere.

Decernimus ergo ut nulli hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed inconcussa omnia et illibata serventur, eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, nisi praesumptionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum actionis bonae percipiant et apud supremum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen.Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli S. Savinae Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Imarus Tusculan. episcopus subs. Ego Hugo Ostiensis episcopus subs. Ego Bb. presbyter cardinalis tituli Calixti subscripsi. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli S. Praxedis subs. subs. Ego Oct. presbyter cardinalis tituli Sanctae Caeciliae subs. Ego Censius presbyter cardinalis tituli in Lucina subs. Ego Joannes presbyter cardinalis tituli Equitii subs. Ego Henricus presbyter card. tituli SS. Nerei et Achillaei subs. Ego Otto diaconus card. S. Georgii ad Velum Aureum subs. Ego Radulphus diaconus card. Sanctae Luciae in Septa solis subs. Ego Gregorius S. Angeli diaconus cardinalis subs. Ego Guido diaconus card. Sanctae Mariae in Porticu subs. Ego Jacintus diaconus card. Sanctae Mariae in Cosmedin subs. Ego Joannes diaconus card. SS. Sergii et Bacchi subs.

Datum Siginae [Signiae] per manum Bosonis, sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, VI Kalend. Junii, indict. XV, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii PP. III anno VIII.

DXI. Privilegium pro abbatia Springirsbacensi. (Anno 1152, Maii 28.)[GUNTHER, Cod. diplom. Rheno-Mosell. I, 338.] EUGENIUS tertius episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Springirsbacensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto religiosi viri terrenis omissis coelestium desiderio amplius inardescunt, tanto nos, quibus licet minus idoneis universalis Ecclesiae cura commissa est, eorum quieti diligentius debemus impendere, et quidquid fuerit per quod a suo proposito videantur disturbari auctoritate apostolica removere. Idcirco, dilecte in Domino fili, venerabilis fratris nostri Hillini Treverensis archiepiscopi precibus inclinati, et tuae ac successorum tuorum quieti pro debito nostri officii providere volentes, praesentium auctoritate statuimus, ut Ecclesiae tuae abbas qui pro tempore fuerit curam ecclesiae de Keymetha per manum tantum archiepiscopi Trevirensis accipiat; archidiaconus autem nihil parochialis juris ibi requirat et nullam ibidem exactionem exerceat salvo nimirum censu qui quarto anno ei antiquo jure debet exsolvi. Praeterea confirmamus tibi et Ecclesiae tuae per te allodium situm inter rivum Helze et rivum Lisere in vineis, agris, pratis, silvis cultis et incultis quod Sigefridus de Hifenburch et uxor ejus Justina Ecclesiae tuae rationabiliter tradiderunt. Nulli ergo hominum liceat huic nostrae paginae vigorem infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Signiae, V Kal. Junii.

DXII. Bulla qua controversia antea agitata ab abbatissa monasterii Brixiani Sanctae Juliae contra episcopum Cremonensem propter ecclesiam de Cicognaria coram episcopo Regiense, demum dirimitur. (Anno 1152, Jun. 9.)[MURATORI, Antiq. Ital., V, 1029.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectae in Christo filiae RICHILDAE abbatissae monasterii Sanctae Juliae, salutem et apostolicam benedictionem.

Ad hoc in sede justitiae, disponente Domino, aliis praesidemus, ut singulis Ecclesiis et personis ecclesiasticis sua jura servantes, si qua inter ipsas fuerit orta dissensio, fine debito terminemus. Controversiam igitur quae inter te et venerabilem fratrem nostrum Obertum Cremonensem episcopum super ecclesia de Cicognaria versabatur, ad petitionem ejusdem episcopi venerabili fratri nostro A. Regino episcopo commisimus terminandam. Qui utraque parte in praesentia sua constituta, et allegationibus ac rationibus hinc inde diligenter auditis et cognitis, multorum sapientum consilio requisito, talem super eadem controversia sententiam promulgavit, ut videlicet homines de quatuor villis, scilicet Casali, Villa Ravennensium, Gurgo, et Scurolo, qui antiquitus consuerunt venire ad ecclesiam de Cicognaria, sicut ex prolatione testium utriusque partis praecepimus, decreto veniant, et spiritualia ab ea accipiant. De ecclesia vero de Cicognaria ita dicimus. Quatenus abbatissa sacerdotem eligat, et ibi ponat, ita tamen quod episcopo repraesentet, et ab eo curam animarum accipiat; quartam vero partem decimarum, sicut hactenus ecclesia de Cicognaria tenuit, ita decreto teneat. Chrisma, oleum sanctum a plebe Casalis Majoris recipiat. Ad Capitulum et Letaniam eat. Publicos poenitentiales illuc ad poenitentiam recipiendam deducat. Temporalem administrationem abbatissae adjudicamus. Ecclesiam vero quae ad laesionem veteris ecclesiae contra auctoritatem noviter constructam cognovimus, ad evitandum etiam futurum scandalum, eam removendam esse censemus. Sententiam domni Ariberti de ecclesiis de Calvatone atque Alfiani, minime retractamus. A qua sententia praedictus frater noster Obertus Cremonensis episcopus ad nostram sententiam appellavit. Utraque igitur parte in nostra praesentia constituta, et allegationibus ac rationibus viva voce nobis coram propositis et actis, allegationes et attestationes utriusque partis continentibus nobis a memorato fratre nostro Regino episcopo sub suo sigillo transmissis, diligenter inspectis, et saepius a nobis relectis, cognovimus sententiam ipsam in maxima sui parte contra privilegia sedis apostolicae, monasterio Sanctae Juliae indulta, fuisse prolatam. In privilegio namque Pauli papae ita inter caetera legimus: « Igitur quia postulastis a nobis, quatenus venerabile monasterium Domini Salvatoris nostri Jesu Christi, situm infra civitatem Brixiam, quod noviter fundare visa est Ansa excellentissima regina, privilegiis sedis apostolicae infulis decoretur, concordantibus nobis reverentissimis episcopis nostris, ex communi assensu statuere decrevimus, ut praefatum monasterium Domini Salvatoris, cunctaque monasteria cum universis basilicis ad se pertinentibus, quae a piissima Ansa jure constructa esse noscuntur, apostolicae sedis privilegii, cui Deo auctore deservimus infulis decoretur. » Et infra: « De cujus insuper monasterii uniuscujusque abbatissae consecratione sanciri communiter decrevimus, ut sibi liceat a quocunque et de quacunque civitate voluerit, episcopo consecrari. Cujuscunque vero ordinis clerici ejusdem abbatissae rogatu similiter a quocunque, et de quacunque civitate voluerit, episcopo expetantur vel conserventur. Quibus etiam licentiam concordi institutione concessimus, chrisma tempore baptismatis, et oleum ad exercenda divina mysteria, seu cujuscunque specialis negotii subsidium, a quocunque episcopo, cum res exigit, apostolica largitione percipere. » Et in privilegii praedicti serie sic invenimus: « Chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium, sive basilicarum, ordinationes abbatissae, vel monacharum, seu clericorum vestrorum, qui ad sacros fuerint ordines promovendi, seu quidquid ad sacrum ministerium pertinet, a quibuscunque malueritis, catholicis suscipiatis episcopis. » Quod igitur in praedicta sententia contra apostolicae sedis privilegia continetur, ad normam rectitudinis revocare volentes, sicut superius diximus, privilegiis diligenter inspectis et allegationibus utriusque partis saepe ac plene auditis et cognitis, et attestationibus crebro perlectis, communicato fratrum nostrorum consilio judicavimus, ut in ecclesia de Cicognaria juxta privilegiorum tenorem per te presbyter eligatur, et ibidem ponatur. Chrisma quoque, oleum sanctum, et caetera spiritualia idem presbyter tam in se quam in sibi subditis, a quocunque voluerit episcopo catholico, et gratiam apostolicae sedis habenti, suscipiet. Plebi vero de Casali Majore in nullo subjacebit. Omnes homines de quatuor villis, Casali videlicet, Villa Ravanensium, Gurgo, et Villa de Scurolis, excepto Banno, et Lombarello, et familia Camparelli, Lupuli, atque Alberti Ferrarii, ad praedictam ecclesiam de Cicognaria tam vivi quam etiam mortui pro percipiendis cunctis spiritualibus vadant. De villa autem de Barcello, Stephano de Aggere, Modelena, et Osberti, et Doctore, et Barbalongi, et quatuor Casae de Barcello, et Petrus abbas et cognata sua, in eadem ecclesia de Cicognaria sepelientur. Pro caeteris vero divinis tam ipsi, quam caeteri ejusdem villae homines, ad ecclesiam de Fossa Capraria percipiendis ibunt. Ecclesia de Cicognaria decimarum quartam partem, sicut hactenus tenuit, semper possideat. Aedificium etiam sub ecclesiae nomine contra sacros canones, et novi operis denuntiationem, infra parochiam de Cicognaria, in veteris ecclesiae damnum constructum, destruendum penitus judicavimus. Si vero necessitas hominum villae de Barcello exegerit, inter eamdem villam et Fossam Caprariam extra parochiam de Cicognaria Cremonensem episcopum ecclesiam aedificare permittimus. Ne igitur parochiarum fiat confusio, praesenti decreto, apostolicae sedis auctoritate, statuimus ut quicunque de supradictis parochiis de una ad aliam domicilium suum transtulerit, ab illa ecclesia omnia divina percipiat, ad cujus parochiam domicilium transtulisse constiterit. Nulli ergo omnino hominum liceat hujus nostrae diffinitionis paginam temerario ausu infringere, seu quibuslibet molestiis perturbare. Si quis igitur in futurum adversus ista praesumpserit, secundo tertiove commonitus, nisi in praesumptione sua digna satisfactione correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat.

Datum Signiae, V Idus Junii, indictione XV.

Locus sigilli + appensi deperditi.

DXIII. Confirmatio advocatiae abbatiae de Altaha inferiore ad episcopum Bambergensem ab imperio translatae. (Anno 1152, Jun. 15.)[ Monumenta Boica, XI, 168.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri EBERHARDO Babenbergensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quae a regibus vel aliis catholicis principibus devotionis intuitu et rationabili providentia legitime fiunt, in sua volumus stabilitate subsistere, et ut futuris firmiter observentur temporibus, confirmationis nostrae munimine roborare. Proinde, dilecte in Domino frater, rationabilibus tuis postulationibus gratum impertientes assensum, investituram et advocatiam abbatiae de Altaha quae regiae dignitati competebant, et ea quae fisco regio ex eadem abbatia annuatim solvebantur, praedecessoribus tuis ablata, et nunc a charissimo filio nostro Friderico Romanorum rege, tibi et per te tuae Ecclesiae restituta favoris nostri assertione firmamus, et ratam atque inconvulsam perpetuis temporibus manere decernimus, ita tamen, ut jura et stipendia ejusdem abbatiae, abbati et monachis debita, omni tempore inminuta et illibata permaneant, salvo jure Pataviensis episcopi. Nulli igitur omnino hominum fas sit praefatorum restitutionem temerario ausu infringere, seu modis quibuslibet perturbare. Quaecunque igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona id attentare praesumpserit, secundo tertiove commonita, nisi praesumptionem suam digna satisfactione correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, et excommunicationis vinculo subjaceat.

Signiae, XVII Kal. Julii.

DXIV. Ad Henricum Eduensem episcopum.--Ut vocatus ad G[odefridum] episcopum Lingonensem accedat, de damnis monasterio Vizeliacensi illatis rationem redditurus. (Anno 1152, Jun. 20.)[MANSI, Concil., XXI, 659.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, Eduensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Opera quae de persona tua, et his qui per omnia tuis praeceptionibus acquiescunt, post discessum tuum a nobis ad nostram audientiam pervenerunt, fidem nobis faciunt illorum verborum, quae, dum apud nos moram faceres, de ore tuo audivimus processisse: quia scilicet malebas ut Vizeliacense monasterium omnino destrueretur, quam tuae non debeat jussioni parere. Dilecti siquidem filii nostri Pontii abbatis ipsius loci nuper est ad nos transmissa conquestio: quod postquam a sede apostolica discessisti, eum et commissam sibi ecclesiam, tam per te, quam per tuos multipliciter aggravasti, quoscunque potes in damnum et perturbationem ejus accedis. Frater etiam tuus ad suggestionem tuam in ecclesiam et bona ejus damnabili praesumptione grassatur. Homines suos de more orationis causa ire ad monasterium non permittit, homines monasterii capit et depraedatur: et quidam eorum qui sub ipsius ditione consistunt, in tantae praesumptionis audaciam prorumpunt, ut in ipsos etiam monachos violentas manus injicere non dubitaverint. Praeterea Nivernensem comitem ita in ejusdem ecclesiae persecutionem diceris accendisse, ut sub tantorum concussione ventorum praefato filio nostro et ejus fratribus vix ibi quietis locus ad divinum remaneat famulatum. Sane quia haec tam gravia sunt, ut nec impunita debeant, nec irrequisita dimitti, cognitionem eorum venerabili fratri nostro Godefrido Lingonensi episcopo duximus committendam. Praesentium itaque tibi auctoritate praecipimus, quatenus cum ab eo fueris evocatus, praesentiam tuam ei exhibeas, inquisitioni ejus plenam rationem de his omnibus redditurus. Illos autem parochianos tuos, quos in aliquem monachorum, aut clericorum ipsius monasterii violentas manus injecisse constiterit, congregato coetu ecclesiae, publice candelis accensis, excommunicatos annunties, et donec pro tanto excessu satisfacturi apostolico se conspectui cum tuis litteris repraesentent, per totam tuam dioecesim sicut excommunicatos facias evitari. De caetero tota sollicitudine praecave, ne antefato filio nostro aut ecclesiae, aut ejus fratribus, sive per te, vel submissam personam, aliquam molestiam irrogare praesumas. Alioquin tam in personam quam ecclesiam tuam auctore Domino taliter vindicabimus, ut omnibus qui audierint aperte detur intelligi quam grave sit ea velle per tyrannidem occupare, quae canonico tantum debeant alicui judicio provenire.

Datum Signiae, XII Kal. Julii.

DXV. Bulla pro Sancto Joanne Senonensi. (Anno 1152, Jun. 21.)[ Gall. Christ. nov., Instr. XII, 40.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, FULCONI abbati ecclesiae B. Joannis Evangelistae, quae juxta muros Senonensis civitatis sita est, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Quoties a nobis petitur quod religioni, etc. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Ecclesiam Beati Georgii de Matriolis, ecclesiam Beati Sulpicii de Viciniis cum omnibus appendiciis earum, ecclesiam Beatae Mariae de Sosiaco, ecclesiam Beati Petri de Carris, ecclesiam Beati Sulpicii de Nibella, ecclesiam Beatae Mariae de Vois, ecclesiam Beati Martini de Capriaco, ecclesiam Beati Stephani de Castro-Renardi, ecclesiam Beatae Genovefae, ecclesiam Beati Georgii de Vico-novo, ecclesiam Sanctae Mariae de Monte-Argio, ecclesiam Sancti Leonis in suburbio Senonensi, ecclesiam Beatae Mariae de Gresso, ecclesiam Beati Martini de Noem cum omnibus earum appendiciis, ex dono Senonensis capituli ecclesiam Sancti Salvatoris; in Meldensi episcopatu ecclesiam de Percio et capellam de Meraldo cum omnibus earum appendiciis; in Aurelianensi parochia ecclesiam Beatae Mariae quae nuncupatur inter murum et fossatum cum omnibus pertinentiis suis, annuos quoque redditus singularum praebendarum decendentium canonicorum Senonensis Ecclesiae, quemadmodum a communi capitulo ejusdem ecclesiae vobis rationabili prudentia collati et scripti sui pagina confirmati sunt, favoris nostri auctoritate confirmamus. Decernimus ergo, etc. Ego Eugenius Ecclesiae Catholicae episcopus Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Otho diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Gregorius cardinalis Sancti Viti, etc. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Hyacinthus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Cosmedim. Ego Hubaldus presbyter cardinalis Sanctae Praxedis. Ego Aribertus presbyter cardinalis Sanctae Anastasiae. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Pastoris. Ego Octavianus presbyter cardinalis tituli Sanctae Caeciliae. Ego Gerardus presbyter cardinalis Sancti Stephani in Coelio monte.

Datum Signiae per manum Hugonis, sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris undecimo Kalendas Julii, indict. XV, anno Incarnationis Dominicae 1152, pontificatus domni nostri Eugenii papae III anno VIII.

DXVI. Ad omnes fideles. (Anno 1152, Jun. 22.)[MANRIQUE, Annal. Cister. II, 117.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, cunctis fidelibus, ad quos praesentes litteras pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem.. . . . Quapropter vos per haec apostolica scripta rogamus, monemus et exhortamur in Domino, ut viriliter accingamini ad bellum contra infideles inimicos Crucis christi, nec dubitetis ire cum nobili viro Raymundo Barchinonensi comite, etc.

Datum Signiae, decimo Kalendas Julii.

DXVII. Rescriptum Sylvestro electo monasterii S. Augustini Cantuariensis. (Anno 1152.)[TWISDEN, Hist. Angl. Script., II, 1813.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SYLVESTRO electo abbati monasterii S. Augustini Cantuariae, salutem et apostolicam benedictionem.

Laboribus et expensis commissi tibi monasterii tanquam specialis domus nostrae paterno affectu compatimur, et quia causa tua sicut speravimus nondum habuit complementum, nobis plurimum diplicet, et graviter ferimus. Quod autem nuntium tuum apud nos tam diu detinuimus, turbatio terrae et sinistri rumores quos de partibus illis nuper accepimus non alia causa ad id faciendum coegit. Ut autem negotium tuum, sine tarditate optatum sortiatur effectum, venerabili fratri nostro Theobaldo Cantuariensi archiepiscopo apostolica scripta mandavimus, quatenus si absque sui periculo poterit, ad monasterium tuum, quemadmodum in tuis privilegiis continetur accedat, et te omni appellatione et occasione sepositis in abbatem ipsius loci, praesente Spiritus sancti gratia, benedicat. Obedientiae vero professionem, si a te forte exigerit, nolumus ut ei exhibeas; si vero, quod non credimus, idem frater noster, juxta mandati nostri tenorem, ad monasterium tuum accedere et tibi benedictionis munus conferre noluerit, nostrae voluntatis est ut hoc aequanimiter sufferas, quoniam postquam ipsius monasterii administrationem per nostrae confirmationis auctoritatem canonice obtinuisti, pro subtractione benedictionis illius non minorem potestatem super animas commissi tibi gregis habebis.

Datum Signiae, etc.

DXVIII. Ad Theobaldum archiepiscopum Cantuariensem.--Ut [Silvestrum] electum monasterii S. Augustini dedicet. (Anno 1152.)[ Ibid. ]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri THEOBALDO Cantuariensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoniam electum monasterii Beati Augustini ad tuam fraternitatem benedicendum remisimus, non de justitia, sed de benegnitate sedis apostolicae fecimus, tu vero affectum et benignitatem quam erga personam tuam et honorem commissae tibi ecclesiae gerimus attendere seu cognoscere, sicut dignum non videris, cum ipsi electo juxta mandatum nostrum benedictionis gratiam conferre quadam dissimulatione nolueris, imo, et ejus monasterium in eadem causa inutiliter fatigare et plurimum gravare dignosceris. Quia igitur commissi nobis officii cura constringimur pro universarum Ecclesiarum statu satagere, et earum quieti et tranquillitati quantum cum Deo possumus salubriter providere: per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus si absque tui periculo poteris ad locum ipsum, quemadmodum in eorum privilegiis continetur, accedas, et praedictum electum omni appellatione et occasione seposita, in abbatem ipsius monasterii, praeeunte Spiritus sancti gratia, benedicas.

Dat. etc.

DXIX. Ad conventum S. Augustini Cantuariensis.--Ut Silvestro abbati obediant, etiamsi archiepiscopus dedicare eum noluerit. (Anno 1152.)[ Ibid. ] EUGENIUS episcopus conventui S. Augustini Cantuariae, salutem et apostolicam benedictionem.

Quod causa electi vestri optatum nondum habuit complementum, pro turbatione quae in nostris partibus nuper emersit, non propter nostram negligentiam accidit. Nos siquidem vos et locum vestrum sincera in Domino charitate diligimus, et justitiam vestram vobis integre custodiri volumus, ac servari. Inde est quod venerabili fratri nostro Theobaldo Cantuariensi archiepiscopo per apostolica nuper scripta mandavimus, quatenus si absque sui periculo poterit, ad monasterium vestrum, quemadmodum in vestris privilegiis continetur, accedat, et electo vestro benedictionis munus, omni appellatione et occasione sepositis, conferat. Quod si forte, quod non credimus, effectui mancipare noluerit, praesentium vobis auctoritate mandamus ut ob hoc eidem electo non minus debitam obedientiam et reverentiam faciatis. Nolumus enim eum minus auctoritatis habere, quam si ab eodem fratre nostro benedictionis gratiam consecutus fuisset

Dat. Signiae, etc.

DXX. Ad Moysem Ravennatem archiepiscopum.--Ut Plantium episcopum benigne habeat. (Anno 1152, Jul. 28.)[MANSI, Concil., XXI, 666.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri M. Ravennati archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quod venerabilis frater noster L. Placentius episcopus pro sedis apostolicae obedientia et restitutione Ravennatis ecclesiae immensis periculis sit expositus, fraternitas tua evidenter agnoscit. Dignum est igitur, ut in angustiis et vexationibus suis, quas pro ecclesia tua sustinere dignoscitur, fraternum ei solatium debeas exhibere. Ideoque per praesentia tibi scripta mandamus, monemus et exhortamur in Domino, ut eidem fratri nostro in suis necessitatibus debita benignitate provideas, et charitatis viscera sibi fraterna aperias: ne tu de nimia duritia reprehendi rationabiliter debeas, et eum ad tuam obedientiam se humiliasse poeniteat.

Datum Signiae, V Kal. August.

DXXI. Ad Cistercienses.--Confirmatio constitutionum. (Anno 1152, Aug. 1.)[MANSI, Concil., XXI, 669.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GOTHONIO Cisterciensi, ac caeteris fratribus ac monachis tam praesentibus quam futuris, regularem vitam et Conisterciensis ordinis statuta professis, in perpetuum.

Sacrosancta Romana Ecclesia sic in B. Petro apostolorum principe a Domino promissionem obtinuit quod universalis Ecclesiae fundamentum existeret: et praeceptum accepit, ut Christianae fidei professores, in fide, religione, omnique sanctimonia confirmaret. Itaque universarum ecclesiarum profectibus sollicitam se semper exhibuit, et de instituendo, conservando et provehendo in omnibus ecclesiis cultu sacrae religionis fuit omni tempore studiosa: ut et ab ea, sicut a fonte, ad universos Ecclesiae filios sit religio derivata, et quod ab aliis qui spiritus primitias acceperunt religiose ac salubriter institutum est, per eamdem, immutabilem acceperit firmitatem. Inde est, dilecti in Domino filii, quod sacrae religionis vestrae opinione, tanquam odore agripleni cui benedixit Dominus, provocati, religiosis postulationibus vestris benignum impertimur assensum, et regulares institutiones vestras auctoritate apostolica confirmamus. In quibus sub certis capitulis, quae inferius annexa sunt, decrevimus exprimenda.

Statuistis equidem inter vos, ne in alicujus antistitis dioecesi ordinis vestri abbatia fundetur, donec ipse antistes decretum, quod inter ecclesias ordinis vestri ad custodiam disciplinae firmatum est, ratum se habere promittat. Et ut in omnibus monasteriis de ordine vestro sicut in Cisterciensi ecclesia B. Benedicti Regula perpetuis temporibus observetur: et in lectionem ipsius nullus ordinis vestri professor praeter simplicem et communem intelligentiam quemlibet alium sensum inducat, sed uniformiter et sicut quaeque diffinita noscuntur, intelligatur ab omnibus et inviolabiliter observetur. Easdemque penitus observantias, eumdem cantum, et eosdem libros, qui ad officium ecclesiasticum pertinent, per universas ecclesias vestri ordinis teneatis. Nec aliqua omnino Ecclesia, vel persona ordinis vestri, adversus communia ipsius ordinis instituta, privilegium a quolibet postulare audeat, vel obtentum quomodolibet retinere.

Ordinatum est etiam inter vos, ut omnes abbates de ordine vestro singulis annis ad generale capitulum Cisterciense, omni postposita occasione, conveniant: illis solis exceptis, quos a labore viae infirmitas corporis retardaverit. Qui tamen idoneum nuntium delegare debebunt, per quem necessitas remorationis illorum valent capitulo nuntiari. Et illis item exceptis, qui in remotioribus partibus habitantes, sine gravi et evidenti difficultate se nequiverint capitulo praesentare. Qui nimirum eo termino venient qui eis in ipso fuerint capitulo constitutus. Praeterea si aliqua controversia inter quoslibet abbates de ordine vestro emerserit, vel de aliquo illorum tam gravis culpa fuerit propalata ut suspensionem vel depositionem etiam mereatur: quidquid inde a capitulo fuerit canonice definitum, sine retractione aliqua observetur. Personam autem de aliquo ordine nulla ecclesiarum vestrarum sibi eligat in pastorem, prout nec vestri ordinis aliquam monasteriis aliis statuistis ordinari posse abbatem.

Haec nimirum, dilectissimi filii, de multis institutionibus ordinis vestri excerpsimus, et propriis curavimus capitulis designare. Quia vero singula quae ad religionis profectum, et animarum salutem, regulariter ordinastis, praesenti abbreviationi nequiverunt annecti: nos cum his quae praescripta sunt, omnia quae continentur in charta vestra, quae appellatur charitatis, et quaecunque inter vos religionis intuitu regulariter statuistis, auctoritate apostolica roboramus; et vobis vestrisque successoribus, et omnibus qui ordinem vestrum professi fuerint, inviolabiliter perpetuis temporibus decernimus observanda.

De caetero, quia propositum firmum habetis habitationis vestrae loca extra conversationem saecularium eligendi, grangias vestras sicut et atria ecclesiarum a pravorum incursu ac violentia liberas et quietas fore statuimus, et ut nullus ibi hominem capere, spoliare, verberare, aut rapinam exercere praesumat, in virtute Spiritus sancti inhibemus. Sancientes etiam, ut propter communia interdicta terrarum, nulla ecclesiarum vestrarum a divinis compellatur officiis abstinere, sed liceat omnibus de ordine vestro, excommunicatis et interdictis ejectis, clausis januis, submissa voce fratribus suis divina celebrare solemnia. Interdicimus item, ne aliqua omnino persona fratres ordinis vestri audeat ad saecularia judicia provocare; sed si quisquam sibi adversus eos aliquid crediderit de jure competere, sub ecclesiastici judicis examine experiendi habeat facultatem. Decernimus ergo, ut nulli aliquando liceat his quae in hac pagina ex auctoritate apostolorum principis confirmata et constituta sunt, ausu temerario contraire, ac nostrae hujus sanctionis vigorem aliqua praesumptione infringere. Si quis autem, etc.

Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episc. subsc.

Ego, etc.

Datum Signiae, per manum Bosonis S. R. E. scriptoris, Kal. Aug., ind. XV, Incarn. Dominicae anno 1152, pontificatus vero D. Eugenii papae III ann. VIII.

DXXII Ad capitulum Magdeburgense.--Ne faveant episcopo Cicensi Ecclesiae Magdeburgensis invasori. (Anno 1152, Aug. 1.)[MARTEN., Collect., II, 550.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, universo capitulo Magdeburgensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Pervenit ad aures nostras, quod post electionem, quam de persona dilecti filii nostri praepositi vestri omnes, praeter septem, consilio religiosorum secundum Deum fecistis, Cicensis episcopus, neglecta sui ordinis honestate, contra justitiam et constitutionem sanctorum Patrum se in vestram Ecclesiam regio favore ingerere nisus sit et, sicut accepimus, ab ipso principe investituram illicite suscipere minime formidavit. Quod quam pravum et indignum sit, qui zelo rectitudinis utitur, non ignorat. Quia igitur pati nec possumus, nec debemus, quod libertas Ecclesiae ancilletur, vigor ecclesiasticus confundatur, et sanctorum Patrum constitutiones irritentur, per praesentia vobis scripta mandamus atque praecipimus, quatenus si praedictus episcopus in Ecclesia vestra se ingerere attentaverit, ei assistere seu favere nullatenus praesumatis, sed ab eo tanquam ab invasore penitus caveatis, scituri quod qui aliter praesumpserit, officii sui et beneficii procul dubio jacturam incurret.

Datum Signiae, Kal. Augusti.

DXXIII. Ad episcopos Germaniae.--Improbat translationem episcopi Cicensis in Magdeburgensem archiepiscopatum translati (Anno 1152, Aug. 17.)[MANSI, Concil., XXI, 631.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus EBERARDO Saltzburgensi, ARTWICO Bremensi, et HILLINO Treverensi, archiepiscopis, EBERARDO Bambergensi, HERMANNO Constantiensi, HENRICO Ratisponensi, OTTONI Frisingensi, CONRADO Pataviensi, DANIELI Pragensi, ANSELMO Hamelburgensi, et BURCHARDO Eistetensi, episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Litteras quas pro causa Magdeburgensis Ecclesiae vestra nobis prudentia delegavit, debita benignitate suscepimus. In lectione autem et cognitione earum, stupore nimio et admiratione repleti sumus, eo quod longe aliud in eis quam vobis ex officio pontificatus immineat, perspeximus contineri. Cum enim in Ecclesiae vertice sitis ex divina providentia constituti, ut de medio ejus quae fuerint nociva propellere, quae utilia debeatis attento studio conservare, in causa ista, sicut ex suggestione litterarum vestrarum nobis innotuit, non quod expediat Ecclesiae Dei, quod sacrorum canonum sanctioni concordet, quod exinde a coelesti arbitrio approbetur, sed quod terrenis principibus placeat, attendistis. Et qui eorum animos a sua minus recta deflectere debuistis intentione, atque ubi esset via Domini demonstrare: non persuasistis quod rectum est, nec stetistis murus pro domo Israel, quinimo ipsis, ut ait propheta, parietem aedificantibus, vos (quod sine grandi animi rancore vix dicimus) linivistis illum luto absque paleis (Ezech. XIII). Non ita sentiebat princeps apostolorum, qui ex fidei suae confessione, ut totius Ecclesiae fundamentum esset, accepit, sed comminantibus saeculi filiis, et apostolis, si praedicarent in nomine Jesu mortis exterminium intentantibus, confisus de Domini virtute respondit: Oportet obedire Deo magis quam hominibus (Act. III). Vos autem ne a terrenis videamini principibus dissentire, illi causae favore vestrum impenditis, cui et ecclesiasticae auctoritas constitutionis, et supernae voluntatis examen pro certo creditur obviare.

Cum enim translationes episcoporum sine manifestae utilitatis et necessitatis indicio, divinae legis oraculum non permittat; cum etiam multo amplior, quam in aliis electionibus, cleri et populi eas debeat praevenire concordia: in facienda translatione de venerabili fratre nostro Guicmanno Cicensi episcopo, nihil horum est, sed solus favor principis exspectatur: et nec inspecta necessitate illius ecclesiae, nec considerata utilitate personae, clero nolente, imo, ut dicitur, ex parte maxima reclamante, in Magdeburgensi eum ducitis Ecclesia supplantandum. Super quo, tanto amplius admiramur, quanto persona illa, cujus gravitatis sit atque scientiae ab anteactis agnovimus, ac proinde quantum Ecclesiae illi sit utilis non penitus ignoramus. Quoniam igitur, quicunque temporalis aurae flatibus agitentur, nos in illius petrae soliditate fundati, quae in fundamento meruit Ecclesiae collocari: sicut non debemus, ita nec volumus omni vento circumferri doctrinae, aut a sacrorum canonum rectitudine impulsu aliquo deviare: per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus causae isti favorem ulterius non praestetis, et apud charissimum filium nostrum Fridericum, quem Deus hoc tempore pro servanda libertate Ecclesiae in eminentiam regni evexit, efficere vestris exhortationibus studeatis ut et ipse a sua super hoc intentione desistat, et contra Deum, contra sacros canones, contra regiae dignitatis officium, eidem causae favorem ulterius non impendat; sed Ecclesiae Magdeburgensi, sicut et aliis ecclesiis regni a Deo sibi commissi, liberam facultatem quem voluerint secundum Deum eligendi relinquat, et electionem ipsam postmodum favore suo, sicut decet majestatem regiam, prosequatur. Nos enim si quod de supradicto fratre nostro facere nititur videremus ratione fulciri, nec voluntati ejus, nec postulationi vestrae duceremus aliquatenus obviandum: contra Deum autem, et sacrorum canonum sanctiones nulli omnino petitioni possumus praebere consensum.

Datum Signiae, XVI Kal. Septemb.

DXXIV. Ad Wibaldum abbatem.--Commendat et causam A. [ Adelgoti ] Curiensis episcopi, et ut ecclesiasticas immunitates adversus laicos tueatur. (Anno 1152, Sept. 20.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 553.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Corbeiensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

De quorum pura devotione absque dubitatione confidimus, eis confidenter committimus quod digno cupimus effectui mancipari. Inde est, quod charitati tuae causam venerabilis fratris nostri A. Curiensis episcopi attentius duximus commendandam, quatenus tuo et fratrum nostrorum episcoporum, qui ad charissimi filii nostri Friderici Romanorum regis, curiam convenerint, consilio et auxilio fretus, nec inhoneste verbis vel facto, sicut alia vice factum est, possit impune tractari, vel Ecclesia sua juxta pravorum desideria debita justitia defraudari. Nec putes tu in hac causa, quasi in aliena dissimulandum, sicut ait poeta: Res tua nunc agitur, paries cum proximus ardet. (HORAT. Epist. I, XVIII, 84.) Similis enim causa jam tibi peperit, vel in proximo pariet inimicos. Illud autem, quod in curia Ulmae habita malitiose in ecclesiarum destructionem noviter est a laicis introductum, nequaquam silentio praetereundum aestimes, quod qui pro rapinis et incendiis ecclesiasticis bonis illatis excommunicationi subduntur, novo judicio excommunicatos dedicant, nisi prius in laicorum judicio damnationis sententia feriantur. Quod si forte tam tu quam fratres nostrl episcopi putaveritis sustinendum, hoc procul dubio inde proveniet, ut nulli episcoporum in illis partibus liceat contra cujuslibet facinoris reum disciplinam ecclesiasticam exercere. Disciplina enim cessante, peribit religio Christiana: religione cessante, peribit et salus animarum. Eapropter, charissime fili, tam super hoc quam super aliis, cum ad curias convenitis, quae contra honorem Dei, contra Ecclesiae salutarem vigorem, contra honestatem regni, pravorum malitia moliri videritis, viriliter et unanimiter resistatis, ut vestro prudenti studio et labore malitiam sapientia vincat, iniquitatem justitia superet, et Ecclesiae Dei, et regni status in suo decore incolumis conservetur. Ad haec sanctitati tuae quaedam notificamus, quae faciente Ar. haeretico rusticana quaedam turba absque nobilium et majorum scientia nuper est in Urbe molita. Circiter enim duo millia in unum sunt secretius conjurati, et in proximis Kalendis Novembris centum perpetuos senatores malorum operum et duos consules, alter quorum infra Urbem, alter extra illorum centum consilio reipublicae statum disponant, imo potius rodant. Unum autem, quem volum imperatorem dicere, creare disponunt, quem illis centum duobus consulibus et omni populo Romano sperant quod debeat mortifere imperare. Quod quia contra coronam regni et charissimi filii nostri Friderici Romanorum regis, honorem attentare praesumunt, eidem volumus per te secretius nuntiari, ut super hoc maturo consilio, quid facto opus sit, provideat sapienter.

Datum Signiae, XII Kal. Octobris.

DXXV. Bulla pro canonica Beatae Mariae Fanensi. (Anno 1152, Sept. 27.)[AMIANI, Memorie Istoriche della citta di Fano, II, sommario, p. IX, ex archivio capituli Eccles. Fanensis.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio BENEDICTO priori canonicae Beatae Mariae Fanensis ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam professis, in perpetuum.

Desiderium ad religionis propositum, et animarum salutem pertinere monstratum, auctore Deo, sine aliqua est dilatione complendum; cum pro parte, dilecti filii nostri, postulationibus clementer annuimus, et praedictam canonicam in qua divino mancipati estis obsequio, ad exemplum praedecessoris nostri Alexandri papae sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, praesentisque scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem canonica in praesenti juste possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, posset adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Plebem videlicet Sancti Caesarei una cum mansis et terris, quas in ejus territorio legitime possidetis; medietatem plebis Sancti Pauli una cum vinea dominicata; plebem Sancti Secundi cum capella Sancti Bartholomaei; quidquid habetis in ecclesia Sancti Angeli in episcopio; ecclesiam Sancti Petri extra portam; molendinum de Repulesio, molendinum Arzilla cum vineis; et vineas Pupilliani, agrum Gualdi, et campum prope ecclesiam S. Stephani.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam canonicam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel aliquibus vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus et commodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et Fanensis episcopi canonica reverentia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita et excommunicatione commota, si satisfactione non congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divina indignatione existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus.

Datum Signiae, per manum Bosonis sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, V Kalendas Octobris, indictione decima quinta, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii tertii papae anno octavo.

( Omissa subscriptione octo dominorum reverendissimorum cardinalium. )

DXXVI. Bulla pro monasterio S. Joannis in valle Turae (apud Toggios ). (Anno 1132, Oct. 4.)[NEUGART, Cod. diplom. Alem., II, 83.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BURCHARDO abbati monasterii S. Joannis Baptistae, quod in parochia Constantiensi situm est, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuam rei memoriam.

Quoties illud a nobis expetitur, quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci firma vobis, vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Videlicet Illnowo, Mogoldesberch, Pussenanch , Hiltensowo, Haltenrieth, cum appendiciis suis. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Deum et beati Benedicti Regulam providerint eligendum. Prohibemus etiam ne quis haereditario jure advocatiam ipsius loci usurpare praesumat, sed juxta fundatoris constitutionem illum, quem abbas communi consilio fratrum providerit in eadem advocatia praeficiendum, hac conditione advocatum suscipiatis, ne ipsam advocatiam seu alia bona monasterii, temere inbeneficiare debeat, vel oppressionem aliquam vobis inferre. Quod si attentare praesumpserit, et secundo tertiove commonitus nisi reatum suum condigna satisfactione correxerit, liceat vobis eadem advocatia ipsum privare, et in loco ejus simili tenore alium idoneum substituere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat ipsum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, honoris potestatisque suae dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen. Ego Octavianus. Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli S. Calixti ss. Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli S. Anastasiae ss. presbyter cardinalis tituli S. Caeciliae ss. Ego Rolandus presbyter cardinalis tituli S. Marci ss. Ego Gerardus presbyter cardinalis tituli S. Stephani in Coelio monte ss. Ego Joannes presbyter card. tituli SS. Joannis et Pauli ss. Ego Cencius presbyter cardinalis tituli S. Laurentii in Lucina ss. Ego Henricus presbyter cardinalis tituli SS. Nerei et Achillei ss. Ego Gregorius S. Angeli diaconus cardinalis ss. Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi ss. Ego Ildebrandus S. R. E. diaconus cardinalis ss. Ego Gerardus S. R. E. diaconus cardinalis ss. Ego Odo S. R. Ecclesiae diaconus cardinalis ss.

Datum Signiae, per manus Bosonis S. Romanae Ecclesiae scriptoris, IV Non. Octobr., indictione XV, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii tertii papae anno octavo.

DXXVII. Ad Raimundum Hierosolymitani hospitalis magistrum. (Anno 1152, Oct. 27.)[ Cod. diplom. del ord. Gerosol., I, 308.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RAIMUNDO, venerabilis Hierosolymitani hospitalis magistro, ejusque fratribus in servitio pauperum militantibus, salutem et apostolicam benedictionem.

Sicut nostri administratione officii admonemur, ecclesiarum et priorum locorum negotia salubri fine distinguere, etc. Quocirca, dilecti in Domino filii, paci et tranquillitati vestrae, in posterum debita charitate providere volentes, transactionem quae inter vos et nobilem virum Guillelmum Forcalquerii comitem per venerabilem fratrem nostrum G. Ebredunensem archiepiscopum apostolicae sedis legatum, super castro Manuascae et ejus pertinentiis facta est, et per scripti sui paginam confirmata, etc.; auctoritate sedis apostolicae confirmamus, et ratam atque inconcussam perpetuis temporibus manere decernimus; cujus adjunctionis tenorem nos in eadem pagina conscriptam perlegimus, etc. Nulli ergo omnium hominum fas sit hujus nostrae confirmationis paginam temerario ausu infringere, seu quibuslibet molestiis perturbare. Si quis autem attentare praesumat, secundo tertiove commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat.

Datum Albae, decimo Kal. Novemb. anno 1151.

DXXVIII. Ad Odonem ducem Burgundiae, et Burgundos proceres.--Ut burgenses Vizeliacenses habeantur excommunicati. (Anno 1152, Dec. 19.)[MANSI, Concil., XXI, 655.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis nobilibus viris ODONI duci Burgundiae, HENR. comiti, ARCHIMB. DE BORBONE, G. comiti Cabilon., R. fratri ducis, R. comiti de Joviniaco, G. DE DONZEIO, R. DE RUBEOMONTE, D. DE LUZIACO, A. DE MONTE REGALI, S. vicecomiti Senon., et filiis ejus. F. atque B. G. vicecomiti Castrilandonis, G. DE VIRGIACO, ODON. DE TYLO, HUGONI DE MONTE S. JOANNIS, salutem et apostolicam benedictionem.

Immoderatam praesumptionem, et intolerabilem contumaciam perfidorum burgensium de Vizeliaco, qui violata fidelitate et juramento quod abbati et domino suo fecerant, eum de monasterio suo ausu nefario ejicere et locum ipsum, quod utique ab exordio suae fundationis beati Petri allodium ac patrimonium esse dignoscitur, nobis, licet in vanum, auferre conantur, nobilitatis vestrae notitiam latere non credimus. Quia ergo tantae praesumptioni audaciam potentes ac nobiles viri, qui eidem apostolorum principi devoti existunt, impunitam tolerare non debent: per praesentia scripta nobilitati vestrae mandamus, quatenus praedictos burgenses, donec resipuerint, et condignam satisfactionem humiliter exhibuerint, ab omnibus feriis terrae vestrae prorsus inhibeatis: imo quoscunque de ipsis, homines vestri invenerint, tanquam perjuros et proditores et excommunicatos capi, et rebus suis spoliari praecipiatis.

Datum apud Sanctum Petrum, XIV Kal. Januarii.

DXXIX. Ad Hugonem Senonensem archiep., G. [Godefridum] Lingon., T. [Theobaldum] Parisiacensem et Henr. Trecensem episcopos.--Ut burgenses Vizeliacenses habeantur excommunicati. (Anno 1152, Dec. 19.)[MANSI, Concil., XXI, 654.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus nostris HUG. Senonensi archiepiscopo, G. Lingonensi, T. Parisiac., et HENR. Trecensi, episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Immoderatam praesumptionem et intolerabilem contumaciam perfidorum burgensium de Vizeliaco, qui violata fidelitate et juramento quod abbati et domino suo fecerant, eum de monasterio suo ausu nefario ejicere, et locum ipsum, quod utique ab exordio suae fundationis proprium beati Petri allodium esse dignoscitur ac patrimonium, nobis licet in vanum auferre conatur, fraternitatis vestrae notitiam latere non credimus. Ne igitur tantae praesumptionis audacia impunita remaneat, et in pejus indisciplinatio perniciosa prorumpat, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus praedictos burgenses, tanquam perjuros et proditores et excommunicatos, in nundinis et mercatis vestrarum parochiarum recipi omnino prohibeatis: imo a quibuscunque parochianorum vestrorum inveniri potuerint, capi, et rebus suis spoliari praecipiatis.

Datum Romae apud S. Petrum, XIV Kal. Januarii.

DXXX. Privilegium super omnes proprietates monasterii S. Mariae Bozaviensis. (Anno 1152, Dec. 29.)[ Thuringia sacra, 656.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis abbati S. Mariae monasterii, quod Buzaugia dicitur, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosis desideriis dignum esse facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub Beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis de proprio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Montem Bozowe, in quo ipsum monasterium constructum est, Podogrodiz, villam Luconowe cum adjacente silva, VI mansos in Gline, sex in Provin, in Nuendorph decimationem; in Techibodiz, Molochosdorff; in pago Geraha decimationem C. Seobronum, in Zwickowe ecclesiam cum duabus mansis et decimatione ipsius pagi, villam Coarwiz cum molendino, pratis et silvis, villam Waltrewitz, villam Ozelz, ecclesiam et villam Hoychenwalt, cum adjacente silva; in pago Plisna decimam M. Scobronum; in Rodowe IV mansos, in Portin dominicale cum XXX et VI mansis; in pago quae vocatur Plima dimidiam decimationem, et ibidem cunctorum novalium, atque novem antiquarum villarum decimam; in villa Borsix molendinum, villam Techebodiz, villam Rodowe cum pertinentiis suis; in villa Drogeliz X mansos et dimidiam villam Golbin, villam Lomezetz et alteram villam ejusdem nominis; in villa Gline mansum unum, decimam cujusdam dominicalis in villa quae dicitur Crozelin, et villam Milthendorph cum pertinentiis suis.

Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatum coenobium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva dioecesani canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat; et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus.

Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi.

Datum Lateranis, per manum Samsonis sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, IV Kal. Januarii, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1152, pontificatus vero domni Eugenii III papae anno VIII.

DXXXI. Ad [Petrum] Cluniacensem abbatem.--Ut abbati Vizeliacensi exsuli Silviniacense coenobium concedat. (Anno 1152.)[MANSI, Concil., XXI, 660.] In maximis vexationibus et angustiis posito dilecto filio Pontio Vizeliac. abbati, carnali germano tuo, absque hortatu et commonitione nostra fraterna debes compati charitate, et ejus exsulationem benignis solatiis et opportunis debes consolationibus relevare. Quocirca quoniam debitum charitatis officium exigit, ut fratres nostros tanquam nos ipsos in Domino diligamus, et eorum necessitatibus fraterno provideamus affectu, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus Silviniacense coenobium, quousque ipsa exsulatio ei duraverit, etiam pro Beati Petri et nostri reverentia sibi concedas.

DXXXII. Ad Arnaldum Narbonensem archiepiscopum.--Ut Magalonensem episcopum et Petrum de Verona Cluniacensibus juxta Montempessulanum degentibus infestos, compescat. (Anno 1145-53.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 446.) EUGENIUS, episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Narbonensi archiepiscopo ARNALDO, salutem et apostolicam benedictionem.

Veniens ad nostram praesentiam dilectus filius poster Petrus Cluniacensis abbas, contra venerabilem fratrem nostrum R[aimundum] episcopum et canonicos Magalonensis Ecclesiae nobis graviter conquestus est, quod parochianos suos de Montepessulano, contra fraternae charitatis officium publice inhibere praesumpserunt, ut in novo ejus monasterio quod juxta Montempessulanum situm est, nihil de bonis suis in vita vel morte conferant, seu cum obierint, corpora sua in loco ipso tumulari praecipiant. Decimas praeterea laborum suorum contra constitutionem sedis apostolicae nihilominus exigunt. Quod quam pravum sit et a religionis observantia penitus alienum, qui zelo rectitudinis utitur, non ignorat. Quia ergo nostri officii est errata corrigere, et suam singulis Ecclesiis justitiam conservare, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus ad partes illas accedas. et praedictum fratrem nostrum episcopum, atque canonicos Magalonenses super his graviter increpando ex parte nostra districte commoneas, ut de caetero nec decimas laborum suorum, vel de incrementis animalium quae nutriuntur, a fratribus praedicti monasterii exigant, nec injuriam seu infestationem inferre praesumant; sed sicut parochianos suos monasteriis Anianae et S. Willermi eleemosynas facere, et seipsos dare in morte permittunt, ita eos memorato Cluniacensi coenobio benefacere nequaquam prohibeant. Quod si tuis monitis obtemperare noluerint, eorum parochianis publice denunties, ut pro ipsius episcopi vel suorum interdicto minime dimittant, quin eidem loco, prout Dominus inspiraverit, benefaciant, et seipsos ad sepeliendum si voluerint, conferant, salva matricis ecclesiae justitia. Nihilominus praeterea fraternitati tuae mandamus, ut Petrum de Verona, qui quoddam molendinum antefati monasterii fregit, et ex eo molestiam et contrarietatem fratribus ipsius loci contra justitiam inferre praesumit, districte commoneas ut vel ab eorumdem fratrum molestia desistat, vel ad justitiam cum eis in tua praesentia veniat. Quod si neutrum ex his adimplere voluerit, ecclesiasticae severitatis censuram in eum exerceas, ne pro defectu justitiae ad aures nostras super his saepedicti fratres denuo pulsare cogantur.

DXXXIII. Privilegium contra archidiaconos Parisienses pro auctoritate episcopi. (Anno 1145-1153.)[PETIT, Theodori Poenitentiale, II. p. 716.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri THEOBALDO Parisiensi episcopo ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Officii nostri debitum nos compellit singulis ecclesiis et ecclesiasticis personis justitiam conservare, et ne qua de rebus ecclesiasticis inter eos in posterum valeat oboriri discordia, paterna sollicitudine providere. Eapropter, venerabilis frater in Christo Theobalde episcopo, paci et tranquillitati tuae et ecclesiae tibi a Deo commissae providere volentes, praesentis scripti paginam statuimus ut concordia quae inter praedecessorem tuum Stephanum bonae memoriae et Theobaldum ejusdem ecclesiae archidiaconum per Matthaeum Albanensem episcopum, et Joannem S. Grisochoni et Petrum tituli Calixti tunc presbyteros cardinales, et mandato praedecessoris nostri felicis recordationis papae Honorii composita est, et venerabilium fratrum nostrum Gaufridi Carnotensis et Burchardi Meldensis episcoporum scripto firmata, inter te et successores tuos, et archidiaconos Parisiensis Ecclesiae tam praesentes quam futuros perpetuis temporibus inviolabiliter conservetur, ut videlicet non liceat archidiaconis in ecclesiis presbyteros ponere. Episcopi autem intererit ecclesias ordinare per archidiaconos tamen, sicut per ministros suos; ita ut episcopus sacerdotibus curam animarum committat; per archidiaconos vero ecclesiam et res assignent ecclesiae. Archidiaconis sacerdotes ab officio suspendere nullatenus liceat, si episcopus in parochia fuerit, deponere autem omnino non liceat, neque poenitentias dare, sed neque reconciliare nisi ex licentia debebunt episcopi; excommunicare autem aliquem clericum aut absolvere archidiaconis non licet, nisi per mandatum episcopi. Episcopus vero, quoties expedierit, parochianos suos conveniet per archidiaconum, et ad justitiam invitabit. Quam si contempserint, et justitia dictaverit, excommunicare licebit episcopo, factam vero excommunicationem archidiaconi observabunt. Clericos vero ad ordines promoveri non facient archidiaconi, nisi per mandatum et sigillum episcopi, si tamen in provincia fuerit, si vero episcopus abfuerit, et archidiaconi mandatum habebunt episcopi, urgente necessitate, et clericos promoveri facient, et ecclesias canonice poterunt ordinare. Collectas vero episcopus absque archidiaconis per parochiam eorum non faciet, nisi Romam veniat, aut concilium in provincia celebretur, aut forte domnum papam in ecclesia sua suscipiat; quod tamen consultis archidiaconis faciet. In quibus quidem collectis, quarum expensae omnes erunt episcopi, archidiaconi nullam habeant portionem. In caeteris autem communibus collectis archidiaconi, ut moris est, tertiam partem obtineant. Archidiaconis vero in tota parochia collectas sine episcopo facere non licebit. Quod si quis archidiaconus de suo, precibus, aut ultro donare voluerit, nequaquam debebit episcopus contradicere. Si quis in parochia clericus, sive laicus archidiaconis aut alii injustitiam fecerit, et per eosdem archidiaconos emendari noluerit, et si episcopus in loco fuerit, et negotium ante se tractare voluerit, archidiaconi usque ad sententiam non procedant; si causam suam ad episcopum deferant, qui eis canonicam in omnibus observet justitiam. Si vero episcopus absens fuerit, aut audire noluerit, archidiaconi justitiam canonicam faciant, ex mandato tamen episcopi; et hoc in laicos, salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate. Si quis autem contra hujus nostrae confirmationis paginam sciens, temere venire tentaverit, secundo tertiove commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Amen, amen.

DXXXIV. Ad R[aimundum] Magalonensem et A[delbertum] Nemausensem. (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXII, 363.] Imperatorum saecularium leges, et ecclesiasticae Patrum constitutiones, viros religiosos in omnipotentis Dei servitio protegunt et defendunt, et nullam eis molestiam, vel turbationem, quae sacro ordini contradicat, irrogari permittunt. Accepimus autem quod quidam causidici de terra vestra, occasione decidendarum litium quae aliquando solent emergere, ab abbate et fratribus Franciae vallis juramentum de calumnia, sicut ab aliis hominibus, exigebant; quod quidem inter fratres ejusdem ordinis inusitatum est; et nos ad id faciendum eos cogere non possumus, nec debemus. Sed ne aliena jura alieni hac occasione videantur detinere illicite, et ipsi a causa sua decidant, si ex parte ipsorum praedictum juramentum, si res ita postulaverit, non fuerit praestitum: eis praecipimus, ut in suo monasterio, sicut imperiales constitutiones consentiunt, oeconomum statuant, qui pro eis petere et excipere, atque juramentum de calumnia, cum necesse fuerit, valeat exhibere.

DXXXV. Privilegium pro monasterio SS. Laurentii et Hilari. (Anno 1145-1153.)[LE BEUF, Mémoires d' Auxerre, II, p. 265.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HUGONI abbati ecclesiae Beatorum Laurentii et Hilari de abbatia ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam professis, in perpetuum.

Ad hoc nobis a Deo pastoralis cura commissa est ut beneplacentem Deo religionem modis omnibus laboremus statuere et statutam exacta diligentia conservare. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio sub B. Petri et apostolica protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec nominatim duximus adnotanda: Ab Hugone videlicet bonae memoriae Altissiodorensi episcopo, suisque praedecessoribus, sicut ejusdem episcopi scripto continetur, ecclesiam Beati Eusebii Altissiodorensis, ecclesiam S. Mamertini praefatae ecclesiae S. Eusebii subditam; ecclesiam S. Cyrici de Coslun, ecclesiam Sancti Symphoriani de Traciaco, ecclesiam Sancti Domnoleni confessoris, ecclesiam Sancti Martini de Tronciaco, ecclesiam Sancti Quintini martyris, ecclesiam Sancti Martini de Garchiaco, ecclesiam Sancti Symphoriani de Curte, ecclesiam Beati Petri de Domno Petro, ecclesiam Sancti Juliani de Tauriaco; praeterea ecclesiam Sancti Simeonis, salvo jure infirmorum, ecclesiam de Tillio, salvo jure Altissiodorensis episcopi. A canonicis autem Sancti Cyrici Nivernensis ecclesiae sicut eorum scripto continetur, ecclesiam Sanctorum confessorum Lupi et Gildardi cum omnibus ad ipsam pertinentibus; quae bonae memoriae Hugo tertius Nivernensis ecclesiae episcopus eis concesserat; item quoque Nivernenses canonici, statuentes ut si aliquis eorum se ad eamdem ecclesiam in arctiori vita Deo serviturus transferret, vitae gratia praebendam quam apud eos habuerat, donec viveret, retineret; praebendam vero quam in monasterio S. Mariae in depositione aliqui fratrum suorum per triginta dies habebant eidem Sancti Gildardi ecclesiae concesserunt. Item ex dono praefati Altissiodorensis episcopi annualia canonicorum Sancti Stephani. A Leodegario autem Bituricensi archiepiscopo ecclesiam Sancti Hilarii de Gondiliaco. Hugo denique bonae memoriae Nivernensis episcopi, praefatae ecclesiae Sancti Gildardi concessit ecclesiam de Urziaco, domum cum pomario, terram, prata et caetera quae Bruno canonicus possederat, et ecclesiam Sancti Martini de Odilonevilla. Item Fromundus praefati episcopi successor praebendas integras Nivernensium canonicorum quocunque modo ipsi eas habere desinerent, eidem ecclesiae per annum habendas concessisset, nisi forte apud S. Martinum quis eorum vitam mutaverit, ibi enim in vita sua praebendam habebit; post mortem vero ad canonicos Sancti Gildardi per annum, ut diximus, praebenda ipsa transibit. Praeterea ecclesiam de Albiniaco praeter id quod in ea habent monachi de Diana; stagnum quoque cum molendino juxta eamdem ecclesiam, domum quae fuit Hugonis canonici Sancti Cyrici.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat dictam Sanctorum Laurentii et Hilarii ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet molestiis fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non se congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.

DXXXVI. Bulla pro Ecclesia Constantiensi. (Anno 1145-53.)[ Gall. Christ. nov., Instr., XI, 239.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ALGARO Constantiensi episcopo, ejusque successoribus instituendis, in perpetuum.

Ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio, fratres nostros episcopos, tam vicinos quam longe positos, debemus diligere, et Ecclesiis in quibus Domino militare noscuntur, suam justitiam conservare; ut quemadmodum patres vocamur in nomine, ita nihilominus comprobemur in opere. Hujus rei gratia, venerabilis frater in Christo Algare episcope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et Constantiensem Ecclesiam, cui, Deo auctore, praesides, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona inpraesentarium juste et canonice possides, aut in futurum largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poteris adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et per vos eidem Ecclesiae illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Medietatem civitatis Constantiensis cum medietate telonei, et molendinis quae in eodem loco habes, et parco, et terris pinceralarum; moltam Buinoldevillae; medietatem piscariae in Sena fluvio; ecclesiam Sancti Laudi supra Viram fluvium, cum ecclesiam Sanctae Mariae in castro ejusdem loci; ecclesiam Sancti Aegidii; ecclesias Verevillae et Linnevillae, cum omnibus appendiciis suis; ecclesiam S. Mariae de Caesaris-burgo, cum ecclesia Sanctae Trinitatis, et ecclesia Sanctae Mariae de Tourbavilla, et capella de Flamengiis, et terris Angoti capellani, cum decimis omnibus et aliis ad easdem ecclesias pertinentibus; totam decimam telonei in praefato castro Caesaris-burgi, cum mansura trium burgensium, et libertatibus et immunitatibus, tam in foro quam in forestis ejusdem castri, quae hactenus rationabiliter habuisti; ecclesiam Sanctae Mariae de Eccheldevilla, cum decimis, terris, domibus, et aliis appendiciis suis; ecclesiam de Alrenoio, cum terra quatuor boum; ecclesiam S. Salvatoris in Gersoio, cum terris, decimis et aliis pertinentiis suis; ecclesiam d' Essert, cum decimis et terra ad eam pertinentibus; carrucatam unam terrae in Krvarreio; ecclesiam Sancti Nicolai de Barbe-fleur, duas partes decimarum de Valoniis, et de Yvetot, et de Hubervilla; domos virgultuum; triginta acras terrae quae habes in Valloniis, cum libertatibus et quietudinibus in foresta comitis, ad opus tuum et hominum tuorum, sicut hactenus et rationabiliter habuisti; ecclesiam Sanctae Mariae de Pupevilla, cum coemeterio, decimis, terra Radulphi de Spalda, et aliis pertinentiis suis; ecclesiam Sanctae Mariae de Bulmo; capellam S. Nicolai, et terram in eodem burgo quae ad jus pertinet, et ex consuetudinibus et libertatibus quas in eodem loco juste habes; piscariam in Viria fluvio; apud Merri decimas linguarum cenarum, quae capiuntur inter Tar et Tarel fluvios; decimas venationum in omnibus forestis comitis de toto Constentino et de Damfront; in palleis, castrum Sancti Laudi cum omnibus appendiciis suis; Blandevillam, cum molendino et aliis adjacentiis suis; Tellam cum appendiciis suis; Bonumfossatum cum pertinentiis suis; Caugiacum cum adjacentiis suis; Sanctus Ebremundus cum pertinentiis suis; feudum Radulphi de Sancto Aegidio; feudum Roberti quod est in aquis; feudum quod tenet de te Richardus; feudum quod tenet Hugo Murdrac in Broiliaco, feudum quod tenet Robertus de Salceio; in Haia, Fodevillam; terram aucupum in Zingrevilla; terram de Allodio, et terram de Crapolt-lucorum cum appendiciis suis: in Cadomo quatuor acras prati.

Praeterea praesentis decreti auctoritate sancimus ut Constantiensis episcopatus fines quieti deinceps omnino, et tam tibi quam tuis successoribus conserventur, sicut tu ipse et praedecessores tui, hactenus quiete et legitime possedistis. Ad haec adjicientes etiam, statuimus ut archidiacono Constantiensis Ecclesiae in curia alicujus laici causam tractare ecclesiasticam liceat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum locum temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, tuis ac pauperum Christi usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hujus nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, sanctione canonica, si non reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat; et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

DXXXVII. Ad clerum et populum Toletanum.--Ut Muzarabes Toletano archiepiscopo pareant, et in caeremoniis ab eo non dissentiant. (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXI, 678.] Inobedientiae crimen quam grave, quantaque animadversione plectendum, creator omnium Dominus primi hominis obedientiam puniendo monstravit: et genus hominum in valle lacrymarum positum experitur. Significatum bene est, quod quidam qui Muzarabes nuncupantur, venerabili fratri nostro archiepiscopo Toletano obedientiam denegantes, ecclesias de manu laicorum recipiant; et in sacramentis missarum, et aliis divinis officiis, tonsura quoque clericali et vestimentis, suam antiquam consuetudinem subsequentes, ab apostolica sede diversa sentire praesumant. Quia igitur apostolicae sedi tanta est a Domino collata potestas, ut quod pro sanis dogmatibus, fidelium moribus, Dominico tempore praescripsit, hodie teneatur acceptum; et quod illa repulit, hactenus inefficax habeatur: quanto magis quae ob reverentiam Catholicae fidei in sacramentis missarum, et aliis divinis officiis instituisse dignoscitur, omni debent honore praeferri, et ab omnibus prorsus reverenter assumi? Universitati vestrae per praesentia scripta mandamus, quatenus eos districtius moneatis, ut in sacramentis missarum, et aliis divinis officiis, a Catholica Ecclesia dissentire de caetero non praesumant, et memorato fratri nostro obedientiam debitam exhibentes, si in ipsius provincia remanere voluerint, ejus monita et praecepta reverenter suscipiant et observent.

DXXXVIII. Ecclesiam S. Rumaldi Mechliniae, olim collegiatam, nunc metropolitanam, cum omnibus suis possessionibus ac decimis, in protectionem apostolicam recipit. (Anno 1145-53.)[MIRAEUS, Opp. dipl. IV, p. 19, ex archivis capituli metropolitani.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, ROBERTO decano ecclesiae Mechliniensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonicam vitam professis, in futurum.

Desiderium quod ad religionis propositum, et ad salutem animarum pertinere monstratur, auctore Deo, sine aliqua est dilatione complendum. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino estis mancipati obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus: statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona ecclesia Mechliniensis in praesentiarum juste et canonice possidet, seu in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis divina suffragante gratia, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: altare Mechliniensis ecclesiae cum appendiciis suis, videlicet Musena, Hanswick, Battala, Dungina, sub censu quatuor marcarum a Cameracensis ecclesiae canonicis vobis concessum et ab episcopo confirmatum; Haveram, Hockenselam, Schellam, sicut ab episcopo Nicolao vobis concessa sunt, et scripto suo confirmata, scripti nostri pagina confirmamus; duas partes decimae de Henghen, de Havesdunck, de Heffena, de Humbeca, de Rumesta, de Mortezela, de Hanswic, de Hockenzela, de Havera; tertiam partem de Humbeca ( Humbech S. Martini ); quartam de Bolembeca, et Cobbinghem. Allodia vestra cum suis usuariis in agrestibus, in aquaticis et silvestribus, videlicet XII mansos in parochia Mechliniensi; in Leghem duo bonaria, Gherdeghem I, domistationem in Mechlinia, solventem XIV denarios; in Humbeka duos mansos, in Hockezela XIV mansos, cum forinsecis exceptionibus, in Odeghem V solidos et duos denarios et duos arietes; Crondeghem IV solidos et duos denarios et unum arietem; Bastela XII denarios; Henghen IX solidos; Burna duos solidos et tres denarios; Liezela XIV denarios et arietem; Kalsvoert XVI denarios; Puderse XVIII denarios; Heffena II solidos; Herenthals XIII denarios; Gersdeghem X denarios; Cobbeghem XI solidos; Lempst XII solidos et VI denarios et decem arietes . . . . Untho X solidos et VI denarios, et pro arietibus IV solidos; Baeleghem X denarios; Havera VII solidos et VI denarios et panadium et forinsecas acceptiones. Hanswic III solidos et VI denarios; Hoigar IV denarios; Aldeghem IV denarios; Turnholt XII denarios; Visplica XII denarios; Morcesela X solidos et novem denarios, et pro arietibus XXXII denarios.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum locum temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et episcopi dioecesani canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eamdem temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Datum, etc.

DXXXIX. Possessiones ac privilegia abbatiae S. Cornelii Ninovensis confirmat, eamque recivit in protectionem sedis apostolicae. (Anno 1145-53.)[MIRAEUS, Opp. dipl. I, 530, ex arch. capit. met.] Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam B. Cornelii ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona impraesentiarum eadem ecclesia juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Totam decimam ejusdem villae cum appendiciis suis, Herlincoven, cum tota decima; Lidekerkensem ecclesiam cum tota decima et appendiciis suis, scilicet Lombeca, Strithem, partem decimae apud Menz, curtem Netherwich, cum prato, piscatione in Tenena ubique, cum advocatia; duo molendina cum mansis juxta ecclesiam Ninivensem, curtem Rubroc cum circumadjacentibus terris et silvis, terram Hugonis Gantis et fratris ejus Gisleberti, silvam Mentogh a Gerardo advocato emptam; curtem Wendecote cum circumadjacentibus terris et pratis; haereditatem Henrici conversi de Herlincoven; allodium de Rosilar cum nemusculo Stonbecca, allodium quod dedit Herbrandus de Merbeca; terram cum silva Gualteri de Curia, terram quam dedit Theodericus de Inferno. terram quam dedit Castellanus Bruxellensis, assensu Guidonis et Gualteri de Hosdem; apud Senesiam, terram quam dedit Uffo Pauper, assensu fratris Gislardi; apud Arken, terram quam dedit Albericus cum silva et prato apud eamdem villam. Sane agrorum vestrorum, quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas exigere praesumat. Prohibemus quoque ut nullus fratrum post factam ibidem professionem, absque abbatis sui permissione ex eodem claustro audeat discedere; discedentem vero, absque litterarum communium cautione nullus suscipere, vel retinere praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

DXL. Privilegium pro ecclesia S. Laurentii Januensi. (Anno 1145-53.)[UGHELLI, Italia sacra, IV, 865.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri SYRO Januensi archiep. ejusque successoribus canonice substituentis, in perpetuum

Ex commisso nobis a Deo apostolatus officio, fratres nostros episcopos tam vicine quam longe positos debemus diligere, et Ecclesiis in quibus Domino militare noscuntur, suam justitiam conservare, et quemadmodum fratres vocamus in nomine, ita nihilominus comprobemus in opere. Eapropter, venerabilis frater in Christo Syre archiepiscope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et gloriosi martyris Christi Laurentii, et S. Syri Ecclesiam, cui Deo auctore praesides, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice possides aut in futurum rationabilibus modis, Deo propitio, poteris adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Redditus videlicet de mari, et decimas quae ab hominibus civitatis et totius episcopatus Januen:, ab antiquis temporibus praedecessores tui, et ipse hactenus quiete possidetis, de illis scilicet hominibus qui a portu Pisano in orientem, et a portu monachi in occidentem, seu in terram Saracenorum, vel Christianorum extra praenominata loca maritimas negotiationes exercent. Castrum S. Romuli cum suis pertinentiis. Castrum Molacianense cum curte, molendinis et pertinentiis suis, curtem Bazali, curtem de vico Molatio. Curtem de Bavoli. Curtem de Nervi. Castrum Medolici cum curte et pertinentiis suis et molendinis. Curtem S. Petri de Arena cum suis pertinentiis. Domum cultam de S. Vincentio cum molendinis, et quidquid habes in Corti. Curtem S. Michaelis in Lavania, et domum cultam juxta mare, et quidquid habes in valle Lavaniae, et Sigestri, medietatem de Roccataliata cum medietate montis de Comalio.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat, etc. Salva, etc.

Si qua igitur, etc. Amen.

DXLI. Ad Villanum Pisanum archiepiscopum. (Anno 1145-1153.)[GATTULA, Hist. Casin. 155.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri VILLANO Pisano archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Adversum venerabilem fratrem nostrum A. Sulcensem episcopum dilecti filii nostri Raynaldi Cassinensis abbatis querelam frequenter accepimus, quod ei de sex ecclesiis, videlicet S. Vincentii de Taverna, S. Mariae de flumine tepido, S. Marthae, et S. Pentaleonis de Olivano, et S. Georgii de Tulvi, et S. Mariae de Palma, quas ad jus monasterii sui asserit pertinere, injuriam faciat, et eos per violentiam et injuste detineat. Quia ergo eidem monasterium ad jurisdictionem B. Petri speciali praerogativa pertinere dignoscitur, et in sua ei justitia deesse non possumus, nec debemus, per praesentia scripta fraternitati tuae mandamus, quatenus praedictum fratrem nostrum proximis Kalendis Maii pro eadem controversia terminanda ante tuam praesentiam evoces, et allegationibus ac rationibus utriusque partis diligenter auditis, recognitis, per judicium vel concordiam eidem causae finem debitum, Domino auctore, imponas. Praedicto siquidem termino memoratus abbas pro eadem causa sufficientes personas ad tuam praesentiam destinare curabit, nihilominus quoque tibi mandamus, ut controversia, quam Turritanus archipresbyter adversus monasterium S. Mariae de Thergo super ecclesia S. Petri intra Cingla, et S. Mariae de Tanache in praesentia praedecessoris tui sanctae memoriae Balduini archiepiscopi movit, justitia mediante, studeas definire. Praeterea sententiam quam super judicio quondam Constantini de Athena beato Benedicto fecisse dignoscitur, tua fraternitas promulgatum digno effectui mancipari, et firmiter observari.

DXLII. Ad archipresbyterum tituli Sancti Marci, (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXI, 629.] Super controversia obedientiae exhibendae, quae inter vos et capellanum de Pinea agitari dignoscitur, ecclesiae Sancti Marci prospicere cupientes, per praesentia vobis scripta mandamus quatenus eum districtius moneatis ut secundum antiquam et rationabilem consuetudinem, vestrae ecclesiae obedientiam promittere nullatenus contradicat. Si vero vestris monitis super hoc obedire contempserit, sententiam quam in ipsum et praefatam ecclesiam de Pinea juste tuleritis, nos, auctore Deo, ratam habebimus.

DXLIII. Ad Arditionem Romanae Ecclesiae subdiaconum et magistrum Omnibonum. (Anno 1145-1153.)[ Ibid., 363.] Litteras benignitatis tuae benigne accepimus, in quibus utrum in causa, quae vertitur inter venerabilem fratrem nostrum G. Bononiensem episcopum, et dilectum filium nostrum Paduanum abbatem, sub vestro examine jusjurandum de calumnia praestari conveniat, requisisti. Sane Romana Ecclesia, in quibus causis de decimis Ecclesiarum et rebus spiritualibus tantum agitur, juramentum calumniae nec dare, nec recipere consuevit. Et quidem hujusmodi causae non ex legum districtione, sed canonum aequitate finem debitum sortiuntur. Canones autem juramentum calumniae nulli prorsus indicunt. Unde de juramento calumniae praestando contentione dimissa, ad ulteriora fraternitas tua procedat.

DXLIV. Ad Aesculapium presbyterum. (Anno 1145-53.)[ Ibid., 326.] Juvenis ille qui puellam nondum septennem duxit, quamvis aetas repugnaret, ex humana tamen fragilitate tentavit quod complere non potuit. Quia igitur in his quae dubia sunt, quod certius aestimamus, tenere debemus; tum propter honestatem Ecclesiae, quia ipsa ipsius conjux esse dicitur, tum propter praedictam dubitationem, mandamus tibi, ut consobrinam ipsius puellae, quam postmodum duxit, ab eo dividas.

DXLV. Ad universum clerum.--De raptoribus, et ecclesiarum violatoribus, et quando post peractam poenitentiam sit neganda sepultura ecclesiastica, nisi satisdent de damno restituendo. (Anno 1145-53.)[ Ibid., 390.] Super eo quod de raptoribus ecclesiarum, atque presbyteris qui poenitentiam eis injungere et oblationes eorum contra statutum nostrum suscipere attentaverint, a nobis communi deliberatione statutum cum fratribus nostris statuimus, et constitutionem ipsam, sanctorum Patrum vestigia subsequentes, auctoritate Dei et sanctorum apostolorum Petri et Pauli pariter confirmamus: statuentes, ut quicunque ex his raptoribus, qui in urbe, diabolo suggerente, violenter surrexerint, in rapina, sive in ecclesiarum violatione manifeste est deprehensus, vel amodo fuerit, nisi ablata prius restituat, si poterit, vel emendandi plenam securitatem fecerit, poenitentiae beneficium ei penitus denegetur. Si vero usque ad obitum, quod absit, in sua contumacia duraverit, et in extremis positus, poenitentiae remedium humiliter postulaverit: si emendationem vel emendandi securitatem praestiterit, ac fidejussores, qui ablata restituere debeant, idoneos dederit, ei poenitentia et ecclesiastica sepultura concedatur. Qui autem in sanitate, obstinata mente non poenituerit, vel emendaverit, et in morte securitatem ac fidejussores, sicut diximus, praestare nequiverit, [ f. supp. his] solemnitas poenitentiae parum prodesse, sicut credimus, videtur; sed viaticum non negetur, ita tamen, ut nullus clericorum sepulturae illius intersit, nec ejus eleemosynam accipere praesumat. Quod si qui presbyterorum vel clericorum contra statutum nostrum in vita vel in morte poenitentias dare, aut sepulturae illorum interesse, vel eorum eleemosynas accipere attentaverint, seu hujusmodi rapinae participes inventi fuerint, ordinis sui damnum irrecuperabiliter patiantur, et beneficio ecclesiastico careant

DXLVI. De testibus adhibendis in causa separationis propter cognationis propinquitatem. (Anno 1145-53.)[MANSI, Concil., XXII, 309.] Quoties aliqui separantur propter cognationem propinquitatis, vel consanguinitatis, tribus testibus adhibitis affirmari debet, qui de eadem consanguinitate supersunt: vel a duobus, vel tribus testibus senioribus et melioribus ejusdem loci probari debet. Probatio autem testium debet fieri duplici juramento. Testes enim debent jurare, se neque privato odio vel amicitia, neque pro auro, neque pro aliquo commercio quod habuerint, vel habituri sint, ad hoc juramentum esse inductos. Postea debent jurare, sicut ipsi dicunt, sic se rei veritatem accepisse a majoribus suis, et ita esse.

DXLVII. Thebaldi episcopi Parisiensis et canonicorum S. Genovefae litem de paroecia ecclesiae S. Joannis decernit. (Anno 1146-53, Jan. 8.)[ Cartulaire de Notre-Dame de Paris, I, 30.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, THEOBALDO Parisiensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Ne oblivionis obscuritas per dissuetudinem humanis mentibus ingeratur, quod super causarum litigiis judicatum fuerit vel decisum, scriptura debet memoriae commendari, ut per hoc secutura posteritas habeat quid futuris temporibus evidenter agnoscat. Qualiter igitur controversia, quae inter te ac filios nostros canonicos Sanctae Genovefae, super parochia ecclesiae Sancti Joannis, agitabatur, in nostra fuerit praesentia terminata, praesentis scripti serie praecepimus adnotari. Asserebas, siquidem, tu frater episcope, quoniam jus quod habebas, in eadem parochia praedicti fratres tibi nullo modo exsolvebant, et cum constaret quod ad te parochia pertineret, sacerdotem, qui eidem parochiae spiritualia ministraret, curam animarum a te debere suscipere affirmabas. Dicebas enim, quia si qui erant in eadem parochia ligandi vel solvendi, presbyter qui pro tempore eamdem parochiam gubernabat, ad tuum mandatum ligabat vel solvebat. Sponsas quoque benedicendas, benedictionem, mulieres de partu surgentes, purificationem, et qui apertis criminibus tenebantur in ecclesia matrice poenitentiam percipere asserebas. Canonici autem quae a te asserebantur non negantes, dicebant quod servitores canonicorum, qui in eadem parochia consistebant, per canonicos et non a Parisiensi episcopo solvi consueverant vel ligari: et presbyter qui in eadem ecclesia ministrabat, a XI annis retro et ante, a decano S. Genovefae, et non ab episcopo, curam animarum susceperat. Nos igitur super his tam tuas quam praedictarum fratrum rationes plenarie cognoscentes, fratrum nostrorum communicato consilio, judicavimus quod sacerdos, qui debebit eidem parochiae deservire, sive sit regularis canonicus, sive non, a te, frater episcope, curam animarum suscipiat, et supradictos parochianos, ad mandatum tuum, liget et solvat. Si vero tu in aliquem ejusdem parochiae vel in omnes excommunicationis vel interdicti sententiam, emergente causa, promulgaveris, sacerdos, donec ipsa sententia relaxetur, nec excommunicatis, nec interdictis divina officia celebrabit. Benedictiones sponsarum, purificationes de partu surgentium, publicas poenitentias idem sacerdos non usurpabit. Porro, si praedictae capellae sacerdos talis aliquando repertus fuerit, qui divina ministrare non debeat, tu illud abbati et fratribus suis nuntiare debebis, et illi, veritate cognita, eo amoto, alium tibi praesentent, cui animarum curam committas. Qui tamen presbyter tibi nec circatam, nec synodaticum solvet.

Nulli ergo hominum liceat hanc nostrae definitionis paginam temerario ausu infringere, etc.

Datum Laterani, sexto Idus Januarii.

DXLVIII. Ad Bertoldum abbatem et fratres Cellae Wirzeburgensis. (Anno 1146-1153, Jan. 11.)[HUGO, Ann. Praem., I, Pr., p. 385.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BERTHOLDO abbati de Cella ejusque fratribus, salutem et apostolicam benedictionem.

Omni tempore sacrosancta Romana Ecclesia pro religiosorum necessitatibus, et temporaliter et spiritualiter consuevit esse sollicita, et quanto eos terrenorum curam amplius abjecisse conspexit, tanto gratiora semper eis studuit pietatis ac misericordiae solatia exhibere. Hujus nimirum solitae benignitatis intuitu nostri antecessores inducti, discretione praevia, misericorditer statuerunt, ut religiosi viri novalium suorum dare decimas non cogantur. Quoniam ergo beneficia pietatis et maxime quae religiosorum necessitatibus exhibentur, fraterna charitas non patitur deperire, sanctaque praedecessorum nostrorum instituta semper debent illibata persistere. Nos bonae vestrae religionis odore respersi, auctoritate apostolica inhibemus ut de novalibus vestris sive de nutrimentis animalium vestrorum nullus omnino a vobis decimas praesumat exigere. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, et secundo tertiove commonitus, temeritatem suam satisfactione congrua non correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in extremo examine divinae animadversionis subjaceat ultioni.

Datum Laterani, III Idus Januarii.

DXLIX. Hugonem archiepiscopum Viennensem reprehendit quod fratribus Cisterciensibus et Cluniacensibus injurias inferat. (Anno 1147-53.)[ Bibliotheca Cluniac., p. 902.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HUGONI Viennensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto persona tua ampliori religione cognoscitur decorari, tanto gravius ferimus, cum per te religiosi Deumque timentes viri contra justitiam infestantur; et tu super hoc tam a vicinis quam longe positis infamaris. Cum enim tui habitus consideratio te ad religionem diligendam deberet accendere, et ad ipsam propagandam studiosius invitare, tu Cistercienses et Cluniacenses fratres, sicut frequentes querimoniae indicant, nequaquam protegis, sed impugnas: et Cluniacenses fratres, quos propensius deberes diligere, nihilominus inquietas.