Gallia Christiana 1715 01/Cadurcensis

Denis de Sainte-Marthe

Gallia Christiana - T. 1 (1715)

Ecclesia Cadurcensis (col. 115-196)

◄   Ecclesia Mimatensis

Ecclesia Ruthenensis   ►

ECCLESIA CADURCENSIS. EX Ivona urbs Cadurcorum princeps & caput, nobili episcopatu & acadcmia insignitur. Ca> J durci autem inter Aquitaniæ pnmæ populos numerantur, parebantque Arvernis, ex Julii saris Commentariis, apud quem celebris est Lucterius Cadurcus, qui Ruthenorum civitatem, missus a Vercingentorige Arverno, cum copiis, ipsi conciliavit. Cadurcinus pagus clauditur ab Oriente Ruthenis & Arvernis, ab Occidente Petrocoriis & Aginnensibus, a Septentrione Lc- movicibus, a Meridie AlbigensibuS & Tolosatibus >*quoS limites constituit Plinius lib. IV. hili, nat. c. 19. Rursus, inquit, Narbonenst provincia contermini Rutheni, Cadurci, Nttiobriges, &c. Cadurcos olim militia celebres fuisse, sæpius non obscure signisicat J. Cæsar in suis de bello Gallico commentariis.Divonæ urbiS nomen Ptolemæo, & aliis veteribus notistimum sumitur a famoso fonte Divona dicto (quasi diceres Deorum fontem) qui tanta vi prorumpit ex radice mon- tis extra urbiS pomeria, ut aquæ impetu quatuor molæ vertantur ( nunc fontem Cartusiensium appellant.) Hinc divinum aliquid huic inesse fonti Fabulabantur ; uti de alio fonte cognomine Canit AusoniuS in descriptione Burdegalæ : Divona Celtarum lingua fons addite divis. Antiquam Divonæ nuncupationem vergente ad ruinam imperio amisit hæc urbs, & nomen Celticum deponens, a populis quorum primaria est civitas ( uti ceteris fere contigit) nomen sumnt j & posterioribus seculis Cadurcum appellata est, quam sic vocat Gre- gorius in historia libro III. cap. 12. & lib. IX. cap. 20. ubi habetur exemplar pactioniS Guntramni & Childeberti regum, qua conventum, ut Cadurcum civitatem cum terminit & cuncto populo suo domna Brunichildis in prasenti insua proprietate recipiat. Inter nobiles Aquitaniæ urbes annumeratur ab Aimoino lib. 1. cap. 4. Jn Aquitania, inquit, continentur urbes egregia Narbona, Arvernus, qua nunc Clarus-mons vocatur, Cadurx*, Tolosa, Gavalis, Rothenus, Lemovis, Tetragorica. Magna porro olim dignitate fulsifle Cadurcum, conjicere est adhuc ex amphitheatri & thermarum quibusdam arcubus etiamnum exstantibus. Effodiuntur quotidie numismata veterum imperatorum, & vario opere pavimenta tessellata, in ea parte civitatis quæ aratur, intra pomeria, ut advertit Marcus-Antonius Dominici CadurcensiS jurisconsultus, libro de sudario a capitis Christi. Olitis al. Oltis, & Oldus fluvius, cujus littora in urbe tribus pontibus lapideis junguntur, eam pene totam sinuoso cursu complectitur. Illustrata est morte clari rhetoris Tolosa* tum nomine Exuperii, quem suis versibus celebravit Ausonius. Posterioribus feculis nobilitata fuit ortu Jacobi de Ossa, qui post varias dignitates ecclesiasticas susceptas pervenit ad omnium apicem, summum videlicet pontisicatum sub nomine Johannis XXII. Hic, ut patriam suam decoraret, academiamapud Cadurcos instituit, anno 1331. quæ variis temporibus eruditisiimo$ utriusque juris doctores protulit, Goveanum, Cujacium, Franciscum Roaldenum a Scævola Sam- marthano in elogiis lib IV. $. 1. publice laudatum ; Benedictum, Gerardum Vacceum, Johan- nem Costam, Emundum Merilium, aliosque plurimos. Falli interea Bzovium manifeste apparet, dum ait Cadurcos fuisse donatos episcopatu per eundem Joannem XXII.quod de academia interpretandum est, non de sede pontificia, antiquis pridem monumentis, & religione christiana insigni : vetus enim epinioest apud Cadurcenses, a S. Martiale, quem pro suo primo episcopo habere ambiunt, majorem basiucam D. Stephano fuisse consecratam, qui nunc etiam cathedralis est ecclesiæ patronus. Capitulum Caturcense constat quatuordecim canonicis, quorum primus est episcopus, alii duosunt dignitates, nempe archidiaconus major & archidiaconus de Tornesio ( DeTournus) ; duo alii nuncupantur officia, scilicet cantor & cancellarius : reliqui novem sunt simplices canonici. Sunt insuper 4. hebdomadarii, 14. præbendati, 12. capeUani, e quibus octo Nostræ Do- minæ nuncupantur, duo sacellani de Casettis, & duo de Montebruno. Collatio 13. canonicatuum pertinet ad episcopum, capitulum disponit de aliis sacerdotiis, sive, ut aiunt, beneficiis. An. 1391. erant fex archidiaconi & unus operarius ; 1. archidiaconus Caturcensis ; 2. deTornezio ; 3. de Figiaco ; 4. S. Cereni ; 5. de Vallibus, & 6. de Montepensato. Canonici gestant pelliceum villosumque amiculum cinerei coloris, ut in aliis cathedralibus, hebdomadarii vero rufum sive subrufum, præbendati nigrum, capeUani candidum. .Hocsudariumpatant Uludcflc, quotis. Jobanacsdicit fuiiTc super caput Demini, J.natumquc Cadutcensi « cclcfiatab Carelo Magno traditur. 117 ECCLESIA CADURCENSIS. u » In diacefiCadurcenstsunt archiprejbyteratus fecmemes : 1. Archiprcsuytcratus Cadurcensis, unitus ecclesiæ S. Andreæ in urbe. 2. De Liisecgio, Luz.ech. 3. Dc Bclayco, Belaye. 4. De Pcstilhaco, rejlillae. j. Dc Salviaco, Salviae. 6. Dc Gordono, Gourdon. 7. De Giniaco, Giniae. 8. DeTcgra, Tirgn ». 9. De Figiaco, Figeae. 10. DeCaiarco. Cajare. 11. S. Cirici, S. Cirq. 12. Dc Montcpezato. Montpez.at. 15. DeMoyssaco. Moyssae. 14. De Vallibus. Faux ou Lauzærte. Sub his archipresoytcratibus sunt parochiæ circiter 700. Episcopus titulo comitis gaudet, & in argumentum hujus dignitatis, uti notat AndreasQuer- cetanus, quando solcmnirer celebrat, habet juxta se gladium, galeam, digitalia & tibialia ærea, aliaque ad armaturam militum spectantia. Ecclesia Caturcensis suberat archiepiscopatui Bituri- censi, antequam Albiga in metropolim erigeretur i nunc autem huic subjicitur in ipiritualibus, uti Tolosano parlamento in temporalibus. Sunt in diœcesi quinque canonicorum collegia : Apud Montem-Fesatum 12. canonicorum, ad laicalem collationem ; Vigani 12. canonicorum, quorum abbaSestepiscopusipse ; Castri-novi de Bretcnou > Castri-novi de Monte Ratherii, & Rupis amatoris, cujus abbas episcopus Tutelensis. Domus vero religiosæ in urbe sunt Cartusiensium, Prædicatorum, Minorum, Eremitarum S. Augustini, Carmelitarum communis observantiae, & Discalceatorum, Redemtionis captivorum de Mercede, Capucinorum ; quibus accedunt Canonici Regulares, Jesuitæ, & seminarium quod administrant Misiionarii, & prope Caturcum Recollecti & quinque Eremitæ. V irginum coenobia in urbe inhabitant Benedictinæ B. M. Deauratæ, canonicæ Regulares sancti Desiderii, sorores S. Claræ, & Uriulanæ, quibus adde fcholas Christianas. De abbatiis & de his qui eas rexerunt aut regunt, infra seorsim agemus. At prius episcoporum historiam accurate litteris mandare conabimur, de quibus Guillelmus de laCroix causarum in Cadurcensium curia patronus, justum volumen edidit. Horum quoque præsulum tabulam chronologicam conscripsit Johannes Vidal ; quas lucubrationes conlulere non omisimus. At ex veteribus instrumentis pracipuum ad hoc opus subsidium hausimus. Fræmonere debemus in monasterio S. Michaelis ad Mosam coli S. Anatolium, quem dicunt Cadurcorum fuisse episcopum, cujus depositio celebratur die septima Februarii, ejusdemque transiatio die 2I.Octob. cum officio proprio, sed non ita vetusto, in quo legitur S. Anatholium, grastantibus in territorio Cadurcensi infidelibus, mortem obiisse, quem in vineis urbi vicinis sepe- Dre esam coacti sunt. Inde corpus ejus tranflatum est ab Hermengaudo abbate S. MichaSlis in Lotharingia, qui ab Carolo Magno Cadurcensem urbem tunc obsidente illud miraculorum fama detectum obtinuitssed de hoc episcopo Cadurcensi nulla in ipsa diœcesi exstat memoria. Noster D. Edmundus Martenne ex codice 800. annorum eruit vitam cujusiiam sancti Allogiost episcopi Cadurcensis, cujus alibi nulla habetur mentio : ex hac autem vita non potuimus diseere quo tempore vixerit : quapropter ejus acta inter instrumenta rejecimus. EPISCOPI CADURCENSES. I. s. G E N U LFU S. S. Genulsus vulgo primus hujus ecclesiæ præsul, in siicris diptychis collocatur, & a Sixto pontifice in Gallias missus medio circiter III. i leculo asseritur. Hujus natalem diœcesis annua celebritate veneratur xvI. cal. Februarii. Est in Biturigibus vetus abbatia sancti Genul- si, quæ prius Stradense monasterium vocabatur, mutavitque nomen, eo transiatis anno circiter.870. sancti Genulfi siicrisreliquiis. Meminit Guillelmus Cruceus antiqui monasteni sancti Genulfi nomine nobilitati, Cujus ait videri adhuc rudera non procul a Teminis. II. Exuperius. Secundus locus in indicibus datur Exuperio, circa annum 339. In quibusdam tamen schedis occurrit mihi quidam Gausbcrtus episcopus Ca- Tomus 1. durcensis anno circiter 301. cujus nomen legi aiunt in veteribus inscriptionibus arcuatæ structurae majoris ecclesiæ. Ceterum J. Vidal refert Exuperium docuisse rhetoricam publice Burde- galæ, Tolosæ& Narbonæ ; quæ est etiam Cru- cei sententia. Uterque vero nititur Ausonii * testimonio, qui Exuperium Burdigalensem rhe—’ torcm docet factum Hispaniarum præsidcm, auctoritate Dalmatiorum Cæsarum, quos in bonis litteris & rhetorica instituerat, &expræ- side vocatum ad Jedem cadurtam, in ea tempora vitæ absolvisse. At hanc laudem annalium ecclesiasticorum parens Baronius transfert ad alium Exuperium Tolosanum episcopum, ab Hieronymo præsertim celebratum. Sed quomodo is in Jede Cadurca vitæ finem nactus est ? Attamen censemus Ausonium locutum de alio Exuperio, quam episcopo ; qui dives factus in magistratu apud HilpaniaS gesto tranquilla vita H ij IIO ECCLESIA CADURCENSIS. 12.0 tempora finivit apud Cadurcos, ubi sedem fixe— I. rat. III. FLORENTIUS. Is anno 370. scdisse dicitur i ad quem Pau- linum Nolanum episcopum scripsisse epistolam * refert Rosveidus. Quamquam non ita certum ibi agi de Florendo Cadurcorum episcopo. IV. A LIT H 1 u s. Alithius celcbranir a Paulino presoytcroanud Gregorium Turon. lib. 2.cap. 13. tanquamdig- nislimus fidei rcligionisque custos, cum Exupe- rio Tolosano, &c. cui & scripsisse sanctum Pau— 1 linum Nolanum epist. 31. conjicit Cruccus a. Idem scriptor & JonannesVidal inter Alithium & Boetium ponunt Capuanum episcopum, a quo S. Sacerdotem Lemovicum episcopum institutum esse docent breviaria Petragoricense & Le- movicense. Eum ponimus post S.Desiderium. V. B o E T IU s. Boetius subscripsit synodo Agathensi anno , 506. & Aurelianensi 1.511. episcopus ecclefia Ca- , durcina dictus in hac subscnptione, & episcopus de Cadurcis in priori. VI. SUSTRATIUS. Sustratius suo chirographo firmat canones concilii Aurelianensis II.an.533.ac per Vincentium prelbyterum tertio subscripsit an. 538. nec- non quarto per Minutulum presoy terum anno 541. VII. MAXIMUS. Hic episcopus simul dictus Leucadius inter- • fuit Aurelianensi concilio quinto an. 549. VIII. MAURILIO. De hujus præsulis patientia, morbis, volun— ] tariisque cruciatibus ita loquitur Gregorius Turon. fib. 5. hist. Maurilio Cadurcensis urbis episc copus graviter agrotabat ab humore podagrico, sed supernos dolores quos ipfie humor commovit, magnos fibi cruciatus addebat i nam fiape candens ferrum tibiis acpedtbus defigebat, quo facilius cruciatum fibi amplius adderet. Ante mortem sibi successorem in Cadurcina sede designavit Ursicinum eximiæ pietatis virum, ne in manus ambitiosorum veniret. IX. S. URSICINUS. De hoc episcopo audiendus est Gregorius Turon. loco sopra laudato : Cum episcopatum ejus (Maurilionis) multi expeterent, ipfe^rficinum qui quondam referendarius ’Vltrogotha regina fuerat, elegit, fluem dum adhuc viveret, benedici deprecaris, migravit a seculo. Fuit autem valde fleemosunarius, infcripturis ecclesiasticis valde in- 4 Utrum Paulinus presbyter idem sit ac Nolanus episcopus, dis- putatur. Eundem cssc verisimillimum est. Alithium presbyterum ob fcriprurarum fandarum scicntiam laudat Hieronymus initio epistolae ad Algafiam ; fed minime dicit cum duxifle Rufinam filiam fanctje Paulae, ut quidam volunt. Idem Hieronymus in epitaphio fandæ Paulæ, quod mifit ad Eustocliium, rccensot 01nr.es Paulæ liberos, in his Rufinam, quam dicit immatura morte raptam, nulla fa&a mentione nuptiarum. Scius facit dc

? a loqucns que Pammaclno collocata fuerat. structus, ita utseriem diversurum generationum » yfcit in libris veteris Testamenti describitut, quod a multis difficile retinetur, hic plerumque memoria recenseret. Fuit etiam & in judiciis justus, ac defendens pauperes ecclefia sua de manu malorum judicum, juxta illud fob •• Conservavi egenum dc manu potentis : & inopi, cui non erat adjutor, auxiliatossum : Os viduæ benedixit me, cum essem oculus cæcorum, pes claudorum & invalidorum pater. Controversiam illi movit Innocentius Ru- thcnensis Præsul, repetendo aliquot parochias^ suæ diœcesis ; placito autem metropolitani, epil- coporumque provinciæ diremta legitur apud Gregorium lib. 6. Innocentius Gabalitorum comes, , inquit, eligitur ad epis copatum, opitulante Bruni- childe regina. Sed afsumto episcopatu, consestim ’Ursicinum Cadurcina urbis episcopum lacessere coepit, dicens quia dioeceses Ruthena ecclefia debitas retineret.’Unde factum est, ut diuturna intentione gliscente, post aliquot annos conjunctus metropolis* cumsuis provincialibus apud urbem Arvernamre—’ fidens c judicium emanaret, scilicet ut parochias quas nunquam Ruthena ecclefia tenuisse recolebatur, reciperet, quod it a factum est. Sanctus præsol in iram Guntramni regis in* currit, qui coacto concilio Matisconensi II. egit ut abepiscopis damnaretur & excommunicaretur, uti narrat Gregorius Turon. lib. 8. histor. Pro eo quod Gur.dobaldum excepisse publice est confessus. Accepto hujufmodi placito, ut poenitentiam tribus annis agens, neque capillum neque barbam tonderet, vino & carnibus abstineret » missas celebrare, clericos ordinare, ecclefiafque & chrifma benedicere, eulogiafque dare penitus non auderet : utilitas tamen ecclefia, ficut solita erat, omnino exerceretur. Hanc sententiam tantum comminatoriam fuisse contendit Cruceus, quod huic synodo, a qua condemnatus dicitur, Ur- sicinus sobseripserit. Sed Faustianus durius habitus in hoc cœtu, nihilominus eidem nomen in signum consensus apposuit inter episcopos qui sedem non habebant. In actis episcoporum Autisiiodorensiqm c. 20. Desiderius Autiffiodorensis post Aunarium episcopus, commutationem fecisse dicitur cum viro apostolica Mammone ecclefia Cadurcina episcopo. Eum Ursicino coadjutorem datum fuisse con- t’icimus, ad episcopalia munia obeunda tempore mjus interdicti. X. E u s 1 j 1 u s. Eusebium sancto Ursicino datum fuisse suc- cessorem probant acta sancti Desiderii cap. IV. mox referenda. XI. RusTIcus. Ante episcopatum Rusticus frater S. Desiderii, de quo brevi agendum, archidiaeonatus officium in urbe Ruthena, & abbatiasub Chlotario* rege administraverat, ut legitur capite 1. vitæ S. Desiderii. Abbatis Palatini munus quod gesa sit Rusticus, erat pr.tesse clericis aut monachis, b Suspicatur noster Theodoricus Ruinart in suis notis ad hun< Gredoni locum, has Kiifle parochias qux Arificenfi cpiscopatui Qttnbutx erant, de quibus idem Gregorius 1. V. c. Hanccon-* jccturam haqfit ab Valefio ut ipso ukro profitetur. r In synodo m. Arvcns anao circiter $84.. m ECCLESIA CADURCENSIS. uz qui divina officia’persolvebant in regio palatio, 1 & in rebus sacris ministrabant. Ea enim fuit regum nostrorum pietas & religio, ut in palatiis, in castris etiam divinum officium diu noctuque cani curarent. Viri autem religiosi qui aut divinis laudibus concinendis in palatio vel castris operam dabant, aut pœnitentes reconciliabant, aut gestabant sanctorum patrocinia, abbatem suum habebant cui obedirent. Mortuo Eusebio antistite Caturcensi, qui successor in epijcopatum sanctæ memoria’Ursscini suerat, ei subrogatus est Rusticus. At post annum septimum in pastorali munere exactum, a sce- lestis & perfidis incolis interemtus est : Ob quod j conturbatio magna sucta est in ecclefea, non suium in urbe Cadurca, sed etiam in regit aula : st quidem vehementer ira regis commota, terribilia valde promulgavit pracepta, adeo ut alii obtruncati, alti interemti, alii exsulo damnati, alii etiam perpetua ob hoc fervitute addicti sunt, Jic quoque ut nunquam insempiternum ad libertatis statum meruerint pervenire ; ex laudata sancti Desideriivitae.5. Interfuerat synodoRemen- si anno 625. Cur autem synodum hanc non referamus ad an. 630. sed quinque annis citius, docebimus in Senoco Elulano metropolita. Legendus ea de re Carolus Cointius, qui eandem iynodum ad an. 625. revocat. Porro ex tempore celebrationis hujus fynodi statui potest cnro- nologia de episcopatu Rustici, & ejus fratris Desiderii. Rusticus, ex vita S. Desiderii octavum sui pontificatus annum incipiebat quando occisus est, tuncque Dagobertus inchoabat etiam octavum regni annum. Id autem intelligendum de regno Austrasiano, non de regno ampliori quod consecutus est post mortem Chlotarii patris, quæ non contigit nisi an. Christi 628. qui erat jam saltem quartus annus Rustici, cum interfuisset synodo Remensi an. 625. Si ergo co- incidunt anni pontificatus Rustici cum annis regni Dagoberti in Austria, cœpit sedere an. 622. Occssus est an. 629. mense Februario delinente, vel ineunte Martio, & Desiderius ei succeffit an. 630. inchoante in diebus solemni- bus Paschatis. Consule Mabillon. in dissertatione de anno & die ordinationis, &c. Dejidcrii Cad. tom. m. Analectorum p. (>1.9. XII. S. D E s I D E R I u s. S. Desiderius Obrege ( Albige) natus ex nobili genere, patre Salvio, matre Herchenefre- da, fratres illustres habuit Siagrium qui am- pliflimos geflit magistratus, & Rusticum, qui m episcopatu Cadurcensi fratrem suum præ- cessit. Desiderius vero qui in bonis litteris apprime fuerat eruditus, adhuc adolescens the- I saurarii regis * officio defunctus est ; quo in munere magnam prudentiæ, æquitatis ac integri* tatis laudem consecutus est. Neque vero rerum temporalium sollicitudo, studium colendæ virtutis ac pietatis in eo vel leviter imminuit. Mortuo fratre Rustico Cadurcorum episcopo, cujus cædem ad an. 629. referunt Cointius & Mabillon. Dagobertus rex filius Chlotarii II. scri- psitad S. Sulpicium Bituricensem episcopum de subrogando in locum Rustici Desiderio ejus fratre. Præterea præccptum direxit ad episco— ■ pos, duces cunctumque populum Galliarum, ea de re, ut doceret Desiderium, etsi adhuc laicum,’ ob angelicos mores &sucerdotalem conversationem non esse ab episcopatu arcendum tanquam neophytum ; maxime cum accessisset civium abba- tumqtie Cadurcorum consensos. Jam vero quanta sollicitudine commisii sibi gregis custodia— invi- gilarit, ejusque saluti prospexerit, non est facile dicere. Monastici ordinis propagationi studuit ; in primis sancti Amantii vetus monasterium non longe ab urbe denuo magnis sinntibus ædisica- vit, & prædiis dotavit ■> ad cujus dedicationem invitavit plurimos episcopos, in his Paulum Vir- dunensem, ut probat Desiderii ad eum epistola. Cum anno sui episcopatus 23. profectus esset- Desiderius ad Albitnse territorium paterna pos- sessionis invisendum, ibi in natali solo ad cœles- tem patriam evolavit, condito prius testamento, quo ecclesiæ suæ quidquid ex parentum successione, quidquid regio munere, quidquid propria comparatione adquistiiset, contulit. Eum obi isse xvn. calendas Decembris in confesso est apud omnes pene scriptores. De anno vero mortis discepta- tur. Annum hunc fuisse 654. docet Mabillonius analectorum tomo 3. Carolus Cointius vero anno 649. GuillelmusCave in historia litteraria, an. 652. scriptor vitæ S. Desiderii ait c. 19. eum profectum esse ad A lbiense territorium vi- sirandum an. xvn. Sigeberti regis, &sui pon-. tificatus xxIiI. Paulo post vero eum obiisse, ex rerum serie intelligitur. Emendat autem hunc scriptorem Cointius, & vultannum xvn. Sigeberti non anno xxm. episcopatus Desiderii, sed xxI. esse illigandum. Nobis sufficiat varias indicasse sententias, in quibus excutiendis diu immorari non licet. Ex nis tamen quæ supra præmisimus agendo de Rustico, ubi ostendimus anno 630. inchoato S. Desiderium factum , esse episcopum, liquet annum 652. fuisse vigesi- mum tertium ejus episcopatus, quo (anctus præsul profectus est ad territorium Albiensejpaulo post vero migravit ad superos ; hoc est vel anno eodem (^z.vel 653. incunœ.Corpus ipsius ad ecclesiam ejus munificentia prius insigni opificio cons- tructam, scilicet S. Amantii tselatum, ibidem multis fulsit miraculis. Vita ejus duobus com- prehensa libris edita est primum in Gallia chrif- tiana, an. 16^6. quam ad hagiographos amandandam cenluimus. Scripsit varias epistolas ad amicos Sulpitium Bituricensem episcopum, Da- donem seu Audoenum Rotomagensem, Paulum , Virdun. &c. quæ apud Canisium Antiq. Lect. tom. V. habentur, & in bibliotheca Patrum tom. VIII. Ibidem editæ sunt libro altero variorum ad illum epistolæ. Inter Usserii epistolas Hibernicas una exstat, scilicet decima, quæ est S. Galli ad S. Desiderium. XIII. Capuanus. Hunc episcopum, quem Cruceus, Chenu- tius, & Robertus in suis Cadurcensium pontificum indicibus, collocant anno 440. cum nostris Sammarthanis, quibus Cointius calculum addit, successorem sancto Desiderio da- mtiS. Errorem Crucei & aliorum arguit vitæ S. Hnj U4 E CC LESI A CAD URCENSIS. m Sacerdotis Lemovic, episcopi vetus exemplar, ex. quo liquet S. Sacerdotem S. Capuani fuisse dis- cipulum. Porro S. Sacerdos longe aberat a quinto seculo, quo vixisse sanctum Capuanum volunt laudati scriptores. Traditus est, inquit auctor vitæ S. Sacerdotis, puersancto Capuaho Ca- durcenst episcopo, viro inter prasules Aquitania pracellcnti, ut eum litteris & Christiana institueret disciplina. Sic igitur jam nominis dignitate, parentum nobilitate, dono regio, sancttque pra- sulis magisterio dilectus Domini Sacerdos decoratus est in infantia : unde venerabili Capuano, sub cujus degebat magisterio, admodum carus erat, & ei semper assistens, doctrinam quam ab eo hauriebat, insuo pectore recondebat. Memoratus autem Capuanus episcopusper angelicam admonitionem ordinavit eum levitam. Errafldi occasio- nem præbuit vitæ scriptor, tradens S. Sacerdotem noruisse sub Clodoveo I. cum vixerit regnante Clodoveo III. XIV. S. AMBROSIUS. Sedisse legitur in Cadurcina cathedra tempore Pippini regis, qui anno 752. rex est salutatus. De eo consulenaum vetus Sanctorale Catur- cense, ubi prasertim legitur, quod cum propter bona ecclesiæ suæ in eleemosynis expensa, ( molestiam pateretur a suis civibus, noctu se sub- duxerit, & in spelunca per tres annos latitarit, solis oblationibus tertio quoque die sumtis victitans, catena ferrea lu nbos pra.cinctus ; ex quo carcere divino indicio coactus est egredi ; moxque Romam petiit, & inde redux, prope Bituricam urbem animam exhalavit. Inseribi- tur Romano martyrologio die xvI. Octobris. Avarici colitur in ecclesia parochiali & abba- tiali Canonicorum Regularium ordinis S. Augustini, quæ ipsius nomen retinet. Ejusdem duplex elogium habetur tom. 2. bibliothecae Labbei. Obiifle creditur anno 770. Hoc loco quidam ponunt Aimatium seu Amatum episcopum ex sictitia inscriptione Anianensi, quem expungunt Cointius & Mabilloniu$. XV. A N G A R IUS. Angarius, al. Agamus & Avarnus, nunc fatis notus est ex veteri ejus instrumento pro Moilsiacensi monasterio apud Cadurcos, quod ex hujus loci chartario Mabillon.edidit in annalibus ad annum 783 a. n. 39. Datum est anno DCCLXXHI. (lege ex Mabill. DCCLxxxm.) domini Hludovici fecundo regni Francorum > id est Aquitanorum, inquit Mabillonius.Ex quo instrumento intelligitur hunc præsulem suam quoque ecclesiam locupletasse. Hujus episcopi mentionem facit vetus membranamonasterii Figiacen- sis de permutationecellulæ Ionante D. Martino sacræ, in qua fundata est abbatia, facta inter illum episcopum &Pippinum Aquitaniæ regem, cum ea subscriptione : Datum rv. cal. junii anno VI. * imperit Ludovici, — & vii. regni nostri. /b Irrepfic error in edendo instrumento hic laudato, nam pro 673, legendum 783. Ludovicus rex in diplomate indicatus cst Ludovicus Pius. b Comtius qui veteris schcdae Figiacensts de hac permutatione jauctoritar : cm admittit, putat fic emendandas chronicas notas.• s>Attitn anno vii. trnptrit b. Luduvia o 0* VI. rt^nt nofiri, Vide ad tonum 810. n. 17. Annotare hic haud erit inutile, in vita sancti Desiderii sieri mentionem Agarni episcopi ecclesiæ Cadurcensis, cum agitur de miraculis ejus, & sanitate virtute sancti hujus reddita Aredio Ruthenæ urbis episcopo, sic enim loquitur : Cum post aliquot dies urbem Cadurcam & medicum suum gratiarum jura soluturus invisure t, ea qua retulimus germano suo Agarno episcopo referre studuit. Ille vero dubius exstitit, nec mora & vehementsssuna febre correptus, non aliter fanari meruit s nist frequentissima repetitione crebris discurrentibus mijjis ad medelam B. Dest- derii sese convertens, ex corde conferret. Quamvis hoc loco A garnus non legatur episcopus Cadurcensis, id tamen satis innotescit ex contextu : nempe Aredius Cadurcum venit ad medici sui Desiderii sepulcrum, ubi A- garnum episcopum certiorem facit sanitatissuæ recuperat e ope sancti Desiderii. Cujus vero sedis episcopus erat ille, qui Cadurci manebat, nisi Cadurcinæ ? XVI. S T E PHANUs I. Nomen hujus episcopi occurrit in bulla Pas- chalis I. anno 822. de qua tamen silet Mabil- lonius ; an quia ei visa est parum certa ? sed

aliunde nobis innotescit Stephaniis episcopus, nimirum exhisc abbatum Figiacensium, quam 2. tom. Miseellan. inseruit Baluzius, ubiAimarus abbas legitur mortuus post annos 32. repi minis, temporibus Raimundi Tolosani comitis, & Stephani episcopi Cadurcensis, an. ab incarnar. Dominica octingentesimo quinquagesimo fecundo, indictione decima-quinta ; quæ temporis notæ siint optimæ. XVII. WILLELMUS I. Subscripsit hic præsul privilegio concesse monasterio Tornusiano, seu Trenorchiensi ) (Tournus) in conventu Cabilonensi anno 875. anno vero 876. canonibus & decretis Pontigo- nensibus ; postmodum an. 887. testamento Fro- tarii Bituricensis archiepisccjpi, quo concedit Garulfo abbati Belli — loci in Lemovicino tractu, res proprietatis suæ in comitatu Lemovi- censi ; nempe villam Orbaciacum. Vide Ma- billon. ad annum 887. n. 21. XVIII. GERARDUS I. Interfuisse legitur transiationi reliquiarum sancti Antonini, cum sancto Theodardo archie- piscopo Narbonensi, aliisque præsulibus. Se- ’debat adhuc anno 917. ex vetusto exemplari. XIX. A. seu AmbLARDus. Hic episcopus, cujus primam nominis litteram tantum tenemus, sedebat an 950. Rodulfo rege Francorum regnante, regni ejus anno v. quo testis suit donationis Soliaci*curtis, in vicaria de Casiliaco, factæ Aureliacensi monasterio, apud Justellum. Vide Mabill. ad 311.983.0. 36. In chartulario ecclesiæ Cadurcensis memoratur Amblardus Caturcensis episcopus scilicet, in instrumento Benjamin archidiaconi, mense Aprili anno VI11. sub Ludovico rege Transma- rino, qui regnavit post Radulfum. Hinc itaizr ECCLESIA CADURCENSIS. 11G 2ue conjicimus anonymum supra memoratum, .mblardum esse. Aliunde constat episcopum nomine Amblardum Cadurci sedisse anno sexto Radulsi regis ; uti legitur in quodam instrumento chartularii Cadurc.cujus excerptum vide inter instrumenta. In eodem chartulario noster D. JacobusBoyer legit Amblardum episcopum Cadurcensem viaticum dedisse sancto Geraldo comiti fundatori cœnobii Aureliacensis morti proximo. XX. BERNARDUS I. Bernardus episcopus Cadurcensis nominatur in testamento Pontii Raimundi comitis Tolosani, condito, ut censet Mabillonius, an. 960. Illa ecclefia de sancto Marcello Bernardo episcopo remaneat & poft mortem Bernardi episcopi, ipfa ecclefia sancti Salvii remaneat. N ide Mab. de re Diplomatica p. 572. XXI. Stephanus II. Antistes hic sedebat circa an. 960. occurrit- que ejus memoria in tabula Ranulsi de dono ecclesiæ sanctæ Mariæ de Artellis cœnobio Fi- giacensi facto. Adhuc sedebat anno 964. atti- gitque tempora Benedicti papæ V. juxta historiam Figiacensis monasterii tom. 2. miscellan. Baluzii, ubi legitur Calstonem abbatem sub Benedicto papa & Stephano episcopo Caturc. Fontense condidisse monasterium. XXI L F R o T A R I u S. Cadurcensem cathedram obtinebat Frota- rius an. 968. ut probat charta dedicationis ecclesiæ de Vairiaco, super fluvium Dordoniæ sundatæ, a Bernardo sancti Martini (Tutelen- fis) abbate, quam consecravit hic præsul, an. præsato indictione XI. regnante Lothario rege anno xv. quæ chronicæ notæ optime conveniunt. Chartam hanc damus inter instrumenta. Nju vixit ultra an. 990. ut mox ostendemus. XXIII. G AUSB E R T u S. Exstat tom. 8. Spicilegii forma electionis Gaus- berti episcopi in episcopumCadurcensem, ubi legitur

Vir inclytus Dagobertus (Dagbertus) prima sancta Bituricenfis ecclefia fedis archiman- drita, cognofcens obitum beata memoria Froterii episcopi suncta fedis Caturcensis ecclefia…….. in ipfius loco jubeo & absulutionem facio ad coepiscopos nostros eligere & benedicere Gausbertum anno D c C c cxc.Quæ charta inter nostras recusa nos docetI°.omissum fuisseFroterium seu Frotarium episcopum in Cadurcensitim catalogo. 20. Gausbertum alio ordine recensendum, quam in vulgatis horum præsulum catalogis. Gauiberti curam & sedulam operam in. visitanda sua diœcesi testatam facit cartul. Cadurc. ubi etiam le. gimus cellam quamdam in honore Dei genitricis Mariæ, in qua S. Karitas humata quiefcit, ab ipso fuisse dotatam. Ceterum vereor ne cbar- tæ quam laudamus subscriptiones vitiatæ sint. XXI V. B E R N A R D US II. De hoc episcopo sic loquimr Aimoinus Flo- riacensis lib. de vita S. Abbonis cap. 10. Bernardum pater Hugo haudinfimo^ inter proceres Aquitanicos ortus loco, ex copiosafiliorum caterva Deo obtulerat ad ferviendum, ac ad Floria- cense s ancti Patris Benedicti coenobium miferat litteris imbuendum. Suem hic totius bonitatis plenus Abbo ; ex pracepto abbatis sui honorabilis Richardi sufceptum valde dilexit, & in quantum temporis opportunitas adrifit, liberalibus artibus erudivit. Sed idem Bernardus, non longo annorum interjecto spatio, a patre suo evocatus, Solemnia- censi abbatia quam sunctus quondam construxit Eligius i est donatus. Ac non multo post Bellilocen- sem locum, quem ejus genitor jure belli armifque conquifierat victricibus, est adeptus b. Cui cum "Wilelmus comes Tolosunus, Caturcensem prasu- latum quem nunc regit, committere dijposuisset, & ob hoc tam ipse comes, quam & archiepiscopus Bituricensiumsub cujus dioecefi eadem ecclefia con- fifiit, non minimam pecunia summam ab eo exigerent, ad hunc alumnum suum, sanctum dirigit Ab- bonem, quid facto opus esset interrogans, ad quem ille caritativam direxit epistolam ita se habentem:Jiluia te divina pietasservumsuum multis honoribus admodum extulit, quos virtutum praro- gativa adeo ex colis ait te imitabilem prabeas pluribus bonis; hortor & admoneo ut tua memor professionis illos gradus excellentia appetas i in quibus Dominum non offendas. Post aliqua Aimoinus de itinere Hierosolymitano verba facienS, subjungit:Bernardus tandem aliquando bonorum hujus vita pertasus, videns multorum suigescere caritatem, & ideo superabundare iniquitatem, deliberavit animo, relictis omnibus qua possidebat Hicrosulpmam petere, ^uod iter apatre ejus, poenitentia voto, ante omnes fere in hoc tempore Gallia habitatores coeptum, ac percursutum suerats Nec tamen hoc abjque sui sententia didafcali, aut confilio, perficere difponens, ad Floriacum venit monasterium, se creta cordis sui, huic suo totius bonitatis patefacturus magistro. Ille, Hierofolymi- tano interdicto itinere, ne omnino ejus voluntati contraire videretur, Romam petere, montem Garganum adire concessit. Hactenus Aimoinus. Bernardus adhuc præerat an. 1005 ; quo Aimoinus scripsit vitam sancti Abbonis, ut ipse testatur his verbisiCaturceisscm prafulatum quem nunc regit ; proindeque successor ejus Deus-dedit minime cathedram hanc adeptus fuerat an. 1000. Beneficus fuit erga Cluniacum, quo tempore S. Odilo celeberrimum hoc osceterium moderabatur; habuitque imitatorem fratrem suum Robertum, ut docebit charta VI. inter instrumenta. XXV. Deus-DEDIT. Deus-dedit, al. Deodatus, interfuit dedicationi sancti Salvatoris Lemovicensis, anno 1028. & synodo Lemovicensi 11. anno 1031. die xvI 11. Novembris, in cujusseisione 2. refertur oratio quam habuit de sepultura ecclesiastica excommunicatis deneganda.Paulo antea eodem scilicet anno calendis Novembris sederat in sy* nodo Bituricensi pro asserendo sancti Martialis apostolatu habita. tb Erat de genere vicccomitum Combornii. b Erat etiam fimul abbas Tutclensis, ex notitia quam editam Ic^eS ia appendice » 4 Wn » V.awial. MaHJl. ooL 6^a> cUna 61. IZ7 ECCL E SI A CADURCE NS IS. 118 XXVI. BERNARDUS4 III. Certam temporis quo sedit hic episcopus, notam nobis suppeditant acta electionis Ictc- rii in Lcmovicensem episcopum, ubi legitur : Electus est domnus lcterius anno Domini M LH.ab incarnatione, & ordinatus a prafentibus episco- pis… laude &’confensu Petri Ruthenensis…. Bernardi Calurcensts episcopi. Electus est autem D. lcterius mer.su Januario pridie nonas annoxxil. Henrici Regis. Memoratur in variis chartis ecclesiæ Tutelensis, regnante Henrico rege ; erat enim simul Tutclenhs abbas. XXVII. Fu L C O SIMONI s. Cognomen hujus episcopi nos docet vetus inscriptio, de qua mox loquemur. Hic jam episc opus erat an. 1055. quo assensum præbuit donationi ecclesiæ de Duravel factæ monasterio Moilllacensi. Idem quoque an. 1061. ratam habuit donationem ecclesiæ sancti Petri de Chos a Guillelmo comite Tososano factam eidem monasterio Moifliacensi. An. 1063. Cum ad dedicationem ecclesiæ Moisiiacensis plurimi convenissent præsules, defuit Fulco, ut docet vetus inscriptio, quam alibi integram edituri fumus. Interim vero quæ ad Fulconem spectant describemus : Auscius Ostindum, Lactora dedit Raymundum. Convena Guillermum direxit, Aginna Vilelmum. u • •• « •• • Respuitur Fulco Simonis dansjura Cadurco. Annus quo hæc dedicatio facta est signatur his versibus : Myriades lustris apponens tres duodenis. Virgineum partum dabat orbi. Hoc est mille anni additi duodecim lustris, ; quæ faciunt annos 60. & tribus annis, indicant annum a partu virgineo, quo dedicata est ecclesia MoilIiacensis. Qua ratione rejectus fuerit Fulco Simonis, non audemus decernere. Conjicimus tamen eum contendisse de jurede- dicandæ hujus ecclesiæ, cum Duranno simul Moifliacensi abbate & Tolosano epssCopo, vel etiam Cum Ostindo Ausciensi archiepssCopo ; unde pacis causa rogatus est non adesse. XXVIII. BERNARDUS IV. Confirmavit sua subscriptione litteras Pontii comitis Tolosani, quibus univit Moissiacum Cluniaco, vel potius unionem jam factam ratam habuit ac corroboravit consisio Almodis uxoris suæ ac principum sibi subditorum, venerabilium scilicet Bernardi Caturcensis episcopi, &c. Sub die m. kal. Junii feria m. anno ab incarnatione Domini MLXvn. Vide inter instrumenta. XXIX. GERALDUS II. Geraldus de Gordonio Cadurcensis episcopus recensetur inter episcopos, qui adfuerunt concilio Tolosano, an. 1068. indict. VI. Alexandri papæ II. anno vjII. Anno 1072.eccle- * Bernardi II. nepos erat, ex quadam Mtiua abbatum Tutol’ jjj appendice ad t. V. annil. Boncd. c. 671. . sias de Carenaco, de S. Speria, &c. Magengo- do, priori Cluniacensi dedisse dicitur. Idem consentit unioni monasterii Figiaceniis, cum Cluniacensi an. 1074. ut videre est in charta ea de re confecta, quam damus in scric instrumentorum. Meminit Mabillonius litterarum ejus, quibus committit Viganensem ecclesiam clericis simcti Saturnini apud Tolosiim, ut illic viveretur secundum patrum decreta, &c. Actum sub papa Gregorio, regnante Philippo mensu Junio in festivitate B. Johannis. Vide Mabill. ad an. 1050. n. 35. Anno 1083. consensum dedit fundationi monasterii subtus castrum Brunechil- dum, ab Armanno & Ademaro vicecomiti- bus constructi. Multa alia de Geraldo episcopo leguntur, quæ una serie referemus, quamvis quædam forte ad alium Geraldum pertineant, ut infra ostendemus vero similius esse. Sed quo tempore unus ex his duobus Geraldis desierit, alterque sedere incœperit, difficile est definire. Charta Rupis-Amatoris anni 1093. Geraldi Ca. turcensis episcopi nomen præfert. Anno 1095. adstitit Urbano II. Casæ-Dei ecclesiam consecranti post assumtionem B. Mariæ. Ex ejusa dem papæ bulla data an. 1096. x. Kal. Septem-

bris, quam inter instrumenta legesis, compertum habemus Geraldum favisse plurimum canonicis Cadurcensibusl, qui statum regularem amplexi fuerant, eisque multos proventus asiig- nasse, qui enumerantur in ejusaem testamento condito an.IO9o. editoque tom.VII I. Spicilegii p. 161. Ad eumdem an. 1097. scripsit idem sum- mus pontifex pro Moisiiacensibus. Anno 1101. auctoritate sua confirmat donationem ecclesia- rum B. Mariæ & S. Audoeni, quas Moisilaco Raimundus vicecomes factus monachus contulerat. Justit quædam a capitulo cedi Gausuerto de Castro-novo, ea lege ut ejus filius, cum per* ( venisset ad annum decimum ætatis, canonicum habitum indueret. Vide Spicilegii t. VIII. p.360- Eodem præsente Raterius de Bello-forti donationem fecit canonicis Cadurcensibus. Vide ibid. p. 365. Ceflit ecclesiam sancti Martialis de Beys. saco Geraldo abbati Bellilocensi an. 1107. quod donum postea Raimundus Turenæ vicecomes ratum habuit mense Septembri an. 1118. Eodem an. 1107. decanatum & alias dignitates ecclesiæ Viganensi attribuit. Anno 1110. memoratur in tabulario Tutelensi, & anno 1112. in Bellilocensi. XXX. Geraldus III- Superius monuimus, non uni forsan Geraldo adscribenda esse quæ retulimus acta ab an. 106 8- ad 1112. Id aurem nos docet chartarios liber ecclesiæ Cadurcensis, qui nobis exhibet quoddam instrumentum ubi legitur « Ego W. Dei gratia Caturc. episcopus… qua pradecessores nostri, Geraldus videlicet bona memoria Caturc. episc opus, qui dictus est de Gordonio, contulisse dig- nofcitur i vel etiam quncumquesuccessor, antecessor noster, qui dictus est de Cardaliaco, &c. De eodem infra legitur ; Secundum concessionem pra- dicti bona memoria Geraldi de Cardaliaco in indumentis illorum obvenire conlaudo. b Lege cbwul— Cadure, int.r iiiftrumenn p..L col. *. Ex u, ECCLESIA CADURCENSIS ljo Ex. his liquet, si sides chartulario sit adhi— j benda, Geraldum de Cardalliaco fuisse prioris Geraldi de Gordonio successorem, nullumque inter eos admittendum episcopum. Valeant ergo Bernardus, quem aiunt memorari in bulla Urbani II. an. 1088. & Stephanus admissus a Cruceo, ex testimonio bullæ, quæ alioquin multas luppositionis notas pra fert, uti quæ leguntur de decretalibus litteris, glossis & buffis beata memoria Stephani papa H. quæ perhibent ecclesiam Figiacenlem a Christo suisse dedicatam, de insolita delictorum indulgentia plenaria s maxime de recenti destructione Figeaci a paganis, cum ntiper an. videlicet 1074. fuisset collata ] Cluniacensibus, qui eam meliorem in statum restituerunt. Plus difficultatis occurrit in epistola Urbani II. ad Guillelmum Cadurcensem, quam Baluzius inseruit suis miscellaneiS tom. VI. sed fusa E icamur in authentico epistolæ scriptum G. qua ttera quidam amanuensis conjecit signisicari Guillelmum, non Geraldum. Hunc Geraldum conjicimus rexisse ab an. 1093. ad annum 1112. sicque ipsi tribuenda esse acta omnia superius ab hoc relata tempore usque ad annum 1112. quo legimus Geraldum Caturcensem episcopum cum consilio GaulbertiCaturcensis prioris, Se- guini, Guidonis, WiUelmi archidiaconorum Tuorum dedisse, id est confirmasse ecclesiam S. Martialis de Beyssaco, monasterio S. Petri de Bello-loco, in manu Geraldi abbatis, infra ecclesiam S.Serini ante altare cal.Martii an.abori- gine mundi VI. ccc. xn. an. ab incarnatione Domini m. c. xn. indict. v. Paschalipapa II. regnante Ludovico rege Francorum. Nemo vero mirari debet, si hæsitabundi de rebus tam obscuris loquamur. XXXI. Gu ILLE t MU S II. Guillelmus jam sedebat an. 1113. ut probat judicium ab eo satum hoc an. Inscribitur chartis TutelensibuS annis 1113.1118. 1120. Anno 1125. dedit ecclesiam de Calviaco Arnaldo abbati Sarlatensi, de assensu archidiaconorum suorum. Vidit Guillelmus a Cnice veterem membranam abbatiæ sancti Marcelli, cujus hæ sunt notæ chronologicæ

Anno Domini mcxxx. ind. IX. (melius VIII.) epacta-xx..solaricyclo 11. Henrico rege Anglia & Ludovico Gallia, & duobus apostolicis ob papatum S. R.E. certantibus, W*/- lelmo episcopo Caturcenst. Anno 1143. ejus precibus Petrus archiepiseopus Bituricensis concedit privilegium Viganensi canonicorum Regularium cœnobio. Aliquam portionem oppidi & territorii de Calmont ad ipsum jure patrimonii pertinentis dedit ad fundationem monasterii Bonæ- t vallis apud Ruthenos, ut nos docet charta ejus fundationis ; unde docemur etiam ipsum fuisse ortum ex illustri genere de Calo-monte. Expungendi videntur fratribus Sammartha- ms Gofndus & Raimundus. Et quidem Go> fridus invectus est a stoberto, testimonio diplomatis Ludovici & Philippi regum Franciæ pro monasterio Dsonysiano an. 1119. ubi legit Cjo- fridum Cadurcensem pro GaufredoCarnoten- si. Quod spectatad Kaimundum, Mabllonius in notis ad epist. 329. S. Bernardi, ubi meminit Tomus L episcopi Catinensis electi, cujus causa commissa fuerat episcopo Lemovicenu, putat hic agi de ( Raimundo electo ad sedem Caturcensem ; lc- gendumque autumat, Caturcensts lproCatinensts. Et aiunt hunc episcopum notatum in actis Montalbanensium conlulum ad annum 1144. quæ non exploravimus. Certe nihil vetat quominus ei locus detur hoc in catalogo. XXXII. RAIMUNDUS I. Pauca de hoc episcopo ad nos pervenerunt, præter ea quæ supra præmisimus. Dicunt etiam ipsi ablatum fuisse comitatum urbis, postea redditum Guillelmo de Cardalliaco. Potuit sedere usque ad annum 1150. qui primus notatur ejus successoris. XXXIII. GbRALDUS IV. Geraldi cognomento Hectoris nobile genus probat ejus cognatio cum vicecomite & mar- chione de Albucione * de qua loquitur in epis- tola ad Fridericum imperatorem infra referenda. Frater erat Johannis Petracoricensis episcopi, ut liquet ex donatione ab eodem Johan- ne facta Uzerchiæ, de qua suo loco. Confirmavit & sigilli sui imprelsione communivit conventionem Factam inter domnum Stephanum abba- . tem Obazinensem, & Giraldum de Vineira- font archiprelbyterum, pro decimis ecclesiæ de Gunnac an. ab incarnatione Domini MCLIH. Ibidem notatur adhuc annis 1168. 71. 1186. 1191. 1192. Adfuit Albæ in festo Dominicæ nativitatis, celebritati gaudii corona Friderici I. imperatoris, an. 1152. In ramis palmarum eum- dem adiit apud Placentiam. Cum in 1 tali a adhuc moram Faceret, audivit Eborura viceco- mitem consanguineum suum ab Jerosolymis redeuntem, apud montem Cassinum ægrotare, ad quem invisendum perrexit. Sed in itinere captus est a marchione Marchiæ Guarnerii ; qua ) de causa scripsit ad imperatorem, orans ut juberet se e carcere liberum dimitti. Epistolam hanc edidit Dacherius tom. 2. spicilegii p. 40 ;. Anno 1158. VI. Ral. Novembris erat inGallia, quo tempore dedit Hugoni abbati Userchiæ & monachis ecclesiam sancti Boniti. Anno 1163. interfuit benedictioni basilicæ sancti Germani a Pratis factæ ab Alexandro papa III. pridie Kal. Maii. In clausula chanæ abbatiæ sancti Marcelli datæan. 1164. legitur : Ludovico rege Francorum, Gerardo Hectore episcopo Cadurcenst, Henrico rege Anglia cum Raimundo comite litigantibus tnterse. Anno 1172. R. abbati Obasi- . næ donavit ecclesiam de Serra, consilio B. Ca- turcensis archidiaconi ( Benjamini) & aliorum clericorum. Convenit ad concilium Lateranense anno 1179. Interest elevationi corporis sancti Stephani de Mureto apud Grandem-montem mense Augusto sub annum 1189. Anno sequenti excepit sacramentum clientelare Raimundi vi- cecomitis Turenæ, pro feodo de Brassac emto a Guillelmo Calviniaci vicecomite. Anno 1199. adhuc notatur in charta Grandis — silvæ ; quo anno e vita migravit. In chronico manuscripto Gausredi, ubi agitur de ordinibus a Geratdo tollatis in vigilia S. Matthæi apud Beneventum (quod est cœnobium canonicorum Regularium 131 ECCLESIA CADURCENSIS. 151 • in pago Lemovicino) additurque de eo : yw j. perseveravit inepiscopatu plusquam quinquaginta annis j unde liquet ejus episcopatum incœpis- se saltem an. 1150. Grandlmontense monasterium magnis sumtibus ampliavit & ditavit, ubi elegit sepultitram in medio chori. Fpitaphium, & varix inscriptiones quæ olim ejus ornabant sepulturam, exstant in Gallia Christiana fratrum Sammarthanorum ; nihil autem continent scitu digna ; quapropter ab ipsis deseribendiS abstinemus. Sufficiat itaque decretum capituli attexere ex chronico Grandimontensi.* PRior & totum Capitulum Grandimontis universus infpecturis sulutem. Notum fieri desu- deramus, jwod tum aterna dignus memoria Ge- raldus Caturcensus pro sua suorumque omnium, pro quibus ipse qualibet ratione tenetursalute, plurimum sollicitaretur, attendentes illius donationem, & devotissimam quam semper ad nos, & nostrum ordinempra omnibus exhibuit dilectionem, conces- sumus & concedimus jam dicto venerabili domino Geraldo episcopo, & patri ejus & matri, suis avun- culis, tpistopis videlicet Lemovicensubus Eustorgso, & domino Geraldo, aterna memoria dignis, & domino <7. abbati Tutellensu, de communi fratrum < nostrorum assensu & voluntate speciali volumus atque pracspimus, ut missam in Grandimontensu ecclefia cunctis perpetuo diebus pro eis celebrarimisu proprietas impedierit, &c. XXXIV. G»U 1LLELMUS. III. Hujus episcopi mentio sit in charta concor- diæinitæ cum G. de S. Germano an. 1199. Interfuit an.Iaoa.pactis matrimonii Guillelmi X. comitis Arvermæ cum Petronilla ; uti observat Balusius in hist. domus Arvern. Vacabat se-* des an. 1206. ut probant quæ CruceuS protulit acta consularia Montalbanensia. j XXXV. B A R T H o L o M A US. I. Breve temptu quo Cadurcensem ecclesiam gubernavit Bartholomæus, in causa suit, ut nujus episcopi nomen paucis in rabulis legatur annorum 1207. & 1208. quo anno sedem vacasse docent Moisiiacensia instrumenta. XXXVI. GUILLELMUS IV. Guillelmus, Bertrandi domini de Cardallia- co, & Helenæ de Combornio, Archembaldi ejufdem loci vice-comitis natæ filius, nobilita— p tem generis ardore sidei, pro debellandis hære- ticis Albigensibus, superavit. Quæ forsitan causa fuit, ut eligeretur ad sedem Cadurcensem, cujus in diœcesi hæresis hæc grassabatur. Id factum an.I2o8.probant ejus litteræ datæ ho : an. pridie nonas Augusti, quibus confirmavit Oba- sinæ ecclesiam de S. Felice a prædeceflore suo G. concessam. An. 1211. xn. cal Junii hominium præstitit Simoni comiti Montis-fortis, Biterris & Carcassonæ vicecomiti, pro comitatu Caturcensi, in obsidione Tololæ, coram Uticensi episcopo & abbate Cisterciensi sedis apostolicæ legatis, F. episcopo Tololæ, abbate S. Antonii Appamiensis, & fratreDominico Praedicatore, ut legimus in ipso instrumento. Eo- A. dem anno mense Octobri Philippus rex dictus Augustus cum ad mi sit ad homagium & sideli- tatcm, ut docet hoc instrumentum : Philippus Dei gratia Francia rex : noverint universu, quod dilectus & fidelis noster Guillelmus Cadurcensus episcopus ad nos accedens, homagium & fidelitatem obtulit. Nos autem habito cum fidelibus nostris consulio, eundem in hominem nosurum recepimus de comitatu & civitate Cadurci, & de ipfius perti- nentiis : & de omnibus aliis de quibus tenens erat ea die qua ad nos venit, propter illud homagium faciendum. Etsuc homagium ligium nobis fecit & j fidelitatem. Ad hoc & eidem concessimus, ut fi de iis de quibus jus suum reclamabat, quod comes Tolosanus & alii ipsu disforciabant, aliquid per fe vel per amicos suos posset recuperari, bene nobis placeret i fi quid vero ad manum nostram deveniret, vel alius acquireret super quem posse haberemus, fi pradictus episcopus exinde requireret, jus eidem &usus, & consuetudines Francia super hoc faceremus. Actum P aristis anno 1211 » mense Octobri. Quidam putant hoc regio diplomate restitutum fuisse Guillelmo comitatum Cadurcensem, quem ablatum Raimundo quondam episcopo % contendunt : at de hac restitutione nihil legimus in litteris regiis, nihilque nobis occurrit de hoc comitatu ablato. Anno 1214. testis nominatur juramenti fidelitatis præstiti Simoni comiti Montis~fortis, pro castro de Capdenac diœ- cesis Cadurcensis. Anno 1215. cal. Aprilis apud Vaurum ( Lavaur) adhuc homagium fecit Simoni comlti Leycestrlæ, & domino Montis- fortis, pro castro de Pestillaco, sub servitio unius militis. Eodem anno ad ejus preces conventus monialium S. Mariæ de Deaurata civitatis Ca~ turcensis concedit dominabus Ayglinæ & Sobei- ranæ eecclesiam deLeime cum pertinentiis suis, j retentis in eadem ecclesia xx. solidis censua- libus. Actum anno incarnationis Dom. mccxv. w> prasentia venerabilis patris "Willelmi episcopi Caturcensus assistentibus G. praposuto de Nairac, magistro B. Poiter, & magistro A. serviente, & G. de Cafals capellano de Oaurata i & G. de Rj- niacoi Alteram clientelæ profeflionem obtulit Ludovico regi Parisiisan. 1223. mense Februario ; qui rex eundem ei comitatum confirmavit & asseruit. Donum autem avi & patris ratum habuit Ludovicus IX. rexsanctiissmus, ut probat ejus diploma datum an. 1228. mense Octo* bri. Quæ omnia suis litteris corroboravit Gregorius. IX. De jure cudendæmonetæ argenteæcum civibus urbis Guillelmus pactus suerat mense Julio an. 1212. tabulis, quæ adhuc supersunt cum si- gillis. Idem jus pollea pigneravit ad sex annos consulibus & urbi, pro sexies mille solidis, ins- trumento seripto Cadurci in vigilia natalis Do^ mini in.1114. Guillelmum a rege præsecturam n accepisse Cadurcini pagi, persuadere possent quæ legimus in tab. Moissiac. WIUelmo episcopo Caturc.provinciam gubernante, Simonem Tolo- sæ comitem, ducem Narbonæ, & dominum Montis-fortis, hominii & clientelæ sacramentum præstitisse abbati Moisiiacensi. 135 ECCLES IA C/ Laudatura Petro ValliumCernaii monacho 1 in hist. Albig.quod strenue se gesserit in bello adversus illos nærcticos ; adeo ut fugientes ad certamen redire verbis & exemplo coegerit. Hujus præsulis cura & studio Francsscanis& Domi nicanis in urbe lcdes concessæ suntan. 1226. necnon S. Clarx monialibus. Raimundus de Montc-Pcsato in litteris pro fundatione Xenodochii subtus Moiissiacum, in loco ad Punctam dicto, datis 1232. meminit hujus episcopi. Memoratur adhuc mense Julio, an. 1134. in chartario Bituricensis archiepiscopi, quo anno ip- sius obitus consignatur v 111. idus Februarii, in E capituli necrologio. XXXVII. PONTIUS. Pontius cui cognomen fuitzse Antejaco, ex sacrista ecclesiæ Caturcensis, Guillelmo suc- cessor datur ; cujus electio in chartario archiepiscopi Buturic. legitur facta mense Augusto an. 1235. In Prædicatorum familia Cadurci fovenda beneficiisque locupletanda plurimum laboravit. Ipso annuente Aimericus de Gordonio nobilis toparcha, Grandimontensibusquemdam fundum dedit mense Septembri an. 1235. Anno Iequenti testamentum condidit, & nonnulla donavit siio capituloxnI. caL Maii. Eodem anno ( mcnseDecembri, dicirur obiisse in necrol. majoris ecclesiæ. De eosic fragmentum libri obituum Cadurcensis ecclesiæ habet : Anno Domini Mast. obiit dom. Pontius episcopus Cadurcen- sts XIII. cal. Maii, pro cujus anniversario Bartho- lomaus archidiaconus Cadurc.fratersuus acquistvit redditus annuales, quos facrifia Cadurc. qui pro tempore fuerit, debet tenere, <jr de ipstus redditibus dare in die obitus cuilibet canonicorum, qui prasentes adfuerint 12. denarios, & archidiacono majori 2. solidos, sacerdotibus vero restdentibus tum canonicis cuilibet fex denarios, aliisverofa- cerdotibus de villa, qui ad missam & processionem suerint, cuilibet 4. denar. & debet oblationem generalem dare in ecclefia admissam. XXXVIII. GBRALDVS. V. Orbata pastore Cadurcensi ecclesia, archidiaconus, & capitulum convenerunt ad electionem successeris, qui ad tres ex canonicis detulerunt facultatem eligendi episcopum coram archiepiicopo Viennensi S. sedis legato. Hi vero unanimiter elegerunt Geraldum de Baras archipreIbyterum de Salivaco Caturcensis diœ- cefis ; qui cum corssentire nollet, ad Grego— j rium papam IX. provocarunt electores. Scripsit pontifex ad Bituricensem archiepiscopum, ut consirmata electione, electum consecraret. Bullam inter instrumenta retulimus. Capitulum petiit confirmationem electionis a Philippo Bituri- censi metropolitano, in crastino Epipnaniæ an. 1236. nunc 1237. in litteris autem Philippi electionem confirmantis Geraldus dicitur vir nobilis, providus » discretus. Sane ex genere nobili Ba- rascorum in superiore pagi Cadurcini parte, haud procul Figiaco ortus erat. Cum Albigen- sium error in Cadurcis plurimum pullulassec, spem ipsiusexstirpandæ tanti præsulis prudentia & potentia conceperant electores, ut in bulla Tomus I. DURCENSIS. 134 . Gregorii papæ legitur. Nccpræconcepta fefellit opimo. Primo enim episcopatus siii anno, paetum fecit pro Cathobcæ religionis cultu, cum urbis civibus. Singuli fere ejus regiminisanni notantur variis intaoulis, Cadurcinis, Moiisiacensibus, Bcllæ-pcr- ticæ, Carcassenensibus, Montalbancnsibu$. Subscriptum legitur ejuS nomen in instrumento anni 1242. * pro villa Montalbani ; eodcmque anno admittit clientclarem profeffionem Geraldi a Raterio deCaussada, probaronia de Caustada, & vicecomitatuMontis-clari.Cum episcopis Al- biensi & Ruthenensi fidejussor fuit comitiS Tolosani pro 5000. libris quas pro dote Cæciliæ neptis suæ duci Sabaudiæ Amedco desponsandæ promittebat. Teises fuerunt R. cpiscopusTo- losanus, &c. circa an. 1244. Anno 1245. mense Decembri ecclesiam B. Petri de Ortis unit monasterio sanctimonialium B. Mariæ— Deaurata ?. Eodem anno mense Martio confirmavit bona omnia, quæ collata erant Hospitali domui fun- datæ a nobili viro Guirberto de Themines, in strata publica inter villas de Themines & de Grammat. An. 1246. mense Aprili cum esset nonnulla controversia inter ipsum & Raimun- dum comitem Tolosanum, elegerunt arbitros qui eam componerent. An. 124.7. lite orta cum consulibus, ab Innocentio IV. pontifice vocatur in controversiam, super temporali jurisdic- tione civitatis Cadurdinæ, coram Johanne sancti Nicolai in carcere Tulliano cardinales deinde in negotio juriS cudendæ monetæ litteras dedit apud Cadurcum 1249. qua in causa, quæ vertebatur inter ipsum & consoles, partes consenserunt stare judicio Guillelmi Aginnensis præ- sulis. Adest autem eodem anno Raimundo comiti Tolosano morienti, cujus testamenti cum aliis præsulibus statuitur curator, dato diplomate apud Anullavum ix. cal. Octobris U49. > Hoc ipso anno permisit nundinas semel quot-, annis naberi apud Cairacum, litteris datis die Mercurii post festum S. Jobannis. Attigit annum 1250. quo dedit litteras de persolutis sibi ducentis quinquaginta marchis argenti a consulibus urbis. Datum Cadurci menfe Aprili, &c. Hoc anno vitam terrenam cum meliore commutavit, ex litteris datis pridie nonas Juniii quibus mors eius archiepiscopo Bituricensi nuntiatur, & ex tabulis obituum, ubi legitur.^ww Domi-, ni 1250. v. idusMaii obiit dom. Gerardus Barafci, pro cujus obitu dom. Guillelmus Barafci nepos ejus . obtinuit penes Cadurcense capttulum, quod dentur ’100. folidi annuatim die pradicta, quos debetfol- vere ille qui tenebit domos dom. Guillelmi. Obiit vero nepos ille anno 1282. IX. cal.sulii, cum eodem privilegio obtento a capitulo ob domorum illarum meliorattones. Situs vero est dom. Geraldus in capella B. Maria in dextera parte juxta parietem. Itaque fedit ab anno 1236. ad 1250. quatuor fib- pra decem annos. to Hinc uon mediocriter nos torquet, quod legimus in quibus- dam tranffumtis ex thefauro regto chanarum, scilicet Bartho- lomzum Cacurcensom cpiscopum de jure feudi in castro tlt U Chnuffef compromisistc cum Alsonso filio regis Franciae, anno MCCiLiI. lednaud dubie irrcpstt mendum in notis numcrids, nam fadle potuit L. poni post x. cum prairc sorsan dcbuistcc. Iij Ijj ECCLESIA Cj XXXIX. BARTHOLOMÆUS* II. Bartholomæus Innocentiipapæ IV. familiaris, ab co sedis apostolicæ, & totius ecclesiæ plurimis— præfcctus negotiis, ad episcopatum Ca- durcensem eiusdem bulla data Lugduni v. cal. Augusti pontificatus anno vm. Christi 1250. evehitur, in qua hoc donatur elogio : Volentes… ecclefia Cadurcensi….de tali pontifice providere, qui plus pralulatus dignitatem extollat, quam ipfe pontificatus esseraturhonore > dilectum filium mag. Bartholomaum utique fecundum cor nojlrum, morum honefiate decorum, litterarum Jcientia praditum, & confilii maturitate praela rum, eidem ecclefia… prafecimus in pajiorem, jperantes… quod idem qui diu apud fedem apojlolicam fic efi laudabiliter conversutus, quod nobis & eifidem fratribussua prarogativa virtutis carumfe reddidit plurimum & acceptum, apofio- lica Jcdi valde utilem, nobis & ecclefia Romana subfiraximusiuf eum vobis &prafata ecclefia pra- beremus, nojlrum incommodum, ut vefirum procuraremus commodum, non vetantes, &c. Alia bulla data v 1. idus Augusti ejusdem anni, ipsum immunem fecit a quavis ecclesiastica censura, praeterquam judicio Romani pontificis. Laudatur ob applicatum ad restaurationem maioris ecclesix animum. Canonicorum quos seculares fecit ex regularibus, numerum ad 25. reducendum judicavit, ut haberent siifficienter, unde honeste viverent.Ejus litteræ ea de re datæ sunt mense Februario an. I250. De eorum stipendiis postea, & de sacris ritibus, ceterisque ats disciplinam ecclesiasticam pertinentibus statuit sa- pientilsimuspræsul ; quæ fusius prosequitur Cru- ceus. Ejus prudentiæ conscii canonici, ipsi jus conferendarum præbendarum omnium, ipsius- que successoribus concesserunt > quod Alexander IV. diplomate confirmavit, an.v 1. fui pontificatus. At hanc ceflionem gratam habens Bar- « holomæus, jus præsentationis ad multas eccle- sias, & alia largitus est capitulo, maxime fructus illarum ecclesiarum vacantium > litteris datis annis It62.&I272.Quædam statuta condidit an. 1252. An. 1260. Carmelitæ Cadurci recipiuntur. Multa cum corssulibus urbis ab episcopatus exordio jurgia habuit, quæ mense Julio an. 1250. composuit P. abbas Tutelensis. Sed acrius postea exarseruntodia, propter cujtssdam canonici cædem, quam a Raimundo fratre, & a Petro nepote epilcopi factam probarunt consoles. At conjectos in vincula reos dimisit liberos Bartholomæus ; ideoque consules ad regem provocarunt prima Quadragesimæ Dominica an. 1258. Raimundus tamen Tolosanus episcopus electus est judex a partibus, cujus sententia pulsos est ex diœcesi Raimundus clericus & canonicus hujus ecclesiæ de cæde aCcusatus, qui obtemperavit, juravitque die subbati post Pascha, an. 1259. sii nunquam in eam pedem relaturum, necquicquam machinaturum adversus confusos, a quibus fuerat custodiæ mancipatus. Aliam altercandi oCcasionem obtulit immu- * Balux, in notis ad vitas pap. Avenion. c. 7$o. autumat illum fuiflc de nobili gente Rufforum Cadurcenfium, cx qua postea fuit Raimundus K usti cardinalis factus a Joliannc XXII.an. 1310. DURCENSIS. I36 tatio monctæ ; cujus usum interdicere coactus est cpiscopus, aliamque restituere, qualem suo tempore cudendam curaverat Geraldus antecessor. De his exstant hujus episcopi litteræ datæ die sabbati post festum S.Anareæ an. 1265. Regi clicntelareobsequium juravit apud Anicium, pro comitatu Cadurcensi, an. 1258. An. 1259.communem cum multis aliis episcopis epistolam seripsit ad eundem regem S. Ludovicum dc restituendis nonnullis ecclesiæ bonis. An. 1271. hominium præstitit regi, de comitatu & urbe Caturcensi. Pro restauratione parthenonis B. Mariæ Deauratæ satagens, an. 1273. litteras dedit ea de re ad omnes ecclesiarum rectores ; quas videsis intdr instrumenta. Aliud fundavit monasterium monialium Cisterciensium, in loco dicto Larierras, quam fundationem confirmavit capitulum. Mortuus est nonis Septembri » Bartholomæus an. 1273. vacabatque sedes die xv. intrante Augusto hujus anni, & die XI. Sep- tembris, ex tabulis Cayraci.* Adhuc vacasse sedem reperimus anno 1275. quo Philippi regis exstant litteræ datæ Parisiis de bonis vacantis episcopatus, quorum omnimoda administratio capitulo relinquitur. Item an. 1276. die Martis ante festum sancti Lucæ ; die Martis post festum B. Benedicti in Quadragesima i die lunæ ante festum S. Andreæ, & 1279. denique an. 1280. Sabbato ante Ramos Palmarum. Quæ tam diu- turnæ vacationis causa exstiterit, nos latet. Eo tempore quidam Guillelmus-Bartholomæus fuit electus ; & Nicolaus papa II I.sui pontificatus an. III. hac electione confirmata seripsit ad regem Francorum, electum commendans, in quibus papæ litteris notatur electionem hanc factam ef- se post multarum litium ambages. Non credimus tamen hanc electionem, etii confirmatam J a papa, viguisse, imo caducam fuisse probant quæ mox dicturi siimus. ; XL. RAIMUN DUs. II. Raimundus cognominatus de Cornelio, ex archidiaconatu Caturcensi evehitur ad fedem episcopalem an. 1280. quo solemniter urbem ingressus est de more, fidemque ac hominium recepit die x. Octobris tam ab urbis consulibus, quam a nobilibus vassallis. Versabatur apud sedem apostolicam anno tertio pontificatus Nicolai III— exejusilem papærtsscripto dato iv. nonas Julii. Anno 1281. sexta die introitus mensis Junii, confirmavit monasterio S. Maurini diœ- cesis Aginnensis ecclesias sijæ diœcesis ad illud pertinentes5anno vero 1283. die sabbati proxima post festum B. Nicolai hyemalis, præcepit militibus de Tezaco & de Bovevilla, ut liberam relinquerent hujus loci monachis perceptionem decimarum & primitiarum in ecclefiis ianctj Petri de Monmancherie, & sancti Petri de Bu- gato. Eodem anno litem inter Gerardum de Rupe priorem de Moleriis, & B. de Rouflillon, ejulque fratrem G. de Antejaco dirimit. Adfuit concilio provinciæ Bituricensis an. 1286. aut 85. quo anno ad farta tecta majoris ecclesiæ concessit proventus ecclesiarum vacantium. Vi- « Cayracum, olim monasterium ord.S. Benedicti sob abbatia Aurcliacenfi, fitum erat ad ripam fluvii Lavcronis, nuuc socujari toja donacum. Canonici rostdcnt ineccleftaCaltii-novi Raturji » 1J7 ECCLESIA C ganensem ecclesiam novo censu adauxit. An.. 1287. ad preces reverendi in Christo patris, & carissimi consanguinei fui Aymerici episcopi Co- limnriensis confirmat donationem ecclesiæ S. Eulaliæ factam domui d*Elpanhac ab abbate de Corona. Ejus tempore fundatur monasterium de Hiipaniaco an. 1292. In quadripartita Gallia Christiana exstat hujus præsulis epistola ad Simonem de Bdlo-loco archiepBituric. data an. 1291. die Veneris post dominicam qua cantatur Latare ; itcmque rcsponsto Simonis ad Raimundum ; forte nos etiam utramque dabimus in metropoli Btturicensi. Ex nccrologio : Anno Domini 1293. II. calcnd. Octobris obiit bo— I na memoria dominus Raimundus de Cornelio Ca- durcetfsts Epifeopus, pro cujus obitu sunt per capitulum ajssgnati centum solidi super domibus olim suis, ipfe dum erat archidiaconus Ca- durcensts adif.cari fecit, qua domus coharent cum domibus epijcopalibus, & dictos 100. folidos debet solvere annuatim in die dicti obitus ille, qui pro tempore dictas domos tenebit. Terræ mandatus est in sacello cathedralis, quod fieri curaverat. Vide ejus testamentum conditum an. 1289. die Mercurii in Festo S. Matthæi tom. IV. Miscellan. Baluz. XLI.Sicah.dus. ( Si cardus de Monte-acuto, frater Armandi al. Bertrandi equitis castri Lienardi toparchæ, post interpontificium 5 mensium circiter, e canonicorum gremio ad infusas vocatur, an. 1293. die 7. Manii, de cujus majoribus magnifica narrantur in inIcriptione ipsitis tumulo non ita pridem affixa, quam inter instrumenta duximus referendam. Nobiles ad clientelæ juramentum adegit Sicardus, ut cathedram adeptus est. Au- reliacensi concilio adfuit m. cal. Octobris an. 1294.Cum capitulo disceptavit, pro spoliis seu bo’ nis canonicorum, qui ab intestato decedebant, an. 1297. Hospitio Bellilocensi, cujus loci reli— j gionem & pietatem longa didicerat experientia, ecclesiam de Soannaco donavit. Castrum Mon- tis-pensati ex veteri novum fecit. Anno 1299. mors ejus adscribitur, quo anno memoratur adhuc siedens m. idus Maii in tabulis a beatæ MariæDeauratæ ; item in charta ecclesiæ Sar- latensis pro prioratu de Gordonio. Dat… die luna in fejio Beati Matthai apostoli an. Domini MCCLXXXXIX. Frequens est ejus memoria in tabulis Cairaci quibus etiam docemur fedem vacasse Caturcen- sem, die Sabbati post festum B. Martini hye- malis an. 1300. Ceterum jacet Sicardus in tem— p plo S. Stcphani sub tumulo lapideo, apposita pontificis effigie ornato, cui anno 1646. inscriptio encomiuin hujus episcopi continens est addita, de qua jam monuimus. Notat Guillelmus Cruceus Philippum regem bonascdis vacantis intacta reliquisse capitulo. X L11 Raimundus III. Canonicus & sacrista Cadurcensis erat ec- ii An. Mccxcix..111 idus Maii indictione xn.Bonisacii VIII. an.r. abbacifla & conventus de Lcime, ccdit aliquas domos quas habebat Cadurci pro xx. solidis, Guillclm* prionffie de Deaurata ac dominabus Margaritz de Nwblhit, Adhcmarx de Bcllopodio, Scc. moniahbus, Stftbrdo ixiscentB CdbdttrcBnfi eptsuepoeci, tab. $.M. peauratK. LDURCENSIS. 158 elesiæ Raimundus cognomento Pauchelli, quando electus est in antistitem anno 1300. Certe occurrit an. 1301. die Mercurii ante festum sancti Barnabæ apostoli in instrumento Guillelmi Del* corralha decani Cayraci. Ut sollicitus fuit a consulibus hominium exigere, itavicissim ad eorum urbis privilegia conservanda sese obstrinxit |8. Martii an. 1303. An. 1304. propter subsidium regio exercitui in Flandria opportune missum, rex multa concesse : privilegia, quæ continentur in ipsius litteris inter instrumenta excusis. Eodem anno iniit compositionem cum Bernardo abbate Sarlatensi, & cum priore Calviaci, pro procuratione centum/olidorum in visitatione ecclesiæ S. Mundanæ. Datum in cestro nostro de Pradinis nostra diotcests Caturc. die Martis ante fessum B.Catharina virginis an. Dom. MCCCIv. Ut suam ecclesiam a magnatum rapinis & usur- pationibus tutaretur, simulque cives in officio melius contineret, regem in societatem dominii admisit, ex tabulis pariagii datis anno 1306. mense Februario, quas excudi curavimus inter instrumenta. Verum secus quam sperarat, accidit, nam capitulum fedem apos- tolicam appellavit contra Raimundum, quod jurisdictionem temporalem, ut regi gratifica* retur, abalienasset. Ad hujus porro catssæ prosecutionem, bona fui episeopatus oppignerandi ad summam 6000. florenorum aureorum facultatem consecutus est bulla Clementis papæ V. data XII. cal. Junii, ejus pontisicatus anno Iv. In ecclesiæ Cadurcensis augmentum & ornamen* tum sacellum ædisicavit, & turrim renovavit, quæ adhuc episcopali palatio assurgit. An. 1310. ae synodo semel in anno convocanda constituit. Eoaem anno Armandus de Monteacuto vicem gerens episcopi in temporalibus, ejusdem mu. nitus est procuratione, ut præesset lingulari certamini inter Guillelmum de la Roque provocantem, & Gailhardum Borcelli provocatum ; ex litteris Armandi datis hoc anno die Jovis post festum nativitatis B. Mariæ. Adhuc sit ejus mentio in chartis Cayraci an. 1311. die 6. Aprilis ; imo adhuc pro episcopo se gerebat die Lunæ ante festum sancti Georgii, & die Martis post festum Paschæ anni 1312. quo demum sedes vacabat in festo Transfigurationis Christi ; scilicet propter dissidium cum capitulo, varialque pro panagio sijpra memorato lites episcopatui renuntiavit. Porro licet fisci rectores in reditus hujus ecclesiæ vacantis sta tim involaverint ; attamen agnito jure capituli, postea quieverunt, & ab ecclesiæ bonis abstinuerunt. XLIII. PsTAUS I. Petrus ex nobilibus toparchis de Cazillaco ortus, archidiaconus antea Catalaunensis, decreto Clementis papæ, in locum Raimundi viventis, sed sponte cedentis suffectus est an. 131*. de cujus gestis nihil est dicendum ; quando qui. dem cum ad ipstus Petri notitiam pervenisset pro- visto, idem m. Petrus… fponte renuit conjentire, ex bulla Clementis V. quaHugonem Geraldi donat hoc episcopatu. XLIV. HUC o. Hugo Geraldi ex archidiacono Augiat* in Iiij t39 ECCLESIA C ecclesia Rotomagensi, Petro abnuenti onus pontisicium subrogatus est 1312. bulla ClementiS papæ V. qui ita ae ipso loquitur ad Philippum regem scribens, exCruceo p. 181. Clemens, &c. carissimo in Chrifeo felio Philippo regi Francorum iUujtri, falutem & apofeolicam benedictionem, &c. Ne Cadurcenfes ecclefea proU- xa vacationis exponeretur incommodis, coepimus intendere diligenter i & post deliberationem quam ad deputandum eidem Cadurcenfe ecclefea perfe- nam utilem & etiam fructuosum, cujus industria probitatis in suis valeret juribus adaugeri, ac etiam defensuri, ad D. F. Hugonem electum Ca- durcensem, archidiaconum Augensem in ecclefea Rotomagenfe in sacerdotali ordtne constitutum, ca- pellanum nostrum cui litterarum fcicntiam, ho- nestatem morum, & vita circumfpectionemin spiritualibus & temporalibus, & alia multiplicia dona virtutum familiari experientia sussragari consuicimus, quem & tu nobis per tuas litteras, depramijfes & aliis multipltcibus probitatis meritis commendasti, direximus aciem mentis nofera. luibus omnibus diligenti meditatione dijcussis, de perfona ipfeus Hugonis, utpote nobis, & dictis fratribus nostris, ob suorum exigentiam meritorum probati, prasuta Cadurcenfe ecclefea auctoritate apofeolica, de ipforum fratrum confelio duximus providendum. Eundemque Hugonem illi in episco- pum prafecimus & pafeorem’. curam & adminif- trationem ipfeus Cadurcenfes ecclefea, febi in suiri- tuaUbus & temporalibus committendo s firma sue, fiduciaque concepta, quod eadem Cadurcenfes ecclefea sub suo feltci regimine, dextera Dominifebi iqfistente propitia, sulubriter & prosuere dirigetur, t& grata sufcipiet incrementa..Quocirca ferenita- tem regiam rogamus, & hortamur attente, quatenus eundem electum ob reverentiam apofeolica sudis, & vestram benigne recipiens, tefebi reddas in regio favore munificum, & in cunctis opportunitatibus gratiosum : ita quod idem electus tua aelfetudinis fultus auxilio in commistafebi cura paf—. toralis officii, possit assidue Deo propitio profperari, Ac tibi exinde a Deo perennis vita pramtum, & a nobis condigna proveniat actio gratiarum. Datum Avenione XIV.calend. Martii, pontificatus nostri anno octavo. Porro decem millia florenorum auri a demente V. dono habuit, & varia obtinuit diplomata, de quibus fuse in historia Cadurcensi ; ait enim Clemens in quodam instrumento dato apud prioratum de Grausello prope Malausanam, diœcesis Vasionensis : Grata devotionisstudia, quibus nos & Romanam diligis ecclefiam, & grandia tuarum virtutum merita promerentur, utperfonam tuam condignis favori— j gratiis profequamur. Pauca illius acta in ecclesiæ urbisque tabulis occurrunt, forte quod incuria Romana manere soleret. Unicum dun- taxat annotabimus. An. 1315. die Jovis post nativitatem B. Joh. B. in bona consulum urbis Cayraci manum injecit, quod jusii adesse, ut sub signis suis ad bellum proficisCerentur pro rege Franciæ in Belgio militaturi, renuissent. In registris urbis occurrit etiam an. 1316. feriav. post octavas Paschæ. Iste autem Hugo, in for innatissimo sane exitu, vitam foedavit, nam de criminibus variis insimulatus, nominatis inquisito- 1 D U R C E N S I S. 140 ribus Reiensi & Atrebatensi episcopis per papam Joannem XXII. Clementis successorem, post multas consultationes, Avenione 26. Aprilis uti tabulæ docent, episcopali sede exauctora- tus, acordine sacro dejectus publice an. 1317. a Berengario Fredoli episcopo cardinali Tuscu- lano, insigniis episcopalibus & clericalibus ei ablatis, suppliciuin mortis luit, quod in pontificem conjurasset. Narrant id Asmaricus in actis Romanorum pontificum, Bzovius num. 16. Platina, Ciaconiur ; ac Goffridus prior Vosicn- sis rem gestam describit his verbis in chronico ms. Eodem anno Mcccxvn. magister’Ugo Ge- i rardi episcopus Caturcenfes, referendarius quondam papa Clementis, suit accufatussuper potionibus & aliis factis, qua contra eum objecta suerant coram papa joanne oriundo de villa Catur- cenfe. Et propter ista fuit de gradatus, pofeea fe culari brachio traditus, & ad extremum per dictum brachium condemnatus, & ad excoriandum, & ad treinandum, & ad extremum ad comburendum. /sta condemnatio suitsucta circa Assumptionem B. Maria, & condemnatio dicti Gerardi fuit lecta in curia Lemovicensi die Sabatipost quind : - nam assumptionis B. Maria anno quo Jupra. Et ille qui de nihilo creavit omnia, ipsum quem de nihilo creavit,’in nihilum redegit. XLV. GUILLELMUS V. f Guillelmus cognomento de la Broa, Cadurci ortus, ordinisDominicanorum, Johannipapæ XXI1. cognatione proximus erat, ut habet codex de origine samiliæ Prædicatorum in hæc verba : Frater^illelmus de Labroa licet bene per- fonatus, & gratus prolocutor » competens clericus & laudabiUs vita, modicum tamen in ordine fuit promotus. Nam ex subprioratu Agennenfe assumptus efe in episcopum Cadurcensem pereumdem dominum fohannem papam. Erat enim de femine dicti pontificis procreatus. Hic ex quo fessorfuit, fedem suam non vidit : parentes carnales modicum carnaliter dilexit : obiit incuria. Ab anno 1316. Hugoni exauctorato, necdum morti addicto subrogatus est. Ante ipsum, episcopatum ali— Juanaiu administraverat quidam Bertrandus, iugone incarcere detento. Apud pontificem vero variis negotiis curiæ occupatus Guillelmus, constituit vicarios in soiritualibus, Guillelmum Othonis legum professorem, & Berengarium Mercerii civem Ruthenensem rectorem eccle- sixdePradiniacodiœcesis Ruthenensis, ex litteris institutionis datis 12. Januarii anno 1318. Eodem tempore statuta synodalia evulgavit ; tum anno 1320. juramento clientelam 19. Januarii profitetur regi, confirmatquejam confectas pariagii tabulas, cujus instrumenta in publicis chartulariis asservantur.Hujus episcopi tempore fundatur apud Pojetum monasterium virginum S. Claræ. Dies ejus obitus consignatur in necro logio, VI. nonas Julii, anno, ut conjicimus, H23. De eo vetus Calendarium seu necrologium Dominicanorum Cadurcensiumad diem 1. Julii sic habet ; Obiit R. dominus D.fraterGuillelmus Cadurcensis episcopus, de eadem civitate ortus, qui infeituit conventum ifeum heredem in omnibus bonis suis, de quibus habuimus duo millia flore noi4r ECCLESIA C. rum, qui suerunt posui…insuructuram ecclefia, de /. mandatosanctisumi patris domsns Johannis (papa XXII.) qui de civitate Cadurci originem traxit…. est sepultus in Avenionein domo fratrum Pradica- torum, sn capella quam ipse fecit construi in eccle- sta dictorum Fratrum, ad honorem eximii doctoris S. Thoma de Aquino ejufdem ordinis. Hoc episco- po defuncto bona temporalia episcopatus ad manum regiam positasunt ; sed libera restituuntur anno 1324. sabbato ante festum S. Mariæ Magdal. XLVI. BeRTRAndUS. Bertrandus de Cardalliaco, Guillelmi episcopi 3 S. Papuli germanus, Geraldo de Cardalliaco capellæ Marivalii toparchaprocreatus, ex eccle- sia Rivensi transfertur adCaturcensem, bulla Johannis XXII. data anno ejus pontificatus VIII. Debita nobilium clientelæ officia & obsequia, paulo post sumtum episcopatum, admittit ; de quibus varia exstant instrumenta in char- tophylacio. An. 1326. ad fovendam plantatam religionem, & relevandam necessitatem pauperum, præcipue religiosarum, quas non decet nec expedit extra monasterium evagari, attendens parthenonem Vallis-Paradisi de Spanhaco suæ diœcesis, in quo Deo in divinis laudabiliter C serviebatur, & fervor religionis observabatur, adeofacultatibus & proventibus exiguum, & in pradictis pati defectum, quod moniales pradicti monasterii abfque penuria & mendicitate non valerent sustentari s eorum cœnobio ecclesiamde Cayracounivit. HujuS episcopi tempore Cartusianorum familia an. 1328. in urbe recipitur, affignata domo quæ olim Templariorum, tunc autem Hospi- talariorum erat, quam emerat Johannes papa XXII. fundator hu us novi asceterii, ut liquet ex ejufdem litteriS Avenione datis XIV. caL Januarii an.XI11. ejus pontificatus, quæ lcgun— j- turapud Cruceum. Ibidem erigitur academia per eundem Johannem papam bulla data vn. idus Junii, ejus pontificatus an. xvI. quam damus inter instrumenta. Porro Bertrandus adfuit synodo Bituricensi, an. 1336. xvI. cal. Novembris, cujus acta vide tom. XI. concil. parte 2. pag. 2^22. Anno 1351. paciscitur cumconsulibus urbis die 15.Maii ; a quibus cum multas passus esset injurias, omnia 3’>sis condonavit die 6. Junii an. 1353. Deodato e Lentillac facultatem fundandi moniales de Vico, dedit litteriS scriptis 14.Octobris, anno 1360. Anno 1362. decretum pro reformatione p divini cultus ob hostiles motus imminuti edidit. Expulsos dicitur an. 1364. ab Anglis urbe potitis. Refert Anastasis Augustiniana Robertum Waldeby Anglum ordinis Augustiniani ab Anglorum rege nominatum per duos annos rexisse. Mortuus noni$ J < bruarii legitur in necrologio, anno circiter 1366. XLVII. Bego. Bego ex nobili genere dynastarum de Castro- novo erat oriundus, qui per papam constitutus est episcopus Cadurcensis, bulla data men- IDURCENSIS. 141 se Maio an. 136’6. ut docet Balusius in notis ad vitas pap. Avenion. Certe an. 1367. sedebat ex codice hominsorum, quamquam nondum urbem esset ingressus, adhuc sub dominio Anglorum gementem ; quorum tamen paulo post excuffit jugum. An. 1368 ; a varia recepit clientelæ sacramenta per suum vicarium generalem Reginaldum de Theminis, quem suum appellat consanguineum, in litteris quibus ipsum instituit dic 17. Aprilis an. 1368. Habuit controversiam cum capitulo pro collationeprio- ratus de Biole, cujus siniendæ causa UrbanuS papa V. judicem constituit Arnaldum patriarcham Alexandrinum ecclesiæ MontalbanensiS administratorem, bulla iv. nonas Junii data fui pontisicat.us anno VI. Solemni ritu urbem invectus est an. 1370. die 12. Novembris. Anno I3S4. composuit pro jure spolii clericorum be- nesicia (.’cclesiastica poisidentium, quo frueba- tur » ea lege ut ad illud redimendum quotanniS episcopo centum quinquaginta libras persolverent, sicque possent de suis bonis testamentum condere. Loco movit ædes episcopales ob incommoda fluminis vicini, & insalubrem aerem. Vixit saltem usque ad annum 1388. die S.mensis Junii, ut probant ejus litteræ datæ hoc tempore, pro capitulo S. Martini de Monte-pensato. Tempore hujus episcopi fundantur Cadurci duo collegia, alterum pro egenis adolescentulis, dictum Pelegrini, a Raimundo de Pelegrino archidiacono Cadurc. dotatum : alterum dictum de Rutena, a Bernardo de Rutena Cadurci orto, archiepiscopo Neapolitano, ut vult Cru- ceus, an. 1371. addocendam grammaticam & logicam. XLVII I. FRANCiSCUS. Ex nobili gente Cardalliacorum tertius est hic Siscopus, qui Cadurci sederit ; filius enim erat uillelmi domini de Varaire vicecomitis de Murato, ex Anna de Gordonio. Is cum in ordine Fratrum Minorum Deo se devovisset, inde assumtus est ad Cavalionensem sedem, postea vero ad Cadurcensem, ubi toto tempore episcopatus, non aliam domum habuit quam Fratrum suorum, hoc est alumnorum sancti Fran- cisciædem. Solemni P°mPa urbem ingressus est anno 1389. mense Julio. Ex libro autem homi- niorum, in quo inter cetera notatur admisisse clientelam vicecomitatus de Calviniaco, seu de Gordonio, & de Ceneveriis, nullus ab hoc anno 1389. usque ad 1404. vacat hujusmodi hominiis redditis. Migravit ad superos non fine sanctitatis opinione hoc anno 1404. Corpus ejuS ad sepulturam delatum est in chorum monia- lium de Hispaniaco, seu Vallis-Paradisudiœce- sis Cadurcinæ, ubi gentis Cardalliacæ, cui fun- « Eodem tempore Johannes dictus episcopus Cadurcensis exstabat, qui legitur adfuistc synodo Vaurenhan. 1368. ut refert chartularium apud Catellum.FortafTe ex his episcopis unus erae Francus > & a rege Francorum destinatus, alter nominatus ab Anglorum rege. Eadem ratione explicari debet > quod supra notatum in Robcrto Anglo. Quin etiam in tabulis urbis Albiensis occurrit quidam Raimundus Cadurcensis episcopus, qui 17. Junii anni 1368. litem inter capitulum Albicnsc, & constiles urbis composuit. Unde tot fimul ejusdem urbis episcopi ? Forte quod onuS eflet datus ab An glis, alter a Francue rege, rei quod unus per electionem capituli alter per pondfidam buliam fibi episcopa- (tun Vuwlicarct. , 4, ECCLESIA CA dationem suam debet, commuhe est sepulcrum. A A Clemente VII. facultatem condendi testamenti impetrarat bulla data an. XI. ejus pontificatus, qtii erat Christi annus 1389. Dimmulare non debemus occurrere quemdam Cadurcensem episcopum nomine Bartho- iomæum, qui an. 1391. die xyrn. Martii com- posuit cum capitulo, pro decimis de Autriaco ; quo tempore constanter sedebat Cadurci Fran- ciscus, ut probat’hominiorum liber. Quii autem id factum sit, nos latet. Facile tamen fieri potuit, ut quo tempore duo de papatu contendebant, Angli & Franci in Aquitania digladiabantur, eamquescindebant provinciam, ac summi pon— jj tifices jus providendi ecclesiis vacantibus trahebant ad se, dum ex adversil parte capitula canonicas electiones retinere satagebant ; duo eodem tempore se unius sedis dicerent episcopos » XLIX. GUILLELMUS VI. Guillelmus d’Arpa jon, quæ illustris est gens apud Ruthenos, pofleflionem apprehendit die XIX. Augusti an. 1404. Postero autem die vicarium siium in spiritualibus constituit Petrum de Bussucijolis, litteris datis in castro D alent a diœ- cesis Ruthenensis.An. 1407. die xix.mensis Novembris urbem ingressus solemni pompa, capitu— £ lo præstitit juramentum. Anno 1409. die IX. Aprilis univit Cartusiæ prioratum sancti Sym- phoriani de Canhacoicanonicorum auxit stipendia, numerumque 25.præbendarum ad 14. contraxit, ac nonnullas suppreffit dignitates ; quæ omnia bullis suis confirmarunt Martinus V. & EugeniusIV. summi pontifices. Pro S110 anni » venario dedit capitulo sacerdotium siincti Præ- jecti (J. Project) univitque, ex tabulis ecclesiæ, in quibus notatur usque ad annum 1423. Sub id tempus urbs aucta est nova religiosa familia, videlicet ordinis B. Mariæ de Mercede, recepta, tabulis Cadurci datis die vnr. Octobris anno £ 1429. quo tempore vacasse videtur sedes episco- palis, cum in litteris pro hac fundatione, nulla nat episcopi Cadurcensis mentio. Baluzius in notis ad vitas pap. Avenion. c. 966. meminit cu- jusdam instrumenti facti die XI1. Martii anno 1415. cujus confectioni præsens fuisse legitur Johannes episcopus Cadureensss. Sed mendum ir- repsisse autumamus. Certe Guillelmus Cruceus multa exhibet acta, quæ probant Guillelmum d’Arpajon præsuisse annis 1412. 1418. necsus- pican possumus aliquem alium episcopum nomi-* ne Jonannem an. 1413. hanc sedem occupasse, cujus locum postea idem Guillermus iterato re— p ceperit. Potuit tamen multiplicitas paparum du— £ plici in eadem ecdesia epilcopo locum dare. L. JOHANNES. Johannes de Podio, forte idem quem monuimus occurrere an. 1415. post mortem Guillel- mi pro episcopo agnitus, solemni pompa excep- 1 tus est in urbe die xxn. Septembris anni 1435. Hujuspræsulispauca siipersunt acta ; quem abesse a sua sede rorsan coegerant Anglorum bella, qui omnia episcopi castra oCcuparant. Anno 1435. die IV. Novembris dedit quadraginta dierum indulgentias in dedicatione ecclesiæ Mois- DURCENSIS. 144 siacensis ; notaturque adhuc eodem anno die ix. Decembris in tabulis urbis. An. 1438. jam fatis functum Johannem docent litteræ synodi Basi- leensis, de indebitis exactionibus, quarum causa capitulum & clerus Caturcensis, querelam moverant, prohibendis. LI. Johannes II. Johannes de Castro-novo Pontii baronis Ca- stri-novi ex Burguina Claromontia filius, propatruus FrancssciClaromontii Ausciorum arcme- piscopi & cardinalis, per fratrem Pontium toparcham Clari-montisde Lodeva, archidiaco- nus erat A milia vi in ecdesia Ruthenensi, licet tantum siubdiaconus, quando postulatus est a capitulo Cadurcensi in episcopum, & institutus bulla Eugehiipapæ IV. cujus erat notarius, data Ferrariæ an. 1438. IX. sal. Novembris. Cok kgii dicti Rnthenensis • apud Cadurcum, censiis auxit, uniendo ecdesiam Pancti Petri de Dal- mayracoan. 1439. die xxn.Feb.Eodem an. legavit 2000. nummos aureos pro annuis post suam mortem precibus. In castris gentilitiis de Casa tro-novo, & Bretenosio, instituit clericorum collegia. Memoratur an. 1444. die n. Augusti in charta Luminis-Dei. Necrologio Cartusiæ epud Villam-srancham in Ruthenis, inter benefactores inseritur. Obiit an. 1460. In archivo Obasinensi exstat authenticum instrumentum, cujus clausiila est : Petrus Ebrostenjis tpisoopus, administratorperpetuus Obastne die Iv. Aprilis ant MCCCCLX. sude Caturcenjivacante.Hujusepss- copi consiliis, &potisiimumsumtibuS Angli toto Cadurcorum comitatu pulsi stint. LII. LUDoviCUs. LudovicuS de Lebreto electus est an. 1460. cum esiet sanctæ sediSprotonotariuS, & Senis moraretur, uti nos docent monasterii Cau- narum tabulæ b. Urbem solemniter ingreditur die ultima Februarii an. 1461. Debita dientelæ obsequia recipere non neglexit, ut fidem faciunt tabularia. Erat simul abbas Crassensis & cardinalis titulo accepto sanctorum Petri &Marcel- lini, quo insigmtur in tabulis Crassensibus anni 1464. Obiit Romæan. 1465. jacetque in ecclefia Aræ-cœli. De eo ejusque potilfimum genere plura addemus in episcopis Adurensibus & aliis. LIII. A N T O N I U S I. Antonius ex clara acpervetusta Alamandorum in Delphinatu familia, de qua alibi dicemus, genitus possessione episcopatus donatus est die VIII. Februarii an. 14.66. seu 1465. juxta tunc usitatum morem. Anno 1467. canonici beatæ Mariæ de Roca-amatoris hominium ei præsti- M Pmpter fundatorem Bemardum de Rodez. b De co ita in tabulis monasterii Caunarum : dt Abrit^ Catmonfis *bb*i, c^n^nicortom CttdMrcfnftMm, scilicet Pontii de Gdlernno nrthidinconi mnjorif, Jobnnnif Ronx archIdinconi do Tnvtfio, Guillelmt de Monte-bxxerio cnncellnrii, Petri Comberti, procurator Senis exiftens, Ltadovicb de Lebreto S.fodis protono- Urio, decretum ele&ionts poftuUtionis de eo n profatis canonicis per vUm combromiisc ad Cadurcensem episcopatum, per obitum Jo-~ haimis ( dcCastelnau) ultimi episcopi vacantem facta exhibet Senie in domo habitationis ipfius de Lebreto, |x.)ulii an, n natsvit. Dom tffini MtCGCLX. indi&o filh tcruni , 45 ECCLESIA CA terunt. Anno 1470. Carolus Aquitaniæ dux, 1 Ludovici regis XI. frater, interturbatum asse- duis bellis ordinem restituturus, jus omne actionemque in ecclesiasticas personas Antonio epis- copo reddidit ; vetans ne senescallus aut aliuS laicus judex causas ecclesiasticas attingeret. An. sequenti ad comitia Aquitaniæ Santonis congregata evocatur. Cum abbate Marciliacensi & academiæ professoribus, veteribus simultati- bus depositis, paciscitur. Ipsius potissimum cura fundatur Cadurci seminarium seu collegium dictum S. Michaclis. Hoc fere tempore Ludo- vicus rex XI.accepit/ » protectionem dilectam filiam univerfitatem Cadurcensem, cujus quoque jura Sixtus papa IV. conservanda mandat epis. B copo Sarlatensi & abbatibus Marciliacensi & Moisiiacensi. Transfertur Antonius adepisco* patum Claromontensem a Sixto papa IV. LIV. GuIScaRDUS. Guiscardus de gente Albuepnia, cui originem dedisse Marchia gloriatur, filius Reginaldi & Margaritæ de Comborn, ex episcopatu Conse- ranensi, & post gestam in parlamento Parisiensi senatoriam dignitatem transiatus est ad Cadurcensem cathedram bulla Sixti papæ IV. data xn.RaLSeptembris an. 1475. Paulo post, videlicet die x. Octobris urbem solemniter invehitur. < Quædam ejus acta e tenebris eruit Crucius, sed pauca ; nam ad tertiam sedem transiit, nempe Carcassonensem anno circiter 1476. aut 77. Obiit an. 1489. LV. AnT o NI Us II. Antonius Alemand, in chartis dictus Alaman- di, alterius de quo supra, consobrinus, ejusoue olim vicarius, necnon abbas Grandimontensis, adiit possessionem anno 1477. die 18. Decemb. tuncque requifivit major archidiaconus, quatenus juramentum per pradecessores suos & per ipsum. alias prafiari solttum.prastaret. Quæ verba’ persuadere possent hunc episcopum non alium esse ab Antonio Guiscardi antecessore, qui redierit ad sedem pristinam. Sed respondet Crucius Antonium praestitisse olim juramentum, ut vicarium episcopi, non ut episcopum ; vicarios enim generales iisdem verbis conceptis sacramento se obstrinxisse ac ipsos episcopos contendit vir doctus. Inter homagia Antonio reddita, unicum no* tabimus, Guillelmi videlicet domini de Mon- . tesquieuan. 1478. die xvI. Februarii.Ceterum cum capitulo gravem litem habuit, quod illud immune sese ao episcopali jurisdictione assereret, bulla Sixti papæ IV. dataxrv. xal. Octobris anno xm. ejuspontificatus, quamedidit Crucius ; sed provocavit episcopus ad senatum Tolosanum, qui bullam quasi subreptitiam, nullam esse declaravit, placito dato anno 1484. & Innocentius pepa VIII. alia bulla data 111. K.al. Decembris lui pontificatus anno 11. Christi 1485. ordinariam m capitulum jurildi- ctionem ei restituit. Octo capellanias creavit Antonius die 28. Ja- 1. nuarii an. 1491. de qua fundatione fundatorisque devotione erga sanctissenumEucharistiæ Tomus I. DUR CENSIS 146 . sacramentum, ac pia affectione in cultu B. Virginis legendus est Crucius.Exstinctus in villa S. Nazarii apud Delphinates, anno 1493. ibidem. jacet. Post mortem hujus episcopi, magnum schis- ma in ecclesia Cadurcensi ortum est, tribus sibi hunc episcopatum vindicantibus. Nam Benedictus dejean dictus de S. Mauris Antonii coadjutor & Christianissimi regis orator in curia Romana, petenteCarolo VIII. rege, factus est episcopus Cadurcensis auctoritate pontificia. Hæc nos docent hujus principis litteræ scriptæ senescallo Cadurcensi, & abbati Groffi- bosei. Aliunde vero Antonius de Lusech, al. Luczct, haud dubie electione capituli fretus, episcopatum ad se trahebat. Ex laudatis Caroli regis litteris discimus, pro hoc episcopatu litem primum in Magno Consilio diseeptatam, inde vero delatam ad curiam parlamenti. Scripsit rex ad consules & cives Cadurci, necnon ad senescallum Cadurcensem, ut Benedicto faverent, mitterentque eum in possessionem castrorum & omnium ad episcopatum Cadurcensem pertinentium. Attamen Antonius cathedram tandem obtinuit ; forte quia lite pendente Benedictus obiit, videlicet anno 1501. Vide hæc . acta apud Cruceum in historia episeoporum Ca- ’dure, in Antonio de Luzech. Alia ex pane lego Jacobum Tremoleriæ ord. S. Augustini pro episcopo Cadurcensi se gerentem ab Innocentio VIII. provinciam accepisse, ut perje vel per alium episcopum catholicum gratiam & communionem apojlolicæ sedis habentem absolveret a censuris, &c. Claudium episcopum sancti Flori vitiosu ordinatum, &c. qui jacobus ordinessolemniter in civitatesuncti Flori celebravit, de mandato dicti Claudii, ex litteris Alexandri papæ VI. ad Guichardum episcopum Carcaflonensem, datis Romæ apud S. Petrum sub annulo piscatoris die xxIx. Martii an. 1493. pontificatus ejus anno 1. De hoc Jacebo nihil aliud ad nos pervenit. De Antonio vero nunc agendum. LVI. ANTONIUS III. Luzechii genus, ex quo Antonii nostri cognomen, in Cadurcensi pago a longo tempore florebat, quando hic episcopalem thronum cons- cendit. In chartis Exienlis monasterii, cujus abbas erat, electi Cadurcensis & confirmati titulum tantum præfert annis I497. ac 1501. An. 1500. ut electus & confirmatus episcopus Ca- turcensis dedit litteras, uti aiunt, dimissorias, Petro filio Guillelmi Laudo priori de Caflilha- co, I.die mensis Mattii. EjuS æquitas eluxit, quando ceIssus non paucos de Luzechio ecclesiæ ademtos, sussque a gentilibus occupatos, facta permutatione, eidem ecclesiæ restituit. Anno 1508. pastor vigilantiffimus totam diœce- sim siedulo perlustravit. Anno vero proximo, die xxx. Maii ad meliorem vitam migravit apud castrum de Albaribus, conditus in ecclesia ca- thedrali intra chorum, ante principem aram sttncti Stephani, uti ejus testamento cautum erat. LVII. GERMANUS. Germanus de Ganay frater Johanni » Fran- K 147 E CCL E SI A CA ciæ cancellarii, silius Nicolai al. Guillelmi in 1 suprema curia Parisiensi regis advocati, ex se- natore Parisiensi, canonico Bituricensi, & decano Belvacensis ecclesiæ designatur episcopus Cadurcorum litteris datis Viennæ die 14. Augus- ti an. 1509. tametsi electus esset Guido* de Cal- tro — novo (Cajlclnau) e linea Bretenosii * abbas Bonæ-vallis, episcopus PctracoriCensis ; sed de jure suo ccflit. 1 taque Germanus admistus est solemniter Iv. idus Maii 1511. favore Ludovici XI I. ad quem accessit bulla Julii p « lpæ II. data id. Julii, ejus pontificatus anno VI. Christi 1509. An.I5I2. permutavit cum Carolo Domi— ] nico de Caretto, qui sequitur, tunc archicpiico- po Turonensi. Non legimus tamen Germanum sedisse Turonis. Inde factus est episcopus Aure- liancnsis. LV11I. CaROLU s-D om 1 N1 cus. Carolus-Dominicus de Caretto, natione Ligur, cardinalis dictus Finarii, frater Alfonsi 1. marchionis de Final, & Fabricii magistri equitum sancti Johannis Jerusalcm in Rhodo infula, qui tres patrem habuerunt Galeotum comitem &marchionem Finarii ; ex permutatione facta cum Germano, Cadurcensemcathedramob-< tinuit, cum esset tunc Turonensis archiepisco- pus, in qua seditper biennium.Ejus vero opera & industria Ludovicus rex XII. in multis legationibus usus est. Consecratus fuerat archiepisco- pus Thebanus a Julio papa II. anno 1505. In marchionatu Finarii pietatis suæ varia reliquit monumenta, in construendis, resarciendis, omandisque templis. Protectoris pauperum titulum jure consecutuS est ; idcirco morte sua qua obiit, in sede pontificia XIX. xal. Septembris an. 1514.. magnum fui desiderium reliquit. In ecclesia sui tituli sepultus est, hoc est sanctæ Cæciliæ, quem ultimum habuit ; nam duos alios prius habuerat, scilicet primum sancti Viti, alterum sancti Nicolai. Ante mortem fratri suo transcripserat episcopatum, retenta pen- sione. De eo consule archiepiscopos RemeIsses & T uronenses. LIX. Lu D o v 1 c U s II. Hic episcopus dictus etiam Aloysius, Caroli frater vel consanguineus, per ceflionem Caroli an. 1514. bullas obtinuit a Leone papa X. cum Romæ degeret. De ejus adecclesiamsiiam accessu nihil in tabulis nobis occurrit, verisi- mileque putamus ipsum nunquam eam invisisse. ; Administravit autem eam per quemdam episcopum nomine Guillelmum. Cum hunc episco- pum, alii Ludovicum, alii Aloysium appellarent, ex unico duo sunt facti, quorum prior uno tantum mense sedisse dicitur ; alter Aloysius dictus, perplures annos. At cum hic Aloysius obti- 4 Guido de Castclnau adhuc anno 1509. die 11. NoVembris appellatur electus episcopus Cadurc. in litteris dilatoriis quas iple & fratres ejus, ac sorores heredes Annae de Beaujcu a vix uix, quz nupserat Johanni de Baudricourt Francis marcscallo, obtinuerant ad recuperandam mediam panem toparchix de Co- lombey a duce Loth. occupatam. Ex actis Cadurcenfibus, qux patria lingua dedit Cruceus, com- posirionc facta inter Germanum de Ganay & Guidoncm de Caso tclnau, cplscopaius Cadurcenfis ccflit Germano, ^ Pctragoiicen- £s Quidoni. >UR CENSIS. 148 nuerit episcopatum per ceflionem Caroli, inter utrumque perperam medius ponitur Ludovicus. L X. P A U L U s. Paulus de Caretto filius Alfonsi I. marchionis Finarii, qui frater erat Ludovici ; abbas Bonæ- cumbæ in Ruthenis, & præfectus oratorii regis ; obegregias virtutes Francisco I. & Henrico 11. regibus carus, ceflione sui patrui pervenit ad Cadurcensem sedem an. 1524. tametsi nonnisi quarto post suam inaugurationem anno possessio- nem nactus sit.Per illud vero quadriennium Laurentium Toscanum Lodovensem epilcopum pa- pæ auctoritate fultum hanc ecclesiam rexisse legimus. Accepta possesiione Paulus vicarium aliquamdiu habuit Hieronymum Raimundi canonicum. Hunc porro epilcopum Franciscus rex papx commendavit anno 1532. litteris datis per Bochetellum Sanctioris Consilii commentariensem ; quibus ut Paulum de Caretto suum carum consanguineum, de regno, regibusque more majorum optime meritum, cardinalitia vestiat purpura impense rogat. In actis publicis duo dumtaxat notata de ipso observavimus, primum quod pro administratione episcopatus Guillel- mum Leyga Caroniensem episcopum vicarium gmeralem instituerit, qui eodem munere funus erat sub antecessore : alterum quod ratum habuerit quoddam pactum inter epilcopum Lodovensem, & priorem ac procuratorem collegii S. Stephani de Rhodes in urbe Cadurcensi, die 3. Martii an. 1536. Obiit an. 1553. quo sede vacante per ejus obitum a capitulo creatus est officialis die 22. Septembris. LXI. ALEXANDER. Alexander Farnesius Pauli III. nepos, primum cardinalis diaconuS titulo S. Angeli, deinde Ostiensisepiscopus, administratione ecclesiæ CadurcensiS donatus est per bullam Julii III. pridie idus Nov. ejus pontificatus an. 5. Christi 1554. quo, die 4. Decembris facultatem dedit procuratori ad ineundam sua vice possestionem. Abdicavit an. 1557. De eo consulenda quæ diximus in Avenionensibus antistitibus. LXI I. PETRUS II. Petrus Bertrandi Tolosas, frater aut consan- guineusJohannis archiepiscopi Senonensis, Fran- ciæ procancelsarii & cardinalis ; abbas erat Grandis-silvæ, officialis & archidiaconus major Cadurcensis, jurisque doctor & in episcopa- tu vicarius generalis, quando sedem hanc adeptus est, ceisione a Cardinali Farnesio facta an. 1557. ultima diemensis Julii. Consecratus est apud Montem-panserium a Francisco de Sene- terre episcopo Sarlatensi, solemniterque urbem est invectus die 31. Julii 1558. Inter bellorum procellas a Calvinistis tunc motas, a perduellibus capitur in castro episcopali Mercuesio 1562. Sed eripitur postea, & in libertatem assentur a strenuo duce BlasiodeMontluc. Fatis conces- sit Romæ 3. Septembris, an. 1563. sepultusque est in cathedralis ecclesiæ choro prope altare ad sinistrum latus, cum hoc epitaphio : 149 ECCLESIA CA Christo fervat ori fac. A Petro Berlrandi Tolosuti Cadurcenstum episcopo optimo, piijimo litterarum patrono t fohannes Ber- trandus Iolosas in supremo regis constlio constlia- rius, ex asse heres, dum acceptorum beneficiorum recordaretur, patrono benemerenti posuit. Obiit IV. non. Septembris anni MDLXIII. Pro anniversario suo donavit capitulo 1000. libras Turoncnses. LXIII. Johannes III. Johannes de Balaguier ex gente nobili de Mont-salez, Francisci Vasatcnsis episcopi germanus, cum jam esset electus ad episcopatum j Vasatcnlem, quem cessit Francssco fratri, fit Cadurcensis antistes bulla Pii I V.data IV. xalend. Maii an. 1564. contra statuta, inquit quædam charta ecclesiæ cathcdralis Cadurcensis, quibus cautum, ne quis nist de gremio capituli, ad ecclesiæ regimen tanquam pontifex ostumeretur ; necnon & præter regis Francisci I. conventiones & pacta cum Leone papa X. juxta quæpromovendi ad episcopatus, doctores, aut certe licen- tiati esse deberent. Eodem anno mense Decembri solemniter invectus urbem ingreditur. Capituli statuta vetera confirmavit IV. sal. Juiias 1566. Morbis fractus & senio ( jam enim erat C septuagenarius quando acceffit) patria civilibus bellis afflicta, an. 1576. Iv. idus Aprilis e vita sublatus est, cum pro celebrando suo anniversario 1300. libras capitulo legasset. LXI V. ANTONIUS IV. Ebrardorum gens inter nobiliores pagi Ca~ durcini conspicua lucem dedit Antonio episcopo, orto videlicet a patre Johanne sancti Sulpicii toparcha, qui su : tChristianiisimi regis legatus apud Hispaniarum regem, & matre Johanna de Gontaldo Johannis baronis de Bironio filia. Ab anno 1576. episcopatum obtinuit admodum I juvenis, duodeviginti annos videlicet tantum natus ; Cadurcumque solemniter advenit eodem anno, 111. idus Novembris. Romam accersitus a Gregorio papa XIII. perhohorifice excipitur an. 1579.Inde in patriam reversijs, concilio provinciali Bituricensi an. 1584. mense Septembri adfuit, uti comitiis generalibus regni apud Ble- sas an. 1588. congregatis. Ob tumultus Cadur- censium studia in contraria scissorum, urbe sex annos exsiilare cogitur, in Albario oppido, loco peramoeno & tuto clausus, ne quid in ipsum molirentur Henrici III. regis hostes, cui a secretioribus consiliis erat hic præsul. Tandem 1 post diuturnum secessum, magna omnium gra- nilatione revocatur Cadurcum an. 1594. Biennio post Rotomagum ad regni comitia regis mandato evocatur.Diem clausit extremum Albarii. Testamenti siii tabulis confectis die 17. Januarii an. 1599. voluit terræ mandari in medio chori majoris templi, ubi legitur hæc inscriptio : In pace hic sttus est V— C. Antonius Ebrardus a S. Sulpitio, epijcopus, baro & comes Cadurc. baro podii Corneti & Berenguis, Henrici III. & IV. regum Francia & regni status constliarius, cujus magna mens & auctoritas dtcecefi harettc. & civil. motibus afstlctæ prafidiostetit 22. annos quibus ip- Tomus E DURCENSIS. iJO fe fedit..Quievit’nunquam, » // ? oum lapsa valetudine migravit ad Christum ejusdem anno jaculari XVI. VI. calend. Augusti. H. M. H. H. posuere ex testam. Fuit strenuus vindex canonum ac jurium ecclesiæ. Præter episcopatum Cadurcensem abbatias S. Ebrulsi & Marciliaci consecutus erat. Ex eadem gente Ebrardæa celebres fuerunt Christophonis Antonii episcopi patruus, archidiaconus major Cadurcensis, & abbas Marciliaci, a Baronio cardinali sapc commendatus, Johannes, Flotardus & willelmus ejtssdem monasterii item abbates, Aimericus & Raimundus Conimbricenses in Lusitania episcopi. L X V. S I M E O N STEPHANUS. Simeon, al. Simon St. dePopiano Biterren- sis patria, canonicus & præcentor ecclesiæ urbis hujus, ac per 23. annos episcopalis fori judex primarius, quem officialem vocant, his muniis digne obitis, regis existimationem promeritus, ejusdem litteris destinatur episicqpaIi Cadurcorum cathcdræ ; accedenteque bulla Clementis papæ VIII. data Iv. idus Septembris anno 1601. consecratur IV. idus Decembris in templo sancti Nazarii Biterrensis. Mensie vero Martio an. 1602. magno nobilium cœtu comitante, acclamantibus ceteris urbis & diœcesis ordinibus, in primo ad ecclesiam suam accessu solemniter excipitur. Mox templum majus a sectariis prqphanatum expiavit, ecclesiæque siiæphis prodesse quam præesse coepit 5 sacramentorum ad- rn iniit rationi asiidue incumbens, in scnodis statuta de rebus ecclesiasticis condere lollicitus *, in sartis tectis ardium episcopalium magnificus. Hoc præsijle sedente patres Societatis Jesii an. 1606. accersiti eollegmm S. Michaelis dictum, novis proventibus ditatum, maxime ex duorum firioratuum unione occuparunt, prioribus inco- is & alumnis in alium locum migrare juffis. Item Minoritæ dicti Capucini die 27. Septembris an. 1607. admisti, quorumecclesia an. 1610. ab hoc episcopo dedicatur. Eodem anno Minoritæ Recollecti apud Moisilacum recipiuntur. Commentarios de rebus & episcopis Cadurcensibus a Guillelmo Crucio scriptos, Cosirias Guillelmi frater ipsi nuncupavit an. 11621. Ejusdem Simeo- nis cura edita est tabula chorographica totius diœcesis. Obiit apoplexia postridie Dominicæ Palmarum anni 1627. sepultusque est incathe- drali cum ea inscriptione : Simeom-Stephano a Popiano Cadurcorum epijcopo B. I. P. qutcum ad- ’• huc in humanis degeret, mundum nihilominus fu- perandum, quin &suipsum vincendum existimavit ; tum loculum fibi hunc dormitionis in spem vivam resurrectionis prastgnavit..Quaque vero ex munere gesserit, epijcoporum Cadurcenstum feries indicabit. L X V I. P £ T R U S IV. Petrus Habert abbas beatæ Mariæ de Columbis Carnotensis, & de Rocha, Parisiensis diœcesis, ex dominis de Montmor ; comes antea consistorianus, Penator Parisiensis, & siIpplicum libellorum in regia curia magister, prior siancti « Quædam promulgavit pro dxvioo Cultu 31. Octob. an. 1611^ K ij IjI ECCLESIA C A rnulsi Crilpcicnsis in Valefio, atque Gastonis j a Francia ducis Aureliancnsis, regis Ludovici X111 • germani, major clccmosvnarius, consecratur episcopus Cadurcensu ab Andrea Frc- miot archicpiscopo Bituricensi apud Recollectos ordinis fancti Francilci Parisiis dic 2. Maii anni 1627. lntcrsuerat comitiis generalibus regni apud Parisios, delega tus a Rcmensi metropoli 16)0. & 1614. pro clero Valesicnsi. Mortuus Lutctiæ dic 27. Februarii anni 1636. jacet in choro ecclesiæ Cartusianorum. LXV1I. A L A N US. Alanus de Solminihac nobilis Pctracoricen- lis jCtim juvenis militiæ seculari nomen dedisset, postea vitæ religiosic sc addixit, & regularis abbas cœnobii beatæ Mariæ Cancellatæ factus, ordinis canonicorum Regularium fanctiAugustini, collapsam disciplinam, ecclesiam & domum restauravit ; iple factus forma gregis ex animo, ut proripit apostolus, multos ad fui exemplum pertraxit ; unde cum plures religiosos admilisset, quos pietatis & sacræ scientiæpræceptis ipse imbuebat, eos in varias colonias postea amandavit, ut ejusdem regulæ abbatias ad meliorem vivendi inodum revocarent. Ipsam quoque electionem abbatis Cancellatæ, juxta veterem eccle- siæ ritum ad capitulum spectare, impetrante Alano rex permisit, & eos tantum posse eligi concessit, qui se arctioris vitæ instituto manci- passentPostea instante Armando-Johanne Ples- sio cardinali Richelio a rege Ludovico XIII. nominatur Cadurcensis episcopus *, per obitum Petri Haberti. Consecratus cst Lutetiæ in templo sanctæ Genovefæ Montis 1637. die 27. Septembris, a Carolo de Montchal archiepisco- po Tolosano, asiistentibus Nicolao Sanguin Silvanectensi, & Dominico Seguiero Autistio- dorensi postea Meldensi, episcopis. Urbem ingressus an. 1639. gregis sui custodiæ vacavit, Cujus visitationem integram quinquies intra decennium absolvit, novies ante obitum : statutis editis ex sancto Carolo Borromæo excerptis, omnes ad officium suum excitavit 5 & ne quid de- esset curæ pastorali, clericos seminario, ut vocant, addixit, ecdesiasticis moribus imbuendos, emta domo in urbe Cadurcensi, factaque nonnullorum ecclesiasticorum beneficiorum unione. Plebem vero in fide catholica & bonis moribus erudiendam commisit missionariis ex. Cancellatæ monasterio accersitis, quibus intra urbis mœnia monalserium suis condidit lumtibus. Multas ecclesias bellorum civilium & hæretico- rum furore disturbatas e ruinis excitavit, quibus bona restitui curavit. Eo sedente Carmel i tæ discalccati Cadurci admisii siint, ut & monia- les Canonicæfancti Augustini, quas fanctiDc- siderii nuncupant. Multa fundavit xenodochia, in his domum pro puellis orphanis. Vitam tot piis operibus cuinulatiflimam clausit 31. Decem- , brisan » 1659. sepultus in ecdesia suorum alumnorum Canonicorum Regularium ; cui parentavit ejus succcssor, & in exsequiis solemnibus orationem funebrem dixit Petrus BertierMon- talbantnsis episcopus. Ejus vita typis evulgata auctore Ltonardo Chastenet priore beatæ Ma- DURCENSIS. 11 z rix Cadurcensis Canonicorum Regularium, an. 1663. optimi pontifieis & sanctissimi alcctæ ico- nem exhibet. Eamdcm vitam latinitate donavit Dominicus Bisselius Canonicus Regularis ad S. Crucem Angustas Vindelicorum, ediditquctypis ducalis monasterii Campidonensis > pcrRu- dolphum Dreherr m dClxx 111. rloc Alani elogium legitur juxta ipsius tumulum e terra prominentem : Alanus de Solminiac, nobilis Petrachorenfes, Fictus abbas Regularis beata Maria de Cancellata, ordinem Canonicorum Regularium S. Augustini i » Aquitania pene collapsum restauravit ; detn creatus episcopus Cadurcensis, totam diœcestm continuis laboribus in meliorem statum redegit, pastoralem beati Caroli Borromai follicitudinem imitatus, vir plane divinus, sunctitate acl/nirabtlis > omni virtutum genere cpnspicuus, stbi & mundo rebusuue omnibus mortuus Christo Domino soli vixit, cujus majorem gloriam in omnibus ex voto femper quasivit, Angelos castitate, veteres Anachoretas quadraginta annorum poenitentia aqua- vit. Orationum assiduitate nulli fecundus. Clericorum feminarium instituit in civitate Cadurco, prioratum ordinis canonici ibidem construxit & dotavit. Nosocomium unumtduoque orphanotrophiafundavit, unum puerorum, puellarum alterum, perpetua sua liberalitatis monimenta. Denique multa alia pie & laudabiliter operatus est, ac tandem omnibus qua supererant in pauperes erogatis, ipfe pauper & latus dum hac verba passionis legerentur ( & inclinato capite tradidit lpiritum) inter crucifixi amplexus obiit Mercurii, anno atatis sua 6y. die ultima anni 1659. relicto Cadurcenstbusjui zeli & fanctitatis aque acsucerdotiisuccessore Nicolao Sevtn. Jacet hic Corpus ejus, ubi pio populorum concursu ob frequentes gratias ejus intercef fione receptas.honoratur. LXVIII. NICOLAUS. Nicolaus Sevin Parisinus, abbas sancti Wlma- ri in diœcefi Boloniensi, deinde episcopus Sar- latensis, postmodum Alani coadjutor, per ejus obitum factus Cadurcensis antistes, solita pompa urbem ingressus est anno 1660. quo anno sa- cras celebravit ordinationes. Regi sacramen- tum fidelitatis juravit Tolosæ exiitenti, unde rediens prædecessori justa solemni ritu persolvit, præsentibus omnibus diœcesis suæ pastoribus, quos ad primam synodum convocaverat. Magno populorum applausu & concurso per quadra- geiimam in ecclefia cathedrali concionatus est an. 1661. nec sine fructu idem præstitit in aliis suædiœcesis ecclesiis. An. 1671. consecravitec- clesiam Dominicanorum inhonorem fancti Ludovici. Anno sequenti quasilam sancti Francss- ci Salesii reliquias exposuit venerationi fidelium, in ecclefia Canonicorum Regularium S. Augustini Cadurci. Pastor vigilantiflin » us diœce- iim sedulo lustrabat ; disciplinæ ecclesiasticæ strenuus defensor Parisiis occubuit 1678. Sepultus apud sanctum Lazarum. Canonicos Regulares reliquit liæredcs. Ejus tempore sdiolas, ut vocant, christianas Cadurci fundavit Mirapicensis marchionissa, in quibus optimus praful 12.puellas ad fidem recenter adductas institui procuravit, ij3 £ C C L E S I A C allignatisad earum victum ex proprio reditibus. L XIX. LUDOVICUS-ANTONIUS. Ludovicus Antonius de Noailles, de quo plura dicenda in archiepiscopis Parisicnsibus præ- tcrmittimus, filius natu minor Annæ ducis dc Noailles paris Franciæ, præsccti primæ cohortis stipatorum regis, ex Ludovica Boyer, piis- simæ matris cura maxime, ad omnia Cnristianæ pietatis officia informatus, institutæ jam mm vitæ usque tenax fuit. Ductoris theologi Facultatis Parisicnsis laurea donatus est die 14. Martii anno 1676— Designatur episcopus mcisse Martio anno 1679. Parisiis consecratur in abbatia sancti Antonii a campis, mense Junio cjustlem anni a FrancssCo Harlæo archi- episeopo Parisiensi, cooperantibus Dominico de Ligny Meldensi, & Harduino Fortin de ia Hoguettc Briocensi, episcopis. Nominatur ad sedem Catalaunensem mense Junio an. 1680. Demum fuit archiepiscopus Parisiensis an. 1695. commendator regiorum ordsoumdie 26. Maii an. 1697. designatur, torque ornatur regi is manibus die 1. Januarii an. 1698. creatur cardinalis ab lnnocentio papa XII.die 21.Junii anni 1700. Ipso auspice concepta est quæ nunc in lucem prodit Gallia Christiana. Cetera pro- sequemur suo loco. LXX. HenrIcus-GuIllelmuS. Henricus Guillclmus le Jay, ex illustri apud Parisios familia natus, patre Carolo libellorum supplicum magistro, matre Gabrielide de Lcs- rat, doctor Sorbonicus, vir singulari prudentia præditus, schedula regia donatur pro Cadur- censi episcopatu obtinendo, die 9. Martii anni 1680. Die 1. Junii an. 1681. inauguratur ; dein- cepsque omnia vigilantiHimi pastoris, & optimi patris munia implevit 5 in perlustranda diœccsi assduus ; in si ; minando verbo Dei impiger ; in sublevanda pauperum egestate prodigus ; in tutanda ecclehastica diseiplina contra morum cor- LD U RC E NS I S. i54 ruptclas, invictus. Odæum in ecclesia clegan- tiflimo construxit opere, & duo palatia episcopalia ; unum Mercurii, alterum in urbe, patrimonii sui snmtibus ; præmatura tamen morte raptus die 22. Aprilis anni 1693. ultimum absol- vcre non potuit. Jacet in choro ecclesiæ ca- thedralis, cum brevi epitaphio, quod iple præ- scripserat.• Hic jacet Henricus Guillclmus le Jay cp.isecprs, baro & comes Cadurcenjis, inauguratus dtc I. rncn- Jis Junti i6Si. Obttt die 11.Aprtlisan.i6y}. R. I. P. 1 Tempore episcopatus Henrici Guillelmi, Bullonii dux, toparcha S. Sereni, fundavit hac in urbe moniales a Visitatione B. Mariæ nuncupatas 311.1684.. Ibidem an. 1690. construitur xenodochium generale. Sub eodem episcopo Raimundus Fotiilhac doctor Sorbonicus, vicarius generalis sub tribus episcopis, obiit maximo civium luctu an. 1692. LXXI. HbnRIcus ultimus. Henricus de Briqueville de la Luzerne, filius Gabrielis marchionis de la Luzerne in Norman- nia inferiori subpræfecti ex Margarita de Bou- l noux filia Juliani caularum capitalium prætoris apud Esesas, doctor theologus Facultatis Parisiensis in regia Navarra, serenissimæ Delphinæ Victoriæ a Bavaria ab eleemasynis, nommatur ad episcopatum Caturcensem die 31. Maii, anno 1693. Consecrationis munus accepit Parisiis in ecclesia Societatis Jesu vici sancti Antonii a Ca- roso le Goux dela Berchere, tunc Albiensi ar- chicpiscopo, assistentibus episcopis Briocensi & Vaurensi, die 28. Octobris ejuldem anni ; biduo post regi sidem obsequiumque juravit. Abbas simul estGardæ-Dei in sua diœcesi, prius ) Cantus-Merulæ diœcesis Trecensis. Adhuc sedet hoc anno 1714. Ejus auctoritate editum est proprium Sanctorum ecclesiæ & diœcesis Cadurcensis, apud Arnaldum Bonnet. DE PRÆPOSITIS, DECANIS, ET MAJORIBUS ARCHIDIACONIS C AD U R C E N S I S E C C L E S I Æ, CApitulum Cadurcense suum olim habuit præpositum, maxime quando vigebat in hac ecclesia regularis status. In chartulario Ca- durcensi aliquot nobis occurrunt. PRÆPOSITI. Fcraldus sub Froterio episcopo, anno 17. regnante Lotario rege, hoc elt Christi circiter

? 7°—.. Golbertus prior Cadurcenlis ecclesiæ, cui bulla Urbani II. confirmantis ejuldem ecclesiæ canonicos in profeflione vitæ regularis quam recens professi erant, inscribitur ; data eit an. . 1096. Forte idem qui prima tantum nominis littera G. designatur præpositus, tempore G. episcopi, sub Paschali papa, regnante Philippo rege Francorum. Et iterum tempore Petri • Lemovic, episcopi, P. G. Venciensis, & P. abbatis Aureliacensis. Gausbertus præpositus in cujus manuG. Sar- latensis abbas & F etrus Pontii totius monasterii procurator, &c. concesserunt ecclesiam S. Aga- piti de Pairiniaco, sanctæ matri ecclesiæ Ca-. turcensi, tempore Geraldi nobilisiimi episcopi. Willelmus, cujus electionis instrumentum le- titur in chartulario, factum mense Julio heb- omada 111. feria v. anno Dominicæ incarnationis MCIII. indictione XI. tempore Geraldi II. episcopi. Vide chartularii excerpta. Bernardus Caturcensis ecclesiæ prior *, tempore W.episcopi, regnante Ludovico * rege. Ex chartul. memoratur in charta W. episcopi, de qua in Petro I. abbate S. Marcelli. DECANI. Engilbertus decanus an. 773. vel potius 783. Vide in Angario episcopo, & instrumenta. Ragambaidus decanus ædificavit basilicam Kiij is ! E CC LE S I A C in honore S. Petri Apostolorum principis, tem—. pore cjusilem Froterii episcopi ; ex cartul. ubi tamen error irrepsit in regis nomine, sub quo hæc ecclesia constructa esse dicitur, vel certe m anno. Decanus erat post præpositum ; nam in duabus chartis Froterii episcopi legitur : Froterius episo copus, & Fcraldus prapofitus > & Bagambaldus decanus… anno XIV. sub Lotario rege, Froterius feria n Fcraldo prapofito & Stephano decano, &c. Cartul. Stephaniis decanus Caturcensis sub Frotcrio cpsscopo, anno 17. regnante Lothariorcge. Cartul. I ARCHIDIACONI. Asterius archidiaconus subscribit Chartæ Angarii episcopi Cadurcensis pro Moifliacensi monasterio, ante Engilbertum decanum anno 773. aut 783. Vide in Angario episcopo. Bcnjamin archidiaconus tempore Amblardi Caturcensis episcopi, anno VI11. sub Lodoico rege. Geraldus archidiaconus tempore Froterii episcopi anno xxv. sub Lothario rege, ex cartul. Engelbertus abbas & archidiaconus subGaus— ( berto episcopo. Cartul. Petrus de Born & Rotlandus archidiaconi nominantur in charta Bernardi Caturc. eccl. prioris, tempore W *• episcopi, regnante Ludo- vico rege. Cartular. Sub Geraldo II. episcopo, ut conjicimus, erant in ecclesia duo archidiaconi, Seguinus ac Willelmus ; quando videlicet G. Sarlatensis abbas, Petrus Pontius, &c. dederunt sanctæ matri ecclesiæ Caturcensi ecclesiam de Fairi- niaco, In manu domini Gausbcrti Caturcensis D U RC E N S IS. 06 prapofili, & Segtiini, ac’Willelmi archtdiaco- norum. V idc exccrpra cartul. B. an. 1172. in charta G. Cadurc. episcopi, donantis ecclesiam R. abbati Obasinx, cum ipsius consilio. Forte idem qui cognominatus de Rousilhac rcpcritur in charta B. Mariæ Rupis- Amatorisan. 1193. Bernardus litem componit inter Ægidium abbatem Bellæ-pcrticæ, & GuillcliT.iim Rainiundi rectorem S.Aviti 1224. Sabb post festum S. Lu- ciæ virg. Guillelmus de Valon archidiaconus Cadurcensis 1248. in charta Obasinæ. Bernardusde AutejaCoan. 1250. Pontius de Gaulejaco bulla Pii papæ II. vI.id. Nov.pontisic. an. 111.146o.delegatus statura pro collegio S. Sephani de Rodez, fundato in urbe Cadurc. a Bernardo de Rodez archiepiscopo Neapolitano conscribit 7. Septemb. 1471. Aliunde notus est nobis ex tabulis Caunensis monas- terii. Vide inLudovico de Lebreto episcopo LI1. ubi cognominatur de Galerano. Antonius d’Ebrard de S. Supplice abbas de- signatus Gardæ — Dei, cuidam statuto circa divinum cultum facto a Simone Stephano a Po- piano episcopo Cadurc. consensit 31. Octobris 1611. Jam an. 1600. has duas obtinebat dignitates, superstes ad annum 1616. sed archidia- conatum, ut videtur, jam an. 1615. dimiserat. Claudiu>Antonius Hebrard de S. Supplice, archidiaconus major Cadurcensis an. 1615. abfuit comitiis generalibus cleri Gallicani. Vivebat an. 1642. abbas Gardæ-Dei. Christophorus Hebrard de S. Supplice, canonicus & archidiaconus major Cadurcensu 1647. & abboS simul Gardæ — Dei. DE ABBATIIS DIŒCESIS CADURC INÆ, ac primum de iis quæ ampliiiS non exstant, ANTE S. Desiderium Caturcorum episeopum, nulla fuisse in hoc pago monasteria persiiadere videntur hæc ejus vitæ verba ab auctore gravi scriptæ $. 9. Nullum, inquit, eo tempore in urbe Caturca praposttum monachi, neque habitus religionis, aut regula ccenobialis intraverat. Secta Columbani procul, instituta B. Benedicti longe distabant. Sed contrarium probant tum Gregorius Turon. lib. VII. hilt. cap. 30. ubi meminit abbatis Cadurcini, qui vivebat an. circiter 585. tum ea quæ de monasteriiS jam ante apud Cadurcos conditis infra dicturi fumus. Et quidem epistola Dagoberti regis, qua confirmat S. Desiderii electionem, testatur eam factam civium abbatumque Caturcorum consonsu. Quibus vero monasteriis praessent hi abbates ignoramus. Jam tum tamen florebat Moifliacense monasterium ; imo etiam cœnobium S. Amantii tanta magnificentia a S. Desidcrio instauratum, ut scriptor ejus vitæ, auctorem eum velit fuisse piæ hujus fundationis ; jamdiu tamen antea exstabat ; etenim Desiderius Autilsiodorensis episcopus, qui vix pervenit ad annum 622. inter dona locis sacris munisicentisiime facta, quædam contulit bastlica S. Amantii, qua est exstructa in pago Cadurcino adstipendium monachorum ioideps Deo deservicntium, ubi & genitrix ipstus Nectaria corpore rcquiejcit. Huic monasterio primum locum damus inter vetera cœnobia, quorum vix ulla nunc super- sunt vestigia. De eo ita loquitur scriptor vitæ S. Desiderii §. 11. Destderius prater alia magnifica opera adificavit monasterium sub ipso Caturca municipio in cunctis adibus eximium, DCC. circiter & quinquaginta passus a pracipua pontificum sede distans, quod summo studio miro ac fingulari opere in domorum » vel ecclefiarum extructione patratum, vinearum quoque ac segetum, ac pontis adjectione circumscripfit. Monachos etiam copioso numero aggregavit, quibus post’Urficinum venerabilem •virum Dadalcnum abbatem instituit. Ipso autem profluo so amore erga ipsum coenobium dedit, ut omnia qua habebat necessaria, tam in utensilibus, quam speciebus affluentissime ministraret : sepulturam quoque fibi in eodem monasterio sub dextri lateris bastlica volutione prapararijussit, ubi hodie in Dei i57 ECCLESIA CADURCENSIS. 158 nomine humatus qusescit. Unde propter hospitium corporis Pancti viri, mutavit nomen, dictaque est S. Defiderii, vulgo 5. Geri Absoluta basilicæ fabrica, S. Desiderius de ejus consecratione cogitavit, & ad eam multos congregavit antistites ; in his sanctum Paulum V irdunensem, & Abbonem Meterssem episcopum, qui m epistola ad Panctum Desiderium meminit Bobilana Matronæ senatorii ordinis, cujus munificentia in S. Amantii cœnobium enituit ; ob quam ibidem sepulta est. Ex his quæ scriptor vitæ S. Desiderii dicit de hoc ab ipso condito monasterio, habemus duos siincti Afnantii abbates,’Vrficinum & Dadolenum. Neque vero satis fuit sancto præsuli cœnobium istud excitasse ; aliud enim sub ipso adhuc Ca- turca oppido adificavit in honore jancta Mariafemper virginis, cujus operis profecutorem Claudium abbatem conjlituit, ibique abbatiam gerere permsfit, inquit laudatus scriptor. Is est Claudius abbas, quem sanctus Desiderius misit ad Modoaldum Trevirensem episcopum, cum litteris * & munusculis, gratias agens quod se in illas oras profectum tam paterno affectu excepisset. Mulierum cœnobium in Cadurcensi pago erat tempore siincti Desiderii, qui Asoafiam hujus loci abbatissam ad poenitentiam proposito feminæ peccatricis exemplo, vehementer cohortatur. Peccatum Aspasiæ occultum fuisse conjicimus ; si enim notum fuisset, Desiderius canonum pe- ritiflimus eam loco movisset, nec ampliuspermisisset præesse. Forte Parthenonis hujus præfectu- ram habebat Ermenana, cujusdam monasterii in pago Cadurcino abbatissa, ad quam Andul- fiis abbas sancti Maxentii in pago Pictaviensi, misit libellum de miraculis sancti Leodegarii Au- oustodunensis episcopi & martyris. Ipsa vero persiiasit quemdam monachum Augustodunensem Anonymum, aascribenda Pancti Leodegariiacta, quæ rlermenario Augustodunensi nuncupavit. Nunc de abbatiis, quæ adhuc supersunt, quamvis mutato quarumdam statu, breviter est agendum, præmisso earum syllabo. Moifliacum */. Mtssciacum, Ord. Bened. Figiacum, Ord. Bened. Marciliacum, Ord. Bened. Soliacum ah Sublacum, Ord. Bened. S. Marcelli, Ord Cister. Garda-Dei, Ord. Cister. Gratia Dei femin. Ord. Cister. Bellus-locus, Ord. S. Johan. Jerosol. MOISSIACUM. Moifliacum vel Musciacum S. Petri monasterium insigne in oppido pagi Caturcini, ordinis Be- nedictini, & congregationi Cluniacensiaddictum tempore S. Hugonis, nunc seculare, a Clodoveo primo Francorum rege christiano conditum sub patrocinio SS. apostolorum Petri & Pauli fertur, anno Domini D VI. cum reverteretur victor a bello Gothico contra Alaricum regem, ut memorat chronicum Moisiiacense nondum typis tditum. Sed Chlotario II. potius tribuendam coenobii hujus originem censet Mabillonius, quia expletum dicitur a viris laudabilibus Anseberto & Leu- taao, Desiderio jam Cadurci sedente, cum paulo ante regiis impensu initiatum fuisset, ut est in codiceMoisiiacensi. Imo vir eruditiffimus illud putata Pipino rege tantum constructum. In monasteriorum censii Aqussgrani facto, inter Aquitanica numeratur, & his accensetur quæ nec dona nec militiam, solas debent preces ; haud dubie propter inopiam : pleraque enim a Saracenis fuerant destructa. Certe monasterium Musciacum nonum locum habet inter monasteria, quæ Astronomus refert a Ludovico pio vel restaurata, vel a fundamentis ædisicata. Situm est ad pedem montis prope confluentes Tarnis & Saræ, paulo antequam Tarnis excipiatur a Garumna. nomen traxisse ab Hebraico Moys propter aquarum & fontium copiam asseverat Petrus Vallis-Cernaii : Casuum autem Mosaici, ait, tum erat ad pedem montis, in quadam planitie prope fluvium Tarni in loco plurimum fertili, & amoeno. Vocatur Mofai cum « Moys, quod est aqua, co videlicet quod dulcissimis intus fontibus abundat. Moifliacum nunc oppidum est, in quo præter abbatiam siint conventus Minorum Recollectorum j & fororum S. Claræ, necnon collegium, Peu gymnasium, quod moderantur patres a doctrina christiana, quam tradere profitentur, nuncupati. Incrementa hæc debet Moifliacum coenobii famæ, ad quoa magna confluere Polebat populorum frequentia. Celeberrima fuit Moisiiacensis ecclesiæ dedicatio facta plurimis ab episcopis an. 1063. ut produnt antiqui versus lapidi insculpti in hoc templo, quos profert GuiUelmus asancta-Cruce in catalogo episcoporum Caturcensium ■. Idibus octonis domus ifla dicata decembris, Gaudet pontifices hos convenisse celebres, Auxius Oflindum, Lactoradedtt Raimundum, Convena’Willclmum, direxit Aginna ^illelmum f Jussit & Eraclium non deesse Beorra benignum, Elloreus Stephanum concejit & Adura Petrum, Te Durannesuum, noflrumqueTolosu patronum. Restpuitur Fulco Simonis dans jura Cadurco. Myri ades, luflris apponens, tres duodenis, Virgineum partum dabit orbi tunc venerandum. Hanc tibi Chrifle Deus rex inflituit Clodoveus Auxit munificus pofl hac * donis Ludovicus. is5> ECCLES1A CADURCENS1S. rtfo Sive LudoviciPii, sive aliorum regum, principum & procerum donis ita potenS evasit hæc abbatia, ut comites Tolosani ab ipsa in scudum tenerent Moifliacum clientelae lege, cui etiam legi clientelari suberant domini de Duro-forti, de Montesquivo, de Malansa, & de Bruniquello, ut legitur in bulla Gregorii IX. Quatuor etiam ab hoc monasterio pendebant abbatiæ, Lezatensis, Exiensis S. Gervasii, Arulensis aiœcesis Helinensis, & Campi-rotundi in diœc. Gerundensi. Hanc autem abbatiam a regulari statu ad secularem transire permisit Paulus V.summus pontifex bulla data precibus Ludovici repis XIII. die 9. Julii pontificatus siii an. XIV. Christi 1618. cujus executioofficiali Cadurcensi demandata est ; hæc inter alia bulla complectitur : abbatem jus nihilominus habiturum mitram & baculum gerendi pastoralem, corrigendi ac plectendi canonicos cum assensu capituli, necnon privilegia Moissiacensi monasterio a fundatione concessa, eadem prorsiis iritacta permansura. Bullam Pauli confirmavit Urbanus VIII. altera bulla, utramque Ludovicus rex XIII. Intercessere tamen monachi Cluniacenses, & syndicuS urbis Moiflia- censis. At re discussa in Magno Consilio, duplicem bullam vim habere decernitur ; sicquean.I626. monachi in canonicos mutati sunt. Abbatum seriem, compendiosamque collegimus historiam, ex chronico, variilque monasterii chartis, & ex multis aliis veteribus instrumentis, maxime locupletiffimi Cluniacensis tabularii, & abbates laicos seu advocatos aliquandiu monasterio potitos, quantum licuit, a legitimis secrevimus. I. S. Amandus primus præsuisse legitur in domesticis tabulis. Aiunt quidam iplum postea traductum ad sedem Trajectensem. Alii eum fingunt Lirinensem fuisse monachum, qui vixerit regnante Chilper ico rege, anno circiter 574. Neuter autem accedit ad Clodovei I. tempora, qui obiit 511. hunc* abbatem expungunt Comtius & Mabillonius, ac primum dant locum inter abbates Anlberto qui sequitur » ( II. S. Ansbertus commemoratur in vita S. Desiderii, ubi postquam dictum, fancti præsu- lis tempore institutum monasticum apud Cadurcos coepisse adolescere, additur : Nam & Moistiacenje coenobium paulo ante regiis impensu initiatum, hujus tempore a viris laudabilibus Ansberto & Leocadio * competenter expletum est. His verbis tamen non excluditur prior abbas, qui præfuerit tempore, quo regiis impensisi » ; - tiatum est monasterium, ln veteri marcyrologio Silvæ-majoris legitur : pridie cal. Octobris Mus- ciaco monasterio S. Ansberti abbatis. III. S. Leothadius laudatus in vita S. Desi— ] derii, socius Anlberti in structura Moissiacensis monasterii, ipsi superstes, abbas in ejus locum eligitur. Multa huic ejusque monasterio prædia divendit Nizerius, cum Hermintrude uxore sua, mense Maio, septimo anno regnante Theode- rico rege III. hoc est juxta Cointii chronolo- giam an. 680. Refertur charta in appendice ad tom. 1. annal. Mabill.p. 686. Perperam dicitur ad Ausciensem cathedram provectus, in qua vixerit adhuc an. 718. cum a tempore S. Desiderii, quo jam Leothadius erat Anlberti coad- jutor, in monasterii regimine ac constructione, usque ad annum 718. nimium sit temporis spa- tium. IV. S. Paternum S. Leothadio fuisse subroga- tum in abbatis officio consentiunt Carolus Comtius & Mabillonius. Hunc factum esse Auscien- sem episcopum narrant ; additque Perrius inhist. MS. MoiUiacensium abbatum, ossa ejus ante annos quinquaginta inventa fuisse in sacelli intimi quodam sepulcro, aperto jussu Dominici « Exstat Pipini regis Aquitanir praeceptum, in quo meminit S. Amandi tanquam conditoris Moistiacenhs monasterii, fcd salsita- tis sospe&um : fi enim cst Pipini filii Ludovici pii, ut praefert, quomodo legitur datum post mortem Ludovici : constat enim Pipi- num ante patrem occubuistc. Si fit Pipini junioris, nos potuit appellare Ludovicumsuum genitorem. de Vic archiepiscopi ; aede illorum detectione factum fuisse instrumentum. V. S. Amarandus ex veteri catalogo, Paterno successit ; post quem sequuntur Retroaldus al. Petroaldus, Clodorinus, Edaranus al. Dedara- nus, Reme dius, Deodatus. Abbates isti multa perpesil dicuntur a Saracenis, a quibus etiam funditus eversum legitur monasterium. Hinc illorum abbatum sola nomina ad nos usque pervenere. V I.Ermerinus velErmeninus præerat maxima congregationi, tempore Angarii episcopi Cadurcensis, qui Moisiiaco dedit prædium in pago Caturcino fi tum juxta alveum A varionis.Fac- ta charta donationisan. DCCLxxm. vel ut legendum putat MabilloniuS D CclxxxuI. Vide inter instrumenta. VII. Andraldus memoratur anno VI. quo Lotharius sumsit imperium, id est 846. si ejus imperii exordium fumatur a morte patris. VIII. Witardus laudatur in charta cujusc dam viri nobilis Altonovi, qui ipsi & monachis Moiffiacensibus castrum suum*Cerruticem donat, Lothario rege regnante an. VI1. seu Christi 847. ut vult Mabillonius ; Cui videtur Ran- garius abbas præponendus Witardo, ex praecepto Pipini regis, pro Rangario abbate ac monachis Moifliacennbus, dato v. anno post decessum Ludovici Augusti. Sed corruptelæ expers non putamus hoc diploma, jamque suspicionis causas delibavimus. Hanc auget suspicionem, quod Mabillonius legerit v. anno post decessum caroli &cc. ubi pro Karolo noster Edmundus Marten- ne legit, Ludovici, qui etiam legitur in ipso fere præcepti exordio. IX. Post Witardum in veteri indice ponitur Dido, cum magna abbatum serie quorum nomina adscriberesufficiat. Simpronianus. Didy- mus. Galsinus. Dido II. a Froterius. Laudricus. Andralius. Afpasius. Eraditis. Vasorius. Arqui- narus. Bernardus I. Aquarius. Atilius. Germias Amaldus. Hugo. Raimundus I.Petrus. Duran- nus. Superatis his salebris, aliunde historiam abbatum, qui præfuerunt a seculo nono me- n Monasterium quod instauratum fuerat a Ludoyico imperatore, stib Didone II. & abbatibus sequentibus, legitur in registris vastatum primum a Normannis, tum ab Huugaris, iterumqm a Normannis, ut oMcsYavk J. Vidal in tabula chronologica episc. £ adure. dio » <r ECCLESIA C dio depromamus ; videlicet ex variis tum hujus j monasterii, tum aliarum ecclesiarum instrumentis. X. Andraldus anno 868. sedebat quo tempore corpus sancti Aulberti abbatis refertur. XI. Bernardus, cui anno 6. regnante Ro- dulfo rege, mense Junio Remidius & Garlin- dis vineam in pago Caturcino in loco vocabulo de Vallibertmer concedunt. XII. Hugo I. abbas Moifliacensis erat regnante Lothario rege, quo tempore Siguinus filius Dimberti & Bertanæ, & Ermersendis uxor ejus, filia Stcphani & Richeldis, pro peccatis ; suis & parentum suorum, Deo & congregationi Moimacensis monasterii, filium suuum Dim- bertum offerunt cum oblatione ; ut ibi siat monachus usque ad obitum mortis, ubi Hugo abbas fecundum regulam fancti Benedicti praesse videtur. XIII. Gausbertus præerat etiam regnante Lothario rege, quo tempore ArnalduS & Hugo sancti Petri, alodem suum nuncupatum ViUa- bremarium ipsi concesserunt. XIV. Hugoni II. abbati Moifliacensi anno 1003. regnante Roberto filio HugoniS, præsente Guillelmo Engolismensi comite, & Gnmoaldo episcopo, alodem Colonicas dictum in pago Sane- tonico, in vicaria Mucronensi injuste possessum Amelia uxor Gammonis dimittit. XV. ErlosuSan. 1020. XVI. Raimundus hoc loco subjiciendus vadetur, utpotequi regnante Roberto rege a Mi- roneabbate, pro salute animæ Malsredifratris fui, alodem cum ecclesia S. Andreæ accepit. Quo etiam tempore simile donum a Remundo abbate obtinuit. Hujus ( abbatis) tempore, ut habet fragm. chron. Mois. ecclefea sancti Petri cecidit, & paulo pofe, proh dolor, eidem coenobio Pontius comes ( Tolosanus) prafecit abbates 1 milites & primus abbas miles suit Gausbertus s & abbas monachus eodem tempore suit Odilo. Qui sibi substituit abbates secundarios, quales putamus fuisse Stephanum, & Augerium quemdam, qui videtur Duranni abbatis episcopi facti vices egisse. XVII. Stephanus etiam Roberto rege regnante, alode qui Mons-sancius, (Forte sanctus) dicebatur, & adjuncta S.Petriecclesia, concessione Remundi Segui de la Landa donatur, ldem Stephanus præfuit etiam cum Gausbcrto abbate seculari, regnante Henrico rege, quo tempore Bernardus monachus maternam here— 1 ditatem monasterio Moifliacensi concesiit. Ceterum Gausbertus, quem aliquando legimus fuisse abbatem, erat vir potens ex præcipuis proceribus aulæ Pontii comitis Toloiani, qui emerat jus Advocatia monasterii, cujus vocatur princeps, & fecundus a comite in abbatia, ut exstat in diplomate præfati Pontii, pro unione Mostsiaci cum Cluniaco b quod aamus inter instrumenta. Ipsi subjungimus litteras ejus- dem Gaulberti jus suum cedentiS S. Hugoni abbati Cluniacensi ejusque successoribus. Attamen post Gaulbertum, Bertrandus legitur abbas secularis an. 1073. quo scilicet advocatia Tomus /• ADURCENSIS. ii, L ceffionem factam olim abbati Duranno a Pontio comite, ratam habuit. XV111. a Durandus monachus CluniacensiS > præerat 1052. indict. 5. quo anno Bernardus & Guillelmus de Doeza fratres, Cluniacensi & Moifliacensi monasteriis, atque Durando abbati mediam partem ecclesiæ sancti Dionysii in pago Agcnnico sitæ, Seguinus vero dcillovolve- no quartam ejusdem ecclesiæ partem, praesentibus Bernardo Agennensi, & Arnaldo Lactora- tensi episcopis concesserunt Idem Durannus abbas 1055. ecclesia de Duravel assensu Fulco- his episcopi Caturcensis donatur. Hic DuranduS 1 factus postea epdcopus Tolosanus abbatiam nihilominus Moiiliacensem retinuit, ut constat ex donatione monasterii sancti Genii LactoratensiS facta Duranno episcopo & abbati anno 1059. cujus donationis charta exhibetur inter instrue menta. Abbatiam adhuc retinebat an. 1061. quo Guillelmus Tolosanus comes astensiiFul- conis Cadurcensis episcopi, petente viro nobili Bernardo Gauzelini, & filiis ejus Arnaldo ab* bate ac Gauzelino in manu Duranni episcopi & abbatis, Moissiacensi cœnobio ecclesiam S. Petri juxta castrum Chos in pago Caturcino concesiit. Idem signisicat hic versus inscriptionis, cujus > ab initio meminimus : Te, Duranne, suum nostrumque Tolosa patronum. Anno etiam 1066. Rigaldus quidam ecclesiam SS. Johannis & Leodegarii vulgo dictam Vei- rancas in pago Arvernico præfato monasterio Moifliacensi, & domno Duranno episcopo, qui nunc ibi abbatis fungi videtur officio, conce&t. Eidem quoque episcopo & abbati Duranno Willelmus Tdo famis comes filius Pontii comitis, & Adal- modis ejus mater, alodem S. Petri de CoquinaS donaverunt. Iste Durannus fratrem habuit Bernardum Henrici, qui in pago Arvernico eo ) clcsiam de Bredoms possidebat, quam Moissiaco Guillelmus vicecomes de Castello-murato, pro anima Girberti patris fui concesiit. Accepit abbatiam Vabrenlem regendam sub congregatione & disciplina Cluniae, an. 1062. quod tamen effectu caruit ; hanc enim abbatiam eodem anno datam S. Victori Massiliensi certo scimus. Pervenisse autem videtur usijue ad annum 1072. quo, die festo Pancti Petri ad vincula, Siguinus cognomine Aimericus, & Guillelmus B0SC0 consobrinus ejus, redituum suorum, & ecclesiæ de Marcels donationem Raimundo monacho primo factam in manu Duranni ip- i siusloci abbatis, sirmaverunt. Hic abbas, inquit chronici Moisiiacensis fragmentum, acqui- fevit abbatiam Exiensem, Lexatensem ecclesiam beata Maria Deaurata, Villam de Coquinis, ( S. Pierre de Cuysines, &c.) Pro siincto habetur & colitur in monasterio Moiffiac.De eo necrol. vetus sic habet, vm. idus Mati depofetio Durandi femul episcopi & abbatis. XIX. Hunaldus de Bearn Centulli comitis Bearnensis frater, vicecomes de Brulhesio ex divisione hereditatis, veste induitur monastica 1062. Vivente S. Hugone Cluniacensi abbate « Cui nonnulli cognomen it Broirn accommodant ainatqw præfuiflc ab an. 1047 « , 6, ECCLESIA C. pedum pastorale suscepit, virtutis & probitatis j mcrito.æqueac prosapiæ splendorc clarus. Nuncupatur eloqucntiflimus in actis relationis mira- cul. S.Hugonis.Erat abbas u>79.ex charta Mor- lanensi ; cesiit autem monasterio Moifliacensi eccles. S.Martini in villa Aleirag *, S. Saturnini, S. Petri dcCasale, ccteralve in veteri documento rccensitas, pro rcdemtione animæ patrjs Rogcrii, fratris Hugonis, & matris suæ. Subscriplit & diplomati Giiillelmi Tolosatum comitis, quo expulit canonicos ab æde S. Saturnini Tolosæ, & monachos eorum loco introduxit anno 1083.10. calcnd. Augusti. Hunaldo abbati anno 1073. Bertrandus ab— j bas secularis confirmat ceflionem dcscnsio- nis monasterii Moiffiacensis olim factam Du- ranno abbati a Pontio comite, ac Adalmode ejus uxore, & eorum filiis. Statim autem ac factus est abbas, decimationes varias a secularibus hactenus possessas pretio redimere cogitavit > qua de re testamentum condidit anno 1073. inter instrumenta relatum. Anno vero 1074. donum ecclesiæ fancti Saturnini in pago Ca- turcino excepit ab Artmaro & Ademano vice- comite, & Pontio a sancto Petro ; &an. 1076. donum ecclesiæ Christinachi in pago Agennensi. Eidem etiam Guillelmus comes Tolosanus 1077. ( hortum, fontes & viridarium in parochia de Vendalor, concesse. Quo item anno Fidis co- mitissa Narbonensis, ecclesiam fancti Petri de Sermur cum multis prædiis ei donavit, cujus donationis charta infra instrumentis addita. Anno 1078. Bernardus comes Bisuldunensis in manu Hunaldi abbatis consobrini fui tres abbatias Campi-rotundi, Arulensem, & fancti Pauli de Oleis, Hugoni abbati, ac monasterio Cluniacensi subjecit, ad districtioris diseiplinæ normam reformandas, cujus concesiionis chartam integram damus infra inter instrumenta. Sedebat adhuc 1083. Hunaldus abbas, quo anno Armannus & Adermarius vicecomites monasterium subtus castrum Brunechildum in pago Caturcino fundaverunt, Cluniacoque ac Moistiaco, eorumque abbatibus Hugoni & Hunaldo subdiderunt, ut docet ipsius fundationis instrumentum subjectum eodem loco. Denique anno 1084. subscripsit litteris Willelmi Auxitani archiepiscopi, & Remundi Lactoratensis epilcopi pro Cluniaco. An. 1091. obiisse dicitur ( sed tardius, ut infra videbimus) & Alairiaci, (Z, <7r « f) sepulturam accepisse in monasterio fancti Martini abs se condito & dotato, ubi cella est ordinis Cluniae, etiamnum ■ conventualis, in diœcesi olim Aginnensi, nunc’ Condomiensi. Illic ad ejus tumulum lampas olim jugiter ardebat. XX. Ansquitinus abbas Moiffiacensis, oe- currit primum an. 1085. in Charta Gausredi de Roviniano, Caritatis ejus uxoris, & filiorum eorum Centulli, Arnaldi & Mascharelli, de dono ecclesiæ S. Lupi in agro Agennensi, & in donoecclesiæS.SeverinideMoiiiiac a Raimun- do Bernardo & Odgario fratribus facto Mo- siaco, & Ansquitillo abbati. Sedente Urbano papa II. donatur etiam ecclefia de Godervilla. Anno IojII.Antonium filium Bernardi& Blan- .DURCENSIS. 164 chæ rcccpit in monachum. Tribus post annis scilicet 1094. Willelmus Traucaprettus dictus, & Petrus ejus frater, Ansquitino seu Ans- quitillo ( utroque enim modo legitur) eccle- siam sanctæ Mariæ de Buxa, dederunt. Circa idem tempus Urbanus papa II. ad Guillelmum comitem Tolosanum seripsit in gratiam Anl- quitini abbatis, cujus dignitatem Unaldusmonachus invadere tentavcrat. Has lktcras integras suo loco subjicimus. Alias habemus cjtil- ucm summi pontisicisan. 1097.ad Isarnum Tolosanum, Simonem Agennensem, Gcraldtim Caturcensem, & Raimundum Lectoratcnsetn episcopos, pro monasterio Moifliacensi infra referendas. Eodem anno 105)7. Isarnus Tolo- sanus ratam habuit donationem ecclesiæ dc Magraduni, factam Ansquitino abbati, qui anno 1100. transigit cum Seguino & Bernardo filiis Bernardi de Vologul..Sequenti anno Remun- dum Caturcensem vicecomitem ad conversio- nem venientem recepit, atque ab eo, annuentibus duobus ejus filiis Pontio, & Petro vicecomi- tibus, duabus ecdesiis apud Calszadam donatus cst, cujus concesiionis chartam integram referimus. Varias præterea excepit donationes, me- moraturque in variischartis 1103. 1104.1107. Ex quadam inscriptione in tab. mamorea hujus 1 abbatis tempore factum est claustrum an. m C. XXI. Rogerius regnante adhuc Philippo rege sedere cœpit, sub cujus regno ecclesiam d’Enazac Grimaldo de Monte-Valcanno ad vitam ea lege concedit, ut infra decem annos eam restauret. Anno 1119. Bernardus viceco- mes Biterrensis, & Cæcilia ipsius uxor, ejus implorant opem, ad instaurandum ordinem monas- ticum in cœnobio B. Mariæ Soracensis, ex eorum litteris datis mense Maio feria v. A Gaufberto Fumel abbate seculari, præsenteIl- desonso comite Tolosano, accepit in pignus reditum annuum, quem ille de Moistiaco perci- ’peresolebat, pro mille ducentis vigenti quinque solidis monetæ Cadurcensis an. 1125. De eo vetus lcctionarium sic habet : Tempore domini Rogcrii abbatis corpus S. Cypriani tranjlatum tst, m. nonas Julii de loco Vallium in diieceji Catur- censhad abbatiam regalem qua Moysucus nuncupatur, ubi nunc honoratur & colitur, &c. Ad eum seripsit hanc epistolam Petrus de Mont-boisier abbas Cluniacensis. Venerabili & dilecto fratri domino Rogcrio abbati Moiffiacensi, frater Petrus abbas Cluniacensis falutem & dilectionem. Prapofttus fancti Stephani Tolofana fedis de fratribus fancta Maria querimoniam in concilio fecisset, Ji non illum composuif- femus, promittentes eidem justitiam de fratribus pradicts loci. Mandamus igitut vobis, ut fratres ipsus cum canonicis judicium justitia subire faciatis, & quod aquitas judicii dictaverit, ita teneri acprojequi, ut non fit unde merito querimoniam debeant facere. Sic enim illis promistmus, & stc feri volumus atque pracipimus. 16$ ECCLESIA Ad hunc etiam spectat Ildesonsi comitis Tolosani charta ista : A7 Otum fit omnibus hominibus, quod ego Jlde- * ’fonsus comes Tolosu, feci contra fas & contra sus quod facere non debui, quiamifi fine confilio domini abbatis Moysuacensis, & fine confilio congregationis illius loci > militem dictum abbatem in villa illa > & in honoribus & in cafiris qua procedunt ad locum S. Petri : &nunc, quia tunc puerilis fensus erat in me, recognosco me culpabilem coram Deo & fanctis apofiolts Petro & Paulo, & coram Domino meo Amelio Tolofano epjcofo, & j coram domino Rogerio abbate, qui modo locum pra- fatum S. Petri regit, quod nunc hanc electionem reddo domino dicto, & sanctis apojlolis ejus Petro & Paulo, & domino Rogtrio abbati, & omnibus monachis qui modo sunt ibi & futuri erunt, ut jam amplius nullus comes Tolosanus ordinet militem dictum abbatem in honore S. Petri, neque in terra illa, neque in cafiris fine confilio & confen- su domini abbatis monachi, & omnium fratrum illius loci. Hanc chartulam jussi ego Ildefonsus comes facere, quod quicumque eam confringere voluerit, de maledictionibus Dat an & Abiron particeps fiat, Pacta charta ifia in menfe Julio sub ( die feria quinta, regnante Ludovico rege. Videntes sunt Rogerius comes Fuxensis, Raimundus de Du- notjordanus de Roquefort. Signum Guiliermus abbas LexAtensis. XXII. Guitardus anno 24. regnante Ludovico rege, id est 1131. excipit donum Leodga- rii & Albergæ alodem suum in villa de Linars, ad monasterii luminaria concinnanda, & tres ecclesias in pago Arvernico, scilicet sancti Hi- larii super flumen Elenionis & Elenchæ, S. Euf- taziæ, & S. Saturnini in villa Avolvil concedentium ad victum monachorum. XXIII. Visselmus an. 1135. communitatem statuit in villa sancti Nicolai, & statuta edidit pro bono ipsius regimine. Pepigit cum Viviano episcopo Lactorenn, juvante willeltno Aus- ciensi archiepiscopo. Seguinusde Volvenis ceslit ipsi omne quod habebat in honore de Pomerio vico, assentientibus Bern. de Montesquivo Bern. de Castanerio, & aliis. XXIV. Geraldus abbas 1140. laudat donum Arnaldi Arvei Cellararii Petro de Bartela factum. Præerat adhuc annis 1145.& 1147— Huic Odo vicecomes fecit sacramentum pro villa S » Nicolai. XXV. Philippus de Roca — forti gente nobili in Aginnensipago natus præest an. 1155. XXVI. Robertus de Alba-rocha, aPetro- nilla vicecomitifla excipit donum decimarum omnium quæ possidebat in parochia de Biule. Charta hujus doni nota temporis destituta est, sed in chartulario occurrit Robertus an. 1164. XXVII. Bertrandusan. 1165.paciscitureum BertrandoBolliaci abbate, G. existente archiepiscopo Auxitano. An.n85 &c. ecclefiam de Cut- zac sub annuo censu 20. solidorum Geraldo ab* bati Cancellatæ concedit. An. 1188. Unaldo clerico S. Martini de Chrifiinag ecclefiam sub annuo quoque censu donat. An. 1190. testis fuit Tornus I. Z A D UR C EN S I S. 164 consirmarionis privilegiorum Silvæ-majorisfa» ctæ a Richardo Anglorum rege, & duce Aqui- taniæ. An. 1195. Raimundo a Albiae in com- mendam concedit honorem de Garda, S. Mamerti & de Marcels. XXVIII. Raimun dus cognomento de Proeto^ præerat anno 1199. quo Bcrnardus Sequi Cam- pi-rotundi abbasjpsi obedientiam promi siuCum Raimundo comite Tolosano>& Narbonæ duce atque Provinciæ marchionc concordiam iniit ; in qua comes castrum Moifliacense a prædicto abbate tenere se cognoscit, pro quo annuum ei obolum aureum deocbat. An. 1200. die Jovis ante ramos hora 1. idem dux & comes concedit ei omnimodam jurisdictionem altam & bassam, corporis, membrorum, sanguinis, &c. in loco dicto de Catalens. Chartam damus inter instrumenta. Raimundo abbati ad opus bcatæMariæ Deauratæ, ecclefiam S. Michaelis de Castello ceditGeraldus abbasClusuius, pro pretio centum marcharum argenti ad pondus Trigarum, an. 1214. sed quidam volunt alium fuisse Raimun- dum, cui cognomen erat de Luzæchio. XXIX. AugeriuS an. 1214. die y-. Novembris Bertrando domino de Duro-sorti, quasdam decimas sub certis conditionibus dimittit. XXX. Raimundus de Roffiac promisit obedientiam Guillelmo abbati Cluniacensi mense Februario 1214. seu 1215. juxta hodiernum mo. rem. Ejus juramenti formulam hic exhibendam duximus : ’Xl Otum fit omnibus pfasentes litteras inspectu- rist quod ego R. humilis A/oi/fiacensis abbas, tactis sacrosanctis evangeliis juravi inprasentia venerabilis patris nojlri domni Guillelmi Clunia- censis abbatis, flare pracisc absuue omni reclamatione, mandato ipfius abbatis Cluniacensis, tam super renuntiatione abbatia Moifiacensistquamsuper correctione & ordinatione, & super aliis querelis contra mepropofitis. Coram ipjohot idem juraverunt focii nojlri Robertus & Petrus quantum in * fsls estst servaturos, in cujus rei tefiimonium pra- senticartula Jigillum nofirum apposui. Rogavimus etiam venerabiles viros H. de Charitate, & J. sancti Martini de campis priores, & magijlruni R. decanum CluniacenJem, & magijlrum Johan- nem Galenum canonicum Bituricenjem archidiaco- num de IJmsena, & magijlrum Almonem, qui præ- sentes erant, ut litteris prajentibus figillasua apponerent, & ea ipji rogatu nojlro appojuerunt. Actum amgratia MCC. quarto decimo menfe Februario, , Raimundus eodem an. 1215.excepit hominium Guillelmi Calveræ. Anno sequenti cum Vesia vicecomite Leomaniæ tranligit. Hominium A. * ducis Narbonæ, comitis Tolosani, & domini Montis-sortis recepit 1218. cujus instrumentum damus in appendice. XXXI. Fr.W. domini papæ capellanus abbas Moilsiacensis appellatur in instrumento ecclesiæ Sarlatensis, datum Moisiiaoi 111. idus Novembris an. Domini mccxxv. exquodis- eimus ipsum a summo pontifice fuisse delegatum unicum judicem, pro componenda con- troversia inter Alfonsum comitem Pictavien- sem & Tolosanum, ac Heliam abbatem Sar- Lij 167 ECCLESIA C latcnsem. Anno 1226. litteris siais condonat in-, colis oppidi ossensam omnem quam vendendo Moifliacum Raimundo comiti Tososæ, ipsi intulerant. XXXII. Raimundus de Monte-pesato, Cum esset abbas Lczatcnsis, postulatur ab H. priore Moifliacensi & monachis, litteris scriptis ad abbatem Cluniacensem, in quibus maxima dona virtutum hujus præstantimmi viri rccensentur, & multa alia lcitu dignissima ; unde & eas e tabulario Cluniacensi descriptas excudi curavimus inter instrumenta. Sedebat an.I229.quo Be- rengarius de Maccaneto Campirotundi, & Ge- raldus de Relhaco Exiensis abbas obcdientiam ei solemniter promiserunt, coram Bernardo de Saranta Lezatensi abbate, & Arnaldo Beren- ger Arulensi. Hospitale subtus Moifliacum in loco qui ad Punctam dicebatur, fundavit an. 1232. Monasterium Exienfe an. 1256. visitavit.* Cum Bernardo abbate Lezatensi contendit fu- per jure electionis abbatis Lezatensis 1238. Electionem P. de Curtibus abbatis Campirotundi, confirmat, qui viciflim superioritatem ejus agnoscit 1243. Obiit an. 1245. ex necrologio, ubi legitur : Obiit an. MCCXLv. dominus Raimundus de Montepefato abbas, & hoc ipso anno dominus Guillelmus de Bessens… * rexitque annis xvI. Ce-1 terum ante mortem abdicare conatus est, minus idoneum se judicans, præ animi demisiione, ad pastorale onus sustinendum. Argumentum est epistolarum quas hic damus. Epistola Raimundi abbatis Moiffiac. ad W. abbatem Cluniaceissem, qua regiminis onus abdicat. Tfe’Enerabilipatri ac domino’<W. Dei gratia ab- V bati Cluniacenst, Remundus abbas Moista- censis, cum omni reverentia & devotione. Jssuia timemus, ne Motstacensts ecclesia sub regimine nostro tum propter malitiam temporis, tum propter discordiam, tum propter insollertiam monachorum, tam inspiritualibus quam in temporalibus graviter collabatur, anima nostra ac dicta ecclesia consulere cupientes, abbatiam ipsum in manibus vestris abrenuntiamus, & ut eandem abrenuntiationem acceptare dignemini, humiliter postulamus a vobis. Epistola R. abbatis Moiffiac. priori & conventui Cluniacensi, in qua dimittit abbatiam & dimissionis catssas describit. 7Z> Eligiosts viris & patribus suis in Christo ca- rijjimis priori Cluniae. & toti suero ejus- dem conventui, frater R. dictus abbas Mot- stac. salutem cum omni subjectione, reverentia, obedientia, & honore. Cum in altis litteris, quas vestra sanctitati tranfmittimus *, per cari fimos nostros B. de ordine & G. decanum Clunia- censem, proposttum nostrum ex certa fcientia non duxerimus revelandum, ne videlicet occastone hu- jusmodi revelationis aliquid possit ab aliquibus, super sutura electionis negotio.attemptari. Ne ta- * Cum audiflet hic abbas R. episcopum Agiancnsom visttaste abbatiam Exicnfcm, sacramentum a monachis exegifse, non- nullaqucstacuistc, monasterium adiit, Montis-albam, & Manii de Viroduno abbatibus sociis adbibitis, abbanquc ac monachis hoc iadum exprobravit, qui sc Coaftos id cgusc confcffi sun ; Ir. nonas Aprilis. 1136, lDURCENSIS. 168 men super tanto facto vos teneamus diu sustra suspenlos, pro certo vobisstgnistcamus, quod pra- ter alios magnos defectus quos patimur, tanta corporis debilitate laboramus, quod in tanta ecclesia, & in membris suis tam longe lateque diffusu, insufficientes & impotentes sumus ad exercendum officium pastorale. Jdeoque paternitati vestra, instantia quanta possumus supplicamus, non instante* electione de pirsuna nostra facta, ecclesta viduata de pastore euntis idoneo providere, habentes nos in hac parte mijericorditerexcufatos. Datum AIuissiac. IX. kal. Aprilis an. ab incani. Domini MCCXLIv. I Tempore Raimundi Grcgorius IX. bulla data xv. calendas Augusti an. 1240. in tutelam S. Sedis suseepit monasterium, decernens ut ordo monasticus in eo perpetuis temporibus observe- tur. Vide bullam hanC inter instrumenta. Mortuo Raimundo, P. tertius prior in ordine Cluniacensi, & conventus Moisiiacensis suis litteris tum ad abbatem tum ad conventum Cluniacen- sem, petierunt licentiam elgendi successorem, an. 1245. Has consule ibidem ex tab. Cluniae, descriptas. XXXIII. Guillelmus de Bessens Ii46.men- se Aprilis, occurrit in veteri instrumento, quo ArnaldusHodz Lomaniæ vicecomes ratum habet pactum, quod cum Bermundo deMont-pe- zat contraxerat de honore S. Nicolai. Monasteria Campirotundi, & Arulense visitavit 1248. P. abbatem Campirotundi 1249. deposiiit IX. cal. Junii, & die 15. Junii ejusdem anni rogatur ut confirmet electionem GuiUelmi Aru- lensis camerarii in dejecti locum Iubrogandi. Super lite quam cum Geraldo episcopo Lecto- ratcnsi de limitibus quarumdam parochiarum habebat, compromittit in Raimundum de Ca- ro-monte 1256. Viam universæ carnis ingressus est in vigilia assumtionis B. Mariæ 1260. j XXXIV. Bertrandus de Monte-acuto, filius Arnaldi, cujus mors consignatur in tabulis die 5. Februarii 1276. electus est an. 1260. in vigilia assumtionis beatæ Mariæ. Cum Guillelmo episcopo Agennensi compromittit siiper subjectio- ne Exiensis monasterii, in Stephanum Biterrensem, &Guillelmum de Clucello canonicosAgen- nensi.’s 1261. Bertrando vicecomiti de Bruniquel 1265. in fevum medietatem justitiæ & ditionis de la Salvetade, & totius parochiæ S. Petri de Majuze, ea. lege concedit, ut inde sibi præstito hominio singulis annis aureum Morbatinum Moifliaco solvat. Alfonso Pictaviensi & Tolosii- no comiti mediam partem villæde Gardua concedit 1266. quo etiam anno cum eodem comite transegit siIper urbis Moissiaci justitia. Homi- nium Stephanidel Poget excepit I273.Memora- tur etiam in variis actis 1274. & 1275. Prioratui deSerinaco, ecclesiam S.Martini de Cultur uniri ab episcopo Tolosano procurat 1181. in cujus litteris ipse appellatur domini regis consilia- rius. Certe hoc nomine tenuisse cum duobus aliis parlamentum Tolosæ annis 1287. 88. 89. & 91. memoratur. Ab Honorio IV. summo pontifice delectus est ut Grandi-montis ordinem reformaret. An. 1286. Bertrando abbati Exiensi, nomine Bertrandi de Iissulaepiscopi Tolosani, i69 ECCLESIA C solvit libras quinquaginta pro anniversiiriolndix. matris prædicti episcopi.Cum Raimundo abbate Clusano permutat prioratum S. Anastasii.pro prioratu sanctæ Mariæ de la Salvetat, & prioratu S. Gabellæ 1291. Vitam præsentem æterna commutavit 1295. De co ita fragmentum ne- crologii : Electus est abbas… an. Ii6o.prasuit annis tf.* rene totam abbatiam adificavit…. erat doctor decretorum, & homo facundissimus, & in temporalibus & spiritualibus circumjpectus, & regum Francia, qui suo tempore suerunt, conftlta- rtus….fratrem habuit Gallardum abbatem Fi- gtad. Ipse Bertrandus huic abbatiæ præfuerat ex tab. Cluniae, ubi etiam legitur quod factus abbas Moisiiacensis se excusavit, quod non ad— 1 fuerit capitulo generali an. 1263. 67. 78. 8j. XXXV. Guillelmus de Duro-sorti electus est an. 1293. sed ejus electioni intercesserunt monachi Moissiacenses, *in capitulo Cluniacen- si ; frustra tamen, etenim abbatiæ possessionem adeptus est. Nec mirum, cum in curia Romana, gratia plurimum valeret, unde postea suit capefianus Clementis papæ V. ex ejufdem papæ litteris ad Philippum regem Franciæ de gravaminibus ecclesiæGalliæ, scriptis v.cal. Aug. an. 1.ejus pontisicatus, hocest I3O5.Idempostea factus est ab eo episcopus Lingonensis, ut videre est in episcopis hujus sedis. Ceterum ut abbas Moiffia— s censisan. 1301. memoratur in sententia arbitraria inter ipsum & Petrum episcopum Lactora- tensem, qua media pars decimarum & redituum capellæ de Moteto episcopo adjudicatur, & altera abbati ; quam sententiam confirmavit Re- mundus Petri successer 1304. Quo anno Amus- tanus de Garanduno domicellus Guillelmo abbati cedit decimas de Dorso. Idem Guillelmus Bertrando de Castanherio nepoti suo prioratum de Lorso contulit eodem anno 1304. Quæ. dam statuta super vestibus monachorum condidit 1305. Ex episcopo Lingonensi factus est archiepiscopus Rotomagensis, ut docet frag— I mentum necrologii, ubi quoque legitur fundasse an. 1306. anniversarium pro fratribus fui* domino Geraldo, & Bernardo priore B. Mariæ Deauratæ. XXXVI. Augerius de Duro-sorti au. 1306. electus, an. 1512. visitat cœnobium B. Mariæ Deauratæ. Exstant ad eum Henrici Campi- rotundi abbatis litteræ datæ an. 1317. quibus excusat se quod occupatus auctoritate.epistolica in inquirendis limitibus episcopatus Limosi recens creati, non possit interesse Moifliaci capitulo generali. Anno 1319. confirmat institutam m monasterio B. Mariæ Deauratæ missam so- lemnemde Beata Maria singulis sabbatis cele- brandam.Obiitan. xvm.Johannis papx XXII. seu Christi 1334. Ex necrologio electus an. 1306. rexit an. 16. ubi cognominatur de Duro-sorti. XXXVII. Raterius de Lenaeo, al. de Lau- trice al. deVenasco sedebat anno 1338. Idem anno 1352. appellat ad sedem apostolicam a sententia excommunicationis lata ab abbate Trenorchiensi in eos qui imposita a capitulo generali Cluniacensi subsidia solvere recusabanr. Præsuit ad an. x. Innocentii papæ VI. hoc est Christi 1361. cum fuisset donatus abbatia bulla 1DURCENSIS, 170 L Johannis papæ XXII. an. 18. ejus pontificatus, Christi 1334. Juxta necrologium prius silerat abbas S. Victoris Massiliensis. Ex scnedis doctiffimi Suarczii, & actis pontisicii Avcnionensis anno 1361. sponte cesiit, cum rexisset annos 27. XXXVllI. Fredolus de Lautricc e prsorc Villænovædiœc. Ruthenansis, cedente pedum Ratherio deLenac, sit abbasMoisiiac.bulla apos- tolica Innocentii papæ VI. an. pontificatus x. Avenione data. Præruit autem ad an. 1. Greg. XI. quo obiit, hoc est ad in. 1370. ex act. pontif. Avenion. An. 1366. 28. Maiicameræ apostolicæ solvit communia servitia ; item an. 1370. XXXIX Bertrandus Roberti, & ipse prior V illænovæ diœc. Ruthen.mortuoFredolo, abbas Moifliac.brevi apostolico Greg. papæ Xl.Ave- nione an. pontificatus 1. dato instituitur, e familia dominorum de Roberto oriundus, ex serie MS. abbatum Moisiiacensium. XL. Aimericus de Peiraco 1371. a Petro Campirotundi abbate, exigit rationem admi- nistrationis suæ. Bernardi de Roquemadour abbatis Exiensis sacramentum sidelitatis excipit 1377. & an. 1402. eumdem emendat. An. 1386. composuit cum Seguino de Roseto abbate Bel- læ-Perticæ. Solita Tervitia solvit cameræ apostolicæ 1388. Matthei Royadas novitii Cam> pi-rotundi vota solemnia permittit admitti I403. seripsit vitam quartam Urbani papæ V. XLI. Remundus de Vajraco in decretis licentiatus, prior B. Mariæ Deauratæ, Aime- rico subrogatur, cuius electionem pontificatus fui anno 13. ratam habuit Benedictus XIII. m. idus Januarii, id est 1407. XLII. Guido de Vairaco ab anno 1419. ad 1422. si fides cuidam catalogo MS. debeatur. XLIII. Aimericus de Rupe-Maurelli 1434. prioratum S.Leopharii confert Jacobo Joculatori, & 1438. prioratum de Bruniqucllo Petro de Caramanno. Prioratum de Cuquomonte cellarii officio univit 1444— Episcopus Montis>al- bani electus 1445. abbatiam retinuit in com- mendam 4 usque ad 1449. quo obiit sepultus in ecdesia Moisiiaci 16.Octobris. XLIV. Petrus de Caramanno electus 2j. Octobris 1449. cujus electionem confirmavu Jacobus de Monsiaco vicarius generalis Odonis abbatis Cluniacensis 28. Januarii insequentis. Decimas ecclesiasticas in diœcesi Mont-alba- nensi an. 1456. exigebat ex delegatione Tristandi de AuraConseranensisepiscopi. Statuta pro monasterio Campi-rotundi condit an.I46o. A Sixto papa IV. bullam obtinuit 1481. cujus auctoritate a jurisdictione Jacobi abbatis Cluniacensis solvitur. Fuit etiam abbas Galliacensis. An. autem 1484. abbatiam Moisiiacensem transcripsit Antonio de Caramanno nepoti siio. XLV. Antonius de Carman Petri nepos an. 1490.1492.1499. X LVI. Antonius de Narbonne, cujus proventus intercepti siint jubente rege an. 1516. quod ipsi) invito abbatiam nepoti siio in manibus papæ resignasset. . Ia quodam a&u reformationi » anoi 1447. die 6. Junii tppel- latv a/miniftrator perp « uui. Vide chtmm XXXII. p. 42. L iij t7t ECCLESIA CA XLVII. Johannes de Narbonne Antonii ex 1 fratre nepos, jam an. 1524. A 11.1531 » causa exc idit quam advcrsus quosdam c monachisut refractarios habebat. Anno 1539. solemne funus Jo- hannis Dcs-prczMontalban.episcopi cum pontificalibus indumentis in ipsa principe eccleiia celebravit. Abbatiam, permittente rege, epis- copatu Bitcrrensi commutavit an. 1543. cnm Joanuc de Letes Johanis Dcs-prez nepote. XL VI1 l.Johannesde Letcsjcxpcrmutationc, flt dictum cst, monachos ad numerum 30. contraxit, qui nobiles forent. Cum iisdcm transegit annis 1543. & 1544. quam transactionem Paulus j 111. summus pontifex bulla confirmavit VII. cal. Junii, an. 1. fui pontificatus. Eamquoque rex ratam habuit, annoque 1556. Johannes abbatiam suam cardinali Guisio resignavit, quo facto Catholicam sidem abjuravit. XL1X. Ludovicus de Lorraine S. R. E. car- dinalls, abbas coenobiorum S.Dionysii, Fiscam- ni, S. Remigii, Dervensis, &c. & Moisiiaci an. circiter 1560. deinde Remensis archiepis- copus, Moisiiacum possedit ad an. 1578. quo germano pedum ceisit. L. Carolus de Lorraine S » R. E. cardinalis, dictus de Vaudemont, cedente Ludovico, C pedum coenobii Moisiiac. assumit an. 1578. ge- ritque ad annum 1597. LI. FranciscusdeValettedeCornusson, alterius Francisci deValette Cornusson episcopiVa- DURCENSIS. 171 . brensis, & Johannis summi magistri Melitensis ordinis sancti Johannis Hierosolymitani nepos, abbas MoifliaC. nominatur an. 1597. An. 1600. mortuo patruo factus est episcopus Vabrensis. An.circitcr seIO.pedum cessit nepoti cognomini. LII. Franciscus episcopus Vabrensis abbatiam obtinebat 1618*. adicito sibi coadjutore Franciseo cpiscopo Philadclphicnsi, tamepisco- patus quam abbatiæ Moisiiaceniis. U terque eo annocgit apud pontificem maximum Paulum V. ut vita regularis in monasterio exstingueretur, canonicis in locum monachorum substitutis. j LIII. Julius Mazarini S. R. E. cardinalis, regni Franciæ administer primus, Moissiaci commendant habet ad annum 1662. LI V. Arnaldus S. R. E. cardinalis Atcsten- sis ( d’Est) regit ad an. 1672. quo Mutinæ obiit 11. cal. Octobris. LV. Johannes-Franciscus d’Estrades filius Godesridi comitis d’Estrades Franciæ ma- refcalli, nobilitate generis, eruditione, faCtm- dia, peritia in tractandis regni negotiis claris- simus, meritoque sisspiciendus, adhuc ab anno 1672. præest hoc anno 1714. Variis legationibus pro rege Christianiflimo apud rempublicam Venetam, & Sabaudiæ, Pedimontiique, &c. tetrarcham, feliciter perfunctus, in secessu peramoeno prope Parisios nunc doctis quæ sibi fecit otiis fruitur, & Deo, sibi, amicis, musis vivit ; utinam diu. FIGIACUM. FIdACUM, quandoque Fiacum, monasterium ordinis S. Benedicti antiquum & illustre in diœcesi & pago Caturcensi, ad Sellam amnem qui influit in Olitim (le Lot) non longe a Divona Cadurcorum, fi tum est versus orientem ; ubi propter celebre hoc coenobium, populorum frequentia condendæ urbis non ignobilis occasionem præbuit ; in qua Prædicatores, Ere- mitæ S. Augustini, Minores dicti Capucini, coenobia habent. Ibi etiam duo siint monialium parthenones, unum Benedictinarum, Clarissa- rum seu si>rorum ex instituto S.Claræ, alterum. Iis sacris locis adde seminarium juniorum Clericorum. Monasteriumhoe Pipinus4 fundavit (senior pater Karoli Magni, an junior Aquitaniærex quæritur) cujus ea de re diploma editum est tomo x 111.Spicilegii, ex quo hæcpauca descripsi- mus : Notum esse volumus cunctis Christum colentibus prasentibus jcilicet & suturis, qualiter lotum tn convalle Lonantis* olim a prodecessoribus nostris in pago Caturcino conjiitutum, & ab aquis irruentibus jam pene dissipatum, nos proxima sil- va in eodem pago, habiliori loco, cui Fiacum nomen imposuimus, mutantes, monasterium, vel cetera adificia a sundamentisadificavimus : quod t In archivo urbis Figiacensis exstant litteræ Philippi VI *. regis, quibus confirmat privilegia concefsa a Pipino rcgeFigiaco, an. 7$$. Pipini autem diploma inferitur litteris Philippi VI. pro- indcquc Pipinus quicensotur fundator abbatiae Figiac.non cst rex Aquitaniae filius Ludovid Pii, scd Pipinus Caroli-Magni pater. Mabiilonius primum putavit hoc diploma suisTc Pipini Aquita- niæ regis ; verum hoc monasterium antiquius cstc Pipino juniore, postea confestus csttoni. n. annal. ad an. 81 a. n. 3. Certe litterae Stcphani papæ II. quas suo loco exhibemus, non poffunt convenire tempori Pipini junioris. Optime vero congruunt tempori sc- moris j datum cst cujm an. Gkristi 754. quano Stephanijndict. 8. prasente Domino Stephano papa mirabiliter a Deo tonfecratum prospeximus, ubi monachorum turmam sub cultu religionis divina misurante clementia congregavimus, cui auctore Deo venerabilem virum Anastafium abbatem ordinavimus. Quæ de Figiacensis templi dedicatione & consecratione ab ipso Christo servatore, in cujus honore fuit conditum, facta testibus Stephano papa & Pipino rege, narrantur, praetermittimus, uti opima dona loco sacro a Pipino ejusque siic- cesseribus collata ; ut in abbatum catalogo accurate Contexendo diutius immoremur. I. Abbas fuit Anastasius, ex Pipini regis ejus Fundatoris diplomate, anno 752. ex nostro D. Jacobo Boyer. II. Johannes. III. Stephaniis. Hi duo fuerunt A nastasii suc- cesseres, ante Barbarorum irruptionem, ex his- toria monasterii edita aBaluzio t. 2. misc. p. 300. IV. Aidmarus b I. primum Figiacensis clericus, a Paschali papa in monachum & abbatem benedictus, quod in monasterio nullus monachus superesset, coenobium instauravit circa annum 822. de quo vide inter instrumenta, & vixit annis 31. Mortuus an. 852. indict. xv. temporibus Stephani Cadurcensisepiscopi, sepultus- que est Figiaci, non apud Conchas, quam tamen abbatiam simul regebat. Ceterum Con- chenses hunc abbatem minime norunt, uti plu- res infra commemorandos. Ego vero hic non quid sentiam, sed quid legerim in Figiacensibus tabulis bona fide expono. Jln catalogo abbatum ad me tranfmisto pratcedunt Aidnai- rum Raimundus & Gcraldus quiscdistc an. 816. dicitur. 173 ECCLESIA Cj V. Gcraldus cognomento Regularis, post. Aidmarum præsuit utrique abbatiæ. Sepultus est Fiaco, in podio S. Mariæ. VI. Radulfus Figiacensis monachus, simul abbas Conchensis rexit sub Carolo Calvo, filio Ludovici Augusti ejusilem regis anno 17. VII. Adalardusm delcribendis libris studio* sisiimus, utrique abbatiæ præsuit, & sepultus quiefcit Fiaco. VIII. Gcraldus 11. cisuccesiit, in constrticn- ædificiis strenuissimus, vixitquc Caroli Stults (hoc est, ut conjicio Simplicis) temporibus. HicHugonem monachum suum priorem apud Conchas constituit ; quod coenobium, ob injuriam sibi hoc in loco factam, omnino deseruit, ac regere cessavit. IX. Calsto loci alumnus a suis fratribus electus, a Benedicto papa Romæ benedictionem accepit. Auctor fuit Kaimundo Aurelhcensi abbati, ut librum de cantu, juxta Romanum morem scriberet. Fontense * monasterium in honore S. M. semper virginis, facta donatione a Ranulfo, condidit tempore Benedicti papæ, & Stephani episcopi Caturcensis. Vixit tempore minoris Lotharii regis, & mortuus est ac sepul- tus Fiaci, an. ab incarnatione 974. indictione 11. epacta xxv. concurrente m. X. Adacius præsuit temporibus ejtssdem Lotharii, & Ludovici regum. Cum pergeret Romam obiit apud fandum Ægidium, ibique sepulturam accepit an. ab incarnat. 988. indict. 1. epacta nulla, concurrente VI1. Xi. GeraldusIII. multorum operum perfector strenuissimus, sub Hugone & Roberto regibus præsuit. Obiit an. IX. Roberti, terræ mandatus Fiaco. XII. Rogeriussub Roberto rege multum honorem monasterii dedit militibus, perrexitque JerosolymaS, unde ultra non est reversus. XIII. Adalgerius, cum ancipites essent monachi de Rogerio abbate, Fiacum venit, & missaad marsupium manu, comparavitabbatiæminis- terium. Verum crure fracto ex casu, pœnas dedit siii sceleris, & Conchas rediit, quam abbatiam iisdem artibus jam antea occupaverat. XIV. Lautardus nobiliflimus vir Figiaci monachus nutritus, sedit sub Ainricorege, & Conchas more suorum antecesseram sulcepit regendas, utramque tamen abbatiam non administravit ultra triennium ; quorumdam enim, ut fertur, malitia infirmatus, apud Conchas diem clausit ultimum, ubi quiescit. XV. Willermus I. in Figiacensi abbatia siic- cessit Lautardo ; sedde simonia insimulatus, cui pesti bellum indixerat Gregoriuspapa VII. eam invitus dimisit. Fiacenses vero Hugonem abbatem Cluniacensem elegerunt, & Conchenses admonuerunt ut eidem fe subdcrent. Illi vero indignati FiaceIsses ejecerunt, & Airardum Fi- 4 Ramnulsos dedit Calstoni abbati ecclestam B. Marix de Ar- tellis, & ecclefiam S. Medardi> quam ab ipfo abbate adquistcrat, &c. ad sustentationem monachorum qui ad ecclefiam B. Marix de Exarccllis mittendi erant. Sed & abbas Calsto ad monasterium istud novum fundandum donavit ecclefiam de ThemifUM MbdnLilii, cum illo honore qui datus olim fuerat monasterio quondam constructo in loco.Angltrict nuncupato, a Geraldo no- bilistimo viro, ubi stare debebant 11. monachi, sed tunc destructo. Ab a quoque pnrdia, ThfsuHbrum ac reliquias conccstiu D U R C ENS I S. 174 giacensem abbatem, cui subditi apostolica auctoritate fuerant, projecerunt. Forte hic Airar- duserat constitutus abbas a sancto Hugone, sub cujus potestate gubernabat. XVI. S. Hugo abbas Cluniacensis electus est in abbatem Figiacensiim, quando monachi se suumque monasterium an.Io74-Cluniacosubdi- derunt, ut docet charta BegonisdeCalo-monte. XVII. Willclmum II. Figiacopræposuit abbatem vicc siii S. Hugo eodem an. 1074. An. vero 1076. idem Wiflclmus subscripfit litteris quibus Bellilocenses in Lemovicibus si : Clunia- co tradiderunt Bulla Urbani II. ad sopienda continua inter Conchenses & Figiacenles jurgia decernitur unicuique monasterio præsiden- dum proprium abbatem. XVliI. Airaldus adfuit Geraldo Cadurcorum epistropo testamentum scribenti anno circiter 1090. Vide Spicilegii tom. VIII. XIX. Deusiiet abbas Figiacensis anno 1119. memoratur in charta Willeimi & Aimerici de Gordone pro Cluniaco. XX. Ademarus II. an. circiter 1140. ad quem Petrus Venerabilis abbas Cluniacensis seribit epistolam 7. lib. 6. qua conqueritur hunc abbatem sibi scribenti non rescripsisse, eumque hortatur ad faciendum fatis pro hac culpa. Anno 1146. Eugenius papa III. eidem Adnemaro jura & posscffiones monasterii Fi- giacensiS confirmavit, XI, Kal. Feb. indict. x. XXI. Ebulus filius Ebuli de Ventadour, ex AI i.vende silia Guillelmi domini de Montc-pes. sulano, & frater Ebuli IV. vicecomitis de Ventadour, monachuS Cluniacensis, & abbas Figiacensis circa annum 11 8q. Vide Baluz. hist. domus Arvernicæ. XXII. Guillelmus III. dat in seudum Simoni comiti Montis-sonis castellum de Pcy- russe, cum iis quæ comes Tolosanus in castellis de Capdenac, de Dentilhac, &c. habebat, menfe Octobri an. 1214. Idem scribit ad Ludovicum VIII. regem Franciæ, menseOct. an. 1226. paratum se ad restituendum regi castellum de Peirusia, si illud recuperare posset, cui viciflim rex pollicetur se jura ecclesiæ r igiacen- sis ad aspectum curiæ suæ conservaturum. XXIII. F. Figiacensis abbas 1226. XXIV. Raimundus de Casa electus menfe Maio an. 1237. ut probat epistola abbatis Mois. siaqensis, quam inter instrumenta retulimus. XXV. Willelmus IV. dictus de Becenis, eligitur anno 1243. ex ejusilem abbatis M01S- siacensis alia epistola ibidem excufa. XXVI. Ademarus III. cellerarius & monachus Aureliacensis, die Sabbati ante Nativitatem Domini 1244. electus est. Anno 1251. die Lunæ proxima ante festum sancti Andrcæ, a consulibus Figiaci accepit 20000^ solidos Caturcensis monetæ, pro liberatione & immunitate lectorum & pannorum hominum, ac mulierum in villa Figiaci decedentium, juxta com- positionem de his factam per Guulelmum * Venerabilem Parisiensem episcopum, tempore Guillelmi olim abbatis Figiaci. Exossavit se apud Guillelmum abbatem Cluniae, quod ad capitulum generale non convenisset. I7J ECCLESIA C XXVII. Abbas Aureliaci erat administrator abbatiæ Figiacensis an. 1252. ex litteris Ra~ dulfi de Bonivia scncscalli regis Franciæ, ad hunc administratorem, quibus eum rogat ut permittat fratribus Prædicatoribus sibi conf- trucre domum apud Figiacum, essque opem impendat. Datæ si.mt litteræ dic Manis post octavas Nativitatis B. Virginis 1252. Ex archivis Fratrum Prædicatorum Figiac. XXVIII. Galliardus* an. 1254. ex charta authentica parthenonis de Lumine-Dei Leime. XXIX. Bcrtrandus de Monte-acuto, testis occurrit in litteris Guiberti de Themines, dantis quoddam xenodochium inter villas de Themines, & de Gramat, ordini S. Johannis Je- rofolymitani an. 12 59. Tranflatus est ad abba- tiam Moilliacensem an. 1260. XXX. Gaillardusde Monte-acuto frater Ber- trandi, monachus Moisiiacensis electus eodem anno ; cujus electionis confirmationem petierunt Figiacenses a Cluniacensi patre. Anno 1273. interfuit promisse Gastonis vicecomitis Bearn.datis Eduardo regi Angliæ.Obiit an. 1288. XXXI. Lucos electus est eodem an. Verum ejus electionem reprobari a Cluniacensi abbate petierunt quidam Figiaceisses monachi, qui corruptos electi mores causabantur. ( XXXII. Berengarius I. de Aquis-vivis an. 1291. excipit abbatem Cluniacensem ad visitan- dum monasterium accedentem.Permittit Fratribus PrædiCatoribus, ut construant pontem ligneum stiper fluvium deScelle, die Lunæante festum S. Mariæ Magdalenæ 1291. XXXIII. Geraldus 1V. abbas Figiac. cedit Philippo IV. regi Franc. jurisdictionem majorem & mediam in urbe Figiacensi, certis con. ditionibus ; quæ pacta rata habuerunt monachi die Martis post Epiphaniam, an. 1309. ex archivo urbis Figiac. XXXIV. Berengarius II. an. 1314. die i. Augusti excipit sacramentum obsequii & dien- telæ ab Arnaldo de Concoretz vicario ( Vi- guier) Figiacensi. An. 1314. vn. cal. Januarii monasterium Figiacense visitavit Henricus abbas Cluniacensis, cum Petro priore Charitatis, & plurima edidit statuta, quibus disciplina ibidem penitus collapsa restitueretur, ac Berenga- rio abbati qui hactenus in regimine spiritualium & temporalium negligenter segesserat, Petrum de Preflignaco priorem monasterii Alti, ordinis Cluniacensis, socium & coadministratorem dedit, & statuit ut nihil deinceps abbas ablque ejus consilio& consensu agere præsumeret, quod fortasse illum coegit abdicare. Transcripsit abbatiam sequenti, an. 1315. XXXV. Guillelmus de Ventodoro prior de Volta per ceffionem Berengarii sit abbas an. 1315. Petrus de Sainte-Artemie domicellus vicanus Figiacensis (Viguier) præstat ipsi sacramentum fidelitatis die VIII. Junii 1317. XXXVI. Geraldus de Lentillac præerat anno 1327. quo se excusatum haberi rogavit, quod capitulo generali non interfuisset ; ldem- que scripsit annis 1351. & 1361. Obiit an. 1377. XXXVII. Guibertus de Boisset, præfectus a Gregorio papa XI-pontificatus fui anno VI. iDURCENSlS. 17* l XXXVIII. Austorgius præerat 139 « . quo exCiisationem mittit ad capitulum generale Clu- niacenfe, uti annis 1401. &. 1404.. Obiit 1410, Eo mortuo Johannes papa XXIII. abbatem creavit Johannem Holot S. Wandregisili monachum, qui possessionem adire neglexit ; quapropter idem papa ei subrogavit Begonem. XXXIX. Bego de Rupe-Maurelli baccalau- reus in decretis, prior S. Crucis ordinis S. Benedicti diœcesis Cadurc. creatur abbas bulla Johannis XXIII. data x. cal. Septembris, an. Iv. ejuepontisicatus, hoc est an. 1413. cum electus fuisset die 26. Julii anni 1410. Plurimæ ex- j stant ejusdempapæbullæaliæ in gratiam præfati Begonis, qui ad possessionem adeundam instituit luum procuratorem Aimericum de Rupe- maurella priorem S. Felicis litteris datis 17. Decembris I4T5. Præfuit ufque ad annum I44I. quo vivere desiitdie 10. Augusti. XL. Astorgius de la Roqua prior de Fontibus eligitur aboas a monachis die 10. cujus electionis confirmationem postularunt ab Eugenio papa IV. Hic præposito monasterii Montis- Salvi mandat, ut inquirat de genere, natalibus, idoneitate electi, ac de modo electionis, ut si aptus sit ad regendas animas, ejus electionem confirmet. Bulla Eugenii data est XI1. xal. Octobris an. 14.41. Obiit 1447. ut discimus ex litteris Odonis abbatis Cluniacensis conferentis prioratum de Fontibus vacantem per obitum Astorgii de la Rocha abbatis Figiacensis. Eo veroobeunte monachi elegerunt Antonium de Naucaisse 27. Septembris 1447. fex religioso vota siia conferentibus episcopo Caturcenso cujus confirmationem cum a sede apostolica postularent, abbas Cluniacensis utriusque electionem irritam declaravit. XLI. Johannes Lupi 21. Octobris creatus ab abbate Cluniacensi duobuS contendentibus reprobatis. XLII. JohanneS Narbonesii 1452. 1453. 1469. excusat se quod non venerit ad capitulum generale apud Cluniacum. XLIII. Raimundus Bonnaut electus 28. Octobris 1475. std ejus electio non prævaluit, nam XLIV. Ludovicus de Saint-Germain a Six- to IV. rege interveniente, creatur abbas Figia- ci, datis bullis 18. calendas Januarii 1475. ldem forte cum Ludovico de S. Germano, qui annis 1512.1515.1523. excusat suam a capitulo generali absentiam. Geraldus de Grastays, prior Cluniaci tempore hujus abbatis advenit Figiacum, ut officium visitatoris exsequeretur. XLV. Antonius de Roca-Maurelli 1526. & 1536. similem excusationem mittit ad capitulum generale Cluniacense. Ejus tempore monachi per bullam Pauli papæ III. datam v. Kal. Sept. an. 1536. an. 2. ejus pontificatus, licentiam impetrarunt excutiendi jugum regulæ S. Benedicti, ut fierent canonici seculares. Id tamen exsecutione caruit, ufque ad annum 1556. quo Henricus II. rex rogatus a Gregorio aArmagnac cardinali abbate Figiaci consensiim præbuit mense Februario. Nunc igitur Figiacum est ec- clesia collegiata, constatque abbate, decano, duobus archidiaconjs, uno arcbipresuytero, cantore i77 ECCLESIA C, cantore, & duodecim canonicis. XLVI. N. Cardinalis Carasu anno circiter * 54°- XLVII. Georgiuscardinalis d’Armagnac, filius nothi cujusdam ex domo comitum Armeniaci potiebatur abbatia 20001559. XLV111. Mclchior de Levis. XLIX. Francsscus iTAmboise. DURCENSIS. 178 L. Francsscus de la Tour. LI. Ludovicus de Crussol, de quo vide in abbatibus Conchensibus. LII. Johannes — Armandus Fumee des Ro- ches S.Quentin 1670. & 1680. Obiit an. 1712. LII1. N. de la Vallete, designatus a rege Christianiffimo 26. Martii in pervigilio Pasehæ ejusdem anni. MARCILIACUM ORDINIS S. BENEDICTI. MARCILIACUM non longe a Figiacoad Sellam amnem constructum, siab S. Petri patrocinio, in pago diœcesique Cadurcensi, non alio auctore gloriatur quam Pipino, Concharum Figiaciquc fundatore ; si popularibus traditionibus fides non sit deneganda. Nullibi tamen antiquior ejus habetur mentio, quam in testamento Pontii Raimundi comitis Tolosani, condito 960. ubi legitur : Jllo alode de Vidaliaco, quantum ibi astpicit, tum ipja ecclesta, S. Petri Mare iliaco remaneat. Huic monasterio Martinus & Arssus de Valsu&t. contulerunt ecclesias S. Quiriad, & S. Nicomedis mense Maib 11.cal. luna 1. in feria 111. regnante Philippo rege, &in diebus Raimundi epilcopi de Lectoria, & Odonis vicecomitis. Philippus cœpit regnare anno 1060. Raimundi episcopatus fere eodem tempore inchoatus est ; nam anno 1063.adfuit dedicationi ecclesiæ Moiffiacensis. In chartis monasterii quarum inventarium vidimus in bibliotheca Cosoert. aliqui abbates nobis occurrunt, quibus nonnullos adjecimus ex probatis instrumentis. SERIES ABBATUM. I. Stephanus, cujus frequens est mentio in chartis prioratus de Madiran, nunc asservatis in collegio Patrum Societatis Jesii. II. Gumbertus abbas Marciliaci, qui adfuit an. 1090. Geraldo episcopo Cadurcensi testamentum scribenti, uti ex instrumento hoc liquet, edito tom. VIII. Spicilegii. Ali cubi dicitur quartus abbas a Stephano. III. GoIbertus I. IV. Raterius, inter quem & Bernardum matris ecclesiæ priorem motam concroversiam pro ecclesia sancti Ursicini finit Guillelmus Caturcensis episi : opus, A. episcopo Aginnenfeum consulente & laudante, & jentent ia verba referente. In hoc instrumento legitur Gofbertum fuisse successorem Gomberti. V. Aimericus abbas de Marciliaco testis adest scriptioni chartæ Obasinæan. 1177. VI. Gausoertus II. abbas S. Petri de Marciliaco, bona quædam permutat cum Guillelmo abbate Grandis-Sylvæ x. cal. April. 1183. VII. Geraldus 11. abbas Marciliacensis S110 & monachorum siiorum nomine Peribit ad Bernardum abbatem Tutclensem, pro cessione ipsi Ber- nardo facienda ecclesiæ de Boc-Amadour, anno 1193. regnante Philippo rege Franc. G *. in Caturc. sede episeopo residente, ex archiv. cap. eccl. B— M. de Roc Amadour in diœc.Cadurc. VIII.RaimundusI. H33.ecclesiam Flaviaci Guillelmæ Luminis-Dei abbatissæ, toto annuente conventu donat.Mcmoratur in charta Grandis-Sylvæ an. 1237. Tomus I. IX. Guillelmus I. desiancto Brixio an. 1270. nobis notus ex charta Grandis-Sylvæ, an. 1286. cum Raimundo episcopo Caturcensi quasidam permutat ecclesias. Memoratur anno 1301. in transiactione inter Gibertum de Themines militem, & Hibertum filium ejus domicellum de Canaco ex una parte, & Gallardum rectorem ecclesiæ de Canaco ex altera. X. Raimundus II. 1402. electus, statuta & monasterii consiietudines observare promittit. XI. Galbertus III. 1408. ratam habet trans- actionem initam inter marquisium de Cardail- laco dominum de Theminis, & svndicum Marciliaci. Legatas testamento Guillelmi de Theminis siix ceræ libras recipit 1410. die 16. Junii. XII. Raimundus III. Ebrardi episeopusBi- bliensis, & abbas Marciliaci. ’XIII.Guillelmus 11.Ebrardi possesiionem ade- pturus, monasterii statuta servaturum se jurat 13. Februarii 1461. Fundationem Margaritæ de Castro —novo dominæ castri Arnagohi excipit 1472. Quosilam redditus acquirit a Pontio de Penna (alias de Gordono) barone Gordoni & & Guippiæ, domino de Podio-garde, de Limon- ha, S. J oh annis, de Laureo, & castri de Som- beriis die 14. Junii 1490. Pervenit ad 1496. An. 1473. Sixtus IV. prospiciens defensioni ju- rium Universitatis Cadurcensis, ea tutanda mandavit tum episcopo Sarlatensi, tum abbatibus Marciliacensi & Moifliacensi. • XIV. Frotardus Ebrardi 1496. factus abbas quostsam redditus conventui cedit, qui multa annis præteritis ab Anglis nationis Gallicanæ hostibus passus fuerat. Memoratur etiam 1515. die penultimo Junii quo quædam fratribus sius relaxat. XV. Johannes Ebrardi, & monachi 1530. quædam statuta condunt die 27. Septembris. XVI. Antonius Ebrardi de S.Suppliceepisco- pus Caturcensis 1576. XVII. Christophorus Ebrardi de S. Supplice clericus Tososanus, archidiaconus Caturcensis, & abbas commendatarius Marciliaci, præce- dentis patruus.Obtinuit in commendam camerariam monasterii S.Petri de manso Garnerii bulla Pauli papæ IV. confirmantis aliam bullam Julii papæ III. 26.Maii 1555. Testamentum fecit an. 1587. XI11. cal. Augusti, cui addidit codicillum scriptum 12. Aprilis an. 1594* XVIII. Silvester de Cruzy an. 1627. Vide in abbatibus SolliaCcnsibus. XIX. Humbertus Ancelin episcopus Tu- telensis abdicavit an. 168$. XX., N. d’Escorbiac designaturabbasa rege Christianiffimo an. 1685. die 15. Junii. M i79 ECCLESIA CADURCENSIS, 180 SOLLIACUM vel SUBLACUM ORDINIS S. BENEDICTI. MONASTERIUM B. Mariæ de Sublaco 1 ( Soutllac) Cadurcensis diœcesis, ac pagi x, in valle pinguissima & feraciffima conditum est ad rivum dictum vulgo Borefe, non longe a Durannio flumine (laDordogne.) Johannes ue Vidal, in compendiosa historia episcoporum Cadurcensium, fundationem Solliacenns monasterii refert ad S. Eligium Noviom. episcopum monastici instituti propagatorem, an. 655. eiusdem vero instaurationem ad Ludovicum Pium an. 806. vivente adhuc Carolo patre. Verum probabilior sententia docet Geraldum a S. Sereno * abbatem Auriliaci, ex pago Ca- durcino, nobili genere ortum, sub quo, inquit chronicon Aureliacense, rijpublica monachorum valde aucta suit, hoc coenobium construxisse anno circiter 962. Sane Solliacum datum Aurcliacensi monasterio an. 930. a Fro- tardo Turennæ vicecomite legimus in his ejusdem litteris ; EGo Frotardus vice tomes & Adelberga vice- comittssa, & Geraldus filius noster monasserto Aureliacenst donamus urbem nossram domini- tariam, qua ess infra terminos Caturcensts episco- patus in vicaria de Cafiliaco, qua dicitur Solia- cus s quicquid vero in tota ttrra nossra in ipsa | videlicet vicaria » vel in aliis nossris vicariis, scilscet de Croxia b, de Brastaco c, de Calvin- hacod, defanctoSostco e, vesde feudalibus nossris militibus vel russicis, deinceps monachi Aure- liacenses acquirere potuerint, totum & integrum ad prafatum locum donamus. Actum ess hoc anno ab incarnatione Domini Dccccxxx. Rodulpho Francorum rege regnante anno quinto. S. A. Caturcensts episcopi. S. Frotardi vicecomitis. S. Adal- berga vicecomitissa. S. Geraldijunioris comitis. Ab hoc monasterio, quod nunc est congregationis sancti Mauri, pendent pltssquam 80. prioratus aut parochiæ, quorum præsentatio vel etiam institutio ad abbatem pertinet. Hoc monasterium Aureliacensis abbas regebat per decanos ; primorum nomina exciderunt. DECANORUM ET ABBATUM SERIES. Primus nobis notus fuit Petrus I. de castro Cssennii* anno 1100. qui postea fuit electus abbas Aureliacensis. II. Geraldusanno 1122. ex chartulario User- chiensi, ubi legitur : Conventio inter Geraldum abbatem’Ufercensem, & Geraldum decanum So- liacensemf prasente vicecomite Turena mcxxh. III. Arenembaldus vivebat tempore Honorii II. & Arnaldi abbatis Sariatensis circa annum 1128. ex hac charta Sarlatensis tabularii : VVillelmut Dei gratia ep notum facio me ecclessam de Calviaco conftlio & nutu ar- t Hadrianus Valdius tamen Soliacum ad Durannium flumen pctracoriis tribuit, in notitia Gall. b Crejsto, ubi sunt duo prioratus Soliacosubditi. c Brtifsuc. d C4- i*xn*c. c S*tnt Sojy, udi cst prioratu s abbattæ da Brajaw subjacens. chidiaconorum Caturcensts ecclesta Stephani, Arnaldi & W. de Peireta, in manu D. Arnaldi abbatis, monasterio Sariat, concessisse… Dat. Honorio papa videntibus IlI. abbate S, Amandi, Archambaldo Soliacenst decano, &c. IV. Robertus an. 1176. in charta Dolonis. V. Raimundus interest pactis inter vicecomi- tem Turenæ & dominum de Castro — novo (castelnau) an. 1219. VI. Petrus 1248. ex charta Obasinæ, cui monasterio domum vendidit hoc anno. VII. Hugo de Castro-novo 1256. VIII. Guillelmus. de Duro-forti 1281. legitur prassentasse ad ecclesiam (capellaniam) S. A manti i. IX. Augerius de Duro-forti anno 1298. X. Helias de Tutela an. 1309. quo fit amicabitis compositio inter hunc decanum ejusique monachos, ex una parte, & cives urbis ex altera. 26. monachi huic instrumento nomen apposuc- runt. XI. J. cardinalis diaconus titulo S. Agathæ 1311. XII. Beraldus an. 1315. & 1327. quo præ- Pentat ad ecclesiam S. Juliani de Calmeta. XIII. Petrus II. Charmeleus 1337. XIV. Nicolaus Faraldi ab Aimerico abbate Aureliae, instituitur 1344. XV. Guillelmus II. de Tomenure 1350. & 5X- XVI. Pontius de Bormia 1372. XVII. Petrus III. de Silva 1388. XVIII. Vitalis Ragae 1444. XIX. Guido de Ornacho, perpetuuS camfr. rarius Aureliacensis, decanus & administrator perpetuus decanatus Soliacensu, auctoritate apostoliep, uti legitur in charta quadam ab an. 1447. ad 72. ) XX. Petrus IV. de Ornacho, abbas S. Mi- chaelis de Cuxano, decanus commendatarius, statuta edidit pro disciplina regulari. Erat monachus Aureliacensis ; & in quibusdam decretis laudat Regulam fancti Patris nossri Benedicti. Præfuit ab an. 1474. ad 1495. Titulum abbatis sumsit ab an. circiter 1476. XXI. Johannes I. Marre monachus strictioris observantiæ prior de MeiraCo electus est in abbatem, post mortem fr. Petri de Ornhaco de S. Chamans. Sed ob infirmam valetudinem, siuæ electioni assensum recusavit.

? XXII. Philibertus Bergouli, al. Bourgoins, ex monachis strictioris observantiæ electus & confirmatus abbas legitur in charta ecclesiæ Al- biensis anno 1497. Obiit I$o8. Plurimos habuit æmulos, Galterium Stuard monachum Be- nedict. a Casare de Burga cardinali Valcntiæ abbate Aureliae, creatum abbatem, fr. Gratianum de Villa — nova Carmelitam a papa do- natum hac abbatia, & magistrum Ægidkim dc Turre in utroque jure licentiarum, S. A.pro- tonotarium, de genere vicecomitum Turenæ. i8i ECCLESIA C A Sed electio Philiberti senatus Burdigalensis pla—. cito dato die 7. mensiS Septembris an. 1499. Ludovici regis secundo confirmata est. XXIII. Petrus V.de Villesimncs an. 1508. eligitur, quo tempore congregationis Casalis- Bcncdicti arctior observantia recepta erat in monasterio-Annis 1509. & 1511. Fr.SimonClou abbas sancti Sulpicii Bituricensis, & congregationis Casalinæ visitator, accessu ad Soliacensi : cœnobium ipsius visitandi gratia, siide abbatiali vacante. XXIV. Ludovicus I. de Coustin abbas, an. 15I4. rexit usque ad an. 1532. XXV. Johannes II.de Ragaut cellerarius monasterii an. 1538. studio promovendæ observantia* regularis fulsit, & post paucos annos, cum regis consensu, cessit sequenti. XXVI. Petrus VI. de Ragaut protonotarius, Johannis consobrinus, ejus cesiione abbas factus est anno 1542. XXV II.Carolusde Lorraine archiepiscopus Remensis 1546. XXV111. Joachimde Ballioles 1547. DURCENSIS. 18 » XXIX. Franciscus I. de la Saigne protonotarius, 1548. & 1551. XXX. Ludovicus II. de Montalambert, M59- XXXI. FrancisciiSII.Gaultier episcopus Vk terbiensis annis I562.& 1566. XXXII. Alfonsiis Vercelly episcopus Lodo- vcnsisan. 1566. & 1573. XXXIII. Johannes III. de la Combe monachus ordinis sancti Benedicti, 1577. XXXIV. Ludovicus III. du Boisset, 1587. XXXV. Antonius de Theminesan. 160*. & 1604. XXXVI.Guillelmus III. Merle 1617. & 1627. XXXVIL Silvester de Cruzy de Gont de Marcillac, per cesiionem Giiillelmi 1627. pos- tea episcopus M imatensis. XXXVIII. Henricus de laMotheHoudan- cour, an. 1628. idem fuit archiepiscopus AUS- ciensi$, obiitque mense Februario, W.Maio 1684. XXXIX. Jacobus Augustus de Thou, monasterii benefactor, nunc sedet. Utinam ad multos annos. ABBATIA SANCTI MARCELLI. ABbatia Pancti Marcelli ordinis Cistercien- sis, filia Cadunii sub Pontigniaco, in diœ- cesi, & fenescallia Cadurcensi, sita est in amœna valle juxta regalem villam (ReaFville) ad rivum de Lere qui influit in Averonem media abhinc leuca. Sex leucis distat ab urbe episcopali, duabus ab urbe Montis-albani. Olith monasterium positum erat intra sines parochiæ sanctæ Ca- tharinæ, nunc ipsa parochia sita est in ecclesia abbatiali ; parochialis enim ecclesia a segregi- bus diruta est. Monasterium primitus fundatum fuit in loco de Septem-fontibus diœcesis Cadurc. prope Caussadam oppidum : nunc oppidum de Septem- fontibus est lub ditione epilcopi Cadurcensis, nihilque omnino ibi possident monachi sancti Marcelli. Ex instrumentis ad hanc abbatiam spectanti- bus, quæ damus in appendice, liquet Armandum de Monte-pesato, & fratres ejus dedisse locum Iancti Marcelli Deo, & beatæ Mariæ, in manu Petri primi abbatis de Septem-fontibus ordinis Cisterciensis. Fratribus Septem — fontium ibi Deo famulantibus ab exordio prior præerat ; legimus enim anno mcxivh. quo orta est dilcordia inter monachos Cairaceisses, eorum* que decanum, Aureliaco stibjectos, ac monachos de Septem-fontibus, qui in loco siincti Marcelli morabantur, tunc ipsis præfuiffe Ar- naldum de Beroza, qui tunc temporis prtorsancti Marcelli dicebatur. Postea circa an. 1163. monachi Septem-fontium ad locum sancti Marcelli migrarunt, & coaluerunt cum iis, qui jam illum ex luo sodalitio incolebant, ln Gallia Christiana Eratrum Gemellorum legitur fundata bæc abbatia xn. cal. Aprilis an. 1150. & juxta hunc antiquitatis ordinem abbas sancti Marcelli sedere solebat in capitulis generalibus. Iidem doc- tiffimi viri in Geraldo rlectorc Cadurcensi epis- copo docere videntur Ademarum vicecomitem Tomus s< de Bruniquelesse monasterii hujus fundatorem. Noster D. Jacobus Boyer, qui chartas omnes sedulo inspexit, inter eas invenit vetus Instrumentum an. 1090. Per hoc Ademarus & filius eius principes provinciae Caturcensis, consilio Giraldi episcopi Caturcensis, & W. comitis To- losani, donant Deo & B. Petro ( proculdubio de Cayraco, quod distat leucæ semiquadrante a monasterio sancti Marcelli ex altera parte Re- galis-villæ) fundum ad construendam ecclesiam sancti Ægidii in silva inculta & spinosa, anno ab incarnatione Domini mxc. indictione XIV. Nunc ista ecclesia sive prioratus sancti Ægidii de Negrepelifle, unitus est mensæ S. Marcelli, cujus abbates e variis tabulis fideliter damus. ABBATUM CATALOGUS. 1 I. Petrus I. abbas Septem-fontium reperitur in charta monasterii sancti Antonini an. 1134. Testis etiam occurrit in charta, qua W. episcopus Caturcensis donat investituram & posses- sionem omnium ecclesiarum quæ simt in Ca- turcensi civitate, præter ecclesiam B. Mariæ de la Daurada, B. ejusdem ecclesiæ Caturc. priori, & ejusiiem sedis canonicis ; quibus etiam donat idem episcopus ecclesias de Cathlac, de Cajart, de Castnac, & simcti Sereni, absque temporis Dota. Idem P. abbas Seprem-fontium testis est in altera charta W-episcopi Caturcensis, qui cupiens reformari pacem & concordiam :inter ipsiam episcopum & B. * priorem & canonicos ejusdem ledis, eis conced t ut moneta fiat in terra ipsorum ubicumque voluerint. Eidem Petro abbati datus est locus S. Marcelli ex charta A. de Monte-pesato. II. Raimundus I. abbas hic collocandus videtur ex dicto instrumento Armandi de Mon- te-pefato ; III. Willelmtis 1.1147. concordat cum monachis Cayracensibus tempore tugcnii papæ. Ex instrumento hujus concordiæ videtur, quod Mij i23 ECCL ES 1A C tunc essent monachi apud S. Marcellum abbati i Scptem-sontium subditi, qui eisdem præposuc- rat Arnaldum de Broza. IV. Bernardus 1. memoratus in donatione G. de Pomaret an. 1159. & Arnaldi Bernardi Montis-lavardi 1163. ex qua postrema donatione inferre licet dictum Bernardum primum fuit- sc abbatem sancti Marcelli, & ultimum Scptcm- fontium. Rcpcritur & abbas sancti Marcelli idem Bernardus in charta denticulata, PcuaU phabcticis characteribus distincta. Anno incarnationis MCl.xlv.fcria V. ll.idus Mali luna XXI. epacta xxv. regnante Ludovico rege, & Geraldo Hectore Caturcenst ecclejia prafidente, Hewrico rege Anglorum cum Raimundo Tolosunorum confule litiguante. Item Bernardus abbas & fratres Eremita : sancti Marcelli compositionem ineunt cum Raymundo Ayma priore sancti Nazarii, ac Decano Cayraci, decimo die introitus menso Aprilis, an. Domini m clxxIx. Ludovico rege regnante. Ex quo instrumento colligi potest monachos sancti Marcelli nondum ordinis Cistercien- sis institutasuscepisse, ciim nominentur Fratres Eremita, forsan ex institutione Geraldi de Salis fundatoris Cadunii, & plurium monasteriorum, quorum alia monacnis nigris, alia Cister- ciensibus cesserunt. ( Occurrit adhuc Bernardus abbas sancti Marcelli an. 1218. si : d nePcio an idem sit cum præce- dentiqui jam præerat anno 1159. imo dubitandi locus est an abbas Septem-fontium, qui vivebat 1159. sit idem cum B. abbate sancti Marcelli 1163. Quidquid sit, certe adhuc anno 1218. erant Heremitæ apudsanctum Marcellum, quo anno Raimundus comes Tololæ fecit donum monasterio S. Marcelli. V. Bernardus II. de la Barda, componit cum Raimundo Rogera priore sancti Nazarii, & decano Cayraci pro decimis S. Nazarii 6. April. 1220. VI. Petrus II. Emeric, pactum fecit cum Raimundo de Montagut priore sancti Nazarii & decano de Cayraco, pro decimis parochiæ Pancti Nazarii decimo nono cal. Jan. mccxx. VII. Helias I. de Longual concordiam facit cum Johanne Manual abbate Gardæ-Dei anno 1242. VIII. Stcphanus an. 1245. restis est in charta Guillelmi Mafredi de Columbario pro Ardo- rello. IX. Bertrandus 1256. X. Helias II.de Longual an. 1268.1270.73.76. 80. plura suo monasterio acquisivit. Greg. papa X. confirmat privilegia monasterii S. Marcelli. Datum Lugduni nonis Octobris, pontificatus anno tertio. XI. Petrus III.de laTrilha, nobili genere ortus regebat 1283. 1286. mense Octobri. Hic abbas an. iiS^.je excusuvit ab excipiendo Simone B ituri ce nst archiepiseopo, propter paupertatem. XII. Guillelmus II. de Tarbe, 5. die exitus mensi J unii anno Domini MCCLxxxIx. regnante Philippo, Raimundo Caturcensi epis- copo. Item 1190. XIII. Arnaldus 1. de la Barde, 1297. t>S. IJ02. . D U R C E N S I S 184 XIV. Petrus IV. de Tarbe, 5. Maii 1305. XV. Willelmus III. 1313. XVI. Arnaldus II. de la Barde 1318.1319. XVII. Petrus V. Borgny, */. Borgy, cum Petro Molinerii, — & Raimundo Bcrnerii an. 1325. sententiam fert ut judex electus a partibus litigantibus pro nonnullis decimis, inter capitulum Cadurcense & abbatem Gardæ-Dei. XVIII. Johannes I. in charta Gardæ-Dei, 3.U5- XIX. Guillelmus IV. de la Valette, abbas S. Marcelli, transigit cum Jacobo Folchier abbate Gardæ-Dei, dæ 10. Novemb. MCCcxxvI. XX. Petrus VI. Borgy 1327.1528. XXI. Johannes II. de la Ribe, enobili familia ortus 1528. XXII. Petrus VII. Borgy 1319.1331. XXIII.Johannes III. de La Ribe 1333. Tunc temporis in monasterio S. Marcelli præter abbatem erant prior, si.ibprior, claviger, cellerarius, sacr ista, panetarius, vinitarius, granata- rius, syndicus, & octo monachi claustrales, ex conclusionecapitulari 1333. Item 1336. XXIV. Bernardus III. de la Ribe, 1339. XXV. Johannes IV.de la Ribe, 1341.1345. XXVI. Petrus VIII. de la Trilha 1347. XXVII Guillelmus V. de la Valette e nobili stirpe 1349. 1351. 1368. An hi cognomines sint diversi vel iidem, modo abbatiam regentes, modo regimen dimittentes, quis poflit divinarer XXV III. Helias III. de Boulhac 1377. 1394. XXIX. Guillelmus IV. de Sezoa, 1416. 1431. 1434. XXX. Geraldus I. Arquery, 1434. 1440. 41.42.43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. XXXI. Petrus IX. Libaudy, reperiuir nihilominus abbas, 1446. 48. a.9. & 1450. XXXII. Geraldus II. Benedicti, 1452.obiit 8. Januarii 1475. 1 XXXIII. Johannes V. de Ramondou, alias de Folmon, licentiatus in decretis, primus abbas commendatarius 1476.77.88. 90.99.1506. erat & primus commendatarius abbatiæ Gardæ-Dei disiitæ ab abbatia S.Marcelli una leuca. XXXIV. Antonius I. de Ramondou, 1507. XXXV. Antonius II. Johannis ( de Jean) 1515.1516. Eo Pedente erant 12. monachi anno 1518. XXX V I.Jacobus I. de Roque-Maurel, I534 « 1549. 1560. erat præpositus ecdesiæ Montis- Albani, obiit 1561. XXXVII. Jacobus II. ( de Jean) 1567. obiit 1577. XXXVIII. Antonius III.de Roque-Mau- rel archidiaconus major Montis-Albani, 1592. 1601. XXXIX. Johannes VI. Regius (Rey) pres- byter ao professus ordinis Cisterciensis postobb tum Antonii de Rupe-Maurelliprovidetur, & investitur de abbatia S. Marcelli per fratrem Petrum Sensatin sacra theologia doctorem, abbatis Cisterciensis vicarium generalem in soiritua- libus & temporalibus, in diferictibus parlamen- » torum Tdosæ ac Burdegalæ, die 24. Decembris i6oI.Præcipuus monasterii fui restaurator, i8J ECCLESIA CADURCENSIS. 18< bona a commendatariis alienata recuperavir, j ecclesiam & monasterium reædisicavit ; quibus laudabiliter expleris abdicasse videtur abbatiam ; quippe annis 1615. & 1616. nominatur Johannes Rey prior S. Marcelli in pluribus instrumentis. Sepultus est ante majus altare. XL. Johannes VII. Bertrandus de Camina- de, 1621. XLL Raimundus II. deCaminade, ultimus abbas regularis, 1631.1647. XLII. Johannes VIII. Bertrandus deCaminade, ex illustri apud Tolosates familia, abbas commendatarius S. Marcelli, & Bellæ-per- ticæ, 1649.1650. 1654. obiit 11. Februarii 1656. tumulatus in conventu Fratrum Prædicatorum Tolosæ subtus altare S. Thomæ ad cornu epis- tolæ. XLIII. Petrus X. Johannes Franciscus Per- sin de Montgaillard diœcesis Lactorensis 1657. nominatus ad episcopatum sancti Pontii abbatiam dimisit ad vitandam beneficiorum pluralitatem an. 1667. obiitanno 1713. XLI V. Franciscus de Camps, sedebat anno 17B* simul abbas Signiacensis. GARDA SEU CUSTODI A-D E I. ABbatia hæc ordinis Cisterciensis filia Obasinæ fundata est 11. kal. Decembris anni m CL. a B— Stephano Obasinæabbate, qui præ- secit huic nascenti asceterio primum abbatem. Situm est in diœcesi & comitatu Cadurcensi, in senescallia Montis-Albani, & in territorio de Mirabel, ac parochia B. Mariæ de Viminiez. Quinque leucis dissitum ab urbe episcopali iu valle latis amœna secus rivulum de Lambous, qui influit in Tarnium. Olim ædisicatum fuerat in valle parochiæ S. Martini d’Ezarnac, cujus præsimtatio idcirco adhuc ad abbatem Gardæ- Dei pertinet. Ab exordio institutum Cister- Ciense ibi minime fuisse observatum probat bulla lnnocentii papæ IV. qua confirmat bona, ecclesias, decimas, &c. quas idem monasterium, antequam Cisterciensium fratrum instituta siisciperet ; possidebat, ltaque erat primitus ordinis S. Benedicti. Præcipuus monasterii benefactor fuit Raimundus comes Tolosæ, qui anno 1181. multa contulit, quæ inter instrumenta legi possunt. SERIES ABBATUM. 1. Abbas datus huic loco a B. Stephano fuit Gerardus I. qui postea magistro S110 Stephano sticcessor est suffectus in Obazinensi monasterio. II. Bernardus I. abbas testis nominatur anno 1177. in chartulario Obasinæ. III. Geraldus II. abbas 1181. cui RaimunduS comes Tolosæ multa contulit. IV. Johannes I. mense Julio an. 1191. Vide in Aimerico Candelii abbate. Item 1192. V— B. Bonus Tolosanus, 1210.1230. VI. G. 1230. VII. Johannes II. Manualis an. 1242. regnante Ludovico Francorum rege, Alfonso comite Tososano, die Veneris in festo sancti Lucæ, concordiam facit pro molendino cum Helia de Longual abbate sancti Marcelli. VIII. Bernardus II. anno 124 ;. præerat, ut liquet ex donatione Petri de Bellefort facta hoc anno, in qua memoratur. IX. Johannes III. Vidal, 1252. 125K. X. Johannes IV. Manul, 1261. pro monasterio Obasinæ emit terram de la Mothe a Ja- cobo Donadei, ex charta abbatiæ Novæ, data die Jovis ante festum sancti Martini hyema- lis. Idem an. 1262, in charta B. Mariæ de Eremo. Item annis 1265. & 1270. XI. W. 1274. XII. Petrus I. Golfur, 1275. in chartaObasinæ, & 1293. XIII. Guillelmus I. Cepiere 1306 XIV. Jacobus I. Folchier, 1307.1316. 1322. XV. Arnaldus I. Raimond 1322.1323. XVI. Petrus II. Folchier. 1323. XVII. Guillelmus 11. abbas Gardæ-Dei, 1325. XVIII. Jacobus II. Folchier, 1326. XIX. Arnaldus II. Raimundi die 11. Febr. an. 1317. convenit cum capitulo Caturcensi de limitibus ecclesiæ deMoutat, & aliis. Idem 13291 & 1332. XX. Guillelmus III. de Malesset, 1334.1342. XXI. Arnaldus III. deCaselot, 1344.1347. XXII. Petrus III. de Serazac, Sezarat, vel Scserat, 1349.1360. XXIII.Geraldus III. Garnier, 1366. XXIV. Johannes V. Batude, 1371. XXV. R. 1389. XXVI. Durandus de Bono-fonte, an. 1418. XXV11. P. Sereyjol, vel Sirieygol e diœcesi Lemovicensi oriundus 1443.1463. XXVIII. Johannes VI. de Kamon, vel de Ramondou, */ ; / » ; de Folmon, filius nobilis Petri de Ramondou equitis, Domini de Folmon, & , senescalli Cadurcensis, licentiatus in decretis, primus abbas commendatarius Gardæ-Dei, 1464 & 1506. erat & abbas sancti Marcelli ab anno 1476. ad 1504. Obiit 1506. XXIX. Johannes VII. de Gaulejac proto- notarius sanctæ sedis apostcHicæ, e nobili ortus familia, consiliarius regius in majoriConsilio, rector sancti Germani d’Espanel, archipresby- ter de Tiniers, cessit abbatiam sequenti 20. die Martii 1606. ex placito senatus Tolosani. XXX. Johannes VIII. Desprez prelbyter, dominus de Montpesat, Puy-la-Roque, &c. prior sancti Petri de Bndon, adversos Johannem de Gaulejac contendentem obtinuit abbatiam 1506. quam regebat & anno 1517. curavit scribi librum de prædiis & agris vectigalibus. XXXI. Antonius I. d’Oriole e nobili stirpe I533.obiitan. 1542. die 24. Nov. uti probat ejuS epitaphium, inecclesia beatæMariæ Deauratæ apud Tolosam, cujus prior erat. Damus hoc epitaphium inter instrumenta. XXXII Antonius II. de Gouzoles, qui erat abbas sanctæ Margaritæ prope Belnam in Bur- gundia, providetur a summo pontifice de ab- M iij , 87 ECCLESIA CADURCENSIS. 18S batiaGardæ-Dei 1543. vivebat 12. Julii 1544. ■ XXXIII. Bertrandus de Narbonne proto- DotariusS. siedis apostolicæ, 1544. 1555. XXXIV. Antonius III. Hebrard de S. Supplice, 1578. XXXV. Antonius IV. Hebrard de S. Supplice, episcopus, baro ac comes Cadurcensis > abbatiam obtinebat, 1587.1600. XXXVI. Antonius V.Hebrard de saint Supplice, archidiaconus major ecclesiæ Cadurcen- iis, 1609. 1616. XXXVII. Claudius-Antonius Hebrard dc siaint Supplice, archidiaconus major ecclesiæ Cadurcensis, an. 1615. quo adfuit comitiis generalibus cleri Gallicani, 1616.1642. XXXVIII. Christophorus Hebrarddesiaint Supplice, canonicus & archidiaconus major Cadurcensis, 1647. 1656. XXXIX. Francsscusde Peyronenc de siiint Chamaran, 1667. XL. tranciscus Natalis de la Grange, 1673. 1677.1706. XLI. Henricus de Briqueville de la Luzerne episeopus, baro & comes Cadurcensis, nominatur ad abbatiam Gardæ-Dei, mense Januario 1707. ædificavit claustrum, refectorium, & alia loca regularia, partim ex hereditate antecessoris, partim siiis lumtibus, majora spondens. B. MARIA DE GORDONIO. A Bbatia B. Mariæ de Gordonio, vulgo ab- batia Nova, filia Obasinæ sub Ciitercio ; in diœcesi Cadurcensi, ad rivum Sceaunis * 3 ’• qui sosiuit in Duranium fluvium ad duas leucas in pingui valle sita est. Distat 5. leucis a Cadurco, unica a Gordonio. Ipsius autem fundatio referenda est adGuillelmum de Gordonio, qui Obasinensibus dedit locum, ubi constructum est hoc coenobium ■> &. prædia quibus dotatur. Nunc jacet hæc abbatia pene destructa, stant enim tantum ædes abbatis, in quibus degit unicus monachus superstes. Charta Guillelmi de Gordonio ea omnia recenset, quam idcirco hic damus post fratres Sammarthanos. Guillelmus de Gordonio, dominus dt Salviaco, omnibus Chrissi fidelibus pratentes litteras inspecturis salutem in Domino. Sub hujus scripti teflimonio notum facio universss, quod ego dedi & concessi in puram & perpetuam eleemossnam, factam donatione inter vivos pro falute anima mea, parentumque meorum, G. venerabili abbati Obafin& conventui pra- fenti & futuro, in perpetuum possidenda Alba- cassania * &boiriam de Las Prevairias i, & terram de Gros Cayro’, Mairas * &Malafmolitrs ’, & podium Cisbertum f & mansos & possessiones de Aurimonte1, & de Pradello *, & de Genebra*, & de Podio Fulcamso, cum omnibus hominibus suis, &feodis, & cum omnibus juribus suis, terris, pratis, aquis, nemoribus, pafcuis, possessionibus cultis & tncultis, & pertinentiissuis, quacumque fint, & ubicumque fint, ita quod homines domus & fratres Obafina habeant, teneant in perpetuum, & possideant tanquam veri domini, & pro voluntate sua ordinent, & dissonant, nihil juris in his omnibus me vel meis retsnens, fed penitus me di- vessiens invessivi, in omnibus & per omnia pleno jure dictam domum Obafina.Sciendum quoque quod eodem modo dedi& concessi dicta domui & fratribus Obafina totum jus quod habebam, vel dominium in fontibus de Mairagues *, & in omnibus hominibus & terris de Blanzagues * ; praterea concessi dictis fratribus & domui Obafina ut per omnem terram meam fint immunes ab omni pedagio, consuetudine, & exactione cum omnibus rebus fuis, & hominum suorum, tam ipss quam donati, vel homines sui. Actum hoc in capitulo Obafinensi an. a Albt-Cfiflagne’Prtveiritt.c Grui CfiiroU’d Matre I. e Malei- Moulie^. fPech-Silbert (ubi nunc fitum monasterium) idem est ac Podium Silvestre g Auxlrnont. h PradcL 1 Genebrt. { Ptth- Fctilque. i Domini 124 !. menje Martio 7. die mensss& ad majorem firmitatem habendam, has prafentes litteras pradictarum rerum, pradicto abbati & conventui concessimus ftgilli noflri munimine roboratas. Idem G. de Gordonio præfatam donationem confirmavit in Capitulo Obafinensi, præsentibus Johanne de Salis milite, & domno de Thorne- S0, & dom. Antonio archipresoytero de Davi- nisiaco, 10. Martii 1245.Anno 1250. Domna Serena uxor Petri de la Marqua militis plurima concedit prædia eidem monasterio : item Hugo j Archamoaldi, dedit scudum quod vocatur Moyssen, in parochia de Perignaco, anno 1260. quod feudum pertinet ad abbatiam de Gordonio. Ex his fundata est nova hæc abbatia. Eidem monasterio privilegium hoc summus pontifex impertitur : Gregorius * episcopusfervus fervorum Dei, dilectis filiis abbati & conventui mo- nasterii B. Maria Gordonii, Cisserciensis ordinis, Caturcensis dioecefis salutem & apossolicam benedictionem. Dilecti in Domino filii, vestris jussis possulationibus inclinati, omnes libertates & immunitates a pradecessoribus nossris Romanis ponti- 1 ficibus, per privilegia, feu alias indulgentias vobis & monasserio vessro concessas, necnon libertates & exemptiones secularium exactionum a regibus & principibus, & aliis Chrissi fidelibus rationabiliter vobis indultas, ficut eas jusse & pacifice vobis, & per nos eidem monasserio auctoritate aposso- lica confirmamus, &prafentis scripti communimus. Nulli ergo &c. Datum Lugduni nonis Julii, pontificatus nossri anno III. * SYLLAJUS ABBATUM. I. Abbas B. Mariæ de Gordonio ex Gallia Christiana fusiori jam vulgata, est OdodeVen- tadoriossed noster Jacobus Boyer testatur in monasterii tabulis, quas aocurate inspexit, nullibi ejusdem haberi mentionem. Itaque censet primum qui præfuerit, esse Durandum, qui annis I26I.&I262. multa emit abHugonedeCa- zato, a Bernardo de la Cappelle, & ab Amal- vino de Felenor milite. II. Petrus de la Tieyra primo loco collocandus post Durandum I. nam in capitulo Gran- dis-lylvæ ordinis Cisterciensis legitur hoc epitaphium circa lapideam tumbam inCssum, cui monachi effigies insculpta est : Anno Domini MCCCXIII. pridie idus Januarii, obiit frater Petrus de laTieyra, monachus Grandis-sylva, ma 189 ECCLESIA Cl gister artium condarnquc abbas de Gordonio, cujus anima requiefeat in pace. III. Bonus abbas B. Mariæ de Gordonio, I320. IV. DuranduSII. 1537.1339. V. N.la Coste, 1345. VI. Durandus III. 1351. VII. Geraldus Porqueri, 1395. VIII. Bernardus de Maransac ab an. 1452. ad 1478. reperitur in plerssque instrumentis, & multa siio acquisivit coenobio. IX. Johannes I. Lobaudy (non FObaudry) ab an. 1479. ad an. 1483. prædecessoris vestigia secutus est. X. Johannes II. de Ventadour protonotarius, abbas Obasinæ, & B. Mariæ de Novella, matrem simul & filiam obtinebat an. 1495. 1500. obiit 1518. XI. Frater JohannesIII. Vialardabbas 1538. XII. N. Csoel 1540. XIII. Deodatus I. Sarred ex oppido Mon- tis-falconis oriundus, canonicus S. Honorati Parisiensis, abbas commendatarius 1543. » 554—..’' XIV. Francsscus Capelle clericus diœcesiS < Cadurcensis e loco de Peyrat, nominatura rege Carolo IX. 1572. institutus est bulla Pii papæ V. data apud S. Petrum XVI. caL Junii pontinc. anno sexto incarn. 1571. per ceffionem Deoda » ti Sarred canonici ecclesiæ collegiatæ Pancti Honorati parisiensis. XV. Deodatus II. Capelle superioris nepoS, professus abbatiæ Novæ, abHeurico III. 1575. nominatur abbas. DURCENSlS. 190 XVI. Martinus Mctail filius nobilis Antonii Metail, & Clementiæ Sarred. Huic Martino clerico Cadurcensis diœcesis Johannes Balague- rius episcopus Cadurcensis confert prioratum S. Alauziæ vacantem per simplicem renuntia* tionem Caroli Brissonnet clerici Parisiensis. Actum Cadurci 20. Octob. 1573. Erat secretarius ærarii regii 1597. abbatiam Novam obtinebat in commendam, an. 1610. 1612.1618.1620. XVII. Carolus I. de Vicclericus Parisiensis, abbatiam consecutus est bulla Urbani papæ VIII. data Romæ apud S.Petrum anno incarn. 1623. m. nonas Martii, pontisic. an. primo. Erat nepos Deodatide Sarred. Obiit, an. 1650. XVIII. N. de F ranco ales ex domo de Besse. XIX. Matthæusdcs Pruets canonicus Santo- nensis, doctor Theologus, protonotarius apos- tolicus permutavit cum sequenti. XX. Carolus II. de Cairol, regi a consiliis & eleemosynis 1660 Erat natus in loco de £/- mon in Occitania. Obiit in loco de Prodille. XXI. Andreas de Cami Gordoniensis, filius Johannis Petri de Cami, domini d*Aymare, & Margaritae de Jaubert de Rassials, abbas B.*Mariæ de Gordonio 1680. adhuc superstes 1713. Sunt & alii duo abbates quorum tempus ignoratur, alter e domo Aymare prope castrum de Saint Chamarand in Cadurcensi diœcesi, cujus ditionem emit dominus de Cami ; alter e domo de Raymond dAuty, in eadem diœcesi prope Gardam-Dei. Hujus autem stemmata cernuntur in camino Aulæ abbatialis sanctx Mariæ de Gordonio. G R A T I A-D E I. GRatia-Dei virginum monasterium ordinis & filiationis Cisterciensis diœcesis Catur- censis, dictum etiam Lumen-Dei, Gallice Lei- mefil.de Heremo, primam siii originem Guillel- mo deCardaillac episcopo Caturcensi debere videtur, qui obtenta a Caturcensibus B. Mariæ Deauratae sanctimonialibus Benedictinis ecclefia Luminis-Dci, sita in montibus CadurciniS, in valle silvis circumsepta, una} leuca ab oppido sancti Sereni, octo vero ab urbe Cadurco, mo- niales ordinis Cisterciensis in eadem instituit. Saltem id innuere mihi videtur primarium ejus- dem parthenonis instrumentum de conceffione præfatæ ecclesiæ, quod hic referre operæ pretium duximus. Conventus ssanctimonialium ssancta Maria de Daurata civitatis Caturcii prajentibus & futuris salutem. Notum fieri volumus univeifis, quod ad preces venerabilis patris nostri, & domini Guillelmi Caturcensis episcopi, dedimus G. prapostto de Vairac fratri ejufdem domini episcopi ecclefiam de Leme cum pertinentiis suis, retentis in eodem loco viginti folidis censualibus infesto nativitatis Domini annuatim reddendis : volentes quod in nullo alio eadem ecclefia nostro monasterio de cetero teneatur, nec rectores ejufdem loci nobis vel successoribus nostris in aliquo alio teneantur, nifi tantummodo in dictis viginti Jolidis dicto termino pefsolvendis, fed libere a nobis perpetuo permaneant abfoluti. Concessimus insuper ipfi G. quidquid juris habebamus in dicta ecclefia &pertinentiis illius, tali modo quod ipfe G. dictam ecclefiam de Leme cum pertinentiis ecclefia & possessionibus acquifitis & acquirendis libere cuicumque voluerit concedat, homini vel mulieri vel etiam monas. terio religioso }falvo Jure episcopali. Promifimus insuper eidem G. quod nostras ■ daremus litteras quittationis nostra facta iffi, cui idem G. concesserit memoratam ecclefiam vel monasterio ; nullam- que movebimus querelam de cetero ipfi G. vel alui qui eamdem ecclefiam de sua donatione habuit vel monasterio, nec aliquam molestationem faciemus ; assistentibus & prajentibus, & concedentibus Rai- munda de Avarjonio, Sibida de Concours, Mar- fibilica Ricart de Begos, Geralda, Maiofa, Ber- narda Mancipa Petrona, Agarna, GeraldaIfehan- na,’Umberga, Guillelma, Frotarda » Petronilla Chatgueira, Narengard Na. Elias, Raimunda de Avarfonio minore. Actum in choro monasterii, w prasentia domini & patris nostri Guillermi Caturcensis episcopi menfe Januarii anno incarnati Vtrbi millefimo ducentefimo decimo tertio : & ad majorem firmitatem prassentes litteras figulo nostri capituli volumus pramuniri » testibus Pontio archi- diacono de Vallibus, Ar. archipresbytero Catur- censi, B. archipresbytero Figiacensi, C. decassals capellano nostro. R. de Faurguetas, P. Barrau Arnaldo Mancipi Petro Dets-Plas monacho Tutei9i ECCLESIA C lensi. G. Sarralha, Bolonha.’Ut autem qua pramissa sunt majorem obtineant firmitatem, figillo Pontii anhidiatoni supradicti fecimus roborari. Septem post annis, constructo monasterio, præsatæ B. Mariæ Deauratæ sanctimoniales eamdem ecclesiam Luminis-Dei Anglinæ ab- batissæ confirmaverunt sequentibus litteris. G. priorissa ecclesia fancta Maria de Deaurata : & conventus ipfius loci omnibus has litteras infpectu- rissalutem. Noveritis quod nos dedimus & concessimus ad preces domini "Willelmi Caturcensis ejifeopi ecclefiam de Leme, cum pertinent iis suis domina abbatissa Luminis-Dei, feilicet Anglina & filiabus suis, salvis duodecim solidis, quos in domo retinemus censuales, nifiin alio loco ad nos- tram voluntatem dicta abbatissa vel priorissa de Leme assignaret. Et debent persolvi annuatim apud Caturcum dictis monialibus de Daurata ad natale Domini i quod fi non persolverant, debemus requirere dictum censum, Jcilicet duodecim solidos ad locum de Leme. Ad majus robur tefiimonii prajentem paginam figilli nojlri munimine fecimus pramuniri. Actum anno incarnati Verbi mccxx. Eidem Parthenoni Guillelmus episcopus Ca- durcensisconcesiit ecclesiam B. Mariæ de Roe- riis, an. 1246. Die Luna post octavas sancti foh. Baptaidditi hac laude : Novella plantatio Cijlerc. ordinis, qua divino numine adeo pullulavit, quod Per Dei gratiam in eadem viget religio s ac etiam devotissime cufioditur, ad honoremjesu Chrifii, & gloriojissima matris ejus observantia regularis. Huic monasterio Eremi subsunt quatuor prioratus, seu monasteria monialium ordinis Cister- ciensis, videlicet de Lissac, de Vic, de Lisieres, & de Coste-Jean, in diœcesi Cadurcensi. Sane hic juvat referre clausulam testamenti Deodati Baras militis, domini castri Montis-bruni Caturcensis diœcesis filii quondam domini Deodati Baras militis, qui fundavit monasterium de Listac, in quo suam elegit sepulturam : Anno incarnationis Domini MCCLxxx. menfe Septembri in vigilia B. Matthai apofioli regnante Philippo Francorum rege… Item lego & relinquo totum assarium meum, & reparium vocatum de Lissac cumjurijdictione alta &bassa, cum mero & mixto imperio, &c… ad opus religionis & collegii domi- narum, & monafierii ibi faciendi & confiruendi, feilicet quod ibipraficiantur domina sub habitu Cifier- ciensi, ita quod domina Aymengua monialis domus deLeyme, fi tunc viveret, praficiatur ibi pro priorissa, & Jorores ibi instituanturprout dicti loci suppetent facultates, & quod dictus locus fit submissus monajlerio de Leymedta quod in dicto loco de Lissac priorissa eligatur per ferores loci de genere meo fi ibi fit idonea, alioquin de gremio ssfiusloci de Lif- fac, fi ibi idonea inveniatur 1 finautem de gremio dicti monafierii de Leime » & quod abbatissa debeat abfque difpendio & difficultate aliqua confirmare electamt & pro subjectione volo quod priorissa dicti loci det fingulis annis monajlerio de Leyme duos moretones aureos, & ad nihil aliud dandum teneatur. Sequentes autem abbatissaS, 3uæ videntur fuisse triennales, ex instrumentis icti parthenonis in bibliotheca Colbertina as- servatis, & ex aliis genuinis eruimus. ADURCENSIS. w* SERIES A B B A T I SS A R U M. I. Anglina I. occurrit abbatissa LuminiS-Dei an. 1220. quo ei datur ecclesia hujus loci, petente Guillelmo episcopo Cadurcensi. Eadem fortassis est cum Ayglina, qux in chana monasterii an. 1235. didtur mater epis- copi Caturcensis ; abdicato seilicet regimine, & postea resumto. II. Guillelma, cui anno 1231. Petrus del Casa tel Bastidæ magister, annuentibus fratribus concedit villam de Fraugata, & villam de Corbo sub annuo censu. Eidem anno 1233. Raimundus Marciliaci abbas ecclesiam de Flaviaco* sub annuo item censu donavit. Quo anno excepit etiam donationem Vila-fortis de Iliverno, Guillelmæ ipsius uxoris, & Archambaldi eorum filii, & anno 1240. donationem Girberti de Castro-novo, Guarini de Castro-novo ipsius filii, & Fina- siæ ipsius uxoris. Adhuc eratsuperstes an. 1246. III. Aimerica ab an. 1262. ad an. 1285. IV. Helena 1.1289. A. Esclarmunda al. Esclarimunda, 1293. ho- minium præstat staimundo Turenæ viceco- miti, pro quibusdam prædiis.Permutationem fecit cum Bertrandola itoca priore domus deCar- melis ordinis de Corona 1298 quo etiam anno transigit cum priore de Carennaco super nonnullis decimis. Præerat adhuc anno 1308. VI. Galiarda de Duro forti, 1314.1326. VII. Helena II. cognomento de Baras, 1531. U35- VIII. Antoma, 1341. IX. Ayglina 11. de Felsine jam regebat 1342, Die 2$. bept. an. 1343. ea procurante uniuntur ecclesiæ de Flaviaco & de Roeriis. An. 1351. transigit cum Guillelmo Rogerii de Bello-sorti vicecomite Turenæ, cui & eodem anno horni- nium præstitit præsente Bertrando episcopo 1 Lombariensi, & Gallardo electo Xantonensi. X. Galianaseu Galiena 1365.1369.1371. Del- phinæ de Lentiliaco priorissæ de Leissaco a monasterio Gratiæ-Dei dependente, facultatem in. dulget transigendi cum Deodato Barrasii do* mino de Bedorio : sub ea degebant 32. moniales. XI. Riqua, 1378. XII. Richarda Bona-fossa, 1582. cal. Maii. XIII. BairanadeCastelnau, 1406. XIV. Johanna de Montemurato memoratur in litteris Carali regis & aliis, an. I4.09.&I4I9. XV. Bairanade Castelnau, eaaem fortasse quæ superius, iterum ad regimen assumta an. saltem 1431. mense Maio. Obtinet litteras fundi emortui a Carolo VII. rege, mense Augusti an. 1435. his in litteris hic parthenon legitur fundatus a sancto Ludovico, quod tantum de dotatione debet intelligi. XVI. Salvana, 1438. XVII. Barravaseu Barravia deCastro-novo » 1444.45.47.52. XVIII. Barrava de Beaurort, 1455, XIX. Johanna de Baras, 1470. XX. Helena de Beaufort, 1477.1481. XXI. Barrava de Castelnau 1481. XXII. Helena de Beaufort, 1487. an. 1491. componit de quibusdam controversiis cum Johanna ECCLESIA CA Johanna deBaras priorissa de Lissaco, die 24. A Septembris, seditadan. 1513.postquam senatus decreto contra Fimmde Barra an. 1499. confirmata fuit abbatissa. XXIII. Ludovica de Rouffet 1526.1535. XXIV. FranciscadeNoailles, 1551. XXV. Margarita de Biran 22. Febr. an. 1573. benedicitur a Dominico Bigorro Alb. epil- copo. XXVI. Johanna de Puydeval instituitur bullaGregoriipapæ XIII. anno 1579. pontificatus anno octavo, erat adhuc in vivis 1606. XXVII. Johanna de Noailles, 1627.1631. XXVIII. Anna d’Orvire de la Vieuville, g 1656. XXIX. Johanna-Francisca de Noailles professa ordinis sancti Benedicti, in monasterio S. Saturnini subtus Ruthenam ex abbatia B. Mariæ de Mercoria, transfertur ad Eremum nominatione regia, die 1. Junii 1686. Btillas obtinuit ab Alexandro VIII. datas apud Panctam Mariam majorem anno incarnationis 1690. pridie idus Aprilis, pontificatus anno primo. Jure monasterii siii restauratrix dici potest. Construxit enim loca regularia, restauravit eoclefiam, & egregie adornavit ; ædificavit sacellum Pancti Eutropii. Denique piæ abbatissæ munificentiam ( clamant omnes Eremi lapides, & parochiæ Eremo subditæ. Obiit maximum sui aesiderium relinquens, & sepulta est egregio, ut merebatur, donata sepulcro prope majus altare a latere epistolæ, ubi hæc leguntur : D. 0. M £sua templum hoc incendio consumtum refiituit, Locum monumento quo ipfa inferretur Hic jacet JOHANNA FRANCJSCA DE NOAILLES Nomen orbi notissimum. I Si mores requiris, Pietas fine fuco, imperiumfine supercilio, Animi candor, indolis, ac ingenii dotes Pene ad mira culum ejfinxeranf. Si dignitatem, Mercoria Eremum abbatissam tranfiulit PerspectalM Dovico Magno religio Dubiis religionis temporibus. Amantissima forori Christina monafierH abbatissa Moerens & agre superfies parentabat. Obttt anno 1705. XXX. Maria Bouchard Delparbes de Lus- san d’Aubeterre, filia Francisci filii IV. Ma- rescalli d’Aubeterre, & Mariæ de Pompadour, professe monasterii S. Bernardi Tutellensis, cui lapientistime præsuit 15. annis a suis sororibus electa. Nominatur ad abbatiam B. Mariæ de Eremo, Peu de Gratia-Dei, die jo. Maii 1705. instituitur bulla Clementis papæ XI. dataRo- mæ apud S. M. majorem 1705. xvn. cal. Aug. ponti E anno quinto. Cum omnium laude regit hoc anno 1712. Tomus I. DURCENSIS. i, * HoSPITIUM B E L L I — L o C I, Ordinis S. Johannis Jerosolymitani. BEllus-locus domus holpiulis ordinis sancti Johannis Jerosolymitani insignis, diœcesis Cadurcensis, Theminas inter & Gramatum, fundatur a nobili viro Guiberto de Theminis, & Ayglina ipsius conjuge, qui divino amore compuncti, religiofum ibidem habitum siimserunt, & sanctis operibus plenam vitam in ea finientes refurrectionem ibidem exfpectant. Guillelmus episcopus Cadurcensis multa etiam contulit huic sacro loco litteris datis mense Martio an. 1x50. Unde liquet fundatum esse Bellilocensem par- thenonemante an. 1253.11110 jam constructum fuisse an. 1245. probat charta Gerardi Cadurc. episcopi quæ est inter instrumenta. Subjacebat 3 autem magistro hospitalis S. Johannis Hieroso— f> lymitani, ac primum per priorissas gubernaba— * tur, quæ ab annis circiter scxaginta abbatissæ titulum assumserunt. harum seriem, quantum cx chartis, quæ in bibliotheca Colbertinaexs- tant, colligere licuit, exhibemus. Series priori starum & abbatissarum. I. Ayglina de Theminis 1298. litteras a Guil- 3 lelmo ae Villareto magistro hospitalis S. Johannis Jerosolymitani impetravit, quibus ille facultatem facit sororibus Belii-loci eligendi sibi in posterum prioriflam. Quo anno die Jovis post inventionem sancti Stcphani excipit donum ecclesiæ de Soanaco.Cum Sicardo episcopo permutationem fecit 1299. a quo ecclesiam sancti Medardi accepit, &c. A Guiberto de Themines & ipsius filio cognomine donationem non spernendam obtinuit, 1300. 11. Agnes de Orlhaco defuncta 1347. Quo etiam anno pie obdormivit in Domino Flora virgo sanctissima, virtutibus ac miraculis illustris, die 11. Junii. III.Ayglina11. deTheminis electa 29.Novembri 1347. Guillelmo de Belhana priori sancti Ægidii indebitam, ut contendebat, recusat obe- dientiam 1349. Migravit a seculo 1369. IV. Sibilla de Gordonio electa 12. Decembris, 1369. * V. Uabellis de Beduerio diem clausit extremum 1386. VI. Maiiana * Aymeriqua, cujus electionem a priore S. Ægidii confirmari 1386.13. Februarii petunt sorores. VIII. Bertranda de la Garde, cujus electio- E nem confirmat Bertrandus d’Arpajon prior S. Ægidii 9. Junii 1422. IX. Anna de Castelnau simul abbatissa sancti Saturnini Ruthen. testamentum scribit die 9. Novembris 1528. X. Jacoba de Genoiiillac, cui de paternis bonis disponere permittitur 23. Novembris 1558. An. 1579. die 13. Maii breve regium accipit ad transcribendum cui libuerit, pnoratum. XI. Antonia de Beaumont, die ultima Decemb. 1597. facultatem obtinuit resignandi Antoniæ de Vassal.Verum præeratadhuc an. 1611. quo prioratum de Feudo galiice Fieus Bellilocensi hospitali auctoritate apostol. Pauli V. univit, aunuente Galiota deGordon de Vailhac, dicti prio-. ratus prioriflæ.Porro illa domus de Feudo.vel de Feudis Fundata seudotata fuerat pro 20. monia- libus, ab Eblone de Mederio episcopo Vasio- nensi, ejusque fratribus Guillelmo abbate sancti Ægidii, & Oliverio, seculo xIV. jam inclinato, ea lege ut priorissæ eligerentur de genere dominorum de Mederio ( deMiers). Resignavit sequenti 1618. XII. Antonia deVassal duCouderc 1618. per cessionem præcedentis, quæanno 1624. unionis sH EN ENSIS. 196 prioratus de Feudo cum Bellilocensi confirmationem impetravit a Ludovico rege. Cesiit se- quenti, 1634. XIII. Galiota a S.Anna de Genothac, de Vailhac, bullaS ex resignatione præcedentis obtinuit ab Urbano VIII. datas Romæ 5. Aprilis 1634. Quas hactenus retulimus, priorissarum tantum titulum habuerunt. XIV. Galiota de Gourdon de Vailhac prima abbatista I66I.excipit fundationem Alberti de Forbin magni prioris sancti Ægidii.

---