Gallia Christiana 1715 01/Ruthenensis

Denis de Sainte-Marthe

Gallia Christiana - T. 1 (1715)

Ecclesia Ruthenensis (col. 195-274)

◄   Ecclesia Cadurcensis

Ecclesia Vabrensis   ►

ECCLESIA RUTHENENSIS. SEgoDUNUM Ruthenorum urbs Aquitaniæprimæ in conspectu Averionis* fluvii, olim subBu turicensi metropoli, nunc sub Albienu&parlamentoTososano ; civitas Ruthenorum appellatur in Notitia provinciarum, cujus populi Rutheni apud Cassarem lib. 1. debello Gallico dicti Narbo- nensi provinciæ confines siint, & juxta Strabonem & Plinium I. ipsorum urbs Segodunum a Ptole- mæo ; Ruthena vocitata est variis locis a Greg. T uron. in historia, uti in epistolis Pancti Desiderii Cadurcensis pressulis ; & Rotenus Aimoino sancti Germani Pratensis monacho de transiatione corpo- ris sitncti Vincentiilib. 2. c. 16. ubi pagum appellat Ruthenensem, & Rodininum. Principatum hujus regionis obtinuere olim comites Rutheni, quorum proles a multis annis defecit j frueban- turque dominio Burgi Ruthenensis, episcopi vero civitate, cujus etiamnum toparchas & comiteS se insi : ribunt. AliquandiuepssCopus & comes conjunctim comitatus juribus potiti sirnt, ex amica compositione, ut infra dicturi lumus. Urbs in colle sita montibus cincta, curia præsidiali edicto regio an. 1685. insignita est. Ecclefia cathedralis fub B. * Virginis patrocinio coissecrata, fpectabili$ est amplitudine ac forma. Capitulum constat quatuor archidiaconis, Ruthenensi qui major est, Conchensi, Antoninensi, & Ameliensi ; cantore, sacrista, & 25. canonicis. Tempore Urbani II. capitulum ad statum regularem transiit, ut liquet ex bulla hujus papæ data an. 12. ejus pontificatus, qua laudat & approbat quod canonici ecclesiæ Ruthenensis mores siios sub regularis vitæ disci- plina coercere, & communiter secundum SS. Patrum institutionem omnipotenti Deo deservire proposuissent ; simul interdicit ne cui post prosesiionem exhibitam proprium quid habere liceat, aut absque præpositi licentia de claustro exire. In diœcesi numerantur quingentæ circiter errsesirr parochiales. Olim sedes episcopalis totum pagum Ruthenicum complectebatur, inferiorem & siiperiorem. Postea ex hac ampla diœcesi distracta quædam portio erecta est in Vabrensem episcopatum. Sexto seculo intra fines Ruthenensis diœcesis, fuit alius episcopatus, scilicet Arisitensisvel Ari- sidiensis, de quo quædam hic dicenda. Tempore A igussi Metensis episcopi, Thcudebertus rex vicum Arisidium per suumpræceptum ecclesiæ sancti btephani Metensis contulit ; quem locum Deotarius legitur construxisse, aut res- taurasse. Arisidium hereditario jure ad Deotarium ejusique fratres Anlbertum senatorem, Ai- gulfum, alsosque pertinuisse conjicitCointiusad an. 569. n. 17. quia, inquit, non procul ab eo erat Trevidon antiqua Ferreolorum jedes : scilicet majorum Ansberti * ejusque fratrum. Porro Aigulsus episcopus Metensis Germanum suum Deotarium in eodem vico Aristdio episcopum constituit, & post domnum Deotarium nepos ipsius domnus Modericus est ordinatus episcopus, per ordinationem Metensts episcopi. Hæc auctor genealogiæ Pipini regis. Moderici meminit Greg. Tur. 1. 5. cap. 5. qui a rege indultus ac tonsuratus episcopus ordinatur, inquit, sub ea quidem specie, ut dum beatus Tetricus * viveret, hic Ternodorense castrum ut archipresbyter regeret… migrante vero decessore ( Tetrico) iste succederet : At cum iram regis incurrisset, ac in arcta turri super ripam Rhoaani custodiæ mancipatus fuisset ; inde ereptus fugit ad Sigebertum regem, a quo apud Aristtensem vicum episcopus ins- tituitur, habens sub je plus minus * dioeceses quindecim, quas primum Gotthi tenuerant, nunc vero Dal- matius Ruthenensts episcopus vindicabat. Ex ultimis Gregoni Turon. verbis, quidam autumant eo loci episcopatum a Gothis Arianis insa titutum fuisse. Perseveravit saltem usque ad an. 625. quo Emmo Arisitensis episcopus adfuit syno- do Remensi sub Sonnatio archiepiscopq, Flodoardo teste. De loco ubi erat sedes hæc episcopalis, digladiamur eruditi. Vix dubitamus stetisse in agro dicto etiamnum VArzat, longo ciroiter fex leucas in pago Ruthenensi, & comitatu Ameliæ, Milhau. In urbe Amelia est antiqua ecclesia, quæ anno 1070. data est Bernardo celeberrimo abbati sancti Victoris Massiliensis ; eitque prioratus conventualis. Utrum hæc fuerit sedes episcopi, quis aut as- serat aut neget ? Agrum dictum l ! Arz>at dedit Berengarius comes Barcinonensis fratribus militiæ templi, & fratri Heliæ de Monbrun, in illis partibus nujus militiæ magistro, pro remiilione Iuorum peccatorum, & salute animæ patris sui, qui (uernt frater hujus militiæ. Dat. menfe Decembri an. o Pareate : babuiiTe dicuntur Ferreolum * Ioduftriatn nobiliEiau genetis, Pipini Sc Caroli magni propagatores. 197 ECCLESIAROTHBNENSIS. 198 m C LVI11. Ibidem fundata est domus militum templi sub titulo S. Eulaliæ Arisitensis, ut nos docent tabulæ asservatae in domo publica urbis Ameliæ, quarum exempla legimus. Parisiis prodiit in lucem an. 1644. Dissertatio ae Aristtensis episcopatus nomine, fetu, institutione, progressu & pra- sultbus opera P. Thoma Aquinatis a S. susepn Carmelita excalceati, quam consolet qui plura voluerit de hoc argumento. His de Arisitensi episcopatu præmiflis, nunc de Ruthenensibus epis- copis agendum est, ad quorum catalogum conficiendum, scribendamque historiam, adhibuimus plurima vetera instrumenta. Usi fumus insuper commentariis MSS. de episcopis Ruthen. auctore Antonio Bonal praetore seu judice montanorum locorum in Ruthenis*, qui asservantur in bibliothe- ’ca Colbertina, notati 143. EPISCOPI RUTHENENSES. I. S. Amantius PRimus in Ruthenensium antistitum censu locus debetur ( saltem conceditur ab omnibus scriptoribus) S. Amant io, quem vulgus appellat J. chamant. Hic cum esset ex urbe Ru- tnena ortus, mundo valedicens ira profecit in virtutum omnium exercitatione, ut ad episco- patum suæ civitatis electus sit. Qua in statione sedulam suæ suorumque sanctitati promovendae operam navans, feliciter vitam etiam plurimis C miraculis illustrem consummavit, quinto secu- lo ad sinem vergente, inquiunt Bailletus & alii qui ad severioris censuræ leges soripta veterum distringunt & gesta. Perpetua tamen & constans est apud Ruthenos traditio S. Amantium a S. Martiale Aquitanorum apostolo suisse ordinatum, inquit Antonius Bonal. Pridie nonas Novembris notatur in veteri martyrologio, Spicilegii tom. IV. Rotenis civitate depofetio S. Amantii episcopi & confessoris— Idem ejus deposidonia dies in martyrologio Romano signatur, addita ipsius vitæ, ob sanctitatem & miracula, commendatione. De eo sit mentio in vita S. Quin— ] tiani apud Surium, die XI11. Novembris. Ibidem ad diem IV. Novembris legitur S. Amantii vira, oratorio potius quam historico stylo scripta, auctore Venantio Fortunato ; sed quo tempore sanctus præsul vixerit nullibi prodit scriptor. Tantummodo ex ejus narratione colligitur idololatriam tunc apud Ruthenos adhuc superstitem, quam non solum rustici, sed etiam viri nobiliores sectarentur ; quod a seculi V. moribus, Galliam sispectemus, minime abhorret. S. Amantii vitam edidit quoque Labbeus, t. 11 bibliothecæ p.474. Cultus religiosos sancto Amantio ab antiquis ] concessus temporibus maxime probatur ex variis monasteriis, aut aliis ecclesiis in ejus honorem conditis. Bercharius in hi st. brevi episcopo- rum Virdun. in Magdalvio episcopo, qui obiisse dicitur an. 776. meminit veteris abbi- tiæ in Rodenica sitæ, videlicet in burgo, de qua postea loquemur ; & chronicon Fontanellense, cujusdam sacræ ædiculæ haud procul a coenobio constructæ, ubi erant nonnulla S. viri pignora ; Spicilegii tom. III. cap-7.p. 193. Hisad- de celebre asceterhim S. Amantii in Buxia diœ- cesis Engolism. de quo suo loco dicendum erit. Utrum b. Amandus Redonum episcopus V. se- culo, idem sit ac noster Amantius, suo loco expendendum erit. Tornus I. II. S. QUINTIANUS. Inter S. Amantium & S.Quintianum, aliquem episcopum, immo aliquot antistites sedisse, qui etiam martyrio coronati sunt, liquet ex epistola 6. libri septimi Apollinaris Sidonii ad Basi- lium, in qua Ruthenos accenset aliis Aquitania : populis, Burdegalensibus, Petrogoriis, Lemovicibus, Gabalitanis, &c. quorum summi Sacerdotes morte truncati fuerant ; quibus cumsuc- cessores dare non licuisset, ecclesiæ remanserant viduæ. Hanc orthodoxis persecutionem indixerant reges Gothorum Ariani. Ruthenam autem civitatem tunc pastore orbatam fuisse probat alia quoque ejuldemApollinaris epistola, nimirum aecima quinta lib. IV. ex qua discimuS ipsum accersitum fuisse ab Elaphio, ad consecrandum baptisterium, quod ille vir in Ruthe- na urbe construxerat ; si enim proprium tunc Rutheni episcopum habuissent, cur accersen- dus fuisset Arvernensis episcopus, per itinera Alpinis rupibuS cincta, brumali tempore, per subjectascautes, & persuperjectasnives, ut ip- I se describit ? Ceterum miramur nonnullis placuisse ex hoc Elaphio, baptisterii conditore, facere quemdam episcopum, qui in cathedra Ruthenensi præcesserit S. Quintianum, cum Apollinaris Sidonius, ne verbum quidem dicae quod huic opinioni patrocinetur. Itaque primus post S. Ainantium notus episcopus Ruthen. est S. Quintianus, dequoGreg. Tun tum lib. a.hist. c. 36. tum libro de Vit. Patrum c. 4.. multa narrat ex quibus præcipua seligemur Quintianus natione Afer, & juxta quosdam nepos Fausti episcopi confessione celeberrimi in persecutione Vandalica, eadem forsan tempestate actus ad Galliæ littus, cum virtutum Iplendore fulgeret, non diu ignotus mansit ; sed adepiscopatum Ruthenæ ecclesiæ eligitur, expetitur, ordinatur. Honoris augmentum magna fuit in eo virtutis, & meriti accessio. Singulari studio cultum sancti Amantii promovit, & aucta ipsius basilica, sanctum ejusdem corpus illuc transtulit. Sed non fuit sancto acceptabile hoc opus » inquit Greg. Turon. lib. de Vitis patrum c. 4. ’Undefactum est ut per visum apparens diceret ei : quia ausu temerario artus in pace quiescentes visus es amovisse, ecce ego removebo te ab hac urbe &eris exsul in regione altcra.Flec vaticinium fefellit ; nam Gothi orta suspicione quod vellet episcopus se subdere Francorum ditioni, eum gladio perfodere cogitarunt. Nij i, 5 ECCLESIA t Quare fugiens, Arvernos petiit ubi a sancto, Eufrasio episcopohumane exceptus est ; fuitque inter ipsum & Lugdunensem epilcopum pietatis certamen, quis exsulem pluribus aut potiori- bus cumularet beneficiis. Eufrasio, & qui ipsi successor datus est Apollinari post tres regiminis menses mortuis, sanctus Quintianus jussu Thec- derici Francorum regis Arvernorum episcopus constituitur. Sed quæ in hujus ecclesiæ gubernatione gesserit narrare supersedemus.Ut episcopus Rutnenæ civitatis subscripsit Aga- tnensi concilio an. 5o6.&Aurelianensi I. an. 511. III. S. DALMATIUs. Nulla Dalmatii Ruthenorum epiicopi prius occurrit memoria, quam anno 535. quo sedit in condlio Arvernensi I. ut persuadet ejus si.ib- scriptio. Adfuit quoque an. 541. Aurclianensi Suarto. Ejus controversiam cum Moderico Ari- tensi episcopo, pro repetendis suis parochiis quas obtinebat, refert Gregorius Turon. lib. 5. hist. c. 5. De sitncti antistitis morte sic loquitur idem seriptor c. 47. ejusdem libri.— Eo tempore ( scilicetan. circiter 580.) Dalrnatius Ruthe- na civitatis episcopus migravit a suculo, vir in omni sanctitate pracelsus s absumens vel a cibis, vel a concupisuentiis carnis : valde eleemosynarius, & cunctis humanus. In oratione & vigiliis sutis flabilis eccl suam consuruxit. Sed dum eam ad emendationem suj ius destruxit t incomposstam dereliquit. Corpus sancti Dalmatiidiu jacuit in basili- ca siincti Amantii, in sepulcro depresso, omnium pedibus trito. Sed Georgiusde Armaniaco epil- copus Ruthenensis, & cardinalis, illud in cap- six argentea indusit, transtulitque in eminentio- rem ac decentiorem locum, magna pompa ; cui tranflationi adfuit Antonius Bonal, ut testatur in historia manu exarata, quam sirpe laudaturi fumus. IV. Theodosius. Hic cum esset Ruthenensis ecclesiæ ardiidia- conus, pervenit ad summum sacerdotium, uti narrat Greg. Tur. lib. 5. c. 47. superius laudato. Posu cujus (Dalmatii) obitum, inquit, multi, ut fit, episcopatum expetunt. Transubadus vero presbyter, qui quondam archidiaconus ejus suerat, maxime in hoc intendebat, fidus quod filium suum cum Gogone, qui tuncrcgis erat nutritius, commendaverat. Condiderat autem episcopus tesuamentum, in quo regis exenium, qui postejus obitum acciperet, indicabat : adjurans terribilibus sucramentis, ut in ec- clefia illa non ordinaretur extraneus, non cupidus, non conjugali vinculo nexus : ab his omnibus expeditus > qui in sulis tantum dominicis laudibus ■ degebat, subsuitueretur. Transubadus autem presu byter epulum in ipsu urbe clericis praparabat. Re- jidentibus autem illis, unus presbyterorum ceepit antijlitem memoratum impudicis blafphemareJer- monibus, & ujque ad hoc erupit, ut eum delirum & fatuum nominaret. Hac eo dicente, pincerna poculum oblaturus advenit. At ille acceptum dum ori proximat, tremere ceepit s laxatoque de manu calice, Juper alium, qui Jibi erat proximus, caput reclinans, reddidit fpiritumi ablatufque ab epulo ad supulcrum, humo contectus esu. Posu hac relecto tessamento antisuitis, in prasuntia Childeberti regis ac procerum ejus, Theodosuus, qui tunc ar- I T H E N E N S I S. zoo chidiaconatu urbis illiuspotiebatur, episcopus ordinatus est. Deceffit an. 9. Childeberti regis, eodem Gregorio referente, lib. 6. Histor. cap. 38. hoc est circiter an. 583. vel 584. V. INNOCENTIUS. Quam infaustis auspiciis Innocentius, ex comite urbis Gabalitanæ, factus sit Ruthenensis episcopus, edisserit Greg. Turon. l.b. 6. hist. cap. 37. ao 38. nempe satis ei non fuit Lupen- tium abbatem basilicæ sancti Privati, ut majes- tatis reum, quod profanum aliquid effatus de regina (Brunichilde) suiffet, accusare, sed etiam

cum disuusss caufis nihil de crimine majefiatss consuius esset inventus Lupentius, eum diris sup- pliciis tortum obtruncavit, amputato capite, quod projecit in Axonam cum reliquo corpore. Hujus sceleris præmium fuit stuthenensis epis. copatus, ut legimus cap. 38. libri laudati. Thco- dosuus, inquit Greg. Ruthenorum episuopus, qui S. Dalmatio successerat, diem obiit. In qua ecclesua in tantum pro episcopatu contentiones & fcandala orta convaluerunt, ut pane sueris rninisueriorum vasus, & omni facultate meliori nudaretur. Verum- tamen Transubadus presbyter rejicitur, & Innocentius Gabalitanorum comes eligitur ad episuopa- tum, opitulante Brunichilde regina. Sed adsumto episuopatu, consusuim ’Vrsucinum Cadurcina urbis episcopum lacessere coepit, decens, quia dioecefes Rutena ecclesua debitas retincret.Vnde factum esu, ut diuturna intentione *gliscente, posu aliquot annos conjunctus metropolis « cum suis provincialibus apud urbem Arvernam resudensjudicium emanaret ■, suilicet ut parochias, quas nunquam Ruthena ecclesua tenuisse recolebatur, reciperet, ^uod ita factum esu. Idem Gregorius lib. 10. c. 8. adhuc Innocentii meminit loquens de Johanne Eula- lii comitis filio, qui factus ab hoc episcopo clericus, coepit pane hordeaceo & aqua victitare, viliilimisque uti vestimentis. VI. S. DE US-D EDIT I. De eo nihil exstat præter hanc inscriptionem veteris aræ seu tabulæ altaris, ex marmore albo, quæ litteris uncialibus exarata est

Deus-DE- DIT EPISCOPUS INDIGNUS FECIT FIERI HANC ARAM. De qua inscriptione ejtssque auctore, sic loquitur vetus charta : Anno Domini MCCLxxv. xm. cal. Martii, circa horam noctis tertiam caput hujus Ruthenensis ecclesua subito & unico impetu corruit… Eodem autem an. ^.Januarii…fuerat remotum altare B. Virginis, & in loco tutiori transuat. Inventa fuerant in illa praf entes reliquia… Fuerant autem anni Jeptin- genti, & amplius, ex quo pradictum altare cum tanta diligentia consuructum fuerat per bona memoria Ruthena episcopum, cui nomen erat Deus- dedit, sucut ex gesuis & fcriptis antiquis in sacrario repertis consuat evidenter. In circuitu etiam mensu ejusdem altaris f cripta sunt tales littera : DeUs- D e D1 t, &c. ut si.ipra. S i septingenti & amplius anni effluxerant ab hujus altaris constructione, ad an. 1275. Deus-dedit fuit episcopus Ruthen. ante annum Christi DXCIX. De quo nihil am « plius novimus. a Id est metropolitanus, qui tunc erat Su’pitius Seyerus, uc pacet « ap. scq. Vide nocas Rumarcii ad hunc Grcgorn lecuuu 201 ECCLESIA R VII.VeRUS. Recensetur hic episcopus a Flodoardo inter alios patres, qui an. 625. sederunt in concilio Remensi. Ad eum exstat epistola sancti Sulpici i Bituricensis episcopi. Ipse scripsit ad sanctum Desidcrium nondum Cadurcenscm episcopum, si.’d tunc Chlotarii 11. thesaurarium. Vide duas ejus epistolas lib. 5. antiquarum lectionum Ca- nisii. Veri nomen exhibet fragmentum cujus- dam vetustiilimi diplomatis, quod Mabillonius conjicit esse privilegium concessum a sancto Parone Meldensium episcopo, cœnobio siinctæ Crucis, nunc siincti Faronis. In fine autem in— 1 ter plurimorum præsiilum subscriptiones legitur : Verus licet peccator Rotenus urbis episcopus, hoc privilegium confentiens subscripst.Fioc pretiosum monumentum, nunc asservatum in bibliotheca siinctæ Genovefæ Paris, edidit Mabill. tom. IV. annal. p. 752. VIII. A R E D I U S. Nihil superest de hoc episcopo præter nudum nomen, quod absque ulla temporis nota legitur in actis sitncti Desiderii Cadurcensis episcopi, ubi sanctiffimi viri miracula narrantur. Ab hoc autem episcopo usque ad Ludovici Pii tem— ( pora magnus est niatus in episcoporum Ruthe- nensium catalogo ; fortasse ob Saracenorum bella, in quibuS ecclesiæ destructæ, Hammisque absumta siint vetera ecclesiarum monumenta. Forsan quoque in ecclesiis desolatis interrupta est episcoporum succeflio. Sane sanctus Bonisa- cius in epistolis ad Zachariam papam, Hincma- rus& Flodoardus aperte conqueruntur, quod a Francorum principibus datæ essent laicis eccle- Iiæ. Cumque nihd superesset ad episcoporum clericorumque stipendia, non mirandum si ad tempus sedes episeopales vacuæ suerint. Vide in w illichario Viennensi archiepiscopo. IX. FaRALDus. Suggerit nobis hujus episcopi nomen ac tempus vetus Conchensis monasterii instrumentum, datum die 10. cal. Septembris an. 25. Ludovici imperatoris, qui Christi fuit 838. ubi memoratur Faraldus Ruthen. episcopus tunc sedens. Itaque præpostere positus est in aliis catalogi9 post Elizachar. X. ELIZACHAR. Certa temporis hujus episcopi argumenta invenimus in charta fundationis Vabrensis monasterii ; ubi ad calcem legitur nomen Eliza- charis Ruthenensis episcopi ipsius manuadscrip- tum, in signum conserssus & approbationis, post nomina Raimundi comitis Tososani fundatoris, uxoris ejus Berteys, & filiorum Bernardi, Fulgualdi, & Odonis. Notatur tempus liis verbis : Facta cejstone ista 111. idus * Novembris anno XXIII. regnante Carolo rege (cognomento Calvo) qui annus concurrit cum anno Christi 862. Cum rnncVilla-Vaber, estet diœcesis Ruthenensis, Eli- zachare episcopo inconsiilto monasterium ibi * Diverse legitur h « c nota chronica, in vulgatis enim catalogis k apud Bonalium habetur : ni. nonas Novembris. Mabilloniunx so^uuqur, qui ad au. 86a.fcripfic m, idul Novembris, &c. s T H E N E N S I S. 103. construere non licebat. Notus est Elizachar sub Ludovico pio referendarius, a quo tot diplo— ( mata recognita leguntur 5 utrum vero sit idem cum episcopo cognomine, nos fugit. Potuit qui patris fuerat referendarius, evadere episcopus sub Carolo filio. Alius fuit Elizachar sub idem fere tempus Tolosatum antistes. XI. AimaRUS I. Præsuisse dicitur an. circiter 865. certe sedebat an. 876. quo subscripsit synodo Pontigo- ncnsi. XII. FROTARDUS. Ipsius sit mentio in veteribus actis S. Antonini, cujus corporis transiationi interfuisse narratur an. 887. mu. cal. Julii apud Bertrandum in gestis Tolosanorum. XIII. GAUSBERTUS. Gaulbertus circa annum 900. memoratur in vita sancti Geraldi Aureliacensis abbatis, auctore Odone Cluniacensi lib. 1. cap. 29. & lib. 11. cap. 2. ubi appellatur vir Dei carisiimus, ac laude dignus episcopus ; quem pro nota sanctitate Geraldus comes Aureliaci, volens nuntium seculo remittere, vonsulebat.Ibidem legimus Gaus- bertum jam episcopum factum, comitem fuisse sancti Geraldi in Romano itincre.Mortem sancti Geraldi refert Mabillonius ad an. 909. Ortum vero ad 855. ex quibus utcumque possumus as- scqui, quo tempore Gaulbertus sederit. XIV. D eus-DEdit II. Hic episcopus, alias dictus Deodatus, rexit an. 922.ut probatur ex litteris quibus A regius donat ecclesiæ Ruthenensi ecclesiam de Barlanda, regnante Roberto rege, scilicet Odonis successore, qui non regnavit nisi an. 922. nam alius Rober- 1 tus filius Hugouis longius distat ab his temporibus ; huic autem chartæ, quæ meminit episcopi Deus-dedit, signum ejufdem appositum est hoc modo : S.Deusde. Si quis tamen contendat Ro- bertum regem in laudata charta commemoratum, esse filium Hugonis Capeti, qui regnare cœpit an. 997. non praefracte negabomam circa næc tempora quidam Deus-dedit obtinuit Ruthenensem cathedram, & aram marmoream erexitinecclesia, quod aiunt in veteri inscrip- tione legi. XV. J o R 1 U s seu GEORgIUS.

Dicitur subrogatus Deodato, ex tabulis, an. " 5>33— Ultro fatemur nihil a nobis inventum, quod huic faveret opinioni. Idem candide profitetur Antonius Bonal. XVI. AimarusII. Ex charta donationis cujusdam factæ ecclesiæ Ruthenensi, ad ejufdem gubernacula sedebat anno 935. seu an. 12. Radulfi regis, qui Roberto succeffit. Hæc nos docet Antonius Bonal, auctor historiæ MS. Ruthenensium episcoporum, qui vidit instrumentum hoc indubitatæ, ut asserit vir oculatus, fidei. Idem rejicit Jorium seu Geor- gium in vulgatis catalogis receptum. N iij io ? E CC L ES I A R XVII. MANGAEREDUS. Episcopalc munus obibat anno circiter 941. regnante Ludovico, videlicet Transrnarino, ut conjicimus. Vidit AntonhiS Bonal chartam Ruthenensis ecclesiæ, quæ utriulquc Ludovici regis scilicet & Mangasredi episcopi nomine in* signita & munita clb XVIII. Dius-beDIT III. Sedem Ruthcncnsem obtinebat an. 960. ex testamento Poncii Kaimundi tunc condito ; ut censet Mabillon. lib. 6. de re diplom. p. 572. ] ibi enim legitur de eo.— Illo allodo de Fulci aco cum ipsa ecclejia teneat Deus-dedit episcopus, dummodo vivit, postsuum discessum, S. Maria Ruthenensi remaneat. In charta de trcuga & pace, quam ed ; dit Mabillonius lib. 6. diplom. n. 144. jng. 577. adhuc commemoratur Deus-dedit episco- pus Ruthenensis. An idem sit, nobis incompertum. Id tamen vero simillimum nobis videtur. Adhuc sedebat an. 975. ex vita sancti Ful- cranni episcopi Lodovensis, auctore Bernardo Guidonis ejusdem ecclesiæ episcopo, ubi legi tur.* Consummato opere bafilicasanctiGcneJihquam ipse ( Fulcrannus) erexit, ampliavit & roboravit, ( tandem dedicare honorifice Jluduit, convocatis ad ejus dedicationem, reverendissimis dominis Apme- rico archiprasule Narb. Requisto ( al. Ricuino) Magalonensi, & Deus-dedit Ruthenensi episcopis reverendis, qua dedicatio facta est an. Dom. incarnationis nongentefimoseptuagefimo quinto. Sedit ufque ad tempora Roberti regis, HugoniS filii, qui regnare coepit an. 997. XIX. ARNALDUS. Anno 1028. xv. cah Decembris adsuit dedicationi ecclesiæ S. Salvatoris Lemovicensis ; quo tempore sedit in copcilio Lemovicis habito, pro’ asserendo S. Martialis apostolatu ; eique ac multis aliis præsulibus Ademarus Cabanensis nuncupavit epistolam apologeticam pro eodem apostolatu, editam a Mabiilonio in appendice ad tom. IV. annalium. XX. PETRUS I. Petrus dictus Berengarii, ut tabulæ Anianæ nos docent ac aliæ, ex genere pernobili viceco- mitum Narbonæ oriundus, germanus erat Ber- nardi Berengarii vicecomitis ; uterque autem parentes habuit Bernardum Berengarium, & Grasindam, patruum vero Ermengaudum Nar— ] bonensem archiepiscopum. Eum monachum fuisse Conchensem discimus ex tabulis hujus monasterii. Quo autem anno episoopatum aus- picatus sit ignoramus. Subscripht electioni Icte- rii episcopi Lemovicensis, factæ mense Januarii an. 1052. in synodo. Ipsius meminit Mabillonius ad an. 10 « . n. 45. in fundatione monasterii seu cellæ ae Villa-nova. Anno 1056. idibus Septembris, accellit ad concilium Tolosanum. Anno 1062. consensum dedit ceffioni cellæ S. Petri factæ Brantosmensibus, ab Odolrico abbate Conchenss * Quo etiam tempore Petro episcopo approbante Deus-dedit abbas Ruthenensis, auctoritate Roberti comitis Arverniæ, UTHENENSIS. 104 . dedit sancto Hugoni abbati Cluniacensi abbatiam Vabrensem regendam. Hæc tamen donatio essectu caruit ; & eodem anno idem Deus- de abbas dedit hanc abbatiam abbati sancti Vic- toris Massilicnsis, sub cujus potestate sempcr fuit donec an. 1317. in ca erecta est cathedra episcopalis. Is est Petrus, qui commemoratur in charta de restauratione ecclesiæ sancti Petri, prope montem Castelli nuncupati Panadi, in comitatu Ruthenensi, an. 1060. Adhucsit ejus- dem mentio in tabulis an. 1072. Immo legitur an. 1077. auctoritate sua & signo firmasse donum ecclesiæ sancti Petri de Sermur factum Unaldo abbati Moifliacensuscd pro 1077. legendum forsan 1067. Postea transtatusestad archicpiseopa- tum Narbonensem, vel potius illum invasit favore consanguineorum luorum, qui Narbonæ vicecomitatum obtinebant ; ideo excommunica- tus est a Gregorio papa VII. in concilio Romano, ut videre est in Guisredo & in Dalmatio Narbonensibus archiepiscopis. Ex hoc episcopo duo consiati sunt ab iis, qui episcoporum Ruthenensium indices concinnarunt

& quia Petrus Berengarii vocabatur, ex friori nomine Petrum, ex altero Berengarium ecerunt. Fundator suit monasterii sancti Sepulcri de Villa-nova, ut patet ex ch. IV. quam inter instrumedidimus. In tabul. capituli Narbon. exstat charta, qua Petrus episcopus Ruthenensis, & Aymericus ejus nepos, dant canonicis sancti Justi hortum, in territorio de Abumanum si- tum, m. idus Martii an. MLxxxIX. Is haud dubie est Petrus Berengarii, qui nolens ultra cumDalmatio decertare pro metropolitana sede Narbonensi, ut absolutionem ab excommunicatione obtineret, deposito archiepiscopi titulo satis habuit se dicere episcopum Ruthenen- sem. Hinc suspicamur eum in vinculis excom*

! municationis vitam non clausisse. XXI. PONTIUS. Pontius, cujus cognomentum Stephani, legitur in tabula Vabrensi •, in chartario Pipera » censi*, & in bulla Urbani II. jam sedebat an. Io79.quo cupiens restaurare abbatiam sancti Amantii, quæ ad secularitatem declinabat, eam- dem dedit ordinandam Richardo abbati sancti Victoris Massiliensis, exejusdem charta, quam videbis inter instrumenta n. 11. Donavit Pipera- co, & D. Petro præposito ejusque successoribus ecclesiam sancti Martini de Ako podio, ex chartario Piperacensi fol. 17. Hoc autem factum est saltem an. IoHo.quo beatum Petrum obiisse constat. Ex alia charta Piperac. an. incarnationis Domini MLxxxv. dedit Pontius Ruthen. epis- copus Pibracensi ecclesiæ sanctæ Mariæ, & præ- posito Dalmatio, & fratribus hujus congrega* tionis regulariter viventibus, ecclesiastastri Boisjoli, &c. ex chartario S. Petri de Chavano. « Qua Dordonus de Petra-bruna, & Berengarius Remundus cc* defiam sanfti Laurentii de Rotlac, Vabrensi dederunt monasterio, regnante Domino nostro Jefu Christo. Id factum tempore Philippi regis tunc excommunicari mihi videtur. Pontius btepba- m memoratur adhuc innotitia dcViancio, cujus meminimut in Frocardo I. Alb. episcopo. In hit diebut, inquit Baluz. Mis- cellan. lib. 6. pag. 43*. "Pontiui Stethluni Ruthenen^s apijcopub losu in to concbho, quo frotnrlitaiAlbttnfii tpiJcupHssutrnf liiCAlm, uptsulep^ltmsufiipi : (infccratioiurn. lOf ECCLESIA R An. 1081. ecclesiæ S. Mic aclis deAlanciacoj & altari deMonte-salvio plurimas concessit ecclesias tandiu polsidendas, quandiu his in locis instituta S. Augustini vigerent.Facta efihac charta an. ab incarnato Det jf/io mlxxxI. regnante Philippo, mcnse Septembri indict.* x.suria fecunda. Hanc chartam vidit Antonius Bonal, aliamquc laudat Fulconis de Barth.i, cui subscripsit Pontius episcopus, pro abbate & ecclesia de Conchis, factam tempore quo Gregorius VII. convocavit Roma magnam Ijf nodum adversus Hainrici regis placitum. Per hoc placitum dcsignatur conventus Wormaciensis an. 1076. habitus contra papam, qui eodem anno Romæ magnam synodum celebravit in laudata charta designatam. 1 Hinc consequens est Pontium jam infulis donatum fuisse an. 1076. Anno 1088. auctoritate sua sirmat donationem ecclesiæ sancti Stephani magni factam Cluniacensi, &Moi’fliacensi monasteriis. Concessit iterum Rodulfo abbati S. V ictoris Massil. & monachis ecclesiam S. Aman- tii Ruthenensis, quæ olim poflidebatur a canonicis clericalis vitæ immcmoribus & abnormibus, ex litteris Adhemari episcopi ejus successoris ces sionem hanc consirmantis. Donationem hanc factam fuisse an. 1090. docet Antonius Bonal, & quidem merito ; nam in Bulla unionis sancti Amantiicum Victorino coenobio data an. 1120. legitur jam a triginta annis Massilienses monachos possedisse S. Amantium ; proindeque ab anno 1090. Eodem tempore ejusdem Pontii, ac Guillelmi Alb. episcopi, plurimorumque aliorum præsulum consilio & auctoritate, Geraldus Cadurcensis episcopus siium scripsit testamentum, quod vide tom. VIII. Spicileg p. 163. Celebre est nomen hujus antistitis in tabulis Gello- nensibus, ob plurima collata Pancto Guillelmo ( S.Guillem.) & Berengario abbati. Sæpe etiam notatur in chartario Piperacensi ob similia beneficia accepta, maxime tempore Dalmatii præ- positi. Ex quadam charta ipsius pro monasterio Massiliensi, facta cum Roma rediens illae tran- siret, distrimus eum adfuisse Romano concilio celebrato an. 108 2. in quo damnatio pseudo-pa- pæ Guiberti, quiseClementem III. dicebat, conclamata est. In fine enim legitur : Facta est hæc charta an. ab tncarn. Dei Verbo m lxxxI 1. revertente me peccatore episcopo, a concilio Romano sub præsentia & auctoritate domni papæ Gregorii VII. celebrato. Vide chartam integram inter inf- trumenta c.111. XXI I. Ra I MUNDUS FROTARDI. Hoc Frotardi cognomen legitur in bulla Urbani II.de qua mox loquemur. Sedebat autem hic episcopus an. 1095. juxta chronicon Gaus- fredi cap. 27. ut notat Johannes Columbi in noctibus Blanca-landanis.Et quidem recensetur episuopus Rothenensis Raimundus, inter ceteros prasules, qui adstiterunt Urbano papæ II.apud Lemovicas synodum celebranti præsato anno 1095. & B. Martialis basilicam consecranti. Vide tom. X. concil. Labb.p. 598. XXIII. A D H E M A R U s. Anno 1099. hic præsul locum habet in tabulis publicis, teste oculato Antonio Bonal, ip- siusque meminit Urbanus II. in bulla, qua con- UT H E N ENS1S » to< 2 sirmat propositlim quorumdam canonicorum Ruthencniium, qui vitam canonicorum regularium amplexati erant. Itaque cum U rbanus 11. vitam non protulerit ultra an. Io99.de inchoato Adhemari episcopatu saltem hoc an. 1099. qui dubitari potest ? Ex hac bulla duo notatu digna discimus : primum estcaconfirmari ordinem, & succcisionem episcoporuin Ruthcnensium, quorum alii hucusquc ignoti, alii non recto ordine collocati. Quippe Urbanus ita rccensetAdhe- mari antecesseres, Petrum Berengarb, Pontium Stephani, & Raimundum Frotardi. Alterum sci tu dignum quod eruimus ex laudata bulla, est assumtum a Petro præposito, & a plurimis 1 Rut henensis ecclesiæ canonicis S. Augustini Ca- nonicorumquc regularium institutum ; Videndus Baluz tom. II. Miscell.p. 179. Adhemarus consentit an. 1103. unioni monasterii sancti Salvatoris de Severaco, cum Calmeliacensi, ut liquet ex litteris Deo-da- ti de Severae auctoris aut restauratoris monasterii, in fragmentis historiæ Aquitan. a D. Claudio Estiennot collectis. Ibidem memoratur ad an. 1106. An. 1120. confirmavit donationem ecclesiæ sancti Amantii factam cœnobio sancti V ictoris Mass.sub antecessore suo Pontio, 30. ab hinc annis, ut docent nos ejusdem litteræ 3 a nobis lectæ in hisu manuscripta Antonii Bonal. Quæ unio usque ad diem hanc perseveravit. Ex tabulis Gelloneusis monasterii, seu S.Guil- lelmi de Deserto, Ademarus Ruthenensis episcopus’cum consilio canonicorum suorum Kuthe- nenlis ecclesiæ genitricis Dei Mariæ, dat ecclesiam parochialem S. Saturnini de Castro quod vocatur Cressel, cum capella sancti martyris Juliani, altari S. Salvatoris Gellonensu cœnobii, & abbati Willelmo & liiccessoribus ejus. Act. mensu Aug.suri a v. 111. nonas Augusui, indict. xv » concurrente VI. luna 16. regnante Ludovico Francorum rege, an. ab incarnatione m CXXI11. s) An. 1124. in ejus manus Aldoinus de Pansio dedit sanctæ Mariæ Loci-Dei duos mansos &c. ut dicemus agendo de hoc monasterio. An. 1127. testis fuit sacramenti fidelitatis, quod Bernardo abbati S. Victoris, juravit RigaJdus Vabrensis abbas. An. 1133. testis adhuc legitur in donatione Begonis Pelochi facta Pontio de La- razio. Ejusdem episcopi mentio fit in actis hujus Pontii de Larazio fundatoris, aut potius auctoriS Salvaniensis monasterii, ubi appellatur piæ me- moriæ, & magnæ auctoritatis vir. Florebat autem ex iisdem actis, quælegestom. III. Miscel- E lan. Baluz. p. 105. eodem tempore, quo Petrus episcopus Lodovensis, unde usque ad an. 1138. saltem debuit pervenire. Adhemarus obierat an. 1144. ut liquet ex litteris Lucii II. ad Petrum abbatem Massil. quibus ei confirmat possessionem ecclesiæ sancti Amantii, & ratam habet conventionem factam olim inter ipsum & Adhemarum bona memoria episcopum. Etenim hic papa non præsuit ecclesiæ, nisi hoc anno 1144. Didturgloriosu memoria in notitia de monasterio sancti Sepulcri fundato a Petro Berengarii episcopo, cujus ibidem Adhemarus asseritur consanguineus, quod de nobili ejus genere dubitare non sinit. 207 ECCLESIA R Post Adhcmarlim fcdit, ut conjicio, indignus / ille episcopus, cujus meminit S. Bernardus in cp. 240. quam Mabilon. putat scriptam anno 1146. latis hic innuit sanctus abbas quemdam nuper episcopum Iiuthinensem ab Eugenio III. depositiim ; qua de re ipsi gratulatur. Quam indignus esset pontificali cathedra episcopus hic, aperte docet idem sanctus doctor in epistolis 528. 19. nempe qui de abbatia in abbatiam, vel potius de abysso in abyssum descendit, ut idem jit violator virginum & confecrator. ep. 329. At nomen hujus episcopi nobis incognitum XXIV. PETRUS II. Hunc episcopum nobis notum fecerunt plti— ] rima vetera instrumenta ab an. 1146. Præcipua vero recensere hic non pigebit. Primum est quo Petrus Dei gratia Ruthenensis ecclesiæ minister humilis, concedit monasterio S » Leodcgarii Ebroliensis ecclesias sanctæ Mariæ de Longa- niaco, de Seveiraco, de Cromeiras, S. Mai ti- ni, de Elna, de Marniaco, anno 1146. Eugenio papa, Ludovico Franc. rege, & Aquitanorum duce. Secundum est Raimundi abbatis S. Guillelmi de Deserto, dantis in gratiam xenodochii Jerosolymitani decimas, & partem alo- di in Vexeria, de consensii totius capituli siii, prassentibus Petro Ruthenensi & —Petro Lute- vensi episcopis, an. abincarnat. Domini m c l 111. Tertium addimus Petri Jordani conferentis monasterio S. Guillelmi, quidquid in ecclesiis & capella & honore de Croissel, habet vel habere potest ; testibus Petro Ruthenensi epi. copo, Hugone Ruthenensi comite, &c. Actum an. ab incarnatione Domini m C L1 v. Eodem an. subscribit litteris Virpitionis Hugonis Ruthen. comitis pro eodem cœnobio Gellonensi. Annis 1155. & 1163. notantur ejus beneficia in chartulario CanceUatæ, sub Helia abbate. An. 1161. per electos judices ( vulgo arbitros) composiiit cum Hugone comite præfato ; eorumque sententia definitum est possesiionem munitionum atque turrium militum civitatis, comiti restituendam Palvo jure proprietatis ; at comitem hominium episcopo reddere teneri. Ceteras conditiones lege in charta V. inter instrumenta. Hujus pacti authenticum, exstat in tabulario urbis Ruthen. cujus exemplum nacti siImus in refertiffima bibliotheca Colbertina. Idem episcopus accepta donatione Guillelmi de Calo-monte Cadurcensis episcopi, accersitis monachis Mansiadæ ord. Cisterc. condidit monasterium Bonæ-vallis, eodem an. 1161. indict. IX. regnante Ludovico. Anno vero 1163. exemit monachos hujus loci a decimarum persolutione in sijis agris, uti legimus in Adhemaro primo abbate Bonæ-vallis. Memoratur in fundatione Elnonensis parthenonis Ord. Cisterc. ( Nonncn- que) an. 1162. Hoc anno quoque constlioprudentum clericorum & lai eorum scripsu regulam obfervandam a fratribus & feror ibus hofpitalis, quod suum est in Albrac. Hoc xenodochium condidit quidam Alardus, vel Adalardus in loco horroris & vasta : solitudinis, ubi latrones speluncam habebant unde exsi- liebant ad spoliandos & occidendos peregrinos. Hunc locum ab ipso fundatore datum Con- JTHEN ENSIS. zo8 chensi cœnobio & Bonifado abbati legimus- Postea tamen traditum est canonicis regularibus, qui huc ufque ibi Deo ministrant & pauperibus. Prapositus hujuscœnobii Domnu> nuncupatur, & xenodoc ium, Dommeric.ssuilicc. Ejus fundationem, & regulas fratribus lororibusque datas, aliquando publici juris faciet noster D. Edmundus Martenne. XXV. HUGo. Habuit hic episcopusnobilesparentes Richir- dum, qui emit a comite Toloiano comitatum, * aut partem comitatus Ruthenensis, & ma. I trem Ermengardam, in c arta Elnonensis monasterii commendatam. Frater ejus cognominis erat Ruthenensis comes, uti nos docet bulla Alexandri 111. quæ nunc est ep. I$.ter- tiæ appendicis insi : ripta Hugoni episcopo.de quo agimus, in qua hæC lego inter cetera ; Ad audientiam nostram perventi, quod tu… cum nobili viro comite Ruthena fratre tuo, &c. Actum Vernelis 11. idus Maii, pontificatus nostri an. 11. Hæc autem ultima verba nobis negotium facessunt. Nam secundus annus Alexandri completus fuit Christi 1161. Attamen in plurimis instrumentis jam supra laudatis, legitur adhuc episcopus Petrus Hugonis antecessor. Et adhuc anno 1164. cor> _ senso Aimericipræpositi, & Berengariiarcbidia- coni Pontio abbati Salvanicnsi, confirmavit ec- clesiam de Geneiaco ab Ademaro prædeceflore siuo ipsius monasterio concessam. Forte Petrus abdseato episcopali onere, nomen adhuc retinebat episcopi ; aut error irrepfit in notis chro- noiogicis chartarum. Quidquid sit, vix dubitamus de Hugonis episcopatu inchoato an. 1161. Memoratur in quodam instrumento an. 1162. ubi agitur de fundatione monasterii Bonæ-cum- bæ. Nominatur in pacto amicabilique composi- tione inter Ildefonium regem Arragonum &c. & Hugonem comitem Ruthenensem an. 1167. Vide tom. X. Spicilegii p. 168. Erat inter Ilde- D fonsijm seu Alronsum cognomine Castum, & Hugonem comitem consanguinitas ; nam Ri- chardus primus comes Ruthenensis pater erat non solum duorum Hugonum, epssCopi & comitis Ruthenæ, sed etiam Ricliardi comitis Sar- latensis, qui erat Alfonsi regis atavus. Vide Baluz. hist. dom. Arv. p. 299. Longum esset omnia Hugonis episcopi acta consignata in tabulis publicis notare. Præcipua tantum perstringemus. Anno 1170. Berengario archidiacono laudante & approbante, Petro- nillæ Elnonensi priorissæ donat ecclesias sitncti Pauli de la f oz, iancti Johannis ssOleas, sanctæ E Mariæ de Cassanoiolo, & sancti Johannis des Alcapeis. An. 1172.ecclefiam B. Mariæ de Vo- ne in manu Aymerici præpositi tradit capitulo, & eodem anno ecclefiam sancti Juliani d’Agent Agneti abbatissæ S. Saturnini. An. 1176. fuit mediator pacis inter Adhemarum Bonæ-vallis abbatem, & Hugonem Deodati procuratorem eCdesiæ de corrojangas. Erat enim pacis studio- siflimus, laudaturque ab Alexandro III. obpa- 4 Monet Ant. Bonal in hoc episcopo, Richardum totum comitatum Ruthencnfcm non comparaste, sed tancum tertiam circiter partem, duabus alus ad comitem T olo fanum adhuc perci* nentibus. cem l.Q9 ECCLESIA RU cem confii matam in sua diœcesi, statim post / initum epilcopatum. Vide inter instrumenta. Anno 1179. dedit Guilkmo abbati Con- chcnsi holpitale quod cst in strata publica euntibus ad S. Mariam Kocli.v-amatoris ( Ro- camadour) cx arcliiv. Concli. Anno 11S0. adfuit compositioni factæ inter Petrum abb. Aurcliacenlcm, & comitem Tolosanum. An. 1194. mense Septembri finivit controvcr- siam inter Templarios & fratres de Bona-cum- ba pro decimis ecclesiarum de Lamoza, &c. An. 1199. ipse & Guillelmus comes Ruthenensis concedunt Albcrto abbati & fratribus Bonæ- cumbæ immunitatem ab omni exactione *. E Unde conjectare licet fratrem ejus Hugoncm comitem jam obiisse, cui filius Guillelmus suc- ccsserat.An. 1200. fideijussor fuit fratrissui Ber- nardi d’Arpajon pro donatione facta Bonæ- cumbæ, unde hunc tertium ipsius fratrem eruimus. Ultimus annus ejus beneficiis consignatus in tabulis publicis est 1210. quo, mense Augusto, feria VI. dedit Philippo abbati Bonæ-vallis ecclesiam de Solasque. Vitam tamen produxisse dicitur ulque ad an. 1214. at prius abdicarat episcopatum, ut mox fumus probaturi. Quo tempore mortuus sit ignoramus. Jacet in ecclesia Bonæ-cumbæ ubi visitur adhuc ejus v sepulcrum, cum hoc epitaphio : Hacjacet in tumba veneratur quem Bona-cumba Hugo Ruthenctsu prasul patruus comitensis. Corpussub terra, Jedspiritus ejtsuper ajlra. Quamvis pacis amantiflimus fuisset hic episcopus, quadam tamen discordiarum scintillæ inter ipsum & comitem Ruthenensem eruperunt an. Circiter 1195. quæ paulo post prudentia abbatis Aureliacensis, ejusque fratris comitis so- pitæ sunt. Quædam ex pacto inito mense Maio j anni prædicti proferenda duximus : Diseordia qua inter Dominos’U. episcopum, & *V.comitem vertebatur, amicabutter est hrminata… hoc modo ; videlicet quod dominus’V. comes, & successores ejus, debent promotionem comitatus accipere ab episcopo, & episcopus dt bet eum promovere qui comes fieri debet s recipiendo eum cum processione, fine procuratione & gravamine. Et comes debet tunc auferre pallium, & facere hominium episcopo. Etpost e a episcopus debet eum assidere in sua cathedra, & ita erit comes. Hac debetfacere comes episcopo, & successores successoribus, ut quod de iis di— ] citur inter omnes perpetuoservetur, &c. Integram chartam dedimus in instrumentorum collectione. Ugo comes hic commemoratus, non erat frater Hugonis episcopi, sed filius fratris, qui eum voluit ad comitatum promovere, & di* gnitatem cum illo partiri. XXVI. PETRUS III. Antequam fato fungeretur Hugo post annos 60. in episcopatu exactos, nuntium remisit suæ cathedra* ante mensem Julium anno 1211. ejuf- que cessione a Petro Lodovensi episcopo, & B. abbate Bonæ-cumbæ Innocentii papæ III. lc- » Antonius Bonal dicit hocfa&um an. 1109. aitquehanc im- muuiratcm fuifsc n communi & ab omni exaciiunc, qui a fecula- ribui ad faciendam pacem, wl pacil occasuono aHoqHomodo txi* jirar. TtmuS Io T H EN E N S 1 S no gatis admissa, capitulum de succeffore deligendo serio cogitavit. Itaque xascndis Julii anno 12n. electus est Petrus deTrilia*Ruthenensis ar- chi diaconus, vir providus & diferetuss vita & moribus comprobatus, in utroque jure sufficienter injlructus, tam clero quam po, ulo acceptissimus, ut habetur in Bituricensibus tabulis, statimque capitulum petiit electionis confirmationem a G *. Bituricensi archicpiscopo. Anno 1214. m. idus Septembris promisit cum suo capitulo, Simoni comiti Leycestrensi domino Montis-fortis vicecomiti Bitcrrensi & Carcasson. facturum se fatis, si forte prædia qu.vdam ipsi subjecta tenuerint. Paulo post, sci- licet mense Octobri testis fuit cum Guillelmo Cadurcensi, Guillelmo Mimatensi episcopis, & Guillelmo abbate Figiaci, juramenti fidelitatis præstiti eidem Simoni > pro castro de Cap- denaco. Eodem tempore cum Albigensium hæ- resis grassaretur, clam accersivit hunc strenuum fidei defensorem ; qui potitus urbe comitem Ruthenensem adegit ad homagium sibiprastandum VII. idus Novcmb. ejusdem anni 1214. & pactum ineundum, quo se se obstrinxit ad bellum perduellibus inferendum ; quod instrumentum , octo munitur sigillis, inprimis sigillo Petri Hen- rici episcopi. Anno 1217.11. idus Augusti ipse & Henricus comes composuerunt litem inter A mblardum abbatem Bonæ-cumbæ & Bernar- dumd’Arpajon. An. 1219. dictus comes reliquit suas ditiones sub hujus præsulis custodia & de- fensione, ut quoties Amalricus dux Narbonæ comes Tolosæ, ac dominus Montis-fortis, ea repeteret jure dominii, non denegaret episcopus, charta facta IV. Kal. Julii, ex tah. Carcass.* Anno 1220. acquisivit castrum de Caldegonse, fere ad urbis muros. An. 1228. Romanus apos- . tolicæ sedis legatus ei provinciam dedit ejusque 1 collegis, inqturendi de nonnullis criminationibus impactis episcopo & capitulo Aniciensu Præsens fuit homagio quod Stcphanus de Pa- ders, &c. Duranto Albiensi episcopo praestitere an. 1229. in vigilia S. Petri ad Vincula, ex tab. episcopatus Albiensis. His temporibus in urbe admifli sunt Fratres Minores, & an. 1232. jacta sunt eorum ædium fundamenta. Antonius Bonal ait Petrum non excessisse annum trigesimum supra millesi- mum ducentesimum ; testaturque nullas a se

visas chartas ultra hunc annum quæ nomen ejus præferrent. Nullæ quoque nobis occurrerunt præter unicam anni 1232. in qua sola prima littera fui nominis P. designatur diciturque frater Albiensis episcopi. Sed Bituricenses tabulæ notant electionem ejus succefloris anno 1234. iplb viam universa carnis ingresso i quod susiv cienter probat ipsum vel hoc anno, vel paulo antea e vivis excessisse. XXVII. B. Mirum sane videbitur episcopum hunc plurimis in chartis commemorari, nullibi vero nomen ejus significari, nisi per prmam ejus litteram B. qua alii Bernaraum, plures Bertran- dum innui volunt ln tabulis Bituricensibus legimus Petro episIU ECCLES1A R1 copo viam universa

camis ingresso, B.archidia—. conum Ruthencnsem electum fuisse, & capitulum pro ejus electionis confirmatione supplicasse archiepiscopoBituricensi v. idus Augusti, an. 1234. Hic an. 1242. ratam habuit donationem quamdam monasterio Bonæ-vallis factam. An. 1245. subscripsit chartæ transactionis factæ inter (jtiidoncm de Scvcriaco, & syndicum Bo- n.v-cumbæ. Ex hujus loci tabul. in quadripartita Gallia Christiana, legitur cum anno 1239. mense Maio cdlisse in fcudum Raimundo comiti Podium Varneum. Sed legendum de*Var- neiol, ut legimus in chartario Tolosano, & Raimundus vice versa concessit & rcmisit si quid juris haberet in Castro de Luzcso> promiiitquc instiper quod de scudo prædicti Podii sidens foret, uti legere est in ipso instrumento, quod exhibebit supplementum chartarum, ldem episcopus cum D. episcopo Albiensi fideijus* for fuit cum D. episcopo Albiensi, &c. pro 5000. libris, quas hic comes promiserat pro dote Cæciliæ neptis suæ Amedeo duci Sabau- diæ collocatæ. XXVIII. A. Hic cum esset Ruthenensis archidiaconus, post obitum B. episcopi eligitur in illius succes— • forem, cujus electionem confirmari a Philippo Bituricensi archiepiscopo petiit capitulum Ru- thenense anno 1245. in festo S. Gregorii, ex tabulis Bituric. Proindeque jam currebat tertius mensis anni 1246. juxta hodiernum morem ducendi anni exordium ab ineunte Januario. Brevi autem sedit tempore ; nam hoc ipso anno vel saltem sequenti Innocentius papa IV. quemdam episcopum RutheneIssem conlecravit anno IV. fui pontificatus ; at non placuit summo pontifici nobis notum facere consecrati nomen ; credimus tamen fuisse Vivianum qui sequitur. Designatur autem frequenter per litte— ■* ram B. more gentis quæ pro Viviano pronuntiat Bibianum. XXIX. V I V I A NU S. Episcopus hic ex ordine Minorum * assumtus, non monasticarum tantummodo, sed etiam politicarum virtutum laude famaque celeberrimus erat. Hinc postulantibus canonicis a sum- mo pontifice concessus est ; qui etiam eum consecrare voluit, & commendavit scribens ad ar- chiepiscopum Bituricensem in hunc modum : INnocentius * episuopus, fervus fervorum Dei, venerabili fratri archiepiscopo Bituricensisu- lutem & apofiolicam benedictionem. Cum ex injuncto nobis apojiolatus officio ecclefia- rum omnium teneamur curam gerere fpecialem, gaudemus & merito, cum ad carum regimina tdonei evocantur, illi maxime qui plus suis meritis præjulatus dignitatem extollunt, quam ipfi pontificatus efferantur honore. Attendentes igitur diligentiam dilectorum filiorum capituli Ruthenen- fis, qui venerabilem fratrem nojlrum episcopum « UtilegimiM ia sharta eccl. Vabrensisaa. U4J. 4c alibi. J T H E N E N S 1 S. m L Ruthencnsem tunc notarium nojlrum, virum uti’ que morum honefiate decorum, litterarum Jcien- tia præditum, & confilii maturitate præclarum in suum elegerunt episcopum, ac eorum fiudium ex hoc multipliciter commendantes, electionem ipsum quia invenimus eam de perfona idonea canonice celebratam, de fratrum nofirorum consilio confirmantes, cidcm licet invito &renitenli > obedien- ti tamen mandatis nojlris, plena fibi tam tn fpi- ritualibus, quam in temporalibus ecclesiæ ipjius ammtnifirationc concessa, confecrationis munus nojlris manibus duximus impendendum, sperantes firmiter, ac pro certo tenentes, quod ipse qui ali- quandiu apud sudem apofiolicamsic cjllaudabiliter conversatus > quod nobis & eisdem fratribus suæ prærogativa virtutis, carum fe reddidit plurimum & acceptum, præfatam ecclefiam actore Domino proinde & falubriter gubernabit. Quocirca fraternitatem tuam rogamus & monemus attente per apofiolica tibi fcripta, quatinus præfatum episcopum ad sæpe dictam ecclefiam cum benedictionis nofiræ gracta procedentem benigne recipiens, ac honefie pertractans eumdem, Jic te reddas in conservandis & defendendis ecclesiæ suæ juribus eidem opportuno favore laudabiliter gratiojum, quod ipse tuo suffultus auxilio in commissa fibi cura pafioralis offcii possit assidue — Deo propicio profperari, ac tibi exinde retributionis æternæ præmium & a nobis condigna veniat actio gratiarum. Datum Lugduni idus Martii pontificatus nofiri anno Iv. Ex his litteris pontificis discimus Vivianum ante pontificatum functum officio notarii apud siidem apostolicam. Tempus autem assumtiepis. copalis oneris designat quartus annus pontificatus Innocentii IV. qui respondet anno Christi 1247. Certe hoc anno VI. Kal. Januarii legicur episcopus in actis publicis. Paulo post de manibus ejus Hugo Ruthenensis comes assumsit cru- ’cem, Pcilicet in die Epiphaniæ, ut probat chirographum ipsius Viviani, quod legesis inter instrumenta. Subscripsit cum episcopo Tolosano cuidam sententiæ promulgatæ a fidei inqui- sitoribus. In thesauro regio chartarum exstat ejus querela de militibus & subditis comitis, qui Ruthenensem episcopatum multis gravaminibus infestabant, maxime de Guidone Sevcraci domino, & Guidone de Arpajone. Si quidem comes quasdam leudas * percipiebat de lingulis quæ tam in urbe quam in burgo vendebantur ; reluctante episcopo ad quem omne jus in urbe _ pertinebat. Quæ controversia orta anno 1250. — & veluti sopita per sententiam, ut aiunt, arbitralem, datam 25. Februarii anno 1255. Postea tamen vehementius erupit anno 1270. Intet tot motus vigilans episcopus, de reformando majoris ecclesiæ clero ferio cogitavit* Cumque non posset canonicos ad institutum canonicorum Regularium, quod jam moribus deseruerant, revocare, præstitit ut saltem clerici adessent divinis officiis, substrahencso fructus iis qui aberant. Numerum canonicorum ad 24. redegit, totidenique vicarios, necnon ciericos cursores dictos esse voluit. Cum autem unicus fuisset archidiaconus ex antiquo more, tres adzi5 ECCLESIA I didit. Anno 12^7. XI1. Kal. Augusti mandavit i sub pœna interdicti, abbatibus, archidiaconis, &c. ut hortarentur populum iiiæ diœcesis ad aliquid conferendum ædisicandæ ecclesiæ siincti Salvii Albiensis, concesiitquc 40. dies indulgentiae iis qui aliquid erogarent. Monachis Bonæ-vallis, corumquc abbati Petro beneficus, confirmavit anno 1258. huic monasterio possessioncm ccdcsiarum de Petra-sixa, de Caricras, & de Solatque ab antecessoribus siiis concessarum. Vivianus censetur alter fundator abbatiæ Bel- lilocensis in Ruthenis, de qua infra dicemus. An. 1259. scripsit communem cum multis epis- copis epistolam ad sanctum Ludovicum regem l de restituendis ecclesiæ bonis. Testamento suo facto anno 1274. Vivianus elegit sepulturam siiam in conventu suorum fratrum, videlicet Franciscanorum urbis Ruthenæ ; ac eodem anno vitam clausit. XXX. RaImuNDUS. Ex nobili genere de Calo-monte* super Oldam apud Ruthenos Guillelmo patre ortus erat Rai- mundus, qui ob singulares dotes electus est a capitulo e gremio, an. 1274. rexitque ecclefiam per annos tres siipra viginti eximia prudentia. Ac primum quidem cum videret ecclefiam pene collabentem, novi templi longe amplioris & augustioris, quale nuncvisitur, fundamenta jecit ; ad quod opus prosequendum auxit reditus ope- ræ seufabricæ (1’Œuvre) instituitque sub variis nominibus ædituos, qui operarum curam haberent, ac reditus asiignatos curarent. Præter- ea compositionem fecit cum capitulo die Veneris post festum SS. apostolorum Petri & Pauli anno 1281. qua inter cetera promisit dotare archidiaconatus, cantoriam &lacristiam. An. vero 1286. electi sunt probi viri & æqui æstima- tores, qui de valore beneficiorum his dignita— £ tibus aut personatibus annectendorum sententiam ferrent. Anno 1278. delegatur a Nicolao papa cum Stephano Mimatensi episcopo, & P. abbate Tutelensi, ad explorandum quinam forent ecclesiæ Albiensis reditus, & inquirendum de hujus ecclesiæ statu, num expediret capitulo ad sucularia vota regredi. Nimirum præ- positus & capitulum cum essent ordinis S. Au- {rustini, totis tunc viribus nitebantur, ut a regu- ari vita ad secularem resilirent. Vide quæ ea de re diximus in Bernardo de Castaneto Al- biensi episcopo. Eodem anno 1278. convenit Raimundus ad concilium provinciale apud j Aureliacum, tunc diœcesis Claromont. nunc S. Flori. Annis 1286. 1290. & 91. aliis adfuit siynodis sub Simone metrqpolitano. Ceterum cum a primis fere siii episeopatus temporibus animum applicuisset ad componenda disiidia, quæ jam a multis annis inter episcopum & comitem Ruthenenses exarserant ; tandem ipse cum capitulo, una ex parte, & Henricus comes Ruthenorum, tam siio quam siiorum nomine an. 1276. judicium de variis inter se con- troversiis permiserunt arbitrio Henrici de Be- M Obfcrvat Antonius Bonal genus hoc nobile exstinctum cffc^& coaluistc cum genu Claro-momanorum Lodcvcnstum. Tornus I . UTHENENSIS. 114 l navento, & Begonis b de Calo-monte vi.idus Februarii. An. 1278. die Jovis post festum sanctæ Luciæ alios elegerant judices, scilicet Bertran- dum episcopum Tolosan. & Eustachium Beau- marchcz, sencsoallum æjusdem urbis, qui eodem an. 1278. sententiam tulerunt sabbato post festum sancti Vincentii. Has concertationes in apertum bellum inter incolas urbis & burgi erupisse scribit Antonius Bonal. Exstant alia inf- trumcnta de his controvcrsiis in tabulario urbis Ruthen. uti nos docet ejus inventarium asservatum in bibliotheca Colbcrtina. Neque tamen ita tunc sopitæ sunt lites inter cos, ut non am- 1 plius erumperent. Imo sævius postea actum ; nam in his concertationibus non pauci ex utraque parte perierunt, & ædes quam plurimæ com- bustæ sunt > ex inventario laudato chartarum Ruthen. ad an. 1325. Cum inter Raimundum episcopum & domnume seu priorem hospitii celeberrimi Aubracensis esset controversiapro jurisdictione, facta est amicabilis compontio calendis Septemb. an. 1279. ex archivo Aubrac. Similem exitum habuit alia lis inter ipsum & Hugonem priorem de Villa-nova, quam com- posuit Bertrandus abbas Moisiiacencis x. Kal. Septembris 1281. ex tab. Moiffiac. An. 1285. : die Jovis ante Purificationem, pacem sancivit inter capitulum & fratres Prædicatores, pro jure sepulturæ rixantes, & an. 1288. inter idem capitulum & Gaucelinum de S. Jorio praeceptorem domus de Spelio militiæ Templi. Anno 1291. transigit cum canonicis super divisione & limitatione castri de Calo-monte, & aliis. Testamentum scripsitaut dictavit die Mercurii post festum S. Matthiæ an. 1297. al. 98. hodierno more, an. Iv. pontificatus Bonifacii VIII. In eo vero dilponit de bonis ecclesiasticis, in- superque confirmat aliud testamentum quod fecerat de bonis patrimonialibus, quæ accepe- 1 rat tum a patre Guillelmo de Calo-monte, tum a fratre Begone. Exstat hoc instrumentum in tabulario beatæ Mariæ Ruthenensis. Servatur quoque in castro urbis Lectorensis, ubi per errorem dicitur Bertrandus. Fundavit anniversarium die 3. Martii celebrandum, & duasr^- pellanias. Legavit testamento suopecuniam ad conflandum lignum æneum, quod ex ejus cognomine dicitur de Calo-monte. Ultimæ litterae (si codicillos seu testamentum excipias) ejuS nomine insignitæ, quibus testatur a se visam sententiam arbitralem latam a Guillelmo Agin- nensi episcopo, inter abbatem Montalbanen- sem & fratres Minores, datæ sunt crastina die post quindenam festi sanctorum Petri & Pauli an. 1297. ex tab. eccl. Montalban. IgnoramuS utrum ultra an. 1298. vitam protraxerit. Certum est ex chartis Elnonensis monasterii sedem vacasse an. I297.(more hodierno I298.)die Lu- næ ante festum sancti Gregori mense Martio. Tempore Raimundi episcopi Maria de Ternie abbatissa parthenonis sanctor Claræ apud Montem-pessula dum, Amiglavum * accessit, ut ibi * monasterium conderet lui ordinis, & ad ha- b Raimundus habuit fratrem nomine BCgonem, ut infra ostendemus, & is est soj caise de. quo modn hxc legimus. c Forte Guilletmum de— Bofqucto, quem invenimus in nonnullis chartis ad Raimundum episoopum fpectautibus. Oij „5 ECCLESIA R bitum susciperct Tilbordam a sancto Mau-j u ricio, & Ticbordam a Cantobrio ; quapropter minister provincialis Aquitaniæ excommunicationem comminatus est Mariæ, quæ simctam sedem appellavit. Volebat quippe provincialis hanc novam coloniam educi ex conventu CadurCcnsi, ut ex ejus litteris liquet datis VIII. idus Julii an. 1291. Fundator hujus loci fuit Hcnricus comes Ruthenensis, ut pro- bat sententia prolata ab Arnaldo de Landorre, & aliis exsecutoribus testamenti comitis, qui decernunt ab ejus heredibus solvenda moiiiali- bus sextaria frumenti 72. Act. die Luna post fefe tum S. Clementis anno MCCCXH. ex chartis parthenonis ; quæ etiam nos docent Clementem VII. alias Robertum Genevensem uni visa se huic conventui, qui ibidem dicitur etiam fundatus a Johanne Armaniaci comite, ecclefiam collegiatam S. Amantii de TroHico, bulla data an. n. fui pontisicatus. Hanc unionem approbavit Bertrandus episcopus Ruthenensis die 3. Junii 1383. retento censu 8. librarum. XXXI. BbknardusI. Inter arctos fines episcopatus Bernardi de Monasterio circumscribitur ; cum nondum in- cœpisset paulo ante festum sancti Gregorii an. ( 1298. Aliundeque nobis constet ex chartis sedem vacasse mense Novembri in festo sancti Martini an. 1299. Hinc nonmirum si pauca de hoc præ- sule nobis occurrant dicenda. Unum dumtaxat referemus, scilicet an. 1198. feria VI. post Cineres, eum in manus suas suscepisse jus pa- rochiale quorumdam vicorum, de quo Vivianus abb.Altæ-cumbæ, & B. Petri praeceptor hofpita- lis S. Johannis de Jerusalem de Tauriaco dis- ceptabant. XXXII. G ASTO. Gasto electus a capitulo die 13. Aprilis e vivis exceffit die 2. Martii ejusdem anni, quem sus- picamur fuisse Christi millesimum trecentesi- . mum. Nam cum hoc anno pascha incidisset in diemx. Aprilis, quo incipiebat hic annus, eodem an. contigit electio Gastonis, scilicet die 13. Aprilis, & mors die 2. Martii. Jacet in sacello ecclesiæ Ruthenensis, ubi visuntur ejus insignia, scilicet duo cornua venatorum. De eo legitur in archivo ecclesiæ Aniciensis : Gajlo de Cornone episcopus Ruthenensis legavit clericis Anicitnfts ec- clefia septemdecim libras, super prato suo in riparia Borna.pro anniversurio faciendo. Item legavst eife dem VI. libras, & alia plura. XXXIII. PETRUS IV. Petrum de Plana-Cassagna, qui postea fuit Patriarcha Jerofolymitanus, extulit ordo sacer fratrum Minorum sancti Francisci, ut legitur apud Wadingum in hujus ordinis annalibus, ubi appellatur de Cassano. Hinc cum titulo Fratris Petri Ruthen. ep. commemoratur variis in tabulis, maxime in u-ansactione inter monasterium Bonæ-vallis, & milites templi de Speleo, quam

. ratam habuit an. 1302. Verum antequam gesta eius prosequamur, investigandum elt quo modo Ruthenensi ecclesiæ præfectus sit. Cum canonici per tres fere annos non potuis- (THENENSIS. 216 sent de episcopo e gremio eligendo convenire > summum pontificem adierunt, postulantes ut hunc religiosum virum apud Ruthenos ob virtutis famam probe notum, fibi concederet in cpi s copum

annuitque pater sanctisiimus. Anno 1305. die sabbati post testum sancti Johannis ante Portam Latinam, univit quasdam ecclesias, aut prioratus communi meniæ Piperaci. Anno 1307. ut morum corruptelæ in urbe grassanti mederetur, quædam edidit statuta quæ sic incipiunt : Quoniam summum bonum, &c. quæ ex integro luæ inseruit historiæ Antonius Bonal. An. 1309. legatus mittitur a Clemente papa V. in Cyprum infulam, ad componenda diilidia interHenricum II. Jerosolymorum regem, & Amalricum ejus fratrem, qui in regem rebella- rat, cumque conjecerat in vincula. Primarius tamen legationis in Orientem qua sunctus est, scopus fuit, ut in exercitu Crucc-signatorum & in Rhodia expeditione vices summi pontificis ageret ; aderatque quando an. 1310. hæc infula e Saracenorum dominio ab equitibus hoipita- lariis erepta est. Exhibet Rainaldus litteras Clementis V. quibus hunc episcopum instituit suum legatum in Cypro" & Rhodo infulis, Armenia minori, Alexandrino, Antiocheno, atque Je~ rosolymitano Patriarchatibus, ac in Cruce-sig- natorum exercitu. Quin etiam mortuo Antonio Jerosolymitano patriarcha, eum summus pontifex hac dignitate donavit. Simulque permisit retinere administrationem ecclesiæ Ruthenensis, quia Jerosolymitana jugo insidelium oppressa erat. Pontificium diploma ea de re datum est Montiliis diœcesis Catpentorat. IV. cal. Martii, pontisicatus Clemenus an. 9. Redux ex Oriente Petrus invenit gregem suum bellis intestinis dilaniatum, quorum occa- sio fuerat jurisdictio nonnullis in nundinis, quam comes Ruthenensis hinc sibi vindicabat, illinc vicarius generalis absentis episcopi. Bellum tan- * dem sopitum est prudentia Durandi Mimaten- sis episcopi, qui fuit electus judex a dissidentibus. Decreto vero sapientisiimi præsulis in jure peritisiimi, dato die ultima Martii an. 1316. statutum est ut jurisdictio indivisim ad episcopum & ad comitem, tam in urbe quam in burgo pertineret, ac utriusque nomine exerceretur ; quod deinceps observatum. Finem quoque litibus inter episcopum & capitulum, maxime ratione duarum præbendarum, quæ pertinent ad episcopum, imponi curavit Bituricensis archi- episeopus, per Pontium abbatem Bonæ-cumbæ, aui cum tribus assessoribus sententiam protulit ie 18. Januarii, an. 1318. Ita pace cum omnibus composita, ipse in pace quievit die 6. Februarii ejusdem anni. Coepus ejus quiescere dicitur in sacello sancti Pauli, quod nunc in sacristiam est conversum intra cathedralem ecclefiam. Exstant ejus litteræ hortatoriæ ad Transmari- nam expeditionem, seu de subsidio Terræ- sanctæ, an. 1316. scriptæ, quæ sic incipiunt : Reverendis, &c. Frater Petrus miseratione divina faero-fancta Hierosolymitana ecclejia patriarcha, a vide quoque epiftolam ejusdem papx, ad Philippum IV. Franc. regem, qua ipfi commendat Petrum Ruthen. episcopum ia illis partibus sodis Aposo legatum, in coUect.Balua.a4 ricas papa » - rum Aycnion. iliustraudas, ii7 ECCLESIA R( episcopus Ruthenensis. Cetera vide tom. VIII. i Spicii, p. 276. ubi in superscriptione per errorem dicitur cardinalis. XXXIV. PETRUS V. Ex nobili apud Cadurcos genere de Castro- novo Petrus episcopus alterius Petri successor natus erat : quibus autem gradibuS ad episcopalis dignitatis fastigium pervenerit, nos rugit. Id scimus auctor itate pontificia ipsum promotum *, bulla videlicet data die v. Martii an. 1318. ut dil- cimus ex Antonio Bonal. Urbem tamen ingres. susest tantum an. 1324. quod forte nonnullis occasionem præbuit asserendi, eum ante hunc I annum ad episcopales infulas minime assum- tum. Hujus antistitis mentio sit in causa inter patres Prædicatores ac moniales Prullianas ejufdem ordinis, una ex parte ; & Johannem de Narbona ex altera annoI333. de qua vide in Amelio de Lautrec Castrensi episcopo. Ad hunc epis- copum scripsit Johannes papa XXII. ut monia- libus S. Claræ apud Anuliavum (Mihau) daret monasterium fratrum de Sacco seu de Pcenitentia ejufdem urbis. Datum Aven. kal. Martii, anxi, pontificatus. Ex registro hujus anni n. 1075. Gravi morbo Parisiis decumbens anno 1334. die 16. Maii testamentum obsignavit, quo cavebat, ut post mortem corpus suum condere— ( tur in cœnobio Dominicanorum hujus urbis, in- deque suorum heredum cura, ad luam ecclefiam reportaretur collocandum in choro dictæ ecclesiæ, prope corpus Raimundi de Calo-monte avunculi sui. Sed mutato consilio, cum obiisset in sua urbe biennio post, scilicet an. 1336. sepultus est in capitulo Dominicanorum, ubi adnuc visitur ejus tumulus. XXXV. BERNARDUS II. Bernardus de Albia, patria & origine Appa- miensis, electus Ruthenensis nuncupatur anno 1336. die 8. Februarii, tametsi nulla electio ca— J nonica facta fuisset, fcd bulla Benedicti XII. tantum donatus fuisset hac cathedra. Solemni autem ritu urbem ingressus est die 15. Augusti sequentis. Purpura ornatur ab eodem papa die 18. Decembris an. 1338. dato titulo prelbytera- li S. Cyriaci in Thermis, quo tempore legatus ejus erat in Hispania, ad firmandam pacem inter reges Castellæ ac Lusitaniæ, ut junctis armis in Morrochitanos & Granatenies bellum moverent. Sub Clemente VI. iterum legati, munus ges- sitinHisuania an. 1343. missus ad Petrum Arra— j gonum, K. Jacobum Majoricae regem, ut eos ad pacem & amicitiam revocaret. Jam vero episcopatum Ruthenensem dimiserat an. 1338. in favorem Guiberti seu Gisieberti, qui sequitur. Sed an. 1348. defuncto Johanne Convenensi Cardinali Portuensi, in ejus successorem assumitur. Mortuus est an. 1350. die 13. Novembris, quamquam Ciaconius & Frssonus qui ab invicem dsscrepant, eum citius mortuum velint. Tres reperiuntur ad eum scriptæ a Francssco Petrarcha epistolæ, qui inter cetera laudanS m Notat Ant. Bonal deinceps omnes cpiscopos, usquc ad Fran- cisoum de Stanno » non electione, scd pontificia potestate creatos cffcjnimirum papae sub divcrsts nomhuVus stbi xdcrvabaut pro* nfioncm ccdcstarwn Vacantium, THENENSIS. xi8 l ejus felicitatem, facilitatemqae in pangendis versibus, ita canit : ( Dii tecum uberius, quoniam tibi consuta coeli Vox adamantina esi, calamus quoque ferreus omnes Promptus ad insultus t pleno tibi carmina cornu Copiasuppeditat. Versus brevis hora trecentos Etfeptem decies excudit. Sane Augustinus Oldoinus in Athenæo Romano p. 155. observat quædam exstare hujus cardinalis poemata in codice MS. cardinalis Sirleti. Testamento siio legavit quasdam domos Tososæ sitas, & certam pecuniæ summam ad fundationem parthenonis Clarissarum hujus urbis. Vide Wadinghum in regesto tomi IV. p. 28. & Ughellum m serie episcoporum Portuen- sium. XXXVI. GILBERTUS. Non unicum fuisse Gilberti episcopi cognomen sisspicamur ex quadam transactione, seu ex pactis inter ipsum & Deodatum Bonæ-vallis abbatem factis an. 1345. in quibus Aibrandi cognominantur ejus fratres. Nepos fuit Bernardi de Turre primi apud sanctum Papulum episcopi ; quo in monasterio Gilbertus monachus fuit & Camerarius. Inde vero factus est sancti Ægidii abbas, tum sancti Victoris Maffiliensis. Porro Pedem Ruthenensem conscendit an. 1358. nunc 1339. bulla provectus Benedicti XII. quæ data legitur die 27. Januarii hujus anni. Solem- nis ejuS ingressus notatur mense Julio sequenti ab Ant. Bonal. Quasdam indulgentias concedit, gratia constructionis pontis novi apud RuthenoS, die 8. Septembris ejusilem anni. EjuS statuta synodica anno 1340. edita a£- servantur in archivo episcopali. Exstant com- ’plura documenta data apud Villam —francam anno 1341. in quibus memoratur, uti lego in Gallia Chrisu Sammarthanorum fratrum. An. 1342. die 11. Februarii officiali suo dedit in mandatis ut provinciæ siiæque synodi statuta promulgari curaret. An. 1347. die 4. Januarii permisit construi murum in coemeterio apud V illam » Francam, ne urbs incursionibus hostium pateret. Die 12. Martii an. 1348. * apud Calidas aquas in diœcesi S. Flori testamentum scrip- sit, ex quo didicimuS quæ de ejus genere, monastica profeffione, &c. supra diximus. Hoc testamento pauperes urbis Rutbenæ heredes instituit, fundatque duo anniversaria, unum die 3. Januarii, alterum die n. Manii. Duas etiam fundavit capellanias > dictas ex ejus nomine dc Cantabrio. XXXVII. RAIMUNDUS II. Raimundus de Agrifolio • pontificatum iniit, < Verum hujus gentis anciquistimc ac nobilistimr nomen Gal* licjimcst d^i^rr/riwi/^cuius variritiroes in divcrfii Frandx provinciis propagate sunt In archivo urbis Monris-Pcfful. legitur : 9* Ta » mif trris ctns suixtnte-supt foro Cojsuls, &c. Item

frcsuns Senhors ctrientli noftro Snthor U ptsptb, jft cnrdontbl M. G. trArrisuiolhdbpretMot^ri, do Mc. AdbciMr d’Agri~ foilU mtbrtfitbl dt C « n do Kmx Hic Ademarus curiae Roma- nx marescallus memoratur ad annum 1375. ia instrumento quodam edito a Baluxio. Probat hift. dmnuS Arrcra. pag. 194. Oiij zl9 ECCLESIA R an. 1349.16. Junii fultus bulla Clementis VI.. apud quem magna pollebat gratia Guillelmus de A gri-fol io cardinalis, ex monacho Cluniacensi aut Bellilocensi in Lemovicibus. Verum alium a capitulo electum fuisse in episcopum conjicimus ; occurrit enim Andreas episcopus Ruthenensis, qui an. 1348. die 1. Decembris testis est cujusdam protestationis factæ abHum- berto Delphino, Romanis*. Vide commenta- rios*pro historia Delphinatus nuper editos pag. 637. Verum quisquis ruerit ille Andreas, cedere coactus est Raimundo. Is primum sancti Martialis Lemovicensis monachus, deinde an. 1343. abbas Angeliacensis j in Santonibus post Petrum de Judicia, cui ecclesiæ donavit ornamenta pontificalia, & beatæ Mariæ de Crasse an. 1545. post eumdem Petrura de Judicia factum archiepiscopum Cæsar-Au- gusunecnon prior Casiiani ; tandem episco- pusan. I349.FratreshabuitGuillelmum &Fai- ditum cardinales, PetrumClaromontensi, Va- brensi, Ucetiensi & Gabalitana, infulis ornatum, N. de Agrifolio toparcham de Fonte & de Tudello ; sororemque Florentiam quæ fuit abbatissa Elnonensis. Hæc de suo genere nos docet ipse Raimundus in testamento quod fecit annuente papa, die 14. Julii an. 1361. Nunc ab eo gesta tempore episcopatus perstringamus. Eo sedente instaurata sunt, &quasidenovo excitata mœnia civitatis, ad cujus operis expensas aliquid conferre coacti sunt clerici urbis, uti probant litteræ Raimundi datæ 28. Septembris anno 1351. Ipse suppeditavit necessariam pecuniam ad portam sancti Martialis, aut ædisicandam, aut muniendam, ut probant ap- Iiosita ejus insignia, in quibus visuntur tres stelae. Eodem anno ecclesias de Alto-podio & de Boiso-jolio mensæ communi Piperacensi iterum univit, sabbato post festum sancti Johannis ante Portam Latinam ; id enim jam factum sue—’ rat an. 1305. De reformatione cleri majoris ecclesiæ sollicitus, obtinuit a summo pontifice, ut Bertrandus de Deucio cardinalis episcopus Sa- binensis, unquam legatus Ruthenam accederet, qui quædam condidit decreta * publicata die 1. Julii an. 1353. quæ sic incipiunt : Bertrandus miferationt divina ep. Sabinensis S. R. E. cardinalis, reformator & ordinator ecclejiæ Ruthenensis a sede Ap. deputatus. An. 1359. in ecclesia Fratrum Minorum Ruthen. celebravit nuptias Johannis comitis Pictav. filii regis Francorum, cum Johanna filia comitis Ruthen. & Armania—. ci. Adhuc sedebat Raimundus episcopus anno Porro cum ipsum videamus vulgo cognominatum de Agrifeulha, non potest melius reddi gallice quam per d’Afgrcsumlle. Fatendum tamen clt nonnullis in provinciis, in quibus propagata est nobilis illa gens, hoc cognomen de Agrisulto diverfimode efferri vernacule. In Lcmoyicibus vertitur in ArgftutUe, unde factum Arsuuille. Raimundus de Agrifolio episcopus Ruthenensis fuit frater Petri de Agrifolio episcopi Claromontani, Vabrensis, &c.quem volunt ortum in Lemovicibus, SCU in Marchia Lemovicina. Notat vero domnus Jacobus Boyer, in historia Caiz-Dei cujus abbas fuit Petrus de Agrifolio, ubique in chartis eum appellari d’Ar- FeulUe. Vide in Faidito episcopo Avcnionensi circa finem fc- CuliXIV- « Ea penes se babet nosterD. Edmundus Martenne, qux prope diem lucem fimt aspcctura, cum multis aliis cxquifitis eccscfic monumentis. JTHENENSIS. azo 1360. quo quamdam contulit capellaniam.Epilcopatum resignavit filio fratris lui, sed quo anno ignoratur. Paulo post testamentum factum 14. Julii an. 1361. obiit, nam c vivis jam excesserat XI. caL Augusti, an. 9. pontificatus In- nocentii VI. cui huic anno 1361. refpondet ; hac enim d : e scripsit ad Johannem de Cavanha- co decanum ecclesiæ Compostellanæ apostolicæ sedis nuntium, de reservatis sanctæ sedi hujus episcopi nuper defuncti bonis. Suo testamento elegerat sepulturam in sacello de Petra-forti, alias lancti Benedicti ecclesiæ cathedralis. XXXVIII. F AI DITUS. Faiditus de Agrifolio decessoris fui nepos erat ex fratre, juxta Ant. Bonal ( quod tamen non audemus asserere) & Clementis papæ VI. consanguineus. Cumque esset decanus Bituri- censis, an. 1361. ad cathedram Ruthenensem subvectus est, & apud sedem apostolicam mandato Innocentii VI. est consecratus. Hanc ad ecclesiam solemni ritu accesiit tantum an. 1365. die 22. Julii, quamvis antea quædam ab eogesta sint ad illius ecclesiæ commodum. Etenim anno 1364. dedit ad ejus sarta tecta fadenda mediam partem fructuum beneficiorum vacantium. Tranflatus est ad Avenionensem episco- patum, quod non contigit ante an. 1368. Quippe asservantur in Ruthenæ urbis archivo char- tæ non paucæ hujus episcopi, hoc anno datæ. Creatus est cardinalis an. 1383. Vide reliqua in episcopis Avenionensibus. Negat vero Balu- zius in notis ad vitas paparum Avenion. ejus transtationem ad hanc ecclesiam factam’fuisse ante an. 1371. unde expungit Bertrandum, qui sequitur in episcoporum nostrorum indicibus. XXXIX. BERTRANDUS II. Nemini ignotum est nobile Cardaillacorum genus in Cadurcis, ex quo per lineam toparcharum de Varaire ortum duxit Bertrandus. Hic episcopus erat anno circiter 1368. ex chartis Ruthenenlibus. Certe anno 1369. litteris datis die 9. Octobris prohibuit omnibus, etiam pres- byteris, sedere in subselliis prefbyterorum sodalitii obituum apud V illam-srancam, ex archivo urbis. Fuit cancellarius principis Valliæ,. in Aquitaniæ ducatu ; unde non mirum si An- glis faverit, qui tunc Ruthenam urbem obtinebant. Auctor fuit huic prindpi, ut quædam imperaret vectigalia per singulos focos, uti docet Froissartus, quoa occasionem dedit excutiendi Anglorum jugum. Id forte causæ fuit quod Bertrandus epilcopatum dimiserit. Cum enim Anglorum partibus esset addictus, ipsis recedentibus, cedere coactus est, ne publico [>ateret odio. Jam monuimus Baluzium videri ocum denegare Bertrando inter episcopos Ru- thenensft > qua de re vide notas ad vitas paparum Avenion. p. 1310. & 1328. Verum quid opponit tabulis Ruthenensibus, quas laudat Bo- nallus, & ex parte exploravimus ? XL. JohanNes DE Cardauiaco. Quæ de hoc episcopo dicemus pleraque mutuabimur a V. C. Stephano Baluzio, in notis ad 22, E CC L E S I A 1 vitas paparum Avenionensiumpag. 1323. & seq.. Joh.de Cardaillaco e veteri nooilitate Cadurc. litteris operam dedit in academia Tolos. ubi factus doctor, ut constat ex ejus bullis pro epif- copatu Auriensi, jus civile docuit eadem in academia ; quo tempore missus ad Clementem papam VI. ab eaaem universitate, ut in codice orationum ejus legitur, coram pontifice peroravit. Dum etiam ordinarie legeret Tololæ, orationem habuit ad universitatemftudii Tolosani. Ex laudato codice an. 1351. Clemens VI. creavit eum episcopum Auriensem in Hispania, ubi in festo lancti Martini patroni eccl. Auriensis orationem habuit, ex dicto codice, ibidem in syno- do quam celebravit. Profectus videtur in Hisoaniam, post mortem Clementis VI. nam iplum mortuum laudavit ex suggestu, & celebravit inthronifattc- nem Innocentii ejusdem successoris, & coram ipso condonatus est in festo annuntiationis B. Mariæ an. 1353. ex concionum ejus libro. Ac- ccsiit ergo ad suam ecclefiam Auriensem, anno 13 56. An. 1359. transfertur ad ecclesiam Bracca- rensem, per transiationem Guillelmi de Gardia ad Arelat. Quo in archiepiscopatu duas habuit synodos, ut ex orationibus quas ibidem pronuntiavit, infertis libro ejus concionum palam sit. ( Ibidem continetur harenga ejus, quando visi- tavit ecclefiam Astoricenlem, & episcopum suf- fraganeum suum. Idem sermone funebri parentavit Agneti de Castro reginæ Lusitaniæ, anno 1361. Ab an. 1367. detentus est in carcere Burgensi a Petro crudeli rege Castellæ, usque ad 1369. quo liber evasit Henrici regis Castellæpost Petrum crudelem fratrem suum, benencio. Ab ipso missus est ad Urbanum papam V. ut ex e jus. dem oratione constat. Porro verisimile est in hoc Romano itinere Johannem ad suos invisendos divertisse, nam interfuit funeri fratris fui Ber— ; trandi de Cardaillaco Montalban. episcopi, & in ejus funere oravit. Bertrandum vero mortuum esse an. 1369. probat Baluz. quod Petrus de Chalesio Bertrandi locum acceperit hoc an. 1369. Post fratriS funus Romam venit ad Urbanum papam. Ipso Avenione mortuo, Johannes cum Petro cardinali de Stagno, ejus celebravit exsequias, legiturque in collectione sermonum ejus sermo fer eundem factus in obse- quiis D. Urbani papa V in urbe Spoletana, &c. Cum inde reversos esset in Galliam, verisimile est eum renuntiasse archiepiscopatui Bracca- rensi, cujus loco sactuS est administrator ecclesiæ Ruthenensis, & Alexandrinus patriarcha. Inter ejus conciones legitur Jermo in festo Tpap antis… per reverendiffimum in Christo patrem Dom. patriarcham, sactuS ad populum in ecclesia sua Ruthenensi-PrætereaJohannem Ruthenen- sem fuisse Braccarensem archiepiscopum, probatur ex lib. obligat, archivi Vaticani, in quo legitur Johannem patriarcham Alexand. administratorem ecclesiæ Ruthenensis promisisse, die 26. Julii an. 1371. perfoluturum se cameræ domini papæ, & collegio cardinalium communia servitia ; & recognovisse pro ecclesia Brao carensi. Facta Johannis de Cardaillaco patriar- UTHENENS1S. tu chæ Alexandriæ, & administri Ruthenensis, sic prosequitur Baluz. An. 1372. fuit nuntius aposlolicæ sedis ad imperatorem, ut conciliaret pacem inter eum ac regem Hungariæ Bavarosque. Exstat ejusdem oratio, quando debuit adire imperatorem, ex parte regis Castellæ missus. An. 1375. Pasisus concionem habuit coram domino Carolo rege, dominica III. Quadragesimæ in festo Annuntiatio, nis. An. I377.baptizavit Tososæ filium Ludovi- ci ducis Andegavensis, natum die 7. Octobris. Vide Mabill. tom. III. Analect. p. 502. An. 1378. cum esset Romæ tempore mortis Gregorii XI. & electionis Urbani VI. accepit ab eo administrationem ecclesiæ Tolosimæ, 2uod probatur ex ejus depositione coram regis sastellæ legatis. Hanc aaministrationem confirmavit Clemens VII. cujus amplexus est partes ; hujusquepontisicis exstat bulla data anno 2. ejus pontificatus directa fohanni patriarcha Alexandrino, & administratori ecclesta Tolosu- nensts, quæ habetur in archivo collegii sianctæ Catharinæ an. 1383. profectus est Parisios, con- secravitque coram rege Carolo VI. Philippum de Molinis episcopum Ebroic. Obiit an. 1390.7. Octobris ; sepultusque est in ecclesia majori To- losiæ. Pleraque hic notata ex ejus orationibus & concionibus didicimus. Nostri Sammarthani, Johannem de Cardaillaco episcopum Ruthenensem, negant eumdem esse, qui ex archiepiscopo Braccarensi, postea factus est Tolosanus. Certe in epitaphio Johannis archiepiscopi Tososani, nulla sit mentio episcopatus Ruthenensis. Verum præponderant rationes a Baluzio prolatæ, epitaphii silentio. Præterea nulla sit etiam mentio episeopatus Auriensis, nec archiepiscopatus Braccarensis in hoc brevi epitaphio. Attamen his dignitatibus ornatum fuisse Johannem archiepiscopum To- ) sosanum omnes consentiunt. Itaque accedo ultro ad Baluzii opinionem, cui suffragari quoque videntur Sammarthani fratres, dum Johannem appellant adminiJlratorem^MthenersIem. I d enim supponit aliam ecclefiam quam habuerit in titulum, scilicet Alexandrinam cujus erat patriarcha. Præterea Johannes patriarcha Alexand.^ : administrator Ruthen. an. 1375. dic22. Februarii, dedit licentiam muniendi Burgum. Cujus litteras in hanc rem vide charta IX. Is autem non fuit Joh. de Armaniaco, cujus episcopatus non notatur nisi an. 1376. mense Oct.Ergo est Johannes de Cardaillac. Habet anniversarium die ultima Septembris. Fundavitque duas capellanias de quibus in catalogo beneficiorum diœcesis legitur : Prafentatio duarum capellaniarum fundatarum per bona memoria sohan, de Cardhaillaco patriarcham Alexandri a., adrninistr.itorem ecclesta Ruthenensis, in ecclesia cathcdrali Ruthena, in capella sancti Gabrielts, pertinet ad capitulum ■, institutio vero ad dominum episcopum. Quæ Baluzii sententiam adhuc fulciunt. De hoc prasule intelligi debet instrumentum illud ab Antonio Bonalio prolatum, quo a duce Andegavensi regis fratre ejusque socum tenente in Occitaniaan. 1378. civibus Ruthenæ urbis privilegia sublata declarantur, & postea ai3 ECCLESIA Rl tamen restituuntur ad preces Johannis patriar— I chæAlexandr. & administratoris perpetui Ruthenensis, etsi a dictis civibus læsuubi annus 1378. dicitur sextus ejus episcopatus, unde sequi videtur Johannem ad cathedram Ruthenensem nonacceflisse, nisi anno 1372. vel etiam 1373. Sedebat adhuc an. 1379. ex publico alio instrumento, quod Ant. Bonal testatur a se visum, ad litem inter hunc episcopum & cives, pro constructo a consulibus quodam propugnaculo, spectans. XLI. BERTRANDUS. Ante episcopatum Bertrandus Raffin natione I Vasco, cujus cognominis toparchæ de Pericard & de Pecalvary, in pago Aginnensi, inquiunt nos- tri Sammarthanijn comitatu Gregorii XI. apud Avenionem diu manserat ; cujus latus stipabat, 2uando Romam se recepit, ut refert Petrus .melius in itinerario hujus pontificis revertentis Romam ; ubi appellatur SS. patris Mansionator. Per cessionem factam ab antecessore, & bullam Clementis VII. datam an. 1381.Eodem anno pervenit ad cathedram Ruthenensem ; nec tamen ingressus est urbem ante diem 7. Junii, an. 1583. Statim ac posseffionem cepit, studuit com— < ponere ac restinguere lites a longo tempore motas, inter episcopum & cives pro custodia cujus- dam propugnaculi, ad portam S. Martialis, in fundo episcopi, quam sibi reservandam ipse contendebat. Cogitarat etiam serio de sopiendis discordiis quæ oriri solebant, ex jure spolii clericorum beneficia eCclesiastica possidentium, quod pertinebat ad episcopum. Nam in archivis episcopalibus habetur compositio facta per vicarium generalem Bertrandi cum eccleiiastico ordine pro lpolio eorum, qui beneficia obtinent. An. 1381. quo episcopatum est exorsus, die 3. ; Junii an. 1385. consensit unioni ecclesiæ colle- giatæ S. Amantii de Troisico cum parthenone monialium S. Claræapud Amiglavum, reservato sibi 8. librarum censu, ex tab. hujus parthe- nonis. Obiit an. 1389. in curia Avenionensi, sedente ibidem Clemente VII. sed usque ad hoc tempus episcopatum minime retinuit, ut mox ostendemus. XLII. HenRICUS. Henricus origine Sabaudus a Clemente VII. in cujus curia asiidue versabatur, accepit episcopatum Ruthenensem. Jamque sedebat die 24. Septembris, an. 1386. quo tempore fundavit aut instituit quatuor missas singulis annis pro salute animæ suæ celebrandas in ec- clefia Ruthenensi, datis 400. libris. Anno 1388. in remotis egisse legitur in veteri instrumento Bonæ-vallis. An. 1393. mandato a S.sede accepto, scripsit die 3. Junii pro exsecutione cu- jusdam excarnhii inter Johannem comitem Ar- maniaci ac Ruthenorum, & Raimundam abbatissam monasterii S. Saturnini secus urbem, jam propositian. 1381. Tempore ejus episcopa- tus, lcilicet an. 1595. die 27. Maii.Aymericus de Mercato constituit eleemosynam tribus diebus cujusubet hebdomadæ Quaaragesimæ a capitulo erogandam, anniverlarium, & quamdam T H E N E N S I S. ix4 supplicationem ; pro quibus dedit castrum de Pruhines. Non invenio quo anno e vivis exces- serit. Male audiit hic episcopus apud Carolum VI. regem, qui scripsit ad Ruthenorum senescal- lum, & alios magistratus, ut summo jure agerent in ipsum, ejulque officialem, vicarium generalem, ac Baillivum tanquam perduelles. Litte- ræCarolidatæ sunt 15. MaiiI392. XLIII. GuiLlelmus. Guillelmus Moifliaci in Cadurcis natus sanctioris consilii regii assessor, an. 1398. munitus bulla Benedicti XIII. al. Petri de Luna cathedram ascendit. Anno sequenti composuit cum Guillelmo d Escoraille Dom. de Bourran die 9. Augusti pro stipendiis ipsi debitis, ratione ministerii & famulatus fui, in adventu novi epis- copi, quem pedes nudoque capite sequi equitantem, equi habenas tenens, debet hujus loci toparcha. Benedicti XIII.bulla data xn.cal.Januarii, an. 3. ejus pontisicatus, delegatus est ut prapositum sancti Salvii Albiensis, priorem fratrum Prædicacorum, & Guardianum Fratrum Minorum cogeret interesse cum suis conventibus, generalibus, quæ fiebant in ecclesia majori Albiensi, fupplicationibus. Qua de re litteras dedit die 1. Aug. an. 1404. Ut incoeptum ecclesiæ B. Mariæ ædisicium promoveret Guillelmus, ceffit ad hoc pium opus mediam partem annui reditus omnium sacerdo* tiorum vacantium ; qua tum quidam potiebantur episcopi ; in his Ruthenensis & Cadurcen- sis. Cum eo tempore canonici majoris ecclesiæ, vitæ clericalis leges prorsos ignorarent, aut abjecissent, Bernardus II. Armaniaci Rutheno- rumque comes, episcopo, ut creditur, consen- (tiente a, intentatis minis de subtrahendo omni stipendio, eos coegit ad quædam statuta, pro reformatione ecclesiasticæ disciplinæ recipienda. An. 1409. Guillelmus misit legatum aut procuratorem, ad concilium Pisanum, ex ipsius actis tom. VI.Spicilegii p. 363. Anno 1415. fundatur in diœceli apud S. Christophorum prope Valadin, collegium presbvterorum. Guillesmum episcopatum administrasse ufque ad an. 1416. indicant tabulæ. Quotannis vero pro animæ illius requie oratur bis in cathedrafi Ruthenensi, videlicet die 17. Januarii & ultima Augusti. Hic episcopus magnas habuit simultates cum capitulo suo, duos canoniCos, aliumque e cleri-

cis capitulo subjectis qui subdiaconus erat, in carcerem detrusit, virgis cædit, ac ferreis catenis vinxit, ob appellatum archiepisoopum Bituricensem. Incarceratio canonicorum facta est die 26. Junii an. 1404. Quapropter inquisi- tumestdehis exceffibus ad petitionem promo- toris Bituric. ut probant instrumenta archivi regii urbis Ruthenensis, quorum inventarium in Colbertina bibliotheca asservatur. Ex Baluzio in hili, domus de Arvernia, locum habet in catalogo benefactorum Cartusiæ Cadur- censis, in cujus bibliotheca visuntur sacra bi- blia elegantiffime descripta, quæ dedit hic epi- « Id perfuadetur facile ex litteris quas fcripfit ad cumdem co** mitem > pro reformatione so « eccleiiac facienda. scopus tij ECCLESIA RU scopus præfatæ Cartusiensium domo, die 16. Maii MCCCCv. XLIV. VITALI s. Annus Christi 1416. primus fuit episcopatus Vitalis de Malolcone. Solemnis tamen ejus ingressus sactusest tantum an. sequenti, pro cujus expcnsis, quædam imperavit clero subsiaia. Multis litibus capitulum implicuit, quas tamen sedavit & composuit episcopus cardinalis Castrensis, electus judex a partibus, die 14. Septemb. an. 1426. Antea exarserat gravis controvcrsia inter ipftim & Johannem IV. comitem Armaniaciac Ruthenorum, qui eadem a vassallis episcopi, ac j ecclesiæ volebat exigere, ac a suis ; de quibus transactum est coram electis judicibus, die 12. Martii an. 1418. An. 1422. confirmat permutationem factam inter capitulum Rutheni & Al- siacium de Launhac dominum de Bello-castro. An. 1428. Christi, qui erat undecimus Martini papæ V. a Montalbancnsi episcopo Jordani Al- banensis episcopi commissario facultatem impetrat vendendi turres quatuor argenteas, in ecclesiæ commodum. Attigit anni 1429. initia juxta hodiernum moremjetenim visuntur ejus litte- ræ, quibus mandat luo vicario generali quædam pro prioratu Alti-podii ( Alpuech.) Datum, inquit, Roma, in domo habitationis nostra, die 5. Februarii an. 1428. al. 1429. Eodem an. 1429. cessit Vitalis in sequentis favorem, & transiit ad sedem S. Pontii Tomcriarum, quo tempore titulo patriarcha

Alexandrini orna tus est a pontifice maximo. XLV. GUILLELMUS II. Vitali tranflato ad ecclefiam Tomeriensem, capitulum Ruthencnse de jure electionis recuperando cogitav’: t, elegitque Petrum de Stagno al de Stanno, dlEJlatn, archidiaconum Conchensem in ecdesia Ruthenensi, qui etsi non confirmatus, vi militari ædes episcopales ac cas- tra ad episcopum pertinentia per tres aut qua- tuor annos occupavit. Cedere tamen coactus est Guillelmo de laTour bulla pontificia munito, quem præterea in possessionem asseruit senatu s-consultus. in generis hujus episcopi de- scriptionc non consentiunt scriptores. Communis lententia est eum parentes habuisse Agno- nem 11. Oliergii dominum, & Beatricem de Chalan^on, quorum tertus erat filius. Antonius Bonalius vero in hist. MS. episcoporum Kuthenensium, dicit eum filium fuisse Ber- trandi de Turre, nepotem Bernardi, & Beatri- cis de Kodez, qui vivebant an. circiter 1300. Bertrandus ejus pater ipse dt, quem sub nomine toparchæde la Tourd’Auvergne Froissartusad an. 1360. i umerat inter oblides regi Angliæ datos ro channe rege Franci e liberando ; quorum plurimi ex regia stirpe originem trahebant. Ance epilcopatum Guillelmus eratarchi- diaconus S. F lori in cCcksia Claromontensi, ad- ftiitque hac solum dignitate infignis, concilio Conilantiensi, cujus acta describi curavit ; quæ exstant MSS. in bibbocheca Eminentiiiimicardinalis Bullonii cum hoc titulo : Hac acta concilii gener. Constantienstssunt domini Guillelmi de Turre Tomus I. ’HENENSIS. 126 archidiaconi sancti Fler i, in ecclefia Claromonrtr.su qua fecit de fcribi dum ibi erat. Idem Bonalius addit insigniis Guillelmi vulgatis & notis cauterium * turri appositum ? Diu decertandum fuit huic episcopo cum siio competitore Petro’ de Stanno, nec potuit liberam obtinere episco-, patus possessionem ante annum 1432— vel 33. Eam *nactus multas capitulo lites movit, & intulit injurias, de quibus diu disceptatum est in concilio Basileenn. Præcipua querelarum capituli capita erant, quod in negotiis majoris momenti, capituli consilio non uteretur, maxime- quc non usus esset in concesiione gabeh’a vini ; quod nuper curiam spiritualem transtulisset apud Villam-francam, capitulo inconsulto. Denique quod hac in urbe synodum æstivalem celebrandam constituisset. Facta est tamen compositio inter eos die 5. Julii an. 1438. Per biennium in prosequendis maxime his litibus in concilio Baiileenii mansit ; eoque decernente petiit subi relpondere capitulum de duabus prabendit ( quibus frucbantur episcopi Ruthenenses) pro quolibet annorum, quibus jecit resudentlam in concilio generali Basuleensu. Ante iopitas lites cum capitulo, alias habuit cum civibus civitatisque consulibus, ab an. 1436. ad 1444. Quibus in litigiis, etsi multum pecuniæ confumserit, præ ceteris tamen epssCopis ecclesiæ majoris fabricam diu antea inchoatam auxit. Turrim nunc adhuc superstitem ædisicavit. Multa resarcivit^ut nova addidit in palatio epis- copali. Castrum & ecclefiam de Sales de Curan construxit, ubi clericorum collegium ab eo ins- titutum est. Sacellum in honorem S. Vincentii in ecclesia fratrum Prædicatorum fundavit an. 1455. Plurima denique reliquit post se epis- copalis munificentiæ monimenta. Infulas abdicavit in gratiam Bertrandi pronepotis fui anno 1457. Tuncque renuntiatus est patriarcha Antiochenus. Testamenti tabulas scripsit in castro Mureto die 3. Novembris an. 1461. quo heredem instituit nepotem suum Agnonem de Turre vseecom item Turenæ, ejus exsecutione demandata Bertrando de Chalanepn suo suc- ceflori in Ruthenensi cathedras ex autographo relato in analectis Justelli ad hist. genealog. samiliæ de Turre. Verum hoc testamentum mutavit addito codicillo, die 22. Novembris an. I46o.quem refert Baluzius in altero tomo hist. domus Arverniæ, p. 727. utrumque instrumentum asservatur in tabulis eccles. Ruthen. inquit vir eruditiisimusN. Du Fourny in hist. geneal. domus Franciæ, &c. de Franciæ marescallis p. 663. lbidcm asserit Guillelmum vivere desiisse an. 1470. XLVI. BeRTRANDUsI. Ex baronibus de Chalan^onio apud Vellavos, quo ex genere tres fuerunt episcopi Anicien- sis eCclesiæ, patrem habuit N. de Chalancon, 4 Nihilo tamen minus tunc episcopale munus, (altem quoad Lpiritualia exercebat ; nam ad instantes Bonnæ Bituricensis Ar- maniaci comitistx, & Bernardi de Armaniaco filii ipfius prrces unioni eccl.lixS. Martinidc Bolhac, collegio presoytcronim B. Marix Auiiiiaci alsonfum præbct 1430. 19. Odobris. Exscquits c]usdcin Bonnæ de Biturio comiustx Armaniaci & Ruthcmc so6 lemoicer celebravit 1435 « Decembris 30. « 7 ECCLESIA R matrem I fabellam de Turre. Quamvis autem i titulum episcopatus Ruthenensis consecutus esset anno I457.resignatione Guillelmi avunculi* siIi, aut proavunculi ; attamen cum ille admi- nistrationem sibi retinuisset, & primas in diœ- cesis regimine partes impleret, vix quidquam a Bertrando gestum legitur, nisi mortuo Guillel- mo. Paulo postquam adeptus esset possessionem, Ludovicusrex XI. Johannem V. comitem Ar- maniaci & Ruthenorum, tanquam majestatis reum, utroque spoliavit comitatu, quos fisco siio addixit ; erexitque sedem præsidialem, & ei subjecta esse voluit etiam episcopi dominia, qui urbis Ruthenæ condominus erat cum co- mite. Ea de re diu disceptatum est, ut obser » vat Anton. Bonal ; qui viderat instrumenta anni I47o.ad id spectantia. Vicit autem episcopus, & erectio curiæpræsidialis rescissa est siIpremæ cu- riæ Parisiensis senatus-consiilto. Liber ab his curis Bertrandus, absolvendæ majori ecclesiæ animum intendit, & partem ædium episcopalium, quæ huic operi obicem ponebat, evertit, ac ano transtulit. In choro sedilia posuit affabre facta, & odeum mira arte construendum curavit. Insuper castrorum & domorum quæ erant episcopi, ædisicia auxit & restauravit. Sedem epiicopalem dimisit in favo— ( rem sequentis, reservata sibi per bullam pon- tisiciam administratione. Exstant adhuc ejus litteræ, Visu appellatæ, datæ 29. Octobris 1482. in quarum sigillo visimtur gentilitia in- signia. Circa sigillum legitur S. B. de Chalam con Dei gratia episcopi Ruihen. Ex tabulis Bertrandus episcopus Rufstonensis, & episcopatus Ruthenensis administrator perpetuus die 15. Julii 1499. confirmat parochum siincti Ger- vasii. Hic Bertrandus non est Bertrandus de Po- lignac, qui erat episcopus, non autem adminis- trator ecclesiæ Ruthenensis ; sed est Bertrandus de Chalanepn. Item Bertrandus de Chalando— • nio episcopus Rusiionensis, & ex reservatione apostolica administrator perpetuus episcopatus Ruthenensis, pro sialute animæ siiæ fundat duodecim obitus an. 1497. Quam fundationem acceptant Bertrandus de Poligniaco episcopus Ruthenensis, & ejusilem ecclesiæ capitulum. Ubi vides utrumque Bertrandum signatum. Censie- mus ad hoc referri debere quod legimus in tabulario ecclesiæ Ruthen. ubi Bertrandus de C ha- lanionio administrator episcopatus Ruthenensis per reservationem S. Sedis, dat Bertrando de Polignac episcopo Ruthenensi & capitulo, quidquid acquisierat ab fabella de Beaufort &c. Act. 18. Aug. 1497. Dies ultimus ejus vitæ fuit 24.* Octobris an. 1501. XLVII. BERTRANDUS II. Cum Bertrandus de Chalanepn cedendo episcopatum, ejus administrationem retinuisset, vix ad Ruthenensis ecclesiæ gubernaCulum manum admovit Bertrandus de Podemniaco, qui decessori suo diebus octo tantum siiperstes fuit : * Antonius Bonalius dicit Bertrandum soiffe nepotem Guillelmi : Baluzius, fuifsc filium ejus confobrinx, ncpoccmque juxta ufum apud Britones receptum. Guillelmus illum nulhbi nepotem vocat sivc in testamento suo, cujus ipfum instituic cxlccutorem, stvc in codiclllo quo ipfum ab hoc oncrc absolvu. JTHENENSIS. zi8 t bine vix occurrit ipsius nomen in actis publicis. Attamen in tabulis Bonæ-vallis Bertrandus de Polignac * episcopus Ruthen. confirmat die 8. Julii an. 1495. omnes donationes factas a suis antecessoribus cœnobio Bonæ-vallensi ; videlicet ecclesias deCureriis, de Solatgio, de Pe- tra-sixa. Ceterum de illustrissimo Bertrandi genere dicere superfluum videtur. Nomen sumsic a vetustisiimo & nobiliflimo castro in Vellavis quod olim de Podemniaco, vocabatur, ut veteres chartæ probant, postea per corruptionem de Poligniaco. Hujus toparchiæ vice-comes erat & baro de Chalan^onio Ludovicus I. dictuS j Armandus, qui genuit nostrum Bertrandum ex Elizabetha de Turre-Boloniæ. Proavunculum Bertrandum de Chalanepn habuit, qui episcopatum ipsi resignavit.Obiit in castro de Polignac die 2. Novembris an. 1501. octo diebus post decessorem suum, cum quo eodem in tumulo conditus est in ingressu chori majoris ecclesiæ Ruthen. ex parte navis. XLVII I. B. FRANCISCUS I. In pago Ruthenensi floruit ab antiquis b temporibus gens nobilis de Stanno, aut de Stagno, ex qua plurimi prodierunt ecclesiæ Gallicanas i prauules ; in his Petrus archiepiscopus Bituri- censis cardinalis Ostiensis quarto-decimo seculo ; Ped nullus plus splendoris attulit illustrisiimo generi, quam Francsscus noster ob notam vitæ sanctitatem præstantisiimis cpiscopis annumerandus. Natus est Ruthenis an. 1462. in festo Epiphaniæ ex patre Gaspare Ruthenorum senef- callo, & matre Johanna Murolii domina. Doc- toris in decretis lauream consecutus est in aca- demia Papiensi 19. Maii 1488. presbyter est ordinatus 18. Septembris an. 1499. cum esset canonicus Lugdunensis. Electus est cum suo fratre a Ludovico XII. Francorum rege, in sie- ■j natorem Magni Consilii (legrand Conjeil) quod nuper hic sapientissimus princeps instituerat, ob eximias dotes, ac summam in tractandisnego- tiis peritiam & integritatem. Quapropter in variis regni negotiis, eo usits est rex, maxime in legatione ad Julium papam II. Electus est a capitulo Ruthenensi in episcopum die 11. Novembris anno 1501. sed habuit competitorem Carolum de Turnone, quemsus- picamur a papa donatum fuisse hoc episcopatu ; inique enim ferebat summus pontifex electionem in capitulo Ruthenensi a multis annis abrogatam, restitui. At Carolus morte siublatus j est mense Septembri an. 1504. Posteaque Fran- u ciscus electionis sijæ confirmationem obtinuit eodem anno, & inauguratus est ab archiepisco- po Bituricensi, assistentibus episcopis Lucio- nensi & Santonensi. Anno vero 1505. infesto S. Martini die 11. Novembris urbem solemni pompa ingreditur. An. 1510. die 10. Maii quierat festus ob Ascensionem Dominscelebravitmis- sam in ecclesia holpitalis domusAubracensis, ac confirmationem, tonsijramque clericalem contulit, chirographo quo immunitati religiosorum virorum cavebatur dato sacristæ ob absentiam i Petrus de stagno miles subscribit tabulis matrimonialibus Petri Aragomx regis, & Mariæ Mont^-pcffylam domina, an. 1104, Vide tom. VIII. fpicileg. p. 119 izj> ECCLESIA R. domni seu prioris, qui tunc erat AntonhiS d’E— A stain episcopus Engoiism. ex archivo Aubra- censi. Bencsicum erga suam ecclesiam se pro- bavitmam campa nileligneum, lapideum magna ex parte fecit, deditque capitulo castellaniam de Rostis cum onere misiæ quotidie celebrandæ* Instrumentum donationis datum est 28. Maii an. 1529. cui episcopus promittit consensuroS Guillelmum (Guillot) d Estainsuum fratrem, & Gaspardum filium fratris lui, ex tab. eccl. Ruthen. Sub ejus regimine fundatur Cartusianorum _ coenobium Ruthenis ab Helyone de Jaufroy, ® cantore ecclesiæ cathedralis, & præpofito sancti Salvii AlbiensiS, nepote cardinalis Atreba- tensis ; qui etiam fundator fuit monialium sub titulo B. Mariæ Annuntiatæ, ex instituto Jo- bannæ reginæ, in quarum ecclesia juxta altare majus a parte epistolæ legitur inferiptio hæc : Anno a partu —Virgineo M DXXI v. ultima Decembris sancto Silvestro dicata, Franciscus de Stanno episcopus Ruthen. hanc adem orante Gabriele Maria, Deo » Virginique matri sub Annuntiationis titulo conjecravit. Hic Gabriel Maria ibidem se- pultus, erat Jobannæ reginæ a confeflionibus ( & institutor generalis monialium Annuntiata* rum, ut apellatur in epitaphio. Migravit ad cœlum Franciscus die festo omnium Sanctorum an. i 529. cum fama sanctitatis 5 cujus etiam quædam circumferuntur miracula. Sed certiores in eo sanctitatis notæ sunt virtutes eximiæ, quibus tota ejus vita ornata est ; liberalitas in pauperes, misericordiæ visa cera erga infirmos, aflidua custodia gregis fui, amor decoris domu$ Dei, pro celebratione divini officii ea qua decet gravitate ac pietate fervens studium. Jacet in medio presoy teri i ecclesiæ Ruthen. ante gradus altaris, ubi legitur u ejus epitaphium editum inter instrumenta. EjusJ vitam scripsit Johannes-Baptista Beau, e Societate Jesu, editam Claromonti an. 1656. lpsi vi- celegato Avenione pro Georgio de Ambasia an. 1507. Symphonanus Campegius dicavit librum de summis pontificibus in Gallia ortis. Sigillum Francisci de Stanno præsert Virginem Deiparam sedentem in throno, & una manu sceptrum ferentem, altera puerum Jesum. Sub imaginis pedibus sunt stemmata gentilitia domus aEstain » i— XLIX. Georgius. Sepe de hocpræsule disserendi dabitur occa* sio, quippe qui præter cardinalis titulum, tot alios variorum episcopatuum aut ecdesiarum metropolitanarum gestavit ; fuitehim Tolosa- nus, Ruthenensis, Vabrensis, &c. denique Ave- nionensis antistes. Ad ejus vero generiS commendationem sufsiciat dicere, ipsum ab antiquis Armaniaci comitibus originem duxisse *. Cetera vero ad ipsum spectantia enucleatius expendemus in archiepiscopis Avenionensibus. Hic, cmh esset abbas S. Ambrosii BituricensiS, , designatur episcopus Ruthen. an. 1529. a Fran- ciseo I. Francorum rege, vi concordatorum Cum Leone X. & bullis acceptis a Clemente a videnda nota de ejus genere in archiep. Avcaion. coi. S j<. Tomus I, J TH E N E N S I S. Mo VII. instituitur. Anno 1551. die io. Juliicon— • firmat priorem de Alto-podio {Alpuech), ejus—’ que inlittersa appensumest sigillum, in quo apparet leo. Eodem an. die 25. Julii sacramentum recipit i. Paulo de Carretto episcopo Cadurcensi, nomine Henrici II. regiS Navarræ, & Margaritæ reginæ, propter bona temporalia monasterii Bonæ-cumbæ, quam abbatiam pra> * fatus Paulus habebat in commendam. Porro quamvis in sua ecclesia Ruthen. vix fit visus, aut in hac diœcesi, nisipost an. 1544. multum tamen profuit, ob præstantes viros, quorum opera usuS est ad hujuSecclesiæ gubernationem. Præcipua ejus cura fuit, gregem suum intactum a luporum morsibus, hetero- doxorum videlicet Calvinianæ sectæ, conservare ; quod saltem præstitit in urbe episcopali. Idcirco Jesuitas, quorum institutum Romæ exploraverat, hanc in urbem admisit, & scholiS Jtræfecit. Cum amplius non posset officium epi- copale implere hac in ecclesia, libere episcopa- tum dimiiit Jacobo qui sequitur, sibi proxime cognato. L. Jacobus. Episcopus VabrensiS erat JacobuS, quando per resignationemGeorgii Dominatus est, regia scheduia data ultima Januarii 1560. Aureliæ, qua rex facultatem indulget Georgio cardinali episcopatum Ruthenensem abdicandi in gratiam Jacobi de Corneliano nepotiS fui, ut vocat, & præsulis Vabrensis. Posseffionem nanciscitur 1561. aliis 1561.16. Maii in vigilia Pentecostes, Suo sedente collegium Societatis Jesu in urbe orere cœpit. A a regimen animarum & epi- scopale munus acceffit administratio comitatus Ruthenensis, quamei demandatam lepimuS. Animam emisit Ruthenæin domo pontificia 30. .. Augusti 1582. & menfe Septembri humatur in J ecclesia cathedrali LI. FRANCISCUS II. FranciscuS ex cancellario academiæ Tolos. & parlamenti consiliario, patruo Jacobo vivente adlectus successor, post cujus obitum sedij pofleffionem adipisoitur 1582. Eum suisse gubernatorem & administratorem comitatuS Rutbe- nensis, & quatuor apud RuthenoS castellania- rum, probant ejus litteræ, quibus instituit praefectum in castello de Cabrespines ; inhiSenim gallice hos titulos sibi tribuit : Gouverneur, Licu- tenant General, Chefdu Conseil, & Surinten- E dant du Comti de Rodes, & quatre ChasteBenies de Rouergue, Virtutibus pontisice dignis præful- sit, maxime benesicentia erga pauperes, & religionis Catholicæ tuendæ studio adversus novatores. Comitiis regni Blesensibus adsuit 1588. Lapidem primarium ecclesiæ Capucinorum Francopoli, al. Villæ-franCæ in Ruthenis im- posuit. Pro clero provinciæ Ruthenensis ad conventus generales totius regni Lutetiam pro- ficiscens anno 1614. apud Speleum oppidum quatuor leucis tantum ab urbe Ruthena diditum, improviso fato correptus occubuit plus- 2uam sexagenarius 13. Septemb. ejusdem anni, iorpus sepelitur in cathedrali ecclesia secus Ja- cobum patruum a majoris aræ parte, quæ spee * P » j 1}, ECCLESIA R . tat cathedram episcopalem in choro, ubi si- tus est. [• LII. BERNARDINUS. Berftardinus Francisci nepos & coadjutor, eo exstincto cathedram conscendit 1614. Inauguratus fuerat episcopus Nicopolitanus in re- fali abbatia S. Germani Pratensis Lutetiæ, a .conardo de Trappesarchiepiscopo Auxitano, asiistentibus episcopis Baionensi & Rivensi. ln vivis agente patruo dicavit ecclefiam Capuci- norum V illæ-srancæ in Ruthenis, cujus instituti patres admisit in urbe an. 1616. 25. Oct. Comitiorum provinciæ Ruthenæ nomine gravisiimis de rebus ad regem Ludovicum XIII. delegatus fuerat anno I6Io.&ut ei novilsime ad regni moderamina assumto obsequia præstaret : decedit anno 1636. LIII. FRANCISCUSIII. De hoc episcopo qui quartus ex gente Corneliana Ruthenæ cathedræ impositusest, hæc pauca legimus, nimirum quod nominatione Ludovici XIII. regis Ruthenensem episcopatum obtinuerit, quem regebat anno 1645. LIV. CAROLUS. * Amplisiimam nobiliffimamque Noalliorum familiam Lemovicinus pagus a sexcentis minimum annis extulit, quæ per totam deinceps Galliam in militiæ ac ecclesiæ fummis dignita^ tibus refulsit. Ex hac gente prodiit Carofus de Noailles, filius videlicet Henrici comitis d’Ayen Arverniæ superioris gubernatoris, ex Johanna- Germana d*Espagne. Hic clericali militiæ addictus abbas fuit S. Geraldi Aureliae, ac Vale- tæ, &c. tum episcopus S. Flori factus est. lnrer cetera pia opera, cum esset ab anno 1609. prior commendatarius monasterii de Regula diœce-1 sis Vasatensis, illud uniri congregationi sancti Mauri procuravit ; & fundavit conventum fratrum Minorum apud Brivam, die 24. Januarii anno 1629. Traducitur ad ecclefiam Ruthe- nensem anno 1646. Obiit autem apud Ruthenos die 27. Martii an. 1648. LV. H A R D U I N U S. Harduinus nobilis Picto, doctor Sorbonæ, cujus postea provisor fuit, & abbas de Sablon- cellis diœcesis Santon. ob eximias dotes, prudentiam, pietatem, morum castimoniam, electus est anno 1647.inter totpræstantiffimos viros, quos sinu suo semper fovet Gallia, ut Ludovici XIV. regis pueritiam regeret, optimam— j que indolem ad summa quæque proveheret ; quod ut felicius propositis exemplis exsequeretur, scripsit vitam Henrici IV. cognomento Magni, regis avi. Quantum vero profecerit sub sapienti ejus diseiplina tantus dilcipulus, dicat orbis universus, qui eum ut regum maximum etiam juniorem suspexit. Designatus est episco- pus Ruthen. Harduinus die 10. Junii an. 1648. Consecratur die 18. Aprilis an. I6.49.in ecclefia vici de Ruel, in agro Parisiensi, ab Ægi- dio Boutaut Adurensi præsule, postea Ebroi- censi, cooperantibuS Antbymio Dionysio CosTHENENSIS. xjt i hon tunc Dolensi episcopo, deinde Nemauscnfi, ac Rogerio d’Aumont Abrincensi. Accitus est ad regiam urbem die 30. Junii an. 1662. sche- dula regis, qui eo frui liberius cupiebat, ipsum- que in rebus ecclesiasticis consiliorum suorum participem essecit. Erat ordinum regiorum commendator & cancellarius, unusquc ex 4.0. viris academiæ Francicæ. Erit alibi locus iterum de illo loquendi, nimirum in ParisiensibuS archiepiscopis. LVI. Ludo vicUs. Tranflato ad archiepiscopatum Parisiensem l Pcrefixo, rex Christianisiimus designavit episcopum Ludovicum Abely, Paridis honesto loco natum, doctorem theologum facultatis Pa- risiensis, pastorem S. Judoci eadem in urbe, mense Aprili anno 1662. Impositione manuum persicitur in summo apice sacerdotii menfe Septembri anno 1664^0 eodem archiepiscopo Parisiensi, cui adstiterunt episcopi Albiensis & Condomensis. Anno 1666. onus episcopale deponit, seceditque apud presbyteros Congregationis a Misiionibus cognominata-, Parisiis ; quo in otio scripsit compendiose de theologia, sub titulo medulla theologica, de ethica Christiana, ediditque vitam Vincentii a Paula prelbyteri institutoris & primi præpositi generalis Con. gregationis Miflionum. Quievit in Domino die 4. mensis Octobris anno 1691. ætatis suæ anno 88. L V 11. GaBRIEL. Gabrielde Voyer de Paulmy filius Ludovici vicecomitis de Paulmy, & baillivi Turonum, ex Francisca de Larsay, post abdicationem Ludovici Abeiy, nominatione regia vocatur ad cathe* dram Ruthenensem. Ritus solemnis ejus inaugurationis factusest Parisiis inecclefia S. Ludovici Jesuitarum vici S. Antonii die 8. Maiian. r667.abarchiep. Parisiensi, assistentibus episcopis Engolismensi & Aquenss An. 1670. corpus sancti Naamatii confessoris & diaconi sancti Amantii episcopi Ruthenensis, in ejufdem sancti ecclefia sepultum e lapideo loculo eduxit & elevavit, asiistentibus capitulo & parochiarum totius diœcesis rectoribus ad synodum convocatis. A 0.1673. insignem portionem reliquiarum sanctæ Proculæ virginis & martyris Ruthenensis, cui caput amputatum est Ganniaci apud Arvernos, a clero iancti Amantii impetratam, in basilicam sancti Amantii solemniter transtulit die 3. Septembris, qua ejus memoria recolitur. Vitam clausitan. 1684. LV1II.PAULUS-LUDO VICUS-PHILIPPUS. Paukis-Ludovicus-Philippus de Leze de Lu— < signan, licentiatus in theologia faCultatis Parisi abbas sancti Bartholomæi diœcesis Noviomen- sisnominaturepiscopus Ruthenensisan. 1684. Verum ob discordiam inter papam & regem Christianisiimum, consecratur tantum anno 1695. die 15. Novembris in æde sacra Cartusia— : norum Parisiensium. Die scquenti fidem juravit ac promisit. Hio vIgilantiffimus præsul dutn suam diœcesim lustraret an. 1698. invenit in 1J3 ECCLESIAR ecclesia Pancti Stephani Ruthenensis caput sanctae Trojeciæ virginis, in veteri capsa eburnea inclusiim, quod in majorem B. Mariæ ecclefiam transtulit solemni pompa, universo clero de more convocato, comitante incredibili populi frequentia, non sine miraculorum fama ; jbiquc sacrum virginis caput in capfa argentea sumtibus capituli reconditum est, habitis deinde per octo dies concionibus, assiduisque mis- I T H E NE N SIS. 234 sis celebratis in sacello consecrato sanctæ Tro- jcciæ ; cujus festum agitur die 19. Julii. Idem præsul sitncti Amantii prædecessoriS fui, acdiœ- cesis patroni ossa in loco humido collocata per- soiciens, illa in altare majus una cum corpore lancti Eustachii episcopi Ruthenensis & martyris reposuit die 2. Maii 1699. Adhuc præest, utinamqucpræsit, prositque ad multos annos. ALIQUOT RUTHENENSIS ECCLESIÆ PRÆPOSITI. CApitulo Ruthenensi aliquandiu præfuisse præpositos constat, cum iis auctoribus canonicos regulare S.Augustini institutum amplexatos esse, certis habeamus argumentis.Sed non diu dignitatem hanc perseverasse censemus ; quippe tot in chartis quas evolvimus, pauci nobis occurrerunt præpositi, & duntaxat quinque, qui per annos centum, scilicet ab anno 1099. ad 1199. primatum in collegio canonicorum obtinuerunt. Hos enumeramus eo ordine temporum quo in tabulis signantur. I.Petrus pnepositus Ruthenensis ad quem epis— ( tola Urbani II. data anno 1099. ex qua liquet illum cum concanonicis amplexum esse vitam regularem. Vide Baluz. tom. 2. misoellan. II. Guillelmus archidiaconus & Guillelmus præpositus Ruthenensis, assensum præbent donationi Ademari episcopi factæ ecclesiæ B. Mariæ, quæ fundata erat in vico de Terundo. III. Raimundus præpositus ecclesiæ Ruthen. sedente Petro episcopo Ruthenen. anno circiter 1164. tempore nimirum Ademari primi Bonæ- vallensis abbatis, in charta Silvanesii, cujus tunc abbas erat Guiraldus. IV. Aimericus præpositus Ruthen. & Beren— : garius archidiaconus consentiunt anno 1165.’ mense Martio cesiioni ecclesiæ de Padillac, in gratiam abbatis Cancellatæ, factæ A Petro episcopo. Iidem Aimericus prapositus & Be- rengarius archidiaconus consensum præbent donationi cuidam sactæ Silvanesiensi monasterio, an. 1164. Vide in Pontio Ruthenensi episcopo. V. Wlllelmiis archidiaconus Ruthenensis, & Ugo præpositus testeS memorantur in charta Bonæ-cumbæ an. 1199. Anno 1215. Petrus episcopus & capitulum approbante Romano cardinali apostolicæ sedis legato, decretum de vira communi & regulari abjicienda condiderunt, dignitatemque præpositi sustulerunt ; quo tempore creati sunt qua- tuor archidiaconi jam a nobis enumerati. ABBATIÆ DIŒCESIS RUTHENENSIS. ANtequam de abbatiis quæ adhuc stant lo-1 quamur, commemorandæ lunt quæ jam dudum a pristino statu defecerunt. In his primum nobiS occurrit abbatia S. Amantii episcopi, in burgo Ruthenensi, ordinis S. Benedicti. Ejus meminit Bercarius in histor. brevi episeo- porum Virdun. ubi loquens de Magdelveo* episcopo e vivis sublato an. 776. ait : Res etiam qua sunt in Aquitania antiquitus isti ecclesta subjecta, id est abbatia sancti Amantii in Rodenia feta, & Mademi acum, & Paliniacum frequenter visttabat. Hugo Flavin. hæc eadem habet.Fuerunt autem, inquit, res ista abbatia sancti Amantii in Rothena urbe cum appenditiis, stsous etiam regius Maderniacus, & alius Puliniacus nomine, donata S. Petri & S. Vitoni servitorum ustbus, ipj.us B. Amantii largitione… Hanc abbatiam Berengarius Virdun. episcopus dedit monasterio S. Vitoni. Postea vero graflante fame an. 1028. Richardus abbas S. Vitoni accepit finiam non parvam a comite Rutenenst, concessa loco vadii abbatia S. Amantii, qua erat juris ecclesta S. Petri, quam omnino pauperibus partitus est. Verum comes data pecunia & abbatiam fibi usurpavit cum redditibus & fundis, & ut asserunt habitatores Ruthena urbis, antequam pecunia recepta fuisset ex ejusdem abbatia fundis, ipse morte praventus est, & fic abbatia a successoribus ejus retenta est, quamquam ab inhabitantibus non tota S. Amantii abbatia, qua latissima est, p°(selsu » lt enormis, juris ecclesta Ftrdum esse dicatur, fed pars quadam, videlicet abbatia S. Marii de ’Utra…..bra, ut moderni testantur etiam nunc. Ita Hugo Flaviniae, bibliot. Labbei. tom. 1. p. 183. Anno 1079. Pontius Ruthenensis episc opus sub jecit monasterium S. Amantii, S. Victoris Massiliensis abbati. Vide in instrumentis chartam II. An. vero 1090. datur Rodulso ab. 1 bati. Pauci sancti Amantii abbates occurrunt I. Deus-dedit abbas Ruthen. nomine Roberti comitis Arvern. & Petri Berengarii tunc Ruthenensis episcopi, &c. dedit abbatiam Va- brensem in manu & dispositione D. Hugonis Cluniae, abbatis an. 1062. n. idus Novembris. Ex chronico Moisiiac. inter probat, histor. domus Arv. Baluzii. < II. Richardus abbas Ruthenensis anno 1212. cujus sit mentio in Jacobo abbate S. Eucharii Trevirensis, haud dubie abbas erat S. Amantii ; quis enim alius abbas Ruthenensis poterat notus esse Treviris, præter abbatem S. Amantii, quem vidimus sobjectum fuisse monasterio Piij >>f ECCLESIA Rl S. Vitoni intra fines TrevirensiS metropolis posito. In actis visitationis diœcesis Ruthenensis, factæ a Simone archiepiscopo Bituric. an. 1286. mentio sit-prioris S. Amantii burgi RuthenensiS, tunc enimhæc abbatia mutata erat in prioratum. Abbatiam sancti Petri olim Ruthenis fuisse probant documenta nonnulla quæ de ipsius abbatibus fidem faciunt. Bertrandus de Lan- cor abbas S.Petri Ruthen. anno 1400. commemoratur in libro hominiorum regiorum Car- casson. Raimundus abbas Ruthenensis monas terii omnia sua jura in monasterium monia lium S. Petri de la Sahvetat&KzceIvi Albiensis dimisit B. episcopo Albiensi x. ral. Decemb. an. MCCLXxvm. Raimundus non erat abbas S. Amantii, cum apud S. Amantium tunc tantum prior esset, non abbas ; unde consequens videtur hunc abbatem S. Petro Ruthenensi præ- fuisse. At de hoc monasterio plura non occurrunt. Vabrense cœnobium ordinis S. Benedicti, olim diœcesiS Ruthenensis, fuit celeberrimum, sed cum in sedem episcopalem fuerit mutatum, de eo alibi dicturi Zumus. Nunc agendum de abbatiis adhuc indiœcesi Ruthenensi exstanti— < bus quæ sunt. Conchæ ord. S. Benedicti. S. Saturnini semin. in urbe, ord. S. Bened. B. M. de Arpajone fem.ord. S. Bened. Bonæ-cumbæ, ord. Cisterc. Bonæ-vallis, ord. Cisterc. Loci-Dei, ord. Cisterc. Belli-loci, ord. Cisterc. C o N c h A. HUjus monasterii exordia, si ejus chronico fas est credere, referenda sunt saltem ad annum 371. quo mille monachi ab idolo-1 nim cultoribus, velpotiusab GothisArianisinterfecti dicuntur. Tunc ex eodem chronico destructum est monasterium ; sed ChlodoveuS Magnus pergens adversuS Alaricum Gothorum regem, illud restauravit & munivit ; posteaque sub regula S. Benedicti coepit florere. Iterum tamen evertitur anno circiter 750. in Saracenorum incursione, qui & monachos occiderunt, & chartas omnes abstulerunt, aut conlumse- runt flammis. Iteram vero e ruinis excitatur a Pipino rege, qui accersivit Dadonem miræ sanctitatis virum. Hic monachorum congregationem apud Conchas instituit, quibus ex æra-1 rio regio necessaria suppeditabantur. Carolus Magnus multis donis & privilegiis Conchas ditavit, uti Ludovicus Pius, & Pipinus Aquita- niæ rex, qui fundavit Figiacense monasterium, illudque subdidit * Conchensi. In recensione monasteriorum facta Aqui$-grani an. 817. sub Ludovico Imperatore, Conquense, al. Con- chense comprehenditur, inter Aquitaniæ monasteria, quæ nec dona nec militiam, sed ora* tiones debent. Vide Mabillonium tom. 2. annalium. De eodem monasterio quod exstitisse * tigiacenscs qui st dicunt fundatos a >ipiuo feriora, negant <• CoaaxcnGbus ab exordio faistt subjcftot. THENENSIS. 11 « tempore regum Merovingiorum putat Cointius » fuse disserit ipse tom. 7. annat Numeratur autem ab Astronomo inter viginti-sex monasteria, quæ LudovicuS Pius aut restauravit, aut a fundamentis ædificavit. Tempore Carali Calvi filii Ludovici corpus S. Fidis eo suitdelatum ; cujus nomen huic cœnobio quandoque accommodatum. Omittimus longam seriem donationum Conchis factarum, quæ potisiimum leguntur in codice infcripto : Liber mirabilis. In laudato Conchensi chronico, multa deprehendi mus minime cena. Unicum notamus nic spectans ad originem initiumque Conchen- sis cœnobii, quod legitur a IV. seculo conditum, deinde restauratum a Pipino, &c. At ex diplomate Ludovici Augusti, facile colligitur non restauratum pauso ante hunc Imperatorem, sed de novo conditum fuisse, ut patebit legenti illud diploma. IN nomine Domini Dei, & Salvatoris no- stri Jesu Christi, Ludovicus divina ordinante providentia imperator augussus, multis fidelium nossronm, & pracipue iis qui in occiduas partes sunt conssituti. Nosse credimus, qualiter vir religiosus Dado quondam nomine, qui nofiris temporibus, religione & sanctitate divsna fibi adminiculante gratia emtcuit : dum quietem adpe- teret, & vacando videre vellet quam suavis efi dominus ! quoddam locellum in pago Ruthe- nico super rivulum Dordunum *, cujus vocabulum efi Conchas, invenit huic negotio aptum. Su<> in loco nonnulli Chrifiiani, propter metum Saracenorum, qui illam terram pene totam de- vassarunt, & in heremum redigerunt, dudum confugientes, permodicum confinxerunt oratorium. Ipje adsumpto labore, propriis manibus eundem locum juxta vires mundare, atque fiirpare curavit, & ut aptus ejus quieti foret operam dedit. Sed non post multos dies vir religiosus Medraldus nomine eundem locum fimul cum memorato Dado- ne ad habitandum elegit : & quum famam bona opinionis vera religio illorum apud convicinos spar- jerat, nonnulli proponentesseculum, quietam ni.. hilominuSfquam ipfi degebant, appetere vitam conati sunt, & eorum religiofis exemplis imitatores fieri cupientes, eonm se magisseriosubdidere. At dum paulatim ipsa congregatio cresceret, ecclefiam ibidem in honore Domini & Salvatoris nofirijesu Chrisst confinxerunt, ut & Dado juxta divinitus fibi conlatum defiderium, remotiorem adhuc locum qui dicitur Grandevabrum, ficut & fecit, peteret » & ut Medraldus abba fieret, & ut ipsa con. gregatio regularis, juxta quod eis facultas & im tellectus a Domino tribuebatur, extfieret, communi voluntate actum efi. His vero ita patratis, contigit eandem congregationem in nofira propria speciali desensiont atque tuitione devenire : nam nos, ut penitus sub regula sancti Benedicti Domino militarent, & per bonorum monachorum consultum, & pernossram creberrime admonitionem, seu etiam eundem locum sedule frequentando, efficere, Domino opitulante, ssuduimus, & ad proprias eorum necessitates fulciendas de rebus nof- tris quiddam ibidem delegavimus. Ecclefiam videlicet de Cermangis > ecclefiam qua nominatur ij7 ECCLESIA RU’ Campus-hiacus, & ecclestam S. Chrifiophori in A Montiniaco tonstructam communi integritate earum j stmili modo & ecclestam de Garanga cum curte de Gammaleria, iterum alteram ecclestam ad portum Acri, sub honore S. Saturnini conjlruc- tam cum omnibus appendit iis earum, nec non st- militer contulimus ibidem ecclestam S. Salvatoris in Cicerniaco, & alias duas ecclestas i unam in Burnacello, & alteram in Rucenniaco, cum omnibus adjacentiis earum altam quoque ecclestam in Ruhilta, cum omni integritate sua, a quo quidem tenore & Selvaniacum, & omnia qua ibidem delegata sunt, per nostram auctoritatem sub immu— jj nitatis tuitionepleniter conststere fecimus : ut videlicet omni tempore memoratum monasterium cum eadem congregatione, & cum pradicto loco qui vocatur Grandevabrum, in quo memoratus Dado optatam stbi quietem tenuit, & vivendi finem fecit, cum omnibus rebus stbi juste pertinentibus, five qua in prafenti tempore possidet, stve quain antea Dominus ibidem augeri voluerit, cum his omnibus pradictus locus qui dicitur Concha sub speciali nostra videlicet *, & filicrum, velsucccsu jorum, Deo annuente, tempora inviolabiliter con- ststat.’Ut eadem congregatio quiete femper imperiali & regali defenstone tuta, abjque cujustibet (2 impedimento proposttum suum, Deo opem ferente, indefesse valeat obfervare i & pro nobis, vel pro communi imperii nostri stabilitate Dominum exorare. Hac vero auctoritas, ut ab omnibus nostra esse credatur, manus nostra stgnaculis subter eam roborare, & de annulo nostrcstgillare fecimus. Signum Ludoviei fereni/Jimi Imperatoris. Durandus diaconus ad vicem Helizachar. Data sexto idus Aprilis anno fexto, Christo propitio, imperii domni Ludoviei excellentijfimiaugusti, indictione XII. Actum Aquis-grani’palatio regio, in Dei nomine feliciter. Amen. Ex hoc diplomate monachos Conchenses vi— D des regulæ sancti Benedicti ab exordio adstric- tos, cujus jugum extremis temporibus excusserunt ut fierent canonici seculares, uti dicemus infra. Situs loci hujus ita describitur in quibusdam chartis : in pago Ruthenico, in vicaria Forracenst, super alveum Dordonis * ubi S. Vincentius (martyr Aginnensis) & S. Fides requiescunt. Ex tabulis celeberrimi hujus monasterii, quod nunc est ecclesia collegiata, & ex multis aliis instrumentis catalogum abbatum descripsimus a tempore Dadonis aut primi fundatoris aut £ restauratoris. ABBATUM CATALOGUS. I. Dado vir religiosijs, sanctitate conspicuus, propriis manibus locum dictum Conchas mundavit, stirpavitque, ut ibi contemplationi vacaret. Sed ad eum accesiit Madraldus, & post ipsum plurimi, quos odor & fama sanctitatis ittraxerat ; utque paulatim congregatio crevit, ecclesiam ibidem in honore Domini & Salvatoris nostri Jesu Christi construxerunt. Tunc Dado quietis & solitudinis studiosiflimus remotiorem locum, qui dicitur Grandevabrum, petiit, designato prius Medraldo, qui ut abbas nascenti congregationi præesset. II. Medraldus ab imperatore Ludovico Pio [•HENENSIS. 138 privilegium obtinuit, quod jam præmisimuS. Acquisivitabbas idem a Leutardo Casu Domi- nicale in valle 7"ernis, cum appenditiis Roccam- Priscio, mense Februario an. 20. regnante Ludovico rege Aquitanorum. III. Argosredus, ah Geofredus, de quo nihil aliud invenimus, nisi tantum quod post ipsum * nominatur in præceptis regalibus, ait chronographus Conchenlis. IV. Anastasiusab imperatore Ludovico petiit utsibi liceret commutationem quamdam facere cum Bertrando— Vasso-Dominico, qui quasidam res ecclesiæ Laudunensis in beneficium tenebat, politas in pago Arvernensi juxta cellulam sancti Salvatoris, in loco qui dicitur Molini-Pisc cini. Annuit petitioni imperator, designavitque missum venerabilem virum Stabilem episcopum, ut saciendæ commutationi præesset. Facta efi charta concambaria ista mensu Decembri anno x. regni Lodoici gloriostssimi regis. Stabilis indignus episcopus, jubente domino Lodoico imperatorestgna- vit. Integra charta exstat in appendiqe veterum auctorum post notas Stephani Baluzii ad capitularia. Viae Cointium ad annum 823. num. 54. & 55. Nonnullis etiam aliis possesiionibus siium monasterium ditavit Anastasius. V. Helias venerabilis abbas Conchensis, cui, ut ait chronicon, Pipinus filius Ludoviei multa largitus est beneficia, maxime Figiacensem locum cum omni integritate sua eidem attribuens possidendum. Hæc pugnant contra privilegium Pipi- ni, quo Figiaco coenobium Conchense tanquam membrum siio capiti unitur & subjicitur ; ideo- que Conchenses illud adulterinum putant, con- tenduntquc Figiacum a Pipino rege Aquitaniae p fundatum fuisse, ut perpetuo sub abbatis Con- chensis jure permaneret ; ideoque illud voluit c> appellari Novas Conchas. V1.Blandinus abbas notus ex historia de tranS. latione corporis S. Vincentii martyris Cæsiir* augustani, quæ facta est per Hildebertum & Audaldum Conchenses monachos, an. circiter 855. De his legendus Aimoinus Pratensis monachus. Vide Mabill. sec. Iv. Bened. part. I.j>. 645. VII. Guimbertus. Hunc abbatem post He- liam collocavit chronographus Conchensis : st- militer, ait, in eodem continetur regalipracepto Guimbertum abbatem Conchenst monasterio pra- suissi1e’apud Montiniacum totum fere territorium acquirere procuravit per concambium. Hæc ille. Hic Guimbertus sive Girbertus anno 4. regnante Carolo-magno*rege acquisivit villam de Verneducio cum ecclesia ibidem constructa £ in honore S. Cypriani & S. Johannis, & aliam o. ecclesiam quæ est in honore S. Amandi. VIII. Bego I. si.icccsiit Guimberto > ut cons- rat ex auctore sapius laudato, cujus hæc siint verba : Perrecolendus Bego, auctore domno abbate, memorato coenobio pr.esuit, qui ab ipfo Carolo Augusto plura loca, plurimaque donativa cum fua praceptionis auctoritate obtinuiVi inter qua ’ocum prafatum qui dicitur Figiacus quem ipst Augusto abhinc Novas Conchas vocari placuit, db Carolus Calvus imperator concestit Figiacum, hoc est con- irmavit donationem factam, itcrumquc dccrcVit ut tdrv* C* » - ia appellaretur. 23, ECCLESIA R cum suis pertinentiis integerrime per auctoritatis, sua praceptionem possedit. IX. Frotarius sedebat anno circiter 888. cui duos mansos dederunt Sigaldus& uxor ejus A i- ga, anno 1. regnante Otone, hoc est Odone. Hic emendamus chronicon præpostcre pra ponentem Ayraldum Frotario. X. Ayraldus, de quo hæc in chronico leguntur ; Sequente viro tempore i Carolo minore * Lu- dovici stiio in regnum Francorum sublimato : ab urbe Aginnenst fe rtim sublatum est corpus glorio- stssima virginis & martyris Fidis, & ad illud Con- chenfe coenobium tranjlatum, ubi digne & prope altare Salvatoris Domini est reportatum i quibus ferme temporibus domnus Ayraldus reverendus abbas Conchensis monasterii gubernator extitit > qui in vicaria Cerviacensi terras, vineasque multas, & multa alia bona ad utilitatem coenobii emerestuduit. Hactenus chronicon. Anno tertio regnante Carolo rege, Avierna cum filiis sijis Bernardo, & Aymone dedit in pago Ru- thenico, Ayraldo abbati unum mansiim in vicaria Dunense, in villa Carandago situm, cum omnibus pertinentiis. XI. Kodulphus mansos duos in pago Ruthe- nico a quodam Sigoino acquisivit in loco qui vocatur Redunda, cum omnibus pertinentiis ad sacrificium, vel ad luminaria consignanda * a capite Quadragesimæ, ad finem octavarum Pal- chæ. Actum anno 16. regnante Carolo rege. Item anno 1. Rodulphi regis Bernardus dedit eidem abbati ecclesiam cujus vocabulum Sanciacus, fundatam in honore stincta ; Ma- riæ in pago Arvernico, in ministerio Cartla- dense. Item in eodem pago in vicaria Arpajo- nense villam quæ vocatur Judiciosa, & multa alia quæ ibi poflidebat prædictus Bernardus. XII. Fredolo filius Senegundis piilsitr.æ fe- minæ, quæ curtem de Leviniago cum casa dominicaria, & cum ecclesia fundata in honore Dei, & simcti Adriani, cum omnibus pertinentiis, tam pro anima sua, quam pro ipsius Fredolo- nis filii siii, & genitoris fui Warmarii, genitricis- que Foleradanæ, filiorumque sijorum Stephani, Adalgarii, & Jorii salute conceffit. Charta donationis data fuit an. 26. regnante Carolo rege. XIII. Geraldus de quo næc in chronico leguntur : Sub eoque tempore Guillelmus dux Aquitanorum Cluniacense sundavit coenobium. Ejufe dem etiam ducis tempore domnus Geraldus vir egregia sunctitatis & nobilitatis claruit. Geraldus anno circiter 917. erat simul abbas Figia- censis. Sed cum aiperrimum & arctisiimum Concharum litum aversaretur, allectus amœnisii- mo Figiacensium loco, ibi fixit sedem, & Conchas per priorem nomine Hugonem regere statuit. Hoc indigne f rentes Concheisses, hur.c Hugonem virum utique pium & abstinentiæ sin- gularis, sibi abbatem elegerunt. VideMabill. ad an. 917. n. 15. Itaque noc loco debet commemorari. XIV. johannes clarissimus abbas, insit auctor Conchensis, de quo legimus in chartis monasterii, villam qua dicitur Pidilhas, nonnullas terras & posseJlones acquistvisse. Et utfertrr magnam crucem Salvatoris Domini jieri jussit. T H E N ENSIS. 240 Floruit autem tempore Rodulphi regis. XV. Stephanus vir egregiasunctitatis, Con- chensts coenobii regimensujcepit, qui de abbatia, auctore Deo, epijcopatum Arvernorum promeruit. Hic denique ecclestam de Rostaco cum suis pertinentiis, & plures alias villas in pago Arvernico beata Fidi concessit s atque ejusdem gloriofia virginis & martyris (tranllationis) utfertur, auctor extitit. Ubi qucque partem ipstus capitis venerabiliter reposuit ■> muitaquealia beneficia, ut legitur, menasttriosuo contulit. De hoc Stephano vide in episcopis Arvern. Ejus donationem pro monasterio Coqchensiexhibet charta XII. XVI. Domnus Bego 11. abbas, fimili modo suctus episcopus Arvtrnenstssuccedens, in chartis & donarii, monasteriipost eumdem nomine tenus invenitur, inquit chronographus. De hoc abbate & de Stephano ejus antecessere multa collegit Baluzius, inhistoriæ domus Arvern. inl- trumentis. XVII. Hugo. Post quos, pergit auctor noster, domnus ac fauctissimus Hugo abbas Concharum gloriole rexit : de quo multa bona majores no- stri testantur, tam in aquirendis honoribus, quam etiam in sunctitatis religionis clarisoperibus.Fixc ille. Stephanus episcopus *, Bego & Hugo abbas, & cuncta congregatio Conchensis mansum nuncupatum de Casmaro, cum Rigaldo & uxore sua pro mansij de Vedruna concambiave- runt anno 7. regnante Lothario rege. Anno sequenti loco sacro Conchensi, ubi S. FideS & sanctus Vincentius tumulati confifiunt, ubi etiam Stephanus episcopus, & Hugo abbas præ- esse videntur, Humbertus pro anima Havanæ uxoris suæ dedit in Nigrinio quatuor mansos. Anno tandem 10.ejusdem Lotharii regis, Hugo abbas mansum de Beceira cum monte Caprerio & rivo Pedroso acquisivit, item duos alios man- sos cum omnibus pertinentiis in Galiaco. XVIII. Arnaldus, Jub Hugonis tempore legitur extitisse, qui in vicaria Gerrnacenss villam qua dicitur Liciongas comperitur emisse. Arnaldus præterea Adraldo abbati, & ipfius monachis in concatr.bium dedit alodium de Monte- Lobono cum pertinentiis suis, pro quo recepit alodem de Alreriaco, & alodem de Picanolo. Actum menseFebruario regnante Roberto rege. XIX. Girbertus abbas a Gausoerto levita medium manium in pago Ruthenico acquisivit in vicaria Duncnse, m villa qux vocatur Alta- betia mense Augusto, regnante Roberto ; cujus etiam tempore acquisivit mansum de Brog- mo, & in monte Pascentio alium mansum mense Julio../// ecclestabeata Fidis plurimum thez, auri- suvit, ait chronographus, ^ Hierojolymam abiens illic Dei ordinatione vitam stniens nonnulla ornamenta suo monasterio retranjmistt. XX. Cui successit abbas Nepos, ut dicitur, qui allodium Dunenfe & aliasugia cum pluribus aliis territcriis legitur acquisssse. XXI. Adalgcrius*successit, primus decanus, a Scilicet Arvernensts, qui jam episcopatum abdicarat, cum Bego ejus locjm tunc acccpilsct > cujus succcstor in scdc Con- chensi fuerat Hugo. h hx chronico Hjcacenst tom. x. Miscdlan. B ? Juz. Adalgerius ex Salinario ( al. SiUwto.) t igiacenh, abbatia Concbenst, non minimo datoprcho potitur, blcc ea contentus, etiam Figcacen- qui R41 ECCLESIA R qui litet pro adipisuendo Narbonenfcm episcopa— l tum, illa detraxisset, aliqua tamen bona lucratus efi ad honorem sui monasterii. suus in tejla- mentis dignofcitur. Anno 1024. recensiitur in charta Stephani episcopi Agathensis de consecratione ecdesiæ S. Fidis in villa Palatio. X X11. Odolricus I. dictus de Mala-villa Con- chensem abbatiam tenuit. Nobilium ac vicino* Tum consuetudines, quas in monafierio exigebant, prout potuit, funditus extraxit ; ex chronico. XXIII. Lautardus abbas de Vincella, qui quia parum advixit, non multa adeptus efi- quemdam nepotem suum monachum fecit, qui pofi mortem avunculi sui iterum fe subtrahens ♦ j Figiacensem locum pcrstmoniam invasu » & ita sllum subtraxit. Verum postea apofiolica fedis auctoritate Conchas rediit, ibique pcenitens, &c. Quæ sequuntur in chronico sensii carent. Ex chron. Figeac. loco laudato ; Lautardus electus abbas Figeacensis in locum Adalgerii, etiam per triennium Conchensem tenuit regnante Henrico, ubi quoque mortuus habuit sepulturam. XXIV. Villelmus in tttramque abbatiam irrepsit simoniæ crimine, ob quod ab utriusque regimine ac posscsiione repulsos est. XXV. Airardo Figiacenfe auctoritate aposto— C lica subditi sunt Conchenfes i verum ipsum a fe projecerunt inobedientes monachi, qui oblatum fibi Hugonem abbatem Cluniacensem, quem tenjes ambabus manibus acceperant > refpuerunto Hic definit chronicon FigeaCense. Obfervan- dumelt contentionem inter Conchenfes & Fi- geacenses, qui tunc a suo quique abbate regebantur, delatam fiiifle ad concilium Claro- montanum an. io<k. a quo definitum, ut mortuo uno ex duobus illis abbatibus, qui foret su- perftes utramque regeret abbatiam. Sed Airardo qui abbas erae Figeacensis, ac supervixit, Conchenfes obedire noluerunt. Bullam Grego— E tii VII. de hac controversia hoc loco exhibens dam censuimus. Gregorius papa VII. abbatiam Figeacensem ita unit cum Conchensi, uc unus deinceps effer utriusque tnonafterii pater & abbas. GRegorius episcopus fervas fervorum Dei, di- Icitis in chrifio fratribus in Conchensi, <7 Figiacensi monafierio habitantibus, falutem & apofiolicam benedictionem. In discufione negotii vefiri diu multumque laborant esy intelleximus Figiacensem locum fubeffe debere monafierio Cok— I chensi, & coharcre fibi ficut capiti membrum, fecundum difpofitioncm eorum, qui eadem loca con- firuxcrunt. Verum quia uterque abbas auctoritate & pracepto apostolica fedis ordinationem fu fcepit, paci & concordia utrinque providentes, adjudicavimus, ut ambo loca illa his rite ordinatis regantur abbatibus, eo videlicet patio ut fi Stephanus abbas Conchcnfis prius obierit, Atyraldus Figea- censis fibi fuccedat, & tam ipfe, quam monachi Figiacenfes, caput fuum Conchenfe monaflerium deinceps recognojcant, & ficut uni abbati fubdendi som dato pretio comparavit. Sed crurc fracto per pedis lapsom, Conchas rediit pudore sustusus. Tomus Z. UTHENENS1S. . sunt ■, ita uni professionem monafierio i Videlicet Conchenfe faciant, ^uod fe Figiacenfes prius de* eesserit : nihilominus adjudicavimus Figealensem ecclesiam Conchenfe monafierio da perpetuum unirii atque fopita omni lite & controverfea, uni dumtaxat abbati, videlicet Conchenfe per omnia subdit fetque hoc perpetua fiabilitate firmum & inconvulsum, ut eo defuncto, videlicet qui nunc efi Figiacenfes, Conchenfes abbas a communi congregatione eligatur, & utrique loco prafet fecundum regulam B. Benedicti. Admonemus itaque, & apof- tolica auctoritate interdicimus » ut contra hujus definitionis tenorem— nullus agat, feu in aliquo

contraire prafumat, &suutsulubriter ac discnli provisum efi, permanere permittat. Si vero alia quis, quod non sueramus, definitioni nofira contraire tentavectt, feabbas vel episcopus efi, proprii ordinis periculo subjacebit. Si veto monachus laicujve fuerit, abjique dubio excommunicabituri Datum Roma feptimo idus fanuarii anno undecimo pontificatus domni papa Gregorii septimi, anno videlicet Dominica incarnationis MLxxxiv. indictione septima. Quæ sequuntur aliunde quam ex chronico Fi- gcacensi desumta sunt ; videlicet ex antiquis Concharum monumentis ; unde non mirumj si minime ctim lis quæ illud chroniam suppeditavit, iri chronologia conveniant » XXVI. Odclricus II. Henrico rege magnifico Francorum, virtute ac moribus decoratus electus suit. Sedebat autem anno circiter 1035. quo Carfendis comit ista pofi obitum Bernardi Andufea pnncipii virifuissancti Salvatoris & sancta Fidei Conchenfes monafieriofeto ad ripam Dordoniafiuvil donat, cedit que villam pagi Agathensis vocabulo Variacum pro anima genitoris sui Willel-* mi necnon pro anima feniorissui Bernardi ( Andusiæ principis) &c. Pro qua cessione Odolri^ cus abbas & monachi S. Fidis DC. stolidos dederunt. Actum menfe Aug.feria III. regnante Ehen- rico rege. Nide inter instrumenta chartam XI11.

quæ litteras donationis Garsendis exhibet.Quod autem id vix potuerit contingere ante hunc an. 1035. probat Mabillonius ( ad an. 1035.11. 60.) quia Bcrnardusde Andusia adhuc in vivis erat an. 1034. quo Stephanus Agathensis præsiil ec- clesiam de Palas in honorem Dei, & B. Mariæ, sanctæque Fidis….. dedicavit cum confelio & voluntate domini principis Bernardi de Andufea t & Gersendis comitissa ejus uxoris. Hugo Rutheh. comes & mater ejus Ricardis, dant ecclesiam Tribonum, al. Tribonium, sitam in pago R lithenico stiper fluvium Avarionis, S.Fidi, &c. ad locum cui vocabulum Conquas, ubi vene-< rabilis vir Odolricus abba præesse videtur anno 1051. luna xxIx. x.cal. Feor. Postea Robertus Ruthenensis comes, cum matre sua Philippia an. incarnat. 1059. al. 1058. dat S— Salvatori & beatæ Fidi gloriosæ virgini de Conchis, » ^/ Oded.. : ricus abba praesse videtur,’ecclesiam quatuor mansorum fundo præditam in comitatu Arver- nico, &c. Subscribit Robertus abbas Cafæ-Dei. Idem Odolricus quædaffl cedit Brantosinensi- bus an. Io62.Videin Petro Berengarii episcopo Ruthenensi. Tempore Odolrici Theobaldus Campaniæ comes, Odonis comitis filius, Co* i43 ECCLESIA RD lumbarieIssem* ecclesiam in pago Briegio con— / tulit Conchensibus, quam donationem misso calice argenteo, & postea oblato scypho aureo, Ssc connrmavit. At mutata mente hanc eam- em ecclesiam dedit vicinis Relbacensibus, non sine suspicione simoniæ. lnde graviflimæ lites inter utrumque monasterium, quibus nonnisi post multos annos finis est impositus. Nam siæ- p’us agitata est hæc quæstio in conciliis, & ante archiepiscopum Lugdunensem S. sedis legatum. Mortuo autem Theobaldo comite, Henricus ejus filius Jerosolymam profecturus Adelæ con- jugi, Willelmi regis Anglorum siliæpræcepit, ut tam diutinæ controversiæ advocatis partibus finem imponeret. Indicto igitur tenipore, Res-1 bacenses per siium abbatem, & Conchenses per Arnaldum monachum, ante comitissam convenere, præsentibus Waltero Meldensi, & Milone Trecensi episcopo, ac Arnulfo abbate Latiniacensi. Re itaque attente considerata, ecclesia Columbariensis, quæ uti Conchensis S. Fidem patronam habet, lpsi est adjudicata, & adhuc ab ea pendet. Quo tempore id factum sit infra dicemus. Odolricus idem bastlicam ex maxima parte consummavit. Corpus beata Fidis de vetiri eccle- sta in novam bajilscam transtulit, ac etiam monasterium in ea forma, in qua est, ad honorem 1 Dei & beata Fidis fecisse creditur tempore Henrici Francorum regis. Enumerari autem vixpotestquot pradia, quot ecclestas, manfos, honores, sua diligentia & industria monasterio comparaverit. Imo vero siub ejusdem potestate Bego de Cal- monte Figiacense monasterium insigni privilegio restituit ; ex quo certo colligi potest tempus quo fundatum suit Figiacum, eaque intentione a Pipino Aquitaniæ rege dotatum fuss- se, ut esset membrum a Conchis dependens. Vide chartam XI. inter instrumenta. XXV11. Stephanus, cujusstudio disciplina in Conchenst monasterio perfecta exstitit, anno. Domini 1078. venit in partes Gothiæ, & coram Raimundo Ruthenensium comite, & Biter- rensium vicecomitissa Hermengardi, de malis usibus& consiietudinibusquas Bermundus Aga- thensis requirebat in honore S. Salvatori & S. Fidis, qui vocatur Palatium, litem movit. Multis utrinque habitis placitis, in concordiam ve- nire nullatenus potuerunt. Tunc in judicium Madfredi Biterrensis episcopi, & Frotardi abbatis sitncti Pontii, & Guitardi Lupi, aliorumque nobilium sirnt adducti. At sententiam ab eis latam insijper habuit BermundtiS ; qua re cognita, Ruthen. comes cuncta ei abstulit, quæ in lupradicto honore habebat, mansiones illius destruxit, & de omni honore abbati potestatem dedit. Paulo post Petrus Bermundi filius, injustitiam patris recognoscens, consilio comitis & comitissæ, id omne dimisit, quod pater siius injuste tenuerat, confecto dimiffionis instrumento v. cal. Julii, regnante Philippo rege Francorum. Huic abbati Hugo vicecomes ecclesiam de Salars consecratam in honore sitncti Martini dedit, & qainque mansos in Fronti- mes, regnante Philippo rege. Anno 1083. recepit ad alodium ecclesiam sancti Johannis de THENENSIS. 244 Monteils. Wido comes de Saltio, consilio R*. episcopi Lingonenlium, dedit eidem abbati ad alodium, locum qui dicitur Cavat.i, & locum qui dicitur Goies anno 1086. mense Julio, indictione IX. Item Stephanus filius Robcrti de Castello, dedit mediam partem ecdesiæ S. Saturnini v. idus Febr. fer. v. I |iil’ppo Francorum rege regnante. Multa denique passus est Stephanus, contra Figiaceisses jus suum tuendo ; de qua contentione cognovit summus pontifex Gregorius VII. eaque diu multumque disi.ussa, sententiam tulit in gratiam Conchensium. Judicium papæ per antecessum edidimus siipra in Lautardo. XX V111.Bego venerabilis, ex chronico, dignus Stephani luccessor, claustrum construxit > reliquias in auro poluit, textus evangeliorum fieri curavit & acquisivit villam & territorium de Paflioneto a Roliagno, ea lege ut unus pauper quotidie pasceretur inmonalterio, additis pluribus aliis conditionibus. Facta est charta re* fnante Philippo rege. Jam abbas erat 1099. quo ulco Barcinon, episcopus dedit ei ecclesiam de Castro. Anno 1100. Virgilius & Raimundus ejus frater quamdam sitncti Martini ecclesiam sianctæ Fidi & Begoni abbati, necnon monachis Conchensibus dederunt. Bego de Calmonte & uxor ejus Florentia largiti lunt his temporibus eccksiam sitncti Saturnini, B. Fidi, cum castello de Rocaidonationemque confirmavit Ade- marus episcopus Ruthen. Dedit etiam eidem abbati Aldebertus M i matensis episcopus duos mansi » ; mansijm scilicet Bosonis, & de Petra- sissa. Anno 1101. post diuturnam contentionem inter Conchenses & Resbacenses de prioratu Columbariensi, instante Begone, coram Ade- la comitissa, sententiam tulerunt pro Conchensibus epistropi Meldensis & Trecensis, cujus instrumentum damus in appendice, ubi vide ch. XIV. Eodem anno Petrus Sancii rex Arra- gonensium fundavit monasterium sitnctæ Fidis in Barbastro, in gratiarum actionem pro victoria contra Mauros sibi a Deo concesse. Fundationis instrumentum vide ibidem charta XV. Pontius vicecomes, & uxor ejus Elizabeth, auctoritate Pontii episcopi, & Pontii Mauritii abbatis, dederunt Begoni ecclesiam de Bains an. 1105. menst : Decembri, & anno 1108. Gau- celinus & fratres ejus ArnalduS, Achelmus, ac Bonbaldus ecclesiam de Mansirot in diœcesi Burdegal. ldem abbas a Paschali papa II. bul* las obtinuit, quibus conceditur, ut in vigilia S. Fidis observetur jejunium, & in ordine missæ inter virgines sanctas ejus memoria ex nomine celebretur. Item ut pro reverentia ejusdem S. virginis, abbates Conchenses pleno jure ad electionem episcoporum Ruthenensium advocentur. Nec illud omittendum sub Begone abbate Petrum de Andocha monachum Conchensem a teneris annis in monasterio educatum, electum fuisse episcopum Pampilonensem circa an. Io82.virum doctrina & virtute siio tempore C011S- picuum, qui multis fratres siios beneficiis cumula vir, & plurimarum fundationum regibus Pam- pilon. & Arragonensium auctor exstitit. Tomo VI. miscellaneorum Baluz. legimus Hugonetrf 24J ECCLESIA Rl Lugdunensem archiepiscopum Begoni dedisse A ecclesias S. Fidis deCastelleto, &S. Victoris. XXIX. Bonisacius. Henricus rex Anglo- rum degens in Normannia in Foreste supra Bo- nam-viUam abbati Bonifacio privilegium quod concesserat sanctæ Fidi de Horsans confirmavit ; feriam scilicet unoquoque anno trium dierum in vigilia festi ejusdem virginis, in die festi, & secunda die festi. Hanc ecclesiam de Horsans HerbertusNorvicensis episcopus consecraverat in honorem S.Mariæ Virginis, sanctxque Fidis, & Eberardus in Norvicensi sede succes- sor Bonifacio abbati hanc eamdem ecclesiam confirmavit, & eam visitantibus indulgentias f concessit. Eidem abbati & monasterio sanctæ Fidis Adalardus dedit hospitale de Alto-braco regnante Ludovico rege. Petrus Lutevensis episcopus confirmavit domos & curtes quas Ber- nardus cantor scholarum dederat S. Fidi consi- lio domni Bernardi olim episcopi Lutevensis, regnante Ludovico rege. Sub eodem abbate Aaela comitissa Willelmi regis Anglorum & Mathildis reginæ filia, ecclesiam Columbarien- sem multipbci beneficio amplificavit an. 1107. regnante Ludovico rege Francorum*. Nominatur in chartis Bernardi de Turre, & Adelæ Bles. comitissæ ejus matris, quibus quædam dantur £ Deo & sanctæ Fidi, regnante Ludovico rege Francorum.Ejusdem nomen inscribitur chartæ Didonis de Andoca osserentis unicum filium suum Petrum Deo & beatæ Fidi de Conchis.Data est anno ab incarnatione mcx. regnante Ludovico Francorum rege.Vide tom. Ill.analect. Mabil. XXX. Gaucelinus ab Hugone de Broa acquisivit medietatem decimæ de Montainac. XXXI. Odo, cuius mentio in tabulario S. Stephani Mcldensis, ubi de quadam conventione inter utramque ecclesiam pro terra apud Gals. Testis instiper legitur in charta donationis factæ Guiraldo abbati Silvanesii tempore Petri Ruthe— j nensis episcopi post an. ut videtur, 1154. XXXII. Ugo 1165. transigit cum Ermen- gardo abbate Vallis — magnæ, sequestro Guil- selmo Agathensi episcopo, eique quasdam cessit decimas. XXXIII. Isarnus anno 1167. multas posses- siones a Deodato de Mirabel libi & suis comparavit. Anno vero 1172. quasdam decimas monasterio Bonæ-vallis concedit. XXXIV. Olricus Conchensis abbas Ade- mario Bonæ-vallis abbati omnia jura quæ sibi in territorio Puciaci & Verrucæ competebant, concedit circa annum 1175. XXXV. Guillelmus ab Hugone Ruthenensi episcopo accipit hospitale, quod cfe injlrata pu- ’ blica euntibus adsunctam Mariam Rocha-ama- toris, fetum in mansu dellas Engelarclias an. 1179. AXXVI. Guiraudus, seu Geraldus aut Ge- raudusan. 1180. testis memoratur in composi- tione Petri abbatis Aureliacensis cum comite Tolos. Idem an. 11^5. P. abbati Loci-Dei con- ceffit quidquid ad Cluniae, ecclesiam intra certos fines pertinebat. An. 1189. monasterium S. Fidis de Palatio, quod S.Fidi de Conchis Gar- « Videlicet LudovicoVI. dicto Craffo, qui jam dcsign^tus orat rex an. 1x07. Tomus L JTHENENSIS. z46 sinda comitissa ineunte XI. seculo subjecerat, Amedeo abbati Vallemagnensi ordinandum tradidit.Hic abbas renuntiasse legitur. XXXVII. S. abbas Conchensis anno 1195. mense Madio, testis est in litteris pacti inter Hugonem episcopum, & U. comitem Ruthen. Is est Sicardus, cujus tempore Hugo comes Ru- thenensis dat sanctæ Fidi quidquid juris habebat in monast. de Covison an. 1195. ’ XXXVIII. Pontius an. 1199. mense Martio ’ datFinæd’Aygues-mortesmoniali, cunctisquc : fratribus ac sororibus ejus ecclesiam S. Fidei in territorio Narbonensis agri cum appenditiis suis. Ex tab. abbatiæ de Quadraginta. XXXIX. Guillelmus an. 1242. quo fidelitatis & obedientiæ juramentum accepit a Gar- » sia de Fortis priore de Capairosa & de Gari- tohain, sede Pampilonensi vacante. An. 1243. transigit cum domino Guidone de Seveyraco supcr medietate mansi del Boisso. Eodem anno ipieGuido de Seveyraco dedit Willelmo totum honorem quem habebat in manso de Prada. Cum autem an. 1244. R. abbas Vallis-magnæ diœcesis Agathensis, vice Zoeni episcopi Avc- nionensissedis apostolicæ legati, Conchense monasterium visitaret, a venerabili Guillelmo ins- tantissime rogatus fuit, utsicut in spiritualibus ita & in temporalibus reformandæ paci vigilanter intenderet : qui quidem annuens, nonnulla statuit ad victum monachorum & infirmorum spec- tantia, certis reditibus affignatis ; cetera vero prudentiæ Willelmi reliquit. XL. Umbertus, cui papausum mitræ concessit litteris datis VI. nonas Octobris pontificatus anno 3. Hic transactionem factam cum fratribus Bonæ-cumbæ sigillo suo munivit anno 1247. xvn.cal. Maii. Forte idem est cum Guiberto, qui unionem prioratus de Palatio Vallemagnensi coenobio ab antecessoribus fac-

! tam noluit confirmare an. 1247. ex hili. MS. Vallis-magnæ. XLI. Hugode.Panat, de quo intelligendum puto quod legitur in historia abbatum Floriacen- sium, Guillelmum abbatem iniisse societatem precum cum Hugone abbate, & conventu sanc- tæ Fidis Conchensis. Ratam habuit composi- tionem a se & Alphonso regis Franciæ fratre comite Pictav. & Tolos. factam super castro sanctæ Fidis de Paracolio Tolosanæ aiœcesis, anno 1255. Renuntiavit eodem anno, &adejus ceflionem recipiendam Clemens papa IV. episcopum Lutevensem sequentibus litteris delegavit. :Clemens papa IV. deputat episcopum Lodo- vensem ad suscipienaam cellionem Hugonis abbatis Conchensis. ss^Lemens episuopus survus fervorum Deiss vene- rabiit fratri episuopo Iodovenfe jalutem & apofeolicam benedictionem.Dilectus filius Hugo abbas Conchensis diœcefis Ruthenensis tam per litteras quam per procuratores suos nobis cum instantia humiliter supplicavit, ut cum ipsu multis fractus laboribus, & inter peastecutionum procellas longo affectus tadio in commisso fibi dudum monaficrio non posset proficere, ficut vellet, propter quod monasterium ipsum magnum jam passum fuerat in spiri- Qj) X47 ECCLESIA R tualtbus & temporalibus detrimentum ipfius man— A daremus, defedis apostolicaprovidentia, recipi cessio- nem.gerentes itaque de tua disuretione fiduciam in domino pleniorem, fraternitati tua per apofiolica scripta mandamus > quatenus, eodem abbate ad tuam prafentiam evocato, petitam cessionem vice nofirarecipias ab eodem.guod fiforte cedere re cusu- rit, vel in hujufmodi cessione aliquatenus duxerit vacillandum, tu eum ad cedendum monitione pra- missa per censuram ecclefiafiicam appellatione remota cogere non pofiponas, refcripturus nobis per tuas patentes litteras harum feriem continentes, quidquid super hoc duxeris factendum. Datum Perussi IU. cal. sulii, pontificatus nostri anno i. i Verum ut ut sit de hac ceffione, liquet ex tab. PP. Soc. Jesii T0I0S. Hugonem abbatem anno 1156. testem adhiberi commutationis factæ inter Petrum de Brolio Villemagn. & Begonem Jordani S. MariiVabrensis abbates. Item an. 1261. unioni prioratus de Palatio Villæ-magnæ cœnobio refragatur. Denique hic abbas & monachi dant ad censium multos vicos domino de Bornasel 11. nonas Julii 1262. XLII. Raimundus de Furno hominium recipit Petri Paulinha, pro manso de Segonsiic & pro medietate mansiHucbal an. 1265. Tran- sigitcum Astrugo abbate Bonæ-cumbx anno sequenti fer ia 2. ante nativitatem B. Johannis Baptistæ. Anno 1286. in festo AsCensionis Domini societatem precum ac siissragiorum iniit cum Guidone abbate & conventu Virzionenss Eidem R. episcopus Ruthenensis anno 1284. unionem & incorporationem ecclesiæ S. Felicis prope castrum de Lunello menfæ abbatiali in- dulsit. Anno 1290. prabendam monachalem as- signavit, ut pro fratribus defunctis quotidie summo mane in capella S. Nicolai m*si’a celebraretur. Hujus etiam precibus R. episcopus Ruthenensis ecclesiam S. Cyprianiabbatiali mensie annectit an. 1294.11. nonas Septemb. Raimun— • dus an. 1298. sigUlum apponit transactioni sact.e inter Giraldum abbatem Bonæ-vallis & Kai- mundum de Petra-forti priorem. Componit ip- semet cum Helizt abbatissa S. Saturnini anno 1308. & excipit hominium a Petro domino de Bornasel, die 5. Julii, cujus hominii sit men- tio in alio præstito a Gaspare de Bornasel, de quo infra. XLIII.Hugode Milheto domini papæ ca- pellanus, an. 1311. 17. Januarii univit mcns.c iuæ prioratus de Spairaco & de Baro, P. epss- copo Ruthenensi Pedis apostolicæ legato in partibus transmarinis pro negotio Terræ sanctæ tunc agente.Anno I3I2.au prioratus suosPam- pelonensis diœcesis profectus est, visitationis officium impensiirus. Die Martis VI11. id. Junii apud Capairosium in aula prioratus dicti loci præbendarios de Murello ad se convocavit debitam præstituros obedientiam, quosdam vero sub graviflimis pœnis commonuit ut concubinas a sija cohabitatione projicerent, factasque ab antecessore siio Raimundo in ecclesia de Murello ordinationes observarent. Anno 1313. die Martis cal. Martii Petrus dominus de Bournasel seejus clientelarem profitetur, ut fidem facit aliud homagium. Anno 1316. prioratum de Ca- JTHENENSIS. » 48 pairofo visicavit. * XLIV. Petrus de Ulmo. In vetusto necro- logio siincti Roberti de Cornilione notatur ad XIX. cal. Septembris obitus Petri abbati, de Conchis. In catalogo non occurrit alius Petrus præter hunc cognominatum de Ulmo. XLV. Guillelmus de Cardalhaco jam abbas erat 1323. eligitur autem epist-opus Mallii, an. 1324. XLV I.Bertrandus primum abbas S. Ægidii, postea Conchensis creatur an. 1524. XLVII.Hugo 1356. pacssciturcum Guillclmo episcopo Aginnensi. X L V111.Bertrandus de Bareira an. 1364. 2. Aprilis transigit cum Bertrando priore ssEspcy—’ rac. Celebravit capitulum generale an. 1566. die decima Junii in refectorio, propter incendium quo alia loca apta, fuerant absumta. Inter alia vero statutum est pro reparatione monasterii priores omnes & beneficiatos juxta beneficiorum luorum facultates aliquid erogaturos, nulsosque de novo recipiendos præbendarios per sexen- nium a prædicto capitulo computandum. Decretum quoque est de medico ægrotis procurando. XLIX. Raimundus de Rjlhaco decretorum protestor anno 1374.’n capitulo generali, 3 multa edidit statuta pro reformatione "monasterii. An. 1379. die 8. Martii præstidt hominium pro multis prædiis. Interrogatus ab Aldeberto doctore theologo, de conseifione annua facienda proprio sacerdoti, & de facultate concessa religiolis audiendi confesiiones, de his mentem sijam aperit, in epistola data 1. Octobris anno 1382. quæ asservatur in tabulario Pruliensispar- thenonis, una cum constitutione Johannis papæ XXII. circa idem argumentum, ut nos docet inventarium chartarum hujus tabularii asservatum in biblioth. Colb. L. Raimundus de la Salla per Petrum Car- ) dinalem stuictæ Susiinnæ a Clemente papa VII. ad hoc delegatum, de abbatia tanquam Pedi apostolicæ immediate subjecta, bullis datis Avenione 26. Maii an. 1590. providetur. Anno 135)6. 24. Octobris in ecclesia fratrum Minorum baptizavit Johannem de Armaniaco primogenitum comitis Armaniaci, cujus patrini fuere Benedictus XIII. Avenionensispapa, & dominus dux. In actis concilii Pilani an. 1409. recensetur inter abbates, qui ad illud miserunt procuratores. Chori sedilia fecit, reædificavit dormitorium quod per octoginta fere annos fuerat destructum : & multa alia necessaria præsti- :tit ; propter quæ beneficia monachi in capitulo generali an. 1421.4. Junii celebrato statuerunt, ut quandiu vitam duceret in humanis, pro eo quotidie in missa matutinali conventus in festis 12. lectionum collecta specialis a subhebdoma- dario diceretur & post mortem &c. An. 1424. unionem prioratuum deNovavilla, & de Spey- raco aBenedicto XI11. factam collegio duodecim sacerdotum approbavit. Istud collegium Amalricus de Seveyraco auctoritate apostolica nuper fundaverat in ecclesia S. Christophori. * ln Commentariis bist. Henrici Suarez. Hxgo nb. ob. an » t, Jol)annis xxu. Cai succcjfit GtiiUelmaf pofto* faftus ab.Manfi Jlzilis. Cui succejfit Berfrandus ab. S.JEgidii, Htt mortrar anu Urbani p. v. quufuccidit Raimandtbt dt Rdbacu. 24, ECCLESIA R I LI. Raimundus de la Romeguiere. l LII. Fortonus Mancip de Flars. LIII. Stephanus Bartonis Lemovicensis. LI V. Ludovicus deCombornio commendata* riuseprotonotarius S. Sedis apostolicæ an. 1474. simul abbas Burgidolensis, & S. Aug. Lemovic, frater jacobi de Combornio cpsscopi Clarom. LV. Ludovicus de Crevant * filius Johannis cx Catharina Brachetquam duxerat an. 1439. fuit abbas S. Fidis Conchensis, cum jam Vin- docinensisesset.Anno I4.82.cum Nicolao Fardet commcndatario Columbariensi litem compo- siiit. Alibi tamen legimus hunc jam abbatem Vindocinenscm Conchensi monasterio non nisi I anno 1487. xv. cab Februarii, præscctum fuisse ab lnnocentio VIII. papa. Forte aliquandiu prasuit quantum ad temporalia, etsi nondum bullis donatus fuisset ; vel potius dicendum ip- sumcomposuissecum Columbariensi abbate ut abbatem Vindocinenscm. Erat adhuc abbas Conchensis, anno 1493. LVI. Ludovicus de Marsennaco. LVII. Antonius de Rousselet innotuit cx fide clicntclari illi ju rata a Gafpare de Bornasel, an. 1513. Cessit ante mortem. L V111. Georgius tituli sitncti Laurentii in Lucina prcsovter cardinalis, dcArmaniaco nuncupatus, Ruthenenlis episcopus, &c. sub hoc abbate liæc abbatia facta est secularis tam in capite quam in membris an. 1537. bulla Pauli 111. ad fiipplicationem regis Francssci I. reservatis facultate nominandi abbatem, & regali.c jure, tempore sedis vacantis. LIX. Claudius de Rousselet cum canonicis su’stransigit ann. 1544. 154.5. LX. Alexander de Caretto princeps deFi- nals, filius Johannis marchionis Carettani, & Genevræ Bentivoliæ, præerat annis 1566. & 1571. abbas etiam Bonx-cmnbæ. LXI. Johannes Mignot. LXII. Ludovicus ue Crustbl e nobili & antiqua Uticensium prosiipia Emmanuelis Crussolii ducis Ucetiæ, cx Claudia d’Ebrard de S.Sup- piicc filius, præerat an. 1654. Postea cesiit & duxit uxorem matrem sequentis. LX 111. Johan. A rmandus Fumee des Roches successit Ludovico de Crussol, simul abbas Fi- giacensis, obiit 1712. LXIV. N. de Renouard nominatur die 26. Martii ejusdem anni. LXV. AntoniusBonal in bisu MS. episcoporum Ruthenensium, in Francssco de Stagno, cIFjlain laudat chartam, qua Rodulfiis abbas Conchensis, ejusque monachi dant titulo præs- tariæzw* « / « w… in loco qui dicitur Stannio, ea conditione, ut per singulos annos ii quibus ad vitam id concedebatur, quartum & decimum persolverent monasterio. Facta prastaria ista dic Martis in mensu Januario an. 5. regnante Carolo rege. Stannio vulgo Estaing locus est unde nobilis familia d’Estamg in Ruthenis originem traxit. Quo tempore vixerit hic abbas, definire non audemus. Bona-cU mba. BOna-cumba diœc. Ruthenenlisordinis Cif terciensiSjfiliaCandelii subClara-valle funIT H EN ENS IS. i ; o datur lub patrocinio Deiparæ Virginis, & omnium beatarum virtutum an. 1162. a Raimundo comite Tolosano, & Hugone Ruthenensi epis- copo, fratreque comitis Ruthenensis ; VctuS enim martyrologium ex Antonio Bonal sic habet : An.incarnationis MCLXn. In. idusJanuarii abbatia Bona-cumba… adificata fuit in honorem Dei omnipotentis, & ejus gloriossima matris, & omnium virtutum, ab illustrifssmoprincipe Raimundo comite Tolojano, domino Hugone Ruthen. episuopo, suatrcque domini comitis Ruthenæ. Certe Cacellus hist. comitum Tololanorum lib. 2. c. z5— hanc fundationem refert ad an. 1166. Verum, ut nemo non videt, de perfecta monasterii dotatione vel constructione intelligendus est. Abbatum catalogum describemus præsertim ex chartis, quarum inventarium & exemplaria nobis suppeditavit Colb. biblioth. locuplecillima. Abbatum caTALOgus. I. Matfredus, seu Manfredus ex Catello ibidem, ut iupra, an. 1166. una cum Gauberto abbate Candelii primam missam celebravit de Spiritu sancto. An. 1168. a Bremundo domino U cetiæ, & Polchcriarum viginti cartallos olei lingulis annis percipiendos dono accepit, præ- sentibus Aldcberto Nemausensi, qui & sublcrip- 2 sic, & Ramundo Uticensi episcopis. Eidem an. 1170. Rostagnus filius Duranni Rostagni, & Ademarus Castlas, necnon Hugo de Panath quædam elargiti sunt. II. Willelmus annis 1171. & 1172. bona qux- darn accepit ab Hugone de Panat, & Berenga- m ipsius conjuge. Hoc ipsi> anno eidem non pauca donaverunt Bernardus Berengarii, & Guillelmus de S. Paulo. Nonnulla etiam obtinuit a Raimundo de Cerveire, Hugone episcopo Ruthenis præsidcnte. An. 1174. quo quidem sæpius memoratur, Bernardus & Beraldus de Calmonte fratres se se erga ipsum beneficos □ exhibuerunt. An. denique 1175. in donatione Petri & Begonis de Cassannas fratrum nominatur. III. Hugo jam an.1175.occurrit, quo nimirum a Pontio Bernardi donationem accepit ; 1176. a Roberto Castellini Marini, & Deodato fratribus, 1177. a Petro Raimundi de Monte-Olivo, & Bona uxore ipsius, necnon ab Hugone de Panath, consentiente Berengaria conjuge. Anno 1178. ipsi datur acceptilatio a Pauca sorore Petri dePanatxv. cal.Nov. Eodem an.breveapos. tolicumab Alexandro III. consequitur IX. cal. Aprilis, nec non donationem ab Hugone co- £ mite Ruthenensi & Agnete conjuge. Huic de. mum an. 1179. comes jdem alterum sijæ bene- ficentiæ specimen dedit. IV. Pontius, Ponzo Gallice, an. 1181. innotes- cit ex donatione Guillelmi Engelbert, &c. Eodem anno in litteris Hugonis comitis Ruthe- nensis occurrit. An. 1182. a Wiilelmo de Cal- mont donum recipit. V. Ranulfus, sive Randulfus Pontium excipit, quippe cui jam anno 1182. Hugo Ru^ thenensis comes donum contulit. Plura etiam tum a Guidone de Solmieg, tum a Guilberto de Cadolla 1183. atque an. 1184. ab Amblardo de Cardalliaco dona consecutus est. Ejus tempore QJij z5I ECCLESIA R1 lego Bonæ-cumbæ monachos, Bonos-homine sasp—. pellatos. VI. Bertrandus I. sedebat annis 1184.86. 87. &c.usque ad an. 1198. ut patet ex iterata saepius ejus mentione in tabulis, maxime donationum. Præcipui autem benefactores monasterii sub hoc abbate suerunt Hugo Ru- thcq. episcopus, Hugo dePanat filius Guidonis, Guillelmus ae Calo-monte, Raimundus de Combreto, Hugo comes Ruthenensis, Guiraldus de Cardaillac ejusquc conjux Ugolena, Bernardus de Arpajone, Petrus de Miro-monte, &c. Anno 1191. testissuithic abbas in charta Petri de Petra-sixa pro monasterio Bonæ-vallis.. VII. Arbertus, al. Albertusan. 1199. accipit ab Hugone de Panat allodia, & vicarias trium vicorum. Eodem anno sæpe occurrit in chartis, scilicec litteras immunitatis ab omni exactione ipsi tribuit Hugo Ruthen. episcopus cum Hugone comite & Guillelmoejus filio. Huic autem benesicio alia plurima addiderunt, a quibus commemorandis consulto abstinemus. An. 1200. beneficum experitur Bernardum de Arpajone Hugonis episcopi fratrem. VIII. Bertrandus II.notus estan.I2o0.ex donatione Raimundi de Mairan ; 1202. ex dono Guillelmi Seinnorel ; 1203. ex beneficio Heliæ de Panat 1204. ex litteris Roberti de Castro— < marino quædam cedentis, &c. Hic abbas idem est de quo ita legitur in charta veteri beneficiorum diœcesis Ruthen. Ectlejia capella S.Martini fuit unita monasterio Bona-cumba, per D.Hugonem episcopum Ruthenensem, ad requisttionem Bernardi ( lege Bertrandi) tunc ejusdem monasterii abbatis… actum an. Domini MCCIII. Litttera hujus donationis inferta sunt in libro antiquo exi- stente iu archivis, qui incipit nos Gilbertusyi/.I6. IX. Geraldus sedebat an. 1205. ex dono Ge- raldi de Mirabel. An. 1206. Odalricus deBel- lo-castello quoddam allodium ei cedit. Helias & Geraldus de Panat fratres ( ex quo gene— I re plurimi fuerunt Bonæ-cumbæ benefactores) huic abbati & fratribus dant decimas omnium suorum agrorum & prædiorum an. 1207. Anno 1210. Henricus comes Ruthenensis, an. 1211. Rames de Cerveira, an. 1212. Raimundus de Belcastel cognomento Crassus, ei quædam contulerunt. Quæ idcirco commemoramus, ut insi- gnium illorum benefactorum posteris gratum faciamus, e tenebris eruendo, quæ ad illorum genuS commendandum multum conferre possunt. X. Amblardus contendit cum Bernardo d’Arpajon de quodam allodio ; quæ contro- versia sopitur a Petro Ruthen. episeopo, & ab 1 Henricocomite, n. idus Augusti 1217. sententiam confirmavit C. legatus sedis apost. XI1. cal. Novemb. an. 1221. XI. Bernardus sedisse anno 1222. probatur ex litteris Caroli regis, quibus donationem Raimundi comitis Tolosani eidem abbati factam hoc anno, confirmat. Regis litteræ datæ sunt an. 1398. regni ejusdem 18. Eodem anno 1222. legitur abbas Bernardusin dono Hugonis deSaunac, & 1225. in litteris Deodati de Mirabel nonnulla largientis. XII. Hugo 1226. mense Martio. I T H ENENSIS. zya XIII. Guillelmus an. 1230. beneficum expertus est Kaimundum comitem Tolosanum ; 1231. Guillelmum Arnaldum de Cassaneis ; 1236. B. Hectorem de Panato & ejus uxorem Agnetem, necnon Gaihardam uxorem Begonis de la Ro- que. XIV. P.Ozembel an.I2.40. transigit cum Ar- chambaldo de Panat VI11.. idus Junii. Memoratur & an. 1241. in compositione facta cum priorissa sancti Justini diœc. Ruthenensis. Forte idem ac Petrus qui mense Octobri 1242. gratiosas obtinuit litteras a Raimundo duce Nar- bonensi, comite Tolosano, & marchione Pro- vinciæ. An. 1244. decimo cal. Septembris de consenso fratrum dimisit comiti Tolosano altam justitiam de Compos cum suis appenditiis, ad vitam dumtaxat. Eodem anno 1244. Innocentius papa IV. Bonam-cumbam privilegiis ornat, munitque bulla data VI11. cal. Junii pontificatus fui an. 1. Idem Petrus occurrit adnuc in tab. anno 1245. & 1248. Anno quidem 1244. S. denominatur abbas in charta donationis B. Hugonis de Panat, sed perperam, ut videnir ex duab us chartis an.1245. ubi dumtaxat prior de- signatus abbatis Petri nomine donationes recipit. Et iterum suo nomine anno 1253. xvn. cal. Maii, ubi cognominatur Ortholes. XV. Astrucus adfuit Bertrando de Riom abbati Galliaci fidem & obsequium pollicenti Ber— ■ nardo de Combreto episcopo, & capitulo Alb.’ pridie cal. Octobris 1263. An. 1266. feria 2. ante nativitatem B. Johannis-Baptistæ transigit cum Raimundo abbate Conchensi.I277. lv. idus Julii villam d’Auriac cum suis pertinentiis acquisivit a Berengario de Calmont. An. 1280. componit cum rege Franciæ, demero mixtoque imperio quorumdam locorum, vel potius cum se- nescallo Ruthenensi, nomine ipsius regis, ubi pro 1280. lego in sine, anno millestmo ducentest- mo septuagestmo nono in crastino omnium Sanctorum. Bona tamen est utraque nota chronica, duabus enim vicibus composuerunt inter se ; & quidem an. 1280. die veneris ante festum B. Mariæ Magdalenæ. Idem abbas memoratur an. I285.regnante Philippo rege die sabbati post feihim Pentecostes. AnnoI29I.xvI.cal. Januarii, ipsi ecclesia deMon- te-pio & de Molaresio addicuntur adversus B. episcopum Albiensem a B.abbate Candelii, & B. dePanat archidiacono Alb.ubi perA.simpliciter designatur. Eodem die transigit cum hoc epis- copo Albiensi de iisdem ecclehis, & 1292. xvm. cal. Maii transactionem prædictam in suo capitulo confirmavit. XVI. Helias sola Frotardi de Bel-castel donatione an. 1295. siasa 4— post natalem Domini nobis cognitus. XVII. Vivianus an. 1296. feria 2. post fes- tum SS. Petri & Pauli, transigit cum Petro de Panat pro gregum & armentorum pascuis. An. 1298. ad ipsius petitionem litteræ Raimundi ducis Narbonensis concesse olim Petro abbati Bonæ-cumbæ, collatæ & publicatæ sunt. Eodem anno disiidium habuit de jure parochiali quorumdam vicorum cum B. Petri præceptore nos- pitalis domus de Tauriaco, qui tandem ope of25, E CCL ES IA R sicialis Ruthenensis reconciliantur. Dat. die A Mercurii post feriam quartam cinerum. Anno I299.pacssciturcum Arnaldo de Landorre do* mino de Salmieg, de jurisdictione sancti Hilarii del Bastic &c. pridie idus Aprilis.Adhuc præe- ratan. 1304. seria 5. post festum S. Barnabæex dono Arnaldi de Lcndorrc. XV111. Pontius an. 1311. fer ia 2.post Pascha componit cum Gcraldo de Ariaco condomino castri de Combreto, super jurisdictione, mixto & mero imperio mansi vocati Del-laus. Eodem an. pepigit cum Cæcilia comitissa Ruthen. An. 1318. instituitur judex disiidiorum inter Petrum de Plana-Cassagna episcopum Ruthenensem, B ejulque capitulum, qui die 18. Januarii ejusdem anni sententiam protulit cum assumtis tribus adscssoribus. ltcm ad reformandum Albicnfe S. Ca cilia : capitulum delegatus, rogatur a Petro Albiensi episcopo ut statuta quæaam a se condita, quæ dicti epilcopi jurisdictioni nociva erant, , revocet ; quod & fecit 14. Nov. 1335. XIX. Raimundus 00.1354. j.Martii transigit cum Gaillardo de Bello-castro domino de Co- lombicrs. An. 1362. memoratur in charta sancti Salvii Albiensis. idem composuit cum comite Armaniaci an. 1384. pro jurisdictione Belli-cas- telli, quam comes ci restituit eodem anno, ut q nos docent litteræ Johannis comitis Armaniaci & Ruthenorum ejus filii. XX. Petrus, cui Benedictus papa XIII. bulla data xvI. cal. Septembris, pontificatus anno decimo, Christi 1403. utendi mitra, annulo, ceterssque pontificalibus insigniis licentiam in- dulsit.. Forte idem est cum Petro de Aunhaco, qui anno 1419— die 9. Maii præstat hominium Johanni comiti Armaniaci & Ruthenensi, ex codice hominiorum præstitorum comitibus Ruthen. Cum aurem adhasisset Petri de Luna partibus, excommunicatus fuit a Gerardo Brie , canonico Carcassonensi delegato pro exsecutio— 1 ne bullæ Martini V. sententia lata die 24. Julii an. 1420. Postea vero delicti veniam petiit & obtinuit ab eodem papa, ut liquet ex charta quam hic subjicimus. Proscsiio fidei & abjuratio fratris Petri dc Aunhaco ekcti abbatis Bona-cumbæ, qui sententias excommunicationis, banni, &c. incurrerat, eo quod partibus Petri de Luna post definitionem ecclesi.x, & ipsius condemnationem hactenus adhæsisset. r. D Evcrendissme pater, sunctissmi in Christo * patris & demini nostri domint Martini divi- na providentia papa quinti, veri & indubitati, ’jesu-Chrtstt Salvatoris ncferi vicarii, nuntiefpe- cialis. Ego humilis & abjectus frater Petrus de Aunhaco, hactenus ad abbatiam venerabilis mo- nasterii de Bona-cumba intitulatus & pfomotus, mijcr peccator adversus Deum, Romanam eccle- stam, panctamfedem apostolicam, prafatumjunctissimum dominum papam graviter peccando tn hoc, quod fe ductus, nonnullorum damnatis sug- gejlionibus, humanis & caducis passionibus, versuti hostis fallacia, ad ruinam meam, jcandalum plurimorum, temerario ausu meoprasumpst, Janc- UTHENENS1S. torum patrum traditiones, & decreta suncta fj- nodi Constantia infpiritu fancto legitime congre— f gata, ecclesiam univerfalem reprafentantis, quam* * maxime circa exstirpationem perniciost & invete- rati scifmatis, reformationem ecclesta suncta uni- verjalis Dei tam in capite quam in membris, (ad quod per damnationem illius perditionis alumni Petri de Luna nutritoris & fautoris inveterati scifmatis, & concordem electionem potius mira- culosam quam humanam sunctissimi domini nostri Martini prafati, de fpeciali mifericordia divina proventum est) editas & edita, ordinatas & ordinat a, verbo & opere, quantum in me fuit damnare, confundere & reprobare : mandatis aposu tolicis vestris, & aliorum per eandem fedem deputatorum, non tam contumaciter, quam injurio- fe reststendo, reatum & peccatum meum gravissimum reeognofcens j cum facultas in promptu non esset ad patrem & fontem mifericordiarum SS. dominum nostrum papam prafatum, & suos beatissimos pedes recurrere b fciens, vos reverendum patrem dominum Geraldum Brie, alias de Regno, legum doctorem, canonicum Narbonensem, camera apostolica clericum, suncta fedis pradicta & sua sunctitatis fpecialem ad hoc dignissimum nuntium missum & destinatum s in fervorefpiritus, corde

contrito & humiliato, omnique mentis pura stm- plicitate, loco illorum beatissimorum, & cum aliud non possim pro prafenti sub illa reprafentatione, flexis genibus ac corde & corpore prostratus pro mifericordia & venia obtinenda, duxi recurrendum ad pedes veflra paternitatis. Et ut illam prave- nientesgratia* apojlolica, & divina clementia potius merear obtinere 1 & ne non pura mente feu Jimulate reversus astimer, contrito diviflonis laqueo quo miferabiliter detinebar, hoc diutina me- cum deliberatione pertractans, prona & fponta- nea voluntate cognoscens veram catholicam & apostolicam fedem, & unitatem ecclesia suncta 5 Dei, modo pramisso, in perfonam domini fanctif- simi nostriprasuts assecutam.Primo abjuro, anathematizo omne fcisma • omnem herestm occastonepra- missonim quomodolibet contractam, & pracipue eam de qua hactenus infamatus sum

qua pertinaciter & damnabiliter astruendo illum damnatum, & suis exigentibus demeritis ab ecclesta reprobatum virum Petrum de Luna univerfalis ecclesta summum pontificem, & pastorem : fanctorum patrum traditionibus, & decretis suncta fynodi Constantiensts prafataexecrabiliter contradicit i sub ordinifque met casu, anathematis obligatione aliis- quepoenis quibujcumquespiritualibus, &tempora- E libus, quas absuue ullamifericordia incurrisse volo, ipso facto : Jpondeo & promitto vobis domino Geraldo nuntio venerandissimo, & per vos fancto Petro apostolorum principi, atque ejus vicario cti terris indubitatissimo domino Martino pr tfato, & successoribus ejus, me nunquam quorumlibetsua- stonibus vel quocumque alio modo ad fcistma, quo redemptoris nostrigratia liberante ereptus sum, reversurum ; fed femperme in unitate ecclejia catholica & communione Romani pontificis modo prs- misso, per omnia permansurum. Profiteor ejus * fecundo coram Deo & hominibus, prafatum fanctif- stmum dominum nostrum, dominum Martinum, fere verum & indubitatum tn terris jesu-Christi vita2J5 ECCLESIA RU rium ac venerabilis ecclefia fummum pontificem dr, pafiorem, ejusque mandatis per mc & per alios cunctosfideles incvitabiliter fore obediendum. Vn- de jurans dico & afltro fer Deum omnipotentem ? totam curiam celefiem, cr civium fupemurum, & hac (ancta Dci evangelia qua in manibus meis teneo >me in unitate, ficut dixi^ecclefia ad quam Deo propitio, u ? de mijericordiasedis apofiolica, ut (pero) firmiter fum rcvcrsarus, & in communione Romani pontificis domini Martini prafati & fuc- ce forum fuorum abfque dubio femper & immutabiliter me pcrmanere-tmandatifque suis, &(e~ disprædicta » cui au flore Deo prajidet, humiliter obcdire. JPvpd fi 7 quod abfit, in tantam infaniam deduffus, ab hac me unitate & obedientia, aliqua excufatione vel argumento contingeret discc- dere, perjurii reatum cr ceteras poenas incurrens trrcfragabilitcr atcma poena obnoxius inveniar dr cum actore *fcijmatisfuisque discipulis, Datan & Abiron, quos vivos terra abforbuit, habeam in futuro feculo portionem.Hanc autemprofeffionis, abjurationis & confejfionis mea cartulam vefira P. R. cum confensu rehgioforum venerabilis monaf- tersi prafati de Bona-cumba, qui hac mc in unitate obligantes fe, in fuprafcnptis omnibus pruna fimi liter voluntate prace (ferunt, & fe cuti sunt v atque manibussuis propriis, faltem prafentiumy fubfcripturi, jcribendam dici avi & propria sub- fcribens manu tradidi > volens, & requirens per quofcumque tabelliones publicos > & prasentes ad perpetuam rei memoriam publicum retineri infiru- mentum i & per alios cunflos Chrifii fideles attef- tationemfieri in futurum. Ita efi per me factum, dictum cJ— profefium > ut fupenus efi scriptum in prafcntia tcfiium infrafcriptorum. Frater Petrus de Aunhaco manupropriadta efi. Frater Bernardus Ri* chardi monachus manu propria, ita efi. Frater ’johan. Bibalii manu propria, ita efi. Frater Petrus de Cros monachus manu propria^ ita efi. Frater Pe-, trus Mansfiti monachus manupropria fta efi. Facta hac humili abjuratione in capitulo ec- cleiiæ Albiensis, præsentibusP. Albiensi episcopo & plurimis diversi ordinis & liatus > nobilium imprimis copiosa multitudine, ab excommunicatione, pœnis, sententiis, bannis, quæ incurrerat, absolvitur prædidus abbas Bonæ- cumbæ anno 1421. 15. Mardi Jndi&ione 14. pontificatusMardrti V. anno 4. XXL Hugo, cujus precibus Martinuspapa V. prioratum de Leucone mensæ abbatiali uni- vit v. cal. Octob. a pontificatus anno XI. ; Chrifti 1417. P. de Comba & Aftorgius, contendebant de abbatia an. circiter 1435 ?. & requirente Astorgio Petrus excommunicatus eft, sed concilium Baflleenfe luisit qui eum absolvcret an. 1439— Utrique hic locum damus. XXII. Aftorgiusde Savareto fecit compo- ficioncm cum Henrico comite Ruthenensi. XXIII. Petrus de Comba an. 1439. 14. Februarii, absolvitur cx decreto concilii Basileen- sisab excommunicatione quam in ipsum Aftor- * In corpore Fullæ, TjcccrastrsaI, quod minime notamus ad elevandam bullx audoritatcm, fcd monere voluimus in transumtis ipsius qux habuimus, irrcpfiisc hoc mendum. ’H EN ENSIS. iy> gius de Savareto abbatis nomen ac dignitatem libi vindicans, vibrari fecerat. XXIV. Johannes Garrigas hominium reddit Johanni comiti Armaniaci & Ruthen. in manibus Arnaldi de Landorre procuratoris comitis, coram stante, Act. VI.’* April. 1464 XXV. Johannes Jossrediepiscopus Albiensis, & cardinalis, abbas Bonæ-cumbæ moritur I473- XXVI. Guillelmus episcopus Ostiensis abbatiam Bonæ-cumbæ vacantem in commendam obtinet a Sixto papa IV. bulla pridie cal. Aug. an. 1475. ad regem Ludov. directa. XX VII. J.>han. d’Amboise episcopus Lin- gon. abbas quoque S. Joh. Angel. & Bonæ-cumbæ, obiit 1498. XXVI11. Clemens de Ruvere episcopusMi- matensis, an. circiter 1501. erat abbas Bonæ- cumbæ. Vide in episc. Mimatensibus. XXIX. Paulus de Caretto episcopus Cadur- censis sedebat an. 1524. Idem vero regi Navar- ræ Henrico II. & Margaretæ uxori hominium fedt pro temporalibus bonis abbatiæ in manibuS Georgii de Armaniaco episcopi Ruthen.ex litteris præfati regis hoc attestantibus, quæ datæ sunt 25. Julii an. 1531. XXX. Alexander de Caretto 1566. & 1571. abbas etiam Conchensis, ubi vide. XXXI. Carolus Jacobus Gelas de Lebe- ron episcopus Valentinensis, & abbas Flarani, obiit 5. Junii an. 1654. XXXII. Reginaldus cardinalis Atestensis (d’Efi) obiit an. 1672. cum esset simul abbas Clu- niacensis, Moisiiacensis, S. Vedasti, Vallis- Lucensis &c. XXXIII.Antonius de Guiscardde la Bour- lie, anno 1672. nominatur abbas ; an. vero 1706. fugit in Angliam, & fidem catholicam ejuravit. XXXIV. Franciscus Ludovicus de Cler- mont Tonnerre episcopus Lingonensis desig- natur abbas die 22. Aprilis an. 1706. scd eodem an. mense Augusto cestit pro abbatia Be- suensi. XXXV. Josephus de la Tremoiiille de Noirmoutier cardinalis, nominatur abbas die 14. Aug. 1706. schedula regia, quam reddidit anno 1707. & accepit abbatiam de Gran- di-silva. XXXVI. N. de Lezay Lusignan, nepos episcopi Ruthenensis, major archidiaconus, decanus, & vicarius generalis Ruthenensis nunc potitur hac abbatia. BEATA Maria de Bona-valle BOna-vallis ordinis Cisterciensis diœcesis Ruthenensis, filia Mansi*, primam sui originem Guillelmo de Calmont episcopo Caturcensi debet, utpote qui Petro Ruthen. antistiti alo- dium, & quicquid juris habebat in villis de Cuzac & de Veiruca, conceisit ad construendum monasterium, cui nomen postea Bona- vallis inditum est, quod ille defuncto jam Guillelmo præstitit, advocatis ex Mansi * monasterio ECCLESIA R rio monachis ab Adam abbate miffis > anno 1161. ut docet nos inftrumentum fundationis > quod hic prærtiittere juvat : A 7 Otum fit omnibus hominibus tam prafentibui **

quam futuris, quod Guillelmus bona memoria Caturcenfit episcopus, oppidt etiam de Calmont & territer u ad tpfim oppidum perlinentis, jure patrimonii verus & legitimus dominus, profalute anima fu a ac parentum juorum, terra fu a aliquam portionem, videlicet alodium, & quicquid juris habebat in villa de Cuzac & in villa de Keiruca Domino Deo & B. Maria femper virgini libere & abfolute dedit, & in manu domni Petri venerabi— ] lis Ruthenensis episcopi tradidit, ut idem Ruthenensis episcopus homines jufios atque religiojos in ipfa terra collocaret, eam que ad cultum Det omnipotentis juxta arbitrium juum omni modo difponc- ret. Hac itaque fatta conceffione atque traditione > pradiftus pontifex Ruthenensis vocavit ad fe reli- giofum abbatem Manfi Adam, & Petrum Bermun- di de Andufia, eisque e orumque fratribus fub regula B. Benedicti religiofe degentibus prafatam terram jure perpetuo tradiditpojfidendam, in qua terra eidem Dei famuli divino fulti adjutorio fub modico tempore adeo profecerunt, ut omni jurefeu— q wi & beneficii, quod ibi habebatur, jufie aequifi- to, novoque adificio conftrufto, plures religiojos fratres ibidem congregarint > nomine Bcna-v aliis impofito ad abbatiam ufque promoverint J fratrum denique hujus loci neceffitatibus idem Ruthenensis prajul pia & jttfl* Jempersollicitudine providens, inter plurima & maxima bona qua et* fecit, donavit ipfis & tradidit alodium manfi de la Teula, & manfi de la Comba, & quicquid jure Ruthenensis matricis ecclesia, in utroque manfo habebat. Cone effit enim illis ut cultorum terra tpfius beneficium’& jttt ftufalium ac cenfum vi— £ Cariorum acquirerent. Pro quorum acquifitione pra- difti fratres tantam fummam pecunia expenderunt j alodium manfi de la Teula, quod fuppofi- tum erat pignori, de Guillelmo Deodati centum f olidis redemerunt. Berengario de Salas pro jure quod ibihabebat, centum foltdos numeraverunttStephano de Rama quinquaginta-, Petro Ademarii quadringentos’, Garino de laRoqua centum quinquaginta i pro manfo de la Cumba Guillelmo Bemardt jeptin- gcntos. Infrpcr cum prafati fratres in parochia cu- jujdamecchfiaqua diciturCabalas aliquantulum Deo volente acquififent, pranominatus episcopus Ruthenensis dedit eis liberam facultatem ejusdem ecclesia decimas adquirendi, acfemper in ufus prc— E prios retinendi : ita quod nec de decimis nec de aliquibus parockialtbus eccicfiis reditibus folvendis eidem ecchfia aliquando obnoxii effent. Hanc autem donationem, ac traditionem Jeu acquifitionem voluerunt & laudaverunt, habuerunt Ruthencnfes clerici, quorum fubfcripta junt nc- mina : R. Armundus prapofitus, Aimericus archsu diaconus, Petrus Aldoaldt, Deodatus prior, Bernardus de Rodes, Ademarus de Villa-nuvatDeo-da- tus de Arvcrna, Bernardus de Salellis, Petrus Guil- lclmi, Petrus Stephani, PetrusAlafredi, Petrus cognomine Prior, Guillelmus de Faureliis ; & ut prafens donatio nulla unquam occafione valeat infirmari, fed integra & firma in perpetuum habeatur, fia- Tomus I, U T H E N E N S I S. lyS A pe dictus Petrus Ruthenensis epistcopusprafentem paginam proprii figilli auctoritate corroborari atque infigniri pracepit. Simili modo Ilgo Ruthenensium tomes prataxati monasterii fratribus dedit alodium manfi, qui vocatur Albadils, & alodium alterius manfi, qui dicitur Crostindor, concessa insuper acquifitione beneficii cultorum hujus terra, jurijque feujalium utriusuue manfi. Domino igitur annuente adquifiverunt fevum manfi Albadils Guillelmo Aymerico dlAuxatz. datis pro eo sexa- ginta stolidis ; pro fevo nihilominus alterius manfi de Croliindor, Guillelmo Aymerict de Rodes dati sunt CI.XX.&Bernardo de la Roqua trecenti. Ist tius instrumenti descriptio facta suit anno Dominica incarnationis MCLXI. indictione IX. regnante Ludovico rege. Bego de Calomonte patruum suum imitatus consirmavit ejus donationem, & addidit plurima, sicuti frater ejus Eblo. Hugo comes Ruthe- ncnsis dedit etiam quastiam villas, & Bernardus de A ndusia plurimas. Guarinus architpis. copus Bituricensis an. 1175. confirmavit huic monasterio decimas, primitias &c. ipsi collatas. Seriem autem abbatum ad fidem instrumentorum in bibliotheca Colbertina repertorum contextam exhibemus. SERIES ABBATUM. I. Ademarus 1162. bullam protectionis ab Alexandro papa III. impetravit. Sequenti anno Petrus Ruthenensis episeopus cumdem & ejus monasterium a persolvendis decimis terrarum 3uas poflidebant exemit. Quo anno Hugo Ru- lenensis comes jus pedagii ipsi remisit. Donum Bertrandi comitis filii Beatricis Melgoriensis co- mitissæ excepit 1165. Duobus post annis nempe 1167. Arnaldus de Turre-rubra magister templi super Hispaniensem provinciam, Bego de Verperiis, Helias de Monte-bruno, & Deo- datusde Corbeyra eidem Ademaro territorium de Felqueriis, & quidquid ibi juris habebat domus templi de Speleo, tradunt sedente Hugone Rutbenæ episcopo, primo ejus episcopatus anno. Varias donationes a Begone de Calmonte accepit 1169. qui& donationes factas olim a Guillelmo episeopo Caturc. avunculo suo ratas habuit. Ab Isarno Conchensi abbate quibusdam decimis donatur 1172. Cum priore sancti Flori transegit 1175. cum ecclesse sse Corro-san- gas 1176. Memoratur etiam in quibusilam actis 1I77’,. —. II. Guillelmus de quo vide infra m Arberto septimo Loci-Dei abbate. III. Petrus I. 1181. ampliffimam donationem a Bernardo de Andufia accepit. Simili donatione ditatur a praposito & capitulo Montis- Salvii 1185. Quo anno ab Hugone episcopo R.11- thenensi decimæ & primitiæterrarum, quas in parochia de Petra-fixa &c. cokl ant, ipsi indul- gentur ; donum Hugonis comitis Ruthenensis excepit, & etiam Bernardi de Andufia 1184. Decimas de manfo de SoniCrs accepit a Ste- phano deBenavant nS6. Recensetur etiam in quibusdam actis 1189. Nota tamen qtiod in omnibus chartis prima tantum ipsius nominis littera P. ponitur, R W ECCLESIA RU IV. Sicardus præerat anno 1191. quo Petrus de Petra-fixa Sicardo abbati, & fratribus de Bona-valle, cedit jus omne quod in ecclesia de Petra-sixa habebat. Confirmationem quarumdam possesiionum a Petro Bituricensi archicpis- copo accepit 1192. V. Phili ppus 1196. memoratur in charta HugonisRutnenensisepiseopi donationem Guil- lelmi de la Bayreyra confirmantis, & alia concedentis. Quo etiam anno idem Hugo monasterio per manum Philippi abbatis ecclesiam sancti Petri de Cureiras donavit. Cum domo militiae templi de Speleo transegit 1197. ab H11- gone episcopo 1210. ecclesiam de Solatque accepit. VI. Hugoni abbati Bonæ-vallis 1214. Bernar- dus de Andusia confirmat donationes, quas olim ab annis triginta & amplius, monasterio Bonæ- vallis contulerat. VII. Arnoldus 1231. acquirit ab Hugone de Malaval quidquid habebat in curia Seiræ, & pascua terræ ipsius. VIII. Antonius 1232. ecclesia B. Mariæ de Bo- nalbere a S. episcopo Mimatensi donatur, quam donationem A. de Petra præpositus Mimatensis ratam habuit. Ejus tempore 1238. Pontius de Urcisio sepulturam elegit apud Bonam-vallem, ( ubi Galiana ipsius uxor jam fuerat humata. IX. Johannes I. præerat an. 1238. quo anno Guillelmus Rostagni archidiaconus Ruthenensis donationem ecclesiæ de Solatque olim ab Hugone episcopo Bonæ-valli concestam confirmavit. X. S. Guirens, cujus tempore dominus de Canillac 1243. illata monasterio damna, facta donatione, resarcit s uti & Daudus d’Estaing 1245. Is est haud dubium Stephanus abbas Bonæ-vallis, cui anno 1258. Hugo Ruthenensis co- mes ad luminaria ecclesiæ certos redituS as- signat.S. abbas Bonæ-vallis ordiniS Cisterciensis in diœc. Ruthen. a R. de Amiliano Aginn. ar- chidiacono subdelegatur pro negotiis terræ sianctæ die Dominica post octavas B. Martini 1250. ex rebus ecclesiasticis in genere, apud bi- blioth. Colbert. XI. Petro II. abbati Bernardusde Oratorio (Dorador) & Fulco ejus filius quædam jura remittunt 1258. quo anno eidem Petro Vivianus ordinis Minorum, epist opus Ruthenensis confirmat ecclesias de Petra-nxa, de Curieres, & de Solatge. Eidem anno 1262. Raimundus de Ora— * torio certos reditus de Fraxineto impignorat. Cum Guirberto de Crejols transigit 1263. & anno sequenti cum R. de Folhaquier magistro militiæ templi de Speleo. Asturium de Agassaco monasterii lui notarium creat 1265. Donationem Petronillæ de Peirafortexdpit I266.& Guillel- mi d*Estaing 1271. hominium Raimundi de Oratorio recipit 1275. XII. Stephanus II. deTurlande 1275.occurrit in veteri in stramento. Cum Guillclmo d’An- gler canonico Piperacensi super quibusdam decimis transigit 1276. Quædam prædiaa Petro de Terlanda acquirit 1279. transigit super qui- busdam juribus cum Henrico comite Ruthenensi 1280. THENENSIS. z6o A. XIII.Petrus III. 1281. a Dominico S. Crucis in Jerissalem cardinali facultatem obtinet reconciliandi monasterium, claustrum &cimi- terium effusione sanguinis pollutum. XIV. G. 1283. excipit donationem Guirber- ti de Petra-forti. XV. Rostagnus 1287. visitat monasterium Camporum bonorum. XVI. Guiraldus 1289. transigit cum Guillel- mo de Stagno milite super quibusdam juribus & 1291. cum Gilberto de Petra-forti ; sed & etiam cum Vivianode laBarrieraarchidiacono Ruthenensi super decimis deCorrcsugas 1293. B Sequenti anno Guillelmus de Mala-valle domi- cellus, beneficiorum sibi collatorum intuitu, plura ei prædia donavit. Haud absimilem donationem a Guidone de Stagno accepit aimo 1297. Super sepultura Alixenais uxoris Raimundi Pe- leti militis, &siliæ nobilis viri Begonis de Cal- monte, componit cum Raimundo de Petra-forti priore de Campagniaco 1298. X VII.Raimundus 1.1299. ab Henrico comi te Ruthenensi legatos a patre suo Hugone comite reditus ad fundationem unius cepellæ, unius larrpadis ardentis, &c. recipit. Eumdem sub siia protectione siiscipit Ruthenensis scnescal- u lus 1300. XVIII. Berengarius 1302. sigillum apponit transactioni factæ inter milites Templi de Speleo & Bonam-vallem. Cum Austorgio de Auri- liaco (Averlhac) milite super jurildictione plurium mansorum transigit 1505. & cum Petro episcopo Ruthenensi super quibusdam seudis militaribus 130^. Donationem Petri Azemarii militis excipit 1312. Recensetur etiam 1318. ii charta Guidonis domini de Severiaco militis confirmantis acquisitiones in baronia de Seve- riaco a fratribus Bonæ-vallis factas. Hoc anno moritur, &ei sticcedit Johannes ; ex Henrico Suarez. XIX. Johannes II. sacræ theologiæ professor, 1320. transigit cum Hugone domino deCastro- novo & de Calomonte super jurisdictione in baronia Calomontis. Exhibet homagium Johanni comiti Armaniaci & Ruthenensi, pro villis de las B e suadas, &c. 11. cal. Aug. 1323. ex tabulario regio urbis Ruth. & registro hominiorum præs- titorum, anno 1323. Litteras a Carolo rege impetrat 1325. XX. Deodatus I. 1332. injusta juraPetro’de Giera domicello solvere recusat. Cum Bertran- do domino de Petra-forti transigit I333.Litteras protectionis a Carolo rege accipit 1335. Cum Guirberto Ruthenensi episcopo transigit 1345. Recensetur etiam in quibusdam actis 1346. 1348. XXI. Durantus 13 8. memoratur in transactione inter Petrum Rostagni & monasterium Bonæ-vallis, super legatis a Guillelmo, & Petro Rostagni eidem monasterio factis. XXII. Deodatus II. Broffini ; quædamprædia acquirit a Raimundo 1 erengarii domino de Monmatone 1358. quo anno mense Julio succes- sit Duranto abbati. An. vero 1361. a Begone de Monmatone iterum quosilam acquirit censi-is. Deodatus moritur anno 1. Urbani papæ V. hoc eſt anno 1362. & ei ſucceſſor datur Rigaldus de Galliaco ; ex Henrico Suarez.

XXIII. Rigaldus ſub quo, anno 1374. Raimundus Grandmon ſe ſuaque monaſterio Bonæ-vallis dicavit.

XXIV. Petrus IV. 1381. permutationem facit cum B. Scaffres magiſtro S. Eulaliæ.

XXV. Deodatus III. 1388. a nobili viro Amblardo Lavaiſſiera domicello domino caſtri de Canthoencto recipit 40. florenos auri monaſterio ſuo legatos a nobili femina Helena Roſſa relicta nobilis Philippi Lavaiſſiera matre prædicti Amblardi. Exhibet hominium comiti Armaniaci, & Ruthen. die 1. Martis 1391. Litteras protectionis a Bernardo comite Armaniaci & Ruth. accipit 1394. Quo etiam anno cum Guillelmo de Monterodato domino caſtri Mureti in diœceſi Mimat. tranſegit ſuper juriſdictione loci de Bono albergo, &c. Obtinet a Bernardo comite Armaniaci ac Ruthen. litteras emortui fundi (amortiſſement) pro quibuſdam acquiſitis. Datum anno 1397. Carolo regi hominium præſtitit 1399. Intuitu beneficiorum a Bernardo Armaniaci comite acceptorum, quatuor pro ipſius animæ felici requie inſtituit annis ſingulis poſt ejus mortem celebranda anniverſaria an. 1400. Guidoni de Severaco pro bonis quæ in terra de Buſenxs poſſidebat hominium præſtitit 1403. quædam bona acquirit 1406. & 1407.

XXVI. Johannes III. Geraldi, in sacra pagina magister anno 1415. die 12. Aprilis, Bernardo Armaniaci & Rutnenæ comiti fidelitatis juravit obsequium ; simile juramentum 1418. Bonæ a Bituria comitissæ & Johanni comiti Armaniaci & Ruthenæ comiti ipsius filio præstitit. Usummitræ &annuli ipsi indulsit Martinus papa V. pontificatus fui anno 7. Ad sedem apostoucam accessit anno 1427. Adeamdem ledem appellat de sententia in ipsum ab officiali Ruthenensi lata 1431. a cujus jurisdictione eum exemtum declarat Eugenius papa IV. 1432. Fuit hic abbas legatus concilii Basileensis, cum Aimaro de Russilione canonico Lugdun. ex litteris concilii, quas damus in probationibus. Vide ehartam ultimam.

XXVII.Johannes IV. Roberti fuit, ut conjicimus, æmulus & competitor alterius Johannis; quippe ex tabulis Johannes Roberti abbas electus Bonæ-vallis in Ruthenis adhærens Petro de Luna antipapæ excommunicatur a Geraldo Brie canonico Carcassonensi delegato a sancta sede, pro executione bullæ Martini V. Sententia in hunc abbatem lata est die 24. Julii anno 1420. In litteris Geraldi Brie ad Amalricum J baronem de Severae cognominatur Brie, al. de Regno, & dicitur canonicus Narbon. Litteræ data sunt 12. Aug. 1420. Verisimile est mortuo Johanne Geraldi hunc successisse. Obiit 4. Febr. an. 1446.

XXVIII. Petrus V. Rigaldi electus 4. Martii 1446. cujus electionem cum irritam declarasset Eugenius papa IV.abbatialem tamen ei dignitatem tradidit VII .idus Aprilis 1446. Servitia cameræ apostolicæ debita solvit 1449.

XXIX. Guido de Caſtello-novo, al. de Caſtro-novo (Castelnau) protonotarius S. fedis, abbas commendatarius Bonæ-vallis apud Ruthenos, litteras dat 2. Febr. an. 1474. quibus vicarium suum generalem constituit Arnaldum de Solatges syndicum monasterii. 1495.Exlabal. Salv??cfi. a Bertrando de Polinhac episcopo Ruthenensi donationum monasterio Bonæ-vallis ab episcopis Ruthenensibus factarum confirmationem impetravit; quo anno missam singulis diebus ad altare S. Johannis celebrandam fundavit, cum tribus quotannis obitibus. Super quibusdam juribus transigit cum capitulo Ruthenensi 1507.

XXX. Raimundus II. Raynaldi 1551. Henrico Navarræ regi, & Margaritæ comitissæ ejus uxori hominium præstitit.

XXXI. Jacobus de Castro-novo S. Pontii Tomeriarum episcopuS I55J. transigit cum Antonio de Montalegre magistro Templi de Speleo.

XXXII. G. de Noygue ceffit, sed vivebat adhuc 1630.

XXXIII. StephanusIII. Carrier, cujus nomine 1630. Franciscus Taflier monachus Bonæ* vallis hominium præstitit Ludovico de Arpa* jone marchioni & baroni de Severaco & de Laisaco, &c.

XXXIV. Aymardus de Freffinoux obiit an. 1695. cum esset professor regius theologiæ in academia Tolosana.

Locus-Dei.

Locus-Dei diœceſis Ruthenenſis filia Dalonarum ordinis Ciſterc. fundatur 12. kal. Aprilis 1123. Ex præcipuis benefactoribus fuit Aldoinus de Pariſio, qui dedit B. M. de Loco-Dei & monachis ibi ſub regula S. Benedicti libere Deo ſervientibus, quidquid poſſidebat in quibuſdam pagis menſe Maio an. 1124. De initiis hujus monaſterii hæc ſelegimus ex multis veteribus inſtrumentis, maxime ex chartulario beneficio clari viri Claudii Fleury, olim abbatis hujus monaſterii, Sereniſſimi ducis Burgundiæ, aliorumque regiorum puerorum ſubpræceptoris nobis commodato. Philippi regis tempore Geraldus quidam venit in partibus Aquitaniæ, ubi deſerta requirens, ſeptem fundavit monaſteria in quibus victum & veſtitum ad formam Ciſtercienſium inſtituit, & ſuſceptam a communi monachorum patre Benedicto regulam. Nomina monaſteriorum accipe : Cadunium, Caſtellaris, Dalonium, Abſia, Grandis-Silva, Bornetum, Allodii, cui frater Geraldi dom. P. vir non inferioris ſanctitatis primus abbas præfuit. Pro P. hic legendum G. nam Grimoardus primus abbas B. M. de Allodiis creatus eſt epiſcopus Pictavienſis an. circiter 1141. ut videre eſt in epiſcopis Pictavienſibus. Omiſſis autem quæ ad alia monaſteria spectant, de Dalonensis fundatione hæc leguntur in tabulis.

Domnus Geraldus de Sala, an. Dom. incarnar. mcxvii. Philippo^[1] rege Francorum, Euſtorgio pontifice Lemovicenſium, vicecomite ejuſdem provinciæ Ademaro, accepit a nobilibus viris Geral & Golferio de Turribus, jus ad conſtruendum cœnobium, antiquo 26, ECCLESIA R lo Dalonem nominatum. Paulopost Geraldus moritur apud Castellarem. Dalcncnses vero post ejus obitum monasticam proscsiionem, qua nondum alligabantur amplexi sunt, & abbatem elegerunt Rotgerium, qui volens amplificare gregem, suos misit in Ruthenorum provinciam. lbi invento loco folis latronibus apto, & multis homicidiis infami, impetrarunt a viro nobili nomine Alduino, licentiam construendi monasterium, cum jusiione Ruthenensis epil- copi, quod£o « :

-Dri est appellatum, cum prius esset locus diaboli. Inchoatum est monasterium an. incarnationis D. mcxxIv. indictione VIn. epacta xiIi. concurrente Iv. & luna 30. dic natali Augustini confessoris, & Juliani martyris, Philippo rege Francorum, Honorio somnio pontifice, Adcmaro præsule Ruthenensi, Ricnardo & filio ejus Ugone principatum hujus provinciæ tenentibus. S E R I E s ABBATUM. I. Abbas Loci-Dei electus est 111. id. Novembris die Dominica in die S. Martini domnus Willelmus anno 1134. qui °t>iit

VIII.id. Junii die Dominica an. 1144. Huic abbati multa contulerunt Stephanus de Podio-longo, Kai- mundus de Seveiraco, Frotardus de Bello-Ca- stello, Robertus de Castello-marino, Guillelmus ( Bonafos, &c. JI. D. Amelius electus v. id. Julii die uomi- nica anno 1144. dicitur fecundus abbas in donatione Raimundi Oalrici de Parisio cedentis quidquid erat sui juris in vico de Grez an. 1146. ecclesiæ Loci-Dei fundamenta jecit v. id. Junii an. 1159. die Dominica.Eodem vero an. transia- tus est ad abbatiam Dalonis. III. Hoc ipso anno succesiit D. Wlllelmus II. dclla Casiania, qui anno 1162. transiit ad abbatiam Fulgensis * IV Kal. Septembris. IV. Arnaldus dicitur quartus abbas in instrumento donationis factæ a Raimundo de S. Grato viij. id. Aprilis fer. v. 1162. Tempore quo regebat abbatiam, D. Amelius abbas Dalonis & ceteri abbates qui ab eo pendebant ob Jervorem ordinis, tradiderunt se ordini Cisterciensi & domui Pontiniacensi. V. Stephanus I. an. 1169. Iy. non. Augusti ad regimen vocatur. Anno 1172. Raimundum de S. Grato beneficum experitur, ut ex instrumento donationis ab ipso sactæ liquet. Idem abbas occurrit in charta anno 1173. Dimissa vero abbatia an. 1175. IV— Ka^ Decembris. VI. Willelmus III. della Cassania ipso die successor datus, qui jam abbas fuerat. At post annum & fere dimidium rursus dignicati renuntiavit. Cessavit autem abbatia fere per menses VI. VII. Arbert* m’ ipsius domus( hoc est Ar- bertus monachus) an. 1177. Kal. Decembris accepit abbatiam ære alieno prægravatam. Hic a Dalonensi domo eam separavit, domuique Pontiniacensi per annum conjunxit. Cum autem Pontiniacenses eam viderent pene destructam, arbitrarenturque sibi imposubile fore eam reparare, abbas egit ut domuj Bonevallensi fubjice- « forte legendum Fulitufirn, qux a Loco-Dei pendet. Tertiu » abbas Fulu fuit Wilklmus. JTH EN E N S I S. 164. retur, conscntientibus Adomane* viro venerabili, primo abbate Bonevallensi, &Guillelmo ejus lucccssore ; a quo Aribertus accepit xx. millia (olidorum. Rexit fere per annos 4. dimilit abbatiam anno 4. VIII. Petrus I.prior domus, & Aribcrti cooperator creatur abbas IV. xal. Decembris an. 1181. Dicitur migrasse ad Christum 111. id. Jun. an. MCLxxxxix. post laudabilem administra- nem. Verum qui sequitur, IX. GuillelmusIV. abbas Loci-Dei, sedebat mense Julio 1191. Vide Aimcricum abbatem Candelii. X. Guillelmus V. vir omni præconio dignus abbatiam regendam suscepit XI1. Kal. Augusti anno 1199. eamque XI1. kal. Augusti an. 1213. cessit sequenti. XI. Bernardus I. ipsius domus monachus sedit tisque ad annum 1235. quo anno 111. idus Martii feliciter migravit e seculo ; ccstavitquc abbatialis dignitas fere per mensestres. XIL Johannes I. prior ipsius domus abbas factus idibus Junii anno 1235. numerum monachorum duplicavit, Deoque flagrantissimo zelo servivit. Migravit e vita XIV. kal. Novembris an. 124.8. XIII. Petrus II. Moyco ex alumno domus electus est in abbatem Iv. idus Novembris ejusdem anni ; at post annum cum dimidio dimisit abbatiam. XIV. Guido I. prior, ex ceflione Petri susce- pit abbatiam regendam Iv. id. Maii an. 1249. uterque obiit eodem anno. XV. Johannes II. de quo interpretor quæ in actis capituli generalis ordinis Cisterc. anno 1259. lego, fratrem Johannem quondam Loci-Dei abbatem administrationis suæ tempore hæretico cuidam condemnato communicare præsumsisse ; ejusdem consilio carnes prohibitis locis & temporibus pluries comedisse ; imaginem gloriolæ Virginis quibus ornata fuerat ipoliasse ; quibus de causis a regimine amotus, addicitur poenitentia :, itaut de abbatia non exeat quacumque de causa, nisi cum aliis ad laborem. Hæc censeo pertinere ad aliquem abbatem Loci-Dei Ruthenensis, non vero Pontivensis, quod in Ruthenis tunc hæretici Albigenses grassarentur, non in Pontivo. XVI. Bernardus II. prior unanimi consenso electus In. Kal. Februarii anno 1260. lumina cum laude rexit monasterium. Mortuus mense Aug. an. 1269. XVII. BernardusIII.monasterii monachus ac Bernardi II.nepos, abbas factus 111. non. Septembris, post laudabilem administrationem migravit ad Dominum 111. non. Septembris an. 1281. X VIII. Eodem an. v. id. Septembris Guillelmus VI. prior, electus est, obiitque pridie kal. Octobris, anno 1301. XIX. Helias prior ei successit, nemine renuente, laudabiliterque rexit usque ad mortem quæ contigit an. 1320. 111. id. Aug. XX. Eodem anno pridie nonas Septembris electus est Bernardus 1V. Saumade dictus, monasterii syndicus. Obiit viI. Kal. Oct. an.I324. 16) ECCLESIA R 1 XXI. Hoc anno Pontius Guillelmus I. prior, vocatus ad abbatiam, eam rexit usque ad Kal. Junii anno 15 $7. quo die ipsam dimilit capitulo. XXII. Durandus I. de Pradis, antea sacrista fit abbas, & post optimam administrationem occubuit Kal. Maiianno 1371. XX11I. ldibus Junii seq. in abbatem electus est omnium conseniu Johannes 111.qui multa domui contulit beneficia. Rexit per annos 7. & aliquot menses. Henricus Suarez docet Durandum e vivis excclIisse an. VIu. Urbani pap.v V. quo ei successit Johannes Gensols. XXIV. Ramundus I. Saumade sacri sta, si.ic- ccllit defuncto Johanni die 3. Augusti anno 1378’. cessit abbatiam capitulo post annos 11. XXV. Gcraldus-Vincentius prior, electus fuit III. kal. Novembris anno 1392. qui munere recte defunctus, migravit e viia pridie kal. Decembris anno 1407. Vacavit abbatia per duos annos, quo tempore communitas cunctis proventibus potita elt. XXV1. Ramundus Ameliusl. prior mcritis- fimus, an. 1409. die 23. Decembris capitulari- ter electus est, ac non minus virtute quam genere illustrem se prastitit in monasterii regimine. Ejus tempore Angli monasterium vas- taverunt, cujus deprædationis processus verbalis, quem habes in instrumentis, docet paulo post < Raimundum abbatem mortuum esse, & abbatiam in qua supercrant 13. monachi tunc vacasse, hoc est ante diem 4. Octobris anni 1411. 2uo tempore factus est hiC proceflus verbalis. , ego insehedis C. V.Claud.Flcury, Raimundum cessisse nepoti siio qui sequitur. XXVII.Ramundus Amelius II. abbatis munere rite perfunctus, occubuit feliciter iv. id. Febr. anno 1428. XXVIII.Durandus II. dcPradis prior, electus tertia die Aprilis an. 1418. moritur mense Febr. an. 1434. XXI X.Deodatus de Firminiaco loci de Con— j chis vir nobilis, monachus ejusdem domus suc- ceffit Durando die 12. post ejus obitum ; & tam in ædificiis construendis quam in reparandis grangiis multa præstitit beneficia. Abbatiam re- lignavit sequenti. XXX. Stephanus II. Rcbairoli, prior & iyndi- cus cx cessone Deodati abbas factus v. id. iVlar- tii an. 1446. plus contulit conventui quam ceteri prædcccstores. Vita cessit Iv. id. Aprilis an. J454- XXXI.Pontius Guillelmus II.Sacrista, electus hoc anno laudabiliter rexit, & fato functus est HI. kal. Maii anno 1464. j XXXII. Durandus III. de Nadase prior duobus annis gubernavit. XXXIlI.JohannesI V.Boisset ex cantore creatus est abbas I466.Obiitnonas Julii an. 1468. XXXIV. Stephanus III. de Firminiacoelectus kal. Octob. hujus anni, cessit abbatiam nepoti suo IV. Kal. Aug. an. 1480. vitamque produxit ulque ad annum 1498. Sepultus elt in medio capituli, juxta sedem abbatis. XXXV Ramundus II.de Firminiaco post annos 19. optimæ gubernationis obdormivit in Domino 6. Decembris an. 1499. ’TH ENENSIS. i.C6 A. XXXVI. Guillelmus VII. prior, creatur Iv- id. Febr. an. 1500. ad summam domus utilitatem, obiit plenus dierum & virtutum pridie nonas Martii an. 1511. XXXVII. Petrus III. syndicus domus, a 15. Aprilis anni præfati, usque ad kal. Maii anno 1513. XXXVIII. Antonius de Boulonfac monachus domus, vir nobilis, eodem anno factus abbas, post annos quindecim abbatiam cessit sequenti fub beneplacito summi pontificis, & obiit anno 1542. XXXIX.Stephanus IV.de Boulonfacinædi- ficio domus perficiendo magnam proventuum 3 partem consumsit. Feliciter occubuit 14. Aug. I55’7- XL. Eodem anno Iv. id. Novembris primus abbas commendatarius a rege Christianiflimo creatus fuit JohannesV. de Lætis(.sc £crrc ;)epis- copus Biterrensis & Montalbanensis, jam plurimis aliis abbatiis gaudens, qui calviniana infectus hæresi, venditis beneficiis præter abbatiam Loci-Dei, & episcopatum Montis-albani, nobili puella in uxorem ducta, cum summo argenti ac auri pondere Genevam se contulit, ibi- que baroniam d’Aubonne comparavit. XLI. An. 1571. Jacobus I. de Prez de Mon- pezat nepos supradicti, donatus est abbatia ; tan- demque a propriis domesticis proditorie occisos elt anno 1590. Dicitur tamen occisos ab hærcticis, quibuscum bellum atrox gerebat, sui episcopatus Montalbanensis prædpue bona repetens 5 at suomm familiarium proditione. XLII.Petrus i V.Ladedcpresoyter Arvernus per decem annos abbas fuit. Mortuus circa initium anni 1601. XL111. Petrus V. Labrune Arvernus presby- ter, per duos menses. XLI V.Guido 11. a Porta preibyter & canonicus Claromontanus an. 1602. factusabbas. An. 1604. obiit. XLV. Eodem an. nobilis Jacobus II. de Pes- tels abbaria potitus, post tres menses moritur. Porro iub his quatuor abbatibus Petro Laclede, Petro Labrune, Guidonea Porta, & Jacobo de Pestels, mater ejusdem Jacobi Johanna de Levi comitissa de Caylus, proventus abbatiæ in integrum perceperat. Hæc autem an. 1629. legavit ad obitum baroniam S. Georgii de Salva- niac in diœccsi Cadurcensi, juxta Podi-rupium. XLV 1.Johannes VI.de Levi frater sijpradictæ comitissæ, primus cleemosynarius reginæ Margarita : Valesiæ anno 1605. abbatiam obtinuit, & habitu monachali suscepto abbas regularis factus monasterium in statum pristinum restituit. Abbatiam cessit Gabrieli de Tubieres pronepoti, obiitque 30. Maii an. 1643. XLVII. Gabriel de Tubieres de Caylus an » 1623 possesiionemadiit, obiitque Parisiis in seminario sancti Sulpitii mense Marcio anno 1677. XLVIII. Francisi : usde Fontanges de Mau- mont hoc anno ex regiis litteris designatus, vivere desiit 16. Aug. anno 1684. XLIX. Claudius Fleury prelbyter Parisiensis, regiorum liberorum subpræceptor eodem anno die 1. Septembris nominatus, abbatiam cessit Riij 167 ecclesiar anno 1706. Vir eruditione quam testantur tot eximia volumina, ac pietate conspicuus s nunc est prior Argcntolii prope Parisios. L. N. de Remond de Pomerol, mense Aug. anno 1706. a rege designatur. BeLLUs-Locus. HÆcabbatia ordinis Cisterciensis filia Cla- ræ-vallis, condita dicitur anno 1x4.1. al. 1144. die 20. Augusti ; sed Vivianus episcopus Ruthenensis, velut novus fundator exstitit, uniens huic cœnobio quatuor ecclesias, Icili— cet S. Johannis-Baptistæ de Giralh, S. Petri de Lezac.S. Petri de Cornusso, S. Petri Baia, ut Jegitur in veteri charta beneficiorum diœcesis. Nunc unita est abbatia episcopatui Blesensi.Pau- cos hujus loci abbates e tenebriseruere licuit. ABBATUM CATALOGUS. I. Philippus sedit anno 1210. quo Hugo Ruthenensis episcopus ei dedit ecclesiam de Solaf- que mense Aug. feriavI. Vide in Hugone episcopo Ruthenensi. II. P. Belli-loci in diœcesi Ruthenensi abbas sigillum apponit litteris Raimundi Marcillia- ci abbatis pro parthenone Luminis-Dei 1233. Forte idem est ac Philippus. III. Begofilius Radulsi de Scorraliaabbasdt < Bclloc legitur an. 1254. IV. Bernardus, qui, ut docet Henricus Sua- rcz, cedit sequenti, anno v.Johannis papæ XXII. hoc est 1320. V. Guillelmus monachus Grandis-sylvæ trans- cripsit abbatiam anno XI. Johannis XXII. VI. Gcraldus Catelli monachus Grandis- silvæ anno IX. lnnocentii factus est abbas Bellæ- perticæ. VII. Arnaldus Fabri monachusejusdem monasterii, scilicet Belli-loci. Alibi aliter dilpo- nit seriem illorum abbatum Henricus Suarez ; nam Bernardo sufficit Arnaldum, A rnaldoGuil— J lelmum, quem dicit obiisse anno Ix. Innocen- tiipapæ VI. scu Christi 1359. quo successorem habuit Arnaldum Fabri. VIII. Stephanus abbas Belli-loci diœcesis Ruthenensis præstat homagium Bernardo comiti Armaniaci & Ruthenensi pro grangia & loco munito de Boisgarel, villis, agris, &c. die 24. Septembris, & 3. Octobris 1407. IX— Durandus 1430. promulgat Martini V. bullam de reductione canonicorum S. Antho- nini a numero quindeno ad duodenum. PARTHENON S. SATURNINI. £ QUo tempore conditum sit hoc cœnobium, ^ordinis S. Benedicti in urbe Ruthen.& a quibus, nos latet ; verum abbatissarum seriem latis amplam variis ex tabulis collegimus. I. Karisiinia coram Raimundo comite transigit cum Segurio, Alidulfo & Hictario, anno primo regnante Ludovico rege post obitum Ca- roli imperatoris. Hunc Ludovicum interpretor Balbum, qui post Carolum Calvum imperatorem regnavit. II. Agnes præerat 1172. quo anno xv m. cal. Julii Hugo Ruthenensis antistes parthenoni S. Saturnini in manu Agnetis abbatissae ecclesiam UTHENENSIS. z6g A. S. Juliani d’Agent concestit & tradidit. In nonnullis chartis appellatur Agna, vel Anna. III. Fizal abbatissa monasterii Ruthenensis donationi sactæ a parentibus domui Bonæ-cum- bæ consensit an. 1197. IV. Sibillaabbatissa, cui 1239. Hugo Ruthenensis comes alodium in villa deCentres donavit mense Aprili. Cum ea Durantus episcopus Albiensis transigit super nonnullis decimis vitulorum, &c. parochiæ de Trevas. V. Naflora ( Nastours) an. 1246. excipit hominium Heliæ dePanat, pro villis de Basolas, d’Angles, &c. mense Martio, ubi cognominati tur de Laugnac. VI. Jauzionda abbatissa 1263. transigit cum capitulo Ruthenensi super quibusdam decimis lanæ, caseorum, &c. Eodem anno memoratur in transactionc inter GaUardum Salvane- sii abbatem & Florem prioriflam de Besolhs. Donum Begonis de Calc-monte domicelli, cujus Aicelinam filiam in monacham admiserat, excepit 1266. Cum Ruthenensi episcopo, per ejus procuratorem Arnaldum archidjaconum permutationem facit 1267. Eodem anno pacis- citur cum Pontio Astoaudi & Odone de Mon— T toneria clericis Alfonsi comitis Pictav. & Tolos 7 * sabbato post Natale Domini 1267. Cum conventu de Alto-braco transigit 1268. Cum Ru- gone de Landorra domino castri de Solomedio transigit 1278. & cum B. Albiensiepiscopo 1283. super ecclesia S. Saturnini de Castro-Garric. VI. idus Junii. 4 VII. Helis 1306. die Martis post Assumtio- nem transigit cum Bcrengariode Arpajone do- micello domino castri de Calo-monte, dePlan- tatgio, super jurisdictione in quibusdam villis, & anno 1319. cum monialibus super officiorum collatione, nominatione ad sacerdotia, &c. die Mercurii post festum S. Petri. > VIII. Raimunda abbatissa S. Saturnini agit de quodam excambio cum Johanne comite Armaniaci & Ruthenorum an. 1381. Vide in Henrico Ruthen episcopo. IX. Ademara anno vI. Clementis papæ VII. hoc est 1383. a sententia excommunicationis absolvitur, quam ob simoniacam monacharum receptionem incurrerat. Sane notatu maxime dignum videtur inter instrumenta hujus abbatia : exstare litteras legati Avenionensis ad epis. copum Ruthenensem, cui jubet ut ab excommunicatione absolvat quasdam moniales S. Saturnini, quæ ob receptionem monialium pecuniam aut jocalia confentiente abbatissa acceperant, qua de causa Urbanus papa V. eas excommunicationis vinculis innodarat. X. Hclipdis de Castro-novo abbatifla S. Saturnini prope Ruthenos de vita, moribus, & miraculis Braymeræ siliæ Berengarii d’Auzis sarcinatoris, & Alicis Beulaigua incolarum’Ru- then. testificatur, quæ pia virgo aliquandiu in dicto monasterio conversata fuerat 8. Febr. 1484. XI. Anna de Castelnau abbatifla S. Saturnini Ruthencn. ac priorissa Belli-locinobilium virginum ordinis S. Johannis Jerosolym. nunc Melitensis, præerat an. 1528. quo condidit testamentum. ECCLESIA R l XII. Catharina de Roquelaure filia Antonii j Franciæ marescalli abbatissa Ruthenensis, obiit Parisiis in uno parthenonum Lutetiæ, fub titulo Calvarii institutorum seculo proxime elapfo. XIII. Johanna-Francisca de Noailles, soror Annæ ducis de Noailles, prasccti primæ cohortis prætorianæ, seu regiorum stipatorum & excubitorum, erat non ita pridem abbatissa hujus monasterii. B. MARIA DE ARPAJONE. HOc monasterium quod est ordinis sancti Benedicti feminarum, an 1298. fundatum legitur ab Hugone de Arpajone milite, cu— j jus tamen litteræ pro hac funaatione datæ sunt apud Cardalhacum die Mercurii post festum S. Johannis ante Portam Latinam anno 1297. Sed non statim ejus consilium de fundatione hac impletum est, & anno sequenti per siii testamenti codicillos donationem priorem ampliavit. Litteras fundationis hic exhibemus. Instrumentum fundationis B. Mariæde Arpa- jonia prope urbem de Amiliano *, diœcesiS Ruthenensi^. AD honorem & gloriam summa & individua Trinitatis, & gloriosa virginis matris Dei, ( & confessoris SS. Benedicti, & omnium Sanctorum, acC……… j…. prafidente patre fanctissimo domino Bonifacio divina providentia universulis ecclefia V11J. summo pontifice, & domino R. Dei gratia episcopo Ruthen. regnanteque domino Philippo eadem gratia Fran- eorum rege ; univerfis & Jingulis, prasentibus & Posteris hoc infirumentum publicum inspecturis, fiat ejusserie manifestum, quod nobilis vir dominus Hugo de Arpajone miles diocefis Ruthenensis, in montem Domini levans oculos, unde veniat auxilium fibi, diem messionis extrema cupiens operibus misericordia pravenire, aternorum intuitu ] feminare in terris, quod reddente Domino cum multiplicato fructu recolligere possit in celis, &per bona opera *fictranfire quod non admittat* e terna. £>uod nullatenus efficacius & dignius efficere credit quam fundando & dotando loca religiosu & pia ad exaltationem cultus divini nominis, & operum misericordia complementum, & vitam aternam vivis & defunctis fidelibus obtinendam. Ad hac igitur dictus miles Jana mentis ductus confilio, & Jincera devotionis assectu, juris & facti plena deliberatione prahabita, ordinavit & statuit irrevocabiliter inter vivos, & omnibus vi… metu ac dolo Jemotis, pro fe & successoribus suis, & ex sua I grata & fpontanea voluntate & difpofitione decrevit fundando suu sundare volendo, & adificare ac dotare promittendo novam monialium religionis domum, pro redemptione & falute anima Jua, & animarum parentum suorum, & majorum, ac posterorum, & omnium defunctorum fidelium, & vivcrum s quod in Jolo territoriopradicti militis per ipsum ad hoc fpecialiter acquifito, jitojuxta, jeu prope villam Amiliani dioecefis Ruthenensis, in quo suit olim domus, oratorium Fratrum Minorum de Amiliano, fundetur per ipsum militem realiter & dotetur, ac fundavit, Jeu fundare ac dotare voluit &promifit ac decrevit quod ficperpetuo ibi T H E N E N S I $, 170 L confifiat domus religiosu monialium sub Pfglila & habitu & ordine almi confessoris BB. Beneaictteum ecclefia & claustro, refectorio, dormitorie » & aliis necessariis & debitis officinis, & tum collegio seu conventu decem monialium, vel etiam numeri amplioris, fi domus eadem ad sustinendum majorem numerum bonis ejus & facultatibus succrefcenti- bus per Dei mifericordiamin posterum prosperett per cujus collegii seu conventus electionem canonicam in domoprtdtcta majorissa creabiturseu pralata in diebus seu temporibus oportunis, necessitate urgente, confirmanda jure ordinaria potestatis, perR. in Ch. patrem D. episcopum Ruthen. qui nunc est [ &successores suos qui pro temporefuerint, vel etiam infirmanda fide jure & de ratione suerit…. subjectio enim debita ac correctio dicta domus tam in capite quam in membris, ad dictum D. episco— pum & successores ipsius ut ordinarios, pro ut de jure est, &fuit perpetuo, obtinebit tsulvis tamen jure & jurifdictione, quod & quam abbatissaseu pralata debet in subjectas habere. Rursus prafatus dominus Hugo de Arpajone, ut patronus dicta domus > pro fe & suis successoribus, & voluntariis, quibusuumque fpecialiter & expresse statim &fine omni intervallo retinuit, & esse voluit in pramis- sts, ac dixit, fibi & suis successoribus esse salva, videlicet jus patronatus, honorem, reverentiam, & emolumentum, & ad Deum preces & orationes devotas, & jus ibi prasentandi pralatam, quod de jure potest & poterit ac debebit competere patrono laico ex pramissistvel persuna ecclefiastica, fi forte ad perfonam ecclefiasticam dictum jus patronatus in posterum devenire ts vel fi forte dicta domus aliquando ad statum clericorum secularium, five collegii verteretur, & omnia alia universa & stngula patronatus jura qua debent in rebus & locis ecclefiasticis competere, de jure patroni. Hoc acto etiam in pradictis fpecialiter & expressis quodst eidem militi, seu successoribus ejus plures heredes ) ab intestatosuccesserint, ad majorem natu illorum heredum folummodo & in folidum, dictum jus patronatus perveniat, & nullo modo tum ad alium, vel alios valeat pervenire. Retinuit etiam dictus miles fibi & suis successoribus in pramissis quod ipfe, post ejus obitum successores, five ille vel illi de ip- sts ad quem, vel ad quos dictum jus patronatus pervenerit in suturum, possnt & debeant, fi voluerint eligere &prasentare quinque dominas velpuct- las, majorissaseu pralata dicta domus, per ipsum recipiendas, ad dictam religionem in domopradictai & eis vel earum aliqua dece dentibus, vel dictam re* ligionem & domum deferentibus, alias loco ipfarum decedentium vel deferentium} &fic deincepspradi- ctomodosubstituere ad pramissa omni tempore, & in perpetuum successive •• quod de hujufmodi pra- fentationis per dictum militem, seu ipsius successoresfi eis placuerit & per ipsum majorissam in dicta domo recipienda quinque Jint in dicta domo perpetuo moniales, quas dicta majorissa, fifintidoiiea, recipere teneatur in dictam religionem & domum omnimode (fi tamen SS. pater summus pontifex prasentem articulum approbare voluerit & dignetur.) Item fuit actum in pramissis, quod postquam summus pontifex approbaverit articulum supra proximo contentum, dictus miles & successores ejufe dem dotent & dotare teneantur Justicienter dictam 271 ECCLESIA RU domum. Fuit actum etiam inpramtfiisquod dictus d miles, (fi qui fibt inpojlerum in dicto patronatusuc- sedent, prasentent & prafentareplfiint presbyterum qui celebret (fi divina conficiat (fi mimfirct in dicto loco dominahus qua ibidem domino f ervient in futurum & famulis earumdem. Retinuit etiam di- clus milesstbi (fi fuis succeforibus in pramifjis, inft- gnum (fi probationem juris patronatus, unum dena* rium aureum marrobothinum totiens patrono dicta domus folvendum quotiens patronus vel pralata mutabitur, ibidem promifit qucque idem miles filemusfiipulatione mterpofita pro se & fu cce (foribus fuis prafato domino episcopo prajcnti (fi recipienti j profe cr succcjsoribus fuis, (fi epficopatu (fi ecclefia Ruthenensi, cr loco, feu domo pradtcta (fi pcrfinis prafidentibus eidem domui (fi regioni cum dedtca- ta fucrit, pradic ; a omnia (fi fingula complere (fi tenere (fi perpetuo observare, (fi in contrarium nunquam facere ficu venire, nec fecife, feu pro- curafie aliqua ex quibus feu propter qua ea polfint feu pojjint annuliari in poflerum jeu infringi, (fi dolum malum abeffe, (fi bonam fidem adeffa renuntians tn (fi supcr pramijjis idem miles jam di- tfus pramifa aut aliquod pramificrum propter ingratitudinem revocari, (fi omni alti juri divino (fi humano, canonico (fi civili, (fi omni primitus q concefio vel concedendo, (fi omni ufui (fi conjuetu- dini generali (fi fpeciali, per qua impugnari po(- sent pramijsa aut aliqua pramiforum s rurjus ’fi tur dictus dominus episcopus proje & suis luccetfo- ribus & episuopis & ecclesia Ruthenensi, & mi feu domo pradtcta, &pcr[onis prastdentibus eidem domui & religioni cum dedicata fuerit, feu fundata, pr.edicta omnia recipiens & acceptans auctoritate episcopali & ordinaria eadem omnia & jingula approbavit, & in perpetuum rata & firma haberi voitctt & decn vit, & ex certa fcientta confirmavit, donavit & concessit dicta domui & religioni & perjonis qua tn ea tn pofierumprastdebunt, p & qua in regulari habitu morabuntur, jeu Domino famulabuntur, ibidem ctmiterium & oratorium qua nunc sunt in loco pradicto, & quod poss.nt ibidem ecclesiam & capellam construere, & altaria erigere. & locum religiosum construere, abs- que tamen ejusdem domini episuopi & dicta eccle- jia Ruthen. prajudicio & alterius ecclesia cujusctm- que. Acta suerunt hac apud Cardalhacum de prope Ruthenam die Mercurii post felium S.fohannts ante Portam Latinam an. Doni. M C C Lxxxxv 11. indtct. X. in prafentta & testimonio venerabilium virorum domini Petri deScorali archtdiacontRuthc— p nensts, &dominifoannis Labacalaria officialis Ru- thencnsts, & domini Bcrengarii de Arpajone, domini Pilifortis, domini Aldcberti de Petraferti canonicorum Ruthen. domini Bernardi de Souniaco, domini B. Conort, domini B. de Trinitate, domini Gauberti del Castagnter presbyterorum, magistri Rigaldi Morelli, magistri Guillelmi… junjperitorum, Hugonts Azæmari clerici, & mei Gui- therntde Podio publici notarii civitatis & eptsco- Patus Ruthenensis, quipradictis omnibus & jmgulis interfui, & rogatus hoc jcripst, & in prajentem formam redegi, &stgnavi sultto meofigno, & col- laturam feci supra in verbis. His ex litteris discimus locum ubi parthenon hic sundatus est, prius fuisse oratorium ac ccc- TH EN E N S I S. 17* L nobium • Fratrum Minorum prope Amilianum- Quæ urbs ejurata fide catholica, hæresi Calvi- nianæ se subdidit, unde monasteriorum clades & eversio maxime dicti parthenonis.secuta est ; nec mirum ii nulla aut pauca sint super ejus vetera monumenta. Ecclesia fuit consecrata die Dominica post Pentecosten anno 1305. ab episc opo Ruthenensi, petente Berengario de Arpajc- ne, Hugonis filio ; simulque octo moniales ejus- dcm cœnobii, Deo ab eodem præliile sunt di- catæ ; utpalam fit ex litteris Hugonis de Bories notarii publici apud Ruthenam. . Seriem abbatissarum texuimus vatiis ex chartis quæ in manus nostras inciderunt. S E K I ES ABBATISSARUM. I. Aiglina abbatista anno 1305. recipit in m.>- nialem Agnetem filiam Pontii de Monte-rotundo. II. Saurina abbatiam regente Guillelmus de Creissel dominus de sanctoGenelio obtulit siliam suam ad profeilionem monasticam, quæ admil- sa est, litteris ea de re datis per Monaosco notarium Amiliani an. 1307. III. Aiglina II. forte eadem, quæ supra, sedebat annis 1314. 1316. 1323. quo die 16. Februa- • rii comparavit quædam apud Amilianum, ut nos doCet instrumentum factum a Vitali ejusdem urbis notario. IV. Marsibilia quædam alia emit in eadem urbe die x. Martii anno 1341. ex instrumento Guillelmi Creissel notarii. V. Alasaisia Guiraudona anno 1377- VI. Hcraclia ( Heraille} de Senaretsolvit Ca- rolo regi debitum pensum pro emortuo fundo, ut docent litteræpatentesejusdem regis, annis 1389.96. 99. VII. A lix Guiraudona acquirit agrum in parochia de Tournemire, confirmante & approbante Hugone de Arpajone vicecomke de Lau- treco, die 6. Augusti anno 1434. VIII. Delphina de Rocoletis præcrat jam anno 1458. & 1461. anno tamen 1470. pro dignitate abbatiali cum ea contendit Catharina de Castrac, sed irrito conatu ; nam Delphinam in sede perseverasse demonstrat emtio vineæ cujusdam ab ea facta in territorio Amilianensi, ex instrumento emtionis dato 28. Februarii an. 1480. Obiit 19. Decembris anno 1484. IX. Johanna de Cardaillac possessionem adiit anno 1484. ex actis publicis die 29. Decembris. Refignavit in gratiam sequentis. X. Ifabella d’Anglars neptis Jonannæ, per ejus resignationem die 25. Julii 1498. in possesa sioncm elt admissa. Interim moniales elegerunt eodem anno & die Ludovicam d’Arpajon, quæ obtinuit a Julio papa abbatiam de Olivis prope Narbonam, in commendam bullis datis an. 1508. Sed mortua Ifabella de Anglaribus XI. Ludovica d Arpajon confirmatur in abbatissam de Arpajone a Francisco de Stanno episcopo Ruthenensi 31. Octobris an. 1525. Anno vero 1529. die 10. Aug. cessit in gratiam Annæ A Hoc Coenobium prii s erat conditum pro roonialibvs ordinis fratrum Minorbm. Vide in Raimundo de Galo-monre Rurhenen/i episcopo. Ut fieret parthenon ordinis san^i Benedicti Hugo dc Arpajone mulca adjecit pnmz fundationi factx ab Henrico Ru- thcncnfi comite. d’Arpajon d’Arpajon, quam cesiionem summus pontifex. admisit die 3. Februarii. XII. Annad’Arpajonpossedit simul abbatiam de Olivis per dispenlationem quam a sancta scdc obtinuit anno 1537. Hanc abbatissam Francif- cus rex commendavit cardinalibus de A rrnania- co & deTrcmolia suis legatis ad sanctam fedem, litteris datis die 12. Aprilis 1546. XIII. Ludovica de S. Stiplice anno 1564. XIV. N. Hebrard de S. Supiicc quædam ac- quilivit anno 1573— die 13. Junii apud Castrum* novum ( Cajlci-.nau}. Anno Ij90. restituitur ei possellio bonorum quæ Calvinistæ usurparant. aV. Ludovica de Montal adepta est possellio— ■ nem die 25. Februarii anno 1601. quo tempore moniales propter bella confugerant in castrum epilcopi Ruthenensis dictum les Salles de Curans. XVI. Johanna de Calmont missa est in pos- sesiionem anno 1606. die 16. Octobris, in iplis ruinis parthenonis ; at abdicavit 13. Novembris anno 1618. XVII. Aldontia d’Arpajon designata abbatissa accessit ad possessionem abbatiæ in suis ruinis sepultæ die 12. Augusti anno 1619. Sedeam rciiauravit ut in temporalibus, ita in spirituali- bus 5 ædificavit enim ecclesiam, ædes & integrum monasterium ; chartas plerasque & ablata bona recuperavit, ut jure dici possit altera TH EN ENS IS. » 74 sundatrix. Vitam clausit 16. Novemb. 1673. XVI11. Maria-Angelica de Simiane de Mon- chamonialis S. Columbæ Vicnnensis, per nominationem Ludovici ducis d’Arpajon, factam dic 2. Decembris anno 1673. apud Severarum, aditum habuit ad regimen hujus parthenonis, in quo pqtiflimtim ades abbatisse resarciri cu- ravit.ObiitdieI6.Scpt. an. 1685. XIX. Gabrielis de Gaulejac de Ferals proneptis ducis d’Arpajon monialis Veteris-muri, ubi ejus matertera N. d’Arpajon abbatissa erat, cepit possesiionem abbatiæ die 2. Aprilis anno 1686. quam e manibus ejus mors eripuit die 25. Maii an. 1694. XX. Maria Ludovica Tercha d’Alboy de Monrosier, prius præfecta monasterii B. Mariæ apud Ruthcnam urbem, nominatione Catha- rinæd’Arpajon, uxoris Franciscide Royc comitis de Roucy, accita ad parthenonem hunc regendum an. 1694. post multa pro ipsius commodo & emolumento prudenter facta, vivere desiit die 10. Febr. an. 1710. XXI. Maria Anna deMorshon de Laumiere cœnobii alumna, designata est abbatissa ab eadem Catharina d’Arpajon, die 26. Aprilis 1710. possesiionem apprehendit die 19. Maii an. ejusdem, ac nunc præesu

---

1. Nomen Philippi regis mendoſe irrepſit hic & infra.