Gallia Christiana 1720 02/Instrumenta/Malleacensis
INSTRUMENTA QUÆ AD MALLEACENSEM seu Rupellensem ecclejiam pertinent. L 1 Diploma Guillelmi IV. ducis Aquitania & comitis Pictaviensis, quo multa confert monafierio Malliacensu DUM unnsquisque mortalis in hoc vivit corruptibili corpore, de rebus libi jure acquifiris, taliter debet providere, qualiter vitam aeternam poflit percipere. Quapropter ego in Dei nomine Guillelmus Aquitanorum dux, Pistavienfium comes, tractans de de Dei timore & zterna retributione, trado ad mo- nafterium S. Petri qui vocatur Malliacus, in honore Dei fic S. retri dicatum, qaem pro remedio animx mex, vel parentum meorum ftatui, fic monachis ibidem Deo fic S. Peno famulantibus adunare ftudui, has res quz mihi jure hærcditario pollidere videntur, videlicet villam quz vocatur S. Mariæ Ermcnaldis, cum mercato, & aliam quxvocatur Fontem-Bundo- riam, & villam Calvariam cum omnibus qux ad eas videntur pertinere, id eft terris cultis fic incultis, vi- > neis plantis atque plantandis, pratis, rivis cum molendinis insuper jacentibus, in Separim * quoque flu— * I* Sevn vium exclufam qux dicitur Aureus —Beccus, cum molendinis duobus bc tocam aquam ex utraque ripa usque ad exdusam de Aqua-quieta, in mari quoque Alninse in loco qui dicitur Efnenda, fic Lonzania* vendas, fic cenfus quos inibi habeo poft discelTum Fri- derici clerici. Eas igitur res ea conditione Deo fic sancto retro ita contrado, ut nullus minifterialis publicus, non vicarius, non venator, non auceps, nec equorum cufto. des, vel pro sanguine, vel pro homicidio, pro rapto, pro incendio, pro furto, pro teloneo, id est pro venda, pro pascuario arietum, porcorum, & vaccarum, vel ali— qua repetendarum legum consuetudine intrœundi ha- & beat poteftatem. Insuper fic omnes coloni qui eas terras incolunt, ita sint ab omnibus negotiis publicis soiuti, ut nec ad caftella facienda, vel in holtem ire, vel bi*- duanum aliquid reddere, vel ipsi, vel boves eorum. Statuimus ergo ut si quis calumniator surrexeric, ex nobis ipsis aut ulla pertona intromifla sueric, quz hanc cartam inquietare vel promovere tencaverit, solidos mille de auro explodat, fic iram omnipotentis Dei, fic omnium Sanstorum incurrat, & cum Dathan fie j8t ECCLESIÆ MALLEACE Abiron, & Core Sc Juda traditore maledictionem Dei percipiat iu facula Ctculoram. Hanc aurem cartam ego Guillelmus manibus meis roboravi, & optimarum meorum conspeÆbus roborandam tradidi. Signumlp- fius Guiilelmi comitis, S. Adelmodis uxoris, S. Gillc- berti, S. Bernardi abbatis, S. Gilleberti abbatis, S. Aimerici archidiaconi, S. lofcelini fratris ejus > S. Aiœe- rid decani, S. Guiilelmi militis. II. j* Notitia J*subjuctione Sulliacensis monasterii apud i ki. Turones, abbatia S. Stephani de Vallibus ; I 7— & utriufque, ascetcrio Afalliacensu QUidam nobilis miles nomine W. de Monte- Sorello, & Gauterius filius ejus, & Vu. frater ejus, atque Gervasius & Aifendis uxor ejus, dederunt eccleliam S. Petri de Sullico, quam fecundum sieculi confuctudinem poflidebant, ecclefiæ S. Stephani quæ eft sua iu loco qui dicitur Vallis ; dederunt autem villam & terram in circuitu ecdesue, ut quicunguc ibi habitarent, nullam confuetudinem nnllumque fervidum cuiquam, nisi ecclesiæ facerent : donaverunt eoam omnes panes quos tertio per annum a parochia- nis accipiebant i & totam sepuluiram, & omnes oblationes, & furnagium totum, & unum molendinum, & ligna sylvæ ad quidquid opus fuerit. Mater autem ipsius Vu. nomine Mabilia, medietatem molendini de Viridci ecclesue dedit. Prærcrca dictus Vu. conceflic, ut quicumque de pofleflione sua ecclesue dare voluerit, licenter faceret, & fratres allodialiter poffiderent, &c. Revoluto vero tempore Gauterius dc Monte- Sorello filius funradicti Vu. pactionem faciens cum Re- ginaldoabbateae Vallibus, petivit ab eo ut liceret prioratum ecclesue de Sullico in abbatiam tranfmutari, tali videlicet pacto, ut abbatia de Sullico redderet annuatim cenfualiter ecclelix S. Stephani de Vallib. in Circoncifione Domini xx. solidos publicae moneor a fratribus abbatix de Sullico defercos : si vero, quod absit, de hoc censu reddere negligentes exifterenr, & reclamatio ad episcopum venirer, coacti ab epis- copali justitia, xxx. solidos redderent, & canonice corrigerentur, ne ulterius fieret, primo igitur abbate ibidem a domino Reginaldo abbate S. Stephani de Vallibus conftituto, & prius defuncto, succelsores ipsius volentes recalcitrare, & a dominio S. Stephani I de Vallibus se ipsos emancipare, domnus abbas Segui- nus tantam injuriam suftinere nolens, acccfllc ad dominum abbatem Malliacenscm, supplicans ut ad do- mandas cervices improborum eum adjuvaret *, abbas vero Malliacenfis consilio habito dixit : quod si illud dominium quod habebat in abbatia de Sullico ei conce- deret, ita tamen quod illum cenfum quem fratres de Sullicoei debebantannuatim persolveret, ipsemet, & sui fuccelsores ei & poderis ejus persolveret pro donatione dominii, & adjutorium impenderet, & ex- pensas quas pro recuperatione faceret, reftiruerer. Deinde domnus abbas Gaudinus cum personis Mal- liacensis monafterii Girardo Baudoini, Emerico Dardu, Petro Clarvil, Petro Vu. & servientibus Petro Vaitot, p Petro Poil, Vu. Bufema, Vu. Maina venerunt pariter cum domno Seguino abbate de Vallibus ad abbatiam S. Stephani, & in capitulo domnus Seguinus abbas consilio fratrum suorum, falvo cenfu fupradi&o, 3uem debent recipere ab abba*c Malliacenu, dedit omno abbati Malliacensi dominium abbatix de Sullico, & domnus abbas Malliacenlis Armavit, quod an- nuatim cenfualiter abbas & conventus Malliacensis transinitterent xx. solidos abbati de Vallibus in Cir- concisionc Domini. Si tamen præfcripra die census non redderetur, & pro defedti ab abbate de Vallib. fer- viens mineretur, xx v. solidos reciperet, fi monachus mitteretur, xxx. solidos reciperer. Facta autem so- lemni conftirutione jam di&us Gaudinus & socii sui NSIS SEU RUPELLENSIS. A prxscripti, & Seguinus abbas de Vallibus pariter cum sociis luis Petro Daganardi, &magiftro Oftenfio clerico, & Petro Helix, & Amelino servientibus, Turonis perrexerunt, & recuperato iu prxsentia domni Angebaudi, archiepiscopi Turonensu, juftiria dictante, dominio abbatix de Sullico, venerunt ad abbatiam, & fratres dc Sullico receperunt domnum Seguinum abbatem de Vallibus cum solemni procdSone, & cognoverunt eum pro domino & patre, & claves uni- verfas ei consignaverunt. Deinde vero fecundum con- suetudinem fadam domnus Seguinus abbas de Vallibus tradidit claves, & dominium denuo Gaudino abbati S. petri Malliacenfis. Hxc confticutio facta fuit tempore quo rex Ludovicus regnabat iu Francia, regente ecclesiam Xanctonensem domno Bcmardo epifeopo. B III. Bulla Johannis papæ XXIL pro erectione Udalleacensis ecclesiæ in sedem episeopalem. JOhannes episcopus servus fervorum Dei ad’317 « perpetuam rei memoriam. Salvator nofter in cujas manu cuncta subserviunt, iu agro mundi hujus mcs- sem multam aspiciens, & operariorum raritatem attendens, Dominum meisis… reddendam esse, ut in illam operarios mitteret censuit, & ipse idem exiens mane veluti patersamilias horis diei variis operarios in vineam suam mifit. Romanus itaque pontifex qui ficut eodem Domino difponente vicarius ejus in terris esse dignofeitur : sic ipfius actibus, in quantum sinic humana fragilitas, se conformare tenetur, ubi super- excrefcere meflem, populi videlicet multitudinem videret, operarios debet optimos adjicere, & juxta propheticum verbum, augere cuftodiam, levare cuftodes, ac cultores idoneos in Dominicam vineam deftinare. Sane considerantes attentius, & inna pectoris clauftra, meditatione sollicita revolventes, quod in tanta multitudine populi quanta fœcundaveric AIti/simus civitatem & diœcefim Pidhavenscm, singulorum vultus nequibat, ut condecet, unicus pallor agnoscere, aut alias partes boni palloris implere \ quodque durum erat atque difficile, in eadem disceh, qua : lata & difFufa exiftit, ad unum tantum a tot personis ecclesiafticis & mundanis recursum haberi. Nos cultum augere di- ) vinum & fpirinialem animarum profectum, quem ex subscriptis indubio provenire speramus, promovere salubriter intendentes, præmiflis & aliis suadentibus juftis caulis, cum fratribus noftris habito super hoc diligenti tractatu, de ipsonim consilio & exacta * scien— * At. tia, & apoftolicæ plenitudine poteltatis ad laudent certa nos- Dei, & exalcacionem Ecclefiæ, fideliutnque falutem, tra’ episcopatum & diocccsim Pictavenfem iu tres diœce- ses, certis portionibus seu limitibus ipsarum cuilibet, ut infia fubjungitur, aflignatis, apoftolica auctoritate dividimus, ac Malliacensem & de Lucionio villas pridem de pictavensi dioecefi exiftentes, veluti loca in- signia, & ad id convenientia & accommoda, ac rerum ubertate fœcnndata, de novo iu civitatem erigimus, & civitatum vocabulo decoramus : volentes ac decernentes auctoritate prædi&a de ipsonim fratrum consilio* ac ejusdem plenitudine poteftatiS, ut Malleacenfis 8e de Lucionio dudutn monafteriorum ecclesue ordinis S. Benedicti, sint de extero & habeantur perpetuo ecclelix cathedrales. Et quod tam prælibata civitas Pi&avenfis, quam distre villae jam per nos, ut prx- mittitur, civitatum titulis insignitæ, ipsarum videlicet singulz, suam propriam & aiftinctam diœcefim habeant, a duobus reliquis, prout (equitur, separatam. Ec ut ipsarum quaelibet habeat diœcefim magis accommodam &c decentem, de Fontiniaco, de S. Laurentio, de Vihesiis, de Berchorio decanatus, ac archi- prelbyteranim de Arducio, rurales, civitati Mallia- censi : Marollii vero, Thalemtmdensis, Asianensis, i n s t r u & Moritis-acuti decanatuS, ac archiprelbyteratum i Alpericnsem rurales cludum de prxdi&a diœcesi Pic- tavenfi exiftentcs, ipsi civitati de Lucionio, cum ec- clefiis, dignitatibus, personaribus, territoriis, juribus & pertinendis eammdem, tnonastcriis quoque & prioratibus sæcularibus& regularibus, ac junsdidioni* bus omnibus temporalibus & fpiritualibus, prout hactenas fuerunt diœcesis Pidavcnsis, & epifeopo Pi- ctavenfi competebant quomodolibet, in duas aiœce- ses perpetuo deputamus, & etiam aflignamus j exceptis nomagiis & deveriis, si aliqua in prædictis vel earum alterius dioecelis exifterent, ratione quorum duntaxat quivis teneretur facere homagium episeopo Pictavcnli, ac ipsum in jocundo adventu suo & debita ratione prxdictorum, portare ab ecclelia B. Mariz majoris pi&avensis usque ad ecdeliam cathedralem Picta- vcnlem, qux erunt fic remanebunt epifeopo Pida— 1 vcnfi •, dictafque diœceses deputatas & taliter afligna- tas epifeopis qui pro tempore fuerint, ac a capitulis & ccclesiis Malleacenfi, fic ac Lucionio praedictis, juxta divifionem, deputadonem, & aflignationem noftras hujufcemodi de didis diœcefibus fodias spiritualiter & temporaliter jurisdidione ordinanda, a fuperioritate epifeopi, capituli, Sc ecdesue Pictavensis in totum eximimus, ac etiam liberamus. Volentes ut quicquid in ipfis Malleacenfi fic de Lucionio diœcelibus per nos taliter limitaris przemtnentic, majoritatis, jurifdic- tionis & exercitii juris spiricualis & temporalis przliba- tis epifeopo, capitulo, & cccleliæ Pistavensi, jure ordinario nunc usque competiit, de cancro epifeopis qui erunt pro tempore a capitulis fic eccIcGis Malleacenfi de Lucionio prædictis perpetuo juxta przmissas divisio- nem, deputationem fic ailignationemnoftras, eodem jure competat iu cisdem ; jura, proventus & redditus dignitatum, proventuum, perfonatuum, & officiorum eccleliz Pidavensis in nullo prxrcr hoc diminuere intendentes, reliqua parte dictr diœcesis Pidavensis prxtcr eosdcm decanacus, fic archiprelbytcratus cum suis diftinctionibus & jurifdictionibus superius nominaris quantumctimque fic in quibufeumque conftat, prxlibatx civitati Pictavensi in lua diœcesi in tegrali ter * s— *d. remanente. Hxc igitur * prxdictae sedis providentiam circumspcctim fic facta salubriter fic utiliter ordinata * / de— perpetuis esse valitura temporibus *, & robur incom- rærnimus. mutabilis firmitatis obtinere volentes, a udor itare prae- dida diftrictius inhibemus, ne aliquis cujufcunque prxcmincntiæ, ordinis, conditionis, aut ftatus, etiamsi archiepifcopali, vel episcopali, seu regia prxfulgeat dignitate, nujufcemodi ordinationem apoftolicam, seu aliquam, vel aliquid de contentis in ea quovis qux- fito colore, vel modo live causa, vel occriione qualibet a iin ventis, turbare, sea quomodolibet impedire przsumat. Nos enim irritum decernimus Sc inane si secus super his a quocumque quavis auAoricate conti- t ex certa attcntar*’nihilominus in cos qui exacta * Icientia contrarium przfumpserint, nili infra octo dierum spatium poft publicationem przfentium refipuerinc cum effectu, excommunicationes in personas, & interdictum in univerlitates, ac suspenlionis sententias in conventus, capitula, feu collegia promulgamus de confilio & auctoritate prxdictis, a quibus nunnili per Romanum pontificem abfolutionis beneficium, præ— ] terquam iu mortis articulo valuerit obtinere. Nulli ergo omnino homini liceat hanc paginam noftrarum divisio- ais, creationis, decorationis, conftirutionutn, voluntatum, deputationis, aflignationis, siibjestionis, exemptionis, liberationis, inhibitionis fic promulgationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hxc attentare przfumpserit, indignationem omnipotentis Dei, fic beatorum Petri & Pauli apoftolo- sum ejus, se noverit incurfurum. Datum Avcoioni Idibus Augusti, pontificatus noftri anno i. MENTA 384 IV. Sulla /nnocentii papæ X. pro erectione Rupellensis episcopatus. INnociNtius episcopus… ad perp. rei memoriam. In fupereminenti militantis Ecclcfur solio, & apostolicx potdlacis plenitudine siimma Redemptoris noftri benignitate condituri, fice. Dudum fiquidem per nos accepto civitatem Mallcacensem valae exiguam, nullis mxnibus cinctam, paucis domibus, aliif- que eversis, plerifque niinosu conflatam, aerem vero adeo instlubiem, ob paludes undique adjacentes for- titam efle, ut pauci admodum incolz, fic orr nes fere pauperes eam modo inhabitent, domumque prope nul- 3 am, neque consepcum vel dormitorium pro capitulo, icet regulari, ora. S.Benedicti, nullum monafterium nec collegium, nullum seminarium nec hospicale, sed unam tantum cdnfiatemitatem adede j ecdesum denique ipfam extremam fere ruinam hærcricorum injuria palTam debicat ftructurz nunquam fuifle refticutam, Hisquc atque aliis de caulis felicis recordationis Urbanum paDam VIII. prædcceflbrcm noftrumecdeliam ipfam ad oppidum Fontani aci — Comitis, Malleacenfis diœcesis transferri mandasse, & fucceffive ecclesiam ipfam fecularisalse, ipfam tamen tranflationem effectum sortiri nequivifle ex parte oppidi Foncaniaci multo angultioris & inferioris reperti, quam quod dignitatem ad iliud transferendam capere poflit. £ E conveiso vero oppidum RiipeUenfe celebre ad Oceanum Aquitanicum emporium, ab ipsa Malleacenfi civitate feptem vel odo cantum leucis diftans, circuitu amplum, mænibus circundatum, piopugnaculis validum, domibus magnificum, habitatoribus p’c : ifque nobilibus referrum fic opibus abundans exiftere, in eoque praeter plures ecclesias, conventus & unum hofpitale, adefle ecclefiam, templum majus nuncupatam, amplæ ac elegantis & recentis (trudurx, fice. Nos inltanciam regis prædidi ( Ludovici Francorum fic Navarræ regis Chriliiair/limi fupplicantis pro tranfla- tione sedis epifc. Mallexerlis ad urbem Rupellam) negotiumque fuppreflionis, erectionis & crar.flationis hujufmodi congregationis, venerabilium fratrum rollro- nim S.R.E. cardinalium rebus con fi ftor i-ilibus pripoli- torum examinandum fic discuricndumcommilimus, fice, U Hoc examine facto, habitucjae ratione conjihi Ludo- vici regis chriftiantjs. XIII. de hac trarjlatione factenda post jubactam Rupellam, Innocentius papa X. decernit ut deinceps episcopalis cathedra e Malliacensi oppido, in quo unicus tantum parothus cum faucis c/ertcts re- linquendus, ad ma us Rupella templum transferatur} cui nova sedi prater urbem Rupellam prius ad Sancto- nensem diacefim pertinentem, annectitur pagus.Alni- x.ienfis (1’Aunis) cnm Rea tnsula sl’ifle de Re) qua prius regebatur ab episeopo Santonenfi, retentis omnibus aliis locis qui ad Mallcacensem dtacesm pertinebant. Bulla iis clauditur verbis : Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam noftræ revocationis, circumscriprionis, suppreslionis, extindhonisjdifmcmbrarionis, separationis, ere&ionis, E infticutionis, decorationis, tranlhtionis, aflignationis, supposicionis, tributionis, impertionis, fic derogationis infringere, vel ci ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare præsumpserit, indignatio- nem omnipotentis Dei, ac beat. Petri fic Pauli apofto- lorum ejus sc noverit incurfurum. Damm Roim apud S. Mariam Maj. an. Incarnationis Dominicae millesimo sexcenreGmo quadragesimo octavo, iv.nonasMaii, pontificatus noftri anno quarto. V. Fundatis ECCLESIÆ MALLEACEh A V. Fundatio abbatiæ S. Vincentii de Niolioad TAutine. Altrliam ♦ auctore Airaldo Gaisseidener, confirmatur diplomatibus Gausredi Aquitaniæ ducis, & Ludovici Francorum regis- , TN nomine beat* & individux Trinitatis, omnibus JLsanlhe matris Eccsesue alumnis, tam prxsentibus quam futuris. EgoGausiidus Dei gratia Aquitanorum dux, volo manireftum fieri quia omnia qux Airal- dus Gassedcncr cognomine, pro redemptione animz stur, aliorumque fidelium ecclesis sancti Vincentii, qox ab ipfo in villa quæ Niolium nuncupatur, fun— g data eft, ad canonicorum Deo & fando Vincendo inibi servientium usus donavit t videlicet quicquid de patrimonio suo apud Bennacum poflidebat, tam io burgo quam in terris : & qux ipfi canonici pro indiUo- lubili gloria vita aeternz fecundum Domini przceptum supradistz ecdesue reliquerunt ; eunda etiam quae ego- met ad præfcns dono, scilicet quantum ex meis filiis necelse fuerit, tam ecclesui quam officinis, excepto Exspalto, vel ea qux alii fideles de casamencis ad me pertinentibus dedere vel dederint, annuo & concedo, ut firmiter & inconculse canonici ih perpetuum poflideant. Si quis vero ftimulatione tactus axmonica, & superbix telo inflatus, percuflus, aut flamma in », census avaritix nequiflima, fuprafcnptam inftiturio- nem, aut donaria qux beatissimi martyris Vincentii £ ecclcfix annuente me dara sunt, quxque fideles alii de casamencis ad me pertinentibus pro fuarum animarum redemptione daturi sunt, infirmare voluerit, & calumniam quoquo modo intulerit, nullam licentiam habeat, quinimo perpetuo anathemati subjaceat. Acta tst hujusmodi ecclelix cartula apud Vulventum in domo Airaudi praefari, domino papa Gregorio S. Petri pofsi- dente cathedram, Philippo regnante in Gallia, Gaufrido dominante in Aquitania, Isemberto prrsidcnte in Pic- tavcnsi ecclesia, miniftrantc (ibi Rainaldo partibus Olis archidiacono, anno Dominicæ Incarnationis m. lxxvi. indictione xiv. cyclo Paschali x. epasta xii. concurrentibus v. prxsentibus ift is subfcripris, ac libi invicem pellem porrigentibus Gaufridi comitis, Aimerici Tho- arcenfium vicecomitis, Savarici fratris ejus, Mauritii Girardi. S. Girardi patris ejus de Monte-acuto, Theo— 1 baldi Caboz. S. Raimundi Callies, Gosbcrri Franci- genz. S. Tetbaldi Lunelli, Airaldi Galscdener. S. Bur- chardi de Vulvento. S. Clerembaldi Juvenis. S. Aimerici Tomelli. S. Petri Mainardi. S. Amelli de Fonte- ncyo. S. Hugonis Mareventensis. S. Hugonis sacerdo- tis comicis. S. Mauritii Zachariz Pusagensu. S. Ra- dulsi vicecomitis. VI. Rræceptum Ludovici regis ejusdem argumenti. i tft. TN nomine sanctz & individue Trinitatis.* ego Lu- A do vicus Dei gratia rex Fiancorum & dux Aquitano— j ruro, notum fieri volumus tam suturis, quam przfen- tibuS, quod omnia quz Airaudus Gailsedener cognomine pro redemptione animæ fux aliorumque fidelium, ecclelue S. Vincentii, quz ab ipfo in villa quz Niolium nuncupatur fundata eft, ad canonicorum Deo & S. Vincent io inibi servientium ufus donavit •> videlicet quicquid de patrimonio suo apud Bennacum pollidebar, tam in burgo quam in terris, & quz ipsi canonici pro indilsolubili gloria vi tot ceteros fecundum Domini praeceptum fupradi&e ecclesiæ reliquerunt. Cundta criam quae comites Pidavenses intuitu caritatis eis contulerunt : scilicet quantum ex sylvis qux sunt in caftellania Marevenci, & in adjacentibus locis necelse fuerit, tam ccclcfiæ quam eorum officinis, excepto Efpalco t vel ea qtue alii fideles de casamcntis ad nos percinenti- Tornus II. JSIS SEU RUPELLENSIS. j « 6 bus dedere vel dederint, aflenfii & petitione Alienor- dis reginz collateralis noftra, cujus mater ibi sepulta requieseit, « ternae retributionis obtentu, abfque ali- 3ua exactione annuimus, & ut canonici perpetuo pofli- eant, conceflimus. Ipfos quoque canonicos cum omnibus polseflionibus suis, communicato Reginfc consilio, in tutela & dcfensionc noftra fufcepiinus. Quod ut ratum & in oncuflum habeatur impofterum, scripto commendari, & fjgilli noftri auctoritate muniri, atque nominis noftri caracicre corroborari praecepimus. Adum publice apud Niortum, anno Incarnati Verbi m. c. xli. altantibus in palatio noftro, quorum nomina subticu- lata funr & ligna. Signum Radulphi Viromandorum comicis dapiferi noftri, sig. Guillelmi buticularii, Gg-. Marhxi camerarii, S. Mathxi conftabularii. Data ptt manum Cadurci cancellarii. VII. DonumGuidonis vicecomitis, & uxoris ejus Emmæ, filiorumque illorum Geraldi, Ademari & Petri de ecclesia de Nioill ejusque pertinentiis. QUicunque ergo talentum erogationis libi a Deo I6t9. conlatum obtat fideliter, oportet & dignx fru&fi- cationis agrum jugiter exerceri, quatinus si quid fenilis conscientu super id quod creditum eft illi protulerit | supernz renumerationis mereatur bravinm palmx libi adquiri. Hzc ego in Dei nomine Guido & uxor mea
- Emma, sed & filii noftri Geraldus, Ademarus, petrus, pro remedio animarum nostrarum & filiorum noftro- rum, & pro anima avie mei Tethbergz, & pro anima patris mei Geraldi, & pro anima Rorildis matris tnex, vel parentum noftrorum ; ut nobis pius Dominas fit adjutor in die judicii, tradimus quendam alodum no- ftrum Deo & S. Petro ad Uzercham & ad monachos ibidem habitantes
- hoc eft, unam ecclesiam quz eft dedicata in honore S » Bibiani, & vocatur locus ille Anioli, & omnia quz ad ipsam medietatem de ecclefia pertinere videntur, itaur ab hodierno die ipsi teneant 6c poflideant. His ita oblatis perimus & adjuramus tam nos quam filii noftri, per adventum Domini noftrI Jcsu Christi, perque fidem St Trinitatis, ac merita cunctorum angelorum, atque omnium fandorum, ^prxeipueque beatx Mariæ semper virginis, sanctique Petri apoftolorum principis, beati quoqueprotomar- tyris Stcphnni, necnon fle beati Martialis Aquitaniæ patroni, omnes parentes noftros & succeflores eorum, ut hoc noftrae clcmofynx privilegium minime infiin- gant, sed sicut sua a lucccfloribus suis voluerint ftattita servari, fic & noftra decreta in perpetuum ftudeant confirmare & conservare.Qnod si de nis quisquam aut no* ipsi, aut aliquis de heredibus aut propinquis noftris live clericus, live iaicus.aut ulla immifla persona, de his scilicet qua : data sunt.dederitaut vendiderit, aut invaserit, aut intulerit, imprimis iram Dei Patris omnipotentis & Filii & Spiritus sandi incurrat, fanctufque petrus & bevus Scepnanus fintei in contrarium in anima & corpore ; & ira Dei fuper eum veniat, & super omnes sequaces :ejus, & super omnem progeniem ejus qui eis in malum confenferint & consilium dederint, & cum Juda proditore & cum Datan & Abiron in infernum prxei- pitentur cum diabolo & angelis ejus in cruciatu infer- notum in fecula fcculorum. Amen. Et hoc privilegium firmum & Habile permaneat omni tempore, cum fti- pularione fubnixa. Signum Guidoni Sc uxoris ejus Em- mx, qui hoc privilegium fieri vel firmare rogaverunt. S. Geraldi episcopi. S. Ademari fratris sui. S. Petroni fratris sui. S. Fulcherii fratris sui. S. Rotildis. S. Ai- merici filii fui. S. Ftilchaldi de Rocha. S. Guidoni filii sui. S. Ademari fratris ejus. S. Av.1. S. Aimerici filii sui. S. Geraldi. Factum eft hoc privilegium mense Au- gufto, anno ab Incarnar. Dom. m. xix. regnante Ror- berto rege Francorum. Ramnulfus monachus scripsu & firmavit. Bb j87 I N S T R U VIII. Notitia fundationis aiiatitt Gratia-cM « rJ— Cifttrcienfis. sit D. Jac.
Boyer. Gorrarnus Dei grana Camotensis episcopus, J^apoftolicx Sedis legatus, omnibus tam feturis quatn prxfentibus notiun fieri volo, quod Guillelmus comes Pidbvienfis & dux Aquitaniæ, dedit Bemardo abbati Claravallenfi, pro anima sua & pro animabus prxdeceflbruni suorum in forefta sua de Arianfum * quicquid habebat intra has duas vias, videlicet intra illam viam quz a caftro b Mauz6 ducit ad villam qux dicitur « Chremeri, & illam viam qux a villa qux dicitur d Legnez ducit * Beneonem $ dedit, inquam, libere * Benon & absque ulla retentione ad faciendam abbatiam Cif- cuifabpuent tercienhs ordinis. Conceffit etiam uc fratres, qui ibi quatuor U— manerem, acciperent in perpetuum de lignis > quan- rotut de tnm opus haberent, ad facienda & reparanda zdincia, NUJSiid*de ceteros usus abbatix, ubicumque voluerint iu ea- Pauleon, dem forefta, edam in’Defensis que dicuntur Espaud, & Mauzd ; si tamen alibi in eadem forefta qux necelsaria sunt ntcnonp ?. non poterunt inveniri. Conceflic praeterea iu eadem paroc ia. ubique, excepto in defensis qux dicuntur E s- paud, pascua equis fratrum, armentis & gregibus & eorum porcis pafturagium. Fecit autem ipse comes hoc donum in manu przfcripti abbatis in przsentia noftra per annulum noftrx pontificalis dignitatis. Teftes dominus Gofridus Burdegalensis archiepiscopus, Guillelmus episcopus Xantonenlis, Grimoaldus abbas de Allodiis, Guillelmus capellanus de Beneone, Hugo avunculus ejus, Gofsiidus de Ranconia, Guillelmus 1 de Mauzi dapifer comicis Pictavienfis, Lethardus de Beneone, Guillelmus Guateri de Beneone, Hugo de la Legnia, Gofridns Venator. Laudavit poftea hoc donum Ludovicus rex Francorum & dux Aquitano* rum, filius Ludovici regis, qui poft obitum supradicti Guiilelmi comitis, qui apud sanctum Jacobum fepui- tus eft, filiam ejus nomine Alierioram duxit in uxorem, & totam terram obtinuit. Laudavit edam & confirmavit hanc eleemofynam patris fui Alienor tunc regina, su- pradifti Ludovici regis uxor, & przdidti Guiilelmi comitis filia. Ut autem prxsens schedula rata illibata- que in perpetuum maneat, eam austoritace noftra confirmamus, & impreflione sigilli noftri conununi- nms. Si quis autem » quod abfit, ejus tenorem violare vel minuere ausu temerario attemptaverit, donec resi— < piseat 3c digne satisfaciat, a liminibus sanstre matris Ecclesue alienus fiat, & Chriftianorum communione careac t omnibus aurem ifta servantibus pax inpræsen- tiaram & peccatorum remisiiu ab omnium remuneratore condonetur. Arnen. Exftant & littera Philippi Francorum regis, quibus concedit religiosu viris abbati & conventui Gratiæ-Dei usagiutn quod habebant in forefta regia de Benon, ad facienda & reparanda aedificia sua, & ad exteros usus abbatix prædiœe, videlicet pro corpore & porprisia ejusdem, & pro grangiis & domibus dictx abbatix finiatis intra metas fundationis ejusdem, & pro aliis grangiis & domibus suis quæ sequuntur, videlicet pro grangia de f Nactatoria, s de Dardais, h de Aloeta, i de Bria, k de Cellario, 1 de Rupella, de Agema, & m de Plainpoint, modo & forma quibus usque nunc usi sunt, prout in eorum canis Sc privilegiis a prae- decefToribus regibus sibi conccflis plenius continetur. Hoc autem privilegium monachis conceflit Philippus rex, attendens quod cariflimz confertis sux Johannx, quondam Francix regina, anniverfaria annuatim in suo monasterio facere libieraliter conccflilsent. Actum anno ><. ccc. viii. mense Augufti. • Boit-sAbW. b Mauzd. c Cramohc. d (a Leigne. • Lea Deffens des Espaux dans la sorest de Benon. f La Nevoire ou la petite Abbaye. i Darday. h Jes AI- loncttes. 1 la Drie. k le Cellier. * la Jarne. m Plainpoint. MENTA 388 k Idem privilegium confirmavit Canius ngis Franci* filius, Marcbia ac Btgorra comes, aedemiuus Cresciaci & Surgeriarum, litteris datis Poutifrra anno Demini H. ccc. xix. mense Maii j qua omnia poftea roboravit Carolus rex Francorum, litteris datis Parifiit au, Dom. x. ccc. lxxii. regnisui nono, mense Januarii. IX. Littera Richardi Angliæ regis & ducis Aqui— DddirPe taniæ, de fundatione abbatiæ ordinis Cister— eph ! *DS. "j. ciensis quæ vocatur Gratia B. Maria. S(j<r. RIcraRdus Dei gratia rea Angliæ, dux Norman- hix & Aquitanis, comes Andegavenfis, archi- epifcopo Burdegalenfi, & epifcopo Xan&onenfi, co- " mitibus, baronibus, jultitiariis, prepofiris, & omnibus miniftris, & fidelibus suis falutem. Sciatis nos con- ceffide, & przsenti cana confirmalse ecclesue noftrx Gratiz beatæ Mariz, & monachis ibidem Deo fervien- tibus, omnes donationes quas eis fecimus de fundatione ipsorum in infula de Lagullona, & loco de Pala cum pertinendis suis. Concedimus etiam quod fratres de Gratia beatae Marix accipiant in perpetuum de lignis quantum opus habebunt ad facienda & reparanda zdisiciafua & ad ceteros usus abbatiae, ubicumque voluerint in forefta de Argenchum, etiam in defensis qux dicuntur Espauc, & ubique in eadem forefta pascua equabus fratrum, armentis & gregibus & eorum porcis paftinagium. Et quascumque terras, auc prata, aut vineas, aut alias posiesiiones, seu medie- C tarias ex feodo noftro adquirere poterunt, & in suam vel ex aliorum largitione, vel er propria emptione, vel ex commutatione redigere pofleffionem, omnes’prxfatz ecdesue fratribus in perpetuum poffiden- das confirmamus. Et eandem libertatem in omnibus cerris & aliis rebus quas nos donavimus, quibuscum- 3ue eas donavimus, quam habebant in illis antequam onarentur, & quam adhuc habent in propria terra noftra quam nobis retinuimus. Concedimus eoam eis & confirmamus ut in omnibuS rebus antiquas confue- tudines Beneonis vel Rochellz eis tenere liceat ; id eft ea qux in parochia quam habitant per annum & dietn, vel in alia parochia quatn non habitant per diem & sep- tempnium line calumpnia tenuerint, deinceps libere & quiete poflideant. Et donationes quas fecerunt prx- _ dictx ecdestæ & przdictis fratribus Guido de Toars, D & Petrus Berun, & willelmus de Rupe, & quilibet alii vel iu faturum rationabiliter facient. Si quisau- tem in hiis vel in quibuflibet aliis poflelsionibus suis, eis calumpniam movere voluerit, nonnisi coram nobis, vel capitali justitia noftra, vel przlaris ecdesue refpondere cogantur. Quare volumus & firmiter præ- cipimus quod przdida ecclesia & ejusdem ecclesue monachi nabeant & reneant omnia przdista bene & iu pace, libere & quiete, integre, plenarie, & honorifice, in terris, ih boseo, & plano, in pratis, & vi- neis, & pascuis, in aquis, & molendinis, in stagnis & vivariis, in pifcariis & marisds, in viis & femitis, & iu omnibus aliis locis, & aliis rebus, cum omnibus libertatibus & liberis consuetudinibus suis, licut cartat g sigillorum noftrorum teftanrar. Has, inquam, omnes consuetudines & polsefliones ab omni consuetudinc proprie noftra liberas fecimus & immunes. Sciant si quidem universi quod praefata ecclesia & monachi, & omnes res eorum & polsefliones & homines, sunt in manu & custodia & protectione noftra. Quare prohibemus ne eis vel hominibus suis sive rebus eorum aliquam injuriam faciatis vel fieri permittatis. Teftibus Guidone ae Toarz, Willclmo de Fora, P. Bertiu, P. de Volviria, Gaufrido cie Pons, fratre Milone. Daca per manum Johannis de Alenconio Lexoviensi archidia- cono vicecancellario vm. die Maii apud Coiugnac ; anno primo regni noftri. X. * Littera Alienoris regina fundationem a Richardo filio suo factam confirmantis. ’19 9 • JL Libnor Dei gratia huiuilis regina Angliae, ducissa « ZjLNormannue & Aquitanis, &comiufla Andega- venfis, archicpiscopis, episcopis, comitibus, baronibus, fcnefcallis, prarpositis, juftituriis, ballivis, & universu tam futuris quam przsentibus ad quos liteerz iftae pervenerint, salutem. Sciatis nos conceflifl*e & praetenti carta confirmaflc abbatix de Gratia sanctz Marix, qux est filia abbatix Gracue-Dei, donum quod eidem ab- batiz fecit Otho nepos nofter, tunc dux Aquitaniae & comes pi&avienfis, quam fundavit xarimmus filios r nofter Ricardus Dei gratia quondam venerabilis rex 1 Angiix’, videlicet quicquid comes Pi&aviensu habebat NSIS SEU RUPELLENSIS. 390 l iu banchis de Rochella, & iu Olerone, redditum quemdam qui vocatur Meftivade Trea ; & quicquid ad eutndem redditum pertinet, & quicquid comes Pictaviensu habebat in cenlibus domorum de Olerone | & unam procurationem quam annuaum habebat in prioratu uncti petri de Olerone, & aliam procurationem cum uno sextario avenz quem similiter annua- tim habebat iu villa qux dicitur Albernim. Que uc perpetuo firma confiftanc, praefentem cartam tigillo noftro fecimus sigillari. Hzc, inquam, omnia pro remedio animz noftrar, & rariffimi filii noftri Ricardi regis Angliz, przfatz ecdesue libere & quiete con- ccffimus & confirmavimus. Datum apud Niortum anno ab Incarnatione Domini m.c.xcix. mense Maio, teftibus hiis, Guidone abbate Ciftercii, Johanne abbate I * Oratorii, P. Bertin tunc senescallo Pidaviensi, Cha— * AHatin lonc de Rupe-forti, Longuo Ogerio, & pluribus aliis. neatur Loroux.