Gallia Christiana 1720 02/Instrumenta/Tutelensis
INSTRUMENTA AD ECCLESIAM TUTELENSEM PERTINENTIA. I. Restauratio monasterii Tutelensis sub Rodulfo rege. IN nomine S. & individux Trinitatis. Rodulsus, gratia Dei, Francorum & Aquitanorum atque Burgundionum rex pius, invictus, ac femper auguftus. Sicut non eft potcftas nili a Deo, qui collocat, ut scriptum eft, reges in folio ; fic utique consequens eft ut ni qui in fublimitate sunt, sub potenti manu ejus se humilient, & uc regni ejus miniftri juxta ipfius voluntatem suas adiones adrniniftrcnt. Quapropter notum ] sit omnibus tam præfenti quam futuro tempore regni munia disponentibus, quod ego de ftacu religionis redintegrando follicicus, Tutclense coenobium in regulari proposito, ut olim fuerat, reparare decrevi. Eft autem in Lemovicensi pago fuper fluvio Correzia suum, ia honore videlicet beaciflimi domini Martini . conftructum ; quo loco prifea reverentia novellis adhuc miraculis, Deo largiente, fervatur. Precibus autem viri Ademari, qui locum ipfum— eatenus tenuerat, suggerente etiam Ebbalo comite, cuidam rcligiosisli- mo abbati nomine Aimoni, locum eundem ad refigurandum regulare propofitum commendaveram, atque cœnobium S.Savini fubjestum fcceramjfed quoniam experimento probarum eft : quod eadem subjedho religioni obftarct, eidem religioni penitiiS contulere volentes, fa- niore conlilio decernimus ut, antiquo more, soliu$ Regis tuitione, non autem dominatione reneatur. Hoc autem contra jus regium fieri nemo censeac, quando quidem excellentiflimi imperatores directa sua, quoties caufa exegerit, leguntur immutafle, & Apoftolo perhibente, Hdr, necelfario legis cranflatio fic. Hoc ergo cœnobium cum u> omnibus quæ nunc ad eum pertinent, vel quae deinceps ibidem obvenerint, ita per audoritatem illius noftri præcepti manere conftituimus, nt nullius dominationi nifi tantum S. regulx subjaceant ; poft discclsum vero sidcliflinai & amantilsimi noftri domni Qdonis, qui tof ECCLESIÆ 1 przdicto Aimoni venerabili succelfit *, & poft Adacium, quem idem venerabilis Odo libi ad vicem fuam fup- plendam ordinari petiit, licentiam habeant fecundum ap. 64, regulam S. Benedi&i, quemcumque faniori maluerint confilio, ex se ipfis eligendi j & neque rex, neque comes, aut episcopus, aut quaelibet alia perfona res eorum inquietare, aut alicui dare przfumat i sed nec oppido quidem dominari audeant ; partem vero abbatiae quam prodictus Ademarus, abbate ipso consen- tiente, retinuit, totam poft ipfiirs difcelsiim recipiant j quo decedente, qualem communiter voluerint mun- burdum & causedicum habeant. Jus quoque immuni- tunc, tatis, ac reverentiam quz S. illo loco &* hiinc divinitus observatur, ita conccaimus, ut nemo vel ipsa, vel rebus ad eum pertinentibus ullam violentiam inferre molia— ] tur. Ceterum tam abbas quam monachi communiter, sicut ante Dei oculos, regulare propofitum fervent. Uc autem haec noltra praeceptio indelebilis perscveret, hanc iu supemi nomine auctoris annullo noftro signamus. Signum Rodulfi gloriofiflimi regis. Gotefiechis sacerdos ad vicem Anfigisi episcopi recognovit & subscripsit. Astuip Anariaco, Idus Decembris, Indictione nx. anno xi. regnante R. gloriofiffimo rege. Hunc annum revocat V, Qlar. Stephanus Baluxlius ad annum Christi ojo. II. Tjt charta— Testamentum domni Ademari Schalarum vtcecomttts. » 7 TN primis ergo relinquo & reddo fando Martino & A monachis in antedido monafterio libi fervientibus inuu, abbatiam veterem, quæ, sicut jam dictum eft, a proavo patris mei mihi fuccelferat, ecclesiam scilicet S. Juliani juxta idem monafterium conftructam, ecclesiam S. Petri de caftro ipsius villz, ecdesi im fandi Martini de La- guena, ecdesiam sanstz Fortunate, ecclesiam fandae Marix de Lagarda, ecclesiam fancti Amantii, ecclefiam sancti Boniti del Verni, ccclcsiam fancti Martialis Faur- censis, ecclesiam fandi Boniti de Avalofa, ecclelum simctz Mariz de Selliaco, ecclesiam fandi Juliani de Porcaria, ecclesiam sancti Laurentii de Gorsa, cum ipfis curtis, cum villis, cum pratis, cum lilvis, & cum omnibus quæ ad ipfam abbatiam pertinebant. Hxc omnia cum injufte nec sine crimine pofliderem, Deo & fandis ejus satisfaciens, sponte reliqui. Ut vero mifericors & omnipotens Deus, & mihi & omnibus meis parentibus prxsenribus, pratentis, & faturis, tam iftius quam reliquarum veniam conferre dignetur culparum \ & uc Sratfatus facer locus iu suum aa integrum reftitui pofllt a tum, de proprio jure optima quaeque atque cariora eidem decrevi deleganda, cum legitimum utique non habe- rem filium.Ex quibus primum omnium eft Scalas caftrum meum cum omni * cassania & cum universis fevalibus & stcliania.a» cum ccclefiis & cum curte mea de Cannaco, cum villis circumquaque siris, & cum curtis, & cum filvis, & cum aquis, cum ingreffibus Sc exitibus omnibus, fervis quoque & ancillis. Vicariam quoque Navensem & vicariam Spaniacensem, & totum quod habeo in vicaria Beennatensi, & ecdesum fandi Pardulfi, & Placia- cum, dc ecclesiam de Acuto-monte, & ecclefiam fandi Martini qux eft inter Duftrcm & Dordonia, & ecclesiam de Albuciaco, cum manfis & cum vineis de Murell, * Æ Ca— te caiun111 meum Mulsedonum cutn omni ipsius * cassa- stellania. nia, & cum ecclefia fandi Martini fubter eum polita. Et in vicaria Argentadense curtem meam Longor, cum vineis de Cortoiolo, & paxerias, pratis, campis & villam meam Grandem-campum, & alodurn quem pacer meus adquifivit de comite Raimundo in vicaria Spaniacenli seu Faurcenfi, & Marcum, & Abilensem, & ecclefiam san&i Bonid, & villam quz eft in vicaria Brivenfi Pauliacum dictam cum vineis & cum omnibus ad ipsain pertinentibus, & villam quæ vocatur Marcus ’U T E L E N S I S. 206 A cum vineis & omnibus nihilominus ad se pertinentibus, & in ipsa vicaria mansum meam ubi Eliseas visus eft manere, cum vineis, cum pratis, & omnibus ad se pertinentibus, & villam qux dicitur Clara-faga, & * C j * Biareni, & villam quæ vocatur Vallis, & villam rcium. quæ dicitur Grandis-rivus, & villam qux vocatur * Bct- * Betonalita, & villam quae dicitur Bedenas,’<x lan, Ctt’ capellam qux Nova-villa dicitur, cum ipsa curte, & torum quod ad ipfam curtem pertinet, & unum mansum in villa ae Confulento, & villam quæ dicitur Coi ia in vicaria Spaniacenli, & ecclesiam de Branfeliis, & ecclesiam fancti Juliani de Garriga, Sc unum mansum in vicaria Torncnsi in villa Mor.tilio didb, quae omnia in comitatu Lemovicensi sunt fica, 3 dono fando Martino & monachis ejus Tutelensibus. In comitatu vero Caturcensi fimilirer poft mortem meam & Gauzberti fratris mei & Gauzlz uxoris mex dono fando Martino & monachis in monafterio Turclcnfi sibi fervientibus caftrum meum Foliosum, quod eft in vicaria Cafiiiacenfi, & curtem meam Vairiacum cum ecclefia fandi Stephani quz olim vocata eft fandi Boi- cii, & ecclefiam lancti Martini, seu ecclefiam sancti Germani, necnon & ecclesiam sanctx Mariz de Macerias, & Carabonem cum vinea de Faga, & quatuor manfos de Ampulliaco, & plantadam meam qux eft juxta fanctum Michaelem, & cum vineis de ColGaco, cum villis & lilvis, cum aquis, cum exitibus & ingres- fibus, cum fervis & ancili is & cum liberis, & cum omnibus ad ipsum caftrum vel ad ipfam curtem perri- C nentibus, caftrum etiam Bellum, & ccdcsiam de Calefio, & manfos de Cambonanc, & Mairacum, & Binarias, & Matronam, & Vichirac, atque Vogairo- num, & Longorcm, cum ipfis vincis de Cortoiolo, cum vitis * ad pifcandum, & Croirtiam curtem meam ♦ v, r, 5’ cum ecclefia & cum omnibus appendiciis ejus, & ecclefiam de Mairinaco, & Pardins, & Becedam, & ecclefiam sancti Medardi, & Cloiols, & folsam Amalgerii, & villam qux dicitur Vilaris, & aliam villam quz dicitur Mons-Jovinfani, & Vedri vineas, & manfos de * * Juliaco, lita in prxdi&o comitatu Catuicenfi, ni— villiaco. hilominus fanfto Martino dimitto & ecclefia : Turclcnfi. Hoc quoque sciendum, quia in bosco de Borma de curte de Vairiaco concefla eft ad fevum pars quædam vicariis a Borma cognomen trahentibus, ad æd i fi calidum tantum prxfidium propter tuitionem aeque defen- fionem rerum santtt Martini circumquaque exuentium, non ad aliquod quasijus proprium ibi sibi vindicandum, cum ecclesia fandi Petri de Borma limiliter cognominata, & quibufdam rebus ad ipsini pertinentibus, & quicquid habent in riparia & in aqua, nu- chinas aptas piscium captionibus. Hxc igitur omnia tam scilicet hactenus injufte poflefla quam jure hereditario ad me pertinentia ego Ademarus reliqui five donavi fando Martino & fervientibus sibi monachis pro salute aninrrmeæ & uxoris meje Gauzlx, parris & matris meæ, & omnium propinquorum & amicorum meorum tam in hoc sieculo adhuc degentium quam etiam ab hoc jam migratorum, prætereapro rege noftro Rodulfo, atque seniore noltro Ebalo comite, quibus conceden- ribus iurc omnia perfecimus, poftremo specialiter pro illis qui przdicti loci atque habitatorum ipsius tutores & defenfores fuerint. Ipse quoque ego Ademarus vi- cecomes sentiens mihi appropinquare terminum prœ- sentis vitæ, videns etiam me legitimum non habere filium cui jure meas amplaS dimitterem poflefliones, Deo aspirante cœpi tractare qualiter rebus quibus temporaliter ufus fueram in præsenti fxculo ztemaliter uti poHem in futuro, quod taliter milii eventurum indubie consido fi quod temporali heredi dimittere nequeo, sanstx Ecdesue, Chrifti videlicet sponfx, reliquero, ut cum ipse judex vivorum & mortuorum ad judicandum venerit, pro temporali sux sponfz fullentatione « terna me donare dignetur mercede. Hac igitur dc caufa dimitto Deo & sandæ ejus Ecclefix pro salute anitnx mcx, sicut jam supra dictum eft, & pro animabus 107 I N S T R l oinnium propinquorum & amicorum meoram sitc sc— l niorutn, ipsorum quoque qui hujus onei seripti defen- sorcs fuerint, hxc universa qux subcer habentur des- cripta. Ex his sunc, poft rebus fupcrius defcriptis, cunis mea Tauri acus cum ipsa ccclcfia, & quod habeo in Molle, & terras meas de Bulciaco qiuesunt de AI.Falle. Vairaco, & quodcunque in Gintraco & in * Salle, quod <de Sigioertosaocrdoce conquistavi, & villa mea * AI.Adra— Maifir, & niansus meus ubi manet * Adalrandus in 4>aodus. Lauftanicas, curtis etiam mea * Madriniacus & Paria- rianicus^" cus cum *P^S cccI-cstis » & Vcrnias, & Mespolium, & Caflanias, & Potentius, & Coozono, & Prcsangas, & villa mea Caminus cum ecclcfi a, & Laus, & unam vineam in Rofiniaco, alodus quoque meus Blavinia- cus, &mansiduoinNandliaco> & vinea in Pardinas quz fuit Donadei, & quod habeo iu Altudere & in De— j renato, & plancadam meam ad Pogium cum ipfo cap- mantis, & cum vinea quam dc Arnaldo adquiuvi, necnon & —ecclesiam sansti Albini, & Taurins, & Cafla- nias, & unus mansus in Laustangas ubi vifus eft mane- re Berdandus, & mansi qui sunt in Brancato, & vineam meam in Donzenaco, & mansum de Brafc quem dc Rotberco comparavi, & vineam de valle Mauriana, & unum mansum in Calzsurno, & tinam vineam iu Lineriaco, & alodum meuni in vicaria Cambolivenfe, & silvam Malcvallis, & villam de Ribans, cum ftlva de Monbresine, & mansum ubi Ingelbertus manet prope de Vairaco, & unum mansum in Argentado, & ♦ AI. Can— * Camelarios, & Cuculonia, & Vinzaacum, & man- celianas. fOstresia Dauza, & Pcdania cum vinea quam Ber- nardus plantavit, & Valannonus, & : Alix. Hxc qno— ( que inter quofdam meos relinquo propinquos & amicos, hoc eft Flor i acum & Montelium, & vineam meam Scopiac, & vineae mcæ in Detnaco Sc Da mella, &c mansi mei de Angulo & Tara i a fa, & unum mansum in Spaniaco, & unam vineam in Blandina, & alodum meum de Montaniaco, cum vineis quas de Vitardo adquisivi, & unam vineam in Quincono, & mansum meum de Rete, & alodum in Verniolas, & alodum meum de Scorbinio. Quamvis igitur ego Ademarus di- versis temporibus divertis ecclefiis & hominibus tam propinquis quam amicis & fidelibus meis multa vel dicto vel scripto fecerim aut mutaverim dona, hoc tamen tcftamentum & fcripcum volo ut ratum & firmum atque immutabile maneat & perseveret in sueuh. Amen. Sunt autem monachi in munburdo Regis ad locum salvum Etciendum, non ad aliquid persolvendum nifi folas orationes- Czterum concertor & adjuro omnes propinquos at- que succeflores meos, cun&osque illiu$ cœnobii vicinos tam prxsentes quam futuros per tremendum fandx Trinitatis nomen & meritum beati Martini & sancti Laudi, qui ibi deportatus eft, uc nullus vel monachos vel quadibet eorum res inquietare ac sub poteftate sx- culari ullo modo redigere przsumat. Quod si qui hereditatem Dei poflidere tentaverint, maledicantur per Pfalm.Si. univerfum orbem terrarum, dicacurque de illis, Deus 1 meus, pene illos ut rotam & ficus ftipnlam ante fa- ciem venti, & confundantur in fzeulum sieculi. Non sintcoheredes Chrifti, nifi refipuerint, sed participes Ezod.j.2. Pharaonis, qui ait : Dominum nescio, & Israel non dimittam. Principes vero quibus haec scriprura prxfen- tata fuerit per judicem vivorum atque mortuorum concedor ut hanc omnimodis defendere ftudeant, memores quia maledictus eft omnis qui transfert terminos, id eft conftitutiones patrum suorum. Uc autem hxc auftoriras firmior perseveret, femoris nosiri Ebali hanc audoritate firmari rogavimus. S. Ebali comitis & Villelnti filii ejus. S. Ademari, qui hxc fieri rogavit. S. Odolrici vicecomitis de sanfto Cirico. S. Gauzberd vicecomitis. S. Rotbcrn. J M E N T A 208 HI. Plurima dona sacta monasterio Tutelensi, ab Amalgerio milite, tempore Aimonis abbatis. FUit quidam nobilis miles atque dittflimus, qol vocabatur Amalgerius, cognomine pallo, in villa de Vergonziaco. Hxc villa erat juxta quandam silvam quz vocatur Obazina • » ex alia parte hujus filvx erat quzdam villa qux vocabatur Roca, in qua suit antiquitus conftructa ecclesia in honore Dei & Domini noftri Jesu Chrifti, & beatae Mariæ femper virginis, & beati Petri apoftoli, in qua multx reliquis fuerunt apportatae a vicinis Chriftianis sive clericis, sive laicis > j scilicet Petri apoftoli & Pauli, & beati Sylvestri, & beati Xyfti, & beati Laurentii martyris, & aliorum multorum fandiorum vel fandarum, scilicet Chrifto- phori, Symphoriani, Juliani martyris, Boniti episcopi, Fremcrii martyris, Agnetis virginis, Tcckr, Agatz virginis, & ibi reconditae. Habebatur autem ille in magna veneratione ab omnibus Chriftianis.poft multum vero temporis venerunt pagani, qui vocantur Normanni, per totam provinciam, & aeftruxerunt ecclefias sive monafteria mulca, inter quas fuit ifta ccclcfia deftruda ab eis, & in longa oblivione tradita. Poft inultum vero tempus, venit Amalgerius miles, quem supra nominamus, cognomine Pallo j & conlilio domni Ademari vicecomitis, & Gauzlæ uxoris siue, rezdificavit ipfam ecclesiam amore B. Petri apoftoli. Ipse enim freqtien- 2 tiflime pergebat Romæcum beato Geraldo consangui- neo suo i habebat autem ipse Amalgerius illam villam & ccclcfiam ad fevum de vicecomite Ademaro ; ideoque rexdificavit illam, & misit ibi capellanum suum, no- mine Rainaldum de Vergonzac, virum honeftum atque prudentem, uc ibi desecvirec Deo & beati Petri apo- ftoli & aliorum sanctorum quorum reliquis ibi sunt ; dedit ei etiam omne decimum ipsius villi de omnibus rebus, sive in ortis, sive in campis, sive iu sylvis *, scilicet in quinque mansos, & in septem bordarias. Similiter dedit ei decimum de agnis, & de porcellis, & de lana & guatt. Willelmus etiam Robertus de Guarda nepos ejus dedit omne decimum dc tota terra quam habebat in villa bearo petro apoftolo, conlilio avunculi lui Amalgerii ; ipse enim Willelmus acerrimus princeps psiiit, ideoque enim multum diligebatur a domno Ademaro vicecomite de Scalas. Dedit itaque Amalgerius beato Petro apollolo, & presbytero Rainaldo bordariam quz vocatur de Lapeira, qux eft supra petra-ficha. habet enim ortum & domum apud Petram- ficam. Dedit ei similiter omnes solarios qui sunt in cimiterio ; deditque ei tertiam partem de decimo d*AIvilar, & de manso qui vocatur Campalbel, & de omni villa de Vergonzac, & de duobus manfis qui sunt a Paoillac, & dc una bordaria similiter *, dedit tertiam partem de decimo de Roca Sedi, & tertiam partem ae Obazina •> ideoque vocavit eandem villam PalLaiangas a cognomine suo. Hanc canam scripfi ego Raimundus presbyter, & tradidi eam domno Aimoni abbati Tutelensi, quando me misit monachum j poftea vero domnus Ademarus vicecomes dedit eamdem vil- £ lam & ecclesiam S. Martino Tutclcnfi cum multis aliis ccclesiis vel cenis. IV. DonUm Sernardo abbati Tutelensi & epifcopo Caturcensi factum. CUm certa mors maneat omnibus & nemini parcat, providendum eft unicuique homini de rerum fua- rum facultate, qualiter retributorem omniu.n bonorum habeat Deum dicentem : Date eietaosjnam & Loc. r t. ecce omnia munda sunt vobis, quia ficut aqua extin- guit ignem ita elerno/jua extinguit peccatum. Quam yy,’J obrem lop ECCLESIÆ 1 obrem ego in Dei nomine Archembaldus & frater i meus Ebalus & mater noftra nomine Rotberga, nos simul tractavimus de Dei amore vel sterna retributione. Placuit nobis uc aliquid de rebus noftris ccdere- mus Deo & S. Marrino ad locum quod vocatur Tutela, pro anima patris noftri Archcmbaldi qui gladio corruit, in die sepulturz ejus, ut eam pius Dominus de gcenna ignis eripere dignetur. Hoc sunt : duo mansi qui sunt in pago Lemovicino, in vicaria Bar- rense in villa qux dicitur Kadalliacus, illum qui vocatur ad Beze, ubi Remundus & Gausbertus visi sunt manere cum uxoribus & filiis & filiabus *, 3c alius man- sus hic ipsum qui vocatur Adruliora, qui eft modo sine habitatoribus, quantum ad ipsos nianlos aspicic vel as- picere videtur, cum campis, cum ortis, cum pratis, cum exis & regreffis. Sane fi quis, nos ipsa aut ullus ex j heredibus noftris vel propinquis, contra nane elcmofina- riam, ullam calumniam generare prxsumpserit, imprimis iram Dei omnipotentis incurrat, & omnium Sandorum j & cum Datan & Abiron in infernum permaneant, &. quod petunt non vindicent, sed insuper componant eis quibus litem intulerint auri libras 50. argenti pondera centum. Facta elcmolinaria illa in mense Februa- 1 io imperante Domino Jesu Christo, & regnante Ain- fico rege. Signum vicecomituni de Comborn Archam- baldi, Ebali, & Bernardi, 5c Rodberganz matre eorum, qui elemolinariam iftam fieri vel firmare rogaverunt. Signum Geraldi episeopi Lemovicensis. Signum Bernardi episeopi Cacurccnfis & abbatis Tutelcnsis. Signum Rotberti vicecomicis. Signum Bosoni. Signum Ranmulfi. Siguum Rigaldi. < V. j>. Ba£se Restauratio monastrrii Tutellenfis sub Guillelrno abbate anno 1 loj. QUotiescumquc aliqua agimus qux ad noftrorum utilitatem pertinent locorum, memorix tradere pofterorum aftipulatione procurandum eft litterarum. Sed ficut in omni fine tcftamentorum fpecialiter tempus, locus, proprietafque requiritur perfonarum, ita primum a nobis generale eft tempus cum loco & excellentioribus perfonis inlinuandum, uc inde evidentius agnofeatur, hxc de quibus agimus, huic noftro loco, Tutellenfi videlicet monafterio unde acciderint. Igitur anno Dominicae Incarnationis M. c. 111. Indidio- ne xt. 111. Idus Junii, papa Paschafio in Romana sede I præfidente, Philippo rege regnante, domno Willelmo abbate iftius Tutellenfis monafterii paftoralem curam agente, idem monafterium, jam pene veruftate consum — ptum, ceptum eft reaedificari novum. Ad cujus conftru- ctionem quique comprovinciales ceperunt adjutoria im- Eendere prout cuique facultas & bona voluntas attri- uic. Inter quos Bemardus vicecomes dedit Deo & S. Marrino ad edificacionem ipsius monafterii quandam partem nemoris quod habebat, Super-pontem-de-Cor- nelio cognominatum, ficut termini ipsius divifionis defignant. Faftum eft autem hoc donum in suprascripco anno v. cal. Januarii, in ipso nemore, in manu Stc- phani secretavii, tcftibus Rigaldo de Bolciaco mona- co. & Gausredo de la Genebreira, Ugone Lupo, Roberto, & Ugone de Rofiniaco, Ugone Rotgerio, f Donadeo Delcheir, & Geraldo Portario. Ibidem fecit ipse vicecomes omnibus rufticis ad quorum mansos pertinebat ipsum nemus, dare quidquid in eo requirere poterant, dimiflis annuatim quatuor folidis, & dimidium modium inter annonam & civadam. Ibidem ipse vicecomes au&orizavit totum quod in circuitu ipfius adquirere poterimus de suis fevalibus, tcftibus supra- dictiS audientibus. Ipso die in eodem loco eifdem telti- bus audientibus, in manu ejufJem secretavii dederunt similircr Deo & S. Marrino Robertus de Rofiniaco & Stephanus Aldeberti quidquid in ipsum nemus jufte vel injufte habebant vel requirere poterant. Sequuntur alia donationes tjuarn plurima. Tomus II. rUTELENSIS. 210 VI. Sulla Johannis papæ XXII. de erectione episeo— Et archivo patus Tutellenfis. H/’.sflSrTUf c*d. 819* JOHANNES episcopus servus fervorum Dei ad per— hibi. Coib. pernam rei memoriam. Salvator nollet, cujusnu— 13*7 « tui cun&a fnbferviunt, in agro mundi hujus meflem multam aspicicns, & operariorum raritatem attendens, dominum mellis rogandum efle ut in illam operarios mitteret cenfuic, & ipse idem etiam veniens mane, veluti paterfamilias diligens, horis dici variis operarios in vineam suam milit. Romanus itaque pontifex, qui, sicut eodem Domino difponcnte vicarius ejus in j terris efle dinofcicur, sic & ipfius adibus, in quantum linit humana fragilitas, se conformare tenetur, ubi superexcrefcerc meflem, populi videlicet multitudinem viderit, operarios debet oportunos adjicere, & juxta propheticum verbum augere cuftodiam, levare cuftodes, ac cultores idoneos in Dominicam vineam deftinare. Sane confiderantes attentius & intra pectoris dauftra meditatione sollicita revolventes quod in tanta multitudine populi, quanta fecundavit AltilTimus civitatem & diœccfun Lemovicensem, lingulorum vultus nequibat, ut condecet, unicus pallor infpicere aut alias partes boni paftori$ implere, quodque durum erat atque difficile in eadem diccccsi.quæ lata & diffufa exiftit, ad unicum cantum a tot perfonis ecclesufticis & mundanis recursiimhaberi.Nos cultumaugereDivinum & fpiritua- , lem animarum profectum, quem ex fubfcriptis indubie " provenire speramus, promovere falubriter intendentes, prxmissis & aliis fuadentibus juftis caulis, cum fratribus noftris habito super hoc diligenti tractatu, de ip- sorum consilio, ex cena noftra fcientia ac apoftolica plenitudine poteltatis, ad laudem Dei & exaltationem Eccleliz fideliumque falurem, Lemovicensem diœcefim auAoritate apoftolica dividimus in duas diceccfes, quas per certos diftingui limites faciemus, volentes ac etiam decernentes auctoritate przdida de fratrum eorumdem consilio & prxdidx plenitudine poteltatis, quod prsrter civitatem Lemovicensem, quxfuampropriam & diftinstam habebit diœcclim certis finibus limitandam, villa Tutellenfis di&je olim diœcefis, quam veluti ad hoc convenientem & accommodam eadem au&oricate in civitatem erigimus & civitatis voca- ) bulo infignimus, separatam diœcefim habeat a diœccsi remansura civitati Lemovicenfi certis limitibus diftin- guendam, quodque ccclefia quondam monafterii Tu- tellcnsis ordinis fandi Benedifti civitaris ejusdem iu dc cætero & habeatur perpetuo ccclefia cathedralis, ipsa & civitate praedicta Tutellenfi cum suis capitulo ac dioccli per nos, ut prxmirtitur, limitanda, ab omni jurifdidione, dominio, & poteftate ac superioritarc episeopi, capituli, & Lemovicensis ecclefix semanen- ubusomnino liberis & exemptis, nullo praedidis Lemovicenfi epifeopo & capitulo ac eccleliae Lemovicenfi fuperioritatis aut major i tat is titulo in ecclcfia & civitate Tutellenfi cum suis capitulo & diœcefi quomodolibet remanente. Hxc igitur perdistre fedis providentiam circumfpeftam fic fada falubriter & utiliter ordi- :nara perpetuis efle valitura temporibus & robur incom- mucabilis firmitatis obtinere volentes, auctoritate praedicta diftridius inhibemus ne aliquis, cujufcunque prxeminentix, ordinis, conditionis, aut Ratus, etiamsi archiepifcopali vel epifcopali seu regia praefulgeat dignitate, hujusinodi ordinationem apoftolicam seu ali- qua vel aliquod de contentis in ea quovis qusfito colore vel modo live causa.vel occatione qualibet adjuveritis turbare seu quomodolibet impedire prxsutnat. Nos enim irritum decernimus & inane si fecus super iis a quoquam quavis auttoritate contigerit attentari •, & nihilominus in eos qui cx certa fcientia contrarium præfiunpfcrinc, nifi infra octo dierum spatium poft publicationem prxsentium refipuerinr cum effectu, O 211 I N S T R L excommunicationis in perfonas>& interdidi in univer— j sitates, ac suspensionis lcnrenrias in conventus, capitula. seu collegia promulgamus de confilio & audori- re prxdidts, a quibus nonnisi per Romanum pontificem absolutionis beneficium proterquam in mortis articulo valeant obtinere. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam noftrarum divisionis, creationis, dcco- rarionis, confticuaonis, voluntatis, depurationis, afli- gtiationis, fubje&onis, exemptionis, liberationis, inhibitionis, 3c promulgationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare prx- siimpsecit, indignationem omnipotentis Dei & beatorum Petri Sc Pauli apoftolorum ejus se noverit incurfu- rutn. Datum Avinioni Idus Augufti, pontificatus noftri anno fecundo. VII. Bulla Leonis papæ X. de reductione seu secu- tpife. Tuta. larisatione ecclesiæ Tutellensis. 151 ▼ Eo episcopus servus fervorum Dei. Ad perpetuam I ? rei memoriam. In eminenti militantis Ecclcsut spe- cula conftitutus Romanus pontifex, beati Petri cæleftis clavigeri siiccesser, in eundas orbis ecclesus terrzque amplitudinem praecipuum facultatis obtinens principatur », inter curas multiplices quibus occurrentibus negotiorum varietatibus oblidetur, illam libenter ample- ctitur per quam ecclcfiarum cathedialium infignium in illis plantata fupprimendo, & earum ftatum mu— < tando, venuftas & decor augeatur, ac Divinus cultUS dc animarum sahis suscipiant incrementum, prout catholicorum Regum vota id expofeunt, ac ccclefiarum, personarum, locorum, & temporum qualitatibus Sc condicionibus diligenter confiaeraris, conspicir in Domino falubciter expedire. Sane carisiimus in Chrifto filius nofter Ludovicus Francorum rex illuftris tam fuo quam dilectorum filiorum capituli & monachorum ecdesue Tutdlensu ordinis fancti Benedicti ac syndici communitatis civium & habitatorum civitatis Tutel- lenfis nominibus nuper nobis exponi fecit quod licet in dicta ecclefia Tutellenfi olim de monafterio dicti ordinis in cathedralem ecclesiam apoftolica auctoritate erecta eft, fumptuoso opere fundata, ac inter alias regni Francix cathedrales ecclesias plurimum insignis, ic famosa, plures præpofiturx, prxpofitatus, aami— • niftracioncs, & officia, aliaquc beneficia ecclefiaftica, etiam cum dominio & jurifdictione temporalibus, necnon præbendæ seu monachales portiones pro monachis didx ecdesue Tutellcnfis in Divinis pro tempore defervientibus fore nofcantur ; nihilominus cum ea- dem ecclefia Tutellensis, in centro dictae civitatis fita sit, & pro eorumdem monachorum habitatione parvæ camcrx seu cellulz inuris ejufdem civitatis contiguae dudum ordinatae fuerint, nec ampliari aut de novo conftrui poffint occatione aquarum illam circumdantium, & aliorum folo deficiente,’ac ecclefia ipsa viridariis aut aliis locis spariofis, in quibus ipfi monachi recreationis caufa, csum expedit, ftare poflint, careat, prxfati monachi loca spatiosa infra ambitum ædificio—. rum ejufdem ecdesue Tutellensis, ad quae completis J officiis suis divertere polTint, non habentes, quodam modo cogunrur ad plateam publicam dictx civitatis, in qua ecclefia ipsa Tutellcnfis conliliit, & forum rerum venalium, ad quod confluunt utriusque sexuS perfonx etiam usque ad valvas ejufdem ecclefix Tu- tellcnsis tenetur & celebratur, fc conferre, & interea a regularibus inftitutis quodam modo aliena ducere, qtio fit ut vota sua Altiflimo juxta dicti ordinis regularia inftituta non reddentes, animarum Tuarum sa- luti minime confulunt ; & sæcuiares ex eorumdem monachorum mutua in ccclefiaTmellenfi pariter & in aliis locis publicis conveisacione Sc vita a regularis dis ciplinx observantia quodam modo aliena, illorum famae J M E N T A 212. & & honori nonnunquam detrahunt, & eorum folita devotio ad ecclefiam Tutdlensem & ordinem prxdictos diminuitur, ac nor facile comperiuntur viri nobilitate generis & litterarum soenda aliisque virtutum donis insigniri qui ordinem ipsum in prxdicta ecclefia Turei- lenli profiteri & ad illius regularem observandam obligari velint ; & interdum in ipsa ecclefia Tutellenfi sunr monachi quorum opera & favore bonorum & jurium didx ecclesiz Tutellensis conservationi & occupatorum recuperationi & aliis ipsius tcclcstr Tutellensis neceilita- ribus consuli ut expediret minime poteft, ac etiam non- nulla beneficia ecclesiaftica regularia a dicta ecclefia Tu. tellensi dependentia ad quartam partem vel circa ascen- dentia per diversas ecclesiaS tam lxculares quam regulares perfonas in conamendam ex concellione & difpen- B satione apoftolica obtineantur, unde monachorum ejus numerus & Divinus cultus in ea valde diminuitur non sine ipsius ecclesiæ Tutellensis maximo detrimento*, &nihdesuper opportune provideatur, gravia in-r commoda, pericula, fcandala forsan fubscqucntur. Verum si ipsa ecclefia Tutellensis, cui episcopus sucularis przcft, cum illius officiis & beneficiis & ab ea dependentibus ordo fancti Benedicti & dependentis fuppri- merentur Sc excinguerentur, & illa aa ftatum canonicorum fæcularium aa indar aliarum cathedralium & szeu- larium ecclcfiarum dicti regni reducerentur, facilius re- perirentur personx nobilitate generis & litterarum icientia ac aliis virtutibus przditz quae dignitates, ca- nonicatus, & prehendas in ea obtinere & inibi relidere vellent, ex quarum inibi residentia & Diviso cultui interelsentia ac consiliis Sc doctrina, necnon confanguineorum & amicorum favore, ipsius ecdesue Tutellensis decuS, honor, & ftatus, necnon Divinus cultus, in ea maximum incrementum reciperent, & occupata reftituerentur, ac alia didhc ecdesue Tutellensis jura & bona confervarcntur, necnon Chrifti fidelium devotio cum animaram salute augeretur, & przmiflis incommodis ac animarum periculis salubriter obviare- tur. Quare prxfatus Ludovicus rex didtis nominibus humilitet supplicavit ut in dicta ecclefia Turellcnfiac omnibus & lingulis illius dignitatibus, officiis, praebendis, seu monachatibus portionibus & beneficiis etiam ab ea dependentibus, eriam nunc in cornmen- dam obtentis, przdidum ordinemorrmemquestacum & dependentiam regulares de confenfu majoris & sa- nioris partis capituli ccclcsiæ Tutellensis hujufmodi pe- ^nitus & omnino fupprimerc & excinguere, ipfumque ftatum regularem in ftatum canonicorum presbytero- rum & clericorum sæcularium immutare, & ad stacum fecularem reducere ac sæcularcm ftatum hujufmodi necnon capitulum fzculare in ea inftituere & omnes Se singulos monachos dictx ecclefix Tutellensis, etiam dignitates & officia non obtinentes, ordinem ipsum tacite & cxprelTe profelsos, ad observarionetn ftacu- torum Sc ordinationum ac votorum quorumlibet per eos in profeflione hujufmodi cmiflonim, necnon a regula ejufdem fandi Benedicti, acftatutis eccleliæ Tit- tcllcnfis, prorfus penitus abfolvere & totaliter liberare, necnon in ipsa ecclefia Tutellensi quatuor digni » tates, quarum una decanatus loco prioratus clauftra- _ lis, quæ prima seu major poft pontificalem & electiva, & alia præpofitatus, quæ fecunda, necnon alia thesau- raria loco facriftiæ, qux tertia, necnon reliqua canto- ria, qtiz quarta, dignitates inibi exiftunt, ac omnia & fingula beneficia & officia in eadem ecclefia Tutellenfi confiftcntia seu ab ea dependentia, qux in titulum vel commcndam aut alias a quibufvis fæcularibus Sc regularibus perfonis obtineantur, in beneficia fxcularia, personasque monachorum hujufmodi in canonicos sæ-. culares, suafque & cujuflibet eorum monachales por- tiones in canonicatus & præbendas etiam sæcuiares perpetuo erigere & inftitucre, atque collationeS, pro- visiones, præscntationes, inftitutiones, seu quævis aliædispofitiones quorumcunque beneficiorum vel of- fkioruin svcularium vel regularium, etiam in diverfo 2IJ ECCLESIÆ diocesibus conftitutonun, qux ante fuppreflionem & ere&ionem prxdi&as ad capitulum & monachos didst cccleftx tam ratione beneficiorum vel officiorum in cariem ecclesia Tutellenfi exiftentium seu ab ea dependendum, quam alias communicer vel divilim res- pective pertinebant seu pertinere poterant, ad eos- dem capitulum & canonicos, & eorum quoflibec ref- pe&ive, ut prius, pertineant, & de eisdem beneficiis & officiis & quolibet ipsorum, etiam in divertis dio- ccsibus confiftcncibus, ut prxfertur, capitulum & canonici beneficia & officia ipfa in szeularia fic eie&a obtinentes & eorum quilibet refpestive difponere &c or- dinaie libere & licite poflint & valeant, quemadmodum ipfi & eorum linguli ac illis ante supprellionem hujuf- modi difponere Uc ordinare poterant seu etiam debebant, perpetuo ftatuere & ordinare aliasquein præmis- lis opportune providere de benignitate apoftolica dignaremur. Nos igitur, qui eccleharum quarumlibet, præserrim cathedralium, & illarum perfonarum salu- brem ftatum, decorem, & venuftatem, ac Divini cultus augmentum, & animarum salutem fincecis dcfidc- ramus affectibus, przpolicum & capitulum prxdidos ac ipsorum capituli lingulares perfonas a quibufvis excommunicationis, sulpenlionis, & interdifti, aliisque ecclcsufticis sententiis, censuris, & poenis a jure vel ab homine, quamvis alia quam przmilsorum occatione vel causa latis, si quibus quomodolibet innodari exis* tant, ad effedum dunuxat przfentium consequendum, harum serie abfolventes & abfolutos fore cenfentes, necnon fruduum, reddituum, & proventuum lingu- lorum beneficiorum ac mensx capitularis ecclesiæ Tu- tellcnfis hujusmodi veros annuos valores prxsentibus pro exprelus habentes, hujusmodi fupplicationibus inclinati, m dista eccl e fi a Tutellenfi ac omnibus & fingu- Iis dignitatibus, officiis, præbendis, seu monachali- bus portionibus & beneficiis illius ac etiam ab ea dependentibus, etiam nunc in commendam obtentis, praedictos ordinem omnemque flatum & dependentias regulares hujusmodi, scnioris partis dictorum capituli ad hoc per dilectum filium Apnricanum Scvcrolum cleri* cum Faventinum procuratorem eorum ad hoc ab eis specialiter constiojtum expreflo accedente consenfu, auctoritate praedicta tenore prxsencium penitus & omnino supprimimus & extinguimus, ipsiimque ftatum regularem in ftatum canonicorum presbycc- rorum & clericorum sæcularium immutamus, ac ad Ratum siecularem reducimus, necnon fxcularem ftatum hujusmodi & capitulum fzeulare in ea institui- mus, ac omnes & fingulos monachos dictae ec- desue, etiam in illa dignitates Se officia obtinentes, ordinem ipfum tacite vel exprefle pro- fclsos, ab obfervatione lbtutorum & ordinationum ac votorum quorumlibet per eos in profeflione hujusmo- di emilTorum, callitatis, paupertatis, & obeaientiæ votis subllantialibus duntnxai exceptis, necnon a regula ejusdem findi Benedicti, ac lheutis ecdesue Tu- tcllenlis prxdidæ, itaut canonici fxculares ipfius eccle- sixTutellenlis exillant ac pro talibus habeantur & reputentur, & de extero regularem habitum didi ordinis geftare, ac ejusdem ordinis regularia inftituca, ordinationes, definitiones, & mores quoad Divinorum in difta ecclesia Tutellenfi celebrationem, jejunia, victum & ciborum usutn, ac alia quxeunque obfervarc minime teneantur, sed in habitu, ordine, ceremoniis, & ritu, moribus, & vita quoad omnia saecularibus presby- teris Sc canonicis eccleharum cathedralium illarum par- tium se omnino conformare poflint & debeant, eisdem auctoritate & tenore penitus absolvimus & totaliter liberamus ; ac in ipsa ccclefia Tutellenfi quatuor dignira- res, quarum una dccanatus loco prioratus clauftralis, quae prima seu major poft pontificalem & elcstiva, alia autem prxpofitatus, qux securda, & alia thefauraria loco sacriftix, qiue tertia, reliqua vero cantoria, quz quarta, dignitates exilhnt, ita quod decanus inibi caput aliorum exiftat, & tam in choro, capitulo, & pro- Tvmnf II- T U T E L E N S I S. 214 A ceflionibus, quam aliis adibus exteris prarsit, illique corredio omnium canonicorum ejusdem ecclesiz Tu- tcllensis pro tempore exiftentium cumaflenfu prædido- rum capituli, & non aliter, prout in aliis ecclesiis a- thedralibus sxcularibus ubi decanus cxiftlt fieri con- suevie, omDino pertineat, idemque decanus duplicem in prxscntia accipiat, & exteri in prædidta ecdeli.* Tu- tcllenli quascunque alias dignitates obtintntes, quilibet ipsorum unam simpliccm praebendam percipiant, {>rout clauftralis præpofnus, cantor, & sacrifta, ac qui- ibet eorum antea percipere confueverant, ipfique decanus primum & digniorem a parte (iniftra, prxpofitus vero primum a parte dextra poft epifeopum, thefaura- rius fecundum a pane dextra, cantor fecundum a pane B siniftra, ac Rallum in choro & locum in capitulo ut alii respcstive obtineant prout ante redudhonem hujusmodi confueverant j necnon omnia & lingula beneficia cc- clefiaftica & officia in eadem ecclesia Tutellcnsi confis. tencia seu ab ea dependentia, qux in titulum vel com- mendam aut alias a quibufeunque siecu lar ibus aut regu- laribus personis obtinentur, ut praefertur, beneficia cc- clefiaftica siecularia pcrsonasque monachorum hujusino- di in canonicos suculares, siiasque& cujuslibet eorum monachales portiones in canonica tus&prxbendas etiam szcularesi quorum quidem canonicorum & canonicatuu & præbendarum numerus, dum pro tempore canoni- cacusSt przbcndz prxdistx per obitum eorutndem canonicorum vacabunt, ufque ad numerum sexdecim canonicorum ac totidem canon icaruum & pratbenda- C rum, praedictis quatuor dignitatibus, quarum quzlibet unum canonicatum & unam prxbendam illis respcctivc unitos obtinebunt, inclusis, reduci debeat ; & prz- bendx seu monachales portiones que per ipfos mona- chos beneficia ejusdem ecclefar Tutellensis seu ab ea dependentia iu titulum obtinentes hadenus percipi confueverant, in canonicatus & prxbendas szculares erestx, ut przfertur, a beneficiis seu officiis hujusmodi quibus unitx censentur, penitus disinembratx, dilToltiue, & feparatae exiftanr, ac quotiens canonicatus & prxben- dæ ac lingula beneficia & officia hujusmodi respective quoquo modo vacare contigerit, illi & illa ac quzlibet ipsorum feparatim & de pd se etiam diversu personis Sc diversis temporibus concedi & de illis provideri polline, demptis nmen specialiter & exceptis prxdictis quatuor D dignitatibus, uc praemittitur, erectis, quibus quatuor canonicatus & totidem præbendx, ut prxfertur, perpetuo unitx uc prius remaneant una cum eorum annexis juribus & obventionibus univerlis, lic quod quicunque aliquam ex dignitatibus hujusmodi pro tempore assc- quetur, canonicus, ut præmictirur, aihi præbcndatus sit & else cenfeatur co ipfo, cifdcm auctoritate & tc- nore perpetuo erigimus & inftituimus, ac quod collationes, provifiones, przfentationes, inftituriones, seu quævis aliæ dispofitiones quorumcunque beneficiorum & officiorum fxcularium vel regularium, etiam diversis diocelibus conditurorum, qux ante supprellionem Se erectionem prxdidas ad capitulum & monachos cccle- fæTurcllenfis hujusmodi tam ratione beneficiorum vel £ officiorum in illa exiftentium seu ab illa dependentium quam alias communicer vel divilim refpestive pertine- bant seu pertinere poterant, ad cofdcm capitulu & canonicos & eorum quollibet refpestive ut prius pertineant, & eisdem beneficiis & officiis & quolibet ipsorum, edam in diverGs diocesibus consiftentium, ut prxfertur, capi- tulum & canonici pro tempore beneficia & officia ipfa sic in sxcularia erecta pro tempore obtinentes, & eorum quilibet rcfpestive disponcre & ordinare libere & licite poflint & valeant, quemadmodum ipfi & eorum linguli de illis ante fuppreflionem hujusmodi difponere & or « dinare poterant seu etiam debebant, diocefanorutn lo- conim in quibus beneficia seu officia ipfa forfan fuerint aut quorumvis aliorum licentia super hoc minime rc- quifica j quodque poft fuppreflionem & redudionem przdictas omnes & fingulos cenfus, redditus, frudhu & proventus • pensiones, pia legata, donationes * Oij 215 I N S T R U dot.itiones, anniversaria, jura, jurisdictiones, deci— A mas, emolumenta, homagia tam mobilia quam caf- trenlia, plcbeia, emphyteutica, aliaque bona & jura temporalia & in favorem didi ordinis quomodolibet sibi tam in communi quam in particulari naftenus eis- dem capitulo & canonicis concclsos Sc concelsa ac per eos exigi solitos & solica, ad ecclesiam Tutcliensem & beneficia & officia hujusmodi ut prius pertineant, ipso que capitulum & canonici ac eorum succelsores qui pro tempore erunt, illos & illa a quibufeunque perfonis, edam beneficia & officia a dicta ccclefia Tutelleasi dependentia in titulum vel commcndam obtinentibus, quocunque nomine censeantur, & quacunque prgful- geant dignitate, qui quoad illa solvenda quibufeunque viis& modis compelli poflint, exigere & percipere abfque contradictione quacunque libere & licite va— B leant, prxdich apoftolica auctoritate earundem tenore prxsenttum perpetuo (latuimus & ordinamus, ac eifdem capitulo & canonicis concedimus pariter Scindulgemus. Et nihilominus pro felici ftatu & salubri directione distæ ecclelix Tutellenfis, illius decano pro tempore exiltenti & capitulo prxfatis seu majori parci eorumdem quxeunque ftatuta & ordinationes falubria & honefta (acris canonibus non contraria faciendi & edendi ac facta Sc edita immutandi, quz ab omnibus observari debeant, necnon duodecim capellanias seu vicarias perpetuas, prout infpecto valore fructuum eorum mensie capitulari expedire viderint, dicta auctoritate erigendi, eifque ex fructibus dictx mensie congruam dotem afli- gnandi, & pro prxdictis capellaniis seu vicariis obtinendis duodecim personas ecclcfiafticas fxculares, qui C vicarii perpetui ejusdem ecclesiæ Tutellcnsu nuncupentur, & omnibus horis canonicis ac aliis Divinis officiis diurnis & nocturnis interesse & Divina celebrare teneantur, nominandi & deputandi, & de illis dum & quando vacabunt, providendi, eifdem auctoritate & tenore facultatem concedimus. Et insuper eofdcm monachos & eorum singulos qui propter tranfgreflionem inftitucorum regularium przdictonim aliquam apoftafiæ notam sive irregularitatem aut inhabilitatera forfan incurrerint, ab hujusinodi exceflibus necnon apoftasia ac quibufvis excommunicationis & aliis cenfuris, fen- tentiis, & poenis ecclesiafticis quas prxmiflorum oc- calione forfan quomodolibet incurrerint, eadem austo- ritate absolvimus, & cum cis super irregularitate, fi ] quam cenfuris hujusmodi ligati milsas & alia divina officia celebrando, auc illis se immifeendo, contraxerint, quodque etiam quzcumqtie, quotcunque, & qualiacunque, cum cura & sine cura, secularia alias fe in- vicem compatienda beneficia ecclefiaftica, etiamsi ca- nonicatus & przbendae, dignitates, perfonatus, ad- miniftrationes, vel officia in cathedralibus, etiam me- tropolitanis, vel collegiatis, & dignitates ipfx in eis- dem cathedralibus, etiam metropolitanis, poft pon- tificalcs maiores seu in collegiatis ecclesiis hujusinodi principales fuerint, & ad dignitates, perfonatus, ad- miniftrationes, vel officia hujusinodi confueverint qui per electionem alsiuni, eifque cura immineat animarum, si eis alias canonice conferantur aut eligantur, , przsententur, vel alias aflumantur ad illa & inttituan- tur in eis, etiam poft fuppreflionem & reductionem hu- jusinodi recipere, & illa necnon quzeunque, quotcumque * & qualiacunque alia beneficia ecclesuftica sxcularia & regularia qux eorum linguli, etiam ex quibufvis conccflionibus apoftolicis in deulum vel com- mendam obtinent & expediant, necnon in quibus & ad 3uz jus eis & eorum cuilibet competit, ut prius retinere, laque omnia & lingula quotiens eis placuerit dimittere 3c eidem juri cedere, ac loco dimifli vel dimiflorum aliud vel alia fimile vel diflimile aut fimi lia vel diflimi- lia beneficium seu beneficia eccleftafticum vel ecclefiaf- tica quzeunque, quotcunque & qualiacunque se invicem compaticntia limiliter percipere, & ut praefertur, retinere, ac qualcunque penfiones annuas super qui- busvis frudibus & proventibus ecclesiafticis cis afligna- MENTA 216 tas ut prius quoad vixerint percipere & levare, nec- non quibufeunque gratiis & induitis ac difpenfatio- nibus eis & eorum cuilibet apoftolica vel aha quavis auctoritate quomodolibet concedis uri & gaudere, & beneficia sub eisdetn dispenfationibus comprchenfa recipere & juxta illarum tenorem retinere, quodque horas canonicas diurnas pariter & nocturnas ac alia Divina officia fecundum ufum & inorem Romanx Ecclesiæ tam in choro quam extra chorum ipsius ecclesiæ Tutellenfis dicere & recitare libere & licite valeant, & nihilominus eidem ecclesiæ Tutellenfi & illius decano ac aliis dignitates & officia ac canonicatus & prxbendas inibi pro tempore obtinentibus, necnon eifdem vi- cariis & aliis perlonis ejusdem ecclestr Tutellenfis pro tempore exiltenribus quod omnibus & lingulis privilegiis, immunitatibus, favoribus, praerogativis, con- ccflionibus, & induitis quibus aliz eccleliz cathedra- les fxculares & illarum canonici & dignitates & officia in eifdem obtinentes, de jure vel consuetudine utuntur, potiuntur & gaudent, ac uti, potiri, & gaudere poterint quomodolibet in futurum, uti, potiri, & gaudere poflint & debeant, eifdem auctoritate & tenore aispenfamas eifque pariter indulgemus, omnemque ab eilaem monachis inhabiliutis & infamis maculam sive notam przmilsorum occasione contractam penitus abolemus j necnon beneficia obtenta & jus hujusmodi pro- pter reductionem przdictam non vacare & commendas non ccflaxe, ac dispenfationes, gratias, & indulta praedicta non expirare, & pensiones extiuctas non fore, sed ’dispenfationes, gratias, & indulta hujusmodi plenam ro- — boris firmitatem obtinere, ac cum permutandi & com- mendis cedendi, necnon derogationibus omnibusque aliis & lingulis in eis contentis clausulis eifdem monacnis etiam poft reductionem hujusmodi sufsragari pofse & debere in omnibus ac per omnia perinde ac si reductio prxdicta minime facta fuillet, necnon irritum & inane si fecus super his a quoquam quavis auctoritate fdenter vel ignoranter contigerit attentari decernimus, non obftantibus prxmiflis ac conftitutionibus & ordinationibus apoftolicis, necnon fundatione dicte ecdesue Turellenfis, ac illius & dicti ordinis juramento, confirmatione apoftolica, vel quavis firmitate alia roboratis ftatucis & consuetudinibus, necnon quibufvis privilegiis & induitis apoftolicis eidem ecdesue Tutel- [) Icnfi etiam per sedem przdictam concedis, quibus edam ad illorum derogationem de illis eorumque totis tenoribus specialis, specifica, & exprefla ac individua & de verbo ad verbum, non autem per clau- sulas generales idem importantes, mendo seu quævis alia expreflio habenda, aut aliqua alia exquifita forma ad hoc servanda elset, illorum omnium tenores prae- sentibus pro sufficicnter expreflis & infertis habenres, illis alias in suo robore permanfuris, hac vice duntaxat harum serie spccialiter & exprefle derogamus, ac quacunque contradi&ione per majorem partem monacho- rum eccleliz Tutellenfis przdi&e jam forfan facta vel in pofterum facienda, ceterifque contrariis quibus- cunque. Volumus autem quod monachi aliqua irre- _ gularicate aut inhabilicate forfan innodati, pcenitentiam ialurarem per confeflores idoneos quos quilibet eorum duxerit nominandos, ciS pro prxmiflis injungendam omnino adimplere teneantur. AJioquin prxsentes literz quoad absolutionem hujusmodi nullius fint roboris vel momenti. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam noftrx fuppreflionis, extinctionix, immuta- tionis, reductionis, inftirutionis, abfolutionis, liberationis, ftaruti, ordinationis, conccflionis, indulti, dispensationis, abolitionis, decreti, derogationis, & voluntatis infringere vel ei ausu temerario contrri- re. Si quis autem hoc attentare prxfumplerit, indignationem omnipotentis Dei ac beatorum Petri & Pauli apoftolorum ejus fc noverit incursurum. Datum Roitue apud fandum Petrum anno Incarnationis Domi- nicae millefimo quingentefimo quarto decimo, sexto Ka* lendas Octobris t pontificatus noftri aono fecundo. 2i7 ECCLESIÆ VIII. Ex veteri chartulario Valletæ ord. Cisterc. A Nuo m. c. regnante Ludovico Francorum rege Rotbertus de Durforti dedit omne quod habebat apud Valletam pro fusceptione Stephani fratris fui. Mater vero Stephani ejufdem loci manfio- narii, dedit cum filiis suis omne quod ibi proprium habebant. Ademarus sacerdos, & Hugo ibidem susccpti fune monachi. Hoc donum factum eft a suprascriptis viris sine ulla retentatione mali religiolis de Valleta. S. Stephani Obazinensu abbatis. S. Begonis ejufdem loci abbatis. S. Petri prioris. Girbertusde Vigoro dedit Deo &B. Mariae omni- busque sanctis & fratribus in hoc loco qui dicitur Valleta, iu servicio Dei consiftentibus, omne quod habebat in villa de la Chalm, & plarimas alias pof- seffiones pro fusceptione Rigaldi filii fui. Daca vero sunt haec & accepta in prxsentia Petri abbatis, audiente Conftantino priore, Petro cellerario, &c. Fulco de Vigoro concefln Deo & B. Mariz & domui de Valleta pro anima sua parentumque suorum, & pro xn. solidis quos ab abbate & fratribus accepit omne quod a cognato suo Girberto de Vigoro in villa de Val- Ieta concelsum fuerat. Actum in praefentia Stephani abbatis tertii. Guitardus de Durfort ac filius ejus dederant Deo & B. Maris ac fratribus in domo de Valleta Deo fervien— 1 tibus pro xxv. solidis quos ab abbate & Fratribus acceperunt » oinne per integram qnod habebant in vilia dc Valkta. Factum eft hoc in audientia G. Le- moviccnsis episcopi, & G. Turei en fis abbatis, & Mat- fredi decani Mauriacensis, & Petri ejufdem domus abbatis, & Stephani de Scorraiia. Domnus G. abbas Valletx & B. prior & fratres ejul- dem loci emunt feudum de Moftolac c. sol. anno ablncarn. Dom. x.c. sepeuagefimo nono. Guido de Miramonte & homines de Chalviniac dederunt Deo, & abbati de Obazina omne quod habebant in Domifco pro animabus suis. Lo prat cTAuza cum bordariis dedit Stephaniis de Chambre pro sus- ceprione filiarum fuarum in Obazina. Raimundo de Scorralia donante eis omne quod ibi habebat G. de Mont-clar, dedit pro susceprione filiarum fuarum in Obazina ornee quad habebat in villa de Seirac cum nemore & omnibus quae circa habebat. D. de Cuzac & filii ejus dederant Deo & religiosis omne quod habebant in grangia do Casa-fracta. Ipsi vero religiofi emerunt de hominibus de Biliac hoc quod ibi habebant. Stephaniis de Chambre dedit hoc quod ibi habebat Raaulphi fratris sui & filiarum fuarum. Hoc donum factum eft a memoratis viris religiolis, in domo de Domifco Deo fervientibus, regnante Ludovico Francorum rege & domno Aimerico Claromontensem ecclesiam fideliter regente. S. Stephani Obazinensu abbatis. S. Begonis ejufdem loci patris. S. D. de Cuzac. Beraldus Petrus de Seirac dedit Deo & fratribus de Domifco pro fusceptione sua terram quam habebat in Cafa-fracta qux vocatur DanchafefFradas. Praeterea filius ejus Guillelmus in quamdam partem iftius terrae calumpniam faciens, accepit ipse & filius ejus ab abbate & fratribus de Valleta xx. solidos &c. Hujus rei teftes sunt P. abbas, & Guido de Mauriac, &c. Duo fratres dc ia Conea dederunt omnem hereditatem fuam religiolis de Domifco pro fusceptione fua. Pofteavero Durandus fugitivus Vallent a Conslantino abbate & fratribus unam equam accepit, totum in perpetuum conceflit, refte Petro Signario & aliis fratribus. Bernardus Bonafos dedit Deo & B. Maris de Valleta mansum de Peiredciras pro lxx. solidis. Hujus rei teftes fune Bego abbas Sc Bartol. & Pontius monachus T U T E L E N S I S. 2, 8 A dc sancto Sereno & Radulphus fratres ejuS & multi alii. Guillcrmus de Noalac fandli Amantii miles misic in vadimonium fratribus de ValleM omnia quæ habebat in grangia de la Chalm tclkcs autem sunt G. de Bordas, B. subprior, Conftantinus, Johannes de Nespol. & alii plures. Abb. vero R. Obazinensu pro curator domus Valleœ tunc erat. Johanna fidelis fccmina in caftro de Tuire reclusa pro amore Dei & confilio fratris sui P. converti dedir xxxv. sol. ut semper in Annuntiatione B. Mariz conventui de Valleta detur panis frumenticius. lrillelmus de Rialacacdir Deo & cœnobio dc Valleta pro fusceptione fua quandam bordariam a Sarnar qux dicitur Giroi i hanc conceflit Hugo filius ejus P. abbate audiente &c. Factum eft in prxfcnria Petri se- B eundi abbatis, Sc Bartol. cantoris, audiente Guillelmo de fando Amantio &c. Stephanus de Turniaco dedit religioGs de Valleta quicquid habebat in decimis Sc praeferendis ecdesue de Tourniac. Et hoc fastum in prxsenria domni Stephani Obazi- nenfis abbatis, & Begonis ejusdeni loci abbatis, & Petri prioris, & Johannis Obazinx cellerarii & alior. plu- rsmor. laiconun anno ab Incarnatione Domini m.c.lvI. regnante Lodoico Francor. rege& domno Stephano de Mercurio Claromontenfem cachediam præfidentc. P. abbas & Conftantinus prior teftes sunt donatio- nis Rainaldi de Beschamel. Stcphanus de Scorralia pIureS dedit manfos religio- sis de Valleta, cum confilio Mathfndi decani Mauria- 0 cenfis & domni G. abbatis Tutelensisqui consanguinei ipfius erant. Hoc autem donum factum eft coram his teftibus abbate videlicet Tucclcnli, abbate Obazinensi, decano Mauriacensi, Stephano de Scorralia, Durando de Monul, Guidone de Miramont & multis aliis anno ab Incarnatione Domini m. c. li. ducarum Aquitaniae Henrico Anglor. rege ac comice Andegavcnnum re- gente, ac D. Guidone iu Lemovicensem cathedram feliciter przlidente. Aga de Montauc soror przdiffi Stephani dedit reli- giosts de Valleu mansum dal Cros, & poftea pergens ad religionem una cum marito fuo, deait alios duos manfos ipfis fratribus, unum a Ali & alterum a la Gre- lieira. Hujus rei teftes sunt domnus Scephanus abbas D Obazinx, & domnus Bego, & Guido ac Mauriac & multi alii. Poft difceflum vero prxdi&z domin*, Durandus de Montalt filius ejus calumpniacus eft ipsum mansum de la Grelieira, & per violentiam tulit, & pro pace quam promifit, dati sunt ei a fratribus Vallctx lxxx. folidi & una mula &c. teftes funt domnus G. abbas Valletx > & Bernardus dc Te lier monachus, &c. Bernardus de Sencriftophol feculuru dimisic, habi- tumque religionisrn domo Valletz accepit, & mansum de Faiola fratribus in ead. domo Deo fecvienti- buS dedit. Hunc conceflerunt : omnes filii ejus, & hoc in audientia Secundi abbatis & Conftantini prioris 8C P. cellerarii &c. regnante Lodoico Francor. regcSc domno G. in Lemovicensi cathedra præfidcntc. E Guillelmus de S. Chriftoforo omne quod habebat in villa de la Chalm pro cc. sol. quod a fratribus Val- lctae accepit, ipfi domui in perpetuum dedit ; teftes D. Bego abbas ejufdem loci & Guido de Mauriaco & Du- rand. de Cuzac & alii plures. Idem Bego inulta alia emit in favorem sui monafterii. Stcphanus abbas Valletz evnit 190. sol. unam bordariam in villa de Artigiis ab Auftorgio de Bordiis. Anno 1164. Indist. xn.epa&a vi. die iv. Marcii, Lo- dovico Francor. rege, G. epifeopo Lemovicensi. Idem abbas mulca alia acquisivir. Bernardus de Faurigolas dedit Deo & domui de Valleta annuatim 11. denarios ad Artigias. Hoc fecit au- dicnceR. abbate Obaziucnsi, O iij 2>9 I N S T R U Auftorgius de Vili seculum fugiens, habitum reli- Sionis in domo Vallctx sufcepit, & manfum de Beceta omui dedit ; tcftej fune Condant i nus abbas & omnes fratres ejus. B. abbas Valletæ a Guilldmo Daltafia emit manfum dc la Vedi in a a Lopiac, lxv. sol. Rotberrus abbas Vallctx dedit xl. sol. willelmo de Rocilla pro bordariis de Selva ; & ipse Willelmus in prxfcntia totius conventus ipsum abbatem ofculatus eft, u$8. Abbas R. anno ab Ineam. 1198. plura emit prardia. Odo dc Sanhas dedit Deo & abbati Rocberco & fratribus Vallctx villam dc Montel anno ab Incarnatione X187. Archambaldus de Sanhas in craftinum Nativitatis Domini m. cc. fundat anniversarium suum in domo Vallctat, abbate B. Ugo dc Miramont dedit manfum de Bosquet domui Valletx, anno ab Ineam, m. cc. 1. R. abbate Obazinæ, B. abbate Valletæ. idem Ugo dedit bordariam de Ia Bessa A. abbate Vallctx, m. cc. v. Ademarus abbas Valler® 1104. & 1106.1107. Anno 1x17. mense Augufti die Veneris poft feftum S. Bartholomæi G. abbas Valletæ compositionem fecit cum Odone de Sanhas & G. fratre ejus coram R. epis- copo Claromontensi pro villa dc Montel. Ex altero Vallet a chartulario. Halchajeta Det permilfionc Ruthencn. comiulTa & Hugo filius ejus comes ejusdem loci considerantes bona qux fiunt, & fient in antea in domo Valleue Cillere, ord. Lemovic, diocefis, scilicet in eleemofynis, in hof- piralitate, in vigiliis, & aliis Divinis officiis, pro salute animarum Tuarum, & domni Hernici bonæ memoriæ viri fui quondam comitis Ruchenenf. & etiam dom. Cuidonis de Efcorrailla patris sui & domnx Bcatricis matris sux, & omnium anteceflorum suorum, tam in comitatu Rutencnfi quam in domo dc Scorrallia, concedit abbati & conventui dc Vallcta villam dcCharcils sicam in parochia dc Rialhaco. Ec nos Petrus abbas dictx domus Valletæ pro nobis & conventu noftro recepimus dictos nobiles domnam comitilfam & domnum comitem filium ejus in omnibus bonis noftris fpiritualibus & orationibus & sacrificiis, & eorum anteccflbres, promittentes quod in die obitus dominx comitilsx przdictx in perpetuum, annuatim pro ipsa & pro domno comite Henrico quondam viro suo, & pro aliis antccedorib. suis, faciemus annuale *, & quod prædidhm comitissam in capitulo generali Cif- tcrcicn. abbatix faciemus ipsam recipere & absolvere ficut unum de abbatibus noftri ordinis & consuecum. Actum anno Domini m. cc. xl vr. mense Augufti. Anno Domini m. cc. xlvi. idem petrus abbas concordat cum P. la Garda milite pro manso dc las Chal- metas, mediante Auidiaccasi abbate. MENTA 220 A Anno m. cc. xxxvI. Raimundus dcForenain prx- sentia domni G. abbatis Valletæ & totius conventus, concedit Deo & domui Valletæ ad luminare fandae Marix xii. fol. renduales… episcopus Arbertus dedit similiter xx. fol. renduales in manso del Peiro. Anno m. cc. xliv. "Willelmus de Varanzac miles inftituit conventui Vallctx annualem refectionem in die Canx. Eodem anno Willelma fandi Martini, rc- lida quondam bonæ memorix P. LeyJer militis, con- ceflit medietatem mansi dc Rigals, liti in villa de Fon- tanelias, in parochia fanctx Eulalix, in manu domni G. abbatis Valletæ. Er hanc cattam venerabilium virorum R. de Scorralla & Maurini de Fontangiis militum tigillis fecit roborari. Domno G. abbati Vallctx A. de Cerveira donat pe- g dagium & pascua, & lesdam in tota Lautrix terra, anno mi. Eodem an. A. vicecomes de Vcn cador & Ebolius frater ejus eidem abbati lesdam in toto vicc- comicatu de Ventador concedunt. Anno m. cc. xxxvin. domnus Ebolius de Vcntadoro dedit conventui Valletæ xl. sol. renduales pro annuali refectione duob. sequentibus diebus nathale Domini videlicet B. Stephani & B. Johannis Evangclifhr. P. dc Margarida miles elegit scpulturam in domo Valletx & dedit tres sextarios liliginis ccnsuales iu manu G. abbatis Valletx 1141. Anno 1115. Hugo miles & domnus de Turre la Rocha dedit domui Valletx annuatim in perpetuum pro G. siatresuo ejusdem loci monacho iv. sextarios de segel. & 11. fol. probatx monecæ. Anno Dominicx Incarn. 1135. G. abbas Vallctx dedit C m. ccc. l. sol. Claromont. monetae G. domno de Turre & A. nobili ejus uxori pro manso del Cheirer. G. dejo. abbas Valletæ. A. D. m. cc. xl. Guillelmus ComtorS domnus d’Apchon concedit domui dc Valleta & G. abbati ejusdem terram qux dicitur Mons de Mario, cum omnibus turribus ad eandem pertinentibus &c. Actum fuit in capitulo Valletæ die Mercurii poft quindenam Pcntccoftcs A.D. m. cc. xxxix. Anno Domini m. cc. xxxn. Hugo de Miramont relinquens fxculum, & intrans in domum Vallctx, dedit feptem sextarios liliginis annuatim, & unum fextarium frumenti in manso del Cros ad opus hoftiarum. Jftud conccfTerunt domnus Guido & domnas Ugo filii sui iu manu domni G. abbatis m. cc. xxxii. D Ex aliis Infirumentit. Bulla Honorii papz III. data Lateranis per manum Guidonis capellani D. papae IV. non. Jan. lnd. xi. Inc. Dom. m. cc. xxni. pontif. anno feptimo, qua summus pontifex monafteriumValletae sub B. Petri &sua fufeipit protectione. Sunt & alix bullae qux hanc confirmant. Innocentius IV. priori Mauriaccnsi mandat ih mo- leftatores Valletx per censuras ccclcfiafticas coerceat. Da- tum Lugduni, pontif. an. vn. privilegium salvae-gardiæ Philippi Franc. regis datum 1304. frater Jacobus abbas Vallctx concordat cum Guidone dc Sconalha \l6j.