Gallia Christiana 1720 02/Instrumenta/Lemovicensis

Denis de Sainte-Marthe

Gallia Christiana - T. 2 (1720)

Instrumenta ecclesiæ Lemovicensis (col. 161-204)

◄   Instrumenta ecclesiæ Sancti Flori

Instrumenta ecclesiæ Tutelensis   ►

INSTRUMENTA AD ECCLESIAM LEMOVICENSEM SPECTA NTIA I. 1 Jordani apiseopi Lemovicensis epistola ad Bene- dictum VIII. papam, de non ponendo S. Martiali in numero apostolorum. DOMNO ac venerabili, Deo & hominibus dilecto, papz noftro Befiedisto, Robertus Dei gra- tia rex Francorum, Guillelmus dux Aquitanorum, archiepifcopus Bituricensis, archiepifcopus Burdegalen- sis, archiepifcopus Turonenfis, omnefque eorum suf- fiaganei, necnon Ifambertus Pictavensis, Arnaldus PetroguoricensiS, lsolo, Roo, ceterique eorum con— _ fiacres, Jordanus episcopus Lemovicensis, qui hanc car— * tam feribere julGt, hi omnes domno apoftolico salu- tem & dilectionem. Dominum noftrum Jesum Chrif- tum sdmus & credimus duodecim sibi elegifle apos- tolos, quibus dedit potcftarem ligandi atque solvendi ; ex quibus cecidit unus nomine Judas, in cuius locum ceteri apoftoli elegerunt alium nomine Mathiam, uc duodenum rcilaurarent numerum j in quorum confer- tium Domitius nofter alios septuaginta duos libi elegit, quos & difcipulos vocavit, cx quibus Gcatus Petrus Tomus II. (princeps apoftolorum unum libi elegit nomine Martialem, qui una eam illo aderat ante prefentiam Domini noftri Jesu Chrifti \ &c ad cenam, & ubicumque Dominus nofter aliquod suis apoftolis oftendebat miraculum, beatus Martialis cum S. Petro interfuit. Sed polt sanctam Domini Refurrestionem ac Ascenfionem beatus Martialis, qui fuit ex septuaginta duobus dis* cipulis unus, beato Petro adherebat ; quem Martialetri beatus Petrus cum duobus prelbyteris Alpiniano & Auftricliniano Gallicam gentem prxdicare transmific. Illi vero iter carpentes, venerunt Elfam ; ibi mortuus eft Auftriclinianus unus ex prelbyteris. Inde ftatim beatus Martialis rediens Romam, fando apoftolo unum ex comidbuS suis mortuum nuntiavit j cui apoftolus ’ait : Sume cibi baculum istum, & cum pervenias ad coipus, tange iftud ifto meo baculo, &dic : Inno- mine Domini noftri Jesu Chrifti surge, Auftricliniane. Deus erit comes itineris tui. Beatus Martialis jussa S. apoftoli implevit, tetigit corpus Auftricliniani, & ftatim sanus effectus eft ; inde proficiscentcs, venerunt Lemovicam civitatem. Ibi invenerunt Stephanum ducem cum tota fajnilia sua idola adorantem, quem ftatim Evangelicis prxdicavit verbis, ad chriftianita- tem convertit, & cum tota familia sua baptizavit. In L rsaj I N S T R L eo autem templo ubi ipse dux ante adorabat idola i vana & fur da, beatus Martialis cuin duobus suis pres- byteris Alpiniano & Austridiniano, adjuvante duce Stephano, basilicam conftruxk, & iu honore B. Ste- phani primi martyris dedicavit » ibi Divina celebravit mifteria, ammonuit, docuit, usqaedum totam Aquitanicam gentem a via erroris ad veram vitam, qux Chrilhis eft, perduxit j tandia ibi minarum solemnia celebravit, usquediun anteipsumaltare protomartyris Stephani finivit, & cum magna angelorum reverentia animam Deo reddidit *, dux vero Stcphanus cum magno honore corpus illius foras civitatem fcpelivit.in eo loco ubi ipse sanstus Martialis ecclesiam iu honore S. Petri sui magiftri ædificavit. S. Aurelianus succeflor illius 3uem ipse S. Martialis de inferno traxit, Ebulus, ■ ticus, Ermogenianus aliique ejus succelsores usque trigintasex ; ego vero septimus qui vocor Jordanus omnium infimus, hi omnes pro fanctiiSmo conscflore eum habuerunt. Similiter omnes abbates in ejus mo- nasterio habitantes usque in hodiernum diem. Ille abbas, qui nunc eft, novitate deceptus, fuperbia elatus, venit ad me, qui sum vilior meis anteceflori- bus, deprecans ut in confilio meo & iu suiodo sanc- tU&mum confelsorcm in numero ponerem apoftolo- rum, quod facere nolui. Ille perseverans di&s, fidem quam nabuit, cum duodecim monachis illius monafte- rii, mihi promiGt ut cum auctoritate in omni concilio me detfcnderct. Hoc facere non potuit in concilio Guillelmi Aquitanorum ducis, audiente archiepifcopo Bituricenfi, Isemberto Pictavensi, cxterisque eorum suffraganeis. Omnes episcopi Francorum, Alverno— * sum, Vasconum, Aquitanorum, cum quibus ego sui locutus, comprobantSc confirmantsandiflimumcon- felsorcm Martialem non debere tollere de illo loco ubi fancti patres & noftri antcccssorcs eum posuerunc, & non efle apoftolatum nisi au&oritate comprobatum. Talem dicunt rationem : Si ego S. Martialem, qui fuic ex septuaginta duobus, in numero ponam apoftolorum, illi omnes septuaginta duos iu numero ponunt apoftolorum, & ubi eorum corpora condiun- tur, ipsum locum pro apoftolatu tenere i tibi vero ego Jordanus has litteras mino de parte iftorum praedictorum, regis scilicet Roberti, Guillelmiducis Aquitanorum, archicpiscoporum omnium, videlicet catholicorum, qui mini contradicunt nesandhim Martialem in numero ponam apoftolorum. Tu autem si aufus es hoc facere quod non fecerunt sancti rui anceccflorcs Gregorius, Clemens, Bonifacius, multi alii, ut po- nerent confeflores inter apoftolos, si peccatum eft, tuum su i ego ero liber a culpa, neque iniquitas ne- que peccatum meum i voluntatem omnium Aquitanorum tibi monftrabo » quia ille abbas scductor nulla alia causa hoc facit, nisi quia vuk deftruere sedem epis- copalem primi martyris, & apoftolatum S. Petri ad- vilare. Per illius carae portitorem litteras mihi mkte, & per omnia tuam voluntatem mihi manda. Ego ad prefens tecum loqui non potero, sed quanto cirius mihi erit pofle, limina S. Petri adibo. Vale viriliter, age jussa patrum » noliprevaricare. F M E N T A 164 II. Rræceptum Ludovici imperatoris Reeimperto str sturta- S z /. r fr 0 f TIO Ltmovi- epljcopo Lemovicenfi concestum pro confirma— a » si. tione doni • cellæ de Carantenago, facti ecclesiæ S. Stephani. IN nomine Domini Dei & Salvatoris noftri Jefu 8 J • ■ Chrifti Hludovicus Divina ordinante providentia imperator augustus. Si petitionibus facerdotutn jitftis & rationabilibus Divini cultus amore favemus, superni muneris donum nobis a Domino impertire credimus, g Idcirco notum sit omnibus fidelibus fanctz Dei Ec- desue, & noftris tam prssentibus quam & futuris, quia vir venerabilis Regimpertus, Lemovicc urbis episcopus, adiens serenitacem culminis noftri., innotuit nobis eo quod quidam diaconus nomine Ma- thusalem, ex canonica prædidx urbis que cst cons- trusta in honore S. Stephani, jam dudum ei quas- dam res juris proprient is siix tradidisset, quae funt iu eodem pago Lemovicino, in loco nuncupante Carantenago, id eft cellulam quam ipse conftroxerat, & in honore Domini & Salvatoris noftri dicaverat. Sed ipsam cellulam tam ipse, quam praefatus episcopus de rebus adquisuis peftea, largiente Deo, plenius ditaverunt, & omnes has res aa stipendia canonicorum in przdista canonica degentium, in noftra & eorum cleemosina per eorum telbunentum delegaverant ; ob C quam causam petiit clementiam screoitatis noltrx, ut super hac re noftrum preceptum ob firmitatis gratiam fieri juberemus, per quod noftris & foturis temporibus, przai&a cellula cum omnibus ad se aspicientibus vel pertinentibus, ad ftipendia & usus canonicorum præ- dictx sedis degentium proficerent. Cujus petitioni ad- sensum praebentes, ae noltrx auctoritatis præcepto confirmantes, prxcipimus atque jubemus ut nullus ex fidelibus noftris tam prxfentibus quam & futuris de prædistis rebus per cupidinem vel occationem aliquam minuere

{•rxfumat, sed prxdicta cellula cum omnibus ad se egaliter & rationabiliter aspicientibus, fient ab eodem epifeopo dispofitum atque ordinatum eft, ita dein- D ceps noftris & futuris temporibus inviolabiliter confervetur. Et nullus quilibet cx fuccefloribus jam praenominati episcopi eandem cellulam in beneficium ali- cui dare audeat, aut in alteroS ufus retorquere pr « - sumat \ sed sicut ab illo & per illum constitutum, & per hanc noftram auctoritatem confirmatum eft, ita perpetuo maneat inconvulfum. Hxc vero confirmatio ut ab omnibus fidelibus sanstz Dei Ecclefix & nos- tris verius credatur, & diligentius confervetur, de anulo noftro subter juflimus sigillari. Data b x v 11. Cal. Augufti, anno, Chrifto propitio, IV. imperii domni Hludovici piiIEmi augufti, Indictione x. Actum Aquifgrani palatio regio Durandas diaconus ad vicem Hclisachar recognovit. £ ■ Ista cella videtur destrudta, & nunc eft ecdefia ptrochialis dc Razes in territorio Lemovicino sex leucis ab urbe distana. b Eodem die & anno ab eodem imperatore Regimpertus episcopus accepit confirmationem privilegiorum ecclefix Lemovi » ceniis a Carolo-magno ejusque prædeceisoribut cvn cellarum. 165 ECCLESIÆLI III. Zsr ekarta— Odacearis episeopi Lemovicensis diploma, quosuæ ecclesiæ manfum Ramniaci donat. TN nomine Domini noftri Jesu Chrifti. Odacear 1 exiguus episcopus fana mente, inregroque confilio, mihi accrevit voluntas, ut aliquas res proprietatis meat vobis fratribus ex canonica S. Stephani, matris eccleliz Lemovicz civitatis, ubi ego ipseprzsulefle dinoscor, & Ramnulsus præpofitus, Hermoarius vero archidavus, necnon & Bolynus decanus, pro animx mcæ remedio vel pro amore viue aeterna, ut pius Dominus pro veftris sanstis orationibus mihi veniam in die ncceflitatis tribuat. Idcirco cedo vobis man— ] sum meum in pago Lemovicino, in centena Tarninse, in loco sive in villa cujus vocabulum eft Ramnaco, Suem quidam nobilis mihi persona nomine Hiata- edus per chartam venditionis delegavit vel concef- sit, ipsum jam dictum manfum vobis cedo, trado, transfero atque transfundo, cum ccclefia iu honore S. Sebaftiani martyris, vilaris, pratis, pascuis, silvis, aquis, aquarumve decurfibus, farinariis, vel omni- * Aequi— bus adjacentiis suis, quesihim vel * adinquirendam : rcadum. omnia & ex omnibus quantumcunque in jam dicto loco poflidere videor, vobis cedo, eo videlicet modo ut dum mihi vita comes fuerit, ipsum manfum ufu- siudhiario mihi habere liceat, necnon & uno ex con- sanguineis vel proximis meis, sive amicis, quem ego ipse elegero, poft quando quidem meus venerit dis— < ceflus, simili modo ipsum iam dictum manfum ufnr- pet adentu *, ut quandiu aliquis ex nobis ipsum ufu-* fructuario poflidet, tres solidos annis lingulis ad fes- civitatetn S. Stephani in hiemali jam distis fratribus cxsolvat & poft quoque noftrum difcefliim, ipsi clerici faciant de ipfas res quod voluerint, iu illorum ftipendia, licet iu ceffionibus necefle non sit pcenas inlererc. Tamen pro totius rei firmitate ego adsero ut si quis, ego ipse, aut ullus dc haeredibus meis, vel quælibet emilsa persona qui contra hanc ceflionem a me fatam vel roboratam aliquam insulcationem vel calumniam ingerere conaverit, sua voluntas vel comtus in milium obtineat effectum j & insuper cui litem intulit, sotio fisco solidos dcc. coactus cxsolvat. Et hxc ccflio a me facta inconvulsa ac firma in zvuiq perduret ftipulacione subnixa. Odacear exiguus episcopus hac ceffione relecta subfcripfi. Signum Wiltario, Bemardus, Rodlandus, Bercridus. Signum Adalachar. Signum Odacero. Signum Chadolane. Signum Hy- doino. Signum Auftindo. Signum Bertrigo. Signum Sulpitio Ingilberto. Signum Laydulfo. Signum Ful- rado. Facta ccflionc in mense Januario anno xvm. quod domnus Hludovicus sumpfit imperium. Alde- bcrcus rogatus scripsu & subscripfit. IV. Pipinus Aquitanorum rex Stodilo Lemovicensi rioteneipu apiseopo conceditfiscum Opacum & Lemovica— villam Ortis. A PIpiNUS opitulante Diviiue majeftatis gratia Aquitanorum rex. Si enim locis omnipotenti Deo dica- tis ob ardentiflimum ejus amorem, veneratumque suo- rum omnium fandorum, quiddam ex noftra largitione honoris conferimus, non tempora tantum Chrifto auspici plenius regni noftri gubernacula credimus exaltari, fed ipso suffragante futurx beatitudinis quem non diffidimus adipisei. Idcirco noverit omnium fanstre Dei Ecdesue catholicorum tam prxsentium quam & futurorum induftria, quia complacuit celfitudini nof- trx, more prædecessbrum noftrorum parentum, videlicet regum, qui suis temporibus, Dei ecclesias, meritis Tornus II. i M O V 1 C E N S I S. 166 & sanctorum, donis suis exaltaverunt ac ornaverunt, unde hodie perenni gloria fruuntur ; quendam gloriosifli- mum fandum, scilicet proromartyrem Stephanum Le- movicz fedis, cujus rector sive pontifex venerabilis a Deo nobis dilc&iflimuS Scoduus noscicur, fore ut ipsum semper mercamur in cunctis habere propitium, aosolutiquc omnibus reatibus, transire poft difcefliim fine impedimento valeamus ad indefectiyam gloriam, de quiDusdam regni noftri rebus honorare, atque iu ejus juris dominationem, liberalitatis noftræ gratiam transferre ; id eft, per hos noftrx magnitudinis regales apices conceffimus gloriofaSmo protomartyri S. Ste- pnano, fiscum noftrum iu pago Lemovicino litum, qui vocatur Oziacus cum omnium rerum summa plenitudine, mancipiis utriusquc sexus, campis, vineis, silvis, 3 pratis, pascuis, quxuto, & * adinquirendo, culto ♦Aeginae inculto. Conceffimus etiam ob venerandam ipsius rcn sancti magnificentissimam paternitatem, iu eodem pago, ac concedendo jugis feculis donavimus villam qtue vocatur Orzis, quantum genitoris noftri, videlicet bonz memoria pipini regis, conceflione Bertricus iu eadem habuit villa, cum sua omni integritate, omnibus- gue appendi dis vel adjacentiis, utrumque tamen & meum Oziacum integerrime, five villam Orzis plenif- sime a die prxsente beatiffimo donavimus protomar- tyri Stephano Lemovicz fedis, ut noftris diebus pax iu noftro permaneat regno a Deo nobis conlato, de consortio unctorumpoft finem mereamur, letitiaque sempitema frui, ipso adjutore, atque solcmni donatione tranftulimus > eo tenore ut præfatus vene- rantiflimus ejusdem fedis anristes » nomine Stodilus^eas dem villas, sicut sua paftorali cura reliquas ipsius epis- copii tenet, tenear causa debiti muneris j atque interim sequentes per plura * pontifices. Ut autem haec noftrx *Z secuIa. prxcellentiæ auctoritas inviolabilis sive inconcussa omni tempore maneat, monogramma curavimus, ac de anulo noftro impreffioncinsigniri subter jussimus. Signum Pipini. Prxcellenti/limi regis. P. subdiaconus ad vicem Hilduini recognovi, data x v. Cal. Februarii, Indictione v 111, anno v 111, regnante Pipino indico rege. Acta Oriniaco villa ia pDei nomine feliciter. Arnen. V. Caroli Calvi præceptum Stodilo episeopo rioLMWri- concestum. «"ft IN nomine sanctx & individuae Trinitatis, Carius gratia Dei rex. Si juftis fervorum Dei, seu omnibus fidelium qui noftrorum quas pro suis congruis & opportunis necefliratibus libi nobifeum implorant nos- nae celsitudinis aurem accommodare non diferimus, eisque deprecantibus clementiam noftram impertiri non negamus, hoc nobis proculdubio ad adipiscendam regni noftri ftabilitatem non difidimus. Quam ob rem _ noverit solertia cunctorum sanstre Dei Ecdesue fidc- & lium, noftrontmque prxsentium scilicet & futurorum, quia vir venerabilis Stodilo, Lemovicensis ecdesue pontifex, obtulit obtutibus noftris przcepnim immu- nitatis a prædccefloribus noftris factum, quo continebatur, qualiter res ejusdem fedis atque cellulæ, sub sux tuitionis mundeburdo cunctis diebus cum hominibus illotum reunuissenc. Prxterea petiit idem memoratus episcopus ut nos pro Dei amore ejusdemque fanftx fedis reverentia, noftrx auctoritatis atque immunitatis, more prxdeceflonini noftrorum, fibiquedare jubere- mus• » cujus petitioni pro eo quod rata nobis extitit, alTcnsum denegare noluimus. Idcirco hoc praecellentiae noftræ præceptum fieri juflimus, per quod omnes res atque homines prxdidx sanctx eccleliz cum b’j , 67 I N S T R U omnibus rebus ad fe jufte & Iegaliter pertinentibus A cam ex prifco tempore inibi conlatis, redditis atque subjectis, quam & cum illis quas divina pietas in futuro ibidem augere, reddi, fubjicique voluerit, sub noftre tuitionis atque immunitatis mundeburdo recepimus. Praecipientes ergo decernimus ut nullus judex publicus, aut quiflibet judiciariam exercens potefta- tem, aut nullus ex fidelibus nostris tam prelentibus quamque suturis, in ccclesias aut loca vel agros seu. reliquas posselliones, quas moderno tempore infra regni noftri ditionem quibuflibet in pagis & territoriis julte ac legalirer poflidet, vel ea qux deinceps in jus ipfi fando loco aut per nos, aut per alius quof- que divina pietas, ficut dictura eft, voluerit augere ad causas audiendas, vel freda aut tributa exigenda, aut mansionaticos vel paratas faciendas, auc fiaejuflo g res tollendos, aut ipfius sacratiflinjx sxpc diftæ sedis homines, tam ingenuos quam & servos super terram ipfius commanentes diftrigeridos *, nec ullas ridibitiones, aut illicitas occationes requirendas, noftris nec suturis temporibus ingredi audeat ; nec ea qux supra memorata sunt, ullatenus exigere przsumat, aut degentibus supra ipfius nominatiflimx matris ecclc- six terram quibulcunque priseis temporibus usus extitit, exigere przsumat > & quidquid etiam ex prxfatz sedis rebus fifcus exigere poterit iu incogrum praemii manere eidem concedimus praefate matri ecdefix, scilicet ut per- pctualibus temporibus iu alimonia pauperum, ftipen- dia fratrum ibidem Deo famulantium proficiat in augmcntuinjquatenus inibi Deo famulantes cum omni- bus rebus, aucprxfixam scilicet sedem aspicientibus vel pertinentibus, sub tuitionis noftrx & immunitatis defen- lione, remota totius judiciariæ poteftatis inquietudine, residui commorentur, &pro noltra incolumitate ac regni noftri Habilitate, elementiflimam Dei miserationcm eos in perpetuam delectet

Uc hoc noftrx immunitatis atque tuitionis przceptum pleniorem femper iu Dei nomine obtinear firmitatem, manu propria eam subterfirmavimus, & anuli noftri inipreflione fignavirnus. Signum Caroli glorio- siffimi regis. Data vn. Cal. Decembris anno x. Ind. xii. regnante Carolo gloriofiffimo rege. Aliud diploma obtinuit Sto dilus episcopus ab eodem rege, quo confirmantur privilegia concefia a Ludovico £ imperatore & aliis regibus j sed nulla efi temporis nota. VI. Ijt charra— Turpionis episeapi Lemovicensis de fundatione rin Ltrnovi— monasterii S. Augustini Lemovicensis. ttoji. IN nomine sanstæ Trinitatis & individua unitatis, in quo omnia facere jubemur. Mundo jam scnescen- tc religio defestum incurrit, & ita irreligiofitas seu injusticia abundant, ut ipfi nos qui prz ceteris Domino adluerere debueramus, in cujus forte esse noscimur, limus aliis juxta prophetam, laqueus ruinx ; & qui debueramus efle pallores, fimus lupi vefpertinijcomple— ] turve in nobis quotidie vaticinium Malachiz dicentis : Jllal.tt. j. Vetresissifiisde via&scandaliz.afiis plurimos i &post f. s. 9. pauca.• Idcirco dedi voj contemptibiles ejse > & Job ex Jih’6’7’ V0CC ^°^cntis ecclcfix : Ad nihilum redactijuntornnet 7 Ttn’artus mei f Hicrcmias quoque plangit dicens : J^no- modo obscusratusn efi aurum, mutatus efi color opti- mus, dtsperfi sunt lapides saactuarii in capite omnium platearum. Quifquis vero modo non dolet, lumen cordis amisifle convincitur ; dominus enim immutabilis eft, juxta quod ipse per prxfarum prophetam loquitur NJae. dicens : dominus & non mutor. Lumen vero cor- i *• dis amifitsc probatur, quisquis ille sit, qui audit quod immutabilis Deus angelo peccanti, primoque homini & qui adhuc novellus & rudis erat, non pepercit j MENTA 168 & sibi credit parci si m peccatis perfeverare voluerit » & furgere per pœniccntiam noluerit. Quamobrem ego Turpio, Lemovicum omnium cpiscoporum extimus, de Cede quam mihi dominus regendam cuendamque inmerito committere dignatus elt, religionem auferri conspiciens, valde pertimui> in memec aurem rever- sus, diutinis precibus a Domino auxilium petens, implorabam uc ipso juvante fanda religio qux ufque ad nos illibata pervenerat, noftris temporibus non deperiret, sed niccelforibus inviolata succederct. Incidit deinde mihi, Deo opitulante, confilium bonum, uc credo & confiteor, quatenus dauftrum construe- rem, & ibi fratres boni teltimonii adgrcgarem, qui in commune fine aliqua proprietate degentes, absquc ullo strcpittr seculari Divinae servituti incumberent j hoc vero quod nos, utpote turbis fecularibus admixti, explere nequimus, falcem iu qui intraclauftrummorarentur, ftrenuc &absque impedimento carnali peragerent. Scriptum eft enim, & noc apoftolus loquitur : Si primitia juncta, & masse. Quod & feci ; conscn— Rom. r o. ticnubus tamen noftris confanguineis seu obtimatibus 7 7 * Limoviccnsi pago degentibus ? domno scilicet Aimerico abbate, Aymono abbate, petro prepofito, Bofone archi- clavo, Arnulfo archidiacono, Aymone pottario, de laicis autem, Hildcgario vicccomite, Rainaldo vicccomite, Archambaldo, Ademaro. Volo autem atque inhianter cupio uc abfque inopia & line aliqua perturbatione Deo servire ftudcanr, quod ut decentius ficti poffit, do illis villam quz vocatur Bacalaria, qux decem in se manfus continere probatur, & unum mansum . in curte Nfuiteziaco, iu villa qux dicitur Parciacus, * ’juxta autem ipfum mansum cedo illis aliam vineam fex iu se arpentos continentem, qux quondam fuit Frotario. De mea vero vinea indominicata, cedo illis decimum, de illa scilicet vinea quae eft lita in prof* pedu wulteziacensu ecclcfix. Omnia przdicta lupe* riusquc memorata mobilia & immobilia dc meo jure in illorum poteftatem transfundo j oratorium przccrea iu quo Deo militant, ipfis committo, ut ipfi praevideant qualiter horz operis Dei significentur, nemoque eos concriAet in domo Dei. Minifterium edam cantorum, necne lectorum, librorumve sive omnium qux ad sacrum mifterium pertinent, vel ibidem Deo offeruntur, ipfis committimus j clauftrum & omnia interiora ejus ipfi prxvidcant & dominentur. In hoc autem quod ego ) illis do vel commicto, sive etiam deinceps daturus vel commiHurus sum, nullus habeat poteftatem nec licentiam dominandi, nifihis quem sibi propter Deum & fecundum vitae meritum pars humilior * przesse ♦/ melior, popofceriuc, poft tamen proprium episcopum. Obsecro vos, o succcllores mei, iu Deo, & propter Deum, ur hoc teftamentum parvitatis mex quod pro remedium animae mez, antcceflbrumque, vel succeflorum conscribi jufli, nullus veftrum violari prxsumat. Sin autem ali- ter, quod absit, aliquis egerit, ante confpectum Divinae majeftatis non cum bonis palloribus appareat, sed cum lupo rapace, id eft diabolo, in inferno fine fine ardeat ; lic fiat in eo ; feriptum quippe eft : Non tranjurediarit terminet antiqust quos pojueruus Prov. i 3. patret tui. * ’VII. Charta fundationis ecclesiæ collegiatæ de Turre Ex chaTtt- S. Austregesili, auctore DiOtrlco, sub rio Ltmovi- Eubalone ejuseopo. taJr’ OMnibus S. Dei Ecclefcr filiis & fidelibus notum efle volumus, qualiter ego Diotricus construxi quandam ecclefiam in pago Lcmovicenfi in proprio alo do, quod vocatur Aa Turrim, (aeratam honore S. Salvatoris, sub nomine & reverentia fandae Dei-ge- nitricis Marix, quam dc rebus propriis, prout pomi, dicavi j quamque in confpedu & praesentia feniorum meorum, Rainoldi scilicet vicccomitis, & Bosoni 169 ECCLESIÆ LE marchionis, & aliorum nobilium, atque virorum, & parentum utrorumque, cum omnibus suis donis quibus przfatam ditavimus basilicam, vel quæ inibi donis & largitionibus aliorum fidelium hominum, siuuro tempore concedenda sunt, per manus venerabilis præ- fulis domni Eubalonis, an nomen fandi & proto- martyris Stephani, dominio & poteftatc cunctorum cpiscoporum ipfius fanctz sedis & matris ecclefix Le- movicensu, per succedentia tempora sub canonica * /. consti— inftitutione ordinatis, & conftru&is * inibi canoni- tuUS’cis & miniftris, prout sumptus przfati cœnobii expe- * /. dignas, tierit, qui ibi cuncto tempore Deo digna * pcrlol- vant canonicx inftitutionis laudes, ad regendum & moderandum, ita ut & alia fui juris & procurationis videntur efle monasteria j Agentum scilicet & Avun- tium tradidimus, atque facrando obtulimus, ante omnia obteftantcs atque deprecantes, per communem omnium judicem Deum conjurantes, ut tam praedictus przsul, quam & quique in præfulatu succelsores sui, semper fint juris & poteftatis, irnmo fux damnationis & perditionis memores, si sua scilicet nc- gligenda aut incuria imminutum aut decerioratum fuerit, quod tam devoriflime Deo fueriut in sui & tam nobilium personarum przsentia oblatum atque consecratum *, ut videlicet toonafteriolum quod Deo femel absque cujusquam personz hereditarix facravi- mus contradictione, afui umquam quavis occafione repulerint dominatione, & projecerint regimine, nisi forte quod ad prcsens ipfius domni Eubalonis epifeopi popofeimus dominationem, ut poft difcelsuin nostruin quibufdam duobus heredibus noftris, hoc eft cuidam Benedicto filio noftro, & poft ejus difccHiim nepoti noftro Diotrico, si tamen eo decedente su- pervixerir, & hoc ante omnia si talem ipsorum per- fpexerint intentionem, ut Deo & ipfi fuam voluerint {tlacere servitutem, & ipsius fancte sedis episcopi no- ucrint deferere subjectionem. Sed & hoc obceftamur atque deprecamur, ut nullus epifcoponim, nulla quaelibet hzredicaria aut aliunde veniens extranea persona, cuiquam laicali ad regendum committat poteftad. Quod si quis, quod minime futurum arbitramur, has scilicet litteras violare aut irritas facere voluerit, in- primis iram Divinx majeflaris incurrat, & a limini- Dusfanctorum reus & anathematizatus appareat j & quod violare & infringere temptaverit, non evindi- cet. Quicumque aurem in hoc meae oblationis voto adjutores extiterint, eleemosinz mex pariter & cunctorum Dei beneficiorum participes sub obtentu & in- terceffione S. Dei genitricis MariÆ, & ipsius protomar- cyris pia opitulatione effici mereantur in xtemabea- titudine. Et ut hxc donatio firma & inconvulsa permaneat, simul cum aliit nobilibus viris firmamus. Data v 1. Idus Augufti anno v. regnante Hlotario De Turre rege » lndistione 1. item Diotricus nepos ejus, Eubalus S. Austre— praesul Lemovicenfis. Signum Diotricus qui hanc do- gefili. nationem fecit. Signum Benedictus filius ejus. S. Dio- cici filii ejus. Signum Rainaldi vicecomitis. S— Bofonis marchionis. VIII. rio eccles. Ut teræ Himblardi * archiapiseopi pro ecclefia Lemovicensi, cui tum præerat Eubolo episcopus. HImbl ardus divina propinante clementia san&z Leudulenfis * metropolis archipraesul omnibus Lugdunen— &c. Notum fieri decrevimus quemdam in Chrifto str* nobis fratrem & coepiscopum, omnibufque jure venerabilem Eubalonem fan&z Lemovicenfis sedis præ- sulem, consultu suorum canonicorum, noftram reverentiam expetiisse, pro quadam terra noftræ diœ- cefcos iu fuo epifeopio & comitatu consiftente, quam olim conftabat noftris przdecelsoribus subla- cam, fcu per potentiam principum, seu etiam per M O V I C E N S I S. i7o A fraudem & violentiam ejufdem Lemovicenfis comi-, tatus quondam incolarum, vel etiam per negligen- tiam noftrorum prædcccssorum ; ipsisque S. Stephani canonicis, quibus prxfatus antiftes episcopali aucto- ritate, Deo procurante, præminebat, ex mulco jam tempore a quadam matrona vocabulo Dcda, & filio ejus nomine Heliajure perpetuo poffidendam, per canarum inftrumcnta traditam, & inultis annis jam sine contradictione quorumpiam noftrorum prædcces- sorum polselsam, utpotc in recompenfatione cujus- dam sui sceleris, & noxz fatis culpabilis, epifeopo Turpioni suo nimium compellente, imosacris legibus conftanaflimc exigentibus a prxdictis perfonis, Deda scilicet, & filio ejus, tam hbi, quam fuccelToribus suis ad poflidendum perpetualiter attributam. Deni- B que prxfacus episcopus noftram paternitatem vifus eft expolcere, uc suis canonicis qnoa tanto tempore sine ccnsuali exactione, & sine aliqua cujuspiam noftrorum interpellatione, per qualemcunque fibi factam donationem visi funt tenuifle, abhinc jam ne iceram sub sæcularium redigatur poteftatc personarum, noftra, noftrorumque donatione sub annualis census exactio- ne liceat poffidere. Cujus petitionem sugeerente il- luftri viro & consiliario noftro domino Getlono, cum confenfu pariter cunctorum fidelium noftrorum tam clericorum, quam lateonim, seu primoribus noftrz congregationis, hoc ctt domino illo pneposito, & domino decano, cantore, & archidiacontous facere decrevimus. Habetur autem ipsa terra in comitatu Le~ movicensi, in vicaria Noviacensi, hoc eft iu villa C qux dicitur Oioilo quatuor mansos cum fervis, & omnibus suis adjacentiis, & fuper fluv. Vienna, iu loco qui dicitur Tcctiportum mansum 1. & in villa Moleras mansum 1. & iu villa qux nominatur San- carus manfiduo, & in valle Corlas mansum unum. Hxc omnia superius nominata cum suis adjacentiis Sc mancipiis servuibus atriusque sexus przfato epifeopo Eubaloni, & canonicis sux fanctique Stephani congregationis, per hxc litterarum inftrumcnta donamus ea ratione, ut per succedentia saeculorum curricula cum omni sua emelioratione teneant atque pos- sideant, aedificent & conftruant, & quidquid pro sua commoditate voluerint, liberaliflime faciant, & lingulis annis solid. 1. partibus noftris, noftrorumque D canonicorum persolvant. Et ut haec carta firmior na- beatur ; eam hmul cum canonicis noftris firmavimus, Sc honorabilibus laicis roborandam tradidimus. Data Leudolo coenobio S. Stephani anno vn. regnante Lo- thariorege, Indidi, xxv. Tali convenientia egoAm- blardus, omnifque concio S. Stephani, hanc cartulam firmamus, si Deo permittente quiveritis hoc quod petitis, per hoc firmamentum aut fervidum emeliora- cum noftris faciatis usibus afferri, auc exinde precariam, sicut mos noftræ ecclesiæ eft, accipiatis veftro nomine & duobus quibuscumque volueritis. IX. Littera Ebuli Lemovic, episcopi pro EautMis £ J. Maxentio. Ti*s*Mei- xentii. e. CUm certa mors maneat omnes &c. Hxc ego in 1 * S’ Dei nomine Ebulus peccator, Lemovicenfium sedis episcopus, perpendens &c. pro remedio anima mcx, seu liberatione animz fratris mei Guillelmi, sive pro confolatione nepotis mei equivoci Guillelmi Aquitanenlium ducis, plena fidei devotione de proprio jure hereditatis mcæ, cedo atque transfundo Domino noftro praecellentiflimo Chrifti confelsori Maxentio, cuius cœnobiopraeefle videtur Ramnulsus abbas, quenaam alodum cui vocabulum eft Baidon, ad stipendia monachorum inibi omnipotenti Deo mi- litantium, qui eft litus in pago Pictavo, in vicaria Columborii, cum vineis &c. & in alio loco in villa quæ dicitur Grezilion, atodum meum cum vineis fce. L iij 171 I N S T R U & in alio loco in villa qux dicitur Trecono, in vicaria A Salvinfe &c. & in alio loco in villa qux dicitur Siurec-montem, qui est finis in parochia S. Maris de Monte-Tam i ferio &c. S. domini Ebuli episeopi. S. Villelmi comitis. S.petri episc. ( proculdubio Picta- vienjij) S. Adraldi vicecomicis. S. Arberti vicecomitis. S.Cadeloni vicecomitis. S.Ugoni &c. regnante Lothario rege. Daca mense Januario. X. £jr cAartH- /arioS.Ma— Notitia de restauratione S. Maxentii, Eboli gtntupag. episeopi Lemov, benesicio. Sicut in relatione veterum cognitum est, Pippinus rex Aquitanie, cdificator tnonafteriomm, cogno— j mento pius, filius Ludovici pii imperatoris, poft multa & laudabilia bona que operatus eft, animas suz, aeternx vitx premia adquirens, dona Regum prifeorom adcrescere desiderans, dedit ex rebus pro- priis fancto Adjutor i Maxentio Bracidunensem ecclc- < ! am, que eft vicus, ecclesuunque de Parinec, cum paroeduis dcccm & otto, cum terris & omnibus illic pertinentibus. Dedit itaque & alodum proprium, qui a poftea vocatus eft Maleftais *, cum tems cultis & incultis, necnon ecclesiis poft edificatis, caftro nondum exflxucto. Hoc donum poft obitum Pipini frater ejus Karolus Kalvusrex firmare volens, julsit in eodem b alodo fabricari caquilulam b in honore S. Maxentii. Fideles vero provincie, ex precepto ejus poft non multum juxta eandem capellam in eodem alodo cdi- sicaverunt ecdefiam S. Petri apoftolorum principis. C Igitur poft non multa tempora Normanni diffufi sunt per universam Aquitaniam cuncta valtantes, judicio Dei regalem locum S. Adjutoris pene ad nichiium redigentes, plura que adquifierant monachi, in so- litudine versa sunt, & oblivione tradita, poft multos autem annos nobiliflimus Eblo, episcopus Lemovice civitatis, & comes Pictavorum, annuente fratre ejus Villelmo duce Aquitanorum, condolens dcsolationem tanti loci, totis viribus reftaurarecupiens, primo in circuitu monafterii caftcllum perfecit. Dehinc pof- sefllones vel ecclclias & cetera queque, quod reges vel potentes, fidelefquc alii dederant, eidem coenobio sollicite perquirens, non solum iuee que supra feripta sunt, sea etiam alia multa que in carrulis reperire potuit, cum omni ftudio inquirens, eidem loco Chrifto jq famulantibus, ut denuo poffiderent reftituit j duci— que fupradido & obtimatibus, ut hanc cartam firmarent, rogavit. Ipse vero domnus Eblo manu propria lignum Crucis impreflit, relinquens haec ad memoriam futurorum. Signum Villelmi ducis Aquitanorum cognomento Caput-ftupe. S. Rotgerii. S. Alduini. S. Goffredi vicecomicis. S. Chadelonis vicecomitis. S. Eblonis episeopi nobiliflimi & comitis PistavcnsiS. XI. & chtrtt— Littera Jordani Lemovicensis ejuseopi » quibus lario ecclts multa confert capitulo LemoviCensi. Ltmovit. J J IN nomine sanctz & individiue Trinitatis, ego Jor- danus Dei graua Lemovicz fedis episcopus, huma- nz fragilitatis considerans casum, de meo alodio quod hereditario mihi fucceflit, pro remedio animae mcx parentumque meorum Marbodi& Odolgardæ uxoris ejus, & patri mcoGcraldo & uxore suaOdolgardx dono atque concedo S. Stcphano ad fedem Lemovicæ civitatis, & ad canonicos ejusdem fedis in alodum in communia ad canonicos, line omnium hominum contradictione, scilicet caftello novo turrem superiorem * Forte Martflait, de quo loco fuse distcrit Mabill. tom. 5. annai. pagg. 399. & 4.69. Huius sacdli rudera visuntur adhuc juxta ecdefiam S. Patri dc Marestasto, Altrcjlait pr » <hc Alata. MENTA 172 & domniono * ubi fedet, & domos & illas pleiduras « s ^U0d qux ad meam pertinent divisionem, pratum superiore vulgodicitu, ad fontem, silvam qux dicitur Serra, quartam partem Doniun- capella S. Michaelis & S. Quintini cum omni terra 3tue ad capellam pertinent, curtz de Cursates ficut eft e fevum comitis Pictavenfis. Ipse ▼illclmus comes totum illum fevum dedit mihi in alodum extra epis- copamm. Si quis vero hanc supradi&am donationem contradixerit, aut calumniare voluerit, anathema sit, & cum Dathan & Abiron in infernum demergatur. Signum Jordani episeopi, qui hanc canam firmavit & scribcre juflit. Hæc carta fasta est mense Februario, regnante Aenrico rege Francorum, & Guillclmo duce Aquitanorum. XII. Concordia inita inter Jordanum episcopum ste * J * Tio tcciesiec Lemovicensem, & Willelmum comitem Lcrntvic. Rictavensem. C Redimus non latere peritos priscz conftitudonis, quod furomus opifex totius creationis ea conditio- ne legis fabricam emeiavir hominis, quatinus cunctis przelfet animantibus quz moventur iu terris. Omnes nomines natura xquales genuit ; fed amplifica Dei dispofirione cum quzque suo juri subjesta tenere quivisset, non natura accommodante, sed variante meritorum ordine, alios aliis culpa poftposuic. Inuno reges, comites, przsules aliis hominibus dominando • præcfle ceperunt, ficut dicit Psahnifta.— Imposuifii ho— p.., mines super capita beatus papa Gregorius : /a>’'s’ Gratia Dei supra homiuet fumus. Hiis teftimoniis Willelmus comes Pictavenfis confirmatus, causa pacis Lemovicam venit civitatem, & firmata pace iu pr « - sentia nobilium clericorum vel laicorum, tale cum epifeopo Jordano habuit conventum. Si comes Pic- tavenus in epifeopatum Lemovicz fedis mitteret episcopum, nullo modo eflee factam * fine electione & */sadunM. sine confilio S. Stephani canonicorum, & line con- silio Aimirici de Niolio, cum uno filio suo, si vivus erit vel mortuus fuerit, cum duobus suis filiis, simi- lircr cum duobu$ filiis Alduini de Nobiliaco si vivi erunt j si monui sunt, cum consilio illorum qui tc- nent iftas turres de Niolio & de Nobiliaco. Preptcr , commendamentum episeopi hzc electio non sit facta propter ludum terrenum, neque propter alicuius amicitiam, sed ad saluccm S. Stephani Lemovicz feais, illis fcientibus ; & ille episcopus qui venerit poft Jor- danum episcopum, faciat talem securitatem & firmitatem, qualem fecit Jordanus episcopus, & sui antecef- sores, ad canonicos S. Stephani de episcopatu & de communia illorum ; aut talem securitatem qualem ipsi inter se elegerint & fine forcia. Comes willelmus cum Jordano epifeopo & cum canonicis S. Stephani tale habuit conventum cum juramento, ut de epifeo- patu nihil daret nec minoraret, ncc fuus succcflbr qui poft eum veniret ; Sc fi de hoc conventu congregatione fandi Stephani male minasset, & in adjutorium infra xl. dies contra illos homines non fuiHet qui male fcciflcnt, ac congregatione sancti Stephani ut cslent abfoluti quod in sua fidelitate nonstarent, hujus rei propter adjutorium, comes Willelmusdedit oblides Aimiricum de Roncum, Albcrtum de Cambo ; & si illi mortui fuerint, alios iu locum illorum res- taurent tantum valentes ; & propter conventum & electionem epifcopatus ifti sunt oblides : Willelmus de Roca, Guillelmus de Kartes, Ugo de Lacclla, Geraldus de Volvent, filius Raimundi Vivian de Brederio, Petrus dc Niort ; & si aliquis illorura mortuus fuerit, infra quindecim dies, si comes Pic- tavcnsis fubmonitus fuerit, reftauretur & ille qui eos fubmonuerit, damnum non habet ; & G ita non adtendit infia xv. dies posiquairi fubmoniti fuerint, in caftellura S. Stephani sc mittant intus, * clausum eft *Zquod. i7J ECCLESIÆ Ll muro & foflato line malo ingenio. & inde non exeant i line absoludone quinque clericorum qui sunt oblides comitem Pidhavcnscm si vivi sunt j & si mortui sunt, propter abfolutionem eorum qui honorem illum tenent, cum conlilio aliorilm quinque clericorum qui sunt in loco, & ad salutem S. Stephani, illis scicntibus & de submonitione non vetant. Facta eft ifta carta tertio nonas Aug. regnante Ainrico rege Francorum,’Willelmo duce Aquitanorum, Jordano epifcopo Lemovicz sedis i qui iftam cartam scriberc & firmare juflcrunt. XIII. E* charta— Epistola cleri Lemovicensis ad Willelmum Aqui- rio tte/tfia tania comitem post mortem, ut videtur, ] Lemovic. _. J J Jordani eptscopt. Aquitanorum comiti, Deo devoto omnique ho- sv nore digno, S. Stephani clerus, aureum Ge- deonis vellus todusque servituris munus. Tux vero almitati noftras litteras direximus, tuapte oinnia bona audivimus jsed per terrena lucra te mutare timemus ; pax abiit terra, ultima vides tempora, mille modis mors rapit homines, impia difeordia tota sievit terra. Quare tuam rogamus pietatem, ne propter mundule lucrum vendes S. Stephani locum ; quia si tu vendis cpiscopalia, ipse noftra manducabit communia. Dei donum lucrum non vult terrenum, quia qui dat & qui accipit, anathema fit. Locas est devaftatus, cie- rus eft deprxdatus j opus nobis eft defensore, non præ- datore j qui vivet propria, non devoret noftra j bono rectore non diflipatore. Quid tibi deest ? rota Aquitania eft tua > acfpice terrena, aspice celeftia \ qnæ- ramus tibi epifeopum, non rapacem lupam, qui sit regimen animarum, non magifter prædatorum ; qui non dicat bonum malum & malum bonum, non curtatum neque honore privaram *, sed sicut antecessor istius habuit, ita & ifte recipiet. Omnia noltra sunt tua j tu custos noftri es, mine nobis ovium cuftodcm, non devoratorem. Quia Deus animz tuae erit propitior j & quandiu locus ftabit, noftra oratio per te erit copiofior. Vale, locum S. Stephani defende. In eodem chartario Lemovicensi legimus instrnmen- eusn electionis Icterii i sed jam efi editum torn. fi. eoncil. Lab. coi. tofo, qustfnfter ab eo iterum ex- cudende abfiinuimus. XIV. thtirfa’Ademar* VluMHftttit Lemovicensis satifactio pro TIO fcdtfijC illatis ecclesiæ Lemovicensi injuriis. Lemovic. EGo AdimxrUS vicecomes Lemovicensis, cum consenfu mez uxoris Unbergz, ac filiorum meorum, Helix scilicet ac Petri, necnon Ademari, pari voluntate dono Deo, & beato protomartyri Stephano, ejusque canonicis cathcdralibus in polTeflionem perpetuam, ad facram videlicet epifcopalem fedem vel ecclefiam Lemovicz urbis, unum mansum de alodo meo qui eft in parochia Vineolenfis ecdesue, vocatur- que Mafliacus. Recogitans namque me graviflimi j criminis mole deprelsum, quod urbem fedemque incendio vaftaverim, clerumque ac cives hoftiliter cum meis debellando, bonis suis privaverim, multifque neces inmlcrim, nec locis fandis pepercerim, diseal- ceatis pedibus pro impetranda venia ranti sceleris paratus, fructusqtie dignos penirenux, ad ecclefiam bcatiflimi Stephani protomartyris quasi ad tutum por- tum salutis confugi, ibique coram san&o altari humiliatus, Deum, lanctumque fuppliciter indulgentiam flagitavi, conilliumque penitentix a Capientibus fus- cepi. Accedens autem cum duobus filiis meis Helia & Petro ad hoc sacrum altare, pallium obtuli, quod pallium mccum tenentibus ipsu, hunc, de quo fermo •MOVICENSIS. 174. V eft, mansum semei sub teftibus donavi, nec me piger eandem modo cum carta * iterata donationem. De i101*™* abbatia vero sancti Andre » quam cufn rebus ad se pertinentibus, jam sancto Stephano & praedictis canonicis donaveram, sciente atque annuente domino meo Guillelmo duce Aquitanorum, quia propriam exigit cartam, hic tantum commemorare sumciat quod cum eodem pallio donationem firmavimus, & de aquædu&u per terram noftram, seu de fonte » quod petierunt, concedimus. Si quis igitur amodo nunc mansum fando auferre tenraverit, fruftratis ejus co natibus, excommunicationi anuuz pro sacrilego aafu subjaceat, & infuper auri libra multetur. Qui affuerunt, & qui adsunt, hujus donationis teftes exiftunt. Actum sub rege philippo, anno Incarnationis Domi- j nicx m. X.XX111. Indict. undecima, dic &c. XV. Concordia inita inter Umbaldum episeopum, & £0 charta- abbatem & monachos Dolenses de ecclesia Turrense. APoftolica & auctoritate divina commonemur, quatenus ad concordiam diseordes provocemus, 1 0 9 5 * & pacem, & fraternam caritatem puro corde habea- mus cum omnibus hominibus. Tali ac tanta sansto- rum an teceflorum amonitione roborati, ego V. Le- movicenfis episcopus, cum universo clericorum conventu Lemovicx sedis, rogatu & voluntate domni A. Bituricensu archiepiscopi, & Dolentium abbatis, C finire cupientes controvetuatn diutinam, qux inter Dolenses monachos & clericos noftros, pro ecclesia de Turri hactenus ventilata fuerat, & pacem eccle- fiafticam reformare, prxsente priore R. cum nonnullis aliis ex Dolcnfium fratribus ad hoc ipfum expeten- dum a capitulo deftinatis, conceflimus denominatz ecclesiæ Dolensi, remota omni occatione fimoniacae hærefis, & cupiditate pecuniae, monafterium Turrense scilicet totius noftri juris > Bc querimonue calumniam, quam in eodem habere videbamur, seu Mandes mansi, nve in capella de Bociaco, vel etiam in quibuscunque aliis ecclefiis quas udem monachi tunc cum pla- cirum fecimus, iu Lemovicensi pago poflidere dono episcopi videbantur. Retinuimus autem pro unitate pacis conservanda xv. folidos annuatim in feftivitate S. Stephani de Augusto reddendos de monafterio D Turrense. In prima quoque ecdesia quam in Lemovi- cino adquirere potuerint, exceptis praedariis S. Stephani, dabunt nobis pro censu v. alios solidos. Precati sunt vero omnes pariter canonici iu eodem ca- pinilo, me pontificem ftium, quod ccclefiani Dolensem causa tantz concordiae in omnibus bene tractarem, protegerem, ac defensarem. Hoc amem conventum in commune decrevimus eam nos quam monachi, przsentibus abbatibus & clero, cunctis palam audientibus, in noftra linodo recitari ac confirmari. Pla- cuit infuper monachis ac clericis iu commune, ut invicem amicitiam germanitatis tam corpore quam spiricu sibi confervent *, & canonici clamores mona- cnorum in consiliis & sinodis fuftiueant, & res eorum ac loca quasi sua tueantur, & monachi ubi opor- 3 tuniun fuerit, faniliter illorum, & ut mutuo iu om- « nibus locis suis honorifice hospitentur. Facta eft autem ifta vni.Id.Nov. luna 5. an. ab Ineam. Dom. mxcv. Ind. iv. temporibus domni V. fecundi papæ, qui tunc temporis in Gallias morabatur, Philippi Francorum regis, & Audeberti primatis Bituricensu, atque V. przsulis Lemovicensis, regnante in perpetuum Chrifto rege regum. Si quis vero nuic fraternitatis concordis & pacis unitati refragari voluerit, cunctipotentis Dei iram fe incurfurum merito sui livoris noverit, fi cito non resipucritj componetque calumniator, cui litem intulerit, lege coactus, C. libras auri, fuaque repetitio nullum effectum habeat. Etluec pactio noftris & aliorum fidelium manibus roborata, firma perpetuo ! 7 ; I N S T R U manebit cum ftipulatione fubnira. Signum domni V. A antiftitis. S. Gosberri decani & archidiaconi. S. Um- berti magiftri. S. domni Gaucherii. S. Stephani Montis- Mainardi. S. Stephani. S. Andre®. S. Helix Gemellis. S. Rigaudi. S. Bernardi Deucairoi. S. Aimoni. S. Guidonis de Jauniaco. S. Aldeberti de Carrofio. S. Geraldidc Frait. S. Amelii. S. Jordani. S. Guidonis de Turribus. Hoc donuni suscepit domnus Rai- naldus prior, & Guofredus cambcrarius, & Signinus frater epifeopi, cum aliis feptem fratribus in capi- tulo S. Stcpnani, de manibus D. V. episcopi & omnium canonicorum, videntibus quampiurimis clericis ad synodum congregatis, & Stephano capcllano de Turri, ac Gossiido Helia fratre episcopi, & Unbaldo de Corilo. XVI. I Et charta— Eustorgius episcopus donat Lfyerclliæ abbatias rioU^rcin. Agidunensem & Alaifmacensem. DQvcvcos Eustoro iUS episcopus Lemovicensis, confilio & aflcnsu clericorum suorum, comniific domno Gauberto abbati curam & regimen monafte- riorum Usercensis, Agidunenfis, & Maifmaccnfis cum eccleliis & pofleflionibus ad eadem monafteria pertinentibus, ut perpetuo, quiete, & inconcufle poflideat ipse, & fucceflbres sui \ cui perhibitioni & conccflioni affuerunt Aimericus archidiaconus, Aldebertus decanus, Lamberrus cantor, Elias de Gunel, Geraldus prior, Guillelmus Aimerici, Petrus Far det. Hoc autem fuit factum vigilia S. Petri ad vincula, anno quo * idem Euftorgius episcopus suit consecratus. XVII. rioBeSil. Excerpta ex chartulario Bellilocensi. AUstorgius Lemovicenfis episcopus, precibus Geraldi abbatis diu rogatus, concedit S. Petro & fratribus iu Bellilocensi cœnobio Deo famulantibus, ecclefiam S. Stephani de Liourdre. Facta carta ifta mense Septemb. zra iv. luna xxix. anno ab Ineam. Domi- ni m. c. xvin. papa Gelafio, regnante Ludovico rege Francorum. Idem Aultorgius, przlestis gloriofiflimorum regum Francis & Aquitanis przccptis, videlicet Karoli magni & Pipini, necnon etiam Karlomanni, Oddonis quoque, sereniflimi Franc. regis, ecclefiam dc Ca- meriaco abbati Gcraldo, ejusque fucccfloribus fratribus concedit in perpetuum habendam. Sine data. Frocarius, fanctitate gloriosus & primam magnificus, hanc donationem a deccflore Roaulso archiepifcopo Bituric. fadam confirmavit, & a manu regia confir- mari impetratfe legitur. Ad hxc Anfelmus Lemovic, ecclefix episcopus cum archidiaconis & archiprcsbyreris suis cum ecclesiam dc Farariis consecraret, aflensnm præbuilfe refertur. XVIII. archivis Charta Willelmi Aquitaniæ ducis pro Casa-Dei, Capi Da. gua docet tempus ejuscopatus Eustorgii Lemovic., apiseapi. WIllhblmUS Aquitanorum dux, StephanoCasie- Dei abbati, ejuigue fucccfloribus in perpetuum, sandx Liberatx ecclenam intra Agennensem parro- chiam in ripa Olti fluminis liram, tibi Stephane Cafx- Dei abbas, prius quidem a domino Aldeberto Agen- nenfi epifeopo donatam, deinde domini papæCallifti privilegio roboratam efle cognosiimus. Ego vero, cujus juris ac poteftatis, quantum ad przsens fzculuni efle non ambigitur, pro salute animx meæ, parentumque meorum, eamdem ecclefiam cum omnibus pcrci- MENTA 176 . nendis suis, tibi tuisque succvsToribus, & Universis monachis Casx-Dei przsentibus atque futuris concedo & dono &c. Et infra. Hujus donationis teftes sunt venerabiles viri qui prxsentes afliftunt, dominus videlicet Aymericus Ar- vemenfis, D. Euftorgius Lemovicenfis, domnus quoque Rodulphus abbas S. Juniani Nobiliacenfis, Arnulphus capellanus, & Bemardus notarius nofter, & alii quamplures viri. Data Anaziaci x 1. Cal. April. anno ab Incarnatione Domini 1112. Signum comitis manu propria. XIX. De modo providendi sacerdotiis eseu benesiciis. ANno 1503. die 19. Augufti, Ludovicus X11. ad epifeopum Lemovicenfem & capitulum litteras dedit, quibus significabat olim in usu siiilse ut ante- ceflorum suorum rogatu, przlati, aliique collatores aut patroni beneficiorum in regno suo, de beneficiis providerent, aut ad beneficia prxsentarent cancellarium, præsides, libellorum fupplicum magistros, con- siliarios, exceptores sive feribas ( les Grcffiers) no- tanos, regios advocatos, & procuratorem in curia sui parlamenti, ubi jura, privilegia & libertates ecde- iiae Gallicanae, quorum rex protector & cuftos eft, diligenriflimc conservantur. Ipfos autem, ex quo ad regnum pervenit, & multo iam ante, sic provideri 9 prout moris erat, quum deliiflent, de sua licentia C indicem tandem exaralTe, ac eorum unumquemque vel semetipsum, vel alium quempiam præfentp.fle Sc nominafle ad certam quamdam collationem, vel patronatum. In hisque magiftrum Germanum Charte- lier conliliarium, nlium suum libi cognominem, ad collationem vel præsentationem episcopi & capituli Lemovicensium conjundim & divilim, nominafle & prxsentafle. Quapropter ipsos orat ut eidem Germano filio dent, vel conferant primum beneficium in difpositione collationis, aut prxsentationis sux vacaturum, auc ipsum ad illud przsentent juxta pristinam legitimamque conluemdinem j atque petitionis sux rationem illos habituros sperat. Harumce memini litterarum, quod vetuftiores id genus non facile repe- riantur. Vide anno 1495. archiepiscopum Lugduncn- D fcm. Subfcripftt litteris illis cardinalis de Ambasia legatus. Hujufmodi regias nominationes pro jucundo regum adventu Henricus tertius inter regia jura tran- scripfit lineris patentibus Martii mcnsis anni 1577. ad Magnum consilium datis, ibique regiftratis. Ejusmodi indulca primarum precum concedunt etiam imperatores. Thomas Walfinghamus libro de hypodigmate Ncufttiæ haec habet aa annum 1148. reversus Ludo- vicus junior de Hierosolpnitana contra Saracenos expeditione, cum quidam clericus Roma papale quoddam privilegium attulijset, tjuo in omni ecclefia cathedrali regni sui, jus conferendi cui vellet prabendam haberet, cum fructibus medio tempore provenientibus, confefiim combujfit, dicens malle fi illas hic comburere, quam propter illas in inferno torqueri. Nec alio perculit refponlo S. Ludovicus legatum suum qui si- mile relcriptum sibi obtinuerat. Sritod mea negotia, inquit, firenne obieris, laudo. Jlluod mihi a pontifice hoc attuleris, non probo : intelligo enim quantum cum periculo anima mea & regni mei id susciperem. Ac protinus diploma in ignem conjecit. Verba sunt Bro’1- mardi in ipfius vita. Hujufmodi regum noftrorum indulca locum non habent nisi erga cathedrales & collegiatas ccdelias, quoad dignitates & beneficia morte vacantia, lemcl tantum, quoad Rex idem vixerit, modo ecclefiæ illx multis hujufmodi beneficiis potiantur. Nullo autem nituntur Romano referipto, tametfi clausulam irritantem ipfis apponi voluerit anno 1610. Ludovicus XJII. Quod tamen nondum ufu receptum eft. XX. I77 ECCLESIÆ L 1 b XX. Additamentum ad instrumentum pro Attanenji monastrrio, quod edidit Quercetanus in notis ad bibliothecam Cluniacensem. EGo Cariflima Chrifti ancilla, illis supra memoratis parentibus nobiliflimrs, ut scripcum eft, veraciter procreata. Notum fieri volo omnibus Chriftia- nis donum & condonationem quam de meo allodio fieri volo domno ac dilcttiflimo Aredio abbati, & famulis sibi iu coenobio Attano devote fubditis & S. Juliano, ac pretioso thefauro reliquiarum ibi famulantibus, de quadam polsessiuncula mea quœ vocatur Ranfolia, videlicet monafterium S. Martini 1 Turon. confecratum in ipfius honore, cui præfidec domnus Ebroinus, cum ecclesiis qux ad illud pertinent, & cum ducentis manfis, & trecentis borda- riis, & totum quod pertinet adifta. Sit namque fu- per hoc firmiter ratum tali conventu, quatinus dum vixero, totum (it in mea poteftatc, exceptis quinque solidis omni anno loco supradido redditis. Poft meum quoque decclsum Attanus locits poflideat Ran- soliacum ccrnobiiim, & monachi ipfius loci honorifice ibi corpus meum sepeliant i jam enim ibi habe- tur mausoleum meum, quod centum libras argenti a Gilberco nobilissano comice Narbonenfi comparavi. Cenfus vero talis conllituatur omni anno, quod ad milTam S. Juliani Ransoliacenses monachi super altare ipsius loci decem solidos censuales mittant, & de pro— ( priis relictis a monachis in Ranfolium coenobium in- gredientibus, medietas fit famulis B. martyris memorati Juliani. Denique fratres Attanenses, ad feftivita- tem S. Martini, tres aut quatuor, causa honoris, vigilias celebrare libenter veniant, & pacem inter fratres ibi relinquant. Si quis ex hac hora nane ordinationem vel donum S. Juliano mihi dilectilluno, Arcdio abbati contradixerit, fit maledictus &c. Facta eft ordinatio, vel donum ishid Septembri, Indidi, i. luna 5. vcsano Chil- derico de regali sede ejedo, aeque Pippino rege piifli- mo a Francis iu eodem regno pro co conftituto, ac Lemovicam, totamque Aquitanicam duce Gaisero imperante, necne Roricio pixfatam Lemovicam praeficiente, unde episcopus a Domino przelestus erat. Signum Cariflimæ Chrifti famulo. S. Roricii Lemovi— ] ccnfis fedis episeopi. S. Ebonis Albuflonensis principis, S. Rigsldi Cambonensis, S. Ebalonis comitis, S. Aymonii prrjxjsiti, S. Seldini monachi, S. Guilla- baldi Viloaneniis, S. Archineddi Dunenfis, S. Da- gulfi clerici, S. Arduini vicedomini. Severus S. Mar- tini notarius lianc chartulam feriplic. XXI. Charta II. Aredii & Relagiæ pro eodem monastrrio. • EGo Are diu s prelbyter & Pelagia, fana mente, integroque confilia, donamus cibi S— Martine per hujus teftamenti paginam, medietatem Gricicuris cum f omni jure suo \ aliam vero medietatem cum omni jure suo, in Attano confiftentes monachi noftri in perpetuo, re S. Martine deffensante, poflideant, ea videlicet ratione, ut monafterium quod Domino inspirante nos fecimus, & monachos quos ibi Deus per nos pccca- cores esse ordinavit, aut inantea Deus ordinare jusTc- rit, id eft tam dc ingenuis, quam de fervis noftris tibi, domne Martine, fecimus ordinandos. Commendamus cellam quoque noftsam in honore S. Medardi ■ Est compendium testamenti S. Aredii, quod satis arw- 5Ium legitur t. a. analeA. Mabiil. p. 4.8. vide etiam in appen- ice ad novam editionem Gregorii Turon. Forte S. Aradius duplex testamentum condidit. 7einæe f/. E M O V I C E N S I S. i78 l dedicatam, quz sub Gaudamnaro fica efle videtur » ut, vulgo Exidolium appellatur, cum omnibus suis per- tinentiis, monachi Attanenses, te domne Martine aesa fensante, polsideant. Aredius in Chrifti nomine pecca- tor prelbyter, ccftamentum noftrum scripsi, relegi, sub die pridie Calend. Novembris an. 17. regni domni noftri Sigeberti regis. AlidiuS, rogante domno ineo Aredio & Pelagia, teftamentum noftrum confirmavit, pelagia teltamentum noftrum relegi & subferi^fi. Cal- pumus, rogante domno meo Arcdio & Pelagta, testamentum hoc confirmavi. Leo rogatus a domno Aredio & Pelagia, testamentum hoc confirmavi. NcdLirius tes- tamcncum hoc confirmavi, rogante domno Aredio & Pelagia. Sig. Adclfi subdiaconi. S. N citari i ceftigi J XXII. Ex Gregorio Turon. de S. Aredio & ejus testamento. lib. g. hft. « ? ■ if. A Re dius quoque hoc anno terras relinquens, vocante Domino, migravit ad caelum. Lemovicins urbis incola fuit, non mediocribus regionis fuz ortus parentibus, sed valde ingenuus. Hic Theodoberto regi traditus, aulici.* palatinis adjungitur. Erat enim tunc temporis apud urbem Trevericam vir eximia : sansti- tatis Nicctius episcopus, qui incuens puerum in Regis palatio, nefdo quid in vultu ejus cernens divinum » prxeepit ei fe sequi. At ille relido Regis palatio, secu- tus eft cum.Cumque ingcetli in cellulam, de iis qux ad Deum pertinent confabularentur, ex periit adoiesccn* 3 a beato facerdotc in divinis voluminibus exerceri

Exinde vir Dei Spiritu fando repletus, ad patriam genitore ac germano defunctis, regreditur, consolatunis Pelagiam genitricem, qux nullum parentem prxrer hanc sobolcm lpectabat. Deinde cum jejuniis atque orationibus vacaret, deprecatur eam ut ad ecclesia* sedificandas ipse przeflet. Quid plura i conftruxic templa Dei in honore Sanftorum, cœnobiumque fundavit, in quo non modo Calliani, verum etiam Basilii, & reliquorum abbatum, qui monafterialem vitam in- fti ruerunt, celebrantur regulz, beata muliere vi&um atque veftitum singulis miniftrante. Poftmulta, ita de ejus teftamento : Cumque ad cellulam suam acccfliflet, teftamcnto condito, ordinatis omnibus, ac S.Martino Hilarioque antiftitibus heredibus conftitutis, zgrotare 3 czpit, ac dysenteriz morbo gravari. Sexta quoque aegrotationis die beatus vir spiricum reddidit# XXIII, Diploma Caroli magni pro eodem monastrrio. IN nomine Domini noftri Jesu Chrifti, ego Karblus, strstosci ; gratia Dei totius imperii Rom. quamvis indignus, aTtta, ’ imperator. Anno fiquidem tertio noftri imperii, ad Hilpanias tranliens partes, ad quendam locum nof- trum, nomine Athanum, una cum exercitu noftro pau- lispcr ad manendum duabus hebdorfiadis fuperftititnus j in quo dum moraremur, ante przsentiam noftri meorum antecelsorum ttftamcnta allata sunt, in quibus :luculenter didici, praefatus locus quatenus meorum prxdecelToruin remporibus, Sigiberti scilicet gloriofis- fimi regis, ac reginz Bruntchildde, filiique eius Chil- deberti, necnon etiam filiorum quoque Childcbcrti, Theodeberti videlicet & Theoderici fratrum, dili* gennllime a domno Aredio abbate, filio Jocundi Lc- movicorum principis, ipsis regibus adlbintibus bene fuit praeordinatus. Igitur fereniflimus ac £ius genitor meus Pippinus adiens hunc locum, conlilio fuorum primatum, voluit eum reftitui in priftinum gradum quem invenerat, jam olim omnibus bonis pene de- folatum ac deftitutum. Volens igitur ibi reliitucrc mo- nachorum normam, sed nonnulli obnixe acclamantes, melius illic urgere canonicorum regulam *, dicunt M ryQ I N S T R U enim inibi deficere victus monachorum, abundandam g aquarum, fivcpiscium, deesse flumina, deefle ftagna, ac alia quamplura monachis neceflaria : quid moror, vidi maxima pars ac ordo canonicorum devotus, cui etenim triginta duas praebendas mancipavit, unde quotidie p. alerentur Fratres, quibus denique appo- siiit quatuor aditare columnas, videlicet abbatem, decanum, cantorem, & monalterii sacriltam, unde iu omnibus neccffitatibus suftentaretur canonicorum caterva ; hos namque vero magnis honoribus ditavit. Canonicos vero in cantam libertatem vivere przce- pit, ut nullus scilicet nec princeps quifquam, nec aliqua cujufque persona eis ibi coaequaretur, hoc eft iu loco Athano, nec iu tota villa propter quod domnus fuit princeps ipfius villx, ac Lemovicx civitatis Aredius, ipfi vero sinc judices suarum causa— j rum, servorum, ac famulorum fuorum, itaut nullus eccleliafticus insia clauftrum manens, aut alicui ec- clefiaftiaco ferviens, gadium, nec telonarium, nec aliquam juftitiamper vim exsolveret, nifi ipfis domi- tinvasores. nis cum quibus inoratus fuerit i * inuafor vero canonicorum injufte nifi satissacerenr cui lxscrint, damnati exilium persolverent. Unde ego relegens pie genito- ris mei Pippini teftamenu, volo ac judico ut in per- petuum sinc rata, ac perpetualiter firma cum ftipula- tionc fubnixa, nullo contradicente. Si quis hoc definiere &c. Ego Carolus gratia Dei rex hoc tcltamentum relegi ac subfcribere juffi, sub die Calend. Majarum Luna 7. Indift. 8. principibus noftris adftantibus, scilicet domno Turpione, Otgerio palatino, ac Guillelmo Curbinaso, Bertranno validiiSmo, Rotgerio Cornual- to. Sig. Joffionis cancellarii, S. Ricardi capellani, S. Aftonis præpofin Parilii, S. Aldegarii Lcmovico- rum principis : decrevit etiam ut penes armarium domini Turon. Martini semper illud haberetur tefta- menrum, nam cura iftius loci attinet ad locum B. Martini. Sig. Leonis abbatis, S. Frodoarii ftudiofifl. decani, S. Bcrncrii praecentoris, S. Hiemari facriftx. Giroardus domni Caroli notarius hoc teltamentum subscripfit, atque diligenter peregit, & iu dorso feripta sunt quae sequuntur, ctun lignis seu chirographis, quorum figurz insia notantur : Caroli magni, Augufti magni, Augufti imperat. Carolus gratia Dei magnus, Auguftus a Deo coronatus ; magni Augufti Caroli vi- ctorioliflimi principis, Caroli magni Romani imperii panis. XXIV. £a charta— Ademarus vicecomes & uXor ejus abbatiam rioS. Mor—, £ Martialis Lemov. Cluniaco tradunt, tiahi Le- 19 ex. TkTOverint omnesS.matris Ecdeliz filii ac fideles, Xv eam praesenus quam futuri temporis, quod ego Ademarus vicecomes Lemovicensis, domno Hugoni abbati Cluniacenfis monafterii, omnibufque fuccelso- ribus ejus abbatibus, qui idem monafterium Clunia- cenfc regulariter gubernabunt, dono & trado abbatiam sancti Martialis Lemovicensu, cum consenfu & audoritarc domni lterii ejusdem civitatis episcopi, canonicorumque ejus, necnon & conjugis mex Um- bergz, filiorumque meorum, & obtimatum, ob indui—’ gentiam peccatorum noftrorum, & parentum noftrorum, & maxime eorum quz de eadem abbatia contraximus : confcnrienrcs monachos ibidem degentes, non fecundum regulam S. Benedicti vivere : & animarum regimen simoniace ementibus abbatibus vendentes \ quam hxrcfim cum ab initio nafcenris ecclc- six, beatus Petrus apoftolorum princeps in ipfo suo capite exrinxerie, nuper tamen Leo papa, & omnes deinceps ejus fuccclsores, perpetuo anathemate dampnaverunt.Pznitens igitur praeteritorum excelsuum meorum, & confidens ejuldem abbatis fuccelsorumque ejus induftria, eandem abbatiam S. Martialis ad re- gularem tramitem pofle reduci, & dcteftabilcm ha- MENTA 180 . refim simoniacam, Deo adjuvante, funditus expelli, dono & trado praedictam abbatiam prxdicto Hugoni abbati, omnibufque succefloribus ejus abbatibus regulariter viventibus, deinceps perpetuo poflidendam, 8c abbates quos eidem loco um ipse quam succeflores ejus prxfecerint, si, quod abfit, pro mala convcrsationc removendi fuerint, ipse & succeflores ejus submo- veanteos, & meliores subftiruant absque contradictione ullius hominis, nichilin eadem abbatia neque ego neqae succeflores mei retinendo, exceptis nis confuetudinis cc. solidis ad vindemiam colligendam, in feftivitate sancti Aredii reddendis, & sagmario in hoftem prxstando cum famulo, qui fagmarius hofte transado, monafterio reddatur j & uno recepto comitis Pistavienfis, per julHonem vicecomiris, & juftitia j panis & vini, cum in hanc villam venerit, eo tenore ut hanc donationem & traditionem omnes succeflores mei confirment, & hanc chartam laudent & auctori- sent j & hzc traditio noftra ut ftabilis & inconvulfa permaneat, apoftolica austoritate firmetur. Quod si ego aut succeflorum meorum aliquis, hanc traditio- nem infringere aut contradicere voluerit, iram Dei om- nipotentis & anathema perpetuum incurrat ; & prxfa- tus Hugo abbas & fuccclsores ejus apud ejusdem civitatis epifeopum & omnes Christianos, & praecipue apud apoftolicam fedem habeat poteftatem redamandi. Acta eft autem hzc traditio in urbe eadem Lemovi- cenfi anno Incarnationis Dominicz mlxii. Ind. xv. regnante Philippo Francorum rege anno n. cujus traditionis confirmatores & consignatores & reftes hii sunt imprimis : Iterius episcopus fignavit.Adcmarus vice- — comes bgnavit cum iv. filiis suis, & uxor ejus Umberga. XXV. Bulla Adriani papæ iy. qua confirmantur jura, ac possesseones abbatiæ S. Augustini Lemovicensis. ADrianus episcopus servus fervorum Dei, dilec- tis filiis Petro abbati ecdesue S. Augustini Lemo— 1 > 5 • • viccnfis, ejusque fracribuS tam præfentibus quam futuris, monafticam vitam profeffis in perpetuum. Quoties illud a nobis petitui quod religioni & honcftad nofeitur convenire, omnino nos decer libenter con- Dcederej& prxtcrea decernimus congruum suffragium impertiri. Eapropter, dilecti in Domino filii, veftris jultis poftulacionibus dementer annuimus, & praefatum monafterium * quo Divino mancipati eftis obfo ♦/ in quo. quio, sub beati Petri & noftra protectione suscipimus, & præfentis feripti privilegio communimus, imprimis siquidem ftatuentes ut ordo monafticus qui fecundum Dei timorem & B. Benedicti regulam in ipfo monaf- terio inftiturus else dignofcicur, perpetuis ibidem tem- poribus inviolabiliter obfervetur ; ftatuentes ut quasi cumque poflelfiones, quscumque bona idem monas- terium inprzsentianun juftc & canonice poifidet, aut in futurum conceflione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis juftis modis, præftante Domino, poterit adipifei, firma vobis E vcftrifquc succefloribus & illibata permaneant ; in quibus hzc propriis duximus exprimere vocabulis : Monafterium de Caro-vico cum pertinendis : monafterium de Ambazaco cum pertinendis suis : ecclefiam de Super-bofco cum pertinenti is suis : ecclefiam de Colongis cum pertinendis suis : monafterium & capellam de Caftro-Lucio cum pertinendis suis : eccle- siam de Bonaco cum pertinentiis suis : ecclefiam de Fagia cum pertinentiis suis : ecclefiam S. Johannis de Rillaco cum pertinentiis suis : ecclefiam S. Pauli cum pertinentiis suis : ecclefiam de Builsolio cum pertinentiis suis : ecclefiam S. Chriftophori cum pertinentiis suis : ccclcfiam S. Symphoriani cum pertinentiis suis : ecclefiam S. Prejcfti cum pertinentiis suis : ecclefiam i8i ECCLESIÆ L E S— Lazari cum pertinendis suis : ecclefiam de Femmo— / reth cum pertinentiis suis *. ecclefiam de Vcrnacocum pettinenriis suis : ecclefiam S. Germani de Ledros cuir. pertinendis suis : ecclefiam de laVailse cum pertinen- tiis suis : ecclesiam S. Petci & Germani cum pertinen- tiis suis : ccclcstam de Vcgrinc cum pertinendis suis : ecclefiam S. Petri de Lascoubc cum pertinendis suis : capellam S. Michaclis de Triguant cum pertinentiis suis : capellam S. Michaelisde Chafteluts cum pertinentiis luis.* insuper decimas integre parocnix S. Chriftophori & S. Symphoriani, qux a quadraginta retro annis quiete polscaiftis, vobis authoricate apos- tolica confirmamus j sepulturam quoque loci ipfius liberam efle concedimus, uc eorum devotioni & extremae voluntati qui se illic sepeliri deliberaverint, nili forte excommunicari sint vel interdidi, nullus ob— ] siftat, falvis tamen juribus parochialium ecclesurum, de quibus corpora mortuorum aflumuntur. In paro- chialibus autem eccleliis quas teneris, liceat vobis sa- cetdoces seu re&ores eledos epifeopo teprzsenure j quibus si idonei inventi fuerint, cpilcopus curam animarum committat. Et de plebis quidem cura iidem sa- cerdores epifeopo, de temporalibus vero vobis debeant respondere. Obeunce vero te nunc ejufdem loci abbate, vel tuorum quolibet succelsorum, nullus ibi qualibet subrepeionis altucia seu violentia præponarur, nisi quem fratres omnium confenfu, vel fratrum pars sanioris confili i, fecundum Dei timorem & B. Beneoisti regulam providerint eligendum. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monafterium temere perturbare, auc ejus poflefliones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationi- bus fatigare j sed omnia integra conferventur eorum pro quorum gubernatione vel suftentatione concessa sunt, uftbus omnimodis profutura, falvis in omnibus apoftolicz sedis authoricate & diœcefani epifeopi con- venienti juftitia. Si quæ igitur in futurum ecclesiaftica sxcularifve persona hanc noftræ confticucionis paginam sciens contra eam venire temere tentaveric, fecundo, tertiove commonita, nili reatum suum congrua satisfa&ionc correxerit, poteftatis honorisque sui dignitate careat, rcumque se Divino judicio exis- tere de perpetrata iniquitate cognoscat, & a sacra- cratiflinio corpore & {anguine Dei & Domini Re- demptoris noftri Jefu Chrifti alienus hac, ac in ex- tremo examine divinx ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura fervantibus sit pax Domini 1 noftri Jefu Chrifti 5 quatenus & hic frudum bonae actionis percipiant, & apud diftridum judicem przmia aeternæ pacis inveniant. Sic fignatum i » originalis margine. Ego Adrianus Catholicx Ecclefix epifc. Ego Hubaldus prelbyter card. S. Crucis in Jerusalem. Ego HyrmaruS Tufculanus epifc. Ego Gregorius Sabinien- sis epifc. Ego Hubaldus Hofticnsu epilc. Ego Johannes presbyter card. SS. Sylveftri & Marcini. Ego 11- debrandus prelbyter card. bafilicz XII. apoftolorum. Ego Odo diaconus card. S. Georgii ad Velum-aureum. Ego Jannecus diaconus card. S. Maris in Cosmedin. Ego Ardino diaconus card. S. Theodori. Dacum Laterani per manum Rollandi S. Romanae curix & Ecclesiæ prcsbyteri cardinalis & cancellarii, sexto Idus Februarii, Indictione septima, Incarnatio— 1 nis Dominicæ millcfimo centefimo quinquagefimo oc- tavo, pontificatus vero’domini Adriani papae quarti anno quinto. XXVI. Charta fundationis Cierchiæ, CUm beatus Paulus gentium praedicator ♦, omnes nos manifeftari oportere ante tribunal Domini z J noftri Jesu Chrifti, ut recipiat unusquisque prout gef- sit in corpore suo sive bonum, live malum j idcirco ncccflc eft unicuique homini non folum per scipfum, Tomus II. MOVICENSIS 181 k vel pro seipso bona agere, verum etiam aliis ad ci cooperanda adjutorem Heri oportere : quatenus tam suis operibus adjutus, quamque aliorum sublcvatus, ad cœlcftia regna pervenire valeat, a peccatis & criminibus, Deo propitio, absolutus. Hxc ego in Dei nomine Hildegarius Lcmovicoruni pontifex perpendendo considcrans, & confidcrando perpendens, ut pius & clemcntissimus Deus in die judicii refrigerium praedare dignetur tam animae meae, quam eriam animabus patris & genitricis meae, necnon & dile&i fratris mei Guidonis ac conjugis ejus Emmæ, quorum adjutorio & voluntate, & confenfu, hujus privilegii tenorent ltabilire decrevimus, hortante {upradido genitore meo carillimo domino Geraldo vicecomitc, necnon & dilediflima genitrice mea Rotildfc, hor- j tantibus etiam fidelibus noftris Ademaro decano, Ranulfo quoque præpolito, Jario abbate, Stephano archidiacono, Bofone abbate, & exteris clericis nos- tris, ad petitionem honorabilis fratris mei Guidonis, inclitxque conjugis ejus Emmx, supplicantc nobili viro ac noftro fideli Arbcrtu, & uxore ejtis Adckidc, transfundimus quandam ecclesiam noftræ diœcefeos nomine Usercam, quae olim fuerat a pontificis Lemovicenfis cura in laicali obfequio cransmutata. Eam igitur ecdesum in coenobii monachalis religionem transvertimus, quatenus per succedentia tempora mo- nafticus ordo, & religionis observantiasub regula S. Benedicti ibi habeatur, teneatur, & cuftodiacur, & eo tenore ut deinceps nullus episcoporum succeflbr nofter qui fuerit, licentiam liabeat alienandi apotef- tate S. Petri, & ab ordine monaltico. Fecerat ante ° nus ex hac re simile privilegium prœdecelsor nofter piæ memoriæ Ebolus, petente & hortante honorabili vicecomite quondam Ademaro, & uxore ejus inclyta Milefindc, cui etiam loco ad przsens reddiderant ecclesiolam quandam prædidtr ecdesue adjacentem Ufcrchensi, in honore beatz Eulaliz virginis confc- cratam, & manfos quofrlam qui jam fuerant adjacentes altari fandi Petri Uscrchenfis, his nominibus : manfos quatuor qui dicuntur Adplen. dc in alio loca tres manfos cum 5. bordagiis, qui dicuntur ad sanc- uim Vincentium : itidem in altero loco eres manfos cum 3. bordagiis qui vocantur Vermogilo : & in villa qux dicitur Faurgiis 3. manfos & x. bordarias, & « ’ilium mansum in villa qua* vocatur Borziacus *. & alium mansum in villa quz dicitur ad Vallem : & alium 3 mansum in villa quz dicitur Combons : & alios 1. manfos in villa quæ dicitur Novavilla, & alterum mansum in villa quz vocatur Domion, & alium mansum in villa quz dicitur Lacaltna *. & alium mansum in villa qux dicitur Adporo, & alium mansum in villa quz dicitur Laval. Hxc omnia Deo, fan&oque Perro prx- didus Ademarus, poft cujus obitum gener ipsius frater meusGuido, accepta in conjugio filia ipfius nomine Emma, non dillimili devotione pro Dei amore & peccatorum suorum remilsione reddic duas ecclefias : unam in honore S. Silvani vineis conlitanr.alteram quz dicitur Benagias ; & in altero loco ad campum Martiuncuillam duos manfos, & ad bordas j. manfos, & alium mansum qui vocatur Fulgera, & alium mansum in villa quae dicitur Britannia. Hxc omnia reddidit frater meus & Guido beato Petro & monachis ibidem confiftentibus sub Gaufleno abbate. Supradictus aurem honorabilis vir Acbertus, & uxor ejus nomine Adelaidis, simili- ter pro amore Dei, & beati Petri, & peccatorum fuo- nun remiflionc, & pro remedio animx antecelsoris sui Radulsi, ex ejufdem Radulfi alodis. Hæc omnia supradido loco mente devota obtulerunt, hoc eft, primum villam quæ dicitur Labecia, cum omnibus ibi habitantibus, & aliam villam qux vocatur Camaira- cus, & aliam villam quz dicitur Muciacus, & aliam villam quz dicitur Borziacus, & aliam quz dicitur Anciagas, aliam qux vocatur Machenas. Ec in a’io loco in vicaria Barrense ecclefiam fandi Salvatoris cum ipsa villa, & aliam villam qux vocatur Bar : & ali un M ij I N S T R U quz vocatur Aureliacus, bc aliam qux vocatur Her— A mus. Et in alio loco in fundo Exandomense villam quæ vocatur Favars : & iu alio loco unum manfum qui vocatur Agudur, & in alio loco villam qux vocatur Camiliacus, & iu alio loco villam quz vocatur Grazam, cum ipsis vineis qux ad ipfas villas pertinere videntur. His ita oblatis petimus, & advocamus per adjumentum Domini noftri Jesu Chrifti, perque fidem sandx Trinitatis, ac merita eundorum angelorum, atque omnium fandorum, prxeipueque B. Maris semper Virginis, fanctique Pari apoftolorum principis, beati quoque protomartyris Stephani, necnon & B. Martialis Aquitanis patroni, omnes pontifices succesfores noftros, ut hoc noftrx eIeemosynz privilegium minime infringant i sed ficut sua a fucceflori- bus suis voluerlnt ftatuta servari, fic & noftra decreta q iu perpetuum ftudeant confirmare, & conscrvarc. Illud quoque addimus & adjuramus, & excommunicamus, ut nullus unquam neque pontifex, neque laicus li- centiam habeat vendere, aut dare alicui sive clerico, sive laico, seu etiam monacho alterius loci, sed liceat eifdem monachis ipsius loci defuncto abbate suo, regularem eligere personam cum consilio & voluntate, sive noftra quandiu vixerimus, sive succclsorum noftrorum. Quod si de his quisquam pontifex auc nos ipfi, aut aliquis de heredibus noftris auc propinquis, live clericus, live laicus, aut ulla aliqua immissa pcrsona, de his scilicet quæ data sunt vel reddita, de- derit aut vendiderit, sive clerico, five laico, imprimis ira Dei super eum veniat, & super omnes se- quaces ejus, & super omnem progeniem ejus, qui cis iu malum conscnscrint, & consilium dederint, & cum Juda proditore, & cum Datan & Abiron in inferno przcipiterur, cum diabolo & angelis ejus iu cruciatu infernorum iu facula faculorum, amen. Et hoc privilegium firmum & Habile permaneat omni rempore cum ftipulatione fubnixa. Conftituimus etiam & ban- num imponimus, ut si quis hoc monafterium User- chenfe, sive villam invaseric, auc violaverit, pro hoc * / auri, commifso componat n. libras *, & centum argenti ; atque prohibemus, atque interdicimus, uc nulla lai- calis persona aliquid poceftatis in hac villa habeat. Hoc fixit ftatutum juflu domini Leonis papx. XXVII. Privilegium Archambaldi vicecomitis pro monas-1 terio Maymacensi. IN nomine sanctx & individue Trinitatis. Cum omnes religiosi Chriftiani unitati fidei occurrant, & fandam Ecdefiam Catholicam firmiter tenere debeant i unufquisque qui maxime in sirculo praepotens esse cognoscitur, res ccclefiafticas pro polle suo adaugere debet : quatenus sit ei Dominus propitius in hoc seculo, & vitam sternam in futuro adipifei cum eledis gaudenter poflit. Recognofcit enim unusquis- que fidelis Catholicus non polle minifterium Dei in ♦ s..j ; ™— Ecclesia ab illis, qui Eccleliæ præsunt *, nifi primitus pleri. terrarum divitiis seu praediis nobilium ornata, vel æ- disicata cotisiftat. Hac sancti patres intentione com— j pulti, videlicet reges, consulcs, & confutares, & ad ultimum omnes fideles Chriftiani, Ecclesiam omnibus modis supplere cupientes, ea quz poflidera videbantur, libenti animo deservientibus vel commorantibus iu Ecclesia adtribuere : scientes pro ceno quod mercedem ab illo recepturi sunt, qui ecclesiam ab ini- tio mundi przdeftinavit j illi autem qui e contrario laudatores Domini in ecclesu perturbant, nec prodesse illis ullo modo cupiunt j sed potius qux antecelsores eis condonavere vaftanc & prardantur : hi nimirum • /. quos, tales przHgurati ab Anania & Saphira, quem * visu petri, Spiritus fandus interfecit : accipiendo inenar- rabilem poenam, igni gehennæ fiibjacebunt. Legitur 2. enim in Actibus Apoftolorum, quod difeipulic igneo MENTA 184 amore inflammatis, ac Petro illonun principe praedicationem faciente, suaque sola voce gentes, qux undique ad folemnem diem convenerant, quod mirum fuit, linguas suas cognoviflc tria millia Judaicx Sentis, adhibito sacri fontis baptisinate, per illius octrinam ad fidem catholicam convolaflc ; rurfus eo praedicante, incorporati sunt sanctx primitivae cc- deus quinque millia virorum, quibus erant omnia communia. Hxc intuens Ananias infelix, venditis omnibus praediis, & ad socictarem illorum geftiens pervenire : partem ejus pccunix ante pedes Apoftoli attulit, panemque retinuit, male intelligens, quibus Aa. *. erant omnia communia, timens quod si opus Spiritus 4j — sancti disTolvcrctur qui omnes iu unitate fidei con- glutinaverat, ftatim ad illam infelicem particulam converteretur. Intuens autem illum Petrus requisivit ab eo * omnia quæ habet, ad communitatem nihil reti— * IAMen- nendo attuliflec j quo respondente se omnia dedisse, ^Um utrUŒ nihilque retinuifle, ait petxus : O mentite Deo ! quis te conftrinxit Spiritui sancto contradicere 1 mox percudo illo, divina vindi&a ante pedes Apoftoli expiravit*, sicque pcenam recepturi sunt, qui a fidelibus sanstre Dei EccleGæ difccepant, & terras quibus eam antecelsores hærcditaverc prxdantur. Horum ergo talium, ego Archambaldus vicecomes, filius Archambaldi vice- comitis, qui fuit filius Eboli vicecomitis, imaginem fugiens, magisque volens res ecdesufticas adaugeri quam minui, ac diem judicii expavefeens, nimilque periculum animae meæ prospiciens, pro remedio animx patris mei seu matris mex, atque animae meae, ac fra- , trum meorum Eboli & Bemardi, necnon & filii mei * Eboli, ut Deus sit nobis propitius, rogavi domnum Guidonem episcopum Lemovicæ fedis cum suo clero, ut in illa ecclesia quam ab illis in fevo habebam, monafterium in honore S. Dei Genitricis Mariae aedificare permitterent. Qtix ecclesia vocatur Maifmac, iu qua fecundum S. Benedicti regulam ordo monadicus habeatur, teneatur & observetur •, ea lege ut fit condonatum altari ipfius ecdesue fine calumpnia alicujus rei, & ut sit libera ab omni consuetudine, ficut monafterium Uzer- chz, excepta syncxlo & parada’, & hoc rogando, impetravi a domino Guidone epifeopo Lemovicæ ledis, & Umberto Rabacerio ejusdem ecdesue archidiacono, & Gauberto archidiacono, & omni clero S. Stephani, ica ut in noftris ac futuris temporibus hxc conditio inviolabiliter con- servecur, nullusque alius ex succelsoribus monafterium ) istud ad aliam ecclesiam dare przsumat, quam cui conceflum eft, scilicet altari ejusdem ecdesue Maiuna- censis ; sed sicut ego Archambaldus vicecomes pro remedio animx meae conlhtui, & per aucthoritatem dom- ni Guidonis episeopi, ac Umberti Rabacerii archiuia- coni ipsius eccleliz, & Gauberri archidiaconi, seu ceterorum canonicorum decrevi, ita perpetuo inconvul- sum maneat. Hxc vero feriptura confirmata eft a domno Guidone Lemovicensi epifeopo, & ab omnibus canonicis S. Stephani j videlicet Umbcrri Rabacerii ar- chidiaconi, Amaldi cuftodis ejusdem eccleliz S. Stephani, dc Monmart Arves de Barath, Stephani de Metavall, Geraldi de Frachet, Bemardi d*Elcariot, qui hujus rei refles sunt. Item etiam teftes hujus pri-

vilegii sunt domnus Geraldus abbas * & Gaubertus *Userchix. abbas Tutellensis, Stephanus præpofitus, Pcrrus de porcharea monachi. Archembalaus vicecomes qui hoc privilegium fieri decrevit, Ebolus& Bemardusfratres ejus, G alterius de Mirabel, Geraldus de Setzat, Petrus de Tutela, Rotberga mater domni Archambaldi, & Ermengardis uxor quondam ipfius, qux quicquid in przdicta ecclesia Maismacensi ad suum jus pertinebat, S. Mariæ pro animx sux saluce& omnium parentum suorum gratantiflime dedit Sc * prohi— » /præb*It buir. Factum eft hoc privilegium anno incarnati Verbi millesimo odogefimo quinto, IndiAione odava, ter- cio nonas Februarii, regnante Philippo rege Francorum, Guidone etiam Lemovicensi epifeopo. i8j ECCLESIÆ L 1 XXVIIL * Retri archiepiscopi Bituricensis adversus JWeimacenses sententia pro Ufercia. g T7 Go Petrus, divina misericordia permittente, ’* * Ii Bituricensu ecdesue archiepifcopus, commendari volo mcmorix fidelium tam prxsencium quam futurorum, quod ex praecepto domini Eugcnii papx Ber- nardum Useichienfem abbatem, & Hugonetn monachum Mcymacensem ante noftram præsentiam evocavimus, ad diffiniendam controversiam qux inter eos diu agitata fuerat de ecclesia Meymacensi. Itaque cum ante nos utraque pars dic conftituto conveniflcc, abbas Uferchienlis repetiit inveltituram Meymacenlis g ecclesiæ, aflerens ecclefiam illam diu & in pace a przdecefloribus suis in prioratu fuiise poiseflam ; ici quod per prædccclTores suos Uscrchicnscs abbates constituebantur in ecclefia illa priores & exteri officiales i monachis & fratribus Uscrchiensibus a priore Meymacensi annualis refedio reddebatur ; & monachi qui apud Meymactim suscipiebant habitum, ducebantur ad Uferchicnfem abbatiam, & ibi accipiebant benedictionem, & faciebant profeflionem sub altare Userchiense juxta consucrudinem monachorum. Hzc cum negaret pars adverfa, abbas Uferchienlis perduxit teftcs, qui a nobis diligenter examinati, & figi liatim inquiliu protulerunt tcftimonia sibi convenientia de poHeflione Meymacensis ecdesue fecundum ea qux dida fuerant ab Userchiense abbate. Communicato ergo fratrum noftrorum conlilio, siiscepris reftium ju— s ramentis, adjudicavimus Userchiensi monafterioinvef- tituram proprietatis, jute falvo, & reveltivimus User- chicnseni abbatem de Meymacensi ecclefia, & ejus pertinentiis omnibus. Praecipimus etiam ut ipse Hugo & cæteri Mcymaccnfcs monachi, Userchiensi abbati obedientes cxiftant. Hoc autem ut memoriter teneatur, przsenci scripto commendatum eft, & figilli noftri imprelSone firmatum. Actum apud Vodolium videntibus clericis noftris Emenone decano, magiftro Umberto » Stephano priore de Salis, Reinaldo priore Exoldun. magiftro Giraudo priore de Mala-valle, Johanne capellano noftro, Absalon cancellario noftro, anno Incarnationis Dominici m. c. xlvi. JndidHonc ix. pontificatus vero domini Eugenii papæ III. anno ii. Ludovico rege Francorum regnante. £ XXIX. Charta S. Eligii pro solemniaco. IN nomine Patris & Filii & Spiritus sancti. Ego Eligius, servus omnium fervorum Chrifti, dominae sacrosanctæ eccleliz, quam in honore fandorum petri & Pauli apoftolorum, Pancratii, & Dionysii martyrum cum sociis suis, Martini, Medardi, Remi- ♦ Hoc tfl ? ** » & Germani confelsorum, in fuburbio * Lemo- territorio/ vicensi intra fundum agri folemniacensis, Deo autho- re, conftruxi, ubi & aufpice Chriftj præclTe dignos- citur venerabilis Rimaclns abbas cum reliquis fratri- bus. Legumlatores de lingulis quibuscumquc rebus quid humana fragilitas cullodiat expreflius decreve- runt

in ceflionibuS vero solam tantum dixerunt pro- feflionem sufficere i ideoque & ego fupplex vcftcr con- siderans molem peccaminum meorum, ut merear ab iplis exui & a Domino sublevari, cedo vobis parva pro magnis, terrena pro czleftibus &. temporalia pro aeternis, ccsfumque esse volo, ac de meo jure in- » Tn veftrum vcftio * ac transfundo, hoc eft supradictum agrum Jominium folcmniacensem, qui mihi ex munificentia gloriosifli- xans undo. mj ac j Jomini noftri Dagobcrti regis obvenit, cum zaificiis quz in ipfo agro vel intra muros fupra- dictæ civitatis efle noscuntur, cum omnibiiS adjacentiis suis, cum mansionariis, originariis, inquilinis iMOVICENSIS. 186 ac fervis vel accolanis ibidem commorantibus, cum condaminis, vineis, pratis, paseuis, Ulvis, arboribus pomiferis seu inpomireris, aquis aquarumve dudibus, iribus ac reditibus, cum fpedebus, ve ! omnibusLrebus mobilibus & immobilibus, cum omni termino & integro suo ftatu, cum quadrupedibus omnibus & jumentis, vel pecoribus, cum omnisupellaStili, &prz- sidio incxquihtz domus, ficur a me nnne usque poffi- derur, vel quidquid ad ipfum agrum pertinere videtur, ut superius tum profeflus ; meo exinde siibcracto dominio, veftrz dominationi de præfenri cedo perpetua- literin Dei nomen a vobis vel a vcftris succefloribus * poflidendum, exceptis libertis meis quibus * per car— ^m^iflo tiliam vel denarium manum misi, ut in ingenuitate monafterio integra maneant, & veftram tuitionem vel deffensio— habitanti- nem in omnibus habeant ; ea tamen conditione in—.quo, terpofita, ut vos vel succeflores veltri, tramitem reli— manumist. gionis san&iffimorum virorum Luxoviensis raonafterii consequamini, 3c regulam beatiffitnorum patrum Benedici & Columbani firmiter teneatis. Et nullam poteftatem nullumque jus episcopus vel quxlibet alia persona in przfato monafterio neque in rebus, neque in perfonis niu cantum glorioliHimus princeps penitus sit habiturus. Si quis sane, quod fieri non credo, contra hxc cef- sionis meae munuscula (qux ccflante vi, dolo, sed propria voluntate & nullius cogentis imperio, pro fœlicitate regum & animz mez remedio, & pro exoranda populi pace, & pro fervorum Dei quiete om- njpotenci obtuli Deo,) venire aut in. aliquo refragator efle tentaverit, vel repletus spiritu immundo qui Chriftianonim femper conatur convellere facta, con- ’silium dederit, aut adminiculum praebuerit, vel quod- cumque solatium præftare vifus fuerit, aut hxc devotionis mex oblatio in aliquo, quod divina potentia non permittat, corrumpatur, veniat fuper eum ira Dei omnipotentis, & sicut Dathan & Abiron vivens in infernum defccndat, & deleatur de libro viventium, & cum juftis non feribatur, fit fuper eum peccator, & diabolus ftet a dextris ejus ; cum judicatur exeat con— ppi. t Of. demnatus, & orario ejus fiat in peccatum, fiant dies ejus pauci, & dignitatem ejus accipiat alter, fiant filii ejus orphani & uxor ejus vidua i conunoti amoveantur filii eius, & mendicent, & ejiciantur de habitationibus luis. Scrutetur fœncrator omnem subssantiani ejus, & diripiant alieni omnes labores ejus, non sic illi adjutor, nec sit qui misereatur pupillis ejus j fiant ) nati ejus in exterminio, in una generatione deleatur nomen ejus in conspectu domini, & peccatum matris ejus non deleatur i fiant contra Dominum femper, & dispereat de terra memoria ipfius. Et fuperinferat sifei juribus auri libras decem & argenti pondo viginti, ftante nihilominus perpetim hujus ceflionis mcæ decre- to.Te vcrOjdementiflimc princeps, per Regem regum exorare przfumo, qui omnia regna sco pugillo conf- tringit, ut hanc voluntatis meae ceflioncm nunquam patiaris in aliquo refragari. Simili modo te, beat flGmc pater Rimacle abba, tuosque fuccelsores vel fubjedos poft te per individua Trinitatis majestatem obteftor, & per illam innumerabilem omnium fandorum angelorum archangelonim, patriarcharum, prophetarum, apofto- lorum, martyrum & confcssorum catervam exoro, ut regulam supradidorum patruni quam in fzpe memorato ■ monafterio Luxovienfi tenent, omni cuftodia teneatis, & vigilias atque oblect ationes ad placandam iram furoris Domini afGdue impendatis. Quod fi aliqua te- piditate faciente, aut fubjestorum tumore impediente, a te vel a succefloribus tuisfxpe memorata regula fuerit dempta, aut in aliquo prætcrmifla, Sc ferventer pro Dei timore a vobis non siieric adimpleta, licentiam habeat Luxoviensis abbas qui tunc temporis fuerit, & ex quorum regula tu nobis com- placens, in hoc monafterio aliis es prxktus, negli- gentem quem videris seu abbatem, fcusubjectum de hoc monafterio quod conftitui, benigno animo caf- tigare, ut continuo correptus talis inveniatur qui M iij 187 I N S T R U pro felicitate & gloria principis, & absolutione fcc— A lerura meorum, Dominiindefincnrer valeat exorare misericordiam. Sic tamen ut nulla diminucio in rebus vel facultatula ipsa prærer quod fuper habetur infertum, a sepc memorato principe, ullo unquam tempore inferatur. Et quia, ut superius fntn pollicitus, nranuscula ipsa ex largitate Chriftianiflimi & piiflimi domini Dagoberti regis videor habere & poflidere, ideo ut perpetuum in Dei nomen ipsa ceflionis mcæ epiltola sorciacur effectum, praefato principi obtuli confirmandam i cujus pictas ae prxscnti ftcratiflima manu fua roboratam promulgavit authoritatem, iu qua ceflionis mex carcula, ftipuhtione & sponfione subnixa, infra manu propria subfcrtpsi, Sc qui pro tc- ftitnonio subscriberenc de przsenci rogavi. Facta cef- sione sub die decimo calendas Decembris anno deci— p * /. giorio— mo regni gloriae * domini noltri Dagoberti regis fiinml—, feliciter. In Chrifti nomine Elegius servus fervorum amu^neDa’D®* ceflione a me facta rcligiofis ♦. In Dei nomine Roberti Ma— ego Adeodatus episcopus a rogante homine Dei, filio billoniusre— mco domino Eligio, hanc ceffionem fubfcripfi. In VChrifli M Chrifti npmine Medcgisolus episcopus * » fubscripli. Chanoaldus episcopus < rogatus ab Eligio hanc ccs- « f. relegi fionis sux cartulam fubfcripfi. Maurinus episcopus d & subscnp. rOgatus ab Eligio hanc ceflionis siue carrulam subfcripfi. * At Deo— Deorcmus * peccator rogatus a supraferipto subscripii. ternius. Salapius e peccator rogatas a supraferipto subfcripfi. In Chrifti nomine Lupus { ac si indignus episcopus rogatus hanc epiftolam fubfcripfi. Hildcgaiius g peccator fubscripli. Arogectualis Eligio pro teftimonio * fubscripli. Gundotnus fubscripli. Chramnolenus * pro ( Chram— teftimonio subfcripfi. Gundsnus fubfcripfi. Chram—’ noaldus. noaldus pro teftimonio subscripfi. Agorichius hanc * At. Chii— epiftolam fubfignavi. C.hilderamonenfis * Bafo roga- dennnio tus a supradicto fratre meo Eligio fubscripli. Ansoal- seu Bato. fubfcripfi, Dado rogatus a supraferipto. Rado ro- * At Ro— Rarus a supraferipto. Bobobertus * subfcripfi ; Bafo dobertus subfcripfi. Bobo rogatus pro teftimonio fubscripli. vel Prodo— 4* Vincentius minimus omnium levi tarum Chrifti, bftrtuf* rogatus a filio Eligio hanc ceflionis cartulam scripfi & subfcripfi. De privilegio huic monafierio concesse, vide in Jjuodo Suejlioueufi, XXX. De fundatione sulernniacensis nionastrrii. F, vim *lNter extera expetivit ab eo villam quandam iu rure J*. EHgii a 1 Lemovicino cognominantes Solempniaco

JT. Audnaio Quam qUS petitionem libenter Rex ficut solebat annuic, & fine mora dato przcepto conceflit Quo fcripta. in loco prunum ac potiffimum virorum Dei conftruxic monafterium, ubi etiam abbate conftituto, multos ex suis vernaculis mancipavit : plures quoque ex divertis provinciis, usque ad centenarium, quem quinquagenarius fupergreaitur numerus, monacnos congrc- gavit ; reditus etiam rerrz, qui affluenter sufficere polunt, delegavit.Ipse vero se tanta devotione tantoque amore eodem loco diffudit, ut quidquid habere potuilTct, p ut quidquid Regi auferre, quidquid digni comparare, quidquid eriam gratuito ei a potentibus largitum eflec, cuncta prxdido loco deftinarec

Cogitabat enim & ipse demum eiHem se mancipare monafierio, nili eum alio in loco Dei obligasset dif- penfatio. Quo in loco ipse quoque accefli, & tantam sacrz Regulae observantiafn vidi ; ut pene lingularis sit vita eifdcm monachis, prz exteris Gallix mona- fteriis. Eft aurem congregatio etiamnunc magna, di- verlis gratiarum floribus ornata Eft autem idem cœnobium haud procul a Lemovica urbe litum, • Matisconenfis b Turonenfis. c Laudunenfit. d Bellova* censts. • Epifc. Namneteniu. { Lemovic, ep. t Senonum ep. MENTA 188 sex circiter millibus ad plagam diftans meridianair. Ambitur vero in fperio ♦ muro non quidem lapideo, ♦ sphsfico. sed foflaco fepi munito, decem fete ftadiorum fpa- tium habente in circuitu ; ex uno quidem latere munitur optimo flumine, fuper quod mons exceTus sylva opertus, ac prærupta valde eminet rupes, omne autem spatium monafterii arbufta diverfi generis pomifera occupant. XXXI. Charta fundationis seu donationis abbatiæ Bellilocenstr. Dignum ac juftiflunum omnimodis judicavimus, ut participem facultatis ac muneris a se oblati ( ipsum præcipuc eligamus, quo in hac luce nec transi- torie, sed æternx ac semper mansurx polscflionis eli- gere nos valuit. Idcirco ego iu ChrilH nomine Ro- dulsus Bituricenlis ecclesiæ episcopus, follicita mente pertra&ans qualiter cx rebus caducis atque terrenis turrem conitruerc valeam, cujus ascensu ab omni contagione mortalis pulveris exutus, multimodaque forde peccati immunis, aulam siipernz civitatis merear ingredi, Dominum & Salvatorem omnium, totiusque bonitatis largitorem, per hoc teftamenti scriptum, nobis hxredem ex rebus proprietatis noftræ eligimus, quz funt in pago Lemovicino, in vicaria Asnaccnfe, super fluvium Dordoniz, qui locus nuper a rufticis Vellinus, a nobis autem Bellus-locus nominatur, cum cafis, domibus, zdisiciis, pratis, campis, vineis, , sylvis, pascuis, aquis, aquarumve decuriibus, fari- ’nariis, mobilibus & immobilibus, perviis, adjacentiis, exitibus, & rcgrcllibus, quantum cumque in fu- pradido loco noftra cernitur efle pofleflio, ex emptione seu quolibet modo adquilicum, vel quidquid ad przdidum locum afpicit, aut aspiceie videtur, totum & ad integrum Deo Salvatori omnium devote offero, & in vice Chrifti, Chunibeno abbati Solemniacenfis monafterii, necnon Godoni monacho, Frannario, Bernardo, Garulfo, Flotgiso, Rigaldo, Silvio, Rainerio, Girberto, Uinberto, Abraham, trado. Ita duntaxat ut prxdistus Chunibertus abbas, vel prxfati monachi, in eodem loco cœnobium monachorum sub regula S. Benedicti degentium, in honore beatifli- morutn apoftolorum Petri & pauli conftruant, & ibi sub vera religione vivenceS, pro Regis noftri, paren- ) nunque noftrorum erratibus, quin etiam pro carholi- cx atque universalis Ecdesue ftatu, sedulis precibus divinam clementiam implorare decertent. Damus etiam ad fupradidum locum curtem nostram indomi- nicatam, qux vocatur Bellus-Mons, cum ecclesia quz eft sacrata in honorem B. Stephani martyris, in villa Staliaco, & manfis qui sunt in Membriaco, cum pifcatoriis & decurlibus aquarum, atque man- cipiis in eifdem locis commanentibus, seu aspicien- tibus, necnon pertinentibus, cum ftatibus ; atque pe- culiare eorum, cum terris etiam cultis & incultis, pratis, pascuis, adjacentiis, aquis, aquarumque decurlibus, silvis, molendinis, perviis exitibus & re- greflibus, cum vineis & omnibus appenditiis, vel quidquid ad ipfam curtem, vel ad ipfam ecdesum afpicit, aut alpicere videtur. Et in alio loco, & in przdido pago in przfata vicaria, aliam curtem nostram quz vocatur & ad fandum Gene- sium cum ipsa ecclefia, & omnibus ad se pertinenti- bus, cum mansis & vinea qux vocatur Curamontc *, Cujau- atque mancipiis supra commanentibus, seu afpicien— nonis. 1 tibus, necnon peninentiis. Similiter & in alio loco in orbe Lemovicino in territorio Torinenfc *, aliam cur— * pagum tem noftram & eccleliam quz vocatur Stivalis, cum T urennsa adjacentiis aeque appenditiis suis, cum mancipiis supra s>gnificat. commanentibus, seu afpicientibus, necnon pertinen- tibns, cum cenfibus, domibus, aedificiis, pratis, campis, vineis, silvis, pascuis, aquis aquarumque decurlibus, mobilibus, & immobilibus perviis adjacentiis, exitibus, 109 ECCLESIÆ L & regrcffibus, (quantumcumque ibidem poflidere videor, ex emptione seu quomodolibet acquifitum) & vineis noftris in Campaniaco & Campania, Golo seu Pardinis, & quæ ibidem poflidere ccnrimur.Et iu alio loco iu orbe Lemoviceno, in vicaria Asnacense ecclesum noftram cum adjacentiis, & quidquid ibidem habere videmur * Nonaru. vexatur Nonars *. Similiter & iu alio loco in orbe Lemoviceno & territorio Torinense, manfum noftrum quem de Bobino, daro precio, comparavi in villa Terciaco cum omnibus aase pertinentibus. Haec om- nia fuperius nominata cum przfatis ecclefiis & villis, atque appendiciis earum, prxdicto abbati seu prxno- minatis monachis, necnon & succelsoribus eorum trado atque transfundo in eorum ufibus & ftipendiis, iu venturis generationibus absque ullius hominis con- tradiftione, firmiflima libertate. Volumus etiam prout opportunitas atque poflibilitas ejusdem locisese quotidie misericordiz operam pauperibus indigentibus & advenis pro venia noftrorum peccaminum exhibere. Placuit etiam huic inseri teftamento, ut non meo nec parentum meorum, nec fascibus regiae magnitudinis, nec cujuflibet terrenx poteltatis jugo fubjaceant, sed quemcumque praefati monachi ex semetipfis abbatem vel pallorem, suique rectorem fecundum beneplaci- a tum Dei& regulam S. Benedicti eligere voluerint*, libero in omnibus eligendi absque ullius poteftaus inquietudine potiantur arbitrio, pro infeftarione vero peffimorum, iniquorumque hominum, regium petimus mundeburdium, ut illius solatio sulri, ruitionis- que ope relevati, lzriori animo pro regiæ dignitatis exaltatione, atque cunctorum catholicorum falute, divinx votis supplicibus queant altare clementiæ. Rogo etiam & poplite flexo humiliter reges, episeopos, abbates, comites, vicarios, cunctofque Reipubiicx adminiftratores, atque in commune omnes san&z Dei Ecdesiz fideles expofeo, & per individuam & inse- parabiletn Trinitatis majeftatem obnixe flagito, & flagitando adjuro, ut fecundum tempus, poffe & locum, si aliquis Dei inimicus hanc noftri ftudii devotionem infringere, aut inftinctu diabolico maligna cupiditate violare conatus fuerit, adjutorium divini zeli ardore inflammati, charitatis atque verz fraternitatis igne succensi, ferre non dedignentur ; reges fecundum virtutis sux potentiam fortiter illos com- primendi, episeopi vero juxta poteltatis sux fan&itatem a cœtu fidelium, & ab Ecclesia Dei separando, de’ anathematis vinculo colligando, czterique fideles, aut per minifterii potestatem cohzrendo, aut etiam vel verbis juxta pofle solatium fupplendo. Ego autem om- nium fervorum Domini exilis servus licet indignus, episcopali tamen infula adftridhis, illum omni iniquitate repletum, & in omnibus voluntati Dominicon- tradiccnccm, qui hoc noftræ parvitatis donum quod spontanec & devotiflime Deo offero, deftruere, aut iu suos vel aliorum quorumque usus detorquere, nisi iu ftipendia monachorum inibi Deo sub regula sancti Benedicti degentium conatus fuerit, non inflationis, vel praefumptionis audacia, sed minifterii mihi a Deo commiflt authoritate, ab omni cœtu fidelium extraneum fore censeo, & canonica inftirutione anathematizo. Si quis vero contra hoc teftamentum quod ego pro amore Dei omnipotentis, ac veneratione bea- uflimonun apoftolorum Petri & Pauli Heri sancivi, aut regiae poteftatis dignitas, aur quorumlibet regalium procerum sublimitas, sive etiam propinquorum, haeredum, aut prohzredum meorum calliditas venire, aut callide tentavetit infringere, doli ejus fraudes pe. nitus irritz fiant, & omnipotentis Dei iram fe incurrere certiffime fciat, & ab ecdefia proprio Chrifti sanguine mercata sequeftratus, & a communione h Chriftianonun fiat extraneus ; *> & insuper ut prius * AI. Et vero in omnibus jure eligendi patiantur absque « Ilius potestatis vel inquietudinis artibus. •> Et insuper ut poena temporali dignus expiatus, cogente fisco, auri libras centum. E M O VI C E N S I S. 190 A temporalia digna experietur cogente fisco aliri libras centum, argenti pondo t. coactus exolvat, & sua petitio nullum obtinear effectum \ sed prodens refta- mennim, pro animx meae, parentumque meorum remedio inllitutum, omni tempore maneat inconvul- sum, cum ltipulacione fubnixa. Et ut verius credatur, & diligentius confervetur, & ab omnibus fir- mius cuftodiatur, manu propria fubterfignavi, & bonorum hominum canonicorum sive fidelium laico- rum inanibus firmandum contradidi *. Signum Ro— g dulfi archiepiscopi > S. Gottifredi comicis fratris sui, S. Stodili episeopi Limovicensis. Padum autem tefta- mentum hoc anno xvi. regnante rege Carolo minore. In Fntario Bituric. arciriep. au. 97t. multa repe- riuntur iustrumeuta ubi de Btlle-leee agitur. B XXXII. RræcepturnBosunis Marchiæ cornicis de monastrrio & j Agiduno Adalberto abbaci rio Upr- * Ufircitnfi conceflo. EGo in Dei nomine Bolo, pro remedio ahimz meae, & pro remedio animarum genitoris & genitricis meæ, necnon 3c dilecti fratris mei Gau- berti, cujus desiderio & voluntate hujus privilegii tenorem ftabilire decrevi, ad hortationem & petitionem nobiliflimi viri ac fidelis noftri Hugonis Gareill, transfundo quandam ecdefiam quam olim a parentibus meis jure scimus antiquitus poflelsam, in honore sanctae Dei genitricis Mariæ consecratam. C Eam igitur in coenobio & religione monachili transc vertimus, quatenus per succedentia tempora mona- sticus ordo, religionis obscrvanua sub regula fanctis- simi Benedicti ibi teneatur & cuftodiatur, eo tenore, ut deinceps nullus succesibr meus qui fuerit, aut aliquis jure consanguinitatis propinquus, licentiam habeat alienandi ab ordine monaftico. Eft autem hxc ecclesia in honore S. Dei-genitricis Mariæ consecrata, in pago Lemovicino ponca i a vico Agiduno non longe fita ; ex una parte fluvius Crosa accurrendo amana prata cingit, ex altera vero ex qua eminens profpicitur vicus, fontium decurrentium, & vinearum copia uberius fluit, ex quibus habitatores hauriendo utriusque refici poflint. Hunc ergo locum D Deo & S. Petro Ufercenfis coenobii tradimus sub do- minatu domni Adalbaldi abbatis, fucccflorumque ejus, ut unitas fiat coenobiorum, quatenus hic & illuc mei, animaeque Ildeberti fratris mei memoria fiat, parirerque patris & matris meae, omniumque paren- tum meorum, ut precibus fervorum Dei ibi manentium sedem refrigerii consequi valeamus. Conftitui- mus ergo hoc privilegium firmum & stabile ego Boso, & frater meus Gaubertus ob consenfum Alduini epif- copi, & consilio Rotgerii de Leron, & voluntate Hugonis de Gareill ; itant nullus ex heredibus noftris propinquus aut extraneus, clericus sive laicus alienare przsiunat hunc locum a supradisto loco & poteftate abbatis qui prxerit, sed liceat prxcesibre loci de- functo abbati Ufiarchico eligere unum ex suis, qui E sub regulari norma locum provideat & gubernet. Teftes huius privilegii ipse Boso comesMarchiæ, qui hoc privilegium firmavit, & Gaubertus frater ejus, Alduinus episcopus, domnus Adalbaldus abbas, Hugo Gareill, Ramnulsus frater ejus, Rotgerius de Leron, Boso de Turre, Guido frater ejus, Atro de Solaniac, Igterius de Magnae, Umbcrtus Drur, Geraldus Qua- tuormal, Amelius de pairac, Gaucclmus monachus, Josue monachus, Radulsus monachus qui hoc pri- vilegium scripfit anno Ineam. Dom. d. cccc. xcvii. Indid. x. regnante rege Rotberto. • Stodilus ep. Lemovic, eccl, subscripfi. Launus ep. & abba huic teftamento subcripfi. + Rodulfus ep. S. Goaetre- dus. S. Landricus &c. Vide multat alias fubscrtptiones fac. ir. BaeJ. p. a. pag. t 62. Data donatione in mense Novemb. ■n. 6. regnante Carolo rege sereniflimo, lndidione…. i9i I N S T R l XXXIII. JSulla Alexandri Papæ III pro Crandimon- tensi cænobio. » « 74 « A LaxANDia. episcopus servus servorum Dei .CXdilectis filiis Guillelmo priori & fratribusGran- dimontis salutem & apoftolicam benedi&ionetn. Qjianto amplius renemur religionis profedui congaudere, ranto libentius debemus ea qux ad regulx ve- ftrac observandun pertinent, juxta denderium noftrum, quod saluri proficit effectui mancipare. Hac itaque ratione inducti, omnibus regulam veltram servancibus sicut in ordine vcftro habetur, laborem loco prni- tentix & in peccatorum fuorum rcmifllonem injungimus, quem ia ipfa observanria patiuntur. Inftitu- tionem quoque, quam ad caligationem vestram poft confirmationem felicis recordationis Adriani papx prxdecelsoris noftri regulx vcstræ salubriter adaidis- tis, auctoritate apoftolica confirmamus, & suturis temporibus decernimus valituram. Nullis ergo omnino nominum liceat &c. Datum Tusculani vm. Idus Martii. XXXIV. Bulla Urbani papæ III. T TRbaNUi episcopus servus servorum Dei, dilecti* t s l s. filiis prjor| & fratribus Grandimontis salutem & i apoftolicam benedictionem. Quanto major & gratior per religiofos viros Deo dependitur famulatus, tanto libentius & eorum utilitati debemus intendere, & preces affedtuofius exaudire. Cum igitur locus vefter longe ab hominum fit habitatione lcmotus, vobis de sedis apoftolicx benignitate duximus indulgentium, quod cum generale rerrx fuerit interdictum, liceat vobis unius campanz pulfatione competentibus horis fratres veftros de laboribus ad ecclefiam convocare. Hoc autem & in loris veftris ad inftar felicis recor- darionis Alexandri papx praedcccrtoris noftri praecipimus obfervari, quz a civitatibus, caftris ac vicis adeo scparantur, ut fonus campanx veftrae in locis illis minime audiatur. Datum Vctonxii.Idus Julii, pon- dficacus noftri anno primo. j XXXV. Bulla Clementis papæ III. CLbmbns episcopus servus fervorum Dei, diledHs filiis fratribus Grandimontenlibus salutem, & a- poftolicam benedictionem. Rationis ordo requirit, & consu e tu elinis ecdesiafticx norma commendat, ut quz dubitationem in observanria Chriftianz religionis ad- ducunc, provifione moderationis apoftoliœ declarentur. Ne igitur de regula veftra in pofterum qurilio referatur, quam bonz memoriae Urbanus przdeceflbr nollet de conlilio & alsensu cardinalium & multorum episcoporum ltaliz, prxsentibus ex vobis tam clericis j quam convertis, ad ejus firmitatem & perpetuam pacem per oscultim, pacis aflcnlum prxbentibus, noscirur correxifTc, ut in ejusdem privilegio & in ipso plenius continetur, eam sub ligillo in prxsentibus feriptis de verbo ad verbum duximus inferendam, qux talis ell : Quisquis hanc religionem cire. npj. salvus erit, amen. Ut autem prxdida regula perpetuis temporibus illibata confiftar, ipfam prout ab eodem Urbano prxdeces- sore noftro, ut fuperius diximus, correcta eft, audo- ritare apoftolica confirmamus, & przsencis seripti patrocinio communimus, ftatuentes uc nulli omnino hominum liceat hanc paginam noftræ confirmationis infringere. Datum Laterani, pontificatus noftri anno primo. J M E N T A 192 A XXXVI. Clementis papæ III. de depositione duorum priorum Grandimontis, & potestate alterius eligendi. CLbmbni episcopus, servus servonim Dei, dilectis filiis fratribus ordinis Grandimontis salutem, & apoftolicam benedictionem. Ne in quaeftionis ferupu- lum recidant, qtue sub examine apoftolicz sedis judiciali sententia terminantur, dignum eft & conso- num rationi ad poftericatis memoriam ea litteris com- prehendi, & rclcripti apoftolici munimine roborari, g Sane cum pro controveisia quz de abrenunciarione Guillelmi quondam prioris vcftri, &su bft i turione Ste- phani prioris, suadente Chriftianz religionis perfecuto- re cœpit inter vos diutius agitari, quidam inter vos tam clerici quam conversi in noftra eflent prxfenria confti- tuci, certa ratione comperimus memoratum Guillel- mum, prioratus honorem coram delegatis a sede apoftolica judicibus fe abrenuntiaturum ad certam diem, juramento praestito, promisilse > & poftmodum alia vice iu manibus dilesti filii noftri Octaviani, fandorum Sergii & Bacchi diaconi cardinalis, tunc apoftolicz sedis legati, & venerabilis fratris noftri Perragoricenlis episcopi, & dilecti filii abbatis de Corona, fine juramento viva voce renunciasse. De alterius vero, vide- licet Stephani fubftinitione, licet ejus electio, memo- C rato Guillelmo abrenuntiante, canonica efle potuerit, intclliximus quibufdam ex vobis, videlicet clericis, gra- ve scandalum generari. Volentes ergo tranquillitati & quieti veftrz circumspectione moderaminis apoftolici providere, uc omnis inter vos de cetero, auctore Deo, diUentionum & jurgiorum mareria^sopiatur, de consu lio & alsensu fratrum noftronun, tam Guillclmum qui abrenunciasse dienofeitur, quam Stephanum, pro bono pacis Sc concoraix inter vos reformandæ, a prioratus regimine duximus amovendos, eligendi priorem facultatem vobis liberam concedentes. Volumus etiam & prxeipimus uc regulam ordinis veftri, sicut eam bonæ memoriae Urbanus prxdcceisor nofter, de consi- lio & alsensu cardinalium, multorumque episcoporum Italix, prxsentibus ex vobis tam clericis quam conver- ~ sis, ad ejus firmitatem & perpetuam pacem invicem os- w culum fibi prxsentibus, corrcxifle dignoscitur, & tam in privilegio suo quam noftro plenius roperitur, in poftenim line contradictione qualibet obfervetis. Uc autem sententia ifta perpetuis temporibus inviolata dc ftabilis perseveret, eam audoritate apoftolica confirmamus, & praesentis seripti patrocinio communimus. Statuentes ut nulli omnino hominum liceat pa- ginam noftrx diffinitionis & confirmationis infringere &c. Datum Laterani septimo Calendas Julii, pontisi- catus noftri anno 1. XXVII. Ejusdem Clementis rescriptum comiti Campania g eadem de caufia. CLbmeNS episcopus, servus servorum Dei, dilesto filio nobili viro comici Henrico Campanis salu- tem & apoftolicam benedictionem. Inter cetera quæ divertis mundi partibus, apoftolatus noftri tempore, ad sedem apoftolicam docenda pervenerunt, & gravia, Grandimontenfis domus turbatio non minimum nobis dolorem inculfir. Quis enim absque amarirudine audiat domum tam celebris religionis praeconio divulga- tam, de pacis unanimitate religiosis inftitutis amica, ad tantum turbationis scandalum pertranfifle ut fac- tis partibus velut acies hinc inde confiftcrenr, & judiciariis disceputionibus mutuo concertarent, quor sub religioso lilentio traditas oportuerat oblervantias cultodirc. proh dolorAdeo valuit inimicus, ut eos de htevia t9} ECCLESIÆ L latebris cuftodix dauftralis eduxerit, & in omnem j fere ventum &c regionem ipfos suscitata dispersenctem- peltate. Nos sane tanto ipsorum naufragio ex intimis cordis affectibus condolentes, fratribus convocatis, de illorum colligenda difperfionc tradaviæus, & pacis inter eos fœdere reformando i tandem diligenti deliberatione, de fratrum noftrorum confilio, rem in hunc modum duximus disponendam. Clemens episcopus ut supra in buila supra relata. Pietatem igitur tux telfittidinis quae loca religiosa fovere ac defendeie con- suevit, monemus & exhortamur in Domino, & in rc- miIsionem injungimus peccatorum, quatinUs (ocios Guillelmi quondSm prioris, qui in terra tuae juridic- rioni subje&a commorantur, commoneri facias ut ad domum Grandimontis sine dilatione aliqua revertantur, & domos quas detinent, convertis fratribus g fecundum ftarutum ordinis ipsius absque difficultate c leftitui, ab eis pacifice difponendas, & præfatam provideas, quantum in te fuerit, in fti turionem noftram ob- servari. Sane quoniam tua discretio non ignorat quantum divifiones funt religiofis obfervantiis inimicæ, fi quos noftræ inftiturioni repereris adverfari, eis omnimodum subtrahas tuum in fua observacione favorem. Illis qui humiliter obedierint & ad fraternam redierint unitatem, benignum patrocinium & defcnsionem impendas. Datum &c. XXXVIII. Clementis papa VI. de electione Johannis Chabriti abbatis Grandimontis. * 3+7’ LimbNS episcopus, servus fervorum Dei, dilectis Vj filiis universis prioribus & fratribus ordinis Gran- dimontenfis Glutem & apoftolicam benedictionem. Inter sollicitudines varias quibus allidite premimur, illa porillime pulsac & excitat mentem noftram, ut ftatus evclesiarum & monafteriorum omnium, curae noftræ Divina providentia commilsorum, fpiritualirer & temporaliter augeantur ; quodque illis quz suis deditura palloribus, & præferum Ecclefix Romanx immediate subjcdta, vacationis incommoda deplorare noscuntur, tales miniftros prxficere ftudeamus, per quorum regimen utiliter & falubriter valeant gubernari. Dudum siquidem quondam Petro abbate mona- fterii Grandimontensis, ad eamdem ecclefiam nullo medio pertinentis, Lemovicenfis diocefis, regimini ip— 1 sius mohafterii præfidentc, nos intendentes eidem monafterio, cum vacaret, per apoftolicæ sedis providentiam idoneam præefle perfonam, provisionem ipsius mo- naftcrii ea vice disposuioni noftræ specialiter duximus reservandam, decernentes irritum & inane, G secus fuper his a quoquam quavis austoricate scien- ter vel ignoranter contingeret attentari. Poftmodum autem dido monafterio per obitum ejufdem petri, qui extra Romanam curiam diem claufit extremum, va- cante, nos vacatione hujufmodi fide dignis relatibus intellecta, ad provifionem ipfius monaslerii celerem & felicem, de qua nullus prxter nos ea vice fe intro- micterc poterat, i eservatione & decreto obsiftentibuS fapradistis, ne dictum monafterium longz vacationis exponeretur incommodis, paternis & follicitis (ludiis ] intendentes, poli deliberationem quam de prxficiendo eidem monafterio perfonam utilem & etiam siuftuo sam, cutn fratribus noftris habuimiiS diligentem ; demum ad diledhun filium Johannem abbatem dicti mo- nafterii, tum priorem prioratus S. Mauricii Grandi- * /mino montensis ordinis, ♦ Antifliodorensis diœcefis, in sa- CtetoiAn— cerdotio conftitutum, litterarum scientia præditum, tiffioJoroni— religione conspicuum, morum & vitx honeftate de- torum » iu lpiriutalibuS providum, & in temporalibus «’le*’circumfpectum, ac aliis multiplicium virtutum meritis, prout ex teftimoniis fide dignorum accepimus, infignitum, intuitum direximus noftræ mentis. Quibus omnibus debita meditatione penfatis, de persona disti Tomus II. E M O V I C E N S I S. r9+ Johannis eidem monafterio apoftolica auAoritate procidimus, ipsumque illi prxrecimus abbatem, curam & adminiftrationem difti monafterii eidem Johanni rnm in spiritualibus, quam in temporalibus plenarie committendo, in illo qui dat gratias, & largitur praemia confidentes ; quod præfarum monafteriumsubfp- siuS Johannis abbatis felici regimine, gratia libi asllften- te divina, prospere dirigetur, & salubria lulcipiet fn- crementa. Quocirca univerlitari veftræ per apoltolica fcripta mandamus, quatinus eidem Johantli abiutl tamquam patri & pastori animarum vertrarum plene flc humiliter intendatis, ac exhibeatis obedientiam & reverentiam debitam & devotam, ejusque faiubria monita & mandata suscipiaris hilariter, & efficaciter adimplere curetis : alioauin lentendam ftve pernam quam ipse rite tulerit in rebelles, ratam habebimus, & faciemus, au&ore Domino, usque ad facissaftionem condignam inviolabiliter obserVari. Datum Avcnioni tertio Idus Aprilis^ pontificatus noftri anno vi. XXXIX Charta fundationis S. Petri de Stirpo. * * £^1*/*- gropho. ÆCcIeliæ fahdæ fideli devotione fubvenire, ejus— Cir{* que utilitatibus pio amore concurrere jttftarum 1 ®J4- eft mentium ; quia exinde cceleftium gaudiorum credunt percipere portionem. Igitur dum vivimus, mo- vemur, & fumus, confiderare debemus, quia de terra siimus, & in terram ibimus, proinde ego Jordanus * filius Abonis, & uxor mea Dia, considcrantes im- J mensa peccatorum noftronim pondera, simulque pertimentes ultimi judicii diem, in qua unufquisque pro id quod gcflk reddi runis eft rationem, cogitate cepimus quod pium restumque erat, una cum aflenfii infantuin nofttorum, videlicet Jordani, atque Bofo- nis, sive Ainardi> simulque Rainaldi Karrofenfis abbatis, prout remedio animarum noftrarum, necnon & pro faturorum filiorum noftrorum, seu etiam parentum noftrorum, ut Dominus veniam hoftrdrUm peccaminum nobis indulgere dignetur, dc rebus noftræ proprietatis ad /aeram & matricem fedem apoftolicam san&ifljmi Petri apoftolorum principis, ubi corpus ejus cariflimmn requiefeit, dedimus, dohatumque in per- petnum else volumus mansum cum capella qux Vocatur Stirpis, cum decima & omnibus &d Cc perrinentibus, ^ubi monafterium conftniimus ad nomen & gloriam fandæ, & individuæ Trinitatis, & memoriaAi ipsius fandi petri, de rebus noftræ proprietati*, ubi habitet clerus & populus, ab omni noftro servitio & omnium heredum, ac proheredum noftrorum liber & abfolu- tus, tantummodo subjectus fit Romano pondlici, & redoribus hujus loci, & clero libi commiflo, & suc- ce floribus eorum in perpetuum. Et quia per maximum opus cepimus & ad peragendum difficile, sed apud Dominum Receptabile, concedimus Sc noftris proceribus atque militibus, & omnibus utriusque sexus, auicquia unquam in hac erumnofa terra per nos pofli- dent in hereditatem salutiferam animarum fuarum, auicquid ex eis ipsi suprldicto monafierio Stirpis de- derint inccclefiis vel decimis, & terris culus aut in- L cultis, pratis, Iilvis, vineis, aquis, aquarumve de- curfibus, prxivis & exitibus, & fervis, & ancillis, monafterio & restoribus & clero ibi commorantibus, ut habeant ea perpetuo jure, nullo noftro contradicente herede auc fuccenore cedimus, & de noftro jure & dominatione in jus & poreftatem fandi Petri apoftolorum principis, in speciales ufus abbatum atque redorum, cum sibi fubjedis canonicis transfundimus quibus ftatuimuS ut redeant per linguloS annos in cen- lum V. solidos ipfi Ecdesue Romanx fandi petri, & domno papx, pro salute noftra & tuicione fua. Æcclefix fandhr fideli devotione &c. utlupre.Proindo ego Jordanus, filius Jordani filii Ainardi conlidcrant &c « N 1^5 I N S T R U de rebus noeæ proprietatis ad ccrnobium sancti Petri i Scirpensis, quod dbmnus Fulchcrius regit fecundum regulam apoftolorum » & sandiflimi patris Auguftini canonice, ad communem multorum utilitatem, in fub— urbio Lemovicz fedis, in speciales usus Regularium canonicorum ibidem Deo famulantium, do manfum sirum iu pago Lemovicenfi, iu vicaria Cabanenfi.in parochia S. Johannis de Cassano, scilicet manfum de la Poiada, cum decima pro manso quem ordinavit michi pater meus dare, pro animabus noftris & parentum noftrorum, quando perrexit Jcrosolymis &c. + Ego Jordanus hanc crucem propria manu subscripfi. Cum noc manso dono curtem de Friulofa cura fervis & ancillis, quam ordinaverat acavus meus Jordanus filius Jordani & uxoris ejus Diz, in jus & poteftatem S. Petri, in speciales usus Regularium canonicorum, j videlicet abbatis Fulcherii cum suis libi subiestis clericis transfundimus &c. Subfcribunt, Ubo Cabrac, Gauf— fridus Bertranx, willelmus Pisac, Abo Cat, Aiiuc— ricus archiprcsbyter. In derfi hujus iuftrnmenti lege eadem manu exaratum : Abo Car Armar genuit Jordanum, qui fundavit Stirpensc monafterium, cum Dia uxore sua, & genuit ex ea iin. filios Raeinaldum abbatem Karrofenfcm, & Ainardutn monachum Montis-caflini, 3c Bofonem, & Jordanum qui fupradisto coenobio multos

qui accepit uxorem, & genuit ex ea filium nomine Jor— <ianum, & poftea interfe&us eft ad fandum Junianum, & puer Jordanus filius ejus miles effectus, accepit uxorem ex qua genuit filios Ainardum & Jorda— num cognomento Efchivat, & poftea obiit ad oppi— * rei Ex dum Casech. Ainardus genuit Jordanum Exbarrel *, Barrel. qui pendit Jerosolymis, & reliquit filium nomine Jordanum, qui hoc donum fecit, & ex alia uxereduos pueros Ainardum & Bofonem. Jordanus genuit Efchi— vac qui genuit Ameliam, uxorem willelmi de Maftac ex filia comitiHæ Marchiæ. Tempore Jordani Bschivati cum cepisler caftellum confluendi excrefcere, nec haberet ibi ciiniterium, sed corpora defunctorum alia deferrentur ad S. Mau— ricium ad sepeliendum, alia ad alia loca, voluit princeps didus ibi cimiterium benedici, ecclcfiamquc conftrui novam sub jure atque ditione monachorum CarroscnCum &c. eft poft multa : Jordanus & Rai— naldus abbas Karrofeiuis frater ejus, necnon & Ai— [ nardus monachus frater eorum, cum alfensu scniorum suorum Guiilelmi atque Adalbcrti, Sc nepotum suorum Jordani, atque Rotbcrti, & Hicterii, pro remedio animarum suarum, & patris sui Jordani, & genitricis Diz, & fratris fui Bosonis, ad cœnobium S. Petri in suburbio urbis Romz fedis apoftolicz, qui vocatur Ad Stirpo, in speciales usus canonicorum ibidem Domino famulantium, donant ccclcfiam in pago Bituricenfium litam, ecdefiam de Cavannaco in pago Lemovicino, & plures curtes, praedia, eft alia iu authentico inftru— mento receusita sed absque chronicis notis. XL. Variis donisria ridem monasterio facta. E 11• *• t a. u s de fando Marco dedit quosdam hortos 1 beato Petro Stirpensi, ac clericis suis, in manu dompni Walterii abbatis, de mandato Willelmi patris sui cum conlilio procerum Albuconenfium anno ab Ineam. Dom. m. c. n. Indistione x. epacta nulla, concurrente i. Fulcherio primo abbati Stirpensi Gaut— siicius de Niol dedit alodium de Vernet ; quem poftea abstulic Ugo de la Vilata •> sed cognofcens culpam luam, d imi fit ipsum alodium inprxfcntia ejusdem abbatis & fratrum fecundum regulam S. Auguftini in Stirpensi ccclefia degentium, super altare qui eft in vicaria fan&i Gcrrruni in parochia dc Azac. Notandum obiter ex MENTA 196 t eodem instiumento Fulcherium abbatem praefato Ugoni praedictum alodiumcommifase in poenitentia ad operans dum & laborandum, ut poft ipsius obirum remaneret cum ipso labore & xdisicacione, Stirpensi ecdesue & fratribus. Eidem Fulcherio Jordanus, filius Ainardi, donavit decimam omnium rerum in duobus mantis villae de Lamnae. Guido de la Roca eidem dedit ecclesiam sancti Felicis qux eft ultra caftrum Cofolcnt in via Karrofensi. Willelmus de S. Marco, & Stephanus frater ejus, donant ecclespm S. Martii de [ rumiger. Guillelmus de Gannac, Wahcrius de Rua, Gauzfridus de Vitrac, Aimcricus Catus de Faneis > & plures viri nobiles eidem Fulcherio dona fecerunt. Conio filius Conionis de fando Germano, dedit Deo & S. Pecro, fando que Gauterio Stirpenfis ecclesiæ, ac canonicis inibi Deo famulantibus, quasdam alodii sui partes, in manu Ramnulfi abbatis, anno ab Incarn. Dom. m. c. xxxiii. Indici, xi. epasta xii. concurrente vi. Idem Ramnulfus abbas reperitur m. c. xxiii. Ri— galdus concedit Deo & 5* Petro Stirpensi, quotcumque habebat in ecclesia S. Marci, in manu dompni Valcerii abbatis, anno Incarn. Dom. m. e. 1. Indici, x. epa&a nulla, concurrente 1. Ego Geraldus, cognomento Blanchet, facio donum, & convenientiam, & ordinationem de rota mea subs— untia, hoc eft de terris, & de vineiS, & de alia pecunia mea, Deo, & fando petro Scirpenfi, & beato Galterio domino meo, quia ab ipso & per ipsum habui & adquisivi omnia mea bona qux hodie posiideo. Et propter hoc facio iftud donum & ilium conventum in vita mea iu manu scilicet domini Fulcherii abbatis & in przsentia capituli Stirpenfis, ut ipsi permittant mihi tenere & poflidere in antea omnia illa quz hodie teneo & posiideo, & ea limiliter qux in antea adquirere potuero i hoc eft, ut habeam & teneam totum in vita mea de domno Fulcherio abbate & succelsoribus suis in pace, sine censu, & fine aliquo servitio i nili ego ipse facere voluero, tali videlicet convenientia, uc poft mortem meam totas meas terras, & vineas, & alia omnia quz habuero, habeat & poflideat Stirpenfis ecclesia, & beatus Galterius dominus meus, & canonici sui in pace sine ulla calumpnia ; quia neque) uxorem, neque filios unquam me habere adtendo. Factum eft hoc placitum in manu domni Fulcherii abbatis iu capitulo. XLI. Confirmatio fundationis abbatia Stirpenfis. JUftum valde ac necessarium esse videtur, ut quicumque suorum hereditatem parentum jufte polii— dere deiiderant, juftas eorum donationes atque con— cessioncs, quas adhuc viventes pro animarum fua— rum remedio feciHe nofcuntur, semper illibatas cuftodiant &c.Quapropter ego in Dei nomine Jorda— nus filius Jordani qui peregre obiic, non solum patris, verum etiam proavorum, & attavorum, ac de— inceps data& concelsa quae beato Petro apoftolorum principi, & ecclesiæ Stirpensi dederunt, conceflerunt, dimiferunt, vel quoquomodo a jure vel potclhte sua in jus vel poteftatem ipsius ecclesiæ tranftulcrunt, pro salute animx meae, &conjugis Ameliae, parentumque meorum confirmo & audtorizo sub hujus paginae tcftihcationc. Dedit namque atque conceflit ateavus meus Jordanus filius Abonis Cati Armati, & uxor ejus Dia, Hliusque illorum Jordanus huic Stirpensi ecclesiæ, dum ab eis fundaretur, quicquid de casamentis eorum ab aliquo vel ab aliqua datum vel dandum erat, ut immutabili lege ejusdem eccleliz alodium fieret. Sed cum cetera, qux ab avis vc ! attavis eidem ecclefix ftatuta sunt, >97 ECCLESIÆ L ordinarim memorare difficile videatur, & alias scripta sint, hic qux a patre meo data vel concessa, a me quoque addita lunt, subtitulancur. Cum igitur quodam tempore legatus fandae Romanae Ecclcfix, Uga scilicet Diensis, ad Stirpensem ecclefiam, ut pote in beati Petri alodium, aavenilset, si quid in eadem villa juAe vel injufte pater meus & ego habere videbamur, iu ejus sacra manu beato petro reliquimus atque donavimus, & eidem tam ecclesiæ, quam villx, ab omni inquietudine ac confuetudine plenam libertatem conceflimus, excepto quod si contra nos hoftes bella commoverint, przdidx villx laici infra terrz noftræ cantum terminos nobis auxilium praebeant. Poft aliquantum vero tempus polito in Stirpensi monafterio a przsule widone domno Fulcherio abbate, venimus pater meus & ego ante altare fandorum apoftolorum Petri & pauli, & iu manu supradicti antiftitis, & abbatis, cum sacro codice, conceflimus eidem loco & villae, perennem quietudinem ac libertatem, circum- aftante cleri ac populi maxima multitudine. Et ut inibi Deo fervi entes pace & fecuritate semper fruerentur, promisimus ac aimisunus eidem abbati, ne quis foris- rastor in alienum damnum tertio die ante vel poft so- risfadum inde egrediatur, vel regrediatur. Nonpoft multos autem dies cum pater mtus transinarinum aggrederetur iter, inter cetera qux me corrigendo, anunonendo, deprecando dixerat, plurimis ex noftris audientibus, & nominarim audiente Geraldo * Ribairol, * & Bertrando de * Preisac, sic eft effatus : Omnium antfifraf. meonun, Karilfime fili, K succclsorem & heredem inftituo, & ex Dei parte, ac mea tibi trado atque concedo totum meum honorem, & servos, & ancillas, & cetera qux ad me hereditario jure pertinent, sicut ufque hodie habui & obtinui, vel alii per me habere &Kobrincre videntur, ut jufte habeas, teneas, atque posiideas. Nec mediocriter super hoc Stirpensi ccenooio me deprecatus ut eum augerem, cuftodirem, & multiplicarem, & regularem difclpli- nam, quam fecundum ordinem sancti Augustini noviter ipse, me cooperante, inibi ltatuerat, defenderem & amarem, ultimum valefecit. Unde ego non immemor, ac nichilominus aninue mcx, atque ipfius, uxorisque meae Amelue, necnon omnium parentum faluti invigilans, cum conlilio procerum meorum addidi hoc, ne alicui ecdeliz live alicui perfonæ, tam laicali quam clericali, nobili sive ignobili, utriusque sexus ullam ecclefiam five monafterium aedificare liceret insia mex ] terrae metas, qux a me vel per me ab aliis poflidetur, vel polsellura eft, nili tantum przfatx Stirpcnsis ecclc- sue Regularibus clericis. Qpod si quis forte tantam terrz amplitudinem iu meo honore habuerit, ut novellam ecclefiam construere velit &poffit ad proficuum & honorem Stirpcnsis loci, ad consilium ipfius ecdesue abbatis, quatuorque canonicorum suorum quos ipse elegerit, atque quatuor procerum, quorum duo sint de Cofolento, aliique duo de Cabanisio, qui videlicet quatuor Stirpensem ecclefiam & canonicos amare nos- cantur, de rebus suis tantum Stirpensi ecdesue confe- rat, unde perfici ccdefia poffit. Eas vero, qux intra hujus denominatae terrae fines continentur, eccleGas sub nullius adhuc alterius ecdesue ditione deditas non liceat inpofterum cuique polsidentium dare aut accommodare, vel quoquomodo cum alterius incolis cccle- sue placitum facere, nifi cum Deo famulantibus clericis Stirpcnsis ecdesix. Pro ifta autem tali donatio- ne, talique conceffione tale tantumque promerui bc- neficium, ur dum vita comes extiterit, in Cœna Domini unus pauper recipiatur pro me inter ceteros in dauftro ad lavandum & reficiendum. Infuper in una- quaque hebdomada pro me ac pro conjuge mea Ame- lia semel Deo fandum offeratur sacrificium in eodem monafterio. poft obicum quoque meum similiter iu septimana, tam pro mex peccatricis animx, & conjugis Amelue, quam pro omnium parentum meorum defunctorum requic net perenniter mUTx celebratio) Tomus II. EMOVICENSIS. >98 A Septimum vero & trigefaniun infuper, & annale ejusdem loci fratres michi impendent officium. Quamvis edam pro unoquoque parentum meorum specialicer annua agatur commemoratio, celebrabunt tamen de cetero in ultimo die mensis Febroarii pro omnibus parentibus meis generale anniversai ium. Ob- teftor itaque omnes fideles tam laicos quam clericos, & ex Dei pane, ac mea, parentumque meorum prohibeo, ne contra hoc meum leripeum cœca cupiditate perculsi, alias donationes sive concefliones contrarias his fibi fieri petant, vel a quoque fuscipiant.Et si forte aliquis paren- telx mex vel extraneorum, quod abfit, infurgens, hoc privilegium violare sive inquietareprefuinpserit, centum fibras auri Romanz Ecdesue periolvat, Sc ejus prae- fumptio atque calumnia inita fiat, & cum Datnan* g & Abiron, ac traditore Juda « ternis crucietur igni- bus. Huic tali nichil hereditatis mex concedo, itnmo penitus exheredo. Hi sunt teftes donationis sive conceflionis Jordani quam super altare apoftolorum petri & Pauli fecit : Gal- terius abbas. Petrus prior. Aimericus przpofitus. Ram- nulsus secretarius. Ugo Bertrandi. Helias de Bordas. Umbcrtus iamuelis. Goffrcdus Bertrandi. Guido de Piris. Histerius de Preisac. Hi sunt teftes conceffionis Ainardi ac Bosoriis fratrum Jordani : Galterius abbas. Bemardus prior. Ai- mericus prxpofitus, & totus conventus. Umbemis Samuclis. Guido de Bofc. Ramnulsiis Boch. Petrus Goffridi. Marrinus. Hi sunr teftes conceffionis ▼illclmi Tallaser Engo- lisinensis comitis, Jordanus de Cabanesio. Petrus prior. Aitnericus prepoficus. Aimericus de Monte-Cuculi. Isterius Bertrandi. Gardradus cognomine Ticionis. Hi fune teftes conceffionis Umbaldi Lemovicensis episcopi : Galterius abbas. Geraldus archidiaconus. Aimericus arcbipresoyter. Ademarus presbyter. Aime- ricus de Monte-Cuculi. Aldcbertus clericus. Firmatum eft hoc przccptum anno ab Incarnatione Domini m. xciii. Indictione prima, epacta xx. pridie Kal. Aprilis, regnante Philippo rege Francorum, Unbaldo Lemovica sede relidente. XLII. Charta fundationis abbatiæ Beneventi. D XTOrum volumus esse catholicz macris ecclesia : fide— £— rr4 a 1* libus, quia nos canonicalis videlicet ecclesui Le— 107 j. movicensis canonici clerus, veridiczDomini noftri pro- millionis memores, dicentis : Griti recipit jnliusn in no— j^at^ t * mine jnfii, mercedem jnfti accipiet _ ut futuram diftri&i z.’ judicis, quam pro ineritis noftris meruimus, suffugere valeamus severitatem, & cum juftis irurftimabilem afle- qui petitionem, in ipfius nominis honore, alsensu & voluntate domini episcopi noftri Guidonis, committimus viros religiofos, Raimundum videlicet & Bose- nem, aliofque eorum socios, atque religionis atnato- res, locum ædificandz ecdeliz aptum, in qua Deo deservire relieiose & regulariter potient, desiderantes ædificare basilicam voto suo & religioni congruam, in , allodio noftro in villa Domini noftri, quz vulgariter z nominatur de Confolas, eifaue & ecdesue quam ipfi aedificaturi sunt concedimus aa victum & alias necelli- rates fratrum, ibidem Deo canonice servientium, de beneficiis quz sunt in dominio noftro fex menses, tres apud eandem villam, scilicet de Confolas, & unum mansum de Seconfolatas, quas tenebat Angelbertus, & unum mansum apud Sal ferum, quem tenebat Ro- gerius Sc frater ejus, & borderiam de Combis, & apud Sigonlcnum decem & odo modios, & duos sextarios vini : hos mansos, & has borderias donamus & concedimus, ut sunt supra, & dictum eft libere & abfolure supradistz ccclefiæ, cum omnibus qux in eis sunt, tali pacto & conditione, ut ecclesia illa femper sit in po- testate & iu regimine noftro, imo proprium noftrz N ij >99 I N S T R U congregationis & speciale membrum ; itaur cum Dei l mi fer i cor dia & providentia eam provexerit, ut opor- teat in ea conftitui priorem, five praecentorem, sive sacriftam, fratres in ea Deo servientes iu capitulo fuo eligant qucmcumque cis placuerit priorem, vel prx- cenrorem, ve ! sacriftam —, & cum ibi electi fuerint, adducantur in noftrum capitulum, & ibi in omnium prxsentia fratrum, accipiant prxlationis officium. Quod se in eorum capitulo tales perfonas non invenerint, 3uas ad has przhtioncs, dignas & utiles viderint, e noftro capitulo eas accipiant. Quod si nec in noftro, quod absu, utiles inveniantur, cum noftro confenfu & voluntate, eligant sibi perfonas rcligiofas aliunde. Similiter si canonicum eis placuerit facere, iu capitulum noftrum adducatur, & ibi canonicus approbetur. Praeterea conftituimus ut G tnilites terrx de feuvo eccle- six noftræ, habentes se in habitu suo judicaverint se ibi sepeliri, & de ipfis terris scilicet & feuvu noftro aliquas ibi contulerint, ut medietas eorum sit iu eorum dominio, & alia medietas in noftro, exceptis illis conventionibus, quas quidam jam nobis fecerunt ante hanc confli turionem, vel quas facturi funt, & exceptis rebus presbyteronim noftrorum & cellarii, & aliorum miniltrorum. Qui autem ante obitum in sanitate sua, de fupradidis terris scilicet quz funt in feuvo noftro aliquotnodo cum eis fecerint, sive per donum, sive per comparationem, sive per pignus, five per conventio nem alicujus, ita ftacuimus ut si per donum facta fuerit conventio eorum, fit medietas doni, & alia medietas noftra. Si vero per comparationem facta sueric conventio, nos reddamus medietatem pretii, & habeamus medietatem comparatae terrx » & ipli reddant aliam medietatem pretii, Sc habeant aliam medietatem. Quod fi nos medietatem pretii non reddiderimus, tandiu teneant illi totam comparationem, donec reddamus illam medietatem pretii, & postquam reddiderimus, habeamus sicut conftitutum eft. Si autem per pignus, eodem modo concedimus. Quod si per anniversarium alicujus conventio fuerit, quandiu vixerit ille qui conversus fuerit, totam & integram habeant conventionem ; poft obitum convcrfi habeant eorum medietatem conventionis, & nos aliam, & ut parochianos noftros de Solamaco ibi non sepeliant, nisi noftrx prius parochiali ecclesiæ debitam persolvcre sepulcuram, exceptis illis de burgo suo, videlicet dc Segonfolas. Firmata eft hxc conftitutio vi. Idibus Novembris luna x. epada xxvi. indidione m. apud Lemovicos in capitulo S. Stephani, przfulante domino papa Gregorio VII. regnante Francorum rege philippo, episcopante Guidone Lemovicx sedis epis- * Deese copo, & * ipsius Guidonis & Gualberri archidiaconis, vidrtur ali— Humberti praecentoris, Jordani archidiaconi, Urnoldi archidiaconi, Geraldi, Bernardi przpositorum obe- dientix Solemniaccnfis, & canonici S. Stephani, & Gauftredi, Umberti qui hanc cartam dictavit. XLIII. Charta donationis abbatia Boni-loci. NOtescat eundis przsentibus atque futuris, quod ego Amelius de Cambonio, pater Alardi & Au- berti, dono Deo, & beatx Marix, & Geraldo Dei fervo, ejusque fucccfloribus, pro salute animae meae, omniumque parentum meorum, in elecmosynam, mansum dc Maxerolis cum omnibus pertinendis suis, man- sumquede Rivo-veteri, in manu Euftorgii Leraovi- cenfis epifeopi. Tcftes Guillelmus de Lopiat archipres- byter, & Gerardus nepos ejus, Rogerius de Crozan- Groflus. Defundo autem magiftro Geraldo, fratres qui erant in eodem loco, cum confilio Euftorgii Le- movicenfis episcopi, & Guillelmi archiprelbyteri, & Antelii fupradi&i, tradiderunt fe & locum ipsum ec- desix Daionenfi, & Rogerio ejufdem ecdesue abbati. Eodem tempore Amelius prxdi&us donavi : & conceflit MENTA 200 k prædictam terram Rogerio abbati Daionenfi ad con- ftruendam abbatiam. Insuper donavit mansum de La- val qui eft fuper Sermenfana j donavit etiam in omnibus nemoribus suis ligna apta ad zdificandum, & calefaciendum, ad porcos fuos pascendos, & alenda animalia, & ad omnes alios ufus. Ego ipse Amelius dono eifdcm fratribus quidquid poterunt acquirere de fevalibus meis, & fervientibus, & villariis ubi- que, & in omnibus locis. Teftes Archembaldus frater ejus, Guillelmus archiprclbytcr, Guido de Turre, Rogerius de Crozan. Defuncto autem Euftorgio epis- copo, & Amello prxdido, Geraldus episcopus benedixit dmeterium ibi ; & locum qui prius vocaba- tur Mazerola, Bonum-locutn nominavit, & conventum ibi tenuit, altare consecravit, abbatem & con- B ventum ibi intronizavit. Fastum eft hoc ab Incarnatione Domini m. c. xli. vh. calend. Novembris, Inno centio papa II. XLIV. Testamentum Guillelmi Arverniæ comitis, in quo testis Armandus abbas Boni-loci. TEstamentum Guillelmi comitis Arvernorum, quod fecit apud Hermenc, cum jam eflet profectus contra hxreticos. Imprimis Guillelmo primogenito suo relinquit comitatum totum, & totam terram Com- bralliæ, comitiflæ matris sux rogatu & inftantia precum ipsius, & terram de Mirmont. Et si deceileric, Hugo fecundus natUjsuccelTor ejus erit ; sin autem, do- C navit ei omnes decimas totius terre sux quz nomine decimx debentur, tam de blado quam de vino, ubi- que locorum. Ita scilicet quod si summa ejufdem de* cimae quingentorum sextariorum fuerit, minoritas de reliqua terra suppleatur, mediantibus frumento & avena i & si in eadem sueric majoritas, nihilominus sua erit. Mille etiam solidos Claromontenfes debita- les perfolvendos aflignavit in terra de Limania, quam dederat in dotem Perronillæ uxori sux in villam dc Clarlende. Et si hoc debitale in villis ifeis reperiri non poterit, de reliqua terra suppleatur. Hoc habeat quamdiu vixerit i & poft ejus obitum totum redeat ad comitatum. Villam vero d’Alpinae quam dederat in dotem Petronills uxori fuæ, voluit esse illius qui fuerit comes. Et sciendum quod pro his mille solidis & pro villa d*Alpinae dedit in cambirionem prædidx D uxori sux villam d*Amanzac curo pertinendis suis. Gui- doni vero tertio filio suo dedit totum quod habebat in Bellavana, Banaslac, & in Scuvat in feodum & in dominium, & condaminas Montis-ferrandi, quas Guillelmus prepolitus fuus tenebat, & pratum quod tenent infirmi dTrbers, & trecentos solidos Claro- montenses debitales in villa de Cofda : quod si non potuerint inde haberi, de sumo & de molendinis, quod defuerit, suppleatur. Sciendum aurem quod si primogenitus deceflerit, Hugo succedat ei in hæredi- tatem, & Guido habeat omnes decimas corius terrx, eo modo quo Hugoni fuerant datat, & villam de Saci- val i & fi ibi voluerit facere domum, juflit quod ei darentur in adjutorium aedificii centum librz Claro- montenses a comite fratre suo. Donavit etiam ei ter- £ ram de Bellevane, de Banaslac, & de Scuvat, Sc dominium & fetidum earum ; his tantum contentus sit, & poli ejus obicum totum redeat ad comitatum. Prz- terca Guillelmus comes pro salute anima : sux in feptem fnonafteriis anniverfaria annuatim facienda conftituit. In domo Vallis-lucidæ centum solidos Claromonten- ses debitales apud Vicum pro anniverfario reddendos i difposiiit. Et pro zdificio monafterii centum marchar argenti, marcham appretiatam pretio 44. solidomm Claromontenfium. A. Leschcha pro anniverfario ir. terra de Giazez 100. solidos de Barberinis annuatim reddi præcipit. In Bella-aqua 100. solidos Giemenfes, iu Barolcs, vel in Coilcs > vel in alio loco ad placitum 201 ECCLESIÆ L 1 succellbris. Monafterio cTEvahos 100. solidos Giemcn— i ses in Nitnazez. Monafterio Boni-loci 100. solid. Gie- menses in Brugeses vel circa Bredez. Domui Casie- Dei alendzioo. sol. Clarom. debitales *, domui Mon- tifperrofi dedit molendinum pro anniversario. Apud S. Amand. monafterio S. Valeriæde Cambonio redditus aflignandos conftituit, quibus candela ardens semper in node usque poft missas valeat provideri. Hujus teftamenu facti apud Hermcnc teftes sunt Ar- mandus abbas Boni-loci, Ægidius abbas Vallis-lucidæ, Nicolaus præpofitus Evahonensis, Guillelmus de Chaus- sa<arta celerarius Boni-loci, R. de Voillaico, Guillel. Beifla Chatard, Choulez, & Petronill.i comitissa, id eft uxor sua, & hi omnes prxftitis juramentis fumavere se hoc, donec opus fuerit, celaturos. Actum anne ab Incarnat. Dom. m. cc. ix. vi. cal. Junii. Et ut abfque contradictione hxc observentur, hanc tcfta— 1 menti fui paginam figilli sui authoritate confirmari præcepit. XLV. In nomine Domini Jesu Christi. Arnen. Cfiartul. Incipit liber fundationis & donationum abbatiae l’B. Mariæ Dalonis. 1114* A Nno ab Incarnatione Domini noftri Jesu Chrifti Zam— c. xtv. Indictione vn. epacta xii. domno paschali Romano pontifice feliciter regente, Euftorgio epifeopo Letnovicensi sedi prxsidente, regnante Lu- dovico rege Francorum, superftite Ademaro vicecomite Lemovicensi, domnus Geraldus de Salis eremum quz i ab hominibus Dalonium dicebatur expedit, atque ad servitium omnipotentis Dei quosdam de fratribus suis ibidem conftituit. Geraldus siquidem de Turribus & Golferius frater ejus, qui eretni illius dominium jure hereditario poflidcbanr, ab omni fxculariutn dominatione & calumpnia liberam & quietam fieri decreve- runt, & Dei famulo hujusinodi tcsramentum fecerunt. Ego Geraldus de Turribus, & ego Golferius ani- maruin noftrarum & omnium parentum noftrorum uri- litati providentes, donamus Deo, & B. Marix, & vc- nerabili patri Geraldo de Salis in perpetuam clecmo- synam quidquid habebamus vel habere poteramus, vel aliquis de nobis habebat in nemore quod vulgo Da- Ioniam nuncupabatur, atquesuccelsoribusnoftriscum omni teftificatione prohibemus ne illius difeipulis tam prxsentibus quam futuris usque in finem fzeuli, ibidem Deo deservicntibus, aliquam tyrannidem seu do- minationem, vel aliquam vexationem inferre præfu- mant, sed ipsum Dalonii locum ab aliorum incursibus seu molitionibus praecipimus ut quantum potuerint de- fendant. Donamus etiam supradictis fratribus terras quas de fenalibus suis acquirere poterunt, & decimas terrarum, quas terras a nobis seu ab aliis hominibus 3cquificrunt, & quz juris noftri erant. Tum venerabilis magifter fic profecutus eft : Ego Geraldus Dei gratia fervorum Dei minifter, quamvis indignus, confti- tuo, & inviolabili decreto confirmo quod totus prxsens locus, eccldix videlicet Dalonenns, ab omni cccle- siaftica vel sæculari suhjectione fit libera, & quasi propria Christi camera, inngnibus sublimetur, Calvo apo- ftolicojureSt dioctfani pontificis dignitate, porro si aliquis, externus sive domefticus, propriæ libertatis dignitate eam Fruftrare tentaverit, tamquam decretorum temerarium violatorem, noftra fodalicate indignam, a corpore atque societate nolhx fraternitatis alienum esse decrevimus. Huic rei tunc interfuerunt Stephanus, tunc faCctdos de Boessent, poftea Dalonenfis prior, domnus Petrus abba$ Castrenlis, Bemardus Gauberti sacerdos de Scgonzac. De cetero, supradisti patris rogatu, dominus Eilitorgius LemoviceflltS episcopus generalem conventum, przseige eo, apud Dalonium congregavit. Cumque dominus prz- sencc clero, & quibusdam aliis, dominis videlicet Guil- ’M O V I C E N S I S. 201 k lelmo Petiagorenli epifeopo, Mauritio Sollemnidcensi abbate > Guidone Turturiacensi abbate, Ademaro vice- comite, Geraldo de Turribus, atque Gaulfcrio, & Ireriw de Born, & aliis quam plurimis, de utilitate loci loque- retur, monachus quidam Turturiacenfis, nomine Constantinus, inmeaium venit, & locum Dalonis uc- pote in sua pertinentia conftltutum calumniavit *, sed episcopus querimoniam ejils indiscusiatn przteriri non ferens, jubet ut vicini fene6 in medium deducantur, & si vidissent vel audilsent utrum eremum iftamali- quando quis hominum incoluiflet, ab eo coram omnibus requirantur. Qtii respondertint numquam sc vi- difle vel audisse eremum iftam aliquem hominum in- coluifle, sed retroactis temporibus solitudinem hactenus permafisifle. Requifiti cui potiflimum pertinentiæ adjaceret, hoc penitus fe ignorare profitentur. Verum*. 1 tamen quandam eretni particulam referebant quemdam rufticum, Robertum de Lage nomine, jam pridem co- luifle, & decimam praedicto monacho tradidilse. Quod cum decimariis de Segonzaco compertum eflet, Petro videlicet & Geraldo fratri ejus, adjuncto sibi Emerico de la Rue vicario, praefatum rufticum pignoraverant, eo quod decimam cccleGx de Segonzaco prxfato monacho reddidisset : Rufticus vero monachi patrocinium ftatim expetiit ; sed monachus pro prædicta decima a se injufte usurpata nullam defenuonem exhibuit. Afflictus ergo rusticus auxilio & defenlione monachi fruftra- tus, przdi&s decimariis triginta solidos & sex nummos pro ablata decima exfolvit, & sic tandem de eorum inanibus evasit. Domino igitur praecipiente epis- copo, przfatus rusticus Robertus iu mcaium adducitur, 3 atque ab eo super eis contestatus, hxc omnia vera efle profitetur. Favore igitur atque fualione totius conventus dom. episcopus, sic exorfuS eft : In nomine Domini ego Euftorgiu$, Dei gratia Lemo- vicenfis episcopus, hunc locum qui Dalonium dicitur, iu manu dilestilfimi fratris noftri Geraldi ab omni ecclesiaftica seu fzculari fubjectionc, & omnium cir- cumadjacentium pert in enti arum exactione, seu sircu- lari dominatione fubmoveo, atque falvum ac liberum amodo esse confirmo, salvo apoftolico jure ac Lemori- censis ecdesue dignitate. XLVI. Alia dona Dalonæ facta. EGo Geraldus de Turribus, & ego Golferius « 114 fratres, animarum noftrarum & omnium paren- tum noftrorum utilitati providentes, donamus Deo, & B. Mariae, & venerabili patri domno Geraldo de Salis, & succelToribuS ejus, in perpetuam eleemofynam totum quod habebamus vel aliquis de nobis habebat iu nemore quod vulgo Dalonium nuncupatur. Ego Bemardus dei Burg, & ego Geraldus, & ege Stephanus fratres, ego quoque Arcambaudus de Felez, & ego Ademarus fratres, & ego petrus dc Felez, &ego Aimiricus de Felez foreftarii prædicti nemoris donamuS & concedimus Deo, & B. Maris, & ma- _ giftro Geraldo de Salis ejufque succefloribus in perpe- tuam eleemofynam, foreftagium & omne aliud ex in- tegro quod habebamus vel requirere poteramus iu nemore quod Dalonium vocatur. Ego Petrus Gaufridi, ego Guido Garini, donamus & concedimus Chrifto, & B. Mariz, & magiftro Geraldo de Salis ejufque succelsoribus in perpetuam eleemosy- nam, quidquid habebamus in przdiao. Facta sunt hic anno ab Incarnatione Domini m. c. xiv. Indidi, vn. epasta xii. Horum omnium teftes sunt domnus Eiirtor- gtus Lemovic, epifeop. & Audebertus decanus sancti Aredii. Gaufridus arcnipresbyrer de Loberzac, Heliaf de Aienno, PetruS de C^mpaniis, Iterius de Bom, Sicarcbs dc Rafa, Gaufridus & Geraldus de Telloh Hec omnia fideliter exficripfit ex chartulario Dalo » nensi antiqne eft optima neta domnus Jacobnt lioper. iij Ex chartul. Charta Hugonis comitis Rutenensis pro Daloneiifi monasterio. 1174— t H u c o, comes Rutenenfis, dedi & conceffi IjDeo. & B. Marix & fratribus Daloncnsibus, tam prxsentibus quam suturis, in perpetuum per universam terram meam, live fit plana, sive nemorosa, pafcua omnium animalium cujuslibet generis fuerint, & nuæ sub eorum cuftodia vel protectione permanscrint, salvo jure fratrum Loci-Dei, quibus ad ufum tantummodo luonun animalium in omni terra mea pafturam herbarum concelseram. Feci autem donationem iftamin manu fratris mei domni Willelmi Dalonensu abbatis anno ab Ineam. Dom. m. c. lxxiv. epasta xv. & Ind. vii. vi. Idus Maii, prxsentibus Petro de Chamlazaco, & Stephano de Monte-olivi monachis, & Petro de la Boaria converso. Teftes Gcraldus de Panach. Rauftits. XLVIII. Charta Fundationis monasterii Bonæ-aquæ ord. Cisterc. NOtum fit omnibus prxsentibus & suturis, quod Guillelmus d*U(seI, & Petrus frater ejus dederunt Deo, & beatae Marix, in prxsentia Stephani primi Oba- zinz abbatis, pro remedio peccatorum & salute animarum suarum parentumque fuorum, locum qui vocatur Bona-aqua, ad ædificandam abbatiam, quatinus ibidem ordo monafticus qui fecundum Domini prx- ceptum & beati Benedicti abbatiS regulam inftinitus efle dignofcicur, perpetuo, Deo concedente, observetur. Fratribus etiam inibi Deo servientibus mi. mansos determinare prxftitit : Lo Mas Alfros, Lo Mas Ves- comptal, Lo Mas Benait, Los Mas de la porta, anno ab Ineam. Domini m. c. lvii. regnante Lo- doico rege, & episeopante Geraldo Hectore. Iterum prxdidhis willelmus d’UlTel cum tempus siue resolu- tionis inftarct, dedit monafterio Bonæ-aquæ pro sa- lute siue animae mansum Stephani de Chalsel, & mansum Arloi, audiente Petro fratre suo & concedente, Ugone & willelmo nepotibus eorum similiter conce- denribus, teftibus Rainaldo sancti Exuperii, & Peno Rogcti facerdote. MENTA 204 \ Chartam hanc ex chartulario Bona-agua excerpfit D. Jacobas Boj er. Hac autem abbatia, Obax.ina filia, fita efi in parochia S. Frigionit diacefis Lemovtcenfic, una leuca ab urbe Vjsello qua pertinet ad duces de Kentadorio. Ex eodem chartulario eruitur fuisse tunc temporis monachos apud /anctum Exaperiam, scilicet ex donatione se^uenti, qua charta fundationie £ona-agua immediate jubjicitur. Stephaniis de Perols & fratres ejus dederunt Deo & fratribus Bonæ-aquæ quicquid juris habebant in grangiam de Chaflel, audientibus G. abbate de Bona- aqua, b cujus manu hoc donum fecerunt, S. Priore, P. monacho fandi Exuperii, Iterio dc Chabanas &c. B XLIX. Charta Eblonis de Ussellu pro Bona-aqua. NOtum fit omnibus tam prxsentibus quam suturis, hanc scripturam infpe&uris vel audituris, quod 1 * 3 •• ego Eblo UlTelli dono & concedo pro salute animae meae parentumque meorum, domui Bonae-aquz in perpetuum, ad refectionem fratrum tam monachoium quam conversorum in vigilia Nativitatis Domini & tribus sequentibu$ diebus, xv. solidos debitales in te- nemento P. de Lefpinaz, iu pratis, & in omnibus aliis terris cultis vel incultis, & vm. folid. in manfode La- nozeira sancti Defiderii, & duos scft. frumenti in tenemento Duranti molendinarii, & alios n. in te- Dnemento w. molendinarii, & unum iu tenemento S. Rapnulfi, & alium iu tenemento P. Dellabe, & mansum de Bono-fonte cum omnibus ejus pertinentiis. Hoc feci anno gratis m. cc. xxv. m. cal. April. in capitulo Bonx-aqux, concedente W. filio meo, prxsentc B. de Salquis ejusdem domus exiftente abbate, toto conventu audiente, P. de Confinh milite, P.Boiflbneira bajulo meo similiter audientibus. In eisdem diebus patrem, matrem, fratres, 3c Ebolum filium meum de cymiterio collegi, & eos in clauftro juxta capitulum honorifice reposui. Ad majorem firmitatem ut hxc in- violabilitcr in pace teneantur, ne aliqua quaeftio inpo- fterum, quod absit, super bis valeat suboriri, prxlcn- tem paginam sigillo meo signavi.

---