Quum viris honestissimis, quorum sumptibus codicis Amiatini editio ante hos quatuor annos primum prodiit, eandem editionem visum esset repetere, ipso libri textu non mutato, consilium eorum haud impedivi, quod eo valiturum intellexissem ut liber in viris doctis magis pervulgaretur. Hoc est enim eiusmodi quod ipse exoptem. Quo enim plus studiorum posui in perscrutando huius codicis textu, eo magis perspexi quanta is esset bonitate, quanta prae ceteris eiusdem interpretationis testibus excelleret praestantia. Praestantiam autem dico in confirmando graecorum codicum antiquissimorum textu conspicuam. Quae res duplicem vim habet: quum enim luculenter probat textum graecum ex antiquissimis nostris haustum codicibus iam saeculo quarto celeberrimo latino interpreti ante oculos versatum esse; tum vero multo maiorem testatur interpretandi diligentiam in Hieronymo fuisse quam conieceris ex editionis vulgatae sive Clementinae textu.
Prae ceteris qui innotuerunt codicibus ad Amiatini virtutem accedere Fuldensem librum, eodem fere illum cum Amiatino tempore pariterque in Italia scriptum — scriptus est enim iussu Victoris episcopi Capuensis — infra dixi Prolegg. pag. XXIV. Quod quum per omnes Novi Testamenti libros, tum maxime per actus, epistulas et apocalypsin sum expertus. Non desunt quidem loci quibus Fuldensis vel potius Capuensis scriptura Amiatinae praestet, ut Ioh. 7, 39. ubi in solo Fuldensi codice deest datus, item Act. 15, 2. ubi in eodem legitur alii ex illis, quorum loco ceteri omnes alii ex aliis exhibent; sed longe pluribus non dubium est quin praestet Amiatina Fuldensi. Qui vero utriusque consensione textus probatur, is raro aliunde corrigendus erit, ut quod ab ipso olim Hieronymo scriptum sit maxima cum probabilitate restituas. Quam rem accuratius indagaturos delegare licet ad Testamentum polyglottum meum, quod sub prelo est: ibi enim ut antiquissimorum auxilio codicum maximeque Amiatini textum restituerem Hieronymi operam dedi. Quod antehac Carolo Lachmanno eam ipsam ob causam parum cessit, quod gravissimo codice Amiatino non utebatur nisi ex pessima collatione Flor. Fleckii, cf. infra pag. XXI sqq.
Ceterum nota est singularis auctoritas qua opus Hieronymi apud catholicos Romanos valet, quippe unde Clementina editio tantum non tota pendet. Quam auctoritatem quum ex animo optarem ut ad codicem Amiatinum vel maxime pertinere intelligeretur, unde nimirum ipsa divina veritas proficeret, libro meo primum edito memoriam proposui Gregorii XVI. in hunc modum conscriptam:
„Versionis librorum sacrorum per totum orbem Christianum celeberrimae quem locupletissimum testem nuper ex diuturnis tenebris protrahere contigit, eum nunc in litterarum lucem restitutum non sine pia memoria Gregorii XVI. edendum iudicavi. Tanta enim ille cum benevolentia ante hos septem annos labores meos quum in graecis textus sacri monumentis tum in antiquissimis latinis codicibus[1]) positos existimavit, ut eum, si etiamnum in vivis esset, hanc tanti thesauri editionem boni consulturum fuisse spes esset. Quid quod mihi narravit se ipsum aliquando de nova textus hebraei editione paranda iussisse consilia iniri. Quod vero in defuncto ecclesiae catholicae principe celebrandum duxi, utinam ii penes quos in his rebus auctoritas est imitentur exsequanturque, ut quem ante haec tredecim saecula senex abbas Gregorio Magno studii sui pietatisque testem tradidit, is revera nunc pristinae veritatis vindex ex mortuis ad vivos redisse sit censendus.“
Neque vero Pium Nonum a Gregorii XVI. de bis studiis sententia abhorrere, ex iis didici quae ille manu Dominici Fioramontii, Maximo Pontifici ab Epistulis Latinis, ad me rescribi iussit die 21. Decembr. 1850. et die 4. Iunii 1851. Quum enim primum de suscepto opere ad illum scripsissem, responsum mihi sic est: „Illustrissime Domim, Domine Colendissime, Litterae Tuae duodecima die Septembris proximi datae ad Maximum Pontificem Pium IX. diligenter perlatae fuerunt, qui cum ex ipsis intellexerit studere Te maxime in publicam lucem proferre Codicem Amiatinum Hieronymianae versionis Novi Testamenti, eiusmodi studiorum genus non potuit in Te ipso non laudare.“ Post vero oblato ipso opere rescriptum est his: „Accepi nudius tertius litteras Tuas III. Kalendas Maii proximi datas, ac statim desiderio Tuo, Illustrissime Domine, sum obsequutus, quod erat de exemplari Amiatini Codicis mox a Te in lucem publicam editi Maximo Pontifici Pio IX. offerendo. Quo de munere multas sane ut Tibi persolverem gratias, mihi iniunxit Sanctitas Sua; atque ubi ex gravissimis summi pontificatus curis et occupationibus aliquid subsecivi temporis supererit, opus ipsum leget utique perlibenter. Senties hinc maiorem in modum, Illustrissime Domine, gratissimum eidem Maximo Pontifici accidisse hoc Tui erga se obsequii ac devotionis testimonium, ac propterea omnem Tibi impensius a Domino cupit et adprecatur tum animi tum corporis prosperitatem.“
Hoc Summi Pontificis Romani exemplum velim ut quam plurimi viri docti, quibus revera summo ille loco habetur, severis sequantur studiis circa codicem Amiatinum positis. Reliquis vero apud quos ipsa veritas sacri textus summo loco est, nisi qui securitatem fidei obtendant studiorum criticorum contemtui, tantus rei sacrae thesaurus per se est commendatus.
Scribebam Lipsiae pridie diem festum S. Michaelis 1853.
