Ora Maritima/XIV
 XIII. Maria Britannica |
XV. Robur et aes triplex  |
37. “Inter Tamesam et mare Britannicum prīma concursiō erat Rōmānōrum cum cōpiīs Cassivellaunī. Britannī duās cohortēs Rōmānās in itinere fortiter impugnāvērunt. Ex silvīs suīs prōvolāvērunt; Rōmānōs in fugam dedērunt; multōs Rōmānōrum trucīdāvērunt. Tum suōs ā pugnā revocāvārunt. Novum genus pugnae Rōmānōs perturbāverat. Nam Britannōs nōn mōs erat iustō proeliō pugnāre; sed equitibus essedīsque suīs per omnēs partēs equitābant, et ordinēs hostium perturbābant; tum consultō cōpias suās revocābant. Essedāriī interdum pedibus pugnābant. Ita mōbilitatem equitum, stabilitātem peditum in proeliīs praestābant. Peditēs Rōmānī propter pondus armōrum nōn aptī erant ad hūiusmodī hostem.
intervallō ā peditibus sēparāre: neque pedibus pugnāre poterant.”
38. “Itaque Rōmānī ordinēs suōs contrā equitēs Britannōrum in prīmō certāmine nōn servāverant.
Sed postrīdiē Rōmānī victōriam reportāvērunt; Britannī in collibus procul ā castrīs Rōmānīs stābant. Caesar magnum numerum cohortium et ūniversōs equitēs lēgātō suō Trebōniō mandāverat. Hostēs subitō prōvolāvērunt, et ordinēs Rōmānōs impugnāvērunt. Sed Rōmānī superiōrēs fuērunt. Cōpiās Britannicās prōpulsāvērunt, et in fugam dedērunt. Magnum numerum hostium trucīdāvērunt. Tum dux continuīs itineribus ad flūmen Tamesam et in fīnēs Cassivellaunī properāvit. Cassivellaunus autem cum quattuor mīlibus essedāriōrum itinera Rōmānōrum servābat, et paulum de viā dēclīnabat sēque in silvīs occultābat. Interdum ex silvīs prōvolābat et cum mīlitibus Rōmānīs pugnābat; Rōmānī autem agrōs Britannōrum vastābant.”
39. “In parte flūminis Tamesae ubi fīnēs Cassivellaunī erant ūnum tantum vadum erat. Quō cum Caesar adventāvit, cōpiās hostium ad alteram rīpam flūminis collocātās spectāvit. Rīpa autem sudibus acūtīs firmāta erat; et Britannī multās sudēs sub aquā quoque occultāverant. Sed Caesar hostibus instāre nōn dubitāvit. Aqua flūminis profunda erat, et mīlitēs capite solum ex aquā exstābant; sed Rōmānī sē aquae fortiter mandāvērunt, et Britannōs in fugam dedērunt. ‘Oppidum’ Cassivellaunī nōn longē aberat, inter silvās palūdēsque situm, quō Britannī magnum numerum hominum, equōrum, ovium, boum, congregāverant. Locum ēgregiē et natūrā et opere firmātum Caesar ex duābus partibus oppugnāre properāvit: oppidum expugnāvit et dēfensōrēs fugāvit.”
40. “Sed in Cantiō, ubi quattuor rēgēs Britannīs praeerant, nōndum fīnis erat pugnandī. Britannī castra Rōmāna ad mare sita fortiter oppugnant; sed frustrā. Rōmānī victōrēs. Intereā multae ex cīvitātibus Britannicīs pācem ōrant. Trinobantibus Caesar novum rēgem dat, et pācem confirmat. Itaque propter tot clādēs, propter fīnēs suōs bellō vastātōs, maximē autem propter dēfectiōnem tot cīvitātum, Cassivellaunus de condiciōnibus pācis dēlīberat. Caesar pācem dat; Cassivellaunum vetat Trinobantēs bellō vexāre, et tribūtum Britannīs imperat. Tum cōpiās suās cum magnō numerō obsidum et captīvōrum in Galliam reportat. Britannī fortiter sed frustrā prō ārīs et focīs suīs pugnāverant.”
| XIII. Maria Britannica |
XV. Robur et aes triplex |