exiliter Caraphaei ingenium internoscamus, quidquid tandem protectori suo indulgeat ac de benignitate sua elargiatur. Nam ille ipse in Prooemio Antonii Caraphaei vitio adscribit: in majestatis rebus suspiciones habere pro crimine; rigore nimio ad saevitiam inclinare; acerrimus tributa conradere; infensus inimicorum persecutor.
Quod si comparemus accusationes in Caraphaeum invectas, quasque Vicus perpetuo illius inimicorum nomine refert, cum quibusdam locis in hoc de quo agimus scripto exstantibus, haud difficulter inferri posset: quod ille mediocriter tantum res implicandi miscendique artem calluit; quod exstitit erga imbecilliores ferox, adversus hostes nimium sibi suisque temperans; potior moderandis militum copiis, dum hiberno tempore stationem haberent, quam dum in castris praelia committerent; aptior vexandis provinciis quam virtute bellica acquirendis; is denique qui magis togata Montecuccoli, summi illius Itali, consilia ad exitum perduceret, quam militare ingenium aemularetur.
Id omne respicit intueturque libros, qui in rebus Antonii Caraphaei gestis versantur, sub quodam, ut aiunt, philologico aspectu: sed hoc in volumine philosophica tantum ratione ipsi considerantur. Qui vero lector hosce libros excurrat, facile deprehendet ad actum veluti perductas nonnullas ideas quas superioribus in scriptis Vicus speculative enunciaverat; simul sentiet Vicum hac animum persuasione imbuisse, quod nempe ingenia inductionibus ac civili doctrina exercenda sint; quin imo ab historiae evidentia edoceri poterit quanti habendae sint ideae quas in studiorum ratione moderanda Vicus Carthesii novitati opponebat; praeterea cernet quomodo Vicus historiam viri sui praetexens, sapientissime quoque delineaverit Italorum typum, qui prudentiam publicae
