Pagina:Dimitrie Cantemir - Operele Principelui Demetriu Cantemiru, typărite de Societatea Academică Română. Volumul 6 - Istoria ieroglifică (Operă orig.pdf/421

E Wikisource
Haec pagina emendata est
416
compendiolum universæ

[Nota marginalis:p. 2] Item à græca voce λόγος, Logica, et διαλέγεσαι Dialectica nomen habet. Latinè autem oratio rationalis, vel dicursiva sonat, quanquam de istius denominatione, multi, multa disserunt, sed tandem in unum concurrunt, quoniam et Aristoteles in peripato disputare solentes, aliquando logicos, aliquando autem dialecticos nominabat.


Caput III : De Definitione huius speculationis.

Cum omnes rerum essentiæ, ita et Logica à suis operationibus agnoscitur, itaque magis in tribus consistit operationibus, et quoad primam operationem Artem artium, quoad secundam, scientificum, et totale argumentum, quoad 3-tiam, speculativam, vel practicam nominamus cognitionem.


Caput IV : De Divisione Logicæ.

Logica dividitur in naturalem (quæ à nostra dependit natura) et artificialem, quam magis ab Aristo : traditam habemus. Eandem in tres libros dividit, vg: in Necessarium, qui categorias comprehendit. Ambiguum, quem περὶ ἐρμηνίας i. e. de interpretatione[Nota marginalis:p.3] appellat. et in Sophisticum Elenchum, qui Sophismata refutat.


Caput V : De fine, et subiecto Logices.

De fine, et subiecto Logices, Peripatetici, et alii multi, multa dicunt altercantes. quia quidam universalem Syllogismum, alii totalem argumentationem, tres mentis operationes alii, alii 5 voces Porphi: omnes res alii, alii nullum habere subiectum, et tandem alii omnia entia, quatenus conceptibus subiiciuntur, et arti scientificæ subiec: Logic: fatentur, cui opinioni ut potè verissimæ assentimur.