tem est, quæ ad illas primas, et propriè causas spectat, vg: ad activam, finalem, formalem, et materialem. Impropriè autem necessaria propositio est, ut subscriptio hominis, quæ constat ex genere, et proprietatibus.[Nota marginalis:p. 16] Contingens propositio in tres partes dividitur vg: ad plus, ut pluvio vere, ad minus, ut tonitrua hyeme, ad ungvem, ut Petrus est albus. Impossibilis, in duo dividitur, in propriè, vg: homo est lapis, et improprie, vg: qui videt, non videt.
At sciendum quantitatem propositionum fieri ex illis 4 modis, de quibus superius, qualitatem autem ex negativo adverbio, non.
Caput VIII: De Contrarietate propositionum.
Contrarietas est pugna duarum propositionum, universalitate aut particularitate, vg: omnis homo est rationalis, aliquis homo est idem. Item quoad quantitatem, et qualitatem, vg: omnis, nullus.
Contrarietas in 4 dividitur, vg: in contrariam, oppositam, subalternam, et contradictoriam. Contraria utramque propositionem universalem habet, attamen, unam affirmativam, aliam negativam, opposita, è contra. Subalterna habet unam propositionem universalem affirmativam, aliam particularem affirmativam, et è contra. Contradictioria unam habet universalem affirmativam,[Nota marginalis:p. 17] aliam particularem negativam.
Advertendum est, (ut et superius diximus) impossibile esse veritatem, et falsitatem in una propositione simul conveniri, sed quando affirmativa est vera, necessariò negativa erit falsa. Attamen in contingenti materia, et subalternis contingit affirmativas, veras, vel falsas esse, è contra. de quibus in Syllogismo patebit.
