34 » ECCLESIA APTENSIS. „0 ECCLESIA APTENSIS. APta Julia Vulgiensium populorum caput, Narbonensis Provinciæ urbibus a Plinio annumeratur. Idem seriptor inter oppida Latina recenset Aquas-fextias Salporum, Avenionem Cavarum, Aptam Juliam Vulgiensium, quæ ab utraque æquali fere spatio distat. Ex oppido factam fa sse Coloniam suadet lapidis Arelatensis iisscriptio a Jacobo Sirmondo prolata, mqua vocatur Colonia Apta. Julia cognomen a Caio Julio Cassare Galliarum domitore inditum traditur ; qui Gai- liæ urbes plurimas Romanis operibus exornavit, & Aptam muris cinxit. Observat Massonus muros hujus urbis adhuc operis Romani esse. Quæ tamen de Caio J. Cassare diximus, possunt etiam referri ad Augustum, qui a Caio Julio adoptatus, ejusdem nomine cognomineque gaudebat. Hic autem Dione teste plurimas Galliæ ( maxime Narbonensis,) & Hispaniæ urbes colonias Romanas fecit. Aptæ appellationem ei datam putat Hadrianus Valesius, ob commodum situm. Est enim, ad ripam Calvonis* fluvii, qui in Druentiam influit, inter Segesteronem & Caballionem. Porro episcopatus Aptenns non solum primus est secundx Narbonensis pcst Aquenfcm metropolim ; sied etiam inter ceteros Provinciæ, antiquitate, sanctitate pressulum, dignitateque commendatur. Principis titulum Aptensi collatum episcopo probant Frederici & Caroli IV. imperatorum diplomata. Supeisunt quidam ærei nummi, qui hos episcopos jure cudendæ monetæ donatos fuisse arguunt. Ex variis chartis quas ad probationes amandavimus, liquet sub dit episcopi & ecclesiæ Aptensis fuisse partem Aptæ urbis, castra Sanionis, S. Martini, de Torta-mole, cum Crugcria, villam de Turreta, mediam partem in Claro-monte, &c. Quæ magna ex parte adhuc ad eorum dominium pertinent Templum patronam habet Deiparam virginem. In dono castri de Sagnone, in bulla Pafchalis papæ 11. & aliis chartis B. Mariæ adjungitur S.Castor. Nunc in hac ecclesia invaluit S. Annæ cultus, quæ pro tutelari a nonnullis censetur. Capitulum, cui præest præpositus, constat duodecim canonicis, & It. clericis, ut aiunt, præ- bendatis. Diœcesis viginti ccto ecclesiasparochiales duntaxat continet, no. prioratus, 7. abbatias, quarum pleræque destructæ sunt ( dequious seorsim infra dicemus) & plurima variorum religiosorum ordinum monasteria. In urbe habitant Carmelitæ, Fr. Minores conventuales, Minores Ca- pucini, Recollecti, moniales Ursi.ilinæ, & aliæa Visitatione B. Mariæ nuncupatæ. Suntprætcrea tria in ea urbe sixlalitia Pœnitentium, Alborum, Nigrorum & Cæruleorum. Sunt etiam duo pau- Erum & ægrotorum hospitia. Extra urbem siint Carmelitæ apud sanctum Hilarium, & Rccol- li Bonilii. In contexendo episcoporum Aptensium catalogo Sammarthani fratres usi simt, ut ipsi candide profitentur, commentariis manu exaratis Johannis-Jacobi Provensal Aptensis, sacræ theologiæ doctoris, Aptensis ecclesiæ clerici præbendati, necnon Marci Antonini Grossy item Aptensis, theologiæ licentiati, prioris de Licus. Gratos etiam se exhibuerunt erga illustrisiimum episcopum, qui tum Aptæ siedebat, Modestum de Villa-nova pro hujusinodi subsidi is historicis ad semiffis. Nos multa debere viro erudito D. de Remerville de S. Quentin ultro agnoscimus. APTENSES EPISCOPI. I. S. AUS p ICIU S. PRimus, qui fidem Christianam Aptensibus prædicavit, & apud eos episcopalem instituit cathedram, fuit Auspicius, quem ecclesia hæc ut martyrem colit. Hoc decoratur titulo in charta Rostagni, quam exhibemus in probationibus. Utrum vero fuerit Romanus civis, & ] quidem ordinis senatorii, dsscipulusque SS.Ne- rei& Achillei, ac educator S. tlaviæ Domitil- læ, aliis inquirendum excutiendumque relinquimus. II. S. LE O N IU s. S. Leonius episcopus Aptæ commemoratur tempore irruptionis Alamannorum in Gallias Chroco duce anno circiter 266.* a quo tyranno Leonius morte affectus est obChristi sidem, juxta S. Amatii Avenion. episcopi testimonium, de quo in hoc episcopo. Paulo post * cum fortasse « Juata opiniqpcm qux Chroci irruptionem an. 311. tribuis. vacaret sedesob sancti Leoni i martyrium, Romanus presoyter & Victor exorcista de civitate Aptensium inter fuere concilio I. Arelatensi, 1 an. 314. jusse Constantini Magni coacto. III. S. QuJ I N T I N U S. S. Quintinus in breviariis Aptensi, & Mas. siliensi S. Victoris celebratus, sedebat anno circiter 400. In veteri codice manu exarato vitæ S. Castoris episcopi legitur : IgiturAptensis eccle.. sta beato Gluintino pontifice, ad cceleslia transmi- grato, beatum Castorem fibi eligunt inpajiorem. IV. S. C A s T o R. Castor frater S. Leontii Forojuliensis episcopi, ut nos docet Calsianus in præfatione pri- mæ collationis, patria Nemautensis & abbas monasterii S. Faustini, quod ipse construxerat, accepta ab Cassiani Maflilienlis monaiserii abbate regula, quam ipfe vocavit sueculum monachorum, jam ad Aptensem cathearam assumtus
