ECCLESIA ENGOL1SMENSIS. ENGOLTSMA, licet antiqua civitas, a veteribus tamen gcogrephis, non soium Græcis, sed etiam Latinis nusquam memoratur.Primus ejus memiuitsub nomine Iculisuiæ Ausonius celeberrimus orator & poeta, qui seculo IV.inclinato floruit, camque devium &.solum locum appellat in epifu XVIIL quod probat urbem tunc infrequentem fuisse, & extra stratam viamque militarem. Sane iu antiquis itinerariis nullibi occurrit. In Notitia Galliarum, quam factam volunt quarto seculo desinente, aut quinto in- choato, legitur civitas Ecolismensium, quæ provinciæ Aquitanicae secundæ est tertia. Hujus urbis frequens est mentio apud Gregorium Turon. scilicet lib. 11. hist. c, 37. lib. IV. c. 5 1. ubi narrat Theodebertum Childeberti regis filium, in præilo cæsum, ad Ecolifinensem civitatemse- pultum ; libro de Gloria Confestbrum C. 101. loquitur de Eparchio Ecolesinensis urbis reduso. Idem scrlptor celebrat quinque civitatis hujus episcopos. Corrupte dicta reperitur, Aquelina, Aquelisina, ♦ laCha— Aqualesina, Equolesina, &c. Urbs est Aquitaniæ ad Charantonum * fluvium, situ munita, fœcunda rame, titulo ducatus, habet senescallum, curiam præsidiaiem, & eorum qui tributa describunt tribunal ; subestque quoad temporalem statum parlamento Parisiensi ; sed ut est episcopatus, Burdiga- lensi subjacet metropoli. Sub ditione sua continet oppida plurima, Coniacum, Castrum-novum, Rupem- fucaldi, Montiniacum, Vertolium, Ruffecum, Martonium, Confolantum, Cabanesuim, Aibam- terram, aliasque minores arces, inter quas Vamum episcopale dominium est secundo ab urbe Iapide. Cathedralis ecclesia quæ S. Petrum ut patronum veneratur, in Gallicis pro religione tumulti- bus, asegregibus direpta & diruta, nobde tamen habet capitulum 24. sive dignitatibus sive cano- nicatibus constans. Dignitates sunt decanus, archidiaconus, cantor, scholasticus & thesaurarius. Digni- tatibus & canonicis adde quatuor semipræbendatos. Cantor &seholasticus non ferunt suffiagium in capitulo, nisi aliunde fuerint canonici. Diœcesis r 3. archipresbyteratus, & 200. curionatus continet. Sunt in urbe plores tum religiosorum tum monialium famUiæ, fratrum Prædicatorum, Minorum, Carmelitarum discaiceatorum, Capucino- rum, &c. Inter monialium urbis, imo diœcesis, monasteria eminet abbatia S. Ausonii ; at de ea & de ceteris abbatiis seorsim agemus. Episcopus Regis archicapestanus in Aquitania dicitur a VaIafrido Strabone. Engolisinensium ponti- ficum & comitum historiam edidit Philippus Labbe novæ bibIioth. MSS. tom. 2. pag. 249. ex in- certo auctore, quem canonicum Engolismensem fuisse & circa 11 5 9. vixisse affirmat. Brevem eorum catalogum texuere Corlæus & Gabriel Carionius. Multa de iliis iu Ademaro, ex quibus, ac præcipue ex majoris eeclesiæ, aliarumque chartophysaciis ad novam hanc seriem præsulum a primæva ecclesiæ fundatione deducendam usi sumus. ENGOLISMENSES EPISCOPI. I. S. AusoNius. , 1 ANNI "D Ausonius Engolisinensium apostolus CHRISTI JL)’ac primus pontifex, anno circiter ducen- 260. tesimo sexagesimo ipsis Christum annuntiavit. De ilfo in hagiologiis & legendariis plurima re- feruntur, sed incerta pleraque, & fabellis referta. Exstat in nobili S. Ausonii parthenone vitæ illius præsuiis pervetushistoria, in qua illius auctorpri- mo tradit Ausonium Mauritaniae Santonum nobili ex stirpe, parentibus claris at gentilibus prog- natum, patre Albino, matre vero Eugenia, quæ I septuagenaria, angelo præmonente, filium genu- erit. 20. Martialem Ausonii magistrum Petro apostolo æqualem fuisse affirmat ; statimque addit hunc sancti Petri discipulum Valeriano imperatori coætaneum.3 eumdem Martialem ut Christi auditorem venditat, moxque Ausonium a Martiali episcopatu donatum, a VandaIis neci traditum as leverat. 40. Martialem & Ausonium Lemovicæ degentes, maritimo itinere Mauritaniam Santo- num oppidulum invisisse tradit. Quod quam ve- ritati parum conveniat, nemo non videt Denique " fabulas & commenta congerit, quæ christianam religionem dedecorant, ne dum promovent, quæque hic referre supervacaneum foret. Ex illis sane monstrosis narrationibus effectum est ut qui de rebus Engolisinensibus scripsere, in varias sententias abierint. Alii quippe difficultates omnes vorantes, imo nec intelligentes, hæc omnia nullo facto examine, nullo criterio adhibito ad- mittunt Ita auctor historiæ pontificum & cortsi- tum Engolisinensium, qui sic orditur : Primus LM. Hil. i episcopus Engolifmensis AusoniussuitnationeXan- tonicus, patre Albino, matre vero Eugenia, oppido e Mauritania natus, a B. Martiale episcopus ordinatus Engolifmensis : qui persecutione Vandalica, capitis obtruncatione, martyrium consummavit. Alii Martialem primo seculo storuisse rati, ad illud Au-, sonium revocant : quæ de Vandalica persecutione in illius actis referuntur ut supposititia & adulterina repudiant. Alii denique Sulpitii Severi & Gregorii Turonensis fententiæ album calculum adjicientes, Martialem & Ausonium tertio duntaxat seculo
