iqo ECCLESIABI ■ — ■■ natur episcopus & comes Mimatcnsis, postea ar-1 AN NI chiepiscopus Bituricensis ; quam sedem an. i 5 8 1. CHRISTI VI. u. J uUi obtinuit a Gregorio XIII. pontifice 1581. max. ad quem clerus, academia & civitas Bituri- censis communi omnium ordinum voto scripse- • re * ipsum rogantes sibi dari Reginaldum archie- piscopum tanquam fumissimum Ecclesiæ & reli- gionis propugnaculum adversus hæreticæ pravitatis impetus, quæ Galliarum regnum & sidcm pcs fundare moliebatur. Cum autem viri insignis me- rita in regem Henricum IV. crcvissent, quem sa- pientibus consiliis & hortationibus ab hæresi ad veram & antiquam majorum suorum fidem revocaverat, ipsum Rex magni Franciæ eleemosyna- 1592. rii dignitate an. 1592. donavit, regiorumque ordinum commendatorem fecit. Certabant equidem in eo virtutes omnes tantis fastigiis dignæ, scientia, rerum usus, integritas, eaque facundia, ut ad res maximi momenti aut exponendas aut componendas siepius deligeretur. Hinc rogatus est siepius pro clero Gallicano coram Rege, tum in sacro consistorio, tum in comitiis Blesensibus, antea vero in generali Ec- 1582. clefue Gallicanae conventu habito 1582. assistcn- tibus Arnaldo Pontaco Vasatensi, & Claudio An- genneo Novrodunensi episcopis perorare ; quem quidem eloquenda mirabili hortatus est ut sacruin tueretur ordinem, & post tot graves injurias ab haereticorum furore illatas, incendia, spoiiatio- nem bonorum, vexationem personarum, malo- rum jam tandem ingruentium turbines auctoritate regia propussaret. 1583. Anno vero 1583. Renati Biragii cardinalis, * Franciæ cancellarii laudes oratione ^publica in ipsius exsequiis Lutetiæ habita celebravit ; quod pariter anno sequenti in Andium ducis pompa funebri 1587. exsecutus est. Anno 1587. in Dei-paræ virginis basilica Parisiensi Mariam Stuartam, Francorum & Scotorum reginam, non modo a ca- lumniis liberavit quibus ejus memoriam oppri- mere tentaverat Elisabetha Anglorum regina, sed & panegyrico sermone, piissimæ & patientis simæ heroinæ manibus qua solebat styli elegantia parentavit ; ut quod ejus famæ probrum adsperge- re Elisabetha decreverat morte indecora & crudeli, ipse ReginalduS in Mariæ amplissiinam laudis materiam converteret ; & e contra nefarium ambitiolæ Elilabethæ facinus patefaceret. Mortuo Henrico III. Rcginaldus statim sese Henrici IV. partibus sidelissime addixit, & quan- tis potuit tum facundiæ viribus, tum prudentia & animi moderatione effecit, ut ejus in Gallos legitimum imperium & agnosecrctur & proba- retur. Neque omnino reticendum illud, quod ta- men a Chenuto & Roberto nostro silentio obductum est, Reginaldum archiep. primas partes pro rege Henrico IV. in colloquio Surefnæ ad ripam Sequanæ prope San-Clodoaldum tenuisse, cum de pace inter catholicos regios & foederatos • Hanc epistolam a reftore, & Universitate scriptamad Gre- gorium papstn XIII. exhibet Johannes Chenu. b Die icxta Dccembris dida est, typilaue mandatur Pari- siis apud Ægidium Beys anno ij8j. Idem archiepiscopus laudes prolecutus est Annx Thuanae uxoris Philippi Huraldi Chevernii Franciæ cancellarii, in ipsius funere die i 6. Odo- bris, quam orationem edidit Paristis Mam. PatiiTon 1584. T U R I C E N S I S. 101 l ineunda, Principisque ad fidem orthodoxamcon— —— versione ac instructione ferio actum elt Mense ANNI itaque Aprili anno Domini 1593. delegatur Re— CHRISTI ginaldus cum pluribus proceribus qui Regis partes 1 5 9 3 * sequcbantur. Foederatorum nomine mittitur Pe- trus Espuiacus archiepiscopus Lugdunensis. Ceterum quæ memorant fuse illustrissi viri Spon- danuS episcopus Appamiensis tomo 3. annalium, & præsis Thuanus lib. cvi. historiæ, nos paucis narrabimus : Cum convenissent ex utrisque partibus dcle- gati, cal. Maii, Bituricensis antilles post actas Deo gratias quod pro sua bonitate ad calamitates Gal- B liæ respexisset, inflexisset animos, ut civiles tu- multus componerentur ; quamobrem ii essent delecti, quorum fides in Deum & in patriam pers* pecta edet ; deplorato regni misero flatu, horta- tur omnes ut juxta Prophetam, inquirant pacem eamque persequantur. Cui cum non minore elo- quentia idem Espinacus respondisset, in id præci- pue incumbendum ut fides & religio in tuto col- locarentur ; Bituricensis, seductis collegis in proxi- mum conclave, consultatione cum iliis habita, ad colloquium redit, & non aliter religioni consuli pronuntiat, nisi constituta legitimi principis auc- _ toritate, in religione frustra laborari incerto Rege, non alium posse asiiimi quam ex stirpe regia, præ- ceptum esse divinum ut parentibus obediatur, quo nomine reges continentur, quorum potestas a Deo cum emanet, qui ipsis resistunt, Dei or- dinationi resistunt ; principes vero esse imagines Dei ; sentire omnes catholicos qui Regi adhæ- rent, ab eo se non posse salva conscientia disce- dere ; paratum Regem ut amplectatur, recta ins titutione facta, quod ad religionem ipsi deest, illud ab ipso concorditer exorandum. Respondit ar- chiep. Lugdunensis consentire omnes de inqui- renda pace, sed primum quærendum regnum p Dei, cetera deinde adjici nobis, petere se princi- pem, sed christianissimum pro majorum pietate ; jus divinum & humanum, canones & usum Ec- clcfiæ refragari ne rex alienus a fide eligatur aut toleretur ; quod prolatis ex Scriptura & historiaec- clcsiastica quamplurimis exemplis comprobare conatus est. Ad hæc Bituricensis : lætari se quod fidem salvam velint, spem subesse quod Henricus a Deo vocatus ad regnum pleno juresuccessionis, errores a fide alienos relinquet ; petere ipsum ut mcliuS doceatur, paratumque esse, ubi primum agnoverit, hæresim deserere ; interim a regiis par- tibus non discedendum, quod plurimis etiam F, ex Scripturæ & historiæ auctoritatibus confirmavit. Ex quo celebri colloquio feliciter evenit ut Rex expetitam animi sui in causa religionis de abjicienda hæresi sententiam propalaret, ferio agens de reconciliatione. Conventu antistitum habito, Henricus circa controversos articulos ins truitur, in S. Dionysii fano excipitur a Bituri- cenfi, cui facta solemniter fidei professione, abju- rationem charta subscribit, & ab eo absoIutionem suscipit. Tum in Ecclesiam omnium applausu ad- missiiS, peccatorum confessionem Reginaldo e- mittit, celebri concione ab eodem habita, fit par-
