Pagina:Krueger, Studemund - Gai Institutiones, Berolini, 1877.djvu/33

I §1-5

―― 1 ――

(COMMENTARIVS PRIMVS.)

§1^{[§ 1]}      [i. de ivre civili et natvrali.] Omnes populi qui legi-^[1]       Cod. Ver. pag.1
     bus et moribus reguntur, partim suo proprio, partim communi
     omnium hominum iure utuntur: nam quod quis|que populus ipse
     sibi ius constituit, id ipsius proprium est uocaturque ius ciuile,^[2]
     quasi ius proprium ciuitatis; quod uero naturalis ratio inter^[3]
     omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque^[4]
     custoditur uocaturque ius gentium, quasi quo iure omnes
     gentes utuntur. populus itaque Romanus partim suo proprio,^[5]
     partim communi omnium hominum iure utitur. quae singula^[6]
     qualia sint, suis locis proponemus.^[7]
§2      Constant autem iura populi Romani ex legibus, plebisci-
     tis, senatusconsultis, constitutionibus principum, edictis eorum
     qui ius edicendi habent, responsis prudentium. §3 Lex est
     quod populus iubet atque constituit. Plebiscitum est quod
     plebs iubet atque constituit. plebs autem a populo eo distat,
     quod populi appellatione uniuersi ciues significantur, connu-
     meratis etiam patriciis; plebis autem appellatione sine patri-^[8]
     ciis ceteri ciues significantur; unde olim patricii dicebant ple-
     biscitis se non teneri, quia sine auctoritate eorum facta essent;^[9]
     sed postea || lex Hortensia lata est, qua cautum est ut plebi-       pag.2
     scita uniuersum populum tenerent: itaque eo modo legibus
     exaequata sunt. §4 Senatusconsultum est quod senatus iubet
     atque constituit, idque legis uicem optinet, quamuis fuerit

     quaesitum. §5 Constitutio principis est quod imperator decreto^[10]

---

1. §1. usque ad 8 utuntur = Dig. 1, 1, 9; §1 = Inst. 1, 2, 1 || usque ad 23 constituit = Inst. 1, 2, 5.

---

1. rubricam addidit C² || 1-3 Omnes — quod quis| suppletum est ex Dig. et Inst., quamuis tribus uersibus in C explendis haec uerba uix sufficiant; conf. C^a
2. proprium C, proprium ciuitatis Dig. Inst.
3. ciuitatis C, ipsius ciuitatis Dig. Inst.
4. populos C Inst., om. Dig.
5. populus C, et populus Inst.
6. utitur] conf. C^a pag. 306
7. sint C, sunt Inst.
8. etiam Inst., et? C, conf. C^a pag. 267 uers. 10
9. quia] conf. C^a pag. 293 || auctoritatem C
10. Contitutio Cⁿ.