statim ut nata sunt mancipii esse putant; Nerua uero et Pro-[1] pag.58
culus et ceteri diuersae scholae auctores non aliter ea mancipii
esse putant, quam si domita sunt; et si propter nimiam feri-[2]
tatem domari non possunt, tunc uideri mancipii esse incipere,
cum ad eam aetatem peruenerint, qua domari solent. §16 Item[3]
ferae bestiae nec mancipii sunt uelut ursi, leones, item ea
animalia quae fere bestiarum numero sunt, ueluti elephanti
et cameli; et ideo ad rem non pertinet, quod haec animalia
etiam collo dorsoue domari solent: nam (ne) nomen quidem[4]
eorum animalium illo tempore (notum) fuit, quo constitueba-
tur quasdam res mancipii esse quasdam nec mancipii. §17 Item[5]
fere omnia quae incorporalia sunt, nec mancipii sunt, exceptis
seruitutibus praediorum rusticorum; nam eas mancipii esse
constat, quamuis sint ex numero rerum incorporalium.
§18 Magna autem differentia est inter mancipii res et nec man-[6]
cipii: §19 nam res nec mancipii ipsa traditione pleno iure alterius
fiunt, si modo corporales sunt et ob id recipiunt traditionem.
§20 itaque si tibi uestem uel aurum uel argentum tradidero siue[7]
ex uenditionis causa siue ex donationis siue quauis alia ex
causa, statim tua fit ea res, si modo ego eius dominus sim.
§21 In eadem || causa sunt prouincialia praedia, quorum alia sti-[8] pag.59
pendiaria alia tributaria uocamus: stipendiaria sunt ea quae
in his prouinciis sunt, quae propriae populi Romani esse in-
telleguntur; tributaria sunt ea quae in his prouinciis sunt,
quae propriae Caesaris esse creduntur.
§22 Mancipii uero res sunt quae per mancipationem ad alium[9]
transferuntur; unde etiam mancipii res sunt dictae. quod
autem ualet (mancipatio, idem ualet et in iure cessio. §23[§ 1] Et)[10]
mancipatio quidem quemadmodum fiat, superiore com-
mentario tradidimus. §24[§ 2] In iure cessio autem hoc modo fit:[11]
apud magistratum populi Romani, ueluti praetorem, is cui[12]
- ↑ §23. superiore commentario] 1 § 119
- ↑ §24. usque ad pag. 44, 5 uocatur = Boeth. in Top. 5, 28 (pag. 322).
- ↑ putantur Cn
- ↑ nimiam] minimiam C
- ↑ qua] quia C, conf. Ca pag. 289 inf.
- ↑ 9. 10 ex incertissima coniectura suppletum; Mommsen coniecit haec: nam (eo numero) nullum quidem eorum animalium illo tempore fuit,
- ↑ nec mancipii] non (conf. Ca pag. 280 inf.) mancipis C
- ↑ rexs C (expuncta x littera)
- ↑ aurium C || siue] tiue ? C
- ↑ in] min ? C || prouinciali Cn
- ↑ sunt quae Cn; fortasse haec uocabula delenda sunt, uel transponenda quae sunt
- ↑ ( ) addidit Goeschen
- ↑ cessio autem hoc modo fit C, autem cessio fit hoc modo Boeth.
- ↑ ueluti praetorem] ū pr• ū a pr• praesidem prouinciae Cn (ex glossemate), uel apud praetorem uel apud praesidem prouinciae Boeth. (in cuius codice Gaiano glossema illud iam extabat). Codicis Veronensis ductus probabiliter ita explicat Mommsen, ut supra ū ū pr• (i. e. ueluti praetorem) uerba Gaiana in archetypo hoc glossema additum fuisse suspicetur: pr• ā praesidem prouinciae (i. e. praetorem aut praesidem prouinciae), id autem glossema hoc modo in Gaianorum uerborum contextum irrepsisse: ū [pr•] ū [a] pr• [praesidem prouinciae] is cui etc.
