esset perfecta sphaerica, et, item, materia durissima, aut fluida ut aqua. Quae omnia si ita disposita fuerint, quodcunque mobile super planum horizonti aequidistans a minima vi movebitur, imo et a vi minori quam quaevis alia vis. Et hoc, quia videtur satis creditu difficile, demonstrabitur hac demonstratione.
Sit itaque circulus, cuius centrum a, et libra bc mobilis super
centro a, et horizonti aequidistans; a centro vero a ducta sit
perpendicularis ad, ad mundi centrum tendens; et ex puncto d imaginetur pendens
quodcunque pondus. Manifestum est iam quod pondus in d, dum
movetur versus c, necessario ascendit. Dico igitur, quamcunque vim puncto b
impositam posse movere pondus in d, et necessario movere. Intelligatur
enim aliquod pondus, quantumvis parvum, ex puncto b pendens; et sicut
pondus in d ad pondus in b, ita fiat linea ba ad
aliam, cui aequalis ponatur linea ae. Si itaque d
pendeat ex puncto e, tunc aequeponderabit cum
pendere in b; nec alterum ab altero movebitur,
nec lanx inclinabitur. At pondus in d ex a
pendens levius est quam pendens ex e, quia non
solum centro est propinquius appensum, verum ex
ipso centro pendens: necesse est ut pondus in d,
pendens ex a, a pondere in b moveatur, et lanx inclinetur ex parte b,
et d ascendat. Ergo, si a quacunque vi quodcunque pondus in d, nedum
movetur, verum etiam attollitur, quid ergo mirum est, idem pondus d
ab eadem vel minori vi, quam sit vis in b, in plano non ascendente
moveri? Amplius: mobile, nullam extrinsecam habens resistentiam, in
plano sub horizonte quantulumcunque inclinato naturaliter descendet,
nulla adhibita vi extrinseca; ut patet in aqua: et idem mobile in plano
quantulumcunque super horizontem erecto non nisi violenter ascendit:
ergo restat, quod in ipso horizonte nec naturaliter nec violenter
moveatur. Quod si non violenter movetur, ergo a vi omnium minima
moveri poterit. Quod etiam aliter demonstrare possumus: nempe,
quodcunque mobile, nullam extrinsecam resistentiam patiens, a vi
quae minor sit quacunque vi proposita, in plano quod nec sursum
nec deorsum tendat, moveri posse. Ad cuius demonstrationem hoc
supponimus: nempe, mobile grave quodcunque a minori vi moveri
3. equidistante – 7. equidistans – 7-8. perpendicularis ab – 15. equeponderabit – 24-25. ascendente moveatur – 27. adibita – 34. dendat –
