 Actus II |
Actus IV  |
��ACTVS III
I V P P I T E R III. i
Iv. Ego sum ille Amphitruo, quoii est seruos Sosia,
idem Mercurius qui fit quando commodumst,
in superiore quf habito cenaculo,
qui interdum fio Iuppiter quando lubet ; 865 huc autem quom extemplo aduentum adporto, ilico 5
Amphitruo fio et uestitum immuto meum.
nunc huc honoris uostri uenio gratia,
ne hanc incohatam transigam comoediam ;
simul Alcumenae, quam uir insontem probri 870 Amphitruo accusat, ueni ut auxilium feram : 10
nam mea sit culpa, quod egomet contraxerim,
si id Alcumenae tinnocenti i expetat.
nunc Amphitruonem memet, ut occepi semel,
esse adsimulabo | atque in horum familiam 875 hodie frustrationem iniciam maxumam ; 15
post igitur demum faciam res fiat palam
atque Alcumenae in tempore auxilium feram
faciamque ut uno fetu et quod grauida est uiro
et me quod grauidast pariat sine doloribus. 880 Mercurium iussi me continuo consequi, 20
si quid uellem imperare. nunc hanc adloquar.
858 conlitum cod. (conlibitum D") 850 falso Lindemann :
falsum (i. 3) 865 q uo cod. 868 ne" 1 ut Havet 872 inno-
centiae Lachmann 874 ( iterum) esse Fleckeisen 875 hod. fr. Fleckeiscn : fr. hod. cod. : fr. (ego) hod. Pylades
�� � III. ii T. MACCI PLAVTI
��Alcvmena Ivppiter
��Al. Durare nequeo in aedibus. ita me probri,
stupri, dedecoris a uiro argutam meo !
ea quae sunt facta tinfectare est att clamitat,
quae neque sunt facta neque ego in me admisi arguit ; 885
5 atque id me susque deque esse habituram putat.
non edepol faciam, neque me perpetiar probri
falso insimulatam, quin ego illum aut deseram
aut sati' faciat mi ille atque adiuret insuper
nolle esse dicta quae in me insontem protulit. 890
10 Iv. faciundum est mi illud fieri quod illaec postulat,
si me illam amantem ad sese studeam recipere :
quando ego quod feci id factum Amphitruoni offuit
atque illi dudum meus amor negotium
insonti exhibuit, nunc autem insonti mihi 895
15 illius ira in hanc et male dicta expetent.
Al. sed eccum uideo qui (modo) me miseram arguit
stupri, dedecoris. Iv. te uolo, uxor, conloqui.
quo te auortisti ? Al. ita (ingeni) ingenium meumst :
inimicos semper osa sum optuerier. 900
20 Iv. heia autem inimicos ? Al. sic est, uera praedico ;
nisi etiam hoc falso dici insimulaturus es.
Iv. nimi' uerecunda es. Al. potin ut apstineas manum ?
nam certo, si sis sanus aut sapias satis,
quam tu inpudicam esse arbitrere et praedices, 905
25 cum ea tu sermonem nec ioco nec serio
tibi habeas, nisi sis stultior stultissumo.
Iv. si dixi, nihilo magis es neque ego esse arbitror,
884 infecta restatVahlen : infecta testat Palmcr :fort. infecta praestat 893 id factum Camerarius : factum id cod. 894 illi Pyladcs :
ille cod. (cf 1002): vix illae 897 sed (set) Guietus: et cod.
s o
modo (m) add. Goetz, Loewe 899^'ngeni add. Seyjfcrt 903
iracunda Lambinus potin Camcrarius : potin est cod. 906 ea
tu Camerarius : fatu cod. (Fpro E) 907 nisi si sis cod. (nisi sis J)
�� � AMPHITRVO III. ii
et id huc reuorti uti me purgarem tibi. 910 nam numquam quicquam meo animo fuit aegrius
quam postquam audiui ted esse iratam mihi. 30
qur dixisti ? inquies. ego expediam tibi.
non edepol quo te esse inpudicam crederem ;
uerum periclitatus siim animum tuom 915 quid faceres et quo pacto id ferre induceres.
equidem ioco illa dixeram dudum tibi, 35
ridiculi caussa. uel hunc rogato Sosiam.
Al. quin huc adducis meum cognatum Naucratem,
testem quem dudum te adducturum dixeras 920 te huc non uenisse ? Iv. si quid dictum est per iocum,
non aequom est id te serio praeuortier. 40
Al. ego illum scio quam doluerit cordi meo.
Iv. per dexteram tuam te, Alcumena, oro, opsecro,
da mihi hanc ueniam, ignosce, irata ne sies. 925 Al. ego istaec feci uerba uirtute inrita ;
nunc, quando factis me inpudicis apstini, 4S
ab inpudicis dictis auorti uolo.
ualeas, tibi habeas res tuas, reddas meas.
iuben mi fre comites ? Iv. sanan es ? Al. si ndn iubes, 930 ibo egomet ; comitem mihi Pudicitiam duxero.
Iv. mane. arbitratu tuo ius iurandum dabo 50
me meam pudicam esse uxorem arbitrarier.
id ego si fallo, tum te, summe Iuppiter,
quaeso Amphitruoni ut semper iratus sies. 935 Al. a, propitius sit potius. Iv. confido fore ;
nam ius iurandum uerum te aduorsum dedi. 55
iam nunc irata non es ? Al. non sum. Iv. bene facis.
nam in hominum aetate multa eueniunt huiusmodi :
capiunt uoluptates, capiunt rusum miserias ; 940 irae interueniunt, redeunt rusum in gratiam.
922 illud Ital. 924 hanc mihi da Fleckeisen, ne sit hiatus mihi j
hanc 926 abstini Luchs : abstines (pro -nei ; i. 7)
�� � III. ii T. MACCI PLAVTI
60 uerum irae si quae forte eueniunt huiusmodi
inter eos, rusum si reuentum in gratiam est,
bis tanto amici sunt inter se quam prius.
Al. primum cauisse oportuit ne diceres,
uerum eadem si idem purgas mi, patiunda sunt 945
65 Iv. iube uero uasa pura adornari mihi,
ut quae apud legionem uota uoui si domum
rediissem saluos, ea ego exsoluam omnia.
Al. ego istuc curabo. Iv. euocate huc Sosiam ;
gubernatorem qui in mea naui fuit 95°
70 Blepharonem arcessat qui nobiscum prandeaL
tis adeo inpransus ludificabiturt,
quom ego Amphitruonem collo hinc opstricto traham.
Al. mirum quid solus secum secreto ille agat.
atque aperiuntur aedes. exit Sosia. 955
iii Sosia Ivppiter Alcvmena
So. Amphitruo, adsum. si quid opus est, impera, imperium
exsequar.
Iv. (Sosia,) optume aduenis. So. iam pax est inter uos duos?
nam quia uos tranquillos uideo, gaudeo et uolupest mihi.
atque ita seruom par uidetur frugi sese instituere : 5 proinde eri ut sint, ipse item sit ; uoltum e uoltu comparet : 960
tristis sit, si eri sint tristes ; hilarus sit, si gaudeant.
sed age responde : iam uos rediistis in concordiam ?
Iv. derides qui scis haec dudum me dixisse per iocum.
So. an id ioco dixisti ? <§quidem serio ac uero ratus. 10 Iv. habui expurigationem ; facta pax est. So. optume est. 965
Iv. ego rem diuinam intus faciam, uota quae sunt. So.
censeo.
Iv. tu gubernatorem a naui huc euoca uerbis meis
s 945 isdem cod., anliqua forma 948 exsoluam (-ua) (una) (fia)
Seyffert: exsoluarn (iam) Mueller (Rhein. Mus. 54, 382) 952 is
a Mercurio inp. Leo {cf. Arg. II. 9) (lepide) ludi. Lindemami
957 Sosia add. Leo (cf iii. 2) 963 dudum Camerarius : iam dudum cod. (iv. 1) 964 vel anne id ioco
�� � AMPHITRVO III. iii
Blepharon^m, uti re diuina facta mecum prandeat. So. iam hic ero quom illic censebis esse me. — Iv. actutum
huc redi. 970 Al. numquid uis, quin abeam iam intro, ut apparentur qui- 15
bus opust ? Iv. i sane, et quantum potest parata fac sint omnia. Al. quin uenis quando uis intro? faxo hau quicquam sit
morae. — Iv. recte loquere et proinde diligentem ut uxorem decet. iam hisce ambo, et seruos et era, frustra sunt duo, 975 qui me Amphitruonem rentur esse : errant probe. 20
nunc tu, diuine Sosia, huc fac adsies, (audis quae dico, tam etsi praesens non ades), face iam Amphitruonem aduenientem ab aedibus ut abigas ; quouis pacto fac commentu' sis. 980 uolo deludi illunc, dum cum hac usuraria 25
uxore nunc mi morigero. haec curata sint fac sis, proinde adeo ut uelle med intellegis, atque ut ministres mi, mihi quom sacruficem.
�� ��Mercvrivs - iv
��Me. Concedite atque apscedite omnes, de uia decedite, 985 nec quisquam tam au(i)dax fuat homo qui obuiam opsistat
mihi. nam mihi quidem hercle qui minus liceat deo minitarier populo, ni decedat mihi, quam seruolo in comoediis ? ill' nauem saluam nuntiat aut irati aduentum senis : 5
968 uti] qui Goetz, Loewe 971 potes (potest B 1 ) cod. fac
Pylades: fac t a cod. 973 dil. proinde Skutsch, citi proinde disyll.
ante consonantem displicct 974 hi cod. 976 Sos. huc fac
adsies Goetz, Loewe: huc fac adsis Sos. cod.,/ort. rectc : mi h. f. a. S. Mnellcr (Rhein. Mns. 54, 382) 978 faciam (fac iam) am. codd.
Nonii 88 : fac am. (pm. iam) cod. : fac Am. iam Lambimts 979
abeat codd. Nonii sies cod., itcm codd. Nonii 980 illunc dum
Pareits : illum edum cod. (eproc) 981 sient cod. 983 mihi
tum Camcrarius : cum mihi cod. 985 quispiam Usener (nunc)
lam Fleckeisen auidax Skntsch (Philol. 59, 503)
�� � III. iv T. MACCI PLAVTI
ego sum Ioui dicto audiens, eius iussu nunc huc me adfero. quam ob rem mihi magi' par est uia decedere et concedere. 99° pater uocat me, eum sequor, eius dicto, imperio sum audiens ; ut filium bonum patri esse oportet, itidem ego sum patri. 10 amanti subparasitor, hortor, adsto, admoneo, gaudeo. si quid patri uolupest, uoluptas ea mihi multo maxumast. amat : sapit ; recte facit, animo quando opsequitur suo, 995
quod omnis homines facere oportet, dum id modo fiat bono. nunc Amphitruonem uolt deludi meu' pater : faxo probe 15 iam hic deludetur, spectatores, uobis inspectantibus.
capiam coronam mi in caput, adsimulabo me esse ebrium ; atque illuc susum escendero : inde optume aspellam uirum 1000 de supero, quom huc accesserit; faciam ut sit madidus sobrius. deinde illi actutum sufferet suo' seruos poenas Sosia : 20 eum fecisse ille hodie arguet quae ego fecero hic. quid
(id) mea ? meo me aequomst morigerum patri, eius studio seruire
addecet. sed eccum Amphitruonem, aduenit ; iam ille hic deludetur 1005
probe, siquidem uos uoltis auscultando operam dare. ibo intro, ornatum capiam qui potis decet ; 25 dein susum ascendam in tectum ut illum hinc prohi-
beam.
| Actus II |
Actus IV |