 In calamitates nostri aevi |
Virgo draconis victrix  |
CHRISTIANA PROGRESSIO
| Est modus in rebus, sunt certi denique fines Quos ultra citraque nequit consistere rectum. |
In terris animal, quo non praestantius ullum
Extremo veniens coelo sol aspicit, uni
Quoi sublime caput, versusque ad sidera vultus,
Et decus egregium est formae, fandique potestas.
Quin aliquid maius pecude id secernit ab omni,
Vis artus animi, divini spiritus oris
Afflat; ea una triplex veluti Deus ipse creator,
Vult, noscit, memori tenet omnia cognita mente.
Est hic homo: en cuius naturae conditor orbem
Misit in arbitrium, pecudum fecitque potentem. 10
Nil mortale animus, brutae expers materici
Spernit humum, rerum secreta tuetur, et artes
Repperit ingenuas; mores mollire colendo
Silvestres studet, hoc agat ut felicius aevum.
Magnarum caussae rerum super, ira, voluptas
Fortia quaeque pati subigunt, patriaeque sibique
Commoda, divitias, vitamque parare beatam.
Quidni, si modus? instandum est, ac semper eundum;
Sed non ut recti liceat contemnere fines,
Fas miscere nefasque, impune refigere quotquot 20
Fixerunt leges natura, hominesque. Deusque.
Mirificum artis opus divina Pallade dignum est
Machina, quam finxit vir abhine centum Anglicus[1] annos:
Fervet supposito igne calens undantis aheni
Circum claustra latex, iaciturque volatilis humor.
Bacchantem fovet arca prior, dein altera captat,
Antliae et alterna biforis vice trudit in alvum[2]:
Actus agens pressusque premens furit embolus intus
Quo impulsu moles, geminae duce tramite lamnae,
Fertur humi, currusque volans rapit ocyor euris, 30
Inspectura novos populos, sata pinguia et urbes.
Impete sed nimio rota dente relicta tenaci
Si exeat (heu tantam Superi prohibete ruinam)
Tum vero aut scopuli ima petens violenta fatiscit,
Altus vel fremitu horrisono qua defluit amnis
Volvitur in praeceps, disiectaque fragmina late
Strident, attritis sanguis pluit undique membris,
Femineoque virum mistus ferit aethera clamor.
Haud humana secus currit gens; legibus aequi
Dummodo tendat iter, sua sit reverentia recto, 40
Prout licet in terris, felicia saecula condit;
Pax redit, unus amor cunctis, discordia cedit
Infernis excita locis, remeatque sub umbras.
At si forte sacrae excutiat moderamina legis
Quid scelerum non perficiet? quid linquere inausum
Iam poterit? sine more furet lymphata per urbes,
Fraterno et totam incestabit sanguine terram.
Impia ad arma ciet populos effrena superbos
Libertas, furiale malum, iuga ferre potentis
Indociles domini, templumque thronumque paratos 50
Vertere. Ficta loquor? mihi tellus Itala testis,
Testis Iber, flavique minax gens accola Rhieni,
Civili et toties exundans sequana caede.
Namque tuos ego qui possim exaequare labores,
Urbs quae Riphaeis late dominaris in arvis?
Tune urbs illa Petri[3] felix? pulcherrima rerum
Quae fueras, perculsa metu nunc plena tumultu
Aetna vel Inarime nova fis imposta Typhaeo,
Unde tremor terris, displosus et ignis in auras
Cum tonitru erumpit verrens hominesque domosque. 60
Non semel clapsus, Caesar[4], per tela per hostes
Heu, miserande, cadis flagranti fulmine, nec te
Victrices bello innumerae texere catervae,
Nil prolata iuvat terraque marique potestas.
Nec pariter moriture (sinistra haec omina venti
Discerpant) miseri Patris tibi proderit, Haeres.
Coniurata etenim generi non parcerc regum
Gens to inimica petit, veluti circumfluus aër
Nulli visa, minis nec regia tecta carebunt,
Non igni, nec gorgoneis tibi mensa venenis. 70
Heu durum genus, heu nunquam satiata libido
Cacdis! Quid petitis? quae mentem insania turbat?,
«Dicimur a nihilo[5], in nihilum dum regna residant
Non mora, non requies, nostro dum fulmine adacti
Quotquot erunt apices fundo volvantur in imo.»
Haec illi iactant, peragentque incoepta, voluntas
Ferrea quippe ipsis, errans nec dextera Muci.
Abscindas? sectis audentior hydra colubris
Fient, usque recens capitum seges horrida surget.
Pervigiles? modo centimanum de more gigantum 80
Qui furerent, serpens veluti insidiosa, latebunt.
Daemonas humanam credas sumpsisse figuram.
Immeriti luitis patrum commissane, an ipsi
Commisistis idem, meritosque accincta flagello
Appetit ira Dei? tandem resipiscite, reges.
Discite iustitiam moniti, iam discere tempus.
Praestat at occultas vatem recludere causas,
Quî factum, huc rerum per quae divortia ventum,
Saecla ut mole sua nutent lapsumque minentur?
Prima haec: per quae quis peccat plectatur oportet. 90
Namque sacer generi cruor hunc innoxius urget,
Hunc pia gens exul gelidis enecta sub arctis,
Fasque omne absuptum, et verbis data dextera fictis.
Quid populi faciant audent cum talia reges?
Dogmata praeterea quae, ipsa indignante cathedra,
Otia dum exleges agitant secura tyranni,
Turba magistrorum plenis crepat impia buccis,
Causa mali tanti; populus sua iura tuetur,
Nullus apex, nulli proceres, sors omnibus aequa,
Humano nullum generi cum Numine foedus, 100
Effutire sophos audis, damnosus at error
Doctrinae specie iuvenes deludit hiantes;
Nec sat, sortilegis oracula reddita Delphis
Publica contendit per didere pagina vulgus.
Inde subit virus; plebis fera corda cupido
Queis caret alterius regnique reique lacessit;
Nec minus insanit quam quos agit improba ventris
Ira, lupi, inter oves; illi laniantque trahuntque
Non montana prius cessuri in lustra, necatis
Quam cunctis avidas satiarint sanguine fauces. 110
Nullane spes lapso tandem fuat affore saeclo
Otia? consilia in melius ni est apta referre
Mens hominum (quid nostra etenim prudentia possit
Iam satis ac super experti) nonne ulla iuvamen
Cura Dei feret, humanos miserata labores?
O qui cuncta potes venias, Pater ipse, precamur;
Tu columen, tu sola salus: si sanguine nostra
Parta tibi gens est cordi, miserere tuorum,
Ipse fer, Auctor, opem, afflictis nec defice rebus.
Adsis, o bone, neu te oculis mortalibus offer, 120
Qualis equo insidens ignito fulminat ense
Quadrupedante terens bellator calce profanos;
Fune vel intorto, flammata percitus ira
Ipse manu pellis temerantem templa catervam;
Verum qualis cras vigili quo tempore somno
Excitus aspexti bacchantes aequore fluctus,
Continuo at posuere noti, siluere procellae.
Fallimur? an, propiore Deo, iam Numinis index
Aura levi coepit frontem perflare susurro?
Sic est per tenebras manifesto in lumine cerno 130
Adventare Virum, ac insistere tibridis arces
Unde dabat populis gens romula iura subactis.
Corporis humana quantum est augustior illi
Forma! gerit comptos galilaeo more capillos;
Flavus honos mento, gravis obtutusque, sonans vox
Haud mortale; Deus, linguis, Deus ille, favete.
Pronus humi, flexoque recumbat poplite quisquis
Conscius est sceleris, veritus nec temnere divos.
Hoc modo: res nondum acta, licet sperare salutem.
Tristior inde oculis totum circumspicit orbem 140
Arduus, et placido, ut quondam, sic incipit ore:
«Pax, fratres, (nam compellem ut vos nomine tali
Vestra facit mihi sumpta ultro natura, Deoque
Addita) pax vobis, at ea est quae incognita terris.
Quo ruitis? quorsumque viae malus abripit error?
Siccine ego fortunatam praestantia vitam
Quaerere, et hac fieri docui ratione beatos?
Exemplum legemque dedi quo tramite certo
Coeli adeunda forent aegris mortalibus astra.
Nec minus in terris mea iussa sequentibus oti 150
Pollicitus, quum molle iugum fore, tanta laboris
Ipse daturus eram nostra virtute, spopondi,
Praemia! sed revocate gradum; non spernere voces
Una salus, et nostra sequi vestigia lapsis.
Fallitur adversis pugnantia frontibus ille
Autumat humanae quisquis rationis acumen
Divinamque Fidem: superi non absona poscunt.
Vertitur in tenebras auctum si lumine lumen,
Aut dum vela damus, quamvis sit remige tuta
Per vada salsa ratis tamen hoc si segnior ibit, 160
Pugnabit Fidei Ratio — Si patria coelum,
Linquenda et tellus, quid adhuc conamine vano
Magna auctura famem petitis compendia terris?
Quidve voluptatis mala gaudia turpis, egentes
Longe aliis, immortalem haud implentia mentem?
Quid cupitis morituri hominum curare triumphos?
Nec pudet idcirco furiis vexare penates
Aut inferre faces, foedare aut sanguine dextras?
Quanto animi melius pugnando prava cupido
Vincitur! Hunc domuisse hostem pars maxima regni, 170
Hac iter ad coelum, hac eritis mercede beati.
Durate et vosmet rebus servate supernis,
Quot cives inter tot erunt ubi sidera reges.
Haec responsa imis homines nisi fixa medullis
Servent, quoque Dei ducunt nisi iussa sequantur,
Heu frustra optatos certent contingere portus,
Pax sit ubi nulla classem vexante procella.
Haec evangelicae documenta salubria legis
Vis vehat electri, vis igne excita vaporis,
Non charthae sileant, vibrans quoque lamina vulget, 180
Fulgidus eois qua sol exurgit ab undis,
Qua caput abscondit, qua Auster desaevit et Arctos.
Accepta hac tandem mitescent saecula lege.»
Sic ait, et rutila fultus petit aethera nube,
Quaque redit longo visa est albescere tractu
Pars coeli: saepe ut sextili mense videmus
Sidere flaminato noctis proscindier umbram.
Notae
[recensere]- ↑ Giacomo Watt Scozzese.
- ↑ Macchina a vapore a doppio effetto inventata da Watt ed applicata alla Locomotiva da Giorgio Stephenson altro Inglese che inventò anche le rotaie.
- ↑ Pietroburgo.
- ↑ Alessandro II Nikolajewitch Imperatore di Russia assassinato con una bomba nelle vie di Pietroburgo nel 1881.
- ↑ Vedi l’Inno dei Nichilisti: Noi siam come l’aria che tutto circonda.