 Capitulum IIII |
Capitulum VI  |
PArti dominatus, ſi ex veteri cõſuetudine libera fuerit, & ſui iuris vivẽ diratio, in eo, vt ius tuũ retineas, triplex affertur modus. Primus, vt illum penitus euertas: Alter vt eò ipſe demigres ad habitandum: Poſtremus, vt ſuis legibus & libertate (annuam duntaxat penfionem exigens) ſinas illum vitam degere. Paucorum item ibi, qui illũ natum tibi in amicitia conſeruatum curet, conſtituas: qui dominatus cũ à principe ſit ibi locatus, nouit ſine eius amicitia & potentia ſe non poſſe conſiſtere, obnixeque omnia propterea ſibi facienda exiſtimabit, quò illum illi tueatur.
Spartiatæ atque Romani exemplo nobis eſſe poſſunt. Athenas Spartiatæ obtinuerunt, & Thebas: ibique paucorũ dominatu conſtituto, amiſerũt tamen. Romani Capuam, Carthaginem, & Numantiam cenſuerunt delendas; non amiſerunt. Græciam ferè ad Spartiatarũ modum retinere voluerunt, nec abrogatis eius legibus, eorum votis reſpondit: ſic, vt ad eam retinẽdam coacti ſint multas in ea prouincia vrbes euertere. Quocirca nullum conſilium tutius afferri poteſt, quo ſecurè poſsideãtur, quàm euerſio. In cuius enim poteſtatem venit ciuitas, ſuis legibus quę fit aſsueta vitã ducere, nec is euertendam putat, illam ſe euerſurã expectet. Semper enim deſciſcendi tempore habet, quò confugiat, ad ſuos nempe illos priſcos ordines, qui nec temporis diuturnitate, nec beneficiorum collatione vnquam obliuioni tradi poſſunt, & vt quibus fiat, quicquid proſpiciatur (non diſtractis, ac diſsipatis habitatoribus) nunquam illud libertatis nomen, inſtitutaque ex eorum animis excidunt, & ad omnem rerum euentum, ſtatim eò fit reditio: veluti à Piſanis poſt tot annos à ſeruitute illa, ad quam Florentini cos adegerant factum vidimus.
Verùm ciuitates, aut prouinciæ, quæ ſub principe, cuius ſtirps tota perierit, parêre ſunt aſſuetæ, liberam viuendi rationem non norunt, vt ad arma capienda tardiores habeantur, facilius princeps eos ſibi conciliare, & ab eis ſe ſecuriorem reddere poteſt. Partim enim obedire conſueuerunt, partim amiſſo veteri principe, in eius locum, quem aliũ ſufficiant, inter ſe non conueniunt.
At in Rebusp. vita eſt diuturnior, odium maius, maior uindictæ cupiditas, nec veteris illius libertatis memoria ſinit, aut eas ſinere poteſt, vt conquieſcant, ita vt ſecurior ſit ratio, qua aut excindantur, aut ibi reſideatur.
| Capitulum IIII |
Capitulum VI |