Epistolae et privilegia (Eugenius III)/8

by Eugenius III

Eugenius III

Epistolae et privilegia

Epistolae CCCL-

Saeculo XII

editio: Migne 1855
fons: Corpus Corporum

7	9

CCCL. II. Hugonem Viennensem archiepiscopum,

cui committitur cognitio controversiae, quae fuit inter Eduensem episcopum [Henricum] et Petrum Venerabilem abbatem Cluniacensem super proprietate ecclesiarum de Poloniaco. (Anno 1149, Maii 20.)[ Bullar. Cluniac., p. 62.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri nostro II. Viennensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Controversiae quae inter dilectum filium nostrum Petrum Cluniacensem abbatem, et venerabilem fratrem Eduensem episcopum super proprietate ecclesiarum de Poloniaco agitur, debitum finem imponere cupientes, fraternitati tuae controversiam ipsam duximus committendam. Ideoque per praesentia scripta discretioni tuae mandamus, quatenus congruo loco et tempore utraque parte ante faciem tuam evocata, causam ipsam fine canonico, Domino auctore, studeas terminare.

Datum Tusculani, XIII Kalend. Junii.

CCCLI. Ad Hugonem monasterii Sancti Augustini Cantuariensis abbatem. (Anno 1149.)[TWSIDEN et SELDEN, Hist. A. Script., t. II. p. 1809.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HUGONI abbati Sancti Augustini Cantuariae, salutem et apostolicam benedictionem.

Obedientia et patientia quae in aliis hominibus religionis Christianae requiritur, ab his qui perfectiorem vitam assumpsisse noscuntur praecipue exspectatur, qui utique tanto amplius reprehensibiles judicandi sunt, quanto sine causa ad indignationem vel inobedientiam provocantur. Quamvis igitur pro eo quod sententiam nostram fratres tui violare ausu temerario praesumpserunt, contra eos et praefatum monasterium manus nostras ex rigore canonum amplius aggravare possemus, tamen, quia magis pios nos esse convenit quam severos, eis ita duximus indulgendum, ut nec eorum excessus omnino remaneat impunitus, nec compellantur inobedientiae poenam juxta quod promeruerunt diutius sustinere; ideoque monasterio S. Augustini usque ad proximas Kalendas Augusti divina celebrari officia prohibemus, extunc vero ut inibi assueta et debita celebrentur officia licentiam indulgemus. Tua itaque interest ut per tuum studium et laborem ita provideas, ne fratres tui propter excessus suos tale quid de caetero debeant sustinere, et indignationem beati Petri et nostram incurrant. De altaribus vero gestatoriis in quibus excommunicati officia celebrarunt rigorem illum quem tenere consuevistis volumus observari.

CCCLII. Rescriptum ad Theobaldum Cantuariensis Ecclesiae archiepiscopum super absolutione Sylvestri prioris. (Anno 1149.)[ Ibid. ]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri THEOBALDO archiepiscopo Cantuariensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoniam personam tuam speciali affectione diligimus, idcirco te quantum permittit justitia honoramus, hoc itaque charitatis amore commoti, priorem S. Augustini et Willielmum monachum a poena quam eis pro eo quod se contra tuum interdictum erexerant ex justitiae rigore infleximus fraternitati tuae deferentes tibi eos absolvendos commisimus. Ne igitur apostolicae sedis gratia tuae charitati exhibita sibi damnosa existat, et ipsi jam dictum excessum plus justo deflere cogantur, discretioni tuae per praesentia scripta mandamus quatenus nequaquam eos ulterius hac poena cruciari permittas; sed tandem eorum misertus, eos a sententia qua tenentur absolvas. Praeterea, sicut nobis significatum est, homines ejusdem monasterii pro participatione excommunicatorum praeter ecclesiasticam poenam fuerunt ad redemptionem coacti. Quod insolitum videtur et a rationis tramite alienum. Non enim bis in idpsum aliqui sunt puniendi; et maxime qui dominorum suorum mandatis obedire coguntur. Quia vero non tam severos quam misericordes nos esse convenit, fraternitati tuae mandamus, quatenus omnia quae hac occasione sunt eis ablata sine vexatione restitui facias. Nolumus enim ut nova in vestra Ecclesia inducantur.

CCCLIII. Ad archiepiscopum et capitulum Ecclesiae Turonensis.--Recusat scribere Dolensibus et Briocensibus, utpote excommunicatis. (Anno 1149, Maii.)[MANSI, Conc., XXI, 690.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri nostro archiepiscopo et capitulo Turonensis Ecclesiae, S. et A. B.

Litteras vestras debita benignitate recepimus, et quae in eis continebantur, diligenter inspeximus. Verumtamen secundum quod a nobis postulastis, Dolensibus et Briocensibus Ecclesiis nequaquam scribere possumus, quoniam, sicut meminimus, propter eorum inobedientiam et contumaciam sententia excommunicationis fuit in eos a te, frater archiepiscope, promulgata, et in Remensi concilio a nobis postmodum confirmata, quam tandiu ratam manere decrevimus, donec a sua contumacia resipiscant, et ad obedientiam Turonensis Ecclesiae convertantur.

Datum Tusculani, XVIII Kal. Julii.

CCCLIV. Ad Conradum regem Romanorum.--Eum Hierosolymis reversum, ob tribulationes ipsi et exercitui ejus irrogatas, consolatur. (Anno 1149, Jun. 24.][MANSI, Concil., XXI, 629.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio CONRADO, Dei gratia Romanorum regi illustri, salutem et apostolicam benedictionem.

Cum in hoc mundo cuncta mutabilitatis ordo corrumpat, sicut nec prosperis elevari, ita nec frangi adversis, confidentes de divina miseratione, debemus; quia Dei et hominum mediator, admiranda dispensatione consuevit omnem filium quem recipit adversitatibus flagellare, ut dum ipsum per amorem ad aeterna praemia vocat, praesens mundus ejus animum perturbationes, quas ingerit, a se ipso repellat, tantoque facilius ab hujus saeculi amore recedat, quanto magis impellitur dum vocatur. Quod in Israelitico populo, Moyse vocante, et Pharaone signatur. Moyses namque tunc ad vocandum missus est, cum Pharao duris eum operibus perurgebat, quatenus alter vocando pertraheret, alter impelleret, saeviendo, ut plebs in servitio turpiter fixa, vel provocata bonis, vel impulsa molestiis, moveretur. Hoc itaque rationis debito incitati, discretionem tuam commonemus et exhortamur in Domino, quatenus tribulationes, quas tibi et exercitui tuo omnipotens Deus irrogavit, patienter supportes, et in eo spem tuam constituas qui quem vult permittit affligi, et confidentes in se misericorditer liberare consuevit. Si enim patientiam et humilitatem in adversis perfecte tenueris, per desertum hujus vitae, sub protectione columnae nubis et ignis, id est patientiae solatio et charitatis ardore intrepidus perduceris.

Quia igitur personam tuam vera charitate diliginus, et de te valde confidimus, si post tuum reditum sine dilatione de his quae ad honorem sanctae Ecclesiae et regni spectare noscuntur tecum mutuis potuissemus tractare colloquiis, nobis utique gratum fuisset. Verum quia id nobis temporis qualitas denegavit, et de tua salute sumus solliciti, quosdam de fratribus nostris postquam te ad Longobardiae partes, auctore Domino, incolumem pervenisse accepimus, sicut per venerabiles fratres nostros Artwicum Bremensem archiepiscopum, et Anselmum Hamelburgensem episcopum tibi significavimus, ad tuam serenitatem duximus destinandos, ut affectum et benevolentiam quam erga te gerimus, tibi exponerent, et quod de te audire cupimus, ipsorum relatione nosceremus. Quibus dedimus in mandatis ut tibi tanquam charissimo filio nostro, et Catholico principi, atque speciali Romanae sanctae Ecclesiae defensori, ipsius Ecclesiae statum et nostrum exponerent. Qui siquidem in Tusciam usque progressi, ex quo te ad Teutonicas partes pertransisse noverunt, longitudinem viae et difficultatem itineris propter aestatis intemperiem metuentes, ad nostram praesentiam redierunt. Caeterum quia statum tuum, et dilecti filii nostri Henrici junioris regis, quem post discessum tuum paterno affectu dileximus, et in posterum actiones ejus prosperari in Domino praeoptamus, cognoscere cupimus, cum fratres nostri propter aestatis fervorem, laborem tanti itineris perficere non valerent, per fidelem nostrum Franconem latorem praesentium et apostolica scripta tuam excellentiam visitantes, nobilitatem tuam monemus et exhortamur in Domino, quatenus ea quae circa te et ipsum geruntur, et statum regni, per eumdem Franconem nobis studeas intimare, et hoc tempore devotionem, quam erga matrem tuam sanctam Romanam Ecclesiam geris, ostendas, ut nostro respondere affectui congrue videaris, et B. Petri apostolorum principis intercessionibus, cui te totum debes exponere, Creatoris nostri largiorem debeas gratiam promereri.

Datum in Tusculano, VIII Kal. Julii.

CCCLV. Ad H. Senonensem archiepis. ejusque suffraganeos.--De eodem argumento. (Anno 1149, Jul 8.)[MANSI, Concil., XXI, 643.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus H. Suessionensi archiepisco, ejusque suffraganeis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanta devotione charissimus filius noster Ludovicus illustris Francorum rex Hierosolymitanum iter assumpserit, vos corporali praesentia cognovistis, et maximam orbis partem non latuit qui regnum suum sub sanctae Ecclesiae ac nostra protectione reliquit: et tam nos, quam vos, ut illud a pravorum infestatione tueremur, suppliciter exoravit. Accepimus autem, quod quidam pacem regni diabolico instinctu perturbant, ipsumque, postposita Dei et hominum reverentia, malitiose infestant, non attendentes quod item rex pius tollens crucem suam secutus est Christum, et relicta patria et regno, ad loca ubi steterunt pedes Domini, pro defensione Christianae fidei festinavit. Quod tanto gravius ferimus, quanto personam ejus propensiori affectu diligimus, ipsumque in remotis partibus devotius pro Dei servitio demorari cognoscimus. Quia vero tam devoti sanctae Ecclesiae filii, et Christianissimi principis auxilio deesse non possumus, nec debemus, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus in unum convenientes, perturbatores regni ad vestram praesentiam evocetis, ipsosque districte ac sollicite moneatis, ut ab infestatione regni omnino desistant, nullamque offensionem hominibus domini regis inferre praesumant. Si autem vestris monitis obedire contempserint, tam in ipsos quam complices eorum, occasione remota, excommunicationis sententiam proferatis. Praeterea cum ab his quibus est custodia regni commissa, vel aliquo illorum fueritis moniti, tanquam pacis ac justitiae amatores, pro fidelitate quam eidem regno debetis, temporale eis auxilium praebeatis, eosque ad defensionem ipsius modis omnibus adjuvetis.

Datum Tusculani, VIII Idus Julii.

CCCLVI. Ad Sugerium abbatem.--De Gallici regni perturbatoribus. (Anno 1149, Jul. 8.)[MANSI, Concil., XXI, 643.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Litteras quas nobis misisti, debita benignitate recepimus, et super adversitatibus et angustiis quas te pati significasti, paterno tibi affectu compatimur. Et quoniam eas pro amore justitiae et fidelitatis charissimi filii nostri Ludovici illustris Francorum regis, te sustinere cognoscimus, ipsas tanquam proprias reputamus. Verumtamen non ignorat tua discretio, quia omnes qui pie volunt in Christo vivere, et pacem diligunt, oportet a filiis hujus saeculi, et ab his qui oderunt pacem, persecutiones innumeras sustinere. Ipse namque Dominus noster Jesus Christus, non ad gaudia mundi, sed ad passiones et mortem pro nobis tolerandas descendit. Ipsum itaque caput nostrum imitari debemus quia si pro ipso persecutiones patimur, certi de promissione ipsius, erimus in aeterna retributione beati. Confortare igitur, charissime fili, et viriliter age, atque in Domino, qui tibi adjutor est, sperans, non timeas quid tibi faciat homo. Salvator etenim noster juxta promissum suum usque in finem saeculi suos nullatenus derelinquet; et nos, juxta potestatem nobis concessam ab ipso opem tibi et auxilium exhibere curabimus. Sicut enim ex litteris quas fratribus nostris archiepiscopis et episcopis mittimus, perpendere poteris: illos qui pacem regni perturbant, nisi resipuerint, excommunicari mandavimus; et tam ipsis, quam comitibus, exhortando mandavimus, ut tibi et aliis, quibus regni est commissa custodia, ad defensionem ipsius viriliter auxiliando assistant. Tui ergo studii sit, quatenus eosdem fratres archiepiscopos et episcopos constituto termino in unum facias convenire, ut quae pro utilitate regni agenda fuerint, auxiliante Domino compleantur.

Datum Tusculani, VIII Idus Julii.

CCCLVII. Ad Sugerium abbatem.--De Ludovici VII regis Franc. reditu ex transmarinis regionibus. (Anno 1149, Jul. 15.)[MANSI, Concil., XXI, 642.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Benedictus Deus qui non deserit sperantes in se, et de sua misericordia confidentes misericorditer consuevit liberare. Sicut enim pro certo accepimus, charissimi filii nostri Ludovici illustris regis Francorum post innumeras tribulationum varietates misertus, eum ad lucem de tenebris revocavit, et ad citeriores maris partes adduxit. Cujus reditus, de quo paterno affectu eramus solliciti, maximum nobis gaudium praestat, et in adversitatibus, quas diu sustinuimus, solatium praebet. Tu ergo, sicut fidelis dispensator et prudens, negotia regni tibi commissa viriliter studeas pertractare. In proximo enim est, ut palmam tui laboris consequaris et praemium. De caetero tui studii sit, ad occursum regis cum suis fidelibus te honorifice praeparare. Dilectus filius noster rex Siciliae suis postea litteris intimavit, sibi relatum fuisse, quod praefatus filius noster rex Franciae in regno suo applicuisset et versus Siciliam tenderet, obviaturus reginae, putans eam ex partibus Barbariae illuc advenisse.

Datum Tusculani, XVIII Kal. Septembris.

CCCLVIII. Litterae de electione Mathildis secundae abbatissae Fontis-Ebraldi. (Anno 1149, Sept. 7.)[ Gall. Christ. nov., II, 362.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus sanctimonialibus ecclesiae Fontis-Ewraldi salutem et apostolicam benedictionem.

Sicut ex litterarum vestrarum inspectione perpendimus, bonae memoriae abbatissa vestra, Domino vocante, humanae conditionis debitum solvit; de cujus morte paterno condolentes affectu, animam ipsius nostris precibus Domino commendamus. Vos autem post obitum ejus, sicut eisdem nobis litteris intimastis, M. nobilis Andegavensis comitis sororem in abbatissam vobis regulariter elegistis, eamque benedici a venerabili fratre nostro G. Pictaviensi episcopo postulastis; quod quia ipse absque promissione obedientiae facere recusaret, nos juxta petitionem vestram eidem causae finem imponere non differemus.

Praeterea universitatem vestram per praesentia scripta monemus, et exhortamur in Domino, ut in bono vestro proposito perseverare attentius studeatis, et ita divino cui mancipatae estis obsequio adhaerere, ut odor vestrae bonae conversationis, multis exempla proponens, longe lateque, sicut hactenus, effundatur; ne bona quae de vestro collegio usque modo praedicantur, virtuti vel probitati unius plurium ascribantur. Agite ergo, dilectae in Domino filiae, et lampades vestras studeatis ita bonis operibus adornare, ut cum Christo cui desponsatae estis, mereamini ad aeternas nuptias introire.

Datum Tusculani, VII Idus Septembris.

CCCLIX. Ad Conradum regem.--Thiebaldo capellano suo confirmat praeposituram Xantensem, modo aliam praeposituram, quam antea possidebat, remittat. (Anno 1149, Oct. 5.)[MARTEN., Ampl. Coll., II, 367.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio CONRADO illustri Romanorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Litteras excellentiae tuae debita benignitate recepimus, in quibus devotionem et affectum, quem erga matrem tuam sanctam Romanam Ecclesiam et nos ipsos geris plene cognovimus. Quibus etiam inspectis, plurimum laetificavit nos benignitatis tuae plena ingenti devotione responsio. Nos siquidem te sicut specialem beati Petri filium et patronum charitatis brachiis amplexantes, personam tuam cupimus honorare, et quantum permittit justitia, petitiones tuas admittere. Inde est quod majestatis tuae precibus inclinati, electioni, quam Xantenses clerici de dilecto filio nostro Thiebaldo capellano tuo fecerunt, assensum praebuimus. Sed quoniam sacrorum canonum et sanctae Romanae Ecclesiae sanctionibus contraire non possumus nec debemus, oportet eum altera praepositura esse contentum, et alteram quam prius habebat dimittere. Tua ergo, charissime fili, interest; ita matris tuae sanctae Romanae Ecclesiae dilectioni et affectui respondere, et regnum tibi a Deo commissum aequitatis judicio gubernare, ut et ipsa speratum fructum tuae devotionis se recepisse laetetur, et post temporale regnum merearis recipere sempiternum. Dilectum filium nostrum Henricum juniorem in Domino salutamus, et ut ipse aetate et sapientia apud Deum et homines proficiat, ipsum, per quem reges regnant, exoramus.

Data Tusculani, III Non. Octobris

CCCLX. Ad Bermundum Biterrensem antistitem.--Mandat ut Trencavello vicecomiti Biterrensi permittat capellam suo in palatio construere. (Anno 1149, Oct. 10.)[MARTEN., Thes. Anecd., I, 412.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri B. Biterris episcopo S. et A. B.

Nobilis vir T. a Jerosolymis rediens, et per nos transitum faciens, a nobis suppliciter postulavit, quatenus capellam in suo palatio strui eo tenore concederemus, ubi ipse capellanum idoneum debeat invenire, et tibi postmodum, ut ei animarum curam tribuas repraesentet, et in vita sua non interdicatur a divinis officiis, nisi forte ipse, vel aliquis de familia ejus culpam commiserit. Et quoniam petitio ejus toleranda est, ut ecclesiae tuae, propter hoc detrimentum, non possit in posterum provenire, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus capellam eo tenore quo diximus aedificare permittas; et cum ab eodem T. invitatus fueris, ipsam capellam consecrare non renuas, salva nimirum in aliis tua, et ecclesiae tuae integra justitia.

Datum Tusculani, VI Idus Octobris.

CCCLXI. Ad Serlonem abbatem Savigniensem.--Ut ipse et omnes ipsius monasterio subjecti vivant juxta Cisterciensium institutum. (Anno 1149, Oct. 21.)[MARTEN., Ampl. Collect., I, 813.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SERLONI Savigniensi abbati salutem et apostolicam benedictionem.

Cum omnibus ecclesiasticis personis debitorem ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio existimamus, illos tamen propensioris charitatis studio nos convenit imminere, quos in vero religionis habitu omnipotenti Domino militare cognoscimus. Ad hoc enim pastoralis officii nobis est cura commissa, ut bene placentem Deo religionem laboremus statuere, et stabilitam exacta diligentia conservare. Proinde, dilecte in Domino fili, religionem in monasteriis quibus praeesse dignosceris, stabilitam in Domino proficere cupientes, statuimus ut in omnibus monasteriis quae de monasterio cui praesides, sunt egressa, et in his quae de egressis ab eodem monasterio prodierint, tam de ipsis personis quam de rebus monasteriorum, juxta Cisterciensium fratrum institutionem, disponendi et ordinandi liberam habeas facultatem. Quia vero plures, maligno spiritu inducti, ab obedientia suorum praelatorum resiliunt, et ut suae liberius deserviant voluntati, aliena solatia quaerunt, prohibemus ut nulli post factam in eisdem locis professionem liceat se a tua vel successorum tuorum subjectione subtrahere, aut alii hujusmodi professos, seu aliquos de monasteriis retinere. Quod si quis eorumdem monasteriorum se a tua subjectione subtraxerit, et tertio commonitus redire contempserit, eum excommunicandi habeas potestatem.

Datum Tusculani, XII Kal. Novembris.

CCCLXII. De Henrici Moraviensis episcopi valetudine dolet, eumque consolatur. (Anno 1149, Oct. 24.)[BOCZEK, Cod. dipl. Morav., I, 261.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HEINRICO, Moraviensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Litteras fraternitatis tuae debita benignitate recepimus, et sicut qui te tanquam devotissimum sanctae Romanae Ecclesiae filium speciali affectu diligimus, et inter caeteros charissimos fratres nostros brachiis amplexamur. Devotionem etenim tuam quam erga matrem tuam Romanam Ecclesiam semper habuisti, ad memoriam revocantes, pro tua sumus incolumitate solliciti eamque maximo desiderio frequenter audire optamus. Gratum autem nobis est, quod pro commisso tibi grege sollicitus per semitas justitiae eum ducere satagis, et ipsum aequitatis ecclesiasticae norma dirigere. Super his itaque de quibus nos dilectio tua consuluit, juxta praedecessorum nostrorum statuta tibi respondere decrevimus. Clerici, qui sunt culpis suis exigentibus degradati, nec post vitae conversionem pristinis ordinibus restitui debent. Ille vero, qui, nullo recepto ordine, missam cantare praesumpsit, tanquam laicus principi terrae puniendus tradatur. Nulli autem uxorem sororii sui post mortem ipsius licet habere. Et quoniam sacri canones crimina semel objecta indiscussa non transeunt, causam ipsius clerici qui bigamus dicitur diligenter inquiras, et si canonice convictus fuerit, deponatur. Sui autem septima manu sui ordinis ab hac nota eum facias expurgari. Quod si facere non poterit, deponatur. Quod tuum itaque, frater charissime, spectat officium verbo et exemplo, quibus praees, ita proficere, ut ad vitam una cum grege tibi credito pervenias sempiternam. Grave autem nobis est, quod confectus senio de longa vita, quam tibi valde cupimus, non confidis. Speramus autem in Domino quod faciem tuam adhuc, eo auxiliante, videbimus. Si vero nobis superstitibus te de hoc mundo dispositio divina vocaverit, curae nobis erit pro te tanquam pro charissimo fratre nostro ad Deum preces effundere, et in nostris orationibus tui memores frequenter existere. Praeterea quoniam de statu nostro te novimus esse sollicitum, dilectioni tuae ipsum duximus intimandum. Nos siquidem, licet corporis invaletudine et fratrum nostrorum morte, aliisque adversitatibus fuerimus hoc anno gravati, tamen ad pacis tranquillitatem, Domino auxiliante, reversi sumus incolumes. Pro infirmitate tua tibi bonum electuarium destinamus.

Datum Tusculani, IX Kalendas Novembris.

CCCLXIII. Ad Heinricum archiepiscopum Moguntinum.--Mandat ut « tam per se quam per episcopos suffraganeos circumvagationes pseudo-nuntiorum, qui sub nomine suo discurrant et indebitis exactionibus fideles Ecclesiae fatigare praesumant, studiose ac diligenter attendat; et si aliquis ad manus ejus vel suffraganeorum devenerit, et praecipue Ildebrandinus, quondam Jacincti diaconi cardinalis servicus, capi faciat. » (Anno 1149, Oct. 25.)[DENIS, Cod. manuscr., theol., I, III, 2878.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, etc.

Pervenit ad aures nostras quod quidam pseudo-nuntii per partes vestras sub nomine nostro discurrunt, et indebitis exactionibus fideles Ecclesiae fatigare praesumunt. Quia ergo tantae praesumptionis audacia ad infamiam sanctae Romanae Ecclesiae et nostram spectare dignoscitur; per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus tam per te quam per episcopos Ecclesiae tuae suffraganeos circumvagationes talium studiose ac diligenter attendas, et si aliquis ad manus tuas vel suffraganeorum tuorum devenerit, et praecipue Ildebrandinus quondam dilecti nostri Jacinti diaconi card. serviens, capi facias; et tandiu in captione detineas donec quid exinde facere velimus per scripta nostra cognoscas.

Datum Tuscul., VIII Kal. Novembris.

CCCLXIV. Ad universos fratres Fontis-Ebraldi. (Anno 1149, Oct. 25.)[NIQUET, Hist. de Fontevrault, p. 379.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis universis fratribus Fontis-Ebraldi, salutem et apostolicam benedictionem.

Quemadmodum sanctorum Patrum manifestis instruimur documentis, obedientia sola est, quae fidei meritum possidet; sine qua infidelis esse convincitur, etiamsi fidelis esse videatur. Accepimus autem quod dilectis in Christo filiabus nostris abbatissae ac priorissae Fontis-Ebraldi quidam ex vobis obedire contemnunt, sine licentia claustra eorum ingredi, vel aperire praesumunt, atque in aliis rebelles contra justitiam existunt. Quia ergo indignum est, et a ratione omnino alienum, ut ecclesiarum praelatis a subjectis suis debitus honor et reverentia denegetur, per praesentia vobis scripta mandamus atque praecipimus quatenus quicunque sunt in vestro collegio, qui super hoc redargui possunt, de caetero abbatissae et priorissae ejusdem loci obedientiam et reverentiam humiliter deferant; earum claustra sine abbatissae vel priorissae assensu reserare ac ingredi nequaquam attentent; abbatissas quoque, in locis quibus hactenus non fuerint, eis inconsultis constituere non praesumant, atque ad commune capitulum earum certis temporibus convenire nullatenus negligant.

Datum Tusculani, VIII Kalendas Decembris.

CCCLXV. Privilegium pro monasterio S. Lucii Curiensis. (Anno 1149, Nov. 6.)[MOHR, Cod. diplom., I, 158.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio AIMONI priori Ecclesiae Sancti Lucii Curiensis, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Justis religiosorum desideriis consentire ac rationabilibus eorum petitionibus clementer annuere, apostolicae sedis, cui, largiente Domino, deservimus, auctoritatis et fraternae charitatis vinculum nos hortatur. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam Beati Lucii, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice possidetis, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu etiam aliis justis modis, praestante Domino, poteritis adipisci, firma vobis vestris que successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Curtem quae sita est in villa quae vocatur Maging; curtem in villa quae vocatur Riunena; in villa quae vocatur Avinne, curtem et vineam; in civitate Curiensi vineas, agros et prata, in villa quae vocatur Paiste, curtem unam; in villa quae vocatur Umbilico curtem unam; ecclesiam Sanctae Mariae in silva. Augeria, cum omnibus appendiciis suis. Statuimus quoque ut ordo canonicus in vestra Ecclesia institutus, secundum beati Augustini Regulam perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Obeunte vero te nunc ejusdem loci priore, nullus ibi qualibet astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel pars consilii sanioris secundum Deum providerit eligendum. Sane laborum vestrorum quos de novalibus, propriis manibus, vel sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium decimas nullus a vobis exigere praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliis quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac conservatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Ego Gregorius presbyt. cardinalis Sancti Calixti. Ego Hugo tit. in Lucina presbyt. card. Ego Wido Ostiensis episcopus. Ego Octavianus diaconus card. Ego Jacintus diac. card. S. Mariae in Cosmed.

Datum Tusculani per manum Bosonis sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, octavo Idus Novembris, indictione XII, Incarnationis Dominicae anno 1149, pontificatus vero domni Eugenii papae III anno V.

CCCLXVI. Ad Sugerium abbatem.--Ut clericorum duorum excommunicatorum causam ordine judiciario definiat. (Anno 1149, Nov. 7.)[MANSI, Concil., XXI, 644.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Filii nostri A. et Her. clerici Meldensis Ecclesiae nuper ad nostram praesentiam venientes, quoniam super eo quod eis a Goslino imponebatur jusjurandi religione firmaverunt, nostrum adimplere mandatum, eos a vinculo excommunicationis absolvimus. Verum quia pars adversa praesens non aderat, in eorum causa procedere, et certum aliquid diffinire salva aequitate non potuimus. Ipsos itaque ad tuae discretionis industriam remittentes, per praesentia scripta dilectioni tuae mandamus quatenus, utraque parte ante tuam praesentiam evocata, si Goslinus juxta scita canonum probare potuerit quod eis imposuit, causam ipsam ordine judiciario diffinias. Si vero praedictus Goslinus in probatione defecerit, septima manu sui ordinis purgationem praedictorum clericorum suscipias, et eos ab infamia, quae ipsis imponebatur, fratribus convicinis immunes ostendas, et publice nunties. Redditus vero Ecclesiae qui praedicto Goslino hac occasione ablati sunt, facias ei cum integritate restitui. Praeterea episcopo et canonicis Meldensis Ecclesiae firmiter ex nostra parte praecipias, ut de caetero cum eodem Goslino pacem et fraternam concordiam habeant. Quod si non fecerint, et clamor inde ad aures nostras devenerit, dissimulare non poterimus, quin eorum inobedientiam animadversione debita puniamus.

Datum Tusculani, VII Idus Novemb.

CCCLXVII. Ad Conradum imperatorem.--Ejus intuitu iterum confirmat electionem praepositi Xantensis, et depositionem archiepiscopi Coloniensis differt. (Anno 1149, Nov. 28.)[MANSI, Concil., XXI, 684.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio CUNRADO, illustri Romanorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Quantum affectum erga personam tuam et regnum tibi a Deo commissum habeamus, plurimis experimentis tuam clementiam credimus agnovisse. In quo inflexibiliter permanentes, petitiones excellentiae tuae, quantum cum Deo possumus, admittimus, et cum ecclesiae honestate regiae tuae voluntati gratanter praebemus assensum, sicut devoti beati Petri filii et specialis sanctae Romanae Ecclesiae defensoris. Inde est quod magnitudinis tuae preces in electione Xantensis praepositi paterno recipientes affectu, tibi, tanquam charissimo filio nostro, duximus annuendum, licet quidam postmodum penitus diversa ab his, quae dilectionis tuae litteris significasti, suggesserint. Causa vero fratris nostri Coloniensis archiepiscopi gravis fit, quoniam longum est enarrare, ab his, qui circa te sunt, poteris manifeste cognoscere. Si enim quanta circa officium suum per negligentiam et inobedientiam superbiendo commiserit, magnitudinis tuae discretio cognovisset, nec etiam verbum, ut credimus, pro ipso movisset. Unde in concilio quod Remis Deo Domino auctore celebravimus, excisionis sententiam pertulisset, nisi regiae parcentes absentiae, detrimentum aliquod regno, quod maxime nobis cavendum erat, eventurum exinde putavissemus. Et nunc post reditum tuum nobiscum firmiter statueramus ipsum sententia digna suis excessibus feriendum, nisi tuae legatio majestatis praevenisset. Sed precibus tuis, quantum possumus, inclinati manum nostram in praesentiarum ab ipsius damnatione retraximus, et usque ad Dominicam, qua cantatur: Ego sum pastor bonus, inducias ei concessimus. Quia ergo excellentiae tuae preces absque gravi sanctae Ecclesiae et disciplinae ecclesiasticae laesione in hoc ex toto audire nequivimus, regia aequanimiter clementia ferat, et his quae sanctae Romanae Ecclesiae matri tuae incumbunt, cujus omnipotens Deus te constituit defensorem, sicut de benignitate tua speramus, tanquam piissimus justitiae amator, intendas. Dilectum filium nostrum Henricum juniorem regem in Domino salutamus.

Data Laterani, IV Kal. Decemb.

CCCLXVIII. Bulla ad Obertum Mediolanensem archiepiscopum. (Anno 1149, Dec. 19.)[GIULINI, Mem. di Milano, V, 594, ex archivio della Metropolitana.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri OBERTO archiepiscopo, et dilectis filiis ordinariis Mediolanensis Ecclesiae, eorumque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Ad hoc universalis Ecclesiae cura nobis a provisore omnium bonorum Deo commissa est, ut pro omnium ecclesiarum statu satagere et . . . . . . . . . . placentem Domino . . . . . . . religionem et honestatem studeamus modis omnibus . . . . Nec enim Deo gratus aliquando famulatus impenditur, nisi ex veritatis radice procedente a puritate religionis et honestatis fuerit confirmatus. Inde est quod vitium satis reprehensibile . . . . . . . . quod in vestra ecclesia, peccatis exigentibus, inoleverat, exstirpari praecipimus, videlicet, quod cum illis, qui . . . . . . ibi ordinarii nominantur, deberet esse cor unum et anima una ut etiam sicut in coetibus apostolorum legitur, communitas, per contrarium erat, juxta illud etiam dictum apostoli Pauli . . . . . . Alius quidem esurit, alius ebrius est. Postmodum vero tuo, frater archiepiscope, accedente studio, factum est ut omnis redditus, omnesque obventus illius ecclesiae, ad honorem Dei, et ad ejusdem communem vitam canonicorum qui in loco ipso pro tempore morabuntur, in unum de caetero redigantur. Quod et . . . . . etiam proprio scripto est aperte firmatum. Nos itaque, quorum interest male acta corrigere, et quae bene gesta sunt, et venerandis canonibus concordant apostolicae sedis auctoritate firmare, quod de communi vita servanda, et ut redditus ecclesiae provenientes inter canonicos aequis portionibus per capitulum pro victualibus dividantur, et id quod inde superest aequa pariter in vestimentis distributione procedat; a vobis rationabiliter statutum est, praesentis scripti privilegio confirmamus; et sicut in scripto vestro continetur, ratum et inconvulsum futuris temporibus irrefragabiliter manere decernimus. Praecipientes ut ea, quae ad servandam communem vitam adhuc deesse noscuntur adimplere quanto citius debeatis; scilicet ut in uno refectorio comedatis, et in uno dormitorio dormiatis. Praeterea praedictam Dei genitricis semperque virginis Mariae ecclesiam, in qua omnipotenti Domino deservitis, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Cavacurtem, Gramorellam, Martaniam, Setezanum, Trecha, Arnugum, Novezatem, Habiascam, Valles Bellegnium et Leventinam, plebem de Artizate, Sevisum, Curtadiam de Leoco, Brivium, Gradi, Pulcoctum, Bulzanum, Salvanum; mansum unum apud Caol, quem tenet Ardicius de Carimate; centum soldos novae monetae, quos ecclesia vestra a monasterio Sancti Simpliciani annis singulis accipere consuevit.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum, etc. Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus ss. Ego Conradus Sabinensis episcopus ss. Ego Guido Ostiensis episcopus ss. Ego Octavianus S. Nicolai in Carcere Tulliano ss. Ego Guido cardinalis Sanctae Mariae in Porticu ss. Ego Aribertus tituli Sanctae Anastasiae ss. Ego . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Datum Laterani per manum . . . . . . . . XIV Kal. Januarii, indictione duodecima, Incarnationis Dominicae anno 1148, pontificatus vero domni Eugenii III anno quinto.

CCCLXIX. De annua celebratione dedicationis ecclesiae B. Frigdiani Lucensis. (Anno 1149, Dec. 19.)[BALUZ. Miscell. edit. Luc., IV, 594.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, universis Dei fidelibus qui devotionis intuitu ad annuam celebrationem dedicationis ecclesiae Beati Fridiani convenerunt, salutem et apostolicam benedictionem.

Sicut ad vestram credimus pervenisse notitiam, ecclesiam Beati Fridiani, ob reverentiam corporis hujus quod in ea requiescere creditur, propriis manibus Deo auctore consecravimus, et venientibus ad annuam consecrationis illius diem ex injuncta sibi poenitentia confisi de beatorum Petri et Pauli meritis remissionem XL dierum indulsimus. Quicunque igitur, aliquibus causis impedientibus, eadem die illic interesse non potuerint, et infra octavas illius dedicationis advenerint, eamdem remissionem ex parte omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus pariter indulgemus.

Data Laterani, XIV Kal. Januarii.

CCCLXX. Ad Bracarensem archiepiscopum.--Eum suspendit ab episcopali officio, nisi Toletano archiepiscopo exhibeat obedientiam. (Anno 1149, Dec. 29.)[MANSI, Concil., XXI, 674.] Quanta sit obedientiae virtus, Christi discipulus non ignorat, et totius fere sacri eloquii paginae protestantur. Cum enim ipsa condimentum aliarum virtutum esse dicatur: manifestius claret, quia quasi peccatum ariolandi est repugnare, et velut scelus idololatriae nolle acquiescere (I Reg. XV). Super fraternitate itaque tua vix mirari sufficimus pariterque dolemus, quoniam sedis apostolicae praeceptis obedire contemnis; et mandatum de exhibenda obedientia Toletano primati, quod tibi viva voce nuper fecimus, sicut iterata querimonia ipsius ecclesiae indicat, nimis propere a corde tuo elapsum est, et tanquam aspis surda clausis auribus perstitisse videris. Sed nemini debet indignum videri suis subesse majoribus, qui se meminit aliis esse praelatum. Atque utinam ea, quae ad virtutis gloriam spectare noscuntur, apud tuam fraternitatem valeant reperiri. Quamvis igitur tantae praevaricationis contemptus severiori esset praegravandus vindicta: apostolica tamen utentes mansuetudine, per praesentium tibi scripta mandantes praecipimus, quatenus antefato archiepiscopo, usque ad proximam Dominicam in Ramis palmarum, obedientiam debitam satagas humiliter exhibere; quin extunc, donec adimpleas quod tibi saepe mandavimus, denuo te ab officio episcopali suspendimus.

Datum Laterani, IV Kal. Januarii.

CCCLXXI. Ad Alfonsum Hispaniarum regem.--De primatu Toletano. (Anno 1149, Dec. 29.)[MANSI, Concil., XXI, 673.] Sicut ex inspectione litterarum tuarum, et verbis nuntii tui R. praesentium latoris perpendimus: exhibitiones honoris, et gratiae sedis apostolicae, quas Ecclesiis et personis regni tui, nobilitatis et mansuetudinis tuae precibus inclinati, frequenter contulimus, ad tuam notitiam minime pervenerunt. Pro tuis siquidem precibus, Ecclesiam Compostellanam in deferenda cruce ante metropolitanum suum speciali praerogativa decoravimus: et Toletanae metropoli in recuperanda justitia, quam super Bracarensi archiepiscopo habere dicitur, non defnimus; imo sicut tota Hispana novit ecclesia pro causa ipsa eumdem Bracarensem per longum tempus ab officio episcopali suspendimus. Novissime vero, cum ad nostram praesentiam in Longobardiae partibus devenisset, absolutionem a nobis nullatenus potuit impetrare, donec in nostro et fratrum nostrorum conspectu viva voce promisit, quod infra constitutum a nobis terminum, Toletanae Ecclesiae subjectione debita humiliter obediret; quod si non faceret, in eadem suspensionis sententia, quousque id faciat, remaneret. Caeterum, si postquam a nobis discessit, juxta mandatum nostrum Toletanae obedivit Ecclesiae, vel si forte in sua rebellione perdurat, per archiepiscopum ipsius ecclesiae, cui sollicitudo et cura ejusdem metropolis incumbere noscitur, nobis debuit nuntiari. Si ergo ipse circa honorem et dignitatem ecclesiae sibi commissae negligens et minus sollicitus silere disposuit: nos qui in sedis apostolicae specula, disponente Domino, judicis locum, licet indigni, tenemus, propter ejus insolentiam praecones vel cursores effici non debemus. Sed recolentes personae tuae consuetam dulcedinem, et devotionis affectum, quam avus tuus illustris memoriae A. [Alfonsus] Hispaniae rex, et tu ipse, erga communem matrem tuam sanctam Romanam ecclesiam temporibus praedecessorum nostrorum et nostro humiliter ostendisti: preces tuas etiam nunc libenter admittimus. Praefato itaque Bracarensi juxta petitionis tuae desiderium apostolicas litteras misimus; quem nimirum, nisi usque ad proximam Dominicam in Ramis Palmarum Toletano primati obedire curaverit, denuo ab officio episcopali suspendimus, donec adimpleat quod ei saepe mandavimus.

Data Laterani, XIV Idus Januarii.

CCCLXXII. Ad Sugerium abbatem.--Ut de sacerdotis excommunicati ab archidiacono causa cognoscat, et sacerdotis percussores excommunicet. (Anno 1149?)[MANSI, Concil., XXI, 645.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati Sancti Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Quidam sacerdos R. ad nostram praesentiam veniens, conquestus est quod S. archidiaconus, quoniam denarios quos ab eo pro ecclesia sibi tradita exigebat, ei tribuere noluit, de Ecclesia cum expulit. Et quoniam super hoc eum ad nostram audientiam appellavit, idem archidiaconus fecit eum a parentibus suis ausu sacrilego verberari. Quia vero valde iniquum est, ut in his, quibus in Ecclesia Dei super alios potestas judicandi conceditur, iniquitatis inveniatur judicium: tibi per scripta nostra mandamus, ut utroque ad tuam praesentiam evocato causam ipsam diligenter inquiras, et justitia comitante diffinias. Illos vero qui violentas manus in eumdem clericum injecerunt, excommunicatos publice denunties, et excommunicationem tandiu facias observari, donec satisfacturi vestro se conspectui repraesentent.

CCCLXXIII. Ad H. archiepiscopum Senonensem.--De eodem argumento. (Anno 1149?)[MANSI, Concil., XXI, 645.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio nostro archiepiscopo Senonensi H., salutem et apostolicam benedictionem.

Quidam sacerdos tuus Romam ad nostram praesentiam veniens, conquestus est quod Stephanus archidiaconus tuus, quoniam denarios quos ab eo pro ecclesia sibi tradita exigebat, ei tribuere noluit, de eadem Ecclesia eum expulerit. Et quoniam super hoc eum ad nostram audientiam appellavit, idem archidiaconus fecit cum a parentibus suis ausu sacrilego verberari. Quia vero valde iniquum est, ut in his, quibus in Ecclesia Dei super alios potestas judicandi conceditur, iniquitatis inveniatur judicium: dilecto filio nostro Sugerio abbati S. Dionysii per scripta nostra mandamus, ut, utroque-ad suam praesentiam evocato, causam ipsam diligenter inquirat, et justitia comitante diffiniat. Tu ergo eumdem archidiaconum ad ipsius abbatis vocationem ire, et quod inde judicaverit facias observare. Postmodum quoque eum ad vos super eisdem excessibus responsurum transmittas. Illos vero qui violentas manus in eumdem clericum injecerunt, excommunicatos publice denunties, et excommunicationem tandiu observari facias donec nostro se conspectui satisfacturi repraesentent.

CCCLXXIV. Ad abbatem Sugerium.--Ecclesiasticae alterius causae judicem constituit. (Anno 1149?)[MANSI, Concil., XXI, 645.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Pro controversia et discordia quae inter Petrum praesentium latorem et Jozelinum Meldensem canonicum agitari dignoscitur, uterque nostro se conspectui praesentavit. Primum quidem Jozelinus dicebat a praedicto Petro injuriam et violentiam sibi fuisse illatam, et propter hoc eum ad nostram audientiam appellasse. Post discessum vero ipsius Jozelini a nobis, idem Petrus ad nos veniens, quae de ipso dicta fuerant, omnino negabat. Quia igitur rei veritatem ad plenum super hoc cognoscere non potuimus, causam ipsam discretioni tuae duximus remittendam. Per praesentia itaque scripta dilectioni tuae mandamus, quatenus utraque parte ad tuam praesentiam evocata, eamdem controversiam diligenter audias, et si adversa pars jam dictum Petrum illatae violentiae reum non poterit manifeste probare, et Petrus innocentiam suam convenienter ostenderit, ecclesiasticae est moderationi conveniens, ut eum sua debeat innocentia liberare. Si vero impositae culpae immunem se nequiverit comprobare, vel quomodo causa processerit, hoc tuis nobis litteris quantocius intimabis.

CCCLXXV. Fratrum S. Laudi Rothomagensium disciplinam canonicam confirmat. (Anno 1145-1150.--Fragm.)[ Neustria pia, 805.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis OSBERTO, priori S. Laudi de Rothomago, et ejusdem fratribus, tam praesentibus quam futuris, regulariter vitam professis, salutem et apostolicam benedictionem.

Religiosis desideriis dignum est praebere facilem consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, venerabilium fratrum nostrorum, Hugonis archiepiscopi Rothomagensis, et Algari, Constantiensis episcopi, precibus inclinati, ordinem canonicum, secundum B. Augustini Regulam, quam per Dei gratiam, ejusdem fratris nostri, Constantiensis episcopi studio annuente, professi estis, sedis apostolicae auctoritate firmamus; ut in eadem Ecclesia perpetuis temporibus inviolabiliter conservetur, nec alius ibi de caetero, nisi regularis instituatur, praesenti decreto, sancimus, etc.

CCCLXXVI. Ad praelatos Poloniae.--Arguit eos quod latam a G. nuntio suo interdicti sententiam non observent, atque ut resipiscant eamdem sententiam confirmat. (Anno 1150, Jan. 23.)[MANSI, Concil., XXI, 685.)

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus archiepiscopis, episcopis et aliis Ecclesiarum praelatis per Poloniam constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quod vos benedictionis alloquio salutamus, non ex vestris meritis fieri, sed ex apostolicae sedis benignitate, credatis. Sui enim debet honoris dolore prosterni, quisquis apostolicis contemnit obedire mandatis. Nos siquidem pro officii nostri debito de vestra et populi vobis commissi salute solliciti, dilectum filium nostrum G. sanctae Romanae Ecclesiae diaconum cardinalem ad partes vestras olim direximus, ut et pacem inter W. ducem et fratres ejus auxiliante Domino reformaret, et ecclesiastica negotia tanquam apostolicae sedis legatus tractaret. Qui sicut a nobis mandatum acceperat, partem quae noluit ejus monitis obedire, et eos qui ejusdem ducis terram detinent, excommunicationis vinculo innodavit, et in terra divina prohibuit officia celebrari. Vos autem, sicut accepimus, quoniam hoc eum ex mandato nostro non fecisse asserit, sententiam ipsam minime observatis. Quia vero ipse hoc nostro fecit mandato, nos tam excommunicationis quam interdicti sententiam, sicut ab ipso data est, ratam habemus, et ut vos eam observetis et faciatis similiter observari praecipimus. Tu vero, frater archiepiscope, cui hoc ex debito tui officii potissimum imminet, ut inexcusabiles sint, omnibus suffraganeis tuis et aliis Ecclesiarum praelatis denunties, et sententiam ipsam firmiter observes et facias observari, sciturus, quia si quis vestrum eamdem sententiam observare noluerit, beati Petri et sanctae Romanae Ecclesiae non effugiet ultionem.

Datum Lat., X Kal. Feb.

CCCLXXVII. Privilegium pro monasterio S. Martini Anhusano. (Anno 1150, Jan. 30.)(PETRI, Suevia ecclesiastica, p. 92.)

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis SIGEFRIDO abbati S. Martini de Anhusen, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Cum omnibus venerabilibus locis debitores ex injuncto existamus, illa tamen quae ad B. Petri sanctaeque Romanae Ecclesiae jus et defensionem specialiter pertinere noscuntur, convenit nos propensius confovere. Ideoque, dilecti in Domino filii, venerabilis fratris nostri Gualteri Augustensis episcopi et vestris precibus inclinati, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessoris nostri felicis memoriae Coelestini papae vestigiis inhaerentes, praefatum Sancti Martini monasterium quod a praedicto fratre nostro Gualtero tunc Augustensi episcopo ejusque fratribus in proprio alodio constructum est, et beato Petro cum omnibus ad ipsum pertinentibus oblatum sub ejusdem apostolorum principis et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones vel decimas, quaecunque etiam bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Concambium praeterea quod de decimis illius loci, in quo ipsum monasterium situm est cum ecclesia S. Petri de Contingen, ad cujus parochiam pertinebant, utriusque partis assensu rationabiliter factum est, auctoritate apostolica confirmamus. Addentes ut ecclesia S. Martini de Nawa, in qua collegium vestrum per illustris memoriae Manegoldum palatinum comitem, patrem videlicet praefati Sanctae Augustensis Ecclesiae episcopi, in cujus erat allodio monasticae religionis, auctore Domino, exordium habuit, cum decimis et omnibus aliis suis possessionibus vestro monasterio in perpetuum subjecta permaneat. Liceat autem vobis communi consilio advocatum, quem ad defensionem ejusdem monasterii utilem esse cognoveritis, libere eligere, ipsumque si inutilis fuerit, removere, et alium, quem utiliorem provideritis, substituere. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum nullus ibi qualibet subreptionis astutia vel violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consilio, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam providerint eligendum. Chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes monachorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi a dioecesano suscipietis episcopo, si quidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis, et absque aliqua pravitate vobis voluerit exhibere; alioquin liceat vobis catholicum quemcunque malueritis, adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut quicunque illic se deliberaverint sepeliri, nisi forte excommunicati sint, nullus obsistat; salva tamen justitia matricis Ecclesiae. Ad indicium autem hujus a sede apostolica libertatis acceptae aureum unum nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus molestiis fatigare; sed omnia integre conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, praesumptionem suam emendare contempserit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Theodewinus Sanctae Rufinae episcopus subscrip. Ego Imarus Tusculanus episcopus subscr. Ego Guido Ostiensis episcopus subscripsi. Ego Nicolaus Albanensis episcopus subscri. Ego Gregorius presbyt. card. tit. S. Calixti subscr. Ego Nicolaus presbyt. card. tit. S. Cyriaci subscr. Ego Aubertus cardinal. tit. S. Anastasiae. Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum subscr. Ego Joannes Paparo diac. card. S. Adriani subsc. Ego Jacinthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin ss.

Datum Laterani per manum Plebani Romanae Curiae notarii, III Kalend. Febr., indict. XIII, Incarnationis Dominicae anno 1148 [1150]; pontificatus domni Eugenii III papae anno quinto.

CCCLXXVIII. Ad episcopum Castellanum [Venetum ]. (Anno 1150, Mart. 19.)[UGHELLI, Italia sacra, V, 1240.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Castellano episcopo, sal. et apost. bened.

Quod decimarum quatuor fieri debeant portiones, notitiae tuae incognitum esse non debet. Sicut enim sanctorum Patrum sanxit auctoritas, una pars episcopo, alia clero, tertia pauperibus, quarta vero ecclesiae sartis tectis deputata esse dignoscitur. Quocirca fraternitati tuae per praesentia scripta mandamus, quatenus fratribus S. Salvatoris decimarum partem, quae illis de jure contigit, facias assignari.

Datum Laterani, XIV Kal. Aprilis.

CCCLXXIX. Bulla pro monasterio S. Benedicti de Placentia. (Anno 1150, April. 14.)[CAMPI, Hist. eccl. di Piacenza, I, I, 351.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio VITALI abbati S. Benedicti de Placentia, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties illud a nobis petitur, quod rationi et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Ideoque, dilecte in Domino fili Vitalis abbas, justis postulationibus tuis benignum impertientes assensum, oratorium B. Petri situm in territorio Taurinensi ultra flumen Sturiae, quod nimirum Petrus Podisii et Taurinus Rista pro salute animarum suarum sanctae Romanae Ecclesiae per manus nostras pro devotione obtulerunt, tibi, et per te monasterio tuo gubernandum concedimus, et ejusdem loci dispensationem liberam tradimus, eo videlicet tenore, ut per fratres Vallobrosanae congregationis eidem loco futuris temporibus diligenti studio jugiter serviatur. Xenodochium ad obsequium pauperum ibidem constructum studiosius pertractetur, et naves ad opus transeuntium ipsum flumen, sicut constitutum est, paratae semper inveniantur, atque census unius aurei nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvatur. Si vero tu, vel successores tui haec observare noluerint, vos ab ejusdem loci regimine nos vel successores nostri removere digne poterimus.

Datum Laterani, XVIII Kalend. Maii.

CCCLXXX. Guiberto praeposito et canonicis S. Laurentii Januensis amplam omnium bonorum ac jurium, tum et Raymundi comitis donationis confirmationem elargitur. (Anno 1150, April. 14.)[UGHELLI, Italia sacra, IV, 683.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GUIBERTO praeposito, et caeteris Januensis Ecclesiae canonicis tam praesentibus quam futuris canonice substituendis, in perpetuum.

Officii nostri hortatur auctoritas pro Ecclesiarum statu satagere, et earum quieti et utilitati salubriter auxiliante Domino providere. Dignum namque et honestati conveniens esse cognoscitur ut qui ad Ecclesiarum regimen assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia tueamur, et B. Petri atque apostolicae sedis patrocinio muniamus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et B. Laurentii ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis. Ecclesiam Sanctae Mariae Magdalenae, ecclesiam S. Salvatoris de Sanzano, ecclesiam S. Jacobi de Calignano, ecclesiam S. Bartholomaei de Stajano, ecclesiam S. Mariae de Quarto, ecclesiam S. Stephani de Pariesi, decimas quoque quas in tota Januensi dioecesi legitime possidetis, et tres partes totius territorii, quod vocant sanctus Romulus cum omnibus pertinentiis suis, quemadmodum a bonae memoriae Theodulfo Januensi episcopo, ecclesiae vestrae rationabiliter concessae, et scripti sui auctoritate firmatae sunt. Praeterea Insulam in Ibero flumine positam juxta civitatem Tortuosam, ab illustri viro Raymundo Barchinonensi comite, et a consulibus vestrae civitatis eidem ecclesiae juste concessam, vobis pariter confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur vestris, et aliorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate ac dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat. Servantibus autem sit pax, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen. Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Conradus Sabinensis episc. subsc. Ego Theodevinus Portuensis episcopus subs. Ego G. Praenestinus episcopus subsc. Ego Hugo Ostiensis episc. subsc. Ego Nicolaus Albanus episc. subsc. Ego Ugo tit. in Lucina presbyt. cardinalis subsc. Ego Bernardus presbyt. card. S. Clementis subsc. Ego Jordanus presbyt. card. S. Susannae subsc. Ego Gregorius tit. Callisti presbyt. card. subsc. Ego Hubaldus presb. cardin. S. Praxedis subs. Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum subsc. Ego Octavianus diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano subsc. Ego Rodulphus diac. card. S. Luciae in Septisolis ss. Ego Joannes Paparo diac. card. S. Adriani subsc. Ego Gregorius diac. S. Angeli subsc. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu subsc. Ego Hyacinthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin subsc.

Dat. Laterani per manum Bossonis, S. R. E. scriptoris, XVIII Kal. Maii, indictione XIII, Incarn. Domin. anno 1150, pontificatus vero D. Eugenii III papae anno V.

CCCLXXXI. Privilegium pro Ecclesia Fontis-Ebraldi. (Anno 1150, April. 20.)[PAVILLON, Vie de Robert d' Arbrissel, Preuv., p. 631.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiabus MATHILDI abbatissae Sanctae Mariae Fontis-Ebraldi, suisque sororibus, salutem et apostolicam benedictionem.

Religiosis postulationibus dignum est facilem praebere consensum ut et pia devotio celerem sortiatur effectum et religionis integritas possit inconcussa servari. Ratio siquidem exigit ut apostolica sedes honestas personas gremio suae pietatis confoveat, et ut in religionis proposito firmiter perseverent et in ipso proficiant, justis earumdem postulationibus affectu benigno concurrat. Hoc itaque, dilectae in Christo filiae, rationis debito provocati vestris justis petitionibus clementer annuimus, et quae pro vobis religionis intuitu et rationabili providentia statuta noscuntur, apostolica auctoritate firmamus, et praesentis scripti assertione munimus. Statuimus siquitem, et ad majorem vestrae honestatis opportunitatem praecipimus ut omnes virgines vestri ordinis quae gratiam benedictionis debent percipere infra illius monasterii claustrum in quo sunt obsequio mancipatae, a dioecesano episcopo munus benedictionis percipiant, si quidem catholicus fuerit et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et eam gratis et absque molestia et pravitate voluerit exhibere; alioquin liceat vobis quemcunque malueritis ad hoc faciendum invitare antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, benedictionis gratiam vestris consecrandis virginibus largiatur. Verum quoniam sine pacis et concordiae bono, religio conservari non potest, ut omnis discordiae ac rebellionis occasio de vestro consortio penitus auferatur, imo ut unitas sinceritatis inter vos melius conservetur, ad abbatissam Fontis-Ebraldi omnes tanquam ad suum caput respiciant, et debitam obedientiam ipsi exhibeant. Praedecessoris etiam nostri felicis memoriae Calixti papae vestigiis inhaerentes statuimus et favoris nostri munimine roboramus, ut nulla persona in propinquitate vestri monasterii vicum vel mansionem facere audeat, quae non ad minus dimidiae leugae a jamdicto monasterio separetur.

Nulli ergo hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet aliis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur earum, pro quarum gubernatione et sustentatione concessa sunt, salva dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non congrua satisfactione emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini nostri Redemptoris Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.

Datum Laterani, XII Kalendas Maii.

CCCLXXXII. Ad abbatem Sugerium.--De Ludovici regis consilio transmarinae expeditionis. (Anno 1150, Apr. 25.)[MANSI, Concil., XXI, 646.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem, et apostolicam benedictionem.

Immensum pietatis opus, quod charissimo filio nostro Ludovico illustri Francorum regi divina misericordia inspiravit, nos plurimum anxios reddit. Gravem namque Christiani nominis jacturam, quam nostris temporibus Ecclesia Dei sustinuit, et recentem adhuc effusionem sanguinis tantorum virorum ad memoriam revocantes, grandi timore concutimur, et moeror inconsolabilis renovatur. Caeterum devotio praedicti filii nostri et charitas divinitus inspirata, conceptum aliquantulum dolorem mitigat, et spem nobis consolationis promittit. Sic igitur utriunque supensos timor cum spe nos valde conturbat. Sed ne tantum opus nostra occasione [imperfectum] remaneat, prudentiae tuae per praesentia scripta mandamus, quatenus jam dicti filii nostri regis, et baronum atque aliorum regni sui animos diligenter studeas perscrutari; et si ad tam arduum opus eos promptos agnoveris, consilium et auxilium nostrum, quantum poterimus, et remissionem peccatorum, sicut in aliis litteris nostris continetur, secure promittas, et nos de constantia eorum et devotione fidei certiores effecti timore deposito vires eis et auxilium quibus modis poterimus divina favente misericordia tribuemus. Vestri autem studii sit ut, communicato sapientum consilio, quod nostri auxilii ad hoc necessarium fuerit, et quae ecclesiasticae personae praeter nominatas idoneae vobis visae fuerint, mature nobis significare curetis.

Datum Laterani, VII Kalend. Maii.

CCCLXXXIII. Ad abbatem Sugerium.--Ut thesaurum ecclesiae Sanctae Genovefae pignori obligatum redimi faciat. (Anno 1150, April. 28.)[MANSI, Concil., XXI, 646.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Prudentiam tuam latere non credimus, nobis plurimum esse molestum, quod thesaurus ecclesiae Sanctae Genovefae pignori est obligatus. Quia vero nolumus ut ecclesia ipsa aliqua negligentia vel contentione detrimentum exinde patiatur, aut ornamentis suis, aliquorum nequitia vel versutia spolietur, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus ad locum ipsum accedas, et rem diligenter inquirens, quidquid de eodem thesauro per saeculares obligatum est, ex quo mutatio ecclesiae ad eorum pervenit notitiam, de proprio eos redimere cogas. Quod vero ante obligatum fuerat, de communi tam regularium, quam saecularium, prout quibusque competet, facias redimi: sollicite attendens, ne aliquorum nequitia damnum in hoc ecclesia patiatur. Qui autem super hoc tibi rebellis exstiterit, auctoritate nostra eum excommunicationi subjicias.

Datum Romae apud S. Petrum, IV Kal. Maii.

CCCLXXXIV. Bona, possessiones privilegiaque Sanctae Mariae de Reno confirmat. (Anno 1150, Maii 13.)[TROMBELLI, Memorie storiche di Reno, Append., 367.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GUIDONI priori ecclesiae Beatae Mariae de Reno, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosis desideriis dignum est facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, praedecessorum nostrorum felicis memoriae PP. Innocentii et Lucii vestigiis inhaerentes, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam beatae Dei genitricis semperque virginis Mariae ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; in primis siquidem statuentes ut ordo canonicus secundum beati Augustini Regulam perpetuis ibi temporibus inviolabiliter conservetur; praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice possidetis, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis Deo propitio poteritis adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: ecclesiam Sancti Salvatoris in civitate Bononiensi; in Turicella ecclesiam Sancti Andreae, ecclesiam Sancti Domini justa bagnuna. Prohibemus quoque ut nullus fratrum post factam ibidem professionem absque prioris vel congregationis spontanea permissione ex eodem claustro audeat discedere; discedentem vero absque communi litterarum cautione nullus omnino suscipiat. Sed si aliquis ipsorum fratrum extra claustrum ausus fuerit sine praedicta licentia permanere, si secundo tertiove commonitus resipiscere forte contempserit, liceat priori ejusdem loci excommunicationis in ipsum tanquam in professum suum sententiam promulgare. Clericos vero sive laicos liberos saeculariter viventes ad conversionem suscipiendi absque alicujus contradictione facultatem liberam habeatis. Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat. Oleum quoque sanctum, ordinationes clericorum qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipiatis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis et absque pravitate aliqua voluerit exhibere; alioquin liceat vobis catholicum quemcunque malueritis adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur, indulgeat. Obeunte vero te nunc ejusdem loci priore, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia, seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et beati Augustini Regulam providerint eligendum. Ad haec etiam adjicientes statuimus, ut nulli archiepiscopo, vel episcopo, aut alicui omnino personae fas sit in praedicta ecclesia Beatae Mariae exactionem facere, nec priori et fratribus gravamina irrogare. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte exeommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis Ecclesiae.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat ipsam ecclesiam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.

FAC MECUM, DOMINE, SIGNUM IN BONUM. Ego Hubaldus presbyt. cardin. tit. Sanctae Praxedis Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Conradus Sabinensis episc. ss. Ego Imarus Tusculanus episc. ss. Ego Nicolaus Albanensis episc. ss. Ego Gregorius card. presbyt. tituli Calixti ss. ss. Ego Manfredus presbyt. cardinal. tit. Sanctae Sabinae ss. Ego Guido presbyt. card. tit. Pastoris ss. Ego Bernardus presbyt. cardin. tit. Sancti Clementis ss. Ego Hugo tit. in Lucina presb. card. ss. Ego Oddo diac. card. Sancti Georgii ad Velum Aureum ss. Ego Joannes Paparo presbyt. cardinal. Sancti Adriani ss. Ego Joannes diacon. cardin. Sanctae Mariae Novae ss.

Datum Romae, apud Sanctum Petrum per manum Bosonis, sanctae Romanae Ecclesiae scriptoris, III Idus Maii, Indictione XIII, Incarnationis Dominicae anno 1150, pontificatus vero domni Eugenii III papae anno sexto.

CCCLXXXV. Bulla pro translatione monasterii Middelburgensis. (Anno 1150, Maii 23.)[HUGO A. O., Praem., II, p. 129.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio WALTERO abbati Walachriensi, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, canonice substituendis, in perpetuum.

Sicut injustis petitionibus nullus est tribuendus assensus, ita legitima desiderantium non est deneganda petitio. Ex litteris siquidem venerabilis fratris nostri Har [iberti] episcopi Trajectensis inspeximus quod vos monasterium vestrum ad alium constitueritis locum transferre, in quo quietius vivere et liberius possitis Domino deservire. Cui dispositioni frater noster praedictus assensum praebuit, ut vobis in posterum hoc liceat perficere, scripto suo laudavit. Nos autem quorum interest bene acta firmare, votum vestrum . . . . attendentes licentiam translationis, ab eodem fratre nostro rationabiliter vobis indultam, auctoritate sedis apostolicae confirmamus; statuentes ut nihil tamen quod ad nos pertinere dignoscitur, propter mutationem istam, nobis aut nostris successoribus, in posterum minuatur.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, X Kalend. Junii.

CCCLXXXVI. Ad canonicos Ecclesiae Aurelianensis.--Pro domno Philippo, de ecclesia sanctae Letae, quam asserit ad decanatum suum pertinere. (Anno 1150, Maii 25.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 629.] EUGENIUS, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis Aurelianensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Ex parte dilecti filii nostri Philippi fratris illustris Francorum regis querelam accepimus, quod vos ecclesiam Sanctae Letae, quam ad decanatum suum asserit pertinere, ei violenter aufertis, et jus suum in ea subtrahere sibi contenditis. Quia vero bona ipsius tam ecclesiastica quam mundana sub beati Petri et nostra protectione suscepimus, pati non possumus nec debemus, ut ei ab aliquo auferantur. Ideoque per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus aut eamdem ecclesiam ei reddatis, aut in praesentia venerabilis fratris nostri Hugonis Altissiodorensis episcopi, sibi exinde justitiam faciatis.

Data Romae apud Sanctum Petrum, VIII Kalend. Junii.

CCCLXXXVII. Ad abbatem Sugerium.--Ut causam ecclesiasticam, de qua jam epist. 372 et 373, definiat (Anno 1150, Maii 26.)[MANSI, Concil., XXI, 647.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Sacerdos ille R. qui ad nos contra Stephanum Senonensem archidiaconum venerat, cum nuntio ejusdem archidiaconi nuper ad nostram praesentiam rediit. Sed cum in causa ipsa procedere sicut ratio exigit minime posset, eum a querimonia sua cessare praecepimus, et praedictum archidiaconum super objectis se canonice purgaturum tuo conspectui mandavimus praesentandum. Per apostolica itaque tibi scripta mandamus, quatenus eumdem archidiaconum ad tuam praesentiam evoces iterum: et si quinta manu sui ordinis super allatis criminibus se poterit expurgare, ipsum quoque ab impetitione praefati presbyteri absolutum remittas.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, VII Kalend. Julii.

CCCLXXXVIII. Ad Petrum praepositum Ulciensem.--Praecipit ne in ecclesia S. Mariae Secusiensi « unquam amodo quispiam ordinetur vel recipiatur, nec victus alicui neque vestitus donum concedatur, nisi, regulari prius habitu sumpto, canonicam vitam professus sit. » (Anno 1150, Maii 27, Laterani.) [ Ulciensis Ecclesiae Chartarium, p. 18.] CCCLXXXIX. Monasterii S. Nicolai Andegavensis protectionem suscipit. (Anno 1150, Jun. 10, Laterani.) Abbatia S. Nicolai Andegav., 76, teste Brequigny, Table chronol., III, 166.] CCCXC. Ad abbatem Sugerium.--De Orientali Ecclesia; de pontificis et regis habito colloquio; de Ecclesia Compendiensi. (Anno 1150, Jun. 19.)[MANSI, Concil., XXI, 648.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SUGERIO, abbati S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Ex eo quod pro defectu Orientalis Ecclesiae attentam sollicitudinem geris, gratum nobis est, et studium tuae devotionis in Domino collaudamus, quoniam et cor nostrum exinde ingenti dolore turbatur et vehementer affligitur. Inde est quod petitioni tuae et aliorum qui nobis super causa ipsa scripserunt, quamvis gravissimum nobis fuerit propter imbecillitatem personae, in qua omnium vota Domino favente concurruntur, assensum tamen denegare nequaquam potuimus. Monemus itaque dilectionem tuam quatenus in tanto et tam praeclaro opere, tanquam vir discretus et prudens, opem et studium diligenter adhibeas. Praeterea dilationi tuae notum fieri volumus, quoniam cum filio nostro charissimo Francorum rege Ludovico de statuenda religione in terra sibi a Deo concessa colloquium viva voce habuimus, et monitis nostris benignum praebuit assensum. Quia ergo in Compendiensi Ecclesia religionem propagari, Domino auxiliante, optamus, praesentium tibi auctoritate injungimus, ut ad hoc efficiendum omnimoda diligentia et attento studio elabores. Tibi siquidem et venerabili fratri nostro Noviomensi episcopo onus ipsum imposuimus.

Datum Albani, XIII Kalendas Julii.

CCCXCI. Ad Wibaldum abbatem.--Ut Godeboldum canonicum Mindensem excommunicet, nisi ablatam Everardo ecclesiam de Hemeringen restituat. (Anno 1150, Jun. 22.)[MARTEN. Ampl. Coll., II, 435.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio WIBALDO Corbeiensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Lator praesentium Everardus jam quinquies ad nostram accessit praesentiam. Pro quo siquidem venerabili fratri nostro H. Mindensi episcopo per scripta nostra praecipiendo mandavimus, quatenus Godeboldum canonicum suum districtius commoneret, ut ecclesiam beati P. de Hemeringen, et alia per se vel per submissas a se personas praedicto Everardo ablata infra viginti dies post susceptionem nostrarum litterarum cum integritate restitueret, et eum de caetero in pace possidere permitteret. Si vero infra terminum praedictum monitis ejusdem episcopi obedire contemneret, ex tunc ipsum ab ecclesiarum introitu duximus removendum, nec postea deberet absolvi, donec pro excessibus suis satisfacturus nostro se conspectui praesentaret. Sed, sicut ejus repetita querimonia indicat, nihil horum est effectui mancipatum, nec ad nos venit, nec aliquam excusationem praetendit, quare pauperem istum tantis oppressionibus aggravaret. Quia igitur oppressionibus et laboribus valde compatimur, et tantam contumaciam praetermittere non possumus impunitam, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus praedictum Godeboldum districte commoneas, ut ecclesiam ipsam et ablata per se et alium in integrum infra viginti dies, postquam a te commonitus fuerit, eidem Everardo omnino restituat, et de caetero eum pacifice possidere permittat. Quod si facere contempserit, ex tunc ipsum Godeboldum excommunicatum publice denunties, nec a vinculo excommunicationis possit absolvi, donec pro tanta rebellione veniat ad nostram praesentiam responsurus. Quidquid autem exinde a te fuerit factum, et modum ipsius negotii nobis litteris quam citius studeas intimare.

Datum Albani, X Kal. Julii.

CCCXCII. Ad Wibaldum abbatem.--Laudat ejus in Romanam Ecclesiam zelum, atque in ejus gratiam scribit Mindensi episcopo et Bremensi archiepiscopo. (Anno 1150, Jun. 24.)[ Ibid., 436.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio WIBALDO Corbeiensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Litteras dilectionis tuae, debita benignitate suscepimus, et quia pro matre tua sancta Romana Ecclesia, tanquam devotus filius attentam sollicitudinem geris, gratum nobis est, et devotionem tuam in Domino collaudamus. Pro Kaminatensi vero Ecclesia, sicut rogasti, et eis qui bona ejus auferre dicuntur, Mindensi episcopo scripsimus; sed pro causa, quam nobis tuis litteris intimasti, reconciliari non debet, quoniam nec violentia nec pravo studio contigit. Bremensi quoque archiepiscopo juxta petitionem tuam pariter scripsimus, et in caeteris, in quibus secundum Deum possumus, tuas preces libenter admittimus. Coloniensi autem archiepiscopo idcirco nostra scripta non misimus, quia veniens ad nos plenitudinem sui officii minime reportavit. Tua igitur interest, charissime fili, ut de honore ac profectu Ecclesiae Dei et regni, sicut bene coepisti, ita effectu prosequente invigiles, quatenus et beati Petri gratiam et nostram merearis benevolentiam ampliorem.

Data Albae, VIII Kal. Julii.

CCCXCIII. Ad Henricum Mindensem episcopum.--Kaminatensem ecclesiam propter inopinatum casum et mortem cujusdam monachi reconciliatione non indigere, et ut ablata eidem ecclesiae restitui faciat. (Anno 1150)[MARTEN., Ampl. Coll., II, 437.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, H. venerabili fratri Mindensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Pervenit ad aures nostras, quod Kaminatensis ecclesia, pro eo quod quidam monachus, dum resarciret ipsius ecclesiae tecta, casu corruerit, et ita sine sanguinis effusione obierit, per unius fere anni spatium a divinis feceris cessare officiis, et eam reconciliare disponas. Sed si res se ita habet, nec violentia nec pravo studio contigit, nulla ratione videmus, quod eadem ecclesia propter hoc reconcilianda sit, vel a divinis debeat cessare obsequiis. Praeterea fraternitati tuae mandamus, quatenus Thidericum de Ricklinge, Reimbertum quoque et Thidericum ipsius filios, qui praedia ipsius Ecclesiae contra justitiam invasisse et illicite detinere praesumunt, districte commoneas, ut si hoc verum esse constiterit, easdem possessiones Ecclesiae ipsi restituant, et ab infestatione ipsius loci omnino abstineant, quod si commonitioni tuae obedire contempserint, canonicam de eis justitiam facias.

CCCXCIV. Ad Hartwicum Bremensem episcopum.--Commendat ei Wibaldum abbatem, et ut ablata Kaminatensis Ecclesiae praedia restitui faciat. (Anno 1150, Jun.)[ Ibid. ]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, H. venerabili fratri Bremensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Episcopalis officii est venerabilia loca et personas diligere, et eas in suis necessitatibus confovere. Ideoque confraternitatem tuam pro dilecto filio nostro Wibaldo Corbeiensi abbate duximus exorandam, quatenus eum fraterna charitate honores et diligas, et praedia Kaminatensis Ecclesiae, quae in tuo episcopatu consistunt, maxime illa, quae abbatissa Juditha post depositionem suam alienare praesumpsit, recuperare et manutenere pro tui officii debito adjuves.

CCCXCV. Ad Conradum regem.--Gratam habet ejus legationem, in qua res Ecclesiae et regni firmentur. Morbacensis monasterii negotium commisisse se episcopo Lausanensi; et de Ottone qui clerici nasum amputaverat. (Anno 1150, Jun.)[MANSI, Concil., XXI, 686.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio CONRADO, illustri et glorioso Romanorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Quod per sublimes legatos matrem tuam sanctam Romanam Ecclesiam, sicut ex primis et secundis litteris excellentiae tuae percepimus, ex communi consilio principum regni tua destinavit serenitas visitare, ut cum eis de statu et utilitatibus Ecclesiae Dei ac regni tractare et ordinare possimus, nobis et fratribus nostris gratum est et acceptum. Et quoniam eorumdem legatorum praestolaremur adventum, nostros quoque legatos jam diu, sicut credimus, ad tuae nobilitatis industriam misissemus; desiderium siquidem nostrum est, ut ea inter Ecclesiam et regnum, quae a predecessoribus nostris et tuis statuta sunt, inter nos et majestatem tuam ita Domino auxiliante firmentur, quatenus sponsa Dei universalis Ecclesia suo jure quiete fruatur, imperium debitum robur impediat, et Christianus populus jucunda pace et grata tranquillitate laetetur. Negotium vero Morbacensis monasterii, unde nos attentius exorare voluisti, antequam ad nos tuae regales litterae pervenissent, venerabili fratri nostro Lausanensi episcopo, de cujus utique prudentia et honestate valde confidimus, communicato fratrum nostrorum consilio, discutiendum et terminandum commiseramus. Unde visum est nobis et fratribus nostris aequitati fore contrarium, si in causa ipsa, altera parte absente, in praesentiarum modis aliquibus procederemus, sed ad eumdem fratrem nostrum negotium ipsum direximus, qui tanquam vir discretus et prudens, et in regularibus disciplinis per longum temporis spatium eruditus, enormitates monachorum ejusdem loci salubriter corrigeret, et causae ipsi canonicum finem, Deo auxiliante, imponeret. De caetero autem Ottonem illum, qui, postposita Dei reverentia, nasum cujusdam clerici ausu nefario amputare minime formidavit, nisi satisfacturus de tam gravi excessu apostolico conspectui se repraesentet, absolvendi ab excommunicatione consilium habere nequaquam potuimus, in quem nimirum vigor regiae potestatis prius debuit acrius exarsisse, quam ad aures nostri apostolatus querela tanti facinoris pervenisset.

CCCXCVI. Monasterii Ebracensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Anno 1150, Oct. 23.--Signiae.) [LANG, Regesta, I, 197; Brevis Notitia monast. Ebrac., 67.] CCCXCVII. Parthenonis Wechterswinklensis protectionem suscipit. (Anno 1150, Oct. 23.--Signiae.) [LANG, ibid. ] CCCXCVIII. Ad Pontium Vizeliacensem abbatem.--De eodem argumento. (Anno 1150, Oct. 24.)[MANSI, Concil., XXI, 657.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio PONTIO Vizeliacensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Quid venerabili fratri nostro Eduensi episcopo, et nobili viro duci Burgundiae fratri ejus, pro negotio vestro per scripta nostra mandavimus, ex transcripto litterarum poteris aperte videre. Si ergo praedictus episcopus et dux voluerint te super pecuniaria causa coram venerabili fratre nostro Hugone Antissiodorensi episcopo convenire; cum ab eo fueris evocatus, ejus praesentiam adeas, et quod ipse inter vos constituerit, audias et observes. Caeterum si de statu monasterii episcopus Eduensis agere voluerit, controversiam ipsam in nostra praesentia volumus agitari.

Datum Signiae, IX Kalend. Novembris.

CCCXCIX. Ad ducem Burgundiae.--Arguit quod Vizeliacensi coenobio sit infestus. (Anno 1150, Oct. 24.)[MANSI, Concil., XXI, 656.]

EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio nobili viro duci Burgundiae, salutem.

Quanto divinae dispositionis clementia majora tibi concessit et te amplius in sublime provexit, tanto magis ecclesias et ecclesiasticas personas et pauperes Christi debes diligere, et eos attenta sollicitudine a pravorum hominum incursibus defensare. Sed, sicut accepimus, unde valde dolemus, contraria operaris. Dilectos siquidem filios nostros Vizeliacensis monasterii fratres duris vexationibus inquietas, et homines eorum cum suis rebus capi jussisti. Eosdem quoque fratres more hostium per tuum nuntium diffidasti. Nos siquidem de te talia minime sperabamus. Quia igitur haec fieri in perniciem animae tuae manifeste cognoscimus, et monasterio quod beati Petri juris existit deesse non possumus, nec debemus: per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus praedictis de damnis et illatis injuriis condigne satisfacias, et de caetero eis nulla gravamina inferas; imo tanquam Ecclesiae catholicae devotus filius, et justitiae amator, eisdem fratribus, et aliis religiosis viris, et ecclesiasticis personis, in suis necessitatibus studeas subvenire. Si vero contra eosdem fratres aliquam quaestionem habere confidis: in praesentia venerabilis fratris nostri Hugonis Antissiodorensis episcopi, quod justitia dictaverit poteris obtinere. Cum igitur ab eo fueris evocatus, ejus praesentiam adeas, et quod ipse inter vos judicaverit, firmiter suscipias et observes. Verum si nostris mandatis obedire contempseris, manus beati Petri in te procul dubio extendetur.

Datum Signiae, IX Kal. Novembris.