Gallia Christiana 1715 01/Albiensis
_-_assembl%C3%A9e_d%27%C3%A9v%C3%AAques.jpg)
_-_lettrine_A.jpg)
Plurimos Romana purpura insignes episcopos habuit hæc cathedra, ut infra dicemus, multis aliunde prærogativis ornata ; quapropter ad Metropolis dignitatem nostra ætate provecta est ab Innocentio papa XI. postulante christianissimo rege Ludovico XIV. Bullam erectionis inter instrumenta referendam judicavimusChart. I. pag. 1. & 2., ex qua discimus quæ sedes episcopales huic subsint metropoli.
Hoc autem ordine in laudata bulla recensentur : Castrensis, Mimatensis, Ruthenensis, Cadurcensis & Vabrensis ; quo in ordine nulla ratio habetur, aut antiquitatis, aut dignitatis, alioquin præponi non debuisset ceteris episcopatibus, Castrensis ætate longe inferior, si Vabrensem excipias. At Castrensis episcopatus olim fuit Albiensis portio, & utriusque historiæ invicem connectuntur ; unde una alteri subjicienda visa est. Idem dicendum de Ruthenensi & Vabrensi ecclesiis, quæ unam olim componebant. Quæ ratio nos movit ut Ruthenenſem epiſcoparum, aliunde in bulla præpoſitum Cadurcenſi, loco penultimo poneremus, videlicet prope Vabrenſem, qui est ultimus. In Albienſi diœceſi 327. eccleſiæ parochiales numerantur. De veteribus Albienſis diœceſis monaſteriis, & de abbatiis quæ adhuc exſtant, infra dicemus. Nunc vero de epiſcopis & archiepiſcopis, qui Albienſem rexerunt eccleſiam, eſt agendum. Vetus chronicon epiſcoporum Albienſium editum est tomo VII. ſpicilegii Acherianip. 335., ubi quoque de Caſtrensibus abbatibus ; incipitque ab anno 647. ac deſinit in anno 1193. Alphonſus d’Elbene Albienſis epiſcopus de suis anteceſſoribus ſcripsit, quorum brevem hiſtoriam erutam ex veteribus monumentis, & authenticis chartis bene multis nunc damus ; plurima autem debemus bibliothecæ Colbertinæ, toto orbe chriſtiano celeberrimæ, veterum inſtrumentorum ex authenticis chartis deſcriptorum copia ditiſſimæ ; non pauca vero ex ipſis hauſimus fontibus.
SAnctus Clarus vulgo primus Albienſium epiſcopus in diptychis eccleſiæ reponitur, quæ tradunt cum Lactoræ in Vaſconia palmam martyrii adeptum eſſe. Celebratur ejus memoria ad diem i. Junii, non ſolum Albigæ, ſed etiam in eccleſiis Burdigalenſi, Auſcienſi, Lemovicenſi, Petracoricenſi, Sarlatenſi, præſertimque Lactorenſi. Verum de illo nihil certi aſſerere ſinunt corruptiſſima ejus acta. An. 1700. illustriſſimus eccleſiæ princeps D. Carolus le Goux de la Berchere, ſecundus archiepiſcopus Albienſis, ſancto martyri ſacellum dicavit, fundavitque miſſam, ut infra dicemus, agendo de hoc præſule. Bollandiani de S. Claro multa congeſſerunt ad diem i. Junii, in quibus nihil eſſe certi fatentur.
De hoc præſule unum dumtaxat novimus, ipsum videlicet diſcipulum fuiſſe S. Clari, ex laudatis diptychis.
Celebratur Diogenianus a Gregorio Turonenſi libro 2. hiſt.c. 13.
406. inter clariſſimos Aquitaniæ epiſcopos ad annum Christi circiter 406. ubi verbis Paulini preſbyteri utens : Si enim, inquit, hos videas dignos Domino ſacerdotes, vel Exuperium Toloſæ, vel Simplicium Viennæ, vel Amandum Burdegalæ, vel Diogenianum Albigæ, vel Dynamium Ecoliſmæ, vel Venerandum Arvernis, vel Alethium Cadurcis, vel nunc Pegaſium Petrocoriis ; utcunque ſe habent ſeculi mala, videbis profecto digniſſimos totius fidei religioniſque cuſtodes.
Subſcripſit anno 451.451. epiſtolæ ſynodicæ epiſcoporum Galliæ ad S. Leonem papam cognomento magnum, ex codice antiquo manu exarato Johannis Savaronis jam ſæpe numero editæ. Hac vero in epiſtola, eximiis laudibus ornatur ea quam S. Leo ſcripſerat ad Flavianum Conſtantinopolitanum, contra Eutychetis hæreſim.
Sabinus epiſcopus Albigenſis civitatis, concilii Agathenſis canones sua subſcriptione approbavit an 506. 506. ſub die iii. idus Septembris, Meſſala V. C. conſule, Symmachi papæ anno 8. cum Quintiano Ruthenæ civitatis epiſcopo, Boëtio Cadurcenſi, & Tetradio Bituricenſi metropolita. Eo tempore in tota Gallia Narbonenſi, Novempopulania, Aquitania, &c. regnabat Alaricus Wiſigothorum rex Arianus, cujus tamen licentia epiſcopi ad illud concilium Agathenſe conveniſſe his ex provinciis leguntur.
Anno Christi 549549. ſynodus Aurelianenſis V. coacta eſt, ad quam Ambroſius, quandoquidem accedere non poterat, miſit Viventium eccleſiæ ſuæ archidiaconum, qui ipſius vice decreta concilii calculo suo firmavit, ut videre eſt tom. I. conciliorum Galliæ, & collectionis Labbeanæ tom. V. col. 390. ubi proſcriptæ ſunt hæreſes tum Neſtorii, tum Eutychetis.
S. Salvius vir fuit ſummæ ſanctitatis, ut teſtatur Gregorius Tur. lib. 5. hiſtoriæc. 45 & 51.
c. i ; de cujus vita fuſe adhuc loquitur lib. 7. Aliqua, inquit, de B. Salvii epiſcopi obitu, expoſcit loqui devotio, qui hoc anno obiiſſe probatur. Hic enim, ut ipſe referre ſolitus erat, diu in habitu ſeculari commoratus, cum judicibus ſeculi mundiales causas est exſecutus. Nunquam tamen ſe in his concupiſcentiis obligans, quibus adolescentum animus ſolitus eſt implicari… Relicta ſeculari militia monaſterium expetivit, intellexitque vir jam tunc divinitati deditus, melius eſſe uti paupertate cum Dei timore, quam ſeculi pereuntis lucra ſectari. In quo monaſterio diu ſub regula a patribus inſtituta verſatus eſt. Jam vero cum in robore majori tam intellectus quam ætatis evectus eſſet, defuncto abbate qui huic monasterio præerat, alendi gregis ſuſpicit officium… Illico ſibi ſecretiorem cellulam quærit ; nam in priore, ut ipſe aſſerebat, amplius quam novem vicibus nimia exeſus abſtinentia, pellem corporis demutavit… In qua incluſione in omni abſtinentia magis quam prius egerat, commoratur… Quodam autem tempore febre nimia exhauſtus… extenſis ad cœlum manibus cum gratiarum actione ſpiritum exhalavit. Prætermittimus autem prolixiorem Gregorii narrationem de
his quæ Salvius ad vitam revocatus referebat ; quam ita concludit : Teſtor, inquit, omnipotentem, quia ab ipſius ore omnia qua retuli audita cognovi. Poſt multum vero tempus ipſe vir beatus cellula ſua extractus, ad epiſcopatum evectus, invitus eſt ordinatus. In quo, ut opinor, decimum annum cum ageret, invaleſcente apud Albigenſem urbem inguinario morbo, & maxima jam parte de populo illo deſuncta, cum jam pauci de civibus remanerent, vir beatus tanquam bonus paſtor, nunquam ab illo loco recedere voluit, ſed ſemper hortabatur eos qui relicti erant, orationi incumbere, ac vigiliis inſtanter inſiſtere, & bona ſempertam in operibus, quam in cogitatione verſari, dicens : Hac agite, ut ſi vos Deus de hoc mundo migrare voluerit, non in judicium, ſed in requiem introire poſſitis. Cum autem, ut credo, jam revelante Domino, tempus ſuæ vocationis agnoſceret, ipſe ſibi ſarcoſagum compoſuit, corpus abluit, veſtem induit : & ſic intentum ſemper cœlo beatum ſpiritum exhalavit. Fuit autem magna ſanctitatis, minimæque cupiditatis, aurum nunquam habere volens. Nam ſi coactus accepiſſet, protinus pauperibus erogabat. Cujus tempore cum Mummolus patricius multos captivos ab ea urbe duxiſſet, proſecutus ille omnes redemit. Tantamque ei Dominus gratiam cum populo illo tribuit, ut ipſi etiam qui captivos duxerant, & de pretio ei concederent, & in reliquo munerarent ; & ſic patria ſua captivos libertati priſtina reſtauravit. Multaque de hoc viro bona audivis. Huc uſque Gregorius.
Non obiit S. Salvius ante an. 580. floruitque regibus, Guntramno, Childeberto & Chilperico, quem ab hæretica opinione contra Trinitati sdogma revocavit, uti legimus apud Greg. Turon. lib. 5 hiẛt. c. 45. Adfuit autem Brennacenẛi ẛynodo an. 580580. quo tempore vidit gladium iræ Dei evaginatum ẛuper tectum palatii Brennacenẛis, ubi tunc Chilpericus rex & Fredegundis regina morabantur. Ac paulo poẛt duo eorum filii exẛtincti ẛunt, quorum unus ẛepultus eẛt in baẛilica S. Dionyẛii, prope Pariẛios, alter in baẛilica SS. Criẛpini & Criẛpiniani apud Sueẛẛiones. Vide Greg. l. 5. capp. 33. & 51.
Deſideratus B. Salvio in pontificalem ẛedem subrogatur anno Domini 586.586. auctore eodem Gregorio lib. 8. hiẛt. cap. 22. Poẛt obitum, inquit, S. Salvii hoc anno Deẛideratus Albigenẛibus epiẛcopus datus eẛt. Recte igitus poẛt Gregorium advertit Catellus, in ẛerie antiẛtum Albienẛsum lib. 5. hiẛt. Occitanæ, non eẛẛe locum Theofrido, qui revera ẛupreinductus eẛt.
Conſtantius interfuit concilio Remenſi ſub Sonnatio anno 625.625. ex Flodoardi hiſtoria. Scripſit Deſiderio epiſscopo Cadurcenſi in hæc verba : Cognoſcite, domne, nos orationibus veſtris incolumes de palatio remeaſſe, & regem modo Magantiæ eſſe. Et pro quo litteras præcipue miſimus, precamur obnixe, & tanquam pedibus veſtris advoluti quæſumus, ut ſi evenit quod nativitatem* Alvigenſe.Domini in territorio Alugenſe * cerebrare deliberetis, ſis vos merear in apoſtolatu videre, ut in civitatula veſtra Albige, ipſa ſolemnitate in Dei nomen celebrare debeatis ; non me ſpernere, domne, non me deſpicere, non me renuere, quominus in tanta ſolemnitate non per te inluſtretur, decoretur, ornetur eccleſia ; & ex tuo ſancto ore benedictionem populus accipere mereatur. Interim, quæſo, denunciate nobis, quam celerius ultra Tarne accedere deliberatis, aut ubi poſſumus (quod ſæpe deſideramus) veſtram videre præſentiam. Propterea enim de nativitate Domini de antea vobis ſuggeſſi, ut alii me antecedere non poſſint ; quia multi te deſiderant, ſed nemo plus quam ego, pater. Iterum, iterumque ſuggero, & commemorare præſumo, ut non ſic faciatis de iſta nativitate Domini, ſicut pridem, quando ſatis vos in domum habere volui, ſed peccatis meis obtinere non merui. Annis multis vobis ſervire merear, domne Desideri ſemper ſuſpiciende pater.
Vixit Conſtantius ſaltem uſque ad annum 647.647. ex chronico epiſcoporum Albigenſium tom. VII. ſpicilegii.p. 335. Sub ejus epiſcopatu inchoatum eſt Caſtrenſe cœnobium, cujus primus abbas fuit Robertus.
Poſt Conſtantium ſedit Richardus, Fauſtini Caſtrorum abbatis æqualis, ab anno 673.673.
p. 336.
n. 46. ex ſpicilegii tomo VII. & ex annalibus Benedictinis Mabillonii ad annum 647.
Citruinus ex eodem chronico, ut ceteri qui ſequuntur uſque ad Lupum III. eruitur ; ibi enim legitur epiſcopaſſe anno 692.692. De eo vide in abbatibus Caſtrenſibus ; prius enim hîc militarat & præfuerat. Ejus epitaphium e ruinis abbatiæ Caſtrenſis erutum ita ſe habet : Hic dormit in Domino Citruinus eipſcopus Albienſis, quondam abbas Caſtrenſis, & legatus epiſcopi Carcaſſonenſis in concilio Toletano. Motitur lethali morbo iii. kal. Jun. an. dcxcviii.698. Quod epitaphium V. C. domino de Bouſignac Toloſani ſenatus conſiliario communicatum, Pariſios tranſmiſit doctiſſimus Beſſius Carcaſſonenſis. Porro concilio Toletano XIII. an. Ch. 683. inter epiſcoporum vicarios ſubſcripſit Citruinus abbas, agens vicem Stephani epiſcopi Carcaſſenſis. Idem confirmant majori januæ eccleſiæ S. Benedicti Caſtrenſis inſcripti ſequentes verſus, ex tom. VII. ſpicilegii.
Heſperias rigidus cenſor pervenit ad oras,
Rituſque antiquos reſtituiſſe ferunt.
In Toletano cœtu Citruinus obivit
Carcaſſonenſis munus epiſcopii.
Cumque cathedra ſuo Albigæ ſeſſore careret,
Antiſtes factus judicio eſt populi.
S. Amarandus abbas Moïſſiacenſis poſt S. Paternum, ad Albienſem cathedram perveniſſe legitur, in veteri catalogo abbatum Moïſſiacenſium. Quod ſi ita ſit, poſt annum 700.700.
collocandus eſt, antequam Saraceni Gallias infeſtarent, a quibus Retroaldus, ejus in abbatia succeſſor, multa paſſus fertur. Forte is eſt Amarandus, qui monaſterii Viancenſis patronus fuit cum S. Eugenio.
Hugo an. 722.722. epiſcopabat apud Albigam ex chronico jam laudato. Quo tempore Saraceni urbis & regionis potiebantur, donec an. 725. pulſi ſunt. Vide Cointium ad an. 722. n. 58. & ad an. 725. n. 24.
XIV. Johannes, anno 754. ex chron.734.
XV. Verdatus, 812. ex eodem.812.
XVI. Guillelmus I. anno 825. ibidem.825.
XVII. Baldoinus ibidem, ad ann. 844.844.
XVIII. Panderius, an. 854. ex chron.854.
Lupus interfuit ſynodo Pontigonenſi anno 876.876. xi. cal. Julii celebratæ, præſentibus Carolo Calvo imperatore, & ſedis apoſtolicæ legatis, in qua confirmata ſunt acta concilii Ticinenſis ; quo in cœtu epiſcoporum & optimatum Italiæ Carolus fuerat renunciatus imperator. Ex laudato chronico, Lupus ſedit ab anno 869. ad an. 879.879.
Eligius recenſetur inter antiſtites, qui ad ſynodum Nemauſenſem, in Villa-portu convenere xv. cal. Decembris anni 886.886. pro reſtitutione Servi-Dei epiſcopi Gerundenſis, quem Theodardus Narbonenſis archiepiſcopus ordinarat, ejecerat autem Selva clericus Hiſpanus, qui Narbonenſem archiepiſcopatum affectabat, conſtituto in Servi-Dei locum quodam Ermemiro. Acta hujus concilii ita habent : Adfuit etiam & vir venerabilis vitæ Theodardus, habens ſecum epiſcopos Guilbertum Nemauſenſem, Guiſteranum Carcaſſonenſem, Elegium Albienſem, Amelium Vceticenſem, Abbonem Magalonenſem, Boſonem Agathenſem, Agilbertum Bitterrenſem, Riculfum Elenenſem, Gotmarum Auſonenſem, Ingobertum Vrgellenſem, Servum-Dei Gerundenſem, Bernardum Toloſanum, & Macharium Lutovenſem.
Hic epiſcopus commemoratur in charta Carolic. 4.
Inſtrum. p. ii., dicti Simplicis, cujus meminit Juſtellus lib. I. hiſt. domus Arverniæ ; ſubſcripſitque litteris Froterii Bituricenſis archiepiſcopi, anno 883. juxta eumdem Justellum.
Sed cum conſtet hunc epiſcopum adhuc præfuiſſe ann. 891. & Eligium an. 886. adfuiſſe ſynodo Nemauſenſi, ſatius eſt ſequi Mabillonium, qui litteras Froterii revocat ad an. 887.887. Itaque pene pro certo habemus hunc Adolenum eumdem eſſe Addolenum Albiæ epiſcopum, qui anno 891.891. indictione nona in ſynodo Magdunenſi, ſubscriptione ſua confirmavit Walterii Senonenſis archiepiſcopi privilegium ſancti Petri-viviVide tom ix. consil. Labb. monachis datum, ex chronico S. Petri-vivi.Ex his videtur omittendus Frotardus, qui in Gallia chriſt. fratrum Sammarthanorum legitur sediſſe annis 887. ac 890. at in chronico brevi jam ſæpe commemorato, & in Gallia chriſtiana Roberti minime locum habet.
Godolcricus cum ſuo capitulo eccleſiam ſanctæ Cæciliæ de Avanes, in territorio de Montagnat, in pago Albigenſi, dono accepit a Beneberto preſbytero & archidiacono, iv. idus Octobris anno 24. regnante Carolo ** Simplici
917. rege, hoc eſt anno circiter 917. Ex tabul. eccleſ. Albienſis.
Epiſcopabat anno 921.921. inquit chronicon non ſemel laudatum.
Hic epiſcopus innoteſcit ex veteri charta de donatione eccleſiæ Monaſterienſis, facta Deodato abbati, in manu Angelvini Albienſis epiſcopi, regnante Ludovico ** Tranſmarino.
936. rege, hoc eſt circa annum 936.
Miro videtur accenſendus epiſcopis Albigenſibus, ex concambio inter ipſum & Adalardum abbatem S. Eugenii facto, anno sexto regnante Lodoico *Bernardus rexit epiſcopatum regnante Lothario anno decimo, qui Christi erat annus 963.963.
C. iv. pag. 3. col. 2. aut 964. Id autem liquet ex teſtamento Epraldi præpoſiti, quod ſuo loco edere operæ pretium duximus inter inſtrumenta. Invenitur adhuc Bernardi nomen in tabulis anni 967.967. ſeditque adhuc Guillelmo comite Toloſano, ex tabulis Albienſibus.
Nomen Froterii legitur in teſtamento Pontii Raimundi comitis Toloſani, quod anno 960. conditum autumat Mabillonius lib. 6. de re diplomaticap. 572 ; ſed fortaſſe citius. De eo in chronico legitur : Anno 972.972. Froterius epiſcopabat. Certe hoc anno a Froterio, præſente Fulcranno epiſcopo Lodovenſi, cum Regiſmundo ſeu Raimundo comite Toloſano, dedicata eſt eccleſia ſancti Michaelis Galliacenſis, ut probant ipſius Froterii litteræ, quarum exemplarC. v. pag. 3. col. 2. & pag.4. col. 1. ex archivo Albienſi deſcriptum contulimus ad aliud Galliacenſe, edidimuſque.
Ex hoc vero diplomate intelligitur, tum quanta eſſet hujus epiſcopi potentia, & ditio, tum quæ fuerit ipſius liberalitas & munificentia in dotandis monaſteriis : quippe qui non ſolum villas, manſos, honores, hoc eſt nobilia
prædia ; ſed territoria & pagos integros eis contulerit.
Poſt Froterium, chronicon locum dat Honorato, an. 992. ſed quominus chronologo credamus, obſtant multa hic explicanda. Primum eſt Amelium ſediſſe anno 987. ut infra oſtendemus, unde Honorato præponi debet. Alterum quod Ingelvinus eſſet Albienſis epiſcopus an. 990. ut etiam infra ſumus demonſtraturi. Ergo antecedere debet Honoratum an. 992. aſſignatum. Præcipua difficultas eſt in Amelio, qui ab an. 987. ſediſſe legitur uſque ad ſeculum undecimum jam adultum. Ergo nullus reſtat locus tum Honorato, tum aliis. Ut ab hoc nodo nos expediamus, dicendum aut his temporibus, quibus epiſcopatus Albienſis prædæ patebat, ut facile conjiciendum ex intra dicendis, multos ſimul ſub epiſcopi nomine eccleſiam hanc diſtraxiſſe ; aut duplicem fuiſſe Amelium, quorum prior ſederit poſt Froterium, posterior poſt Amblardum ; quam ſententiam amplectimur.
Amelius I. anno 987.987. ſtatuendus eſt ; ipſo enim rogante Pontius Albiæ comes, dedit vicum ſuum Vianciæ, in pago Albigenſi ſitum, ubi ædificari fecit eccleſiam, in qua clericos aggregavit, quibus præsfecit Benedictum abbatem, & ſanctæ Cæciliæ (eccleſiæ cathedrali) Albienſi ſemper ſubeſſe voluit. Acta ... an. ii. quo Ludovicus filius Lotharii regis, regnare cœpit, (hoc est an. circiter 987.) Testes fuere Raymundus abbas S. Pontii, Rotbertus abbas Galliaci, &c.Ex chartul. Allienſ. Illud cœnobium Vianciæ (Vioux) ſub patrocinio SS. Eugenii, Amarandi & Cariſſimæ, Frotardus epiſc. Albienſis poſtea dedit monachis & abbati Aureliacenſibus (Orillac} ex chronico Viancenſi ; quod tamen reſtitutum eſt eccleſiæ Albienſi an. 1204.
Legimus in veteri chartularii S. Salvii instrumento, Amelio beatæ memoriæ epiſcopo curante & ſatagente, conſtructum fuiſſe pontem ad Albienſis urbis commodum. Verum utrum ad Amelium priorem id ſit referendum, vel ad poſteriorem, definire non poſſumus. ChartamC. vi. pag. 4. col. 1. de hujus pontis constructione damus.
Ingelbinus Albienſis epiſcopus recenſetur in electione Gaulberti epiſcopi Cadurcenſis, inter præſules qui ipſi adfuerunt anno 990.990. indictione iii. nonis Januarii. Vide tom. VII. ſpicilegii Acheriani.
Honoratus ex chronico ſedebat anno 992.992.
Amblardus Albienſis epiſcopus innoteſcit ex veteri charta Bernardi, Guitardo S. Salvii præpoſito & ejuſdem S. Salvii canonicis eccleſiam S. Petri de Cambon concedentis, anno ſecundo regnante Rotberto rege, hoc est 998.998. Idem abs- 1028. (al. 1020.) Convenit ad ſynodum Bituricenſem an. 1031.1031. & ad Lemovicenſem eodem anno, ubi dicitur, moribus & ætate grandævus, ac veneranda canitie Angelicus. Subſcriptum ejus nomen exhibet vetus codex ſynodi Narbonenſis sub Guifredo archiepiſcopo Narbonenſi præſide, de qua vide in hoc archiep.p. 615. ad an. 1032. & Mabill. lib. 6. de re diplom. Sederat in conventu Rivipullenſi, de quo tom. IX. concil. & in annalib. Mabill.Marca Hispan. pag. 1050. ad an. 1032. n. 10. ubi legitur hæc ſynodus habita in dedicatione Rivipullensis cœnobii in Catalonia.
Idem Amelius ſubſcripſit chartæ Iſarni comitis &c. pro cœnobio B. Mariæ de Veteri-muro anno 1038. menſe Octob. Tandem memoratur1038.
Mab. ad
hanc an. n. 110.
1040. in dedicatione Vindocinenſis monaſterii anno 1040. Eo adhuc vivente pacta facta ſunt de vendendo poſt ejus mortem Albienſi epiſcopatu, Bernardo cuidam, & Guillelmo filio ejus ; ut probat charta a nobis edita.C. vii. pag. 4. col. 2.
Ex hoc inſtrumento habemus tunc Bernardum vicecomitem, & Froterium epiſcopum (ut conjicimus) Nemauſenſem, qui vir potens erat, habebatque nepotem Raimundum vicecomitem, Albigenſi epiſcopatu potitos eſſe ; quippe quem ut bona propria vendere non erubeſcebant. Certe idem Froterius detinebat abbatias Soricinenſem & Caſtrenſem, ut ſuo loco dicemus. Abbatiam quoque S. Salvii poſſidebat idem epiſcopus, quam dedit poſtea, ut probat charta a nobis edita.C. ix. pag. 5. col. 1. Tandem epiſcopatus Albigenſis venit in manus Pontii comitis, forſitan ejuſdem qui in hac charta memoratur. Maximam quidem partem hoc in epiſcopatu habebat jam tum Pontius, cui tantam pecuniæ ſummam perſolvere debebat futurus epiſcopus, ex charta mox laudata. Poſtea integrum habuit ; quem uxori ſuæ legavit, ut docet alia chartaC. viii. pag. 4. col. 2. ſane notatu digna, quam debemus viro clar. D. Foucault, comiti conſiſtoriano, litterarum cultori, & litteratis perquam colendo, in cujus muſæo chartæ hujus authenticum aſſervatur.
Guillelmus is videtur eſſe, cui Bernardus vicecomes & Froterius epiſcopus polliciti ſunt epiſcopatum Albienſem poſt mortem Amelii. Quidquid ſit, conſtat ex tabulis Guillelmum ſediſſe regnante Henrico rege ; & nomen ejus ſignatur in variis eccleſiæ monumentis. Pridie nonas Septembris anni, ut Baluzius & Labbeus habent, 1056.1056. interfuit concilio viginti duorum epiſcoporum apud S. Ægidium ; quam ſynodum ſaltem ad annum 1051. aut 1052. referri debere quidam volunt. Anno etiam 1054. viii. cal. Septembris Narbonenſi interfuit ſub Guifredo metropolitano.
Memoratur in litteris Froterii Nemauſensis episcopi, de restitutione abbatiæ ſancti Salvii, cujus partem poſſidebat hic Guillelmus.
Videnda charta IX. inter inſtrumenta.
In ſæpe laudato chronico Guillelmus ſucceſſor datur Amelio, Guillelmo Aldegarius ; ſed veteres tabulæ ordinem hunc ſervare non ſinunt.
Ex veteri chronographo anno 1066.1066. ſedebat hic epiſcopus, de quo ſupra quædam diximus in Amelio I. Reformatum circa an. 1072.1072.
C. x. pag. 5. col. 2. a Frotardo Albienſis eccleſiæ clerum probat charta a nobis edita, quam deſcripſimus ex chartario Albienſi.
Frotardus juxta chartam hanc auctor fuit duobus ſacriſtis, cabiſcolo, theſaurario ac decano eccleſiæ cathedralis, ut honores ſuis annexos dignitatibus, huic eccleſiæ reſtituerent, an. 17. decemnovalis cycli 1079.1079.
Tab. eccl. Alb.
* Vide notam chartæ ſubjectam.
Tab. eccl. Alb.
Tab. S. Salvii. epacta xxvi. concurrente vii. indict. i. tempore * Alexandri papæ an. 12. regnante Philippo rege Franc. 13. anno ejus imperii, & comite Toloſ. Guillelmo. Item ipſe & capitulum S. Salvii paciſcuntur cum Raymundo Revelaca & fratribus ejuS, ſuper eccleſia S. Laurentii de Lopiac &c. menſe Dec. fer. iv. tempore Greg. papæ, imperatore Romanorum Henrico, & regnante Philippo in Francia. Præterea anno 1083.1083. occurrit in charta Bernardi Remigii, & uxoris ejus Huguæ, & Baſtardi eorum filii, qua campum juxta Verduſias ſancto Salvio donant, in Frotardi Albienſis epiſcopi præſentia. Quo tempore vivere deſierit, nobis incompertum.
In manus nostras incidit quædam notitia ** Edita nuperrime a Baluz. t. VI. Miscell. ad eccleſiam de Viancio ſpectans, in qua Frotardus dicitur ambitu & ſimonia epiſcopatum Albienſem pervaſiſſe, datis Froterio Nemauſenſi epiſcopo, & Bernardo ejus germano equis quindecim potentis pretii, qui, inquit ſcriptor, pro inductione epiſcopi Albienſis, pecuniam non parvam accipere erant ſoliti. De ſimoniæ crimine apud Gregorium VII. accuſatus, damnatus eſt ac excommunicatus ab Hugone Lugdunenſi archiepiſcopo S. ſedis legato, in ſynodo Toloſana. Sententiam vero in ſe latam ſprevit Frotardus, a quo monachi Aureliacenſes emerunt Viandum. Itaque Frotardus Viandum venit, & ſub ſpecie religionis, juſſit canonicis, ut vel monachi fierent, vel locum monachis cederent. Qui conſenſerunt ſuſcipere inſtitutum canonicorum regularium. Finxit epiſcopus annuere ; ſed cum Toloſam perrexiſſent, ut de vita communi, ceteriſque ad inſtitutum canonicorum regularium pertinentibus edocerentur, Frotardus monachis Viancium tradidit. Obſtiterunt Pontius præpoſitus Albienſis eccleſiæ, Guillelmus Bego decanus &c ; sed fruſtra. Frotardus autem pergens Aureliacum, ut pretium promiſſum acciperet, inde revertens captus eſt, ac ductus ad castrum Peirola, dedit 200. ſolidos & equum, ut liber dimitteretur. Paulo poſt Frotardus Albiam veniens ægrotavit ; cui viaticum petenti, clerici eccleſiæ Albienſis denegarunt, niſi epiſcopatum relinqueret. Itaque annutum virgamque reddidit, & paulo poſt miſerabiliter mortuus eſt. Sed huic notitiæ incerti auctoris, qui infenſo admodum animo ſcripſit contra hunc epiſcopum, minime credendum eſt. Certe ſi tam inique monachi Aureliacenſes
Viancium acquiſiiſſent, cur mortuo Frotardo ſtatim non ſunt expulſi ? Attamen re diſcuſſa Aureliacenſes eccleſiam S. Eugenii de Viancio ſub continua Albienſis eccleſiæ querela poſſederunt, uſque ad tempora Bertrandi Albienſis epiſcopi, inquit ipſe notitiæ ſcriptor.
Notatur hic præſul in veteri chronico ad an. 1087.1087.
1090.
p. 163. Anno 1090. Gerardus epiſcopus Cadurcenſis ejus conſilio uſus eſt in ſcribendo teſtamento, uti legitur ſpicilegii tom. octavo. Unde cognominatus fuerit Pictavenſis in Gallia chriſt. Gemellorum fratrum ignoramus. Certe in notitia de Viancio ſuperius commemorata appellatur Guillelmus Pictavinus. Idem teſtis adducitur donationis factæ Capitulo AlbienſiTab. capit., eccleſiæ de Cauna, a Bernardo Atone vicecomite, menſe Novemb. regnante Philippo rege.
Hic legitur adfuiſſe dedicationi S. Saturnini Toloſani an. 1096.1096. ab Urbano II. papa celebratæ, ut docet vetus hiſtoria manu exarata. Sane vetus chronicon habet, an. 1096. Gauterius epiſcopabat.
De eo nihil nobis occurrit, quam quod in laudato chronico refertur, ipſum ſediſſe annis 1098. & 1099.1099.
Exstat hujus præſuliS memoria in veteri charta, qua ceſſit eccleſiam S. Remedii de Lautrico ** al. de Autrico., Petro abbati S. Pontii Tomeriarum, ex litteris datis menſe... Philippo rege regnante. Ipſe & capitulum ſanctæ Cæciliæ ex una parte, ac Petrus abbas S. Pontii ejuſque monachi ex altera, pactum faciunt ſuper oblationibus & aliis juribus eccleſiæ S. Remedii, an. circiter 1103.1103. quæ eccleſia tranſiit a monachis ad canonicos ſeculares. Ita noſter Claud. Estiennot in antiquitatibus Bened. Septimaniæ, &c. ubi laudat hiſtoriam Albienſiem dom. de Camps abbatis S. Marcelli, in qua dicit contineri litteras pacti initi inter Aldegarium ejuſque canonicos, & Petrum abbatem, ac monachos S. Pontii. Utinam licuiſſet hiſtoriam hanc con- ſulere ; ſed ejus copiam, aut aliarum ejuſdem lucubrationum ad Galliam chriſtianam pertinentium, impetrare a viro clariſſimo, alioquin humaniſſimo, nunquam potuimus.
de CecennoIn tabulario eccleſiæ Albienſis legitur Arnaldum de Cecenno una cum ſuo capitulo, dediſſe Petro abbati Tomerienſi eccleſiam de Cauna, retento annuo cenſu, XIII. cal. Julii an. 1103.1103. Teſtimonium aliud de hoc epiſcopo hactenus ignoto, ſuppeditant Gellonenſes seu S. Guillelmi de Deferto tabulæ in hæc verba : Arnaldus de Leveſo (ab anno 1093. ad 1119.) Biterrenſis epiſcopus, cum conſilio canonicorum ſuorum, ſcilicet Petri Rogerii ſacrista, Arnaldi de Cecenno, apoſtolico ore ad ſuſcipiendum ordinem epiſcopatus Albienſis electi &c. altari S. Salvatoris. Gellonenſis, ſanctæque crucis vexillo, ſanctoque Guillelmo confeſſori, & Berengario Gellonenſi (ab an. ad summum 1083. ad 1108.) abbati concedit eccleſiam de Minovetulo, quatenus ab ea omnis ſecularis ditio auferatur, Deuſque in ea divinitus invocetur.
Juxta veterem chronographum ſedebat hic præſul annis 1109. & 1110.1109.
Sicardus interfuit conſecrationi B. Mariæ de Caſſiano cui eadem die conceſſit eccleſiam de Murato, in feſto S. Fidis anno 1115.1115. uti legitur in Arnaldo de Leveze Biterrenſi epiſcopo.
Sicardo huic tribuendam putamus quandam epiſtolam ex chartulario Caſſianenſi deſcriptam, nomen Johannis prioris in inſcriptione præferentem, hunc in modum :
Sicardus Dei gratia Albienſis epiſcopus, & Sicardus, & Stepnanus archidiaconi, Vedianus procurator, Guillelmus ſacriſta, omniſque Albienſis eccleſiæ canonicorum conventus ; venerabilibus fratribus Johanni priori, & omnibus eccleſiæ Caſſianenſis canonicis, ſalutem & dilectionem. Piæ postulatio voluntatis ad obtinendum quod petit, animum provocat poſſidentis ; idcirco & religionis veſtræ inſtantiam, & veſtram erga eccleſiam noſtram obedientiæ reverentiam perpendentes, communicato omnium fratrum noſtrorum conſilio, eccleſiam de Murat, ſicut prædeceſſorum noſtrorum tempore habitam & poſſeſſam accepimus, ita vobis & succeſſoribus veſtris habere, & quiete perpetuo poſſidere præſenti auctoritate concedimus.
Caret hoc inſtrumentum notis temporis ; ſed referendum videtur ad annum 1115. quo jam diximus conceſſum eſſe Muratum Casiiano.
Ejus ſubſcriptio habetur in documento anni 1115.1115.
1121. quo etiam anno in veteri chronico notatur. Anno 1121. legitur ejus nomen in inſtrumento pervetuſto, quo Hugo Iſarni ſibi eligit ſepulturam in eccleſia ſanctæ Cæciliæ. Ex tabulis Moïſſiacenſibus an. 1125.1125. auctoritate ſua firmat donum eccleſiæ S. Marcelli, quam Petrus Bego, & Ademarus Gauſbertus Moïſſiaco conceſſerant.
1125.
1127. De eo fit mentio in actis annorum 1125. & 1126. ac in chronico an. 1127. Dedit S. Salvatori Gellon. cœnobii... & Willelmo abbati eccleſiam S.Petri de Magrin, &c. ex tab. Gellon. ubi cognominatur Geraldi.
Rexit eccleſiam Albienſem sub annum 1127. ac 1128. Noster Cl. Estiennot tom. VIII. fragmentorum hiſtoric. mſſ. exhibet epiſtolam hujus Guillelmi epiſcopi Albienſis, ad Fulconem Ardorelli abbatem, in qua conqueritur quod de Ciſtercienſibus male loquatur, & sua Vallis-magnæ & Ardorelli cœnobia congregationi Ciſtercienſi adjungere, uti promiſerat, detrectet.
Nomen ejus memorari in inſtrumento Podienſis eccleſiæ anni 1135.1135. dicunt fratres Sammarthani. Nobis aliunde quoque notus eſt, nempe ex tabulis Gellonenſibus ; nam anno ab incarn. Domini 1138.1138. iii. cal. Martii, feria ii. levatum eſt corpus venerabiliſſimi confeſſoris Christi Guillelmi, & reconditum iii. nonas ejuſdem menſis, per manus domini Hugonis Albienſis epiſcopi, & Raymundi Nantenſis abbatis, temporibus Innocentii papæ II. & Arnaldi Narbonenſis archiepiſcopi, & Petri Lutevenſis epiſcopi, & Francorum rege Ludovico. Deinde ex chartis monaſterii Villæ-magnæ, Hugo Albienſis epiſcopus eccleſias S. Gervaſii & S. Petri de Nairano [modo Caſtrenſis diœceſis] Villæ-magnenſi monaſterio, & Berengario ejus abbati confirmat, an. Domini 1143.1143. epacta ii. & iii. cal. Aprilis.
Poſt Hugonem in prolixiori Gallia chriſtiana ponitur Dominicus, quem ignorat vetus chronographus, neque locum habet in catalogo quem texuit Claudius Robertus in ſua Gallia chriſtiana. Nullas quoque offendimus chartas veteres, in quibus eſſet ejuſdem mentio. E contrario conſtat nobis ex antiquis inſtrumentis Hugonem uſque ad an. 1143. cathedram Albienſem obtinuiſſe, Rigaldum vero vel Reginaldum auſpicatum eſſe epiſcopatum anno ſaltem 1144. Attamen cum his temporibus plurimi eſſe potuerint, qui ſe Albiæ dicerent epiſcopos, & jura epiſcopalia ſibi vindicarent, non inficior aliquem nomine Dominicum tunc forſan pro epiſcopo ſe geſſiſſe.
Epiſcopus hic collocatur à chronographo, anno 1141. forte maturius, cum Hugo adhuc ſederet anno 1143. Ipſe & Willelmus præpoſitus ſanctæ Cæciliæ, an. 1144.1144. ſubſcribunt chartæ Atonis de Gavanzas, Petri Guidonis & aliorum, primitias & decimas eccleſiæ de Gavanzas concedentium Moïſſiaco. Huic epiſcopo eodem anno R. ** Rogerius.
1146. Biterrenſium vicecomes remittit conſuetudinem diripiendi defunctorum epiſcoporum bona. An. 1146. menſe Sept. epacta vi. concurrente vii. indict. viii. donum accipit ab Arnaldo Alamanni. Ex charta an. 1150. Amblardo præpoſito, & eccleſiæ Albienſi confirmavit donationes a prædeceſſoribus ſuis factas. Nominatur in charta Guirandi Bec, & Guillelmi de Grava, qua Alexandro abbati Grandis-ſilvæ, & monachis donant quidquid habebant in Boſsco de Candelio. Facta charta donationis hujus anno incarnationis Domini mcl.1150.
1156. Rigaldo epiſcopo Albienſi præsſidente. Ex tab. Can- delii, ubi adhuc an. 1156. legitur.
Guillelmum cepiſſe epiſcopatum anno 1157.1157. probat quædam ſententia Raymundi
1166.Trincavelli[1] data an. 1166. qui dicitur decimus epiſcopatus hujus præſulis. Certe memoratur hoc an. 1157. cum Petro Ardorelli abbate, in concordia inita inter canonicos ſanctæ Cæciliæ, & canonicos S. Salvii. Pacis arbiter fuit inter Rogerium Biterrenſem vicecomitem, & Raymundum abbatem S. Pontii Tomeriarum, an. 1171. una cum Pontio Narbonenſi archipræſule, & Bernardo Biterrenſi episcopo, ut videre eſt in Raymundo abbate S. Pontii. Hoc ipſo anno ejuſdem meminerunt Soricinenſes tabulæ, in quibus Guillelmus de Valle-ſecura, ſe Bernardo Soricinenſi abbati, ejuſque ſucceſſoribus receptum honorificum & sine querela cum duodecim militibus, & quatuor peditibus, pro honore de Valle-ſecura, debere confitetur. Actum cum consuto & in præſentia Guillelmi Albienſis epiſcopi, & Begonis de Doriano ipſius fratris, &c. an. mclxxi.1171.
1172.
1174. menſe Aug. Adhuc occurrit in tabulis capituli sanctæ Cæciliæ an. 1172. & in charta Candelii an. 1174.
Nomen hujus epiſcopi prodit documentum fidei clientelaris, quam Robertus abbas Galliaci promittit Raymundo comiti Toloſano. Pars magna fuit concilii Lumbarienſis, quod aliqui anno 1165. alii rectius an. 11761176.. tribuunt. Acta ampliora ſynodi hujus, vulgo dictæ Albienſis, ſed melius Lumbarienſis, non a Lumbaria Aquitaniæ, quæ nunc eſt urbs epiſcopalis, ſed ab alia Occitaniæ, habemus tom. X. concil. Huic ſynodo non ſolum adfuit Gerardus, sed in ea hæreticos, qui poſtea dicti ſunt Albigenſes, & tantas tragœdias in Galliis excitarunt, hæreſis convicit ; qua forte de cauſa electus eſt a patribus, ut ſententiam concilii adverſus eos pronunciaret. Adhuc ſedebat Gerardus an. 1190. ſi chronico fides adhibeatur, sed minime chronographus convenit cum actis Albienſis eccleſiæ, ut mox dicemus.
Andriæ.Claudius cognominatus Andriæ, non aliunde nobis innoteſcit, quam ex inſtrumento quo cedit Guillelmæ abbatiſſæ Rivinitidi apud Car- caſſonam, & ſororibus ſuis Catharinæ & Marthæ monialibus Rivinitidi, alodem de Carſac juxta Carcaſſonam, quem ex hereditate parentum habuerat. Act. an. 11831183..
Petri.1185.
1189. quo anno cum conſilio virorum prudentum conſtituit, quibus pœnis afficiendi, qui quempiam gladio, fuſte aut lapide cæderent. An. 1189. oppigneravit Guillelmo Oalric 1191.
Ex Albienſ. tab. C XI. pag. 6 col. 1 fœdus iniit cum Raymundo Toloſano comite, cujus pacta lege inter inſtrumenta. Anno 1192. litem cum Berengario abbate Villæ-Magnæ pro eccleſiis ſancti Gervaſii, ſancti Petri de Neyrano, &c. compoſuit, auxilio electorum judicum, Ermengaudi abbatis ſancti Pontii & Aymerici Candelienſis. An. 1193. ſuo capitulo quaſdam ceſſit eccleſias. Eidem eccleſiæ an. 1202.1202.
Ex tab. cap. Alb. ibid.
1204.
Ex tom. X. fragment. hiſt. D. Estiennot. ſui epiſcopatus 17. regnante Philippo rege, jam ceſſerat eccleſiam ſanctæ Martianæ, quæ diu ſub poteſtate laïcorum fuerat. An. 1204. pepigit cum G. abbate Arulensi, eique G. abbas Aureliacenſis & monachi reddunt eccleſiam de Viancio, de qua supra in Amelio ; epiſcopus vero & canonici dant Aureliaco, eccleſias S. Petri de Laval, & ſanctæ Mariæ, &c. An. 1205.1205. ſui epiſcopatus 17. regnante Philippo rege, jam ceſſerat eccleſiam ſanctæ Martianæ, quæ diu ſub poteſtate laïcorum fuerat. An. 1204. pepigit cum ſui epiſcopatus vigeſimo dedit eccleſiæ ſuæ clericis decem ſolidos Raymundenſes, quos annuatim ex eccleſiæ ſanctæ Martianæ cenſu percipiebat. Eodem anno menſe Novembri, Ademaro Guillelmo eccleſiæ Albienſis præpoſito mortuoTab. S. Cæcil., rogatus eſt a canonicis, ut præpoſiti munus obiret, retenta nihilominus facultate eligendi præpositum, ipſo mortuo. An. 1207. Ermengaudo abbati Vallis-magnæ dedit ecclesiam ſanti Petri de la Beiſſiere. An. 1212.1212.
Tab. Carcaſſ.
1218. Guillabertus abbas Galliaci ei fidem clientelarem juravit. An. 1218. ab Amalrico duce Narbonenſi, &c. conduxit ad tres annos caſtellum vetus, & omnia quæ Amalricus habebat in civitate Albienſi lociſque adjacentibus, pretio 130. librarum Melgorienſium. Quo etiam anno Guillabertus abbas Galliaci jurat ei ſubjectionem. Hoc ipſo anno idem abbas Pontiam abbatissam Veteris-muri, ſiſtit laudato epiſcopo Guillelmo Petri benedicendam, poſt promiſſam obedientiam. Anno 1220.1220. xvii. cal. Maii conſulibus & civibus urbis licentiam dat de ſuis bonis teſtamento diſponendi ; ea lege ut bona illorum qui nullo facto teſtamento morerentur, ad epiſcopum pertinerent. Epiſcopalem vero dignitatem dimiſit ſpontanea cessione in manu Gregorii papæ IX. an. i. ejus pontificatus, Christi 1227.1227. alii dicunt, in manu R. cardin. S. Angeli ſedis apoſtolicæ legati, anno milleſimo ducenteſimo viceſimo tertio, ſed prorſus falluntur ; multa enim habentur hujus epiſcopi acta annorum ſequentium. Nimirum an. 1225. hominium fecit archiepiſcopo Bituricenſi coram Guillelmo Cadurcenſi, & Stephano Mimatenſi epiſcopis ; ubi hunc annum dicit eſſe ſui epiſcopatus pluſquam quadrageſimum, quod iterum probat illum inchoatum fuisse an. 1185. An. 1226.1226. ii. idus Junii
legationem pro civitate Caſtrenſi cum P. archiep. Narbonenſi, & G. abbate Caſtrenſi ſuſcipit obeundam ad regem, ut offerret litteras, quibus fidelitatem jurabant, & omnia vicecomitum Biterrenſium jura in ipſum regem transferebant. An. 1227.1227.
Ex tab.
urbis Alb. xii. cal. Sept. fœdus icit cum Raimundo de Fraiſſenel, Galhardo de Rabaſtens præposito S. Salvii, & Sicardo vicecomite de Lautrico. Denique exſtat ejuſdem chartaC. XII.
p. 6. col. 2. de privilegiis eccleſiæ S. Salvii conceſſis, data viii. idus August. anno 1227. quam invenies inter inſtrumenta. Anno 12301230.. pie obiit poſt dimiſſum epiſcopatum, ut infra videbimus, & ii. cal. Junii ſepultus eſt in capitulo clauſtri ſanctæ Cæciliæ, prout expetierat, vi ſententiæ ab officiali & archipreſbytero de Cordo latæ, contra præpoſitum & canonicos S. Salvii, qui eum in ſua eccleſia ſepeliendum contendebant, quod hujus eccleſiæ fuiſſet canonicus regularis. De hoc optimo præſule cum laude loquuntur Guillelmus de Podio Laurentii in chronico cap. 3. & 4. necnon Petrus Vallium-Cernaii monachus in hiſt Albig. c. 25. Venit, inquit, idem comes (Simon comes Montis-fortis) Albiam.... epiſcopus autem Albiæ Guillelmus, qui erat dominus civitatis principalis, gratanter ſuſcepit illum dominum, & tradidit ei civitatem. Beneficii memor comes, episcopo ejuſque ſucceſſoribus largitus est caſtra & toparchias de Roffiac & de Marſac, capitulo vero 20. libras annui reditus. Vide litterasC. XX.
pag. 10. col. 2. Philippi regis, an. 1277. ubi hujus donationis fit mentio.
Studuit reformationi S. Salvii, pro qua ſtatutaC. XIV. & XV. condidit, & reddidit canonicis facultatem eligendi præpoſitum, poſt vacationem annorum 50.
Abdicato epiſcopatu a Guillelmo præſule, in manus Gregorii papæ IX. mandavit ſummus pontifex archiepiſcopo Bituricenſi & capitulo Albienſi, ut infra 15. dies alium eligerent paſtorem ; alioquin ſe huic eccleſiæ viduatæ proviſurum. Datum Lateranis 13. Januarii, pontificatus anno 1. id est Christi 12271227.. nunc 1228. Itaque canonici juxta litteras Simonis Bituric. archiepiſcopi, convenientes in locum dictum Rupem-amatoris ** Rocamador., per tres e ſuo ſodalitio, in quos compromiſerant, elegerunt conſilio ejuſdem metropolitani, Durantum (ſic enim legitur, non Durandum) archidiaconum Bituricenſem ** Sacri-cæſaris Sancerre in eccleſia Bituricenſi., menſe Aprili, in craſtino festi S. Georgii, uti legimus in decreto ejus electionis ; & decimo quarto cal. Aug. feria quarta ante feſtum S. Praxedis, circa meridiem ſolemni pompa urbem eſt ingreſſus.
Anno 1229.1229. in vigilia ſancti Petri ad vincula hominium recepit a Stephano de Paders, & P. Bernardi fratribus, & Pontio de S. Privato ipſorum nepote, & B. de Monaſtier, &c. pro caſtro vallis de Monaſtier. Eodem anno a Petro vicecomite de ſancto Antonino, omnia jura acquiſivit, quæ dictus vicecomes habebat in civitate Albienſi, in caſtro veteri, in honoribus des Odeils & Clauſcomtals, pretio 1000. sol.Melgorenſium. Eodem quoque an. habuit querelam adverſus ballivos regios, & Philippum Montis-fortis super juriſdictione civitatis Albienſis.
SententiaC. XVI
Tab. ep. Alb. vero Petri de Collemedio, qui regis vices agebat tunc in Occitania, controverſia hæc ſopita eſt ; & majorem juſtitiam, incurrimenta, ſeu commiſſa, cuſtodiam clavium, &c. ad epiſcopum, & eccleſiam Albienſem pertinere definitum eſt. Actum apud Leſignanum die Martis proxima post feſtum B. Andreæ apoſtoli, anno Domini mccxxix. menſe Decembri. Anno 1230.1230.
Tab. ep. Alb. iv. idus Maii electionem Ademari abbatis Caſtrensis ratam habet, a quo & obſequii fidem recipit, teſtibus Hugone Arelatenſi archiepiſcopo, B. Biterrenſi & C. Carcaſſonenſi episcopis. Eodem anno menſe Decembri interfuit partitioniEx theſauro chartarum hereditatis inter Bernardum & Olivarium de Penna fratres. Anno 1231. habuit controverſiam cum eodem Ademaro abbate Caſtrensi, quæ arbitro Simone Bituricenſi archiepiſcopo composita est. Item hoc anno vi. idus Decembris tranſigitTab. epiſc. Alb.
Ex tab. mon. Gal. cum Philippo Montis-fortis domino, & præcipuus eſt auctor pacis initæ inter Raimundum comitem Toloſanum, & Raimundum abbatem Galliaci, super dominio urbis Galliaci. iii. idus Octob. An. 1232.1232. juxta litteras Galterii epiſcopi Tornacenſis ac ſedis apoſtolicæ legati, datas xiii. cal. Junii, canonicos S. Vincentii Caſtrensis, in poſſeſſionem ſuæ eccleſiæ reſtituit vii. cal. Junii ejuſdem anni.
An. vero 1236.1236. v. cal. Junii epiſcopum Biterrenſem commonet de excommunicatione, qua juxta litteras dicti legati, percuſſerat abbatem & monachos Caſtrenses, quod canonicis maximam redituum partem abſtuliſſent ; rogatqueTab. eccl. Alb. ipſum, ut in ſua diœceſi excommunicationem hanc publicam faciat.
Eodem an.Tab. ep. Albien.
1241. idibus Februarii quædam conſtituit pro optimo civitatis Albienſis regimine. An. 1241. xiii .cal. Maii, Raimundus comes Toloſæ, & marchio Provinciæ, caſtellum de Bonnefos prope Albiam ſe a Durando Albienſi episcopo clientelari jure poſſidere profitetur. Item 1242.Ibid. iv. cal. Maii eccleſiam ſancti Petri de Condamina, ſitam infra caſtrum d’Ambilet, permutat cum P. abbate S. Victoris Maſſilienſis, pro eccleſia S. Præjecti de Paulin. Hoc an. Fratres Minores indulgentias obtinuerunt pro his qui ad ſui cœnobii fabricam aliquid conferrent. Anno 12431243.
Theſ. chart.. menſe Octobri ſodalitium inſtituit adversus hæreticos maxime Valdenſes aut potius Albigenſes. Ipſe tamen cum G. Cadurcenſi episcopo, & B. Ruthenenſi, fidejuſſor fuit comitis Toloſani Albigenſium fautoris, pro 5000. libris, quas in dotem neptis ſuæ comiti Sabaudiæ Amedeo deſponſandæ promittebat.
Bellicæ quoque virtutis argumenta dedit Raimundus in expugnatione caſtri Montis-ſecuri (Mont-ſegur) diœceſis Toloſanæ, quod erat publicum flagitioſorum hominum perfugium, tenebantque ac propugnabant duo magnates, Petrus de Mirapice, & Raimundus de Peyrala. Eo itaque perrexerunt Petrus Amelii archiepiſcopus Narbonenſis, noſter Durantus, & seneſcallus Carcaſſonæ. Quamvis vero arx illa in altiſſima rupe ſita, inexpugnabilis videretur, ea Dei ope potiti ſunt, uti refert Guillelmus de Podio LaurentiiCap. 6.
Longius excurrerem, ſi in annotandis ſingulis Duranti actis quæ urbis, eccleſiæ, monaſteriorumque tabulis plurima inſcripta ſunt, vellem immorari. Non minus carus Innocentio IV. quam Gregorio IX. obtinuit ab ipſo, an. 1248. reſcriptum quo ille ſententiam de juriſdictione urbis, a Petro de Collemedio latam adverſus gentes domini Regis, & Philippum de Monte-forti, pro epiſcopo Albienſi confirmavit.
Idem anno etiam 1248.1248. mense Junio, tranſegit cum Raimundo comite Toloſano, & Sicardo Alamanni, de moneta Raimundenſium, ex quibus comes unam partem, epiſcopus alteram, & Sicardus Alamanni dominus Caſtri-novi, & de Bonafos tertiam habere debebant. Fato functus eſt Durantus anno 1254.Ex thesauro chartarum
1254. & sepulturæ traditus die Veneris ante feſtum ſancti Laurentii.
Eodem an. Zoën Avenionenſis epiſcopus, ut legatus apoſtolicæ ſedis, Albiæ ſynodum habuit epiſcoporum provinciarum Narbonenſis, Bitu- ricenſis, & Burdigalenſis, ad coercendas hæreſes & morum corruptelas. Utrum vero vivente Duranto, an mortuo celebrata ſit, ex ejus actis expiſcari non potuimus, cum præſulum qui adfuerunt nomina taceantur. De hoc concilio vide in Zoëno Avenionenſi epiſcopo.
De CombretoBernardus de Combreto ex præpoſito eccleſiæ Albienſis, electus eſt in epiſcopum, die Sabbati ante feſtum S. Laurentii 1254.1254. ut docet decretum ejus electionis. Eodem anno hominium fecit archiepiſcopo Bituricenſi ; quibus vero conditionibus id factum ſit, docebunt litteræ Philippi archiepiſcopiC. XVII. pag. 8. col. 2.
1256.. Anno ſequenti excuſatum se haberi rogat, quod nequeat intereſſe conſecrationi Mimatenſis electi. An. 1256. iv. cal. Februarii, hominium recepit de pedagio de Senegas, a Bertrando vicecomite de Lautrec filio Sicardi.
Anno 12591259.. Petrus de Autolio Carcaſſonensis & Biterrenſis seneſcallus, ei diem conſtituit, quo adeſſet ſibi, ad audiendam ſententiam ferendam in pacis infractores, & eos qui armati intraverant regis fines. Litteræ seneſcalli datæ sunt proximo Sabbato, poſt feſtum ſancti Dionyſii.Ex tab. reg. Carcaſſon. Quapropter epiſcopus ab eo ad regem provocavit, multas ſibi civibuſque ſuis illatas conqueſtus injurias, tum ab ſenesſcallo, tum ab Stephano de Dadeist ejus locum tenente. Inſtrumentum hujus appellationis ex autographo in tabulario Albienſi aſſervato deſcriptum damusC. XVIII. pag. 8. col. 2.. Ad componenda vero hujusmodi diſſidia S. Ludovicus rex litteras dedit, an. 1264.1264. quibus jura regis & epiſcopi in Albienſi civitate, ſingula suis finibus concluduntur. Hoc documentum in regio tabulario Pariſ. hunc titulum habet : Compositio super hæresibus & faidimentis civitatis Albienſis, facta inter regem & epiſcopum ; exſtatque in tabul. Carcaſſonenſi de feudis seneſcalliarum Carcaſſonæ, Bellicadri, &c. Inſtrumentum hoc jam typis mandatum in Gallia chriſtiana quadripartita, ad tranſſumtum nobis a viro clariſſimo D. du Fourny, in ſuprema rationum curia Pariſienſi auditore communicatum, emendavimus, & inter alia monumentaC. XIX pag. 9. col. 2 edendum cenſuimus. Huic ſancto regi fidelitatem juravit Bernardus pro caſtellis de Roffiac & Marſac, an. 1270.1270.
C. XX pag. 10. col. 2 ut docent litteræ Philippi regis filii S. Ludovici, datæ an. 1277. quas etiam retulimus. Epiſcopo vero præſtitit hominium Alphonſus filius S. Ludovici, comes Pictaviæ & Toloſæ, pro Caſtro-novo, & caſtro de Bonafos. De fide clientelari ſæpius, vel ipſi a plurimis proceribus & abbatibus, vel ab ipſo jurata Bituricenſi archiepiſcopo, &c. dicere ſuperſedemus. De tempore ejus obitus aſſignando non mediocriter anxii ſumus. Sedem vacaſſe annis 1271. & 1274. legimus ; quod confirmatur ex antiquo ſenatus Pariſienſis placito, dato 1272. rege Philippo III. die Lunæ ante aſcenſionem ; cujus decreti auctoritate Sabbato poſt aſcenſionem Domini reſtituta fuerunt apud Apamias, & reddita per dominum regem procuratoribus capituli Albienſis regalia eccleſiæ Albienſis, quæ mortuo epiſcopo Albienſi seneſcallus Carcaſſonenſis ad manum domini regis ceperat, & saisinaverat sine causa ; cum dominus rex ſuper hoc alias nunquam uſus fuiſſet, prout ex aliorum ac ipſius relatione suit inventum. Attamen aliunde occurrit mentio hujus præſulis in charta Galliaci, data cal. Junii, an.1273. Verum cum authenticum hujus chartæ minime conſuluerimus, sed tantum aliquod exemplum, potuit aliquid vitii irrepere in notis chronicis, amanuenſis oſcitantia.
Mortem a longe proſpiciens Bernardus, & de futura vita ſollicitus, jam ab an. 1262. eccleſiam sancti Quintini prope Albiam, Raimundo de Fraxinello præpoſito, & capitulo Albienſi pro ſuo conceſſerat anniverſario. Unus fuit ex præſulibus, qui ad S. Ludovicum regem ſcripſerunt pro reſtitutione bonorum ecclesiæ.
Hunc præſulem cognominatum de Caſtaneto patria Albigenſem fuiſſe docet Catellus, ſed eum civem Montis-peſſulani nuncupat Almaricus Augerius Biterrenſis in vita Innocentii V. Idemque legitur in narratione de ipſius promotione ad epiſcopatum ab Innocentio papa V. quam hic damus, quia pene omnia quæ ad hunc epiſcopum ſpectant complectitur.
Ex charta Alb. NE igitur in oblivionem decurrant hominum, quæ temporibus domini Bernardi de Caſtineto Albienſis epiſcopi divina providentia eccleſiæ Albienſi ſola ſua dignatione donavit : primo de ipſo epiſcopo aliqua perſtringentes, quando & a quo & qualiter ſit factus epiſcopus, breviter ad memoriam revocemus. 1275.Anno Domini mcclxxv. nonas Martii Innocentius papa V. qui Gregorio X. per quem fuit nuper Lugdunenſe generale concilium celebratum, in apoſtolatus immediate ſucceſſit honore, de ipſo domino B. qui a Magalonenſi dioceſi, & villa Montis-peſſulani traxit originem, eccleſia Albienſi in urbe Romana providit. Erat enim dictus epiſcopus antea, & dudum fuerat apoſtolici palatii generalis cauſarum auditor, qui tunc temporis regulariter erant quatuor ad cauſas omnes (electionum eccleſiarum cathedralium, & abbatiarum ſolemnium dumtaxat exceptis) undecumque deferrentur ad Romanam curiam audiendas ſpecialiter deputati. Poſt proviſionem vero de ipſo factam, moram traxit in curia propter mortes ſummorum pontificum, propter quas litteras quas debebat habere, expedire non poterat, uſque prope nativitatem Domini anni poſtea ſequentis. Interim enim tam dictus Innocentius, quam Adrianus, qui ſibi ſucceſſit, tam brevi tempore de medio ſunt ſublati, & Johannes XXI. ſubſtitutus eiſdem, quod ſtupor de eis apprehenderit cum ſumma admiratione homines dum fiebat. Tandem recedens de curia, intravit primum civitatem Albiæ in feſto beati Antonii abbatis, & erat dies Dominicus, qua die etiam in altari ſanctæ Caciliæ primam missam ſolemniter celebrauit, ac die immediate ſequenti ad pacem & unitatem reducens canonicos, qui dudum inter se fuerant plurimum diſſidentes, cum eiſdem ordinavit concorditer ante etiam quam cibum ſumerent, quod nova deberet major eccleſia fabricari. Ad quod deputavit viceſimam ſuorum redituum, & canonici de ſuis pariter per temporis ſpatium vicennalis. Ac ſequenti prima ſynodo quadrageſimam, per idem tempus omnium redituum eccleſiarum, quæ ad collationem ſpectant epiſcopi, & capituli Albienſis, necnon & reditus omnes primi anni vacantium eccleſiarum ejuſdem vicennalis temporis ; retentis duntaxat ſufficientibus ſumtibus pro ipſis eccleſiis ſerviendis. Proviſione itaque facta de conſtruenda eccleſia, providendum inſtituit idem epiſcopus, per quem modum ad totius illuminationem dioceſis inſtituerentur grati Deo moribus & ſcientia in ipſa majori eccleſia idonei ſervitores. Ordinavit enim cum præpoſito & capitulo, qui tunc erant, ſcribi ſummo pontifici pro obtinenda licentia, quod dicta eccleſia de canonicis ſecularibus ordinaretur deinceps. Et ſic ex cauſis in ipſis litteris contentis efficeretur ipſa eccleſia ſecularis, & quod ordinatio hujuſmodi, ſi concederetur per ſummum pontificem, ad epiſcopos omnes Albienſes qui eſſent pro tempore, & eos ſolos libere & perpetuo pertineret.
An. 1278.
Ex tab. epiſc. Alb.An. 1278. Bernardus adfuit concilio provinciæ Bituricenſis Auriliaci habito, in vigilia ſancti Bartholomei. Eodem anno Raimundus Ruthenenſis epiſcopus, & Stephanus Mimatenſis, bulla Nicolai papæ III. vi. idus Decembris pontific. an. i. cognitores delegati de ſtatu atque reditu eccleſiæ Albienſis, cujus præpoſitus, & capitulum ordinis S. Auguſtini, a dicto papa poſtulaverant, ut monachalem veſtem cum ſeculari permutare sibi foret licitum ; renuntiant papæ, eccleſiæ præfatæ proventus ſatis eſſe ad cultum & ad victum 31. præbendariorum, hoc numero comprehenſis octo dignitatibus, nempe præpoſito, 4. archidiaconis, thesaurario, cantore & ſuccentore ; tunc vero temporis in ea tantummodo eſſe 21. canonicos maxime indiligentes circa rem divinam, ad rem vero familiarem augendam litium maxime ſtudiosos : proindeque ſatius videri ut ſeculares fierent. Ibid.
1286.An. 1286. ſedit in concilio apud Biturigas coacto. xiii. cal. Octobris, & in aliis provincialibus ſynodis annorum1290.
Ibid.
1304.1290. 1291. &c. Monachos Galliacenſes excommunicavit, quod P. electo abbati necdum confirmato obedirent. An. 1304. bona ſua regi addicta, donec ſolviſſet ſubſidium ſibi impositum, recuperat litteris Philippi regis dicti Pulcri, datis die 10. Aprilis. Qui princeps, eodem anno die 15. menſis Julii, pollicitus eſt huic præſuli, clero, plebique Albienſi ſuam gratiam, & ſatisfactionem pro multis gravaminibus, quod liberaliter ſubſidia miſiſſent regio in Flandria exercitui. Privilegium illis tunc conceſſum excudendum C. XXI. pag. 11. col. 1.
1308.inter inſtrumenta cenſuimus. Anno 1308. tranſlatus eſt ad Anicienſem ſedem[3], cardinalis Portuenſis poſtea renuntiatus an. 1316. die 18. Decembris a Joanne XXII. Fatis conceſſit Avenione 14. Augusti 1317. humatus ibidem in eccleſia majore. Certe in ſententia lata contra fratrem Bernardum Delitioſi, ex ord. Minorum an. 1319. Bernardus epiſcopus Albienſis, bonæ memoriæ dicitur, quod eſt argumentum pene certum ejus mortis. De animo hujus Minoritæ in noſtrum Bernardum infenſiſſimo agit V. C. Baluzius in notis ad vitas paparum Avenionenſium col. 649. Hic epiſcopus magnificæ baſilicæ Albienſis ſub titulo S. Crucis & S. Cæciliæ fundamenta jecit in eminentiori ſitu, cum antea in declivo ripæ Tarni eccleſia ædificata eſſet. De hoc cardinali lege Ughellum in epiſcopis Portuenſibus.
Bertrandus de Bordis fratrem habuit nomine Petrum, quem Philippus IV. rex Franciæ, ad militarem & equeſtrem ſtatum evexit ſuis litteris[4] datis apud Mediam-villam, an. 1311. Bertrandus fuerat prius canonicus Lactorenſis, quod ſacerdotium ei contulit Clemens V. vii. cal. Augusti, an. 1305. ex hujus papæ regeſto in bibliotheca regia. Deinde tranſlato Bernardo de Castaneto ad eccleſiam Anicienſem anno 1308. creatus eſt Albienſis epiſcopus : nam ex litteris ejuſdem regis datis Pariſius iv. Octob. an. mcccviii. patet Bertrandum immediate Bernardo eſſe ſubrogatum. Hinc expunximus Geraldum inter utrumque inſertum.
Bertrandus electus Albienſis epiſc. per ſuos procuratores Heliam de Faga abbatem Albæ-petræ, & Centullum de Glatenx Lactor. canonicum,
hominium recipit a Guiberto de Cadola domicello, de iis quæ habebat in caſtro & in valle de Moneſtier, xv. cal. Octobris 1308.1308. Eodem anno multorum eccleſiæ ſuæ bonorum reſtitutionem obtinet, ut probant varia inſtrumenta, in quibus dicitur epiſcopus. Bullam a Clemente papa V. iv. cal. Julii pontific. an. 4. datam conſequitur, qua cenſuris eccleſiaſticis decimarum ſuæ diœceſis invaſores ad reſtitutionem valeat compellere. 1309.An. 1309. cal. Julii dat Bertrando de Bordis canonico S. Hilarii Pictaviensis decimas de Tilheto, de Gineſteris & de S. Salvio, in archipreſbyteratu S. Gervaſii diœceſis Albienſis, quam ceſſionem Clemens papa V. Ex tab. epiſ. Alb.
1310.bulla v. cal. Aug. pontific. an. 4. ratam habuit. An. 1310. iv. cal. Junii juxta bullam Clementis papæ V. ix. cal. Dec. pontific. anno 5. datam, de ſtipendiis canonicorum, aliorumque ſuæ eccleſiæ clericorum decernit. Eodem anno 16. Junii dat ſuo capitulo eccleſiam S. Vincentii de Faucio. Ibid.Item 2. Nov. unit ſuo capitulo rectoriam S. Georgii cum ſuis annexis. Eodem an. 31. Januarii, dat Raimundo de Caſetis canonico ac theologo eccleſiæ Burdegalensis, duas partes decimarum eccleſiæ de Podio-Begone, & S. Mauritii de Privato, quam donationem Clemens papa V. firmavit bulla iii. cal. Julii, ſui pontific. an. 7. Ibid.Statuta condidit & publicavit iv. cal. Junii an. 1310. quo anno xiv. cal. Januarii ad Romanæ eccleſiæ, cujus quoque camerarius fuit, purpuram aſſumtus dicitur a Clemente V. qui ei tribuit titulum SS. Johannis & Pauli.
Attamen menſe Februario ſequenti, adhuc epiſcopi Albienſis titulum camerariique retinebat ; nulla cardinalatus facta mentione ex ejuſdem chirographo dato monaſterio Sarlatenſi, pro 15. marœbotinis aureis cameræ apostolicæ debitis & perſolutis. Datum Avinioni die penultima menſis Februarii anno Domini 1310. indict. viii. pontificatus D. papæ anno 5. Paulo poſt obiit ſcilicet die 21. Septembris anno 1311. uti notat Amalricus Biterrenſis.
Bertrando ad cardinalitiam dignitatem evecto menſe Decembri, Albienſis eccleſiæ vacantis regimen datum eſt Geraldo eodem pene tempore ; jam enim ſedebat ineunte menſe Martio ejuſdem anni 1310.1310. quem nunc dicimus 1311. ut liquet ex actis publicis de admiſſione intra urbem Albiensem religioſæ familiæ patrum de Monte Carmelo conſignatiS iii. idus Martii ejuſdem anni. Cum brevi tempore præfuerit, pauca de ipſo notanda occurrunt.
1312.Cum B. abbate Caſtrensi transigit 1312. Eodem anno in Amelium Vaſalli S. Salvii præpoſitum de ſimonia inſimulatum quæſtionem inſtitui curavit. Quo etiam anno Pictavinus de Monteſquivo huic præſuli hominium præſtat pro matre ſua Barrava, de his quæ habebat in caſtro de Marsaco.
Sabbato post natale Domini ejuſdem anni, ſtatuta quædam pro ſacello S. Magdalenæ de Rioveros in ſuburbio Galliaci confirmat. Anno 1314.1314. 7. Maii, jam defunctus dicitur, illique ſuffectus erat Beraldus : mandatur quippe ſeneſcallis Toloſæ & Carcaſſonæ, ut in caſtris ac poſſeſſionibus, quæ comites Toloſani eccleſiæ Albienſi ceſſerant, jus regaliorum accipiant, ſecundum tempus quo vacabat per obitum Geraldi epiſcopi, Ex tab. epiſ. Alb.atque Berardo ſucceſſori reſtituant, quidquid e bonis dictæ eccleſiæ reſiduum fuerit.
de FargisHic præſul erat ex gente Raimundi de Fargis filii ſororis Clementis papæ V. qui factus eſt cardinalis ; habebatque fratrem archiepiſcopum Narbonenſem. Beraldus fidem, obſequiumque juravit regi Philippo dicto Pulcro, die 12. Martii, anno 1314.1314. in cujus ſacramenti forma legitur tantum electus Albienſis. Die 27. Aprilis ejuſdem anni, cum in iram regis incurriſſet, quod arma ſumsſiſet adverſus Amblardum de Pothano, parum advertens ipſum regiæ commiſſum eſſe cuſtodiæ, Ex tab. urb. Alb.
C. XXII. pag. 11. col. 2.veniam delicti obtinuit. Die 29. Julii ſequentis ab ipſo rex ſuppetias petiit adverſus Robertum Flandriæ comitem, uti videre eſt in collectione inſtrumentorum. Die decimo ſeptimo Auguſti alias litteras ad eum ſcripsit rex, ut in feſto nativitatis beatæ Mariæ Atrebatum in equis & armis conveniret.
Anno 1316.
Ex. tab. epiſc. Alb.1316. die Dominica poſt feſtum S.Barnabæ, hominium recepit a conſulibus urbis. Eodem anno qui primus fuit pontificatus Johannis XXII. bulla ejuſdem papæ data xiii. cal. Decembris, abſolvitur ab excommunicatione qua forte multatus fuerat, quod non exacte Ibid.ſolviſſet reditus aſſignatos octo dignitatibus, quas Bonifacius VIII. inſtituerat in eccleſia cathedrali, quando illam fecerat ſecularem. Idem papa facultatem ei conceſſit anno 1317. conferendi beneficia in ſua diœceſi vacantia, quorum collatio ad ſedem apoſtolicam pertinebat. Eodem anno acquiſivit a Pictavino de Monteſquivo filio Saxii & Barravæ de Podio, quidquid habebat in loco de Marſaco. Tunc etiam Albienſis diœceſis pars avulſa, data eſt novo epiſcopo Caſtrenſi a Johanne papa XXII. ut infra oſtendemus. Inquiſitor a ſede apoſtolica in Gallia conſtitutus, conſules & cives Albienſes ab eccleſiaſticis pœnis quibus ſubjacebant ob injurias Bernardo de Caſtaneto ſuo epiſcopo illatas, abſolvit die 11. Martii anno 1319.
Ex. urbis tab.1319. Beraldum equites ac pedites miſiſſe ad bellum, quod pro caſtro de Lombers exarſerat, ſedandum, probat chirographum Aymerici de Croſo ſeneſcalli Carcaſſonæ & Biterrarum, datum 1320. feria v. ante feſtum ſancti Vincentii. Litem habuit adverſus Arnaldum abbatem Galliaci, quæ ſententia Pilifortis cardinalis tituli ſanctæ Anaſtaſiæ die 21. Novembris, anno 1322.1322. reſtincta eſt ; & cum Guillelmo Bituricenſi archiepiſcopo, quam Ex tab. epiſc. Alb.
1324.diremit Johannes de Mota domicellus caſtellanus Montis-regalis, 10. Novembris 1324. Sæpius cum ſeneſcallo Carcaſſonenſi pugnare pro juribus epiſcopatus coactus eſt, & Philippum regem appellare ; cui cum expoſuiſſet epiſcopum Albienſem ſolum & in ſolidum immediate habere in civitate Albienſi, &
Anno ab incarnatione Domini noſtri Jeſu Chriſti mcccxxxvii. quarto kalendas menſis Decembris, obiit reverendus pater in Chriſto domnus Bernardus de Camiatio divina clementia epiſcopus Albienſis, cujus anima & omnium fidelium defunctorum per miſericordiam Dei ſine fine requieſcat in pace.
CurtiCurtiam gentem ex pago Mirapicenſi qui erat diœceſis Toloſanæ, ante Mirapicenſis epiſcopatus erectionem, ortam opinatur Baluzius in pag. 818.notis ad vitas pap. Avenion. Guillelmum fuiſſe Benedicti XII. nepotem ex ſorore, aſſeritur. Hic monachus factus apud Bolbonam ordinis Ciſtercienſis (unde poſtea dictus est Albus) ab adoleſcentia Lutetiæ in collegio ordinis Ciſtercienſis vulgo dicto Bernardinorum, philoſophicis ac theologicis ſtudiis imbutus, ipſaque doctoratus laurea inſignitus cum eſſet, deinde abbas Bolbonenſis, a Benedicto XII. anno 1337. renuntiatur epiſcopus Nemauſensis decedente Gerardo ii. calend. Maii anno iii. ejus pontificatus ex regiſtro Vaticano, eodemque anno 10.** 3.Decembris ad Albienſem ſedem traductus, ſucceſſit Bernardo, ut ex eodem regiſtro Vaticano compertum eſt.Epiſcopus factus bullam obtinet a Benedicto papa XII. qua ſummus pontifex revocat omnes alienationes ab annis 35. a predeceſſoribus ejus factas, datam iv. nonas Januarii, pontificatus ejus anno iii. Sedes autem vacabat an. 1338. 7. Januarii, eo quod ad cardinalitiam dignitatem evectus fuiſſet Guillelmus. Itaque die 18. Decembris inter preſbyteros cardinales cooptatus, & donatus titulo ſanctorum quatuor coronatorum (mendoſe aliis ſancti Stephani in Cœlio monte) sicque vocatus ad purpuram, brevi Albienſem ecclesiam adminiſtravit. Unde pauca leguntur ab eo geſta, quæ notanda breviter duximus ex actis publicis deſcripta.
Guillelmus hominium exnibuit Philippo de Peia militi ſeneſcallo Bellicadri (Beaucaire) & Nemauſi, pro caſtris de Marſaco, de Roffaco, & de Monte-regali, die 11. Martii 1337.
1338.1337. ubi & habetur quod Beraldus anteceſſor ejus idem præſtiterit. Anno 1338. 13. Julii, bona epiſcopatus in manum regis tradita ratione 20000. librarum fiſco debitarum, ſoluta pecunia recuperavit. Eodem anno die 29. Julii ſedem apoſtolicam appellavit adverſus officialem Bituricenſem, qui damnatum ab ipſomet epiſcopo fœneratorem abſolverat. Ex tab. epiſc. Alb.Cardinalis factus collegium Bernardinorum, ut vocari solet, Pariſiis a Benedicto XII. incœptum, abſolvit, uti docet inſcriptio præ foribus appoſita, ſub ejus ſcuto gentilitio ſecto in duas partes, quarum
prima nihil exhibet præter aream nudam, in altera viſuntur tres conchæ. Talis autem eſt inſcriptio : Arma hæc ſunt venerandæ memoriæ Guillermi Curti quondam cardinalis Albi, qui etiam intus ſacræ theologiæ doctor, Toloſanus natione, Ciſtercienſis religione, de Bolbona profeſſione, eccleſiam præſentem ad perfectionem qualem optinet, perduxit, & reditus ipſius emit, aulam multis jocalibus, libriſque bibliothecam inſignivit. Sexdecim scholares intus in theologia ſtudentes perpetuo fundavit. Cujus ſolemne anniverſarium intus xii. Julii celebratur, tuncque præſens conventus recreatur. Orate pro eo.
Fato functus eſt Avenione die 12. Junii anno 1361. De eo conſulendi Ughellus in Italia sacra, Frizonius, & alii qui de cardinalibus ſcripſere.
MontesquieuEx nobili & vetuſta gente de Monteſquivo in Vaſconia originem ducebat Pictavinus. Antequam vero Albienſem nactus eſſet cathedram, fuerat epiſcopus Vaſatensis[5], tum Magalonenſis. ElectuS autem epiſcopus Albienſis invenitur 27. Januarii anno 1338.1338. al. 1339. paulo poſt donatum galero cardinalitio Guillelmum Curti. Anno 1339. die 20. Februarii vicarios ſuos generales inſtituit in ſpiritualibus & temporalibus B. abbatem Candelienſem, Petrum de Jaurentio canonicum Albienſem, & Pontium de Malafoſſa canonicum Carpentoratenſem. Eodem anno die 21. Julii hominium recipit a Johanne Goaſca domicello vicario (Viguier) Albienſi. Anno 1341.1341. die 28. Septembris, sacramentum fidelitatis ei præſtitum eſt a Raimundo de Moneſtier milite, pro caſtro & valle de Moneſtier. Anno 1347.
1349.1347. die 21. Decembris ſex fundavit capellanias in eccleſia sua. Anno 1349. die 20. Septembris vicarius urbis, qui erat Stephaniis de Guilarando, ſe ipſius hominem profeſſus eſt. Anno 1350.1350. die 17. Decemb. in cœtum preſbyterorum cardinalium aſcitus eſt a Clemente VI. sub titulo baſilicæ duodecim apoſtolorum. Anno 1352. die 7. Martii donationem facit Johanni Campoſterii, quam eodem anno die 20. Auguſti Arnaldus Guillelmi succeſſor confirmavit. Ex tab. epiſc. Alb.Vivere deſiit calendis Februarii anno 1355. nunc 1356.
Pictavino ad ſacrum cardinalium collegium aſſumto, vacante per hanc promotionem, ut tunc moris erat, ſede Albienſi, ſubrogatus eſt ei menſe Januario Arnaldus Guillelmi, qui die 10. menſis Julii anni 1351.
C. XXIII. pag. 12. col. 1.1351. ſolemniter excipitur in urbe ; ſolemnis hujus ingreſſus deſcriptionem, quod multa notatione digna contineat, exhibemus.
Eodem anno die 7. Septembris omnia lucraex præconiis in urbe faciendis ceſſit conſulibus, modo cereos octo 50. librarum in feſto natalis Domini, ad donationis perpetuam memoriam, ſingulis annis eccleſiæ offerrent. Anno Ex tab. urbis
1353.1353. die 8. Maii conſules epiſcopi dominium in civitatem agnoſcunt ; cui obeſſe nolunt quod aggerem poſuiſſent ad muniendam urbem. Adhuc occurrit die 27. Novembris anno Ex tab. epiſc. Alb.
Ibid.1354. Sedem vero vacaſſe eodem anno menſe Decembri, probatur ex litteris ſeneſcalli Carcaſſonenſis teſtificantis, quod temporalitas epiſcopatus non debeat apponi ad manum regiam occasione regaliæ, exceptis caſtris de Marſaco & de Rofiaco. Fuit alius Arnaudus Guillelmi, hujus epiſcopi procul dubio cognatus, abbas de Luco diœceſis Oloronenſis, qui legitur teſtis in inſtrumento teſtamenti Anglici cardinalis. Vide Baluzium, tom. 2.pag. 1051. vit. pap. Avenionensium.
Hugo Alberti primum occurrit anno 1355. 18. Octobris,1355. quo tempore ad cuſtodiam urbis totiuſque diœceſis arcium, ducem inſtituit domicellum de Montibus. Anno 1356.1356. accepit litteras de captione Johannis regis Francorum, datas Pariſius die 27. Septembris, quæ ipſius vicariis generalibus redditæ ſunt ; tunc enim in curia morabatur Avenionenſi. Has litteras legere non erit injucundum.C. XXIV. pag. 12. col. 1.
Utrum ad comitia regni generalia tunc temporis indicta convenerit Hugo ignoramus. Baluzius in notis'col. 923. ad vit. pap. Avenion. obſervat ipſum feciſſe suum novum adventum tantum die Mercurii 22. Novembris anno 1357. & promiſiſſe conſuetudines civitatis Albienſis ſervare, prout alii prædeceſſores ſui eas tenere & ſervare promiſerant. Notatur in inſtrumentis publicis unoquoque anno, uſque ad annum 1376. die 22. Decembris, quo videlicet hominium recipit a Gregorio de Corberia'Ex tab epiſc. Alb.
1371. vicario urbis. Ioem obſequium ei præſtiterat anno 1371. die 11. Aprilis Johannes Clerici vicarius quoque civitatis. Cum capellanis eccleſiæ Albienſis tranſegit an. 1373.
1374.1373. & cum conſulibus Albienſibus de juriſdictione temporali an. 1374. Ad præſentationem quoque Aladaxiæ de Provenquieras capellaniam in capella ſanctæ Mariæ de Humilitate contulit. Occurrit adhuc in veteri inſtrumento 1378.
1379.1378. Vivere deſiit 11. Martii 1379. Ex temporis ſpatio quod epiſcopatui Hugonis Alberti dare cogunt indubitatae fidei tabulæ, rejiciendus videtur ille Bertrandus epiſcopus, in quadripartita Gallia chriſtiana notatus ; ignotus vero Claudio Roberto & aliis, uti nobis. Forte pro Bertrando legi debet Bernardus de Sanguinato diaconus, & archidiaconus de Podio sancti Georgii, qui communi canonicorum suffragio Hugoni defuncto ſubrogatus eſt, ut diſcimus ex decreto ipſius electionis ad Clementem VII. miſſo ; ſed minime conſtat hanc electionem fuiſſe confirmatam. Sane in veteri inſtrumento Dominicus dicitur immediatus Hugonis ſucceſſor.
Dominicus cognomento de Florentia familiæ
S. Dominici, videlicet ordinis Prædicatorum alumnus, ad cathedram Albienſem aſcendiſſe dicitur an. 1379. idque convenit cum Albienſibus tabulis, 1379.in quibus legitur Dominicum archidiacono Petracoricenſi camerario cardinalis Lemovicenſis, die 8. Junii an. 1380.1380. demandaſſe provinciam exhibendi hominium B. Bituricenſi archiepiſcopo, pro civitate Albienſi. Eodem anno dic 5. Octobris interdictione ſibi ex formis juris facta, jubetur liberam ſuo capitulo relinquere poſſeſſionem bonorum quæ Hugo Albienſis epiſcopus ab inteſtato acquiſierat, ut pote quæ bullaEx tab. eccl. Alb.
Ibid. Clementis papæ VII. dicto capitulo concessa fuerant. Nihilominus tamen hac ae re mota querela mediis arbitris compoſita non eſt niſi anno 1381.
1382.1381. 8. Septembris. Ab hac ſede tranſlatus eſt ad epiſcopatum S. Pontii Tomeriarum, an. 1382. ubi de illo plura, & in Toloſanis archiepiſcopis.
Hic præſul, quem legimus cognominatum d'Alby & de Saya, die 24. Julii, an. 1382. Ludovicum ducem Andecavorum & Turonum comitabatur in caſtris ad Padum, una cum Ludovico de Monte-gaudio ipſius ducis Mareſcallo, & Johanne domino de Bueil Cambellano, uti teſtantur litreræ, quibus idem dux ratum habet pactum de 40. millibus florenorum auri, ſolvendis magnifico domino Barnabæ vicecomiti Mediolani, pro ſtipendio quingentarum lancearum, quæ ſubminiſtraturum illi dictus Andegavensis pollicitus erat, ex chara cameræ rationum regiarum Pariſ. Anno ſequenti redditus ſuæ eccleſiæ ad exemplum Beraldi, Petri, Pictavini, Hugonis & Dominici anteceſſorum, 40. dies indulgentiæ viſitantibus eccleſiam ſanctae Mariæ de Fargis, fundatam a præfato Beraldo, in qua, interceſſione beatæ Mariæ virginis plurima fiebant miracula, concedit 29. April. 1383. ex tab. Annuntiatarum apud Albiam. De hoc epiſcopo liber obituum hæc habet : Anno Domini mccclxxxiii. obiit reverendus Dominus Johannes de Saya, epiſcopus Albienſis, qui dedit imaginem B. Mariæ ponderis duodecim marcharum argenti, & ultra duos pannos.
De la VoulteNon rudis & inexpertus ad Albienſes infulas acceſſit Guillelmus de Vouta, qui antea regendi tirocinium poſuerat in eccleſiæ Tolononſis adminiſtratione, deinde factus epiſcopus Maſſilienlis, tum Valentinenſis & Dienſis. Albienſibus denique in tabulis memoratur ut epiſcopus, annis 1383.1383. 84. 85. An. 1389. die 25. Februarii Johanni Bituricenſi archiepiſcopo, per procuratorem hominium præſtitit pro civitate Albienſi. An. 1392.1392. in jus vocatur a rege, quod ipſe vel ab ipſo inſtituti judices, inquiſitionem cujuſdam criminis uſurpaſſent. An. 1397.1397. die 20. Maii prorogatur ipſi tempus ad reddendum Petro Bituricenſi archipræſuli hominium. Hæc tabulæ epiſcopales ; proindeque Guillelmi epiſcopatus non deſiit an. 1392. Laudatur in Gallia christiana Gemellorum fratrum, quod ædificium S. Cæciliæ Albienſis abſolverit, fundaveritque hoſpitium pauperum, ſub ſanctorum Petri & Andreæ Galliacenſis titulo.
Hunc epiſcopum non ſine formidine adjicimus catalogo Albienſium antiſtitum. Nimirum in tabulis epiſcopalibus ſemel dumtaxat occurrit, videlicet die 1. Julii, an. 1386. quo hominium recipit a Raimundo de Moneſtier domicello, pro caſtro & valle de Moneſtier. Forte pro epiſcopali ſede contendit cum Guillelmo de Vouta, quod facile perſuaſum habemus.
De FlorentiaQuid cauſæ fuerit, ut relicto Tomerienſi epiſcopatu, Dominicus de Florentia ad priſtinam ſedem redierit, ignoramus. Certe anno 1397.1397. die 30. Junii paciſcitur cum priore de Rabaſtenx Moiſſiacenſi monacho, pro nonnullis decimis. Anno vero 1409.
Ex tabl. ep. Alb.1409. adfuit concilio Piſano ante ſuam tranſlationem ad ſedem Toloſanam, factam per bullam Johannis papæ XXIII. datam idibus Septembris, anno 1. ejus pontificatus.
Petrus cognomento Nepos, ſubdiaconus, licentiatus in legibus, decanus eccleſiæ collegiatæ de capella Taillefer, Lemovicenſsis diœceſis, canonicus Narbonenſis & Claromontanus, per tranſlationem Bertrandi de Malo-leone ad ſedem Biterrenſem electus eſt epiſcopus Vaurenſis an. 1408. poſſeſſionem adeptus I7. Octob. ejuſdem anni, qui tamen regis & eccleſiæ negotiis occupatus, diu diſtulit ad eccleſiam accedere.
Poſtea anno 1410.1410. Johannes XXIII. Dominico ad ſedem Toloſanam tranſlato, eum ſubrogavit data bulla nonis Septembris, ſui pontificatus anno 1. qua eum a vinculo quo ſedi Vaurenſi alligabatur, abſolvit, & Albienſi eccleſiæ præficit. Eidem Johanni papæ juramentum obedientiæ præſtitit anno 1411. qui altero poſt anno has ad noſtrum Petrum litteras dedit, rogans ut Bernardum comitem Armaniaci, ad ſanctæ ſedis apoſtolicæ obedientiam reduceret.
ad Petrum epiſcopum Albienſem
JOannes epiſcopus ſervus ſervorum Dei, venerabili fratri Petro epiſcopo Albienſi, ſalutem & apoſtolicam benedictionem. Dudum fraternitati tuæ commiſeſſe meminimus, ut ad dilectum filium nobilem virum Bernardum comitem Armeniaci perſonaliter te conferres, atque ipſum ad noſtrum & Romanæ eccleſiæ gremium, devotionem & obedientiam reducere conareris. In qua re cum necdum perceperimus te quam ſumme optavimus ac optamus, præbere operam potuiſſe, denuo fraternitatem tuam pulſare decrevimus, volentes quod in hoc tam laudando opere omnibus ſtudiis atque vigiliis, omnibuſque conatibus tuis elabores. Nos enim eidem fraternitati tuæ præfatum comitem reducendi, ac noſtro & præfatæ ecclesiæ nomine recipiendi, ceteraque quæ neceſſaria fore cognoveris exercendi, per alias litteras noſtras quas per latorem præſentium mittimus, plenam tribuimus facultatem. Volentes inſuper quod ſi præfatum comitem ad hujuſmodi gremium ſuſcipere te contingat, eum informare ſtudeas quanto caritatis ardore, quamque tenero affectu perſonam ſuam & proſequi intendimus & complecti, diſpoſiti hujuſmodi affectum & benevolentiam noſtram quantum cum Altiſſimo dabitur, efficaci operum exhibitione oſtendere. Datum Romæ apud ſanctum Petrum idibus Martii, pontificatus noſtri anno tertio.
Varia negotia deinceps eidem Petro committere perrexit hic pontifex ; exſtantque in tabulis Albienſibus plurima Petri hujus epiſcopi acta annorum 1414.
1430.1414. 1421. &c. uſque ad annum 1430. Anno præſertim 1428. ratam habuit fundationem miſſæ unius factam in eccleſia Albienſi a Jacobo Siciliæ, Hungariæ & Jeruſalem rege. E vita migravit anno 1434. aut 1433.1433. menſe Septembri deſinente, vel incipiente Octobri.
Bernardus de Caſſiliaco præpoſitus Albienſis, per obitum Petri Nepotis, communi canonicorum voto eligitur, qui ejuſdem electionis confirmationem a concilio Baſileenſi poſtularunt ; concilii autem auctoritate rata eſt habita electio hæc, die 19. Decemb. an. 1435.1435. Idem concilium facultatem ei concedit, recedendi ad tempus a ſynodo, ut epiſcopatus ſui poſſeſſionem ineat, vii. idus Manii 1436.1436. Interim Robertus Delphinus vel Delphini, proviſiones accipit ejuſdem epiſcopatus ab Eugenio IV. papa ad preces Caroli VII. ducis Borbonii, & comitis Montis-penſerii ; jure reſervationis factæ hujus epiſcopatus a ſummo pontifice, quamprimum vacaret ; quas reſervationes concilium aboleverat, electiones reſtituendo. Bernardus favente concilio conſecratus eſt epiſcopus Albienſis, in eccleſia Fratrum Minorum Baſileæ Sed Bernardus poſt varias altercationes, novam poſſeſſionem iniit an. 1455.1455. miſſamque ſolemnem celebravit in ſua eccleſia, 1. die Novembris. Neque hic ſtetit Robertus Delphini, qui anno 1456. adhuc epiſcopalia exercebat. Tandem Bernardus vicit ſententia & decreto ſenatus Pariſienſis adversus Robertum, die 1. Aprilis 1461.1461[7].
Denique anno 1462.1462. die 2. Novembris, dominus Bernardus miſeratione divina dies ſuos in Domino clauſit extremos, ſepultus ante majus altare.
DelphiniRobertus Delphini, de quo jam plurima diximus, filius erat Beraldi II. cognomento Magni, Arverniæ delphini, & comitis Claromontenſis, baronis de Mercorio, ex Margarita de Sacro-cæſare (de Sancerre). Hic ab adoleſcentia vitam monaſticam juxta regulam S. Benedicti amplexus, multis potitus eſt abbatiis, ut dicemus in Carnotenſibus epiſcopis, quibus non contentus, cum jam eſſet Carnotenſis epiſcopus, Albienſem ambivit cathedram. In inſtrumento abbatiæ de Boſcheto, an. 1434.1434. cum titulo Albienſis epiſcopi, & cognomine Delphini occurrit. Datum apud locum noſtrum de Leuthonio, in capella caſtri dicti loci, an. mccccxxxiv. indict. xii. die Veneris, viii. Octobris, Eugenii papa IV. an. iv. 1451.Anno 1451. die 17. Aprilis, data eſt quædam charta in monaſterio ſanctæ Crucis de Volta (la Voulte) cujus loci prior erat Robertus, ubi ſic ſubſcribit : Robertus Dauphin epiſcopus Albienſis, dominus baroniæ de Mercœur ; vicecomes de Montarat, prior S. Crucis de Volta. Ex hac vita raptus eſt an. 1462.1462. quo an. die 1. Novemb. teſtamentum condiderat, in quo Albienſem epiſcopum adhuc ſe dicit ; eodem etiam titulo donatus in bulla Callixti papæ, data iv. nonas Julii an. 4. ejus pontificatus, qua ei teſtamentum condendi dat licentiam. Jacet in eccleſia Fratrum Minorum Brivatenſium in ſepulchro a latere evangelii ſanctuarii erecto cum ipſius effigie, quod delineatum habes apud Stephanum Baluzium[8]. Nulla monumentum hoc ornant cardinalium inſignia, quamvis legam eum in archivo Albienſi nominari epiſcopum & cardinalem Albienſem, an. mccccxlix. Calixto papa, Friderico imperatore, & Carolo Francorum rege. Certe Calliſtus non erat papa, an. 1449. Juxta ſepulcrum legitur hoc epitaphium recens poſitum :
Hic jacet reverendiſſimus in Chriſto pater Robertus Arvernorum delphinus, primo Carnotenſis, poſtea Albienſis epiſcopus ; genere, ſanctitate, & dignitate illuſtriſſimus. In tantum præſulem & potentiſſimos principes Borbonios, & Arverniæ comites ejus progenitores, & hujus monaſterii fundatores, gratitudinis hoc monumentum poſuit reverendus pater Jacobus de 1’Arbre, regis chriſſianiſſimi conſiliarius & concionator, provinciæ pater, ac hujus conventus moderator. Anno 1646.
LXXI.
Jofroy Johannes III.Patria Johannis Jofredi fuit Luxovium in Voſago ſaltu oppidum, ob Luxovienſem abbatiam æque nobilem, & antiquam celebre, ubi honeſtis prognatus parentibus, ab iiſque liberaliter educatus, in litteris multum profecit, lauream doctoris in decretis, & in theologia conſecutus : ut merito illum Pius papa II. egregium doctrina & ingenio dixerit. Nec defuerunt virtuti & animi dotibus ſua præmia : ſi tamen hoc digna ſint nomine bona temporalia, quibus cumulatus fuit, factus prior Anagrathenſis* Anegray prioratus a Luxovio pendens. *, Arboſii, caſtri ſupra Salinas, decanus S. Viventii de Vergeio ; poſt modum abbas Luxoviensis & S. Dionyſii in Francia, referendarius apoſtolicus, epiſcopus Atrebatenſis, deinde Albienſis, cum jam creatus fuiſſet preſbyter cardinalis a Pio papa II. xv. cal. Januarii, an. 1461. ſub tit. SS. Silveſtri & Martini in Montibus. Nam ad ſedem Albienſem non acceſſit, niſi an. 1462.
Ex tab. Alb.1462. quippe bulla Pii papæ II. qua a vinculo Atrebatenſis eccleſiæ abſolvitur, & Albienſi præficitur, data eſt iv. idus Deccmb. hujus anni, quo etiam anno, die 3. Februarii, urbem ſolito more eſt ingreſſus. Quominus autem aſſidue clavo ſuæ eccleſiæ aſſideret, obſtiterunt varia regni, Chriſtianæque reipublicæ negotia, ubi quieſcere[9] dicitur. De eo cum laude ſcripſere Friſonus in Gallia purpurata, Auberius in hiſtoria Cardin. Onuphrius, Spondanus, & alii, maxime qui de rebus eccleſiaſticis egerunt. Sane magna eruditione pollebat, rerumque uſu ac induſtria ; quas ob dotes forſan delectus eſt inter Latinos patres in concilio Ferrarienſi seu Florentino, ad unionem eccleſiæ Orientalis & Græcæ cum Latina procurandam.
Ambaſianorum gens in Turonibus cum antiquitate ac nobilitate, tum rerum præclare geſtarum ſplendore illuſtriſſima, multis inſupereccleſiaſticis dignitatibus ornata, toto in orbe Chriſtiano præfulſit. Nam Ludovicus, de quo agendum, fratres habuit Georgium cardinalemm Rotomagenſem archipræſulem, regni adminiſtrum, Johannem epiſcopum Lingonenſem, Petrum Pictavienſem, Jacobum Claromontanum. Hi quinque patre Petro Calvi-montis toparcha, regis cubiculario, ex Anna de Bueil, Johannis Franciæ equitum tribuni, & Thalaſſiarchæ ſorore prognati erant. Quæ autem ad Ludovicum ſpectant, nunc ex Albienſibus potiſſimum tabulis pro noſtro more proferamus.
Ludovicus mortuo Johanne Joffredi[10] bullas pro vacante epiſcopatu, accepit a Sixto papa IV. datas ix. cal. Febr. an. 1473.1473. Qui pontifex ſuis litteris eodem tempore ſcriptis, eum commendavit tum archiepiſcopo Bituricenſi, tum regi Chriſtianiſſimo. Alia bulla data vii. cal. Februarii ejuſdem anni, Sixtus papa Ludovico conceſſit facultatem benedictionis & conſecrationis munus, a quocumque vellet epiſcopo recipiendi. Eodem fere tempore, ſcilicet nono Octobris, an. 1474.1474. regis locum tenens generalis in Occitania & in comitatibus Ruſcinonis & Ceritaniæ ciinſtituitur, petente, agenteque Johanne Borbonienſi, & Arvernenſi duce ipſius cognato. Quo fungens officio an. 1493. urbem Perpinianum nomine regis Franciæ, regi Arragonum ceſſit.
Anno 1475.1475. Albienſe capitulum olim exemtum ab epiſcopali juriſdictione, lubens ſe ſubdidiſſe huic præſuli legimus ; acceſſerat tamen Sixti papæ IV. auctoritas. Accepta vero poteſtate uſus non ad deſtructionem, ſed ad ædificationem, multa præſtitit utilia. Theologum, qui in eccleſia Albienſi legeret, hoc eſt doceret ac prædicaret, anno 1482.1482. inſtituit, aſſignatis qui ſatis eſſent reditibus. An. 1480. die 23. Aprilis, Albienſem eccleſiam conſecravit, ejuſque chorum eleganti opere conſtruxit, ſacrarium . magna vaſorum argenteorum ſupellectili, ac pretioſiſſimis ditavit ornamentis, interdicta ſuis ſucceſſoribus & capitulo facultate quidpiam alienandi. An. 1492.1492. corpus S. Martianæ elevavit.
Cum obtinuiſſet a Sixto papa IV. facultatem de bonis ſsuis tam immobilibus quam mobilibus teſtamento ſtatuendi, nec non de ſuis (ut aiunt) beneficiis, bulla data nonis Januarii ann. 1479. pontificatus Sixti nono, pauperes omnium bonorum heredes reliquit, excepta bibliotheca, quam ſuæ legavit eccleſiæ ; ut merito bonus epiſcopus dictus ſit. An. 1486. ab Innocentio VIII. licentiam accepit conventus Fratrum Minorum de Obſervantia conſtruendi, in loco urbis, ubi ſitum erat monaſterium monialium S. Catharinæ, ordinis S. Augustini, quod juſſu Sixti IV. exſtinxerat.
Optaſſet pius epiſcopus ab omnibus negotiis ſecularibus feriari ; emiſeratque votum nunquam ad aulam regiam accedendi, aut in ea immorandi ; a quo ut abſolveretur impetravit Ludovicus rex XI. Sixto IV. bullam ea de re dante pridie cal. Maii an. 1472. ſui pontificatus 1. Sic publicæ rei tractandæ iterum incumbere compulſus eſt.
1498.An. 1498 ab Alexandro VI. bullam accepit datam idibus Septembris ejus pontificatus 7. qua ei mandat, ut diſſoluto regis Ludovici XII. matrimonio cum Johanna Franciæ, regi & Annæ Britanniæ, Caroli regis VIII. relictæ det licentiam conjugii contrahendi, etiamſi affines aut conſanguinei forent in ſecundo gradu. Data ſibi a fratre Georgio cardinali archiepiſcopo Rotomagenſi ſanctæ ſedis legato in Francia, poteſtate reformandi eccleſias, collegia, monaſteria, conventus, &c. in provinciis Narbonenſi, Tolosana, atque Bituricenſi, ab eodem rege Ludovico litteras accepit, quibus ſibi liceret id exſequi, ſcriptas 22. Martii anno 1502.1502. Hoc anno jam abdicarat epiſcopatum, quem Alexander papa contulit ejus nepoti Ludovico, reſervata tertia fructuum parte, cum jure conferendi præbendas & dignitates eccleſiæ Albienſis, bulla data xi. cal. Junii. Ex tab. epiſc.Obiit Lugduni die 1. Julii an. 1503. al. 1505. sepultuſque eſt in eccleſia majori Albienſi, in ſacello beatæ Mariæ, uti ſuo teſtamento condito 28. Januarii an. 1485. caverat ; cui ædiculæ ſacræ quingentas libras legavit.
d'AmboiseHic ſuperioris epiſcopi nepos ex fratre Carolo Campaniæ & Burgundiæ gubernatore, matrem habuit Catharinam de Chauvigny. Hoc autem modo cathedram Albienſem eſt adeptus ; nimirum Alexander papa VI. a Carolo rege VIII. a capitulo Albienſi, & a pluribus commonitus, quod cum diœceſis Albienſis eſſet pene in regni confinio, plurimi intereſſet epiſcopum, qui Albiæ aliarumque sive urbium sive arcium dominus erat, fidelem eſſe regi Chriſtianiſſimo : ſibi hac vice reservavit jus conferendi hanc eccleſiam, quandocumque vacaret vel per obitum Ludovici, vel per ceſſionem ; atque per anteceſſum hanc contulit Ludovico d’Amboise adoleſcenti 18. annorum archidiacono Narbonenſi, ſediſque apoſtolicæ notario xi. cal. Junii, ſui pontificatus an. 5. hoc eſt Chriſti anno 1497. Anno 1501. dicitur electus Albienſis, & Alexandri papæ notarius : a quo eodem anno promotus eſt ad ſedem Æduenſem, vacantem per obitum Johannis Rolin, bulla ſcilicet data v. idus Auguſti, ejus pontificatus an. 9. delegatis ad dandum illi pallium nomine papæ duobus epiſcopis, bulla ſcripta ix. cal. Octobr. pontificatus Alexandri an. 10. ſeu an. Chriſti 1502. An. 1503.1503. Albiam ſolemni pompa ingreſſus eſt, comitantibus Jacobo fratre abbate Cluniacenſi, multiſque optimatibus ; cui obviam progreſſi conſules urbis ad portas, claves obtulere. Iis continuo redditis, a primo conſule clientelæ ac obſequii ſacramentum excepit. An. 15061506. v. cal. Martii contulit quatuor millia librarum, ad conſtruendum in prioratu de Fargis parthenonem ordinis Annunciatarum a Johanna filia Ludovici XI. Ludovico XII. olim in Ex tab. hujus conv.matrimonium tradita inſtitutarum. Eodem anno menſe Januario cardinalium albo adsſcriptus eſt Bononiæ a Julio II. accepto titulo ſanctorum Petri & Marcellini. In Italia obiit an. 1517. ut probat epitaphium hoc loco ſubdendum, quod ipſi poſuit cardinalis Armaniacus ejus affinis, in Lauretana eccleſia, ubi jacet.1517.
Amboſiano, Gallo, Albienſi epiſcopo, præter generis nobilitatem ſingularis pietatis viro, ac omnes omnium virtutes complexos Georgius cardinalis Armeniacus affini, & prima ætatis alumno, neglecto & collabente in tumulo jacenti, voti reus huc poſt ſextum & trigeſimum ab ejus obitu annum cum veniſſet, pro tempore posuit mdliii. kal. Octobris.
Cor ejus Albiam delatum deponitur in majori eccleſia juxta patrui tumulum.
Robertet.Carolus Robertet Claudii filius, Florimundi baronis d’Alluye & de Brou, regi a secretis & mandatis frater, archidiaconus Aurelianenſis, & prior commendatarius S. Petri de Regula, ordinis S. Benedicti ad Garumnam, electus eſt a capitulo Albienſi in epiſcopum menſe Decembri an. 1510.
Ex tab. eccl. Alb.
Ex tab. ep.
1515.1510. cujus votis aſſenſum dedit die 11. Januarii ejuſdem anni. Poſſeſſionem capeſſit an. 1511. An. 1512. die 25. Decembris hominium recepit a conſulibus Albienſibus. Ecclesiam ſuam picturis ornavit. Obiit anno 1515. 9. Aug. cum prius epiſcopatum tranſcripsiſſet Jacobo fratri. Jacet in eccleſia ante portam Lateralem chori, cum hoc epitaphio ſub tumba cuprea.
Carolus Robertetus inclytæ hujus Albienſis eccleſiæ pontifex benemeritus, hoc monumento ſuos ipſius cineres, poſtquam vita conceſſiſſet, uti placide quieſcerent, conlocari voluit. Fato autem functus eſt anno poſt nativitatem Domini Jeſu-Chriſti Salvatoris noſtri 1515. die v. idus Augustas. ZENOI KAIPETE.
RobertetBinominem fuiſſe hunc epiſcopum suſpicamur. Jacobus enim conſtanter dicitur omnibus in chartis Albienſibus quas plurimas vidimus. Aliunde Johannis nomen prodit ejus epitaphium mox referendum. Ita quoque appellatur in tabulis ſacræ capellæ Pariſienſis, cujus fuit canonicus. Hinc non culpandi noſtri Sammarthani, qui eum Johannem nuncuparunt. Is Caroli Roberteti frater, ante adeptum per ejus reſignationem epiſcopatum, plurima congeſſerat sacerdotia, quippe prior erat S. Ramberti diœc. Lugd. archidiaconus Bituricenſis, decanus Aurelianenſis & Tornacenſis, præpoſitus S. Andreæ Gratianopolit. canonicus Parisiensis, Anicienſis, Albienſis, &c. Factus eſt autem epiſcopus per reſignationem Caroli fratris ; qua dignitate gaudebat mense Julio an. 1515.
1517.1515. Solemnis tamen ejus ingreſſus in urbem dilatus eſt usque ad 22. Novembris an. 1517. quo tempore conſoles ipſi fidem clientelarem, & obſequium jurarunt. Causa autem hujus procraſtinationis haud dubie fuit, quod mortuo Carolo, canonici inſuper habita quam fecerat reſignatione, convenerint die 10. Auguſti an. 1515. ad novi pontificis electionem, postulaverintque Franciscum
Auxitanium archiepiſcopum, qui poſt aliquas altercationes Jacobo ceſſit. Hic itaque a clero & populo, an. 1517. pacifice menſe Novembri exceptus eſt. ln quadripartita Gallia Christiana legimus ejus obitum in Kalendario Pariſienſis eccleſiæ annotatum, vii. cal. Junii an. 1518.1518. ubi etiam exhibetur hoc ejus epitaphium.
Hadrianus Gouffier cardinalis, nuncupatus de Boiſy, magnus Franciæ eleemoſynarius, abbas beatæ Mariæ Burgidolenſis, Fiſcani, Burgulii, Cormeriaci, S. Florentii Salmurienſis, & B. Nicolai Andegavensis, Guillelmo Gouffier domino de Bonnivet, de Boiſy, & d’Oiron, cubiculariorum regis principe, Santonum ſenescallo, ex Philippa de Montmorency parentibus in lucem ecutus ; fratres habuit Arturum toparcham de Boiſy magnum Franciæ magiſtrum, Guillelmum dominum de Bonnivet Thalaſſiarcam, Aimarum, de quo mox dicendum, Ludovicum S. Maxentii, & Petrum B. Dionyſii abbates. Ille autem a teneris annis protonotarius apoſtolicus inſtitutus, & in ſtudiis bonarum artium ac virtutis educatus, pontifex Conſtantienſis in Normannia deligitur anno 1510. unde ad Albiensem episcopatum subvectus anno 1519.1519. cum Francisci I. regis favore & commendatione creatus fuisset Bononiæ cardinalis Conſtantienſis nuncupatus, a Leone X. pontifice 1515. xix. cal. Januarii, titulo S. Petri & Marcellini, deinde S. Sabinæ donatus. Et ne quid ampliſſimæ dignitati deeſſet, in Francia legati apoſtolici a latere munus consecutus est 1519. Quamvis autem ab hoc anno renuntiatus esset epiſcopus Albienſis, urbem tamen & ecclesiam ſuam non eſt ingreſſus ſolemni ritu, niſi die 16. Novembris an. 1523.1523.
Ex tab. urb. Alb. quo tempore conſuetum a conſulibus fidei ſacramentum accepit. Eodem anno die 16. Auguſti bona epiſcopatus a regia manu apprehenſa recuperarat. Rebus humanis exemtus eſt 1523. die 24. Julii in castro Villædei ** Villendren in Turonibus, conditis codicillis quibus ſepulturam deligit in abbatia Burgidolenſi, ante ſacellum beatæ Virginis, inter cetera legat eccleſiæ[11] Albienſi pro celebratione quatuor anniverſariorum ; item abbatiis Fiſcannenſi, Burgidolenſi, & aliis eccleſiis ; teſtamenti curatores nominat Guillelmum maris præfectum, & Petrum abbatem Dionyſianum fratres, ceteroſve qui recenſentur in autographo teſtamenti, quod in manuſcriptis tabulis familiæ aſſervatur.
Audita morte Hadriani Franciſcus I. rex dedit litteras ad capitulum, jubens ut exhiberet privilegium quo jus eligendi epiſcopum sibi vindicabat ; inhibenſque ne ad electionem conveniret, niſi prius copiam eligendi datam rex canonicis patefaceret. Datæ ſunt regiæ litteræ die i. Aug. an. 1523. quo die canonici Aymarum elegerant Galliaci, ubi ob peſtem Albiæ graſſantem, tunc morabantur. Aymarus certior factus de ſua electione, petivit trium dierum inducias, ad deliberandum utrum ipsi aſſensum præberet, forte non neſcius præcepti regis electionem fieri prohibentis. Conſenſit tamen tum electus, tum rex Christianiſſimus ; & Aymanus poſſeſſionem adeptus eſt per procuratorem 19. Junii anno 1524.1524. Diſtulit vero ſolemnem ingreſſum uſque ad diem 10. Novembris anno 1527.1527.
1528. quo die de more conſules ei fidei ſacramento ſe obſtrinxerunt. Quæ omnia ex tabuliS tum eccleſiæ, tum urbis depromſimus. Aymarus obiiſſe dicitur die 9. Octobris anno 1528.
Antonius de Prato cardinalis, ſedis apoſtolicæ legatus, Franciæ cancellarius, epiſcopus Meldenſis, poſtulatus eſt ſuffragiis capituli die 19. Octobris anno 15281528.. cumque regis conſenſu vel etiam juſſu, factus eſt epiſcopus Albienſis, aut adminiſtrator perpetuus. Anno 1529.1529. die 25. Decembris per vicarium ſuum generalem recepit hominium a conſulibus, ex tabulis urbis & epiſcopatus, quibus nomen Antonii inſcribitur annis 1530. 1533. 1535.1535. quo ex hac vita migravit die 9. Julii. De eo plura dicemus in Senonenſibus archiepiſcopis ; huic enim præfuit eccleſiæ.
de LorraineJohannes a Lotharingia cardinalis, epiſcopus Albienſis, varios item epiſcopatus adminiſtravit, Morinenſem, Valentinenſem, Metenſem, denique Narbonenſem archipræſulatum. De ipso in adminiſtratione Albienſis eccleſiæ hæc pauca duntaxat notantur. Anno 1536.1536. Ex tab. Galliaci.
1548. Ex tab. Annuntiatarum Alb.
1550. die 11. Novembris abbatiam Galliaci fieri ſecularem conſentit, ſibi reservatis juribus epiſcopalibus, ac decani confirmatione. Anno 1548. 5. Septembris abbatiſſæ de Fargis, augendi ſibi monaſterii tribuit facultatem. Mortalitati debitum perſolvit anno 1550.
Ludovicus a Lotharingia cardinalis dictus de Guiſia, anno 1550. ſit epiſcopus Albienſis ex Trecenſi, poſtea Senonenſis fuit archiepiſcopus. Tranſcripsit autem epiſcopatum Albienſem Laurentio Strozzi cardinali, retenta 9800. librarum penſione.
StrozziLaurentio Strozzi nobili Florentino nihil deerat ſubſidiorum quibus ad ſummas eccleſiæ dignitates sublevaretur. Nimirum Leonis papæ X. pronepos fuit ; ejus enim pater Philippus Clariciam neptem hujus papæ duxerat ; fratremque habebat Petrum Franciæ mareſcallum, regibus nostris carum. Itaque creatus eſt cardinalis titulo S. Balbinæ ; regioque beneficio factus eſt primum Biterrenſis epiſcopus, deinde Albienſis, accedente cardinalis a Guiſia reſignatione.
1561.
1562.
1563.anno 1561. quo legimus in Albienſibus tabulis Laurentium ſolemni ritu urbem ingreſſum eſſe die 6. Octob. & a conſulibus conſuetum ei præſtitum eſſe hominium. An. 1562. menſe Aug. litteras regiæ tutelæ obtinuit pro hac eccleſia ab Carolo IX. cui fidem juravit anno 1563. Ut autem regi gratus erat, ipſum ſuum legatum fecit in Albigenſi pago. Anno 1567.1567. permutavit epiſcopatum Albienſem cum abbatia Maſſilienſi S. Victoris, in gratiam Philippi de Rodulfis Florentini. Quæ ſuperſunt dicenda de Laurentio Strozzi require in epiſcopis Biterrenſibus, & archiepiſcopis Aquenſibus, ad quam dignitatem poſtremo aſcendit.
Ad thronum Albienſem gradum fecit Philippo de Rodolfis Florentino ſanguinis propinquitas ; erat enim filius ſororis Laurentii Strozzi, qui in ejus gratiam ceſſit epiſcopatum Albienſem, retenta eadem pensione 9800. librarum, quam ipſe cardinali Guiſiano pollicitus fuerat. Inſuper Philippus tranſtulit avunculo ſuo abbatiam ſancti Victoris apud Maſſiliam, cujus poſſidendæ facultatem acceperat a Carolo rege, an. 1565. Erat autem diaconus & doctor in Univerſitate Avenionenſi, quando acceſſit ad Albienſem cathedram, regio diplomate fretus, & bulla Pii papæ V. data nonis Februarii anno 1567.
1568.
1569.1567. Poſſeſſionem adiit die 10. Junii anno 1568. ante ſuam conſecrationem, quam ei contulit Dominicus Bigorre Albenſis epiſcopus, in eccleſia Fr. Minorum die 6. Nov. 1569. Eumdem Dominicum Bigorrum benedixiſſe Margaritam de Biran abbatiſſam Luminis-Dei diœceſis Cadurcenſis 22. Februarii, anno 1573. infra dicemus. Eodem anno Philippus ab aſſidua commoratione diſpenſatur ad biennium, ratione ſuorum in academia Paduana ſtudiorum. In Gallia Chriſtiana fratrum Gemell. legitur defunctus die 30. Junii, anno 1574.1574. diciturque gentilis Rodulfi cardinalis archiep. Florentini.
Julianus de Medicis patria Florentinus, uti duo præſules ſuperius commemorati, ex epiſcopatu Biterrensi ad archiepiſcopatum Aquenſem transfertur, inde ad hanc ſedem evocatus eſt per exceſſum Philippi de Rodulphis. Ejus vice Matthæus Toſcanus vicarius interfuit concilio Bituricenſi 1584.1584. defunctus eſt 28. Julii in monaſterio S. Victoris Maſſilienſis, cujus erat abbas, anno 1588. ubi ſepulchro conditus eſt.
d'ElbeneAdeſt adhuc epiſcopus genere Florentinus, quem pater Bartholomæus Florentiæ nobili genere ortus, Lugduni ſuſceperat, ubi in eccleſia ſancti Pauli baptiſatus suit. Altæ-combæ abbatiam in Sabaudia anno 1560. obtinuit, cui addita eſt abbatia de Maceriis in Burgundia. A rege Henrico III. nominatus epiſcopus mense Augusto 1588.1588. bullas obtinet a Sixto V. ſummo pontifice, datas vii cal. Octobris 1589. Decembri vero inſequenti poſſeſſionem adipiſcitur. Ei ſcriptis claro dicavit Petrus Ronſardus librum de arte poëtica, & Justus Lipſius auctuarium veterum inſcriptionum ; edidit autem Alfonsus libros tres de regno Burgundiæ Transjuranæ, de origine familiæ Cistercianæ, ncenon de Altæ-combæ, Stamedii, & S.Sulpitii cœnobiorum fundatione, ac de comitibus Toloſanis. Fato corripitur 8. Februarii anno 1608.1608. ſepultuſque eſt in choro eccleſiæ cathedralis, cum hoc epitaphio quod sibi pararat. Hoſpitium oſſium & cinerum Alphonſi d’Elbene quondam epiſcopi Albienſis ad noviſſimum diem, faxit Deus ad gloriam. Veruntamen in imagine pertranſit homo. Homo vanitati similis factus, dies ejus ſicut umbra prætereunt. Obiit anno 1608. die octava Februarii.
d'ElbeneAlponſus Delbene Alfonſi ex fratre nepos, abbas ſancti Petri Altivillarenſis diœceſis Remensis, ſacri conſiſtorii aſſeſſor, ex archidiacono Albienſi renuntiatus eſt epiſcopus nominatione Henrici IV. conſecratuſque anno 1607. demortuo patruo succeſſit 1608.1608. Hic præſul in propellendis haereticis, & propugnandis catholicis paſtorem vigilantiſſimum & fortiſſimum ſeſe oſtendit. Cœtui cleri generali Pariſienſi interfuit 1625.1625. Sed poſt aliquot annos, cum propter motus quibus Occitania sub Henrico duce Monmorentio Septimaniæ prorege turbata eſt, e Gallia exceſſiſſet Alfonſus, Florentiam ſe recepit, atque interim abſens ab epiſcopatu depoſitus eſt. Defuncto tamen cardinali Richelio, in comitiis generalibus cleri Gallicani an. 1645.1645. contra hanc depoſitionem reclamarunt epiſcopi, quam præter canones factam cauſabantur. Reverſus ex Italia, Lutetiæ occubuit die nona Januarii an. 1651.1651. ætatis 71. ſepultus in eccleſia Templi ordinis equitum Melitenſium.
de DaillonGaspardus de Daillon ultimus Albienſium epiſcopus, ex antiqua & nobili familia de Daillon prognatus, parentes habuit Franciſcum comitem Ludi, (quod oppidum nunc ducatus titulo inſignitur) Andium seneſcallum, Gastonis-Johannis-Baptiſtæ ducis Aurelianenſis, regis patrui in adoleſcentia moderatorem ; matrem Franſiscam de Schomberg, Henrici comitis Nantolii, Occitaniæ præfecti, & mareſcalli Franciæ ſororem. Nominatur primum Aginnenſis antiſtes a Ludovico XIII. anno 1631. conſecratus eodem anno 24. Auguſti in æde ſacra patrum Societatis Jesu vici S. Antonii a Johanne Franciſco Gondio archiepiſcopo Pariſienſi, aſſistentibus præſulibus Ægidio de Souvré Autiſſiodorenſi, & Stephano Fuget Dardaniæ, poſtea Maſſilienſi epiſcopis. Sequenti anno diœceſim adiit, & 10. Auguſti magno honore Agenni excipitur : tum ad Albienſem ſedem tranſlatus 26. Octobris, munitus bullis Urbani VIII. ſummi pontificis 1635.1635. v. calend. Februarii, quo anno epiſcopus aſſistens ab Urbano creatur 3. Julii, poſſeſſionem accepit 17 Martii 1636. ac 20. Aprilis ſacramentum præſtitit ; ſolemni autem apparatu eccleſiam ſuam invehitur 9. Martii 1637.1637. Sub ejus pontificatu moniales Viſitationis beatæ Mariæ 25. Martii 1638. Albigæ, Capucini vero apud Cordes 27. Auguſti 1642. recipiuntur. Anno
1640. abbatia B. Mariæ de Caſtellariis diœceſis Pictavienſis donatus eſt. Feliciter demum ipſo annitente Henricus Sorbonius marchio de Malauſe, hæreticæ pravitati nuntium remittens, orthodoxæ fidei nomen ante obitum dedit 1647.
1662.1647. 3. Octobris in eccleſia de las Greces diœceſis Albienſis. Anno 1662. rex Chriſtianiſſimus Gaſpardum ordinum ſuorum præceptorem ſeu commendatorem creavit. Obiit die 25. Julii anno 1676.1676. Eo mortuo, eodem anno Albienſis eccleſia in archiepiſcopalem ac metropolitanam eſt erecta, rege postulante, ab Innocentio papa XI. ut jam diximus. Jacet hic ultimus epiſcopus in choro majoris eccleſiæ, ubi legitur hoc epitaphium.
Hic jacet Gaspardus de Daillon du Lude epiſcopus Albienſis, reg. ord. commen. qui ſpreto magnifico funere, prohibita per ſupremas tabulas ſepulcrali mole, ſolas piorum preces expoſcit. Henricus de Daillon du Lude, dux & par Franciæ, reg. ordinis torquatus eques, summuſque rei tormentariæ in Gallia præfectus patruo de ſe optime merito, tumulum excitaſſet pro utriuſque dignitate, niſi voluntatem extincti quam ſuam ſequi maluisset, ratus optimam erga mortuos pietatem quæ voluerint meminiſſe, quæ mandaverint exſequi. Obiit 25. Julii anno 1676. ætatis 74.
Niſi nobis animo fixum ſederet immotumque, ſobrie admodum de præſulibus noſtræ Galliæ, quamdiu vivunt, loqui, ne vel eorum gratiam (quod abſit) aucupari videamur, vel ipſis oneri ſimus, laudes eorum tametſi debitas publicando : vix ullus ex omnibus eccleſiæ Gallicanæ antiſtitibus foret, quem in noſtra Gallia Chriſtiana celebrare magis aut averemus aut deberemus, quam Carolus le Goux de la Berchere ; quippe quæ ipſi potiſſimum lucem quam tandem aſpicit debeat. Nam ut cognovit illustriſſimus hic primas non minus reipublicæ litterariæ, quam eccleſiæ princeps optimus, immenſo hoc fœtu concepto jamdudum nos parturire, de ſuſcepti operis utilitate, præſtantia, dignitate ad patres in comitiis generalibus congregatos an.1710. qua maxime pollet facundia, retulit, perſuaſitque ſacro ſenatui, ut noſtros labores levare, conatuſque juvare non dedignaretur. Hæc ſane ſilentio præterire nec licebat, nec decebat. Nunc ad conſuetum narrandi modum redeamus.
Carolus le Goux de la Berchere, ex antiquiſſimo apud Burgundiones genere, quod nobilitas tum equeſtris, tum togata multis a ſeculis illuſtravit, ortus eſt. Pater ejus Petrus ſenatus Burgundiæ primum princeps poſt suum genitorem ; deinde ſenatui Delphinatus eundem ſummum magiſtratum gerens præluxit : mater paris fere nobilitatis fuit Ludovica Joly. Piorum parentum juſſu in bonis moribus & litteris inſtitutus ab ipſa infantia Carolus, in virtutum stadio, in doctrinæ præſertim ſacræ ſtudio, brevi plurimum profecit, ut lauream doctoris in ſocietate Sorbonica nullus potiori jure ſit conſecutus. Factus regis Christianiſſimi eleemoſynarius, innotuit ſtatim oculiſſimo principi, qui, ut eſt æquiſſimus meriti æſtimator, deſignavit eum Vaurenſem epiſcopum menſe Junio anno 1677. Anno 1685. vocatur ad Aquenſem metropolim. Paulo poſt, ſcilicet anno 1687.
1693.1687. menſe Januario ad Albienſem cathedram. At nonniſi 12. Octob. anno 1693. collatus eſt ipſi novus hic archiepiſcopatus per bullas pontificias ; ſtatimque pastor vigilantiſſimus, diœceſim ſedulo viſitavit ; ſtatuta ſynodalia condidit, atque a prædeceſſoribus ſuis edita typis mandari curavit, uti & propria ſanctorum eccleſiæ ſuæ officia. Eductis e Galliaco piiſſimis monialibus novum xenodochium a ſe conſtructum regendum commiſit Sancti Clari primi Albienſium epiſcopi reliquias ex Burdigalenſi ſanctæ Eulaliæ eccleſia obtentas, & theca argentea incluſas Albienſi eccleſiæ donavit, conſecrato in honore ejuſdem ſancti ſacello in quo hæc legitur inscriptio.
Illuſtriſſimus ac reverendiſſimus in Christo pater D. D. Carolus le Goux de la Berchere archiepiſcopus & dominus Albienſis, pro ſingulari in divum Clarum veneratione, hanc capellam ſancto martyri dicavit, & in ea miſſam qualibet feria iv. hora ſeſqui-octava prævio campanarum pulsu per dominos canonicos alternatim, inſervientibus duobus chori pueris celebrandam fundavit, qua finita ſacerdos & miniſtri pſalmum de profundis cum abſolutionibus & orationibus pro defunctis recitabunt, ut in inſtrumento fundationis declaratur. Fundavit inſuper quod diaconus quotidie ad miſſam conventualem, dum fit commemoratio vivorum, & poſt fundatoris obitum ad commemorationem defunctorum cantabit ; Memento Domine famuli tui Caroli, & chorus unanimi voce respondebit ; Amen. Anno Domini mdcc. die xi. Octobris.
Mortuo denique cardinali Bonzio archiepiſcopo Narbonenſi, pro hoc archiepiſcopatu accepit ſchedulam regiam die 15. menſis Auguſti, anno 1703. Reliqua quæ ad hunc illuſtriſſimumarchipræſulem ſpectant adjiciemus, quando de Narbonenſibus primatibus agendum erit.
De NesmondHenricus de Nesmond ex epiſcopo Montalbanenſi anno 1703.1703. die 15. Auguſti deſignatur archiepiſcopus Albienſis. Adfuit comitiis generalibus cleri Gallicani anno 1710. quo etiam anno die 30. Junii adlectus eſt quadraginta viris academiæ Francicæ, in locum illuſtriſſimi viri Spiritus Flechier epiſcopi Nemauſenſis, cui eruditione & eloquentia non est impar. Anno ſequenti, cum ad alia comitia generalia conveniſſet, die 12. Julii orationem habuit ad regem Chriſtianiſſimum, totius cleri Gallicani nomine, in qua elucet cum ſolita eloquentia epiſcopalis libertas in exponendis cleri Gallicani ſecundi & inferioris ordinis calamitatibus. Adhuc præeſt, utinamque præſit ad longos annos.
EBraldus vel Epraldus anno 10. regnante Lothario rege, menſe Martio, teſtamentum condidit, quod infra exhibemus in Bernardo episcopo. Vide inter inſtrumenta chartam IV. Annus autem decimus Lotharii eſt annus Chriſti 963. aut 964.
Adalbertus præpoſitus tempore Amelii epiſcopi. Vide chartam VI. de conſtructione pontis temporibus Amelii.
Pontius præpoſitura fungebatur ſub Amblardo epiſcopo, hoc eſt circa 990.
Pontius ſub Frotardo I. & Guillelmo epiſcopis, regnantibus Henrico & Philippo regibus. Memoratur in charta X. de reformatione eccleſiæ Albienſis anno 1079.
Bernardus Stephani reperitur præpoſitus in vetuſto inſtrumento abſque ulla temporis nota. Commemoratur in notitia de Viancio, cujus meminimus in Frotardo I. ex quo colligitur eum vixiſſe ſub Guillelmo Pictavino epiſcopo.
Raimundus anno 1130. bullam protectionis obtinuit ab Innocentio II.
Ex tab. S. CæciliæAmblardus, cui Rigaldus epiſcopus factas a deceſſoribus donationes confirmavit.
Willelmus præpoſitus Albienſis anno 1144. ſubſcribit cum Rigaldo epiſcopo Albienſi chartæ Hatonis de Garenzas, &c. concedentium quaſdam decimas Moiſſiaco. Vide in Rigaldo epiſcopo.
Guillelmus 1160.
Guillelmus Petri 1175. & 1177. in recognitionibus. Anno 1177. Guillelmus Vordas ipſi & capitulo dedit omne jus quod habebat in leida carnis Albienſis. Comparet etiam in charta Candelienſi anno 1183.
Veſianus Ichardi (Eſcharts) præpoſitus in inſtrumento Guillelmi Petri epiſcopi de modo puniendi eos qui armis in aliquem animadverterent anno 1188. Subſcribit chartæ Guillelmi Petri epſcopi, qua reddit capitulo ſancti Salvii facultatem ſibi præpoſitum eligendi. Vide inter inſtrumenta chartam XV. Ademarus Guillelmi anno 1195 tranſigit cum Vitali Rogerii. Memoratur anno 1196. in litteris Guillelmi Petri epiſcopi Albienſis, quibus capitulo ſuo eccleſiam de Lingars concedit. Anno 1202. nonis Auguſti, nomine capituli, omnia jura eccleſiæ ac cœmeterii ſanctæ Martianæ dono recipit a Guillelmo Oalrici. Cum Geraldo abbate Aureliacenſi compoſuit an. 1204. Summa autem compoſitionis fuit quod Guillelmus epiſcopus volens abbatiam Viancenſem ab Aureliacenſium subjectione liberare, ceſſit abbati eccleſias beatæ Mariæ & beati Petri de Laval, eccleſiam beati Mauricii de Calm, & eccleſiam ſancti Nazarii, salvis ſynodis & paratis in eccleſia de Calm tantum, & procuratione epiſcopi in aliis. Abbas vero dimiſit, & penitus renuntiavit omnibus quæ ipſe & monachi Aureliacenſes habebant, vel habere debebant in ecclesia Viancenſi, & in omnibus pertinendis, & quidquid pro ecclesia Viancenſi a præfato præpoſito & canonicis Albienſibus exigere poterant. Fato functus eſt anno 1205.
GuillelmusEx tab. Eccl. Alb. Petri epiſcopus Albienſis poſt mortem Ademari ab univerſo capitulo ut optimus paſtor eligitur ſanctæ Cæciliæ præpoſitus, anno 1205. menſe Novembri. Anno 1206. paciſcitur cum Joanne Botet præceptore hoſpitalis del Vigua. Cum P. abbate Caſtrensi ſocietatem iniit 1208. Eidem Bernardus Juvenis & Bego ejus frater reſtituunt quod injuste poſſidebant in capellania beatæ Mariæ de Ambileto 1211. menſe Julio. Poſtea vero præpoſituram epiſcopatumque ſponte dimiſit.
Raimundus de Fraxinello, cui anno 1226. Guillelmus epiſcopus concedit eccleſias ſanctæ Mariæ de la Dreca & ſancti Salvatoris d’Avezac. Anno 1227. Ibid.xvi. cal. Septembris, quædam permutat jura cum Guillelmo epiſcopo. Idem Raimundus interfuit electioni Duranti Albienſis epiſcopi 1228. Plures eccleſias a Guillelmo Petri capitulo conceſſas, Duranto epiſcopo inde conquerenti ſponte reſtituit. An 1230. xvii. cal. Octobris dedit Guillelmo abbati ſancti Pontii duas partes decimarum bladi de omnibus manſis de Cannac & de las Forests, &c.
Ibid.P. præpositus 1236. Duranto epiſcopo domos ſuper Tarnum fluvium in quibus ille habitabat, ad vitam indulſit vii. idus Jan.
Bernardus de Combreto 1239. cum Duranto epiſcopo tranſigit 1242. iv. cal. Julii. An. 1246. ii. nonas Aprilis, habuit querelam adverſus Gaillardum de Rabaſtenx præpoſitum ſancti Salvii Albienſis, quæ amice compoſita eſt An. 1253. Ex tab. S. Salvii Albien.pactum fecit cum eodem Gaillardo de Rabaſtenx, ſuper limitibus cimiteriorum ſancti Salvii, & ſanctæ Martianæ. Anno sequenti Albienſis epiſcopus eligitur.
Raymundus Hug. præpoſitus, & capitulum ſanctæ Cæciliæ Albienſis a Raymundo Oalric, & a Philippo filio ejus dono recipit quartam partem decimarum eccleſiæ ſancti Benedicti & S. Crucis, &c. iv. idus Julii anno 1256.Ex tab. S. Cæciliæ Alb. Jam anno præcedenti titulo præpoſiti gaudebat.
Raymundus de Fraxinello, an. 1257. decimas & alia jura capituli ſanctæ Cæciliæ in territorio de Falgairaco, permutat cum priore ſancti Affricani, pro decimis parochiæ S. Affricani. An. 1265. alia quædam jura Gauzberto præpoſito S. Salvii jure commutationis conceſſit. An. 1273. tranſigit cum Joanne Montis-fortis. Hac autem dignitate fruitus eſt ad annum saltem 1285.
Raymundus de Canalibus, gallice de Canals, decretorum doctor, tanquam præpoſitus Albienſis, hominium excepit a Bertrando Vassal filio Petri Vassal, equitis domini ſancti Iverii pro loco d’Avallats, & appendiciis viii. cal. Febr. 1286. Idem nomine capituli xii. cal. Aprilis 1288. duobus canonicis conveniendi papam provinciam Ibid.demandavit, ad inquirendum num vellet eccleſiam Albienſem in ſtatu regulari permanere, vel tranſire ad secularem.
Guillelmus de Monte-jovis 1290 cum Bernardo epiſcopo ſtatuta condit. Occurrit etiam annis 1291. 1294. 1296. An. 1297. vi. idus Januarii, Gerardum epiſcopum Sabin. Matthæum Portuenſem, &c. deprecatur ut juxta bullam Bonifacii papæ VIII. eccleſiam Albienſem secularem faciant.
Petrus de Rossono quædam ſtatuiſſe reperitur 1299. Recenſetur 1300. in recognitione Bernardo epiſcopo facta a Guillelmo de Marciaco. An. 1303. v. idus Aprilis, decimas parœciarum ſancti Martini de Calmes & annexarum ejus, ſancti Germerii & ſancti Laurentii, recuperatEx tab. epiſc. Alb. a Petro vicecomite de Lautrec equite.
Isarnus Briſſi 1332. An. 1338. 31. Januarii, ſede vacante electioni conſulum, atque conſiliariorum factæ a civibus interfuit, a quibus conſulibus & conſiliariis hominium recepit, feria tertia ante Cineres ejuſdem anni. Adhuc præerat anno 1339.Ibid.
Raymundus de Rofiaco litteras de captione Johannis regis, Hugoni epiſcopo abſenti miſſas recepit 1356.
Raymundus de Fraissenel præpoſitus ſanctæ Cæciliæ Albienſis, nomine totius capituli dat ad seudum Geraldo de Cadole, & Pontio de ſancto Privato fratribus, &c. vicos del CapmaS & del Terme, &c. ſub certis obligationibtiS. 11. Octob. 1359.Ex tab. S. Cæciliæ Alb.
Petrus de Tornemira una cum capitulo excipit donationem Dominici epiſcopi ſancti Pontii 1386. Occurrit etiam 1392.
Gerardus de Regino legum doctor pontificio Martini V. diplomate dato x. cal, Januarii pontificatus anno 6. ſeu 1422. miſſus eſt in Gallias, ut Johannem Armaniaci comitem ſchiſmatis in Aquitania defenſorem & alios complures, pœnis eccleſiaſticis ex ſacrorum canonum præscripto coerceret, apud Reginaldum to. XVIII. annal. eccleſ. ad an. 1422. ubi diploma integrum legere eſt.
Bernardus de Caſſilhaco præpoſitus Albienſis 1428. a capitulo Albienſi deputatur ad tractandum cum Jacobo Siciliæ rege, de fundatione miſſæ unius quam in eccleſia Albienſi, rex prædictus facere cupiebat. Item memoratur anno 13. pontificatus Martini V. qui tandem ex præpoſito electus est epiſcopus Albiensis an. 1434.
Heliondus Joffredi vir egregius, cujus anniversarium celebratur 11. Februarii.
Lobenſis Cumbas ſcriptor litterarum apoſtolicarum, & præpoſitus Albiensis conſignatus in libro obituum 29. Octobris.
Georgius Daillon 1574.
Johannes Vitalis juris utriuſque doctor 1587. 1598. & 1611. quo anno obiit 2. Septembris, ſepultus in ſacello ſancti Jacobi.
Antonius de Roussel, vicarius generalis & præpoſitus Albienſis 1620. 1621.
Raymundus Paſſient, vicarius generalis.
Franciscus Carrier, vicarius generalis.
Benignus Brelet vicarius generalis, resignavit, 1710. Franciſcus Guilloteau baccalaureus in ſacra facultate Pariſienſi, vicarius generalis, & officialis Albienſis, 1710.
Unus nobis occurrit decanus, Guillelmus Bego dictus in notitia de Viancio, de qua locuti ſumus in Frotardo I.
ANtequam abbatiarum quæ adhuc exſtant brevem texamus hiſtoriam, operæ pretium eſt pauca de veteribus Albienſis pagi monaſteriis modo deſtructis præmittere.
I. Omnium antiquiſſimum videtur eſſe Viencium,
ViouxViancium S. Eugenii monaſterium, non procul Albia, & una leuca a Galliaco versus ſeptentrionem
Quippe quod celeberrimus ille, ſanctiſſimusque Chriſti confeſſor Eugenius epiſcopus, Carthaginenſis eccleſiæ decus, Wandalicæ perſecutionis procella jactatus, & in Galliam Narbonenſem actus, condidit seculo V. Patronos ſingulares habuit hoc cœnobium, ſanctos Eugenium, Amarandum, & Cariſſimam : ſed non ſolos fuiſſe probant
duo vetera monumenta infra edenda, ubi his ſanctis adduntur Centa ſanctorum. Vide quæ diximus in Amelio I. In teſtamento Raymundi Pontii comitis Toloſani, & Gothiæ marchionis, quod noſter Mabillonius edidit libri de re dipl. pag. 572. quo plurima legavit monaſteriis : inter illa enim recenſetur monaſterium ſancti Eugenii de Viancio. Hanc abbatiam Pontius comes Albienſis, donavit eccleſiæ ſanctæ Cæciliæ, hoc eſt Albiensi, anno ſecundo, quo Ludovicus filius Lotharii, regnare cœpit, poſt patris mortem, qui fuit Chriſti an. 1385. Tunc autem Viancii abbas erat Benedictus. Hoc cœnobium poſtea datum fuiſſe monachis Aureliacenſibus ſupra obſervatum eſt in Amelio I. Albienſi epiſcopo, ſed anno 1204. eccleſiæ Albiensi reſtituitur. De Viancio per ſimoniam vendito Aureliacenſibus a Frotardo epiſcopo, exſtat notitia ſeu potius libellus famoſus, de quo in eodem epiſcopo.
Quamvis autem aliquandiu juris fuerit Aureliacenſium, canonicos ſanctæ Cæciliæ illum locum ſemper ſibi vindicaſſe veriſimile credo ; unde inter cetera quæ ſibi confirmari curarunt ab Innocentio II. bulla data an 1136. pontificatus ipſius VI. indictione 13. eccleſia ſancti Eugenii de Vico-Viantii recensetur.
In monaſterio ſancti Eugenii ab initio monachos fuiſſe non dubitamus. Poſtea canonicos eorum locum accepiſſe multa infra dicenda ſuadent. Attamen cum ſubjecti erant Aureliacenſibus, illos regulam ſancti Benedicti ſecutos eſſe credimus. Nunc de abbatibus quæ occurrunt, videamus.
Adalardus vivebat tempore Mironis epiſcopi Albienſis cum quo fecit concambium, an. circiter 941. Vide chartam 11. inter inſtrumenta. Paulo poſt dedit ad precariam, tertiam partem cujuſdam boſci, homini nomine Guiraudo ; ut docet ſequens charta.
Ex archivo eccleſ. Alb. PLacuit atque convenit inter venerabilem virum Adalardum abbatem Viancenſis loco eccleſiæ ſancti Eugenii, cum ceteris canonicis ibidem in Chriſto degentibus, ut aliquid de ſylva ipſius eccleſia, in precaria donare debuiſſent, quod ita vero & fecerunt. Igitur namque dedit ipſe abba Adalardus cum certis ** ceteris.canonicis ad alio homine nomen Guirado, illa tertia parte de illo boſco de Lauro, qua Gariberga ſancti Eugenii, vel Centa ſanctorum donavit, & propter hoc donavit ipſius Guiraudus ad ipſa eccleſia S. Eugenii illa carta * pro quarta.* parte de illo boſco de Lauro quæ illi per parentorum ſuorum advenit, in ea vero ratione dum modo Guiradus vivit, iſtas duas partes de illo boſco de Lauro teneat, & poſt ſuum disceſſum ſancti Eugenii remaneat, & eſt ipſius boſcus jam dictus in Pago Albienſe, in miniſterio Viancenſe, in aro ** £ agro. de Garzinia. De repetione vero ſane ſi quis vos ipſi aut ullus homo fuerit, qui contra hanc carta precaria iſta ire aut inquietare voluerit, componat vobis quod lex eſt, cum ſtipulatione ſubnixa. Facta carta precaria iſta ſub die feria ſeptima in menſe Januarii, anno ſeptimo regnante Ludovico rege. Signum Adalardi abbati, qui carta precaria iſta ſcribere vel affirmare rogavit. Signum Aigulfi Cauſario. Signum Benedictus. Signum Ingsterto Magefredus. Signum Saturninus. Signum Gaudentius.
Donum hujus boſci de Lauro in ſequenti continetur inſtrumento :
Quicumque aliquid ad alteri ceſſerit, profiteatur ſi rem tantum ceciſſet : hac ſunt cauſas geſtas aut teſtas aut ſcriptura, aut bona voluntas per omne sufficiat. Ego enim igitur in Dei nomen Gariberga femina, cedo vel dono ad illa Caſa-Dei ſancti Eugenii, ſancti Amarandi, ſancti Carissima vel Centa ſanctorum, illo boſco, qui dicitur Lauro, &c. facta carta, ceſſio iſta, sub die feria quinta anno ſecundo* hoc est 924., quod Radulfus rex cœpit regnare. Signum Gariberga, qui carta ceſſione iſta ſcribere vel affirmare rogavit.
Benedictus abbas præerat Viancio an. 987. Vide quæ ſupra diximus.
Bernardus epiſcopus ſive abbas ſancti Eugenii legitur in veteri inſtrumento, cujus hæc ſunt verba : Placuit inter venerabilem virum nomine Bernardum epiſcopum ſive abbatem cum ſuis canonicis in eccleſia ſancti Eugenii degentibus, ut terra ad plantandum dare debuiſſet, quod & fecerunt. Dederunt namque ad aliquo homine nomen Bergaudo, & uxore ſua Leutgardana aliquid de terra S. Joannis ad plantandum in pago Albienſe, in miniſterio Viencenſe, in loco qui dicitur Sicinio, &c. Facta carta plantaria iſta ſub die Mercoris menſe Januarii anno 15. regnante Ludovico rege.
TroclarenseII. Troclarenſe monaſterium duplex erat, id eſt virorum & mulierum. Virorum cœnobium non longe a loco ubi habitabant moniales, abbatem habuit Evancium. Feminarum, quod præcipuum erat, conditur in pago Albigenſi in loco amœno ad Tarnum fluvium a Chramlico S. Segolenæ patre, ſeu a S. Segolena, quæ non paucas virgines ibidem congregavit. Supra diximus S. Segolenam alteram patronam eſſe Albienſis eccleſiæ. Vide annales Mabillon tom. 1. ad an. 696. num. 42.
S. Segolena prima Troclarenſis abbatiſſa florebat circa an.770. obiit vero die xxiv. Julii, qui apud Albigenſes celebris eſt.
Aliphia S. Segolenæ ſucceſſit, qua regente anonymus quidam ſanctæ hujus virginis æqualis, ſcripſit de ejus converſatione & tranſitu. Seculo XI. finiente parthenium illud Maſſilienſi ſancti Victoris cœnobio ſubjicitur, quod Paſchalis papa II. an. 1114. confirmavit.
Bella-cellaIII. Bella-cella monaſterium pagi Albigenſis memoratur inter illa plurima, quæ S. Benedicti Anianenſis disciplinam receperunt. Conditum suerat a Vilfario viro illuſtri, in honorem ſancti Benedicti. Situm erat ſuper fluvium Aquotih ** Agouſt. Huic cellæ Ludovicus imperator privilegium conceſſit, vii. idus Martii anno imperii 6. quo maxime cautum erat, ut abbatem ſibi eligere poſſent hujus loci monachi. Hæc ſufficiant de abbatiis, quæ non exſtant amplius.
Abbatiæ quæ super sunt[12] hæ quatuor numerantur.
S. Salvii in urbe.
Galliaci ordinis S. Benedicti.
Candelium ordinis Ciſtercienſis.
S. Catharinæ ordinis S. Augustini fœm.
Eccleſia ſancti Salvii olim abbatia, clericorum an monachorum neſcimus, nunc celebris collegiata, poſt medium undecimum ſeculum Canonicis Regularibus ſancti Augustini ceſſit ; ex quo tempore nulla fit mentio abbatis, ſed pater illius domus nomen prioris seu præpoſiti ſibi aſſumſit, ſecundum conſuetudinem Canonicorum Regularium ſeculi XI. Ut ut ſit, inſignis ſemper fuit eccleſia S. Salvii, ubi primi Albienſes epiſcopi ſunt ſepulti, inter quos ſanctus Salvius, cujus ſacræ reliquiæ integræ ibidem unum e gremio, quem epiſcopus Albienſis confirmat.
I. DEodatus I. abbas S.Salvii nominatur in charta donationis eccleſiæ de Monaſtier, factæ in manu Angelvini epiſcopi tempore Ludovici regis.
II. Gauſbertus I. abbas S.Salvii in donatione Raimundi & Aimerici, facta in manu Mironis epiſcopi. Vide Pag. 3. col. 2.chartam III. inter inſtrumenta.
III. Anſselmus eccleſiæ S. Salvii abbas vivebat tempore Amelii epiſcopi, hoc eſt circa an. 987. Vide C. VI. pag. 4. col. 1.chartam de conſtructione pontis Albienſis.
IV. Guitardus I. præpoſitus, anno 1. regnante Roberto rege.
V. Ademarus præpoſitus in inſtrumento cujuſdam Remigii.
VI. Petrus I. præpoſitus, cujus tempore facta eſt donatio S. Salvio, Froterio Nemauſenſi epiſcopo, Guillelmo II. tunc in Albienſi cathedra ſedente, ea lege ut canonici in communi viverent. Vide pag. 5. col. 1.ch. IX.
VII. Petrus II. Saxeti, præpoſitus ſub Aldegario epiſcopo, recipit in canonicum regularem Sicarium filium Bernardi.
VIII. Guitardus II.præpoſitus, obtinuit a summo pontifice Calixto ſecundo privilegium pro monaſterio, in quo recens vigebat regularis obſervantia, an. 1120. Nomen prioris ipſi ſolummodo tribuitur. Poſt obitum Guirardi vacavit eccleſia ſancti Salvii 50. annis, & nimium deſolatam eam inſtauravit novis statutis Guillelmus Petri ejuſdem eccleſiæ canonicus, ipſo anno quo Albienſis creatur epiſcopus, ut facile conjicitur. Statuta hæc lege C. XIV. pag. 7 col. 1.inter inſtrumenta.
IX. Gaillardus I. præpoſitus eligitur conſentiente Guillelmo Petri epiſcopo, circa annum 1185. C. XV. pag. 7 col. 2.inſtrumentum electionis ejus vide Præfuit uſque ad annum 1193. ex diverſis inſtrumentis.
X. Guillelmus I. Petri, epiſcopus Albienſis, præpoſitus eligitur, & repit an. 1212. & 1213.
XI. Raimundus I. del Portal ei ſucceſſit, cujus fit mentio in chartis annorum 1215. 1216. Anno 1220 teſtis occurrit in tranſactione Guillelmi Petri cum Albienſibus, qua ipſis conceſſa eſt facultas teſtandi, & epiſcopo ſervatum jus in bona eorum, qui ab inteſtato decederent.
XII. Galhardus II. de Rabaſtens, cui an. 1217. G. epiſcopus Albienſis multa conceſſit jura. Præerat jam anno 1224. Anno 1242. tranſegit cum Duranto epiſcopo Albienſi. An. 1246. cum B. de Combreto præpoſito S. Cæciliæ litem compoſuit. Occurrit in diverſis inſtrumentis ad an. 1252. ex quibus colligitur eum multum inſudaſſe in adminiſtratione eccleſiæ S. Salvii. Hunc præpoſitum conjicimus novæ eccleſiæ conſtructioni operam navaſſe ; anno enim 1257. frater Vivianus epiſcopus Ruthenenſis, litteras ſcripſit hortatorias, ut eleemoſynas procuraret pro conſtructione eccleſiæ ſancti Salvii, quæ miro opere ac sumtuoſo inchoata fuerat.
XIII. Gauſbertus II. de Leſcura præerat annis 1263. 1264. 1265.
XIV. Petrus III. de la Cauna ſucceſſit an. 1265. Anno 1270. ipſe & canonici, in capitulo S. Salvii congregati deliberaverunt de clauſtro ædificando : præpoſitus promiſit decem libras Caturcenſes ſingulis annis ſolvendas in feſto omnium ſanctorum, uſque ad finem operis ; canonici vero decimam partem ſuorum redituum & fructuum. Anno 1276. recepit hominium Philippi Oalrici de omnibus cenſibus, quos poſſidebat in parochiis ſancti Africani & S. Martianæ.
XV. Bego I. Borterii, præpoſitus ſæpius occurrit ab anno 1278. ad annum 1303. quo Jordanus de Salvanaco, filius & heres Petri de Salvanaco de Rabaſtens, ipſi dimiſit decimas quas habebat in eccleſia ſancti Andreæ de Marens. De eo vide in Arnaldo Vaſcone abbate Candelii, anno 1283.
XVI. Amelius Vaſſali præerat anno 1309.
XVII. Petrus IV. Borſerii, decretorum doctor & præpoſitus ſancti Salvii, anno 1322.
XVIII. Raterius de Penna an. 1334. quo ſcilicet, die quarta ante calendas Martii, Petrus epiſcopus Albienſis poſt ſolemnem ingreſſum audita miſſa, viſitavit eccleſiam S. Salvii, & coram altari, præſente præpoſito, teſtatus eſt id ſe feciſſe abſque ullo privilegiorum ſancti Salvii detrimento. Anno 1340. inſtituit ſyndicos generales monaſterii, & anno ſequenti obtinuit a rege Philippo litteras quibus confirmabantur privilegia ſancti Salvii ; quarum auctoritate an. 1343. collocavit Penuncellum regium in peyro cimiterii ſancti Salvii, quo canonici convenire ſolebant in Ramis Palmarum & in Rogationibus, ibi deponentes ſanctas reliquias, in ſignum ſalvæ gardiæ, & pro juris dicti monaſterii conſervatione. Præerat adhuc anno 1352.
XIX. Andreas Viguier anno 1359.
XX. Petrus V. de Lauzeto anno 1362. indulſit conſulibus & incolis Albienſibus, ut certis horis pro ſecuritate & defenſione, pulſaretur quoddam cymbalum in campanili ſancti Salvii, quotieſcumque ad excubias accederetur, aut inde recederetur, ut alias ordinatum fuerat tempore bellorum. Memoratur adhuc anno 1375.
XXI. Petrus VI. de Scureto (forte de Secureto) in inſtrumento anni 1377.
XXII. Guillelmus II. præpoſitus ſancti Salvii, licentiatus in decretis, præerat anno 1388.
XXIII. Raimundus II. Guarinus, an. 1405.
XXIV. Petrus VII. Amelii, obiit an. 1436.
XXV. Raimundus III. Laureti, electus eſt & promotus anno 1436. Inſcribitur publicis actis adhuc anno 1439.
XXVI. Jacobus I. Laureti, præpoſitus erat anno 1456. quo ceſſit ſequenti.
XXVII. Bego II. Montanha prior de Cuniculis in diœceſi Albienſi, & Canonicus Regularis obtinuit bullas pro ſua promotione, x. cal. Junii an. 1456. Præfuiſſe legitur an. 1463. Obiit 1477.
XXVIII. Pontius de Podio electus an. 1477. an. 1485. procuratores creavit, ad præſtandum hominium Johanni de Veſins baroni & vicecomiti de Lautrec. An. 1489. cum epiſcopo Albienſi Ludovico mota diſcordia eſt, quod Pontius & canonici ſancti Salvii nollent expellere ancillas ; qua de re Innocentius VIII. delegavit præpoſitum Toloſanum, & alios probos viros, qui de controverſia judicarent.
XXIX. Raimundus IV. Ycherii, electus eſt anno 1490. Anno 1493. canonici S. Salvii ad quindecim reducuntur.
XXX. Geraldus I. Boysserie præerat an. 1497.
XXXI. Johannes Iſarni anno 1499. quo circiter tempore magna fuit contentio de præpoſitura ; ignoramus vero quis ejus fuerit exitus.
XXXII. Ludovicus I. Iſarni, præpoſitus anno 1504.
XXXIII. Geraldus II. Boysserie iniit poſſesiionem 7. Februarii an. 1505.
XXXIV. Deodatus II. Iſarni, jurium profeſſor an. 1505. Anno ſequenti obtinuit a Julio II. pontificatus ejuſdem anno 2. bullas confirmationis privilegiorum, quæ olim Alexander VI. & Innocentius VIII. conceſſerant.
XXXV. Hoc loco ponendum putamus Helyonem de Jausroy, qui fundavit Cartuſiam Ruthenenſem, & moniales Annunciatas ſub Francisco de Stagno epiſcopo Ruthenenſi. Vide in hoc epiſc.
XXXVI. Claudius de Mondor abbas Fenerarii, ordinis Ciſtercienſis in Arvernia, archidiaconus Albienſis, canonicus & comes Lugdunenſis, præpoſitus ſancti Salvii, præerat anno 1523. quo ſcilicet vi. idus Martii obtinuerunt canonici ſancti Salvii bullam ſecularisationis. Præerat adhuc anno 1541.
XXXVII. Jacobus II. du Faur, abbas Casæ-Dei, & præpoſitus ſancti Salvii, an. 1551.
XXXVIII. Georgius d'Armagnac, cardinalis, archiep. Toloſanus, & præpositus S. Salvii 1564.
XXXIX. Jacobus III. de Villemur præerat anno 1565.
XL. Petrus VII. Armay, præpoſitus ſancti Salvii annis 1597. 1599.
XLI. Petrus VIII. Mouret 1598. fortaſſe contendebat de præpoſitura cum præcedenti.
XLII. Alphonſus I. d’Elbene epiſcopus Albienſis, & præpoſitus ſancti Salvii, 1610.
XLIII. Alphonsus II. d'Elbene præcedentis nepos 1640.
XLIV. Ludovicus II. Manchaud 1643.
XLV. Jacobus IV. Cardon 1661.
XLVI. Hieronymus Franciſcus de Cardon 1691. hactenus præeſt.
GAlliacum nobile eſt Albienſis diœceſis monaſterium ad Tarnim fluvium, ubi occaſione cœnobii accrevit oppidum, quod inter ſex nobilia caſtra hujus pagi recenſet Petrus Vallium-Cernaii monachus hiſt. Albigenſium c. 54. In urbe jus olim omne habuerunt abbas & monachi Galliacenſes, quod poſtea regi ceſſerunt, retenta quarta dumtaxat parte. Aliud eſt a Galliaco pagi Caturcini, ubi Pipinus rex monaſterium in honorem ſancti Quintini condiderat. Vide Mabillon. in annalibus, ad an. 812. num 3. Recentius videtur Galliacenſe Albienſis diœceſis cœnobium in honorem sancti Michaëlis fundatum ; ejus enim mentio non occurrit ante annum circiter 960. ad quem pertinere putat Mabillonius teſtamentum Raimundi Pontii comitis Toloſani, qui cœnobii fundator eſt cum Froterio Albienſi epiſcopo. Hic præſul eccleſiam Galliacenſem conſecravit, anno 972. præſentibus Fulcranno Lutevenſi epiſcopo, & Regimundo, ſeu Raimundo comite, ejuſque uxore Gerſendi. Vide quam dedimus hujus dedicationis C. V. pag. 3. col. 2.chartam ſeu litteras Froterii epiſcopi, ubi quam beneficus, imo magnificus, fuerit hic epiſcopus, erga recens conditum cœnobium deſcribitur. Regulam ſancti Benedicti observatam fuiſſe Galliaci ab exordio in confeſſo eſt apud omnes ; cujus obſervantia cum forſan intepuiſſet, ſubjectum fuit aliquandiu Casæ-Dei apud Arvernos, tempore Seguini III. loci hujus abbatis, circa an. 1079. uti diſcimus ex bulla Paſchalis II. data Laterani nonis Decembr. ind. 1. an. 1107. Anno autem 1534. monachi jugum regulæ ſanctæ excutere volentes, ad Paulum papam III. acceſſerunt, poſtulantes ut ad ſtatum canonicorum ſecularium tranſire ſibi liceret. Annuit pontifex, conſentienteque rege bullam ea de re dedit. Johannes a Lotharingia epiſcopus Albiensis conſenſum quoque præbuit litteris datis die 11. Novembris an. 1536. Collegium conſtat abbate ſeculari, decano, duodecim canonicis, quatuor hebdomadariis, decem præbendariis, duobus clericis, ſymphoniaſte qui quatuor pueros chori muſicen docet. Nunc ſeriem abbatum exhibeamus, quos collegimus ex variis tum cœnobii, tum eccleſiæ Albienſis, aliarumque tabulariis.
I. Robertus I. regebat anno 972. adfuitque cum Raimundus comes Toloſanus, immunitatem conceſſit monaſterio, an. xxi. regnante Ludovico[13] rege Francorum. Aderat etiam donationi Viancienſis abbatiæ, factæ eccleſiæ S. Cæciliæ Albiensi, an. 2. quo Ludovicus filius Lotharii regnare cœpit, ſcilicet poſt mortem patris, hoc est an. 987. pag. 97.Vide Catel. hiſt. com. Tol. In quibuſdam ſchedis ad nos miſſis Bernardus ponitur abbas an. 1130. ſed nullum laudatur inſtrumentum, ex quo id erutum sit.
Ex tab. Candelii.II. Robertus II. an. 1168. quo ipſius conſenſu Petrus de Candels monachus Galliaci, donationem facit Guidoni abbati Candelii.
III. Enricus vel Henricus abbas Galliac. ſubſcribit judicio lato adverſus Albigenſes hæreticos in concilio Lumbarienſi an. 1176. Vide tom. X. concil.
Ex cartul. S. Cæciliæ Alb.IV. Guilabertus an. 1212. juravit obedientiam Guillelmo Petri epiſcopo Albienſi, & capitulo, & anno 1218. obtulit eidem præſuli Pontiam Veteris-muri abbatiſſam benedicendam, aut ſacramentum præſtituram.
Ibid.V. Arnaldus I. præerat an. 1224.
VI. Raimundus I. transigit cum Duranto Albienſi antiſtite anno 1229. & anno 1231. cum Raimundo Toloſano comite, ſequeſtris Duranto Albienſi epiſcopo, & Geraldo abbate Caſæ-Dei de la Caſedieu ſuper dominio & juriſdictione urbis Galliaci, iii. idus Octob. Ex tab. Galliac. & PP. Soc. Jeſu Toliſ.1231. quo etiam anno teſtis eſt in compoſitione inter Albertum Aureoli MontiS-Albani abbatem, & R. comitem Toloſanum.
VII. Arnaldus II. electus judex an. 1243. compoſuit litem inter nobilem dominam Marquiſiam, & priorem conventumque S. Liberatæ (S. Livrade) in pago Aginneſi.
VIII. Arnaldus III. inquiſitor hæreſeos an. 1255. mediator fuit fœderis initi inter Arnaldum Bernardi de Villamur, & priorem ac conventum S. Liberatæ ſuper dominio oppidi. Eodem anno acquirit oblias & paxerias de cruce.
IX. Bernardus I. de Riom an. 1263. obedientiam promittit Bernardo de Combreto Albienſi epiſcopo, aſtantibus Petro Bermundo abbate Montis-Albani, & A.... ** al. Aſtruco abb. Bonæ-cumbæ.
Ex tab. S. Cæciliæ Alb. abbate Boni-fontis. An. 1266. fer 2. poſt feſtum S. Hilarii paciſcitur cum Alfonſo comite Pictav. & Toloſano, cui etiam eodem an. & Johannæ comitiſſæ uxori ejus dimittit hominium, quo ratione dominii, jurium ac poſſeſſionum quas habebant in Galliaco, erga ipſum tenebantur, Ex tab. PP. Societ. Jeſu Toloſ.ſalvo tamen jure ſucceſſorum. An. 1269. xiii. cal. Junii, teſtis eſt hominii, quod Beraldus de Andusia exhibuit Albienſi epiſcopo Bernardo. Ex tab. ep. Alb.Statuta pro urbe a quatuordecim viris prudentibus condita promulgavit, & ſua auctoritate munivit an. 1271. die Dominica in feſto ſanctæ Luciæ. An. 1277. iii. cal. Junii, vacabat abbatia.
X. Petrus I. electus eſt in abbatem an. 1277. contra quem jaculum excommunicationis vibrat vi. idus Febr. ejuſdem an. Bernardus epiſcopus cognominatus de Caſtaneto, quod ſuam electionem ab ipſo confirmari petere neglexiſſet. Petrus abbas Galliaci memoratur an. 1285. in veteribus inſtrumentis Albienſibus.
XI. Bernardus II. an. 1285. diploma obtinet a Philippo rege, ad aſſerendam & confirmandam bonorum poſſeſſionem. Eſtiennot.
XII. Raimundus II. de Roquecor, ex monacho Casæ-Dei abbas Galliaci, deinde primus epiſcopus Sarlatenſis an. 1318. ex hiſt MS. Caſæ-Dei, ſed in tab. urbis Galliaci hic abbas appellatur Raimundus Bernardi de Aſperomonte, qui tranſigit cum conſulibus & civibus præfatæ urbis, tali ratione ut ab illis nihil exigere queat pro defunctorum exequiis. Actum feria quinta poſt inventionem ſanctæ CruciS 1311.Ex tab. urbis. Forte tamen duo ſunt abbates ; tuncque Raimundus Bernardi præcedere debet alterum.
XIII. Armandus de Monte Levardo, al. Arnaldus, Raimundo ſubrogatur. An. 1311. litigavit cum Beraldo Albienſi epiſcopo, ſed eorum controverſia ſopita eſt menſe Novembri hujus an. Vide in Beraldo Albienſi epiſcopo.
XIV. Guido ex ſacrista Galliaci fit abbas, bulla Johannis papæ XXII. data viii. cal. Julii, an. 5. ejus pontificatus, vel potius an. 9. ut alicubi legimus, an. Chriſti 1324. Bulla dat ei titulum bacchalaurei in decretis. Conjicimua eum eſſe Hugonem ex priore S. Mafredi de Burniquello ordinis Cluniac. abbatem Galliacenſem, circa id tempus, nonnullis ex chartis. Guigo ſæpe legitur in MSS. pro Guido ; & omiſſa littera G. Vigo, mutatus est in Vgo, & Hugo.
XV. Bonifacius tempore Taleirandi cardinalis, an. 1342.
XVI. Arnaldus IV.de Falgario an. 1357. in veteri inſtrumento Abundantiæ Dei, ſeu parthenonis Salanquiarum : memoraturque adhuc in tab. eccleſiæ Albienſis an. 1363. Is erat ſimul prior S. Liberatæ 1352. 1355. 1357. Diſſimulare tamen non poſſum in antiquitatibus Benedict. noſtri Claudii Eſtiennot, Arnaldum, omiſſo Bonisacio, suffectum Guidoni dici, ac rexiſſe uſque ad an. 10. Innocentii papæ VI. seu Chriſti 1361. aut 1362. Poſt Arnaldum D. Claudius Eſtiennot ponit Guillelmum e priore de Laura, bulla Innocentii VI. creatum abbatem, an. 10. ejus pontificatus. Unde conſequens videtur Arnaldum minime ſediſſe ad an. 1363. ſed nihil vetat dicere, eodem tempore quo aliqui electi ſunt abbates fratrum ſuffragiis, alios bullis pontificiis fuiſſe inſtitutos.
Ex archiv. regio. Carcaſſon.XVII. Rogerus de Turre an. 1377. hominium exhibet regi. Adhuc ſedebat an. 1393.
XVIII. Raimundus III. an. 1406.
XIX. Andreas an. 1409. adfuit concilio Pisano. An. 1410. occurrit in veteri Albienſis eccleſiæ inſtrumento.
XX. Hugo de Pererio decretorum doctor, an. 1418. poſtea ſit abbas Craſſenſis an. 1431.
XXI. Bernardus III. Larroque an. 1435. & 1437. moritur 1438.
XXII. Franciscus de Rapistagno, Rabasteins, ex nobili gente non longe a Galliaco, eligitur abbas an. 1438. obiit 1458.
XXIII. Petrus II. de Caramanno, genere illuſtri pagi Toloſani, abbas ſeu adminiſtrator perpetuus Galliaci, abbas etiam Moiſſiacensis, habuit litem adverſus Johannem cardinalem tituli S. Martini in Montibus epiſcopum Albienſem, ſuper jure viſitationis in dictum monaſterium, quod curiæ supremæ Toloſanæ edicto, cardinali prædicto confirmatur 1. Februarii 1470. in cujus exſecutionem Bremundus de S. Felix dictæ curiæ ſenator, rei geſtæ acta conſcripſit menſe Auguſto. 1471. ubi habetur quod olim quidem iſtud monaſterium dependeret a monaſterio Casæ-Dei. Præfuit uſque ad annum circiter 1490. ex noſtro Claudio Eſtiennot. In commentariis domeſticis tamen legitur reſignaſſe nepoti ſuo Bernardo de Caramanno, an. 1484.
XXIV. Bernardus IV. de Caramanno ex proſapia vicecomitum, ex utroque parente, clericus Carcaſſonenſis, monaſterium reformare nititur. Vixiſſe ad an. 1506. legitur apud noſtrum Claudium Eſtiennot.
XXV. Clemens Cherny al. Cherin dicitur electus abbas an. 1514. An. 1528. poſtulatur abbas Villæ-magnæ a nonnullis monachis, aliis reluctantibus, quibus cedere cogitur.
XXVI. Bermundus Siguier, primus abbas ſecularis ſuperſtes uſque ad an. 1537. Ipſe & capitulum, poſtquam hujus abbatiæ ex regulari ordinis S. Benedicti in ſecularem tranſlatio promulgata eſt, Ex tab. monaſterii.ſtatuta condita de forma ſacramenti abbatis, & præcipuorum canonicorum, de officiis divinis, deque ordinibus in choro tenendis, in capitulo publicaverunt 11. Maii 1537. Jacet in eccleſia parochiali de Florentino diœceſis Albienſis, ubi inſignia ejus exhibent leonem & tres conchas.
XXVII.Johannes Matfredus de Vicinis, 1540. 1544.
XXVIII.Ægidius de Lomania 1555.
XXIX. Carolus de Peyruſſe d’Eſcars epiſcopus Pictavienſis, & Lingonenſis, abbas commendatarius an. 1561. & 1583.
XXX. Urbanus de Aſpectu, d'Aſpet, ſedit an. 1600. & 1614.
XXXI. Johannes Jacobus de Chevry, an. 1615. & 1634.
XXXII. Claudius de Maunourry Nivernis ortus, magiſter libellorum ſupplicum, ab an. 1634. ad 1670. Huic abbati debet Galliacum ſuum priſtinum decus.
XXXIII. Ferdinandus Vallot archiatri regis Chriſtianiſſimi filius, doctor Sorbonæ, & in ſenatu Pariſienſi conſiliarius, canonicus eccleſiæ Pariſienſis, abbas Sparnacenſis, ab an. 1670.
Johannes Claudius de la Poëppe de Vertrieux, epiſcopus Pictavienſis an. 1709.
Candelium ordinis Ciſtercienſis abbatia, filia Grandis-ſilvæ, conditur a Raimundo comite Toloſano, ut tradunt, docetque diploma Gregorii IX. aut a Guirando Becci & Guillelmo de Grava pagi hujus proceribus, qui prædia & nemora ad hujus monaſterii conſtructionem & fundationem dederunt Alexandro abbati Grandis-silvæ, ex militum illorum litteris, in tab. Candelii deſcriptis. Annus autem fundationis aſſignatur 1152. Cum in bellicis Albigenſium tumultibus hoc monaſterium multa paſſum eſſet detrimenta a Raimundo comite Toloſano, hic comes coactus eſt a Romano S. Rom. eccleſ. cardinali, ducentas marchas ſolvere ad ſarta tecta facienda. Abbatum ſeriem deſcripſimus ex antiquitatibus Benedictinis D. Claudii Estiennot, qui chartas monaſterii sedulo inſpexit. Eo etiam perrexit D. Edmundus Martenne cum ſocio ſuo D. Ursino Durand, tabularii explorandi cauſa ; ſed non licuit per ſenem abbatem, hominem utique ſuſpicioſum. Plurima tamen in alienis chartis occurrerunt, ex quibus pene integrum abbatum catalogum hic damus.
I. Abbas nomine Guillelmus, ex monacho Grandis-ſilvæ conſtituitur ab Alexandro abbate, cui inſcribitur charta Guirandi & Guillelmi nobilium virorum, quorum ſupra meminimus, quæ data legitur an. 1150. quo tempore vix inchoatum illud aſceterium. Obiit iii. idus Octobris ex necrologii fragmento, incerto anno.
II. Gauſbertus præerat an. 1153. 56. 57. 59. ex variis donationibus, & 1164. quo Raymundus Trincavellus vicecomes de Bezers & uxor ejus Saura, & filius Rogerius dederunt Deo, & S. Mariæ de Candelio, ac Gauſberto abbati, &c. omnem honorem del Soler &c. Statim ac electus eſt, obedientiam promiſit Rigaldo epiſcopo Albienſi.Ex chartul. Eccl. Alb.
III. Guido I. an. 1168. jam ſedebat ; etenim in ejus manu Petrus de Cavanaco dedit hoc anno medietatem manſi de Monſcobou An. 1172. Petrus de Rabaſtens ceſſit eidem Guidoni id quod habebat in decima parochiæ Candelii. Præcipui benefactores in chartis ejus tempore commemorati, fuerunt Pontius de la Mote, Bernardus de Terrat, Sicardus de Lautrec, Arnaldus de Monte-acuto. An. 1170. ipſi Guillelmus epiſcopus Albienſis, tum acquiſita tum acquirenda in diœceſi Albienſi, confirmat.Tab. Candelii.
Petrus I. de Narbona anno 1176. interfuiſſe dicitur Lumbarienſi concilio habito adverſus Albigenſes. Ex actis quidem liquet abbatem Candelienſem huc conveniſſe : at ſiletur ejus nomen, & pene certum videtur pro hoc Petro admittendum eſſe Guillelmum.
IV. Guillelmus II. ex chartisIbid. ſedebat jam anno 1174. quo Pontius Guillelmi de Graulhet, ipſi ceſſit ſuum jus in molendino de la Bressalla, &c.
V. Stephanus eodem anno accipit ab Iſarno Bernardi, Petro Raimundi, Bernardo de Monte-acuto, Raimundo Bernardi, & eorum ſorore, quidquid habebant in parœcia del Vigan pro 28. solidis Melgor. Hoc ipſo an. 1174. Petrus de Turre ipſi cedit quidquid habebat in honore de Martina. Eodem an. vi. idus Januarii quædam ei donant Petrus Rigaldi, ejuſque fratres. Anno 1175.Ibid. Armandus Moiſſic cedit quidquid habebat in manſo de la Lavallada.
VI. Guido II.Ibid. an. 1177. accepit a Guillelmo Stephano de Graulhet donum terræ del Claſel.
VII. Guillelmus III. ſedebat ab an. 1177. ad 1181. quo donum accepit a Bernardo de Candels. Alii benefactores monaſterii ſunt Flora soror Petri de Rabaſtens, & Petrus Carboneli ejus maritus, Petrus de Cavanac, Guirauda ſoror Guilaberti de Cabanes, ipſe Guilabertus, qui an. 1187. dedit jus paſcuorum in omnibus agris ſuis.
VIII. Aimericus inſcribitur chartis ab an. 1181. uſque ad 1192. Expertus eſt beneficos in monaſterium plurimos milites ſupra deſignatos, inſuperque Guillelmum Rainaldi, Ademarum de Belpoi, Pontium Ademari & Raimundum Ademari fratres, Bernardum de Cadalon, Raimundum Amelii, Amblardum d’Auſſac. &c. Ex tab. Villæ-magnæ.Anno 1192. judex eligitur cum Ermengaudo abbate ſancti Pontii, inter Willelmum epiſcopum Albienſem, & Berengarium abbatem Villæ-magnæ, ſuper eccleſiis ſancti Gervaſii, ſancti Petri de Neyrano, &c. contendentes.
IX. Guillelmus IV. probatur ſediſſe anno 1194. ex dono ipſi facto a Bertrando Rigaldi de Cadalon, & Raimundo Amelii fratribus.
X. Sicardus abbas Candelii inſcribitur chartis anno 1195. A Bertrando de Moneſtier, & Bermunda ſorore ejus dono accipit vicosEx tab. monaſterii. d’Elbes & Montinal, cum appenditiis pro 1300. ſol. Melgor. menſe Maio 1196. Item an. 1197. menſe Novembri eccleſiam ſancti Johannis de Alta-ripa a Sicardo Sayſſet. Raimunda filia Bernardi de Candels, ejuſque vir Guiraudus Pelliciers, quædam contulerant anno 1196.
XI. Petrus II. abbas Candelii tota Ibid.Pontii de Solomiac familia donatur a Guillelmo de Berginac xviii. cal. Decembris ** al. cal. Martii. 1203. Eodem anno a Petro Ermengaud donationem accipit.
Ibid.XII. Raimundus I. abbas Candelii tranſigit cum Pontio de la Calm. anno 1206. Petrus de Rabaſteins ei remittit omne jus quod ſibi vindicare poſſet in monaſterium, ratione dominii de Graulet, ſolutis 200. ſolid. Toloſan. an. 1208.
Ibid.XIII. Bernardus I. abbas Candelii Guillelmum in monachum ſuſcipit ; qui omnia ſua bona tam mobilia quam immobilia tradit monaſterio xviii. cal. Octobris 1209.
Ibid.XIV. Petrus III. abbas Candelii a Raimundo Rogerio vicecomite Biterr. in tutelam ſuſcipitur, pluraque jura ab eo recipit menſe Novembri 1211.
Ex tab. Bonæ-cumbæ.XV. Bernardus II. Ugonis abbas Candelii teſtis eſt eodem an. 1211. donationis factæ monaſterio Bonæ-cumbæ a Varso de Calmont, ſorte idem qui ſequitur.
Ex tab. monaſterii.XVI. Bernardus anno 1211. accepit a Guillelmo Albienſi epiſcopo confirmationem eccleſiarum de Lozer, de Alta-ripa, de Colvinhas, de Candelio veteri, de Bezellis, del Viga. Adhuc ſedebat anno 1217. Ibid.A Petro de Rabaſtens dono accipit quidquid habebat in parœcia ſancti Raphaëlis & Candelii, & in manſo montis Biooc. menſe Julio 1216.
Ex tab. S. Cæciliæ Alb. & Candelii.XVII. Petrus IV. al. Joannes Eſumbelli abbas Candelii, ſacramentum præſtat Guillelmo Petri epiſcopo & capitulo Albienſi an. 1219. al. 1218. In chartul. Candel. alicubi legitur Eſcumbelli.
Ex tab. Candel.XVIII. Sicardus abbas Candelii donationem accipit a Bertrando de la Mote anno 1222. In ipſa charta habetur G. Sicard lo prior.
XIX. B. de Montelauro abbas Candelii, donum recipit a R. duce Narbonenſi, comite Toloſano, marchione Provinciæ, filio reginæ Johannæ, abſque nota temporis in inſtrumento Candelii apud bibliothecam Colbert. in capite tamen paginæ ſignatur annus 1122. A Bernardo Ademar d’Alby decimas & alia jura eccleſiæ ſancti Raphaëlis dono accipit anno 1225. Ibid.Anno 1226. B. de Montelauro abbas Candelii menſe Martio donum recipit a Guillelmo Ademari de Graulheto. Querelam inter D. ** Durantum
* Gallardum de Rabaſtens epiſcopum Albienſem, & G. * præpoſitum, & capitulum ſancti Salvii Albienſis, ſuper decimis eccleſiarum ſancti Martini de Lombertio, & ſancti Martini de Leſpinaſſa, &c. ut ſequeſter cum P. canonico Brivatenſi dirimit menſe Februario 1229. Ex tabul. S. Salvii Alb.Anno ſequenti xiv. cal. Novembris adfuit condemnationi trium canonicorum S. Salvii, quorum unus e domo ſancti Salvii expulſus eſt, aliis ablatum jus ſuffragii in capitulo. An. 1230. paciſcitur cum Raimundo Ademaro de Berens. Ex tabul. monaſterii.B. abbas Candelii legitur idibus DecembriS 1231. quo ipſum in tutelam ſuam recipit Philippus Montis-fortis. B.de Montelauro anno 1239. conciliator eſt pacis inter M. Appamienſem, & P. Bolbonenſem abbates ; quo anno etiam compoſuit litem inter Durantum epiſcopum Albienſem & G. præpoſitum. Ex tab. Bonæ-cumbæ.Denique anno 1244. x. cal. Septembris teſtis memoratur in charta donationis altæ justitiæ de Compos, factæ comiti Toloſ. a P. abbate, & conventu Bonæ-cumbæ.
XX. Durandus anno 1249.
Ex tabul. S. Salvii.XXI. Anſelmus abbas Candelii aliquid diſceptandum habuit cum Gaillardo de Rabaſtens præpoſito ſancti Salvii Albienſis, ſuper quibuſdam paſcuis in parœciis de Lentinio, de Fuzet, de Montilio, &c. quæ lis amicorum judicio finita eſt iv. idus Novembris 1251. Præſcribit consuetudines iis qui villam de la Beſſiera a ſe fundatam habitarent, v. idus Februarii 1254.
XXII. Raimundus II Textoris Contendit adverſus P. vicecomitem de Lautrec ſuper honore Caſtelli de Berens, Ibid.quæ controverſia per sequeſtros Lambertum de Monteil dominum caſtelli de Lombertio, &c. ſopita eſt nonis Februarii 1259. Ex regio Carcass. tab.Paciſcitur cum Philippo Montis-fortis ſuper villis de Beſſieyra, & de Peirola, & de omni territorio de Candeleſio, ſabbato paſchæ 1262.
XXIII. Bernardus III. anno 1262. ſediſſe probatur ex litteris Philippi de Montfort, de immunitatibus & libertatibus hujus monaſterii, datis die ſabbati poſt Paſcha ejuſdem anni. Dominicus Albienſis epiſcopus has litteras a ſe lectas profitetur & teſtatur 19. Decembris anno 1380.
Ex tabul. PP. Societ. Jeſu Toloſ.XXIV. Guillelmus V. paciſcitur cum Pontio Aſtoandy, & Odone de Montoneria clericis. Alfonſi comitis Toloſ. pro ducentis libris quas Raimundus comes a dicto monaſterio mutuatus erat, ſabbato poſt octavam ſancti Andreæ apoſtoli 1266.
Ex tab. Bonæ-cumbæ.XXV. Arnaldus Vaſconis habuit querelam adverſus Begonem Borſerii, al. Borterii præpoſitum, & capitulum ſancti Salvii Albienſis, ſuper territoriis de Rivo Vernheto, quæ mediis arbitris ſopita eſt pridie cal. Martii 1283.
Ex tabul. epiſc. Alb.XXVI. B. Saqueti abbas Candelii confirmationem eccleſiarum de Lozer & Alteripe de Colvinhas, &c. accipit a B. epiſcopo Albienſi III. cal. Martii 1291. Ex tabul. monaſterii.Incolis loci de Graiſſis omnia ſua jura dimittit, in gratiam benefidorum quæ Guillelmus de Berens dominus hujus loci monaſterio præſtiterat, pridie nonas Julii. 1293.
XXVII. Adeodatus obiit anno 13. Johannis papæ XXII. ſeu Christi 1328. aut 1329. XXVIII. Bernardus IV. monachus Candelii & prior, cum fuiſſet electus abbas Vallis-ſanctæ, anno 1323. mortuo Adeodato conſtituitur abbas, bulla Johannis papæ XXII. data anno 13. ejus pontificatus. Procul dubio eſt B. abbas Candelienſis, qui cum duobus aliis inſtituitur vicarius generalis in ſpiritualibus & temporalibus a Pictavino de Monteſquivo epiſcopo Albienſi an. 1339. die 20. Februarii, ex Baluzio in not. ad vit. pap. Avenion. & ex tabulis epiſcopatus. Præerat anno 1378. quidam Bernardus. Quid-ni idem ?
XXIX. Raimundus III. Rafin rexit 1379. & 1381.
XXX. Guido Bernardi 1386.
Ex tab. monaſterii.XXXI. Petrus V. Gravis, magiſter in ſacra pagina, abbas Candelii 1430. 21. Julii ; anno 1431. 13. Julii & 20. Auguſti recipit ſacramentum a conſulibus. Item die xi. Maii 1440.
XXXII. Raimundus IV. abbas Candelii, mitræ, baculi, annulique quando celebraret in eccleſia dicti monaſterii uſum obtinet ab Alano cardinali tituli ſanctæ Praxedis, vulgo nuncupato cardinali Avenion. legato a latere in Francia, & in terris adjacentibus, uſque ad Rhenum, 27. Octobris 1456. Ibid.juxta bullam Calixti papæ III. tale jus duodecim abbatibus monaſteriorum præcipuorum concedere in ſuæ legationis ſpatio permittentem, datam pridie idus Septembris 1455. pontificatus anno 1. Raimundus Boiſſeti forte idem, ſepultus ante majus altare, breve habet hoc epitaphium : Hic jacet Nonnus Raimundus Boiſſeti abbas Candelii, obiit 1472. Februarii 23. die. Requiescat in pace. Pro ſtemmate in ſcuto viſitur arbor avulſa.
XXXIII. Guillelmus VI. Boiſſeti, præcedentis nepos & ſucceſſor, monaſterium pene totum reædificavit, pluraque in ejus commodum præſtitit bona, quæ longius commemorare non vacat. Fama eſt apud Candelienſes eum fuiſſe poſtea abbatem Ciſtercienſem. Sed præterquam quod nulla hujus rei affertur ratio, huic opinioni refragatur ipſius epitaphii ſilentium quod ante altare eſt hujuſmodi : Hic jacet Nonnus Guillelmus Boiſſeti abbas Candelii, nepos Remundi, qui obiit etiam Decembris die x. anno md.
XXXIV. Guillelmus VII. Boiſſeti in variis Albienſis eccleſiæ inſtrumentis occurrit 1512. 1513. Sed an 1514. ſedes vacabat, ut didicimus ex chartis monaſterii Grandis-ſilvæ.
XXXV. Jacobus de Caſtelnau de Clermont epiſcopus ſancti Pontii Tomeriarum, abbas Candelii anno 1546. adhuc locum habet in chartis monaſterii uſque ad annum 1586.
XXXVI. Alexander de Caſtelnau de Clermont commendatarius 1595.
XXXVII. Petrus VI. Conardi, Bolbonæ monachus, doctor in ſacra facultate, breve regium obtinuit 1609. In Albienſi S. Cæciliæ eccleſia benedicitur 1610. Vita fungitur 1618. Jacet ante altare cum hac epigraphe. Obiit Petrus Conardi abbas Candelii, doctrina & zelo flagrans 9. Januarii 1618.
XXXVIII. N. Phelippeaux de la Vrilliere commendam obtinet Candelii ab anno 1618. uſque ad 1628.
XXXIX. Antonius Ruel ex Canonico Regulari fit Candelii monachus & abbas regularis. Præfuit ab anno 1628. ad 1669.
XL. Petrus VII. Brun, Grandis-ſilvæ monachus renuntiatur abbas regularis an. 1669. adhucque præerat 1679. quo D. Claudius Eſtiennot, eo annuente tabularium hujus abbatiæ inveſtigavit.
MOnaſterium ſanctæ Catharinæ dictum vulgo Capitis Pontis-Tami, civitatis Albienſis, ordinis ſancti Auguſtini, circa annum 1333. originem ſumſit ex abbatia ſancti Auguſtini Toloſæ. Eo enim anno abbatiſſa, Johanna nomine ſcribit ad epiſcopum Albienſem pro conſtructione monaſterii in urbe Albienſi, & ipſi ſubjicit moniales quas mittebat ad inchoationem novi operis. Earum nomina continet vetus charta, quæ ſic habet.
ANno 1333. indictione 1. 5. introitus Januarii Johanna abbatiſſa ſancti Auguſtini Tholoſæ, Beraldo epiſcopo Albienſi ſcripſit, & miſit Johannam & Raimundam de ſancto Leontio, & Guillelmam de Baino, Armeniardem de Cabanello, Alaidaciam Ortam.... Maurandam de Corniliis, Johannam de Caſtro-novo, Guillelmam de Aragone, Raimundam de Pratis, Bermundam de Gilaberta, Raimundam Borderia, Merſendem Sobrianam, Raimundam Bonetæ, & Raimundam Salomone, ad conſtruendum monaſterium. Eas ſubjicit epiſcopo, & in ſignum ſubjectionis ſingulis annis debebant ſolvere unum marbotinum auri.
Eodem tempore jam publice miſſa celebrata eſt in quodam illarum monialium ſacello, ut ex ſequenti eruitur inſtrumento, quod etiam plura alia nos docet.
Ex autogr. Albienſi. IN nomine Domini, amem. Noverint univerſi & ſinguli, quod anno ejuſdem incarnationis. mcccxxxiii. videlicet die Martis. i nfeſto beati Bartholomæi apoſtoli, dominus Geraldus Frauſſa preſbyter de Albia, ad requiſitionem religioſarum dominarum ſororum Johannæ de ſancto Leontio, Remundæ de ſancto Leontio, Guillelmæ de Vauro ſororum ſancti Auguſtini conventus Albiæ, & aliarum ſororum dicti conventus Albiæ, celebravit ſolemniter januis apertis, miſſam palam & publice, & ſine contradictione in quodam hoſpitio quod dederat eiſdem ſororibus, ſoror Eſclarmunda de Valle, ſituato in barrio capitis pontis Albiæ, confrontato cum hoſpitiis Petri de ſancto Stephano, & cum carreria communi, & cum orto Vitalis Johannis, & eccleſiam ſuam de expreſſa voluntate domini epiſcopi Albienſis, ut dixerunt, de novo ibidem ordinaverunt, dicentes ſe velle domino favente ibidem monaſterium earum ordinis ædificare, ordinare, ac etiam conſtruere. Et cum eſſent ibidem pacifice & quiete, & facerent ibidem, ut præfertur, miſſam celebrare, de mandato & aſſenſu expreſſo domini noſtri epiſcopi Albienſis, ut dixerunt & eſſent in pacifica poſſeſſione, de prædictis requiſierunt dictæ ſorores, & Petrus Capelli clericus procurator dictarum ſororum dicti conventus, & me notarium infra ſcriptum, ut eis de præmiſſis facerem publicum inſtrumentum, &c.
Monaſterium illud ſtatim a fundatione fuit ad extremam redactum inopiam, adeo ut vix poſſent in eo tres, quatuorve moniales ſuſtentari, tandem anno 1484. 13. Julii, auctoritate ſummi pontificis Sixti, moniales canonicæ expulſæ ſunt ab epiſcopo Albienſi juſtis de cauſis, & in earum locum moniales ſanctæ Claræ ſtrictioris obſervantiæ, ſub tltulo beatæ Virginis Annuntiatae anno 1486. inducuntur, quæ hactenus ſub abbatiſſa regulariter & in paupertatis exacta obſervatione vitam degunt. Seriem abbatiſſarum quæ præfuerunt a tempore fundationis ad adventum ſororum ſanctæ Claræ, ex paucis monumentis quæ ad nos pervenerunt hic referimus.
Joanna anno 1333. præerat monaſterio ſanctæ Catharinæ, fortaſſe ipſa eſt abbatiſſa Toloſana, quæ in hac fundatione ſe geſſit tanquam abbatiſſam.
Raimunda de sancto Leontio præfuit an. 1338.
Joanna de ſancto Leontio, abbatiam tenebat anno 1347.
Marcibilla Neulerie abbatiam regebat anno 1352. 1355. 1359. 137O.
Senhorella de Ponte in diverſis inſtrumentis abbatiſſa memoratur ab anno 1379. ad annum 1411.
Saurmonda de Leſcura anno 1423. 1429. 1439.
Anna Giſqua ſive Gaſqua, quæ & Agnes (forte vulgari Albienſium & Vaſconum pronuntiatione) in quibuſdam inſtrumentis dicitur, præerat anno 1448. 1455. 1458. 1460.
Petrona Lemoſina 1471. 1479. ultima abbatiſſa, cum anno 1484. ejectæ fuerint canonicæ, ut jam dixi.
- ↑ Anno 1166. Raymundus Trincavelli ſententiam tulit contra Bernardum Rigaldi, & alios qui eccleſiam ſanctæ Martianæ tenebant ; eos ſcilicet damnavit ad solutionem albergæ debitae S. Salvio quolibet anno in die festo ſanctæ Martianæ, unius nimirum convivii ad quod omnes clerici ſancti Salvii poterant invitare quoſcunque vellent. Id contigit anno decimo pontificatus Guillelmi epiſcopi Albienſis.
- ↑ Binominem fuiſſe hunc epiſcopum conjicimus, & ſimul appellatum Petrum ; nam in charas Rivi-nitidi Petrus Albienſis epiſcopus an. 1302. die 21. Maii (quo certe tempore ſedebat Bernardus) ratam habet donationem illi monaſterio factam a Claudio ſuo anteceſſore. Idem nobiſcum obſervavit noſter domnus Claudius Estiennot in Machilde Rivi-nitidi abbatiſſa.
- ↑ Vide epiſt. Philippi IV. regis Franciæ, Johani de Criſpeio ſcriptam in collectione Baluz. tom. II. vit. pap. Aven. col. 167.
- ↑ His litteris rex ipſi permittit, ut licet ex utroque parente nobilis forſitan non exiſtat... a quolibet ad hoc idoneo cingulum recipere valeat miltiarem, & quod ex tunc ipſe pſterique ſui nobilium gaudeant dignitate. Ex regiſtr. 46. archivi regii Pariſ. Vide notas Baluzii ad vit. pap. Aven. p. 659.
- ↑ Caſtellus quem ſecuti ſunt Sanmarthani fratres, dicit Lodovenſem fuiſſe epiſcopum, non Vaſatensiem. Baluzius un notis ad vit. pap. Avenion. probat primam ſedem epiſcopalem quam obtinuit Pictavinus, fuiſſe Vaſatenſem ; quod ex publicis actis demonſtrabimus, ubi de Vaſatenſibus epiſcopis erit agendum.
- ↑ Noſter Claudius Eſtiennot in abbatibus ſancti Salvatoris Lodovenſis recenſet quemdam Armandum vel Arnaudum, qui præerat anno 1337. a qua præfectura tranſiit ad abbatiam ſancti Andreæ Avenionenſis, demum pervenit ad ſedem Albienſem. Is eſſe debuit de quo agimus Arnaldus.
- ↑ Baluzius qui fuſe agit de Roberto Delphini in hiſt. gen. domus Arverniæ, dicit anno 1460. additque Robertum condemnatum fuiſſe ad omnes litis impenſas.
- ↑ Hiſt. general. Arvern. tom. I. p. 206.
- ↑ Attamen teſtamento ſuo facto 14. Novemb. an 1473. quo bona ſua patitus eſt æqualiter inter eccleſias S. Cæciliæ Albienſis, & S. Dionyſii in Francia, elegerat ſepulturam in Albienſi eccleſia ad pedes capſæ, in qua brachium S. Cæciliæ aſſervabatur. Pro ſuis vero exſequiis Ex tab. ep.aſſignavit mediam partem redituum ſuarum abbatiarum Bonæ-cumbæ, & S. Saturnini ; potiebatur inſuper abbatia Caunenſi, ex noſtro Claudio Eſtiennot.
- ↑ Veriſimile eſt Ludovicum de Ambaſia contendiſſe de epiſcopatu cum Johanne Joffredi, qui auctoritate pontificia vicit æmulum, accedente præſertim Ludovici regis favore. Forte unus a capitulo electus eſt, ſcilicet Ludovicus, alter bulla Pii papæ II. Ut autem ita ſentiamus, pene cogunt acta publica urbis Albienſis, ubi mors Bernardi de Cazillaco ſignatur an. 1462. & Ludovicus de Ambaſia ipſi ſubrogatus legitur eodem anno die 3. Feb.
- ↑ Hac in eccleſia celebratæ ſunt ejus exſequiæ tantum die 16. Decembris anno 1513. Unde forte orta eorum ſententia qui ipſum volunt obiiſſe menſe Novembri, quam falſi revincent quæ mox ſumus dicturi.
- ↑ De Castrenſi quæ fuit olim Albienſis, non loquimur, quia nunc erecta in ſedem epiſcopaleme facta eſt caput diœceſis.
- ↑ Hunc regem conjicimus fuiſſe Ludovicum V. qui cum patre Lothario pluſquam 21. annis regnavit.