Gallia Christiana 1715 01/Ausciensis

Gallia Christiana - T. 1 (1715)

Ecclesia Ausciensis (col. 971-1036)

Aquensis episcopus sub Ausciensis metropoli ►

97i ECCLESIA AUSCIENSIS. 917. AUSCIENSIS ECCLESIA PRIMUM EPISCOPALIS, POSTMODUM METROPOLIS. NOvempopulaniæ metropolis civitas Au- sciorum dicitur Augusta Ptolemæo lib. n. Auscius in itinerario Burdegalensi lib. 10. c. 22. Ausciensis urbs Gregono Turonensi, Auscium martyrologio Romano & Usuardo, Auxis Roderico Toletano in historia Arabum, ubi eam Vasconiarum esse metropolim dicit. Magnum certe omni memoria fuit Auscorum g populorum nomen, quos posterioris seculi scriptores Auxitanos dixerunt, de quibus Cæsiir lib. m. de bello Gallico, & Plinius lib. IV. Au- scos darisiimos Aquitanorum esse docet Mela lib. m. c. 2. urbemque opulentisiimam in Au- scis EleuGiberrim, vel potius Climberrum. Ammianus vero Marcellinus lib. xv. Novcmpopu- los Auscis commendari ait, quibus jus quoque Latii a Romanis tributum ruisse auctor est Strabo lib. Iv. Sub Auscis hodie comprehenduntur Elusit- tcs quorum oppidum primarium Elusa. qua eversa postmoaum provinciæ totius metropolis facta est civitas Ausi : iorum, ut legitur in notitia provinciarum Galliæ, quæ temporibus Caroli magni edita fertur ; cum alteri quæ Honorii Augusti ætate condita videtur, civicas Ausciorum Elusanx subcsset metropoli ; in quo errant, qui eam perperam confundunt cum Ausirio. Hodie totius Armaniaci comitatus caput est oppidum Auscorum, quod olim ad ar- chiepi scopum pleno jure spectabat 5 sed nunc urbis dominium ex æquo partiuntur rex Fran- ciæ & archiepiscopus, quod definitum est ratione cujusisam cbartæ antiquæ pareagii, ut vo-1 eant, inter eos initi. Archiepiscopus vero comites Armaniaci & Fidentiam, pluresque ex prima nobilitate viros feudatarios habet. Augusta Auscorum alluitur Egirtio amne ( Le Gers) cujus meminit Fortunatus. Capitulo autem non est in Galli is augustius, cum nullus inter canonicos admittatur, nisi aut genere illustris, aut doctrinæ præstantia commendandus. Constat quindecim dignitatibus, viginti canonicis ecclesiasticis, & quinque aliis ex ordine lai- corum ; nimirum comite Armaniaci, &baro*. nibus de Montaut, de Pardaillan, de Montes— J 2uiou, & deTIfle, qui cum ceteris præstant icramentum, sedent in choro, & di (tributionibus potiuntur. Inter eos porro qui obtinent dignitates, quæ ad omnimodam collationem antistitis pertinent, excepto prioratu de Nivi- bus, primus est præpositus, nabetque primam sedem in choro, & pro titulo ecclesiam sancti Justini, quædecempræbendarum nominationem habet. Aliæ dignitates siint, abbates de Faget, de Idrac, & de Cere. Octo quoque archidiaconi, videlicet d’Angles, de Sabanes, de Sos, de Vic, d’Armagnac, deMagnoac, d’Astarac, & de Pardaillan. Duo item prioratus, de Mon- tesquivo, & beatæMariæ deNivibus ; sitcrista qui curam animarum exercet, canonicus theologus, 36. semipræbendarii communitatis sanctorum Martialis, Bartholomæi & Jacobi. Octo capellani dicti de sancto Spiritu & sancto Dionysio ; denique 37. capellani, aliique cie* rici, qui cultui divino inserviunt ; ut tot quasi ducibus & militibus constans ecclesia, jure vocanda sit castrorum acies ordinata, terribilis hæ- reticis catervis quæ hanc undequaque provinciam perturbare siiis dogmatibus conatæ siint. Olim capitulum canonicis regularibus constabat, legiturque in registris ecciesiæ hæcanti- qua forma professonis : Ego frater N.offerens me— j spfum trado in etelef. B. M. & promitto obedien- tsam fecundum canonicam regulam S. Aug. domino N. profata ecclesta archiepiscopo, & successoribus ejus, quos sanior pars congregationis canonice elegerit. Primaria ecclesia Deiparæ Virgini siacra est, ac dicata sub titulo festi Nativitatis, pignoribus sanctorum Taurini, Leo- tadi, & Austindi ditata. Templum insigne est architccturæ opus, variisque hilget ornamentis, quæ æternasimt pietatis Aufcensiumarchi- epilcoporum monimenta, sed quorum pars major debetur liberalitati Dominici de Vjc archi- episcopi. Ceterum Augustæ Ausciorum diœcesis, quæ a tribunali Tolosimo pendet, plurimas continet abbatias de quibus infra, prioratus plu- res, quos inter eminet locupletissimum coenobium S. Orientii ordinis S. Benedicti cong. * Cluniacensis in urbe. Præter ecclesiam cathedralem in diœcesi Au- xitana octo sunt canonicorum collegia. Bar- rani 12. canonicorum & unius decani ; Castri novi, in quo siint canonici decem & præben- darii duo t Jeguni, quod octo constat canonicis ; Nqgaroli, in quo duodecim canonici, præ- bendarii quinque, scholasticus unus, custos capituli, vicarius perpetuus & siacrista ; Triæ, fex constans canonicis ; Sauciate, in quo canonici sex, quatuor præbendariisadjunctisj Vici in . quo.canonici duodecim & sex præbendarii ; ’Bassous, decem canonicorum ; Ecclesiæ parochiales sunt 352. non numera> tis annexis, quæ simt 277. in quibus ministrant vicarii amovibiles. Domus religsosæ simt in urbe, fratrum Præ- dicatorum, Minorum, Capucinorum, &Je- suitarum, qui collegium & seminarium mo* derantur ; monialium Carmelitarum & Ursu- lanarum. Recollectorum tres habentur conventus : Flarani, S. Rosæ secus Jegunum, & Gon- drini. Capucinorum Nogaroli & Eluso Au- gustinianorum Nogaroli. Minorum Mirandæ, quos Johannes XXII. anno 12. siii ponti971 ECCLESIA sicatus commendavit prioribuS sancti Orientii, j & Pardiaci, ubi docent conventum hunc fundatum dsse a nobili quondam Martha Bernardi comitis Assaraci conjuge. Moniales Benedictinæ Gondrini, & Urba* nistæ Castri-novi sedes habent. Inter abbatias non immerito recenseri potest S. Orientii olim insignis abbatia, nunc prioratus AUSCIENSIS. 974 ordinis Cluniacensis, cujus monachi secularem togam ambiunt. Sub metropolitana sede Ausciensi suntepisco- patussussraganei decem : AqUENsIs, LEC- TORENSIS, CONVENENSIS, CONSERA- NENSIS, ADURENSIS, VaSATENsrs, TarBIENsIs, Olo RoNENSIS, LasCUR- RENSIS & BaIONENSIS. EPISCOPI AUSCIENSES. OIhenartus catalogo episcoporum & ar— B chiepiscoporum Ausciensium præmittit hoc monitum ; scilicet auctorem catalogi, qui in chartulario Ausciensis ecclesiæ relatus est, persuasum episcopos Elusanos in Taurino de- siisse, post ipsum universos pontisices Auscien- sespro mctropolitanis habuisse ; cujus hallucinationem reprehendunt multorum conciliorum subscriptiones. In alium errorem nec leviorem inciderunt, qui ex prioribus Elusæ episeopis plurimos cum Ausciensibus permiscuerunt, Paternum, Servandum, Luperculum, Optatum, &c. uti fecit Claudius Robertus. In tantis vero tenebris, quibus priorum episcoporum, qui C apud Augustam Auscorum sederunt historia circumfunditur, rectiorem quantum licebit, tramitem sequemur. I. CITERIUS. Primum episcopum Ausciensium Citerium appellat laudatus lupra catalogus. Unde vero nomen hoc eruerit catalogi scriptor, quove testimonio nitatur ut ipsi tribuat annos viginti sex episcopatus, nos latet. Inter episcopos qui concilium Illiberitanum celebrarunt an. 30J. primus qui recensetur est Felix Accitanus, aliter Auxit anus, vel Aquitanus. Nomen adeo anceps & incertum non præbet legitimum fun— L damentum admittendi episcopum hunc inter Auscienses, aut etiam præmittendi. Aliquot sequentium episcoporum nuda nomina hic fumus descripturi, cum de illis ignorentur cetera. II. ANFRONIUS. III. ApRUNCULUS. IV. U R s I N I A N U S. Memoratur in vita sancti Orientii. V. S. O R I E N T 1 U S. Orientius qui dicitur frater sancti Laurentii martyris, in Hispania natus, licet eremiticam duceret vitam, magna virtutis fama diu latere j non potuit. Itaque declinandæ vanæ gloriæ causa transiit in Novempopulaniam, ubi in valle pagi Beorritani, quæ dicitur Capraria, sese abdidit. Mortuo vero Ursiniano, divino monitu, ipsi sussectusest Orientius. Ausciispost sedem hanc sanctistime administratam, ad coelum migravit. Hæc autem licet pauca ex multis (electa, minime pro certis damus. S. Orientii vitam habes tomo II. bibliothecae Labbei : vixit in cpiscopatu annos 41. scilicet ab anno t. 315. ad an. 364. Etenim in veteri instrumento ecclesiæ Ausciensis anno 1108. confecto, de tempore S. Otienili hæc lego : A transutu B. Orientii usque ad prafentem an.. • num, qui ess annus M c v 111. computantur anni ( DCCXII. A pastione ergo Domini usuue ad transutum B. Orientii CCCLXIv. anni computantur.A passione vero Dom. usque ad ordinationem beati Ortentii computantur anni c c cxxI 11. A transutu autem B. Orientii usque ad transutum B. Martini xLvn. anni computantur. Monasterium sancti Orientii in civitate Ausciensi locuplctiflimum, quod legimus fundatum a Bernordo Othone comite Fidentiacensi, ejus sacris reliquiis gloriatur. Saltem ibi quiescebat an. 1068. VI. ARMENTARIUS. An untiS ex duobus episeopis hujus nominis, qui subscripserunt epistolæ synodicæ episcoporum Galliarum anno 451. missæ ad sanctum • Leonem papam, non affirmamus quidem, sed verisimile putamus. VII. MINERVIUS. Ita legitur nomen huius episcopi in veteri indice. Ita quoque illud, repræsentat Oihenar- tus. Unde autem habuerint Claudius Robertus & Sammarthani fratres Minervium alias fuisse appellatum Armerium, nos prorsos latet. Huic in omnibus quos vidimus catalogis sufsicitur VIII. Ju st 1 n us. IX. N1 c E TI u s. Nicetius ad concilium Agathense cum suo metropolitano perrexit anno 506. utjammo— ( nuimus. Adfuit quoque synodo Aurelianensi ’ I. anno 511. Carolus Cointius in annalibus ad annum 555. n. 46. censet cum Roberto alium 1 Nicetium subscripsisse concilio Aurelian. I.an. 511. eumque collocat post Proculeianum I. & ante Pricium. Neque enim facile quis sibi per- suaserit, inquit Cointius, a concitio Aurei. I. usque ad fecundum (cui Proculeianus 11. sub- scripsit) sive ab an. Christi 511. ad annum 533. intra breve duorum ac viginti annorum spatium octo antistites Ausciis præsuisse. At id sine probatione statuere non audemus. Alio- quin minime repugnat octo episcopos intra 22. annos eandem sedem occupasse. Post Nicetium sequuntur in indicibus septem episcopi, quorum sola tenemus nomina. X— M IN E R v IU S II. XI. A L E c 1 Us I. XXII. AME LIUS. XIII. S AL VIU $. XIV. J>75 ECCLESIA XIV. PORCARIUS. XV. PROCULEIANUS L X V I. P R I C I U S. XVII. PROCULEIANUS II. Proculeianus afliduus fuit frequentandiS conciliis, tribus enim adfuit Aurelianensibus ; nimirum secundo, anno 533. quarto anni 541. & quinto, anno 549. Monent Sammarthani nomen hujus episcopi in codice Auxitano esse froculinum, quod ipsi tribuit Claudius Robertus. Attamen si ratio habeatur veteris indicis ecclesiæ Anxitanæ, in eo certe legitur Proculeianus. Sequuntur in veteri indice & in aliis XVIII. MARCELLUS. XIX. V I G I L I U s. XX. PoLEMIUs. XXL ALECIUS. XXII. EoNIUs. Ita scribitur in veteri codice Ausciensuquem cotssuluit noster (domnus Edmundus Marten- ne. Sic quoque legit Claudius Robertus. At Oihenartus, quem secuti sunt Sammarthani, appellant hunc episcopum Comum vel Contum. XXIII. P au l t n u s. ( XXIV. F AUsTu j. Fausti nomen subscriptum legitur Concilio Matisconensi II. anno 585. Migravit e vita eodem anno, teste Gregorio Turon » lib. VI11. hist. c. 22. Christophorus Brouverus in notis ad Fortunatum, conjicit Faustum hunc, quem commendat ut basilicæ sancti Martini aucto* rem, iib. 1. carminum c. 4. eum esse Faustum Ausdorum antistitem. XXV. FABIUS. Hic episcopus ab auctore veteris catalogi. prætermissus, eruitur ex Gregorio Turonico lib.J VIII. hist. c. 22. docetque ipsum datum fuisse Iuccessorem Fausto an. 585. Notat nosterTheo- dericus Ruinart ad hunc locum Gregorii, quibusdam in codicibus manu exaratis legi Subsum, & inBeccensi XXVI. CITHORIUS. Noster D. Edmundus Martenne ita legit in veteri codice Aissciensi. Alii habent Cithe- rium. XXVII. TITHONIUS al. TOTONIUS. XXV I I I. D R A C O A L D US I. XXIX. AUDERICUS. Audericus, quem vetus catalogus Audi- cium appellat, memoratur a Flotsoardo lib. II. hist. Remensis c. 5. inter episcopos qui sederunt in concilio Remensi anno 625. cum Sonnatio Remensi metropolitano. Huicepisco- popræmittitur in quibusdam indicibus, in aliis subjicitur XXX. P ERPETUUS. XXXI. DRACOALDUS II. Nihil nobis suadet locum dare huic episco- Tomui I. AUSCIENSIS. 976 . po, nisi quod inveniatur in indice veteri Auxitano ; quem tamen non existimamus tantæ esse antiquitatis, ut ipsi sides denegari non posiit. Non improbamus tamen conjecturam Cointii, qui putat Dracoaldum aliter dictum Ercoaldum, esse illum Ricoaldum episcopum » qui subscripsit sancti Landerici privilegio pro Sandionyuano monasterio. XXXII. S. Llo th Ad ius. S. Leothadium fuisse abbatem Moiffiacen- siem, antequam Ausciensem cathedram asoen- deret, fert communis opinio, quam aiunt veteribus hujus ecclesiæ membranis niti. Fuit quidem abbas hujus monasterii Leutadus, alias Leotadius vir venerabilis & apofeolicus. Sed longe distat a tempore Leothadii Ausciensis episcopi. Nam abbati Leutbado, sicut S. Ans- berto, cujus socius fuit, debetur Mioffiaci exordium. Porro Moisiiacum fundatum dicunt alii a Chlodoveo magno, alii a Clotha- rio II. Leothadium vero episcopum floruisse volunt anno circiter 718. Revocanda simt ad memoriam, quæ sijpra diximus de Leothadio ( abbate Moisiiac. XXXIII. PATER NUS. Paternum Leothadii MoisiiacensiS abbatis successorem, ad infulas Auseienses evectum esse, ejusique ossa in veteri sepulcro quodam infimi sacelli, Dominici de Vic archiepiscopi jussu aperto, inventa esse, refert Perrius, m historia m. Moissiacensium abbatum. Quæ de Leothadio & Paterno circumferuntur, facilius possent conciliari, si Leothadii epi- scopatus revocaretur ad annum 674. quo Ca- rokis Cointius putat occubuisse Dracoaldum, sive Erchoaldum. Forte Patricius qui sequitur Leothadium in omnibus indicibus, idem est ac , Paternus ; quod visiim est Claudio Roberto. In chartulario sancti Aimari abbatis Clunia- censis, cujus fragmentum dedit Baluzius in instrumentis ad historiam domus Arvemiæ pertinentibus, fit mentio sancti Leothadii, qui jacebat tunc, anno scilicet 952. in capella curtiS mdominicatæ, in episizopatu Augustiaunensi. At quis asserat hunc esse S> Leothadium Ausco- rum antistitem ? XXXIV. PATRICIUS. Divinando potius quam cenis inhærendo testimoniis Chenutius, Robertus, Cointius huic ’epiPcopo tempus regiminis præscribunt ab an. 718. ad 786. Nostri Sammarthani, postOihe- nartum, fatis habuerunt, ipsius nomen in ve » teri indice inventum annotare ; quos libenter sequimur. Eadem quoque ratione in plurimorum, qui siequuntur, describendis nominibus nos geremus. XXXV. T ONTONIUS. XXXVI. An E R 1 U s al. A v E N U s. XXXVII. ERINALDUS. XXXVIII. LUPUS. Carolus Cointius docet eum esse episcopum >77 ECCLESIA. hujus nominis, qui subsi : ripsit privilegio Gor— 1 ziensi anno 757. & idcirco eum præponit Ane- rio & Ernaldo vel.Erinaldo ; iplique tribuit cumChenutio & Roberro annos octo episcopatus, videlicet ab an. 752. ad annum 760. Sequuntur XXXIX. ASTER. XL. ASNARIUS. XLI. REVELIUS. XLII. GALINUS, Quem Cointius Salvinum vocat. XLIII. ELIS EU S. X L I V. JOHANNES. XLV. ARDOINUS al. OLOINUS. ] XLVI. IsAMBERTUS. In charta veteri Pessanensis monasterii memoratur Isambertus Ausciensis episcopus, an. VI. regnanteCarolo rege ; qui si esset Carolus magnus, præsul hic multos ex siiprarecensitis antistitibus debuisset antecedere : nam annus Pexius Caroli magni coincidit cum anno Domini 775. proindeque Isambertus potuisset Lupo succedere. Sed minime novimus, de quo Carolo rege agatur. Vero propius tamen est agi hac in charta de Carolo, qui cognominatuS est Calvus, cujus annus sextus Fuit Christi an- nus845. Circa hoc tempus episcopus Auscien— t’ fis metropqlitanus evasit, transtata ad Augustam Aulciorum sede archiepiscopi provinciæ Novempopulaniæ, ab urbe Elusa in Norman- norum procellis destructa. Oihenartus in notitia Vasconiæ in episcopis Adurensibus, ex veteri membrana ae instauratione Ausi : iorum, probat civitatem hanc simul cum aliis fuisse destructam, coactumque fuisse archiepiscopum & alios episcopos habitare in suburbiis, & monasteriis : donec apostolica sedes misit (Hugo- nem) qui dictus est abbas, qui præcepit ut episcopi redirent ad civitates suaS & ecclesiaS re— j pararent. Ex illo itaque præcepto, tam Aus » cia nova metropolis, quam aliæ urbes, coeperunt habitari, & restitui. XLVII. AIRARDUS. Anno Domini 879. idibus Junii JohanneS VIII. papa scripsit ad hunc præsulem, quem archiepiscopum vocat : hortans eum, una cum Bigorrensi, Convenensi & Conserano episco- pis, ut solliciti de corrigendis populi depravatis moribus, praecipue matrimonia incesta j prohiberent, bonorumque immobilium ecclesiæ distractionem & dilapidationem ; ac clericos sub episcopi potestate vivere cogerent. Hoc archipræsijle præsente Walafridus abbas Soricinii ( Sorezc) Cellam-Medulsi cedit Gar- siæ comiti, ad vitam. Legendus ea de reMa- billon. ad an. 817. n. 65. Airardum primum fuisse episcoporum AUS- ciensium, qui metropolitani jure potitus fit, non obscure signisicat Odo levita seribens ad Garsiam archiepiscopum, quem dicit esse septimum ordine [xmtihcem siimmo jure ligandi & solvendi præditum. XLVII I. ARDINANUS. Ardinanum cujus mentionem aiunt Heri in LUSCIENSIS. 978 . aliquo ecclesiæ Auxitanæauthentico anni Domini 906. idem forte est ac Armandus, qui nominatur in quadam cesiione sieu locatione ad vitam, Cellæ-Medulsi facta Garsiæ comiti, ut videre est in Walafrido abbate Soricinensi. XLIX. O D I L U S al. O D I L O. Hic antecedit in veteri catalogo Bernardum qui siequitur ; neque aliud de illo legitur. L. B E R N A R DUS I. Bernardus tempore Agapiti 11. anno circiter 946. præerat, & anno 95O.segiturque huic i summo pontisici scripsisse epistolam, ex qua intelligitur eum instituisse episcopos inHispania, forte ob episcoporum penuriam, post tot clades a Saracenis illatas, quibus pene prostrata est in his oris religio Christiana *. Circa hæc tempora, ex veteribus tabulis Otho comes Fe » senlaci ecclesiam metropolitanam variis donis auxit & exornavit. Sedisse adhuc an. 960. creditur, ea ætate qua Bernardus I. comes A rmaniacensi dominabatur pago. LI. H I D U L F U S. Hujus archiepiscopi notitia debetur tabulæ . monasterii beati Michaelis de Pessano, ubi sit mentio abbatis cujusiiam Oterii nomine, qui præerat anno 975. regnante Lothario rege, sedente Hidulfo archipræsule Auxiensu LII. S b c v 1 N U S < L111. A D o « /. O D o. Ado sive Odo tempore Benedicti papæ VII. circa annum 980. erat archiepiscopus, subscrip- sitque paulo post instrumento Fundationis monasterii siincti Severi in capite Vasconiæ, cujus conditor fuit Guillelmus Sancius dux Vas- coniæ. Hujus autem cœnobii primordia revocantur ad annum 982. Legenda est historia ) Benearnii auctore illustrisiimo Petro de Marea lib. m. ubi chartam seu instrumentum hujtiS fundationis exhibet, ad calcem capitis 8. ibi autem noster archipræsiil legitur in subscriptionibus Ado, non Odo. LI V. Ga R S I AS I. Garsiæ episcopatui duodecim annos tribuit antiquus index pontificum Ausiciensium. Recte itaque legitur inchoatus anno 982. a quo si computeS octodecim annos, delinet anno 999— aut 1000. ControversiaS habuit cum Ai- merico Fesensici comite, ob dominium de Vic ; quæ suit causa, cur comitem a sacris arceret, promulgato interdicto. Exstat in tabulario Auxitano donatio huic præsiili facta a Garsia*, Arnaldi comitis Astaracensis filio. Anno circiter 983. restitutionem monasterii sincti Michaelis de Peciano ( Pessan) factam a Willelmo comite Astaracensi approbat. Habemus Odonis levitæ ad eum litteras, barbaro quidem stylo scriptas, de nuptiis Guillel- mi Astaracensis comitis, cum consanguinea5 & ejusiiem Garsiæ decretum de poenitentia eidem a Erunt etiam fortaffc nonnulli, qui id trahent ad probandum jus mctropoliticum archicpiscopi Auxitam in quadam cc* defias cpiscopalcs Hifpaniirum. l Hic autOdilus est expungendus, ut Garstai I, £c scpdmui archicpisoopiK. Vide supra inAirardoe 979 ecclesia a comiti injuncta ; quæ ex chartario Auxitano / desirripsit noster D. Edmundus Martenne, inter instrumenta exctssa. L V. O D o. Odo, qui & Ado, & Otto dicitur, prius monachus & abbas Simorræ in diœcesi Aul- ciensi, cum esset frater Guillelmi Astariceij- sis comitis, factus est Aufcieofis archæpisco » Jus. Præsens legitur donationi, seu restitutioni actæ ccenobio Simorrensi a Willelmo comite Astaracensi ; appellaturque simul abbas & ar- chiepiscopus. Id referre videtur Mabilloniusad annum 988. quo tempore Garsios erat archi— B episcopus. At nnlla simt certa argumenta unde probari posiit tempus factæ hujus restitutionis ; nec quidquam ea de re Mabillonius asser. Præterea quamvis index episcoporum Atsscien* sium doceat Garsiam præsuisie per annoS 18. non est magni ponderis auctoritaS hujus scriptoris si : u nomenclatoris. Certe de Garsia nihil nabemus ultra annum 983. Anno 1020. Odo subscripsit donationi Raimundi de Bassona alo- dium proprietatis suæ cedentis Pedano monasterio, mense Novembri. Assensiim dedit electioni Guadaldonis Dumnucii Barcinonensis episcopi, ut patet ex charta quadam apud £ Francsscum Diago de comitibuS Barcinon, ubi dicitur primæ sedis episcopus. LVI. RAIMUNDUS I. Raimundus cognominatus Copa locum non habet in indice veteri, ea forte de causit, quod fuerit excommunicatus ob simoniæ crimen. Hoc tamen præstitit boni siiæ, dum præesset, ecclesiæ, quod in ea canonicorum collegium instituerit, ut nos docet vetus monumentum, ex AufcienA erutum chartario, quod instrumentis addidimus. In hoc bono opere adjutorem habuit Villelmum comitem. Quo anno id p factum suerit, in charta minime notatur, sed tantum præmittitur, pridie calendas Martii. Orto diludio inter Sorduenses monachos, & Pedacenses, qui Sorduenses sibi subjectos esse contendebant, Raimundus in synodo, cui Gre- gorius Aquensisepisicopus, & alii præsules inter* erant, adjudicavit Sorduam Peciano, & abbati ejus Raimundo, qui præfecit Willelmum abbatem huic monasterio. Primus fuit qui cœ* meterium fecit in ecclesia B. Mariæ, quod litium postea & altercationum origo fuit inter S. Orientii cœnobita$ ; (apud eos enim episcopi, & alii antiquituS sepeliri consiieverant) & hujus ecclesiæ canonicos. Ob simoniæ cri— E men ipsi jure aut injuria impactum, dcpositione multatus est. L VII. G A RS I AS II. Garsias archiepiscopus Auxitanus nominatur in chara fundationis prioratus S. Dodæ, anno t. regnante Henrico rege, hoc est anno Christi 1030. Eundem esse credimus, qui vocatur Garsianus, memoraturque in instrumento pro fat datione monasterii, in loco Aurio- vello antiquitus 8M0/iMro, quod Wiilelmus Asta- ricensis comes construendum curavit, ac sub- Tomus /* LJ S C I E NS I S. 5> « o jecit Simorræ abbati Ottoni ejissque successo- ribus.in diebus Benedicti papa, &GaestanoAus- ttenji arehiprasule. Vide Mabill. ad an. 1033. n. 25. Forte iste GarsiaS fuit creatus archiepisco- pus in locum Raimundi Copa, qui nihilominus præesse non cesiavit. LV1II. S. A u S t 1 N D U s. S.Austindusurbis Burdegalensis indigena » ut ipse ait in charta fundationis ecclesiæ Noga- rolensis, ex abbate S. Orientii factus est archi* episcopus. An. 104.2. nominatur utarchiepisco- pus, in charta cujusilam doni facti S. Jonanni de Sancto-monte, cujus notæ chronicæ non immerito corruptæ videntur Mabillonio. Hic vir doctus revocat ad annum 1054. quoddam donum factum monasterio Simorræ a WilleL mo Garsia, tempore Austindi archiep. Anno 1060. Jaccæ in Hispania, in ditione Ramiri regis, habitus est conventus episcoporum, tum ex Hispania, tum ex Vasconia, ex quibus fuerunt HeracliuS Bigerronum, Stephaniis Olorensis, Johannes Lectorensis. Huic lynodo præsuit Austindus, ut ipsi testantur scriptores historiæ Zurita, Mariana &c. Anno 1061. • fundavit ecclesiam Nogarolensem in fundo quem emerat. Rem uri facta est, ipse narrat in litteris fundationis ecclesiæ hujus, quas edidit Petrus de Marea hisu Benearnen- lis lib. IV. c. 7. Anno 1063. adfuit dedicationi ecclesiæ Moissiacensis. Apud Augustam A11S- ciorum anno 1068. habitum est concilium, præside domno Hugone Albo cardinali, ubi actum est de libertate ecdesiarum siincti Orientii. Huic autem episcoporum cœtui non defuit S. Austindus, quo etiam, ut putamus, auctore liberas S. Orientii est asserta ; hunc enim sacrum locum, cui præsuerat ut abbas, diligebat. Acta hujus synodi vide spicilegii tom. II. unde conciliorum collectores ea depromsie- runt. Ut quæ de libertate concessa S. Orientii monasterio diximus, facilius intelligantur, attendendum est ad decretum hoc m concilio factum, scilicet ut ecclesiis cathedralibus reliquar ecclesiæ quartam suarum decimarum par* tem persolverent. Intercesse pro suo monasterio Raimundus abbas S. Orientii, causatus il- lius antiquam libertatem & ingenuitatem ; in qua tandem coissensti & decreto patrum assertum est. Ad superos evolavit S. Austindus, an. 1068. die 25. Septembris, qua die colitur in ecclesia Auxitana. Ceterum amor veri minime disiimulare nos finit, tabulas S. Severi in capite Vasconiæ, nobiS exhibere anno 1061. arChiepiscopum Auscien- siem nomine Heraclium 5 qui cum Petro Adu- rensi, Stephano Olorensi, & Macario Aquen- si, probavit, ut martyrologium regulæ sancti Benedicti jungeretur, Gregorio Lascurensi episcopo rogante ; qui ejusdem cœnobii sancti Severi abbas erat. Additur Actum an. MLxr. Iv. non. Novembrisf Attamen sole clarius est a lllustriflimus & eruditistimus Petras de Marea optime probae non legendum 1061. srd 106I. qui erat annus fecundus Philippi regis in instrumento notatus ; nam inauguratus fuerat an. 1059. Pizterca in instrumenti bujus chronicis notis » legitur tempore quo confectum est, Nicolaum papam Romæ fediffc. At vero Ale* » xander 111. ab anno 1061, S. Petri cathedram obtinebat. ECCLESIA A tunc sianctum Austindum sedisse in Auxitana A cathedra. Neque vero æmulum habuisse legitur. Omnibus itaque perpensis existimo hunc HeracKum fuisse epilcopum Bigerronum in provincia Ausciensi, non archiepiscopum Au- xitanum. LIX. GuuleLmusI. Guillelmus Bernardi de Monte-Alto ex illustri baronum Montaltensium genere, monachus Cluniacensis, priorque sancti Oriendi, eligitur successor S. Austindi paulo post ejus obitum ; eodemque anno, scilicet 1068. adfuit concilio Tososano, præside Hugone Albo car— j dinali cum Aymone Bituricensi archiepiscopo, Duranno Tolosae, Geraldo Caturcensi, Go- demaro Sanctonensi. aliilque Aquitaniarum & Vasconiæ prælatis ; cujus synodi fragmentum edidit Catellus lib. v. hist. Occitaniæ, ex codice ecclesiæ sancti Stephani Tolosani ; Lab- beulque suæ conciliorum collectioni, ex purioribus, ut ait, fontibus inseruit. Eodem anno sub jam 1 audato Hugone Albo cardinali, celebratur concilium apud Gerundam, in quo sedit noster Guillelmus cum alio cognomine Convenarum episcopo, ln recensione prælatorum qui adfuerunt, primus locus datur nostro Guillelmo, edam ante archiepiscopum Bituricensem ; for- sitan quia de restitutione Lactorensis episcopa— * tus ageretur, adcssentque fere omnes Auscien- sis provinciæ episcopi, Gregorius Lascurrensis, Petrus Adurensis, Guillelmus Convenensis, Raimundus Lactorensis, Bernardus Consera- nensis, & Bernardus Aquensis. Paulo post Guillelmus archiepiscopus dedit sancto Petro Cluniacensi, eccleiiam S. MichaelisdeMonte- alto, cum aliis quinque ecclesiis, ejus fratribus confercientibus, quos in suis litteris nominat, patremque Bernardum. An. 107 ;. Geraldus Ostiensis episcopus, Cedis apostolicæ legatus, in Novempopubniasynodum celebravit, in qua plurimos etiam epi-. Fcopos deposuit. Nec ejus fulmina deprecari potuit noster Guillelmus. Inde magnæ querelæ in legatum, aliis se injuste excommunicatos, aliis inordinate se depolitos, aliis immerito se interdictos Conclamantibus. Gregorius papa, his auditis, scripsit ad suum legatum, mirari se, quod ab ipso nihil acceperit de hac synodo, in qua tot negotia emerferant. Et quamviS respectu conservandæ auctoritatis ejus teneretur, nihilominus Guillelmum, quia levioremob culpam dejectus fuerat, restituit. Scilicet id tantum archiepiscopo objiciebatur, quod excommunicato scienter communicas- sct ; pro qua etiam noxa jam Alexander papa ipsi ignoverat. Guillelmi depositio sorsitan causa fuit, cur ipsi minime morem gererent, aut , obtemperarent episcopi comprovinciales. Quare Gregorius papa eodem an. præcepit episcopo Bigorritano & ejusdemprovinciæ episcopis, ut ipsi, sicut apostolicæ sedis legatus jusserat, obedirent. Libro tamen septimo epistola 18. idem papa Guillelmum durius increpat, eum inobedientiæ arguens, eique jubet, ut Pesta- ncnsom abbatem cogat Aureliacensi abbati U S C I EN S I S. 981 restituere quandam ecclesiam ab apostolica sede concessam, contumaci ecclesiæ introitu ( interdicto. Ut vero ad seriem rerum a Guillelmo gestarum redeamus, eodem anno 1074. memoratur in charta Rogerii comitis, de Le- satensi abbatia Clumaco subjecta. Huic celeberrimo monasterio ipse cum Raimundo Le- cturiensi, dedit ecclesiam S. Jonii al. Gencsii, anno præsato. An. 1079. convenit ad concilium Burdegalense, a domno Amato Olorensi episcopo sedis apost. legato celebratum jussu ejusdem Greg. papæ, ad morum correctionem in ecclesiis promovendam ; adfueruntque simul Gocelinus Burdigalensis, Radulfus Turo- nensis archiepiscopi, necnon Dolensis, cum sussraganeis episcopis, anno, utpræmisimus, 1079. Gregorii papæ septimo, indictione 2 ; &c. aditante & confirmante Willelmo nobilisiimo Aquitanorum duce, & comite Vasconiæ cum suis principibus, lneo cœtu, quem melius asii- gnant nonnulli anno 1080. subscripsit hic ar- chiepiscopus privilegio, quod obtinuit S. Geraldus, pro Silvæ majoris monasterio, ab ipsonu* per condito. An. 1083. ad eum defertur causa inter Dodonem episcopum Tarbensem, & monachos S. Petri Generensis, occasione cujuf- dam sepulturæ. Anno 1084. commemoratur ’in litteris Raimundi Bosonis > quibus cedit ecclesiæ S. Pauli Narbonensis, aliquantulum de alodio suo, in terra Gasooniæ, in comitatu Astara- cenfe…in villa S. Borancia. Facta charta anno MLxxxIv. Philippo regnante in Franciis, Guillelmo Bernardi regente archtepiscopatum Auxenstum, &c. Eodem anno Hugoni Cluniacensi abbati dat loca de S. Genelio & de S. Claro, cum suis appendicibus, indictione VII. Denique adfuit restitutioni epclesiæ S Capra fi i de Pontonis factæ monasterio Regulæ. Hic præsul ad instaurandam in ecclesia sua disciplinam plurimum laboravit, suisqueconsiliis adjuvit Isar- > num Tolosanum pontificem in cleri S. Stephani reformatione ; & subscripsit chartæ fundationis canonicorum Regularium nuper admissorum. Ex Sandovallio aderat Pompeiopoli anno 1083. quando Petrus de Roda hujus ecclesiæ episcopus, regulam B. Augustini canonicis suis observandam tradidit. Centullus vicecomes Bearnensis, qui conjugem duxerat consanguineam, pœnitentiam egit delicti sui, dimisitque uxorem in manu Guil- lelmi archiepiscopi, & Amati episcopi Oloren- sis S. sedis legati, ut deduceretur ad Clunia- _ cense cœnobium, causa sumendi religionis ha- E bitum…. Ut jam vitæ Guillelmi extrema prosequamur, anno 1093. adfuit concilio Burdegalensu Anno 1095. acceffit ad concilium Placentinum, ac privilegio Urbani II. pro monasterio S. Ægi- dii subfcripsit. Idem est annus, quoconsecra- vit altare lanctæMariæ, ac S. Asciscli ; cuiso- lemnitati adfuit Simon Aginnensis episcopus. Anno sequenti e vita excemt ; de cujus obitu legitur in necrologio S. Severi in capiteVasco- niæ, xv. calcnd. Maii deposttio domint Wtllelmi Ausciensts archiepiscopi an. 1096. 9 ECCLESIA ; LX RAIMUNDUS II. . Raimundus vulgo cognominatus de Fiden- ■ ciaco, frater uterinus Astanovæ comitis Fiden- ciacensis, & Arnlldi Aimerici præpositi Atss- ciensis, matrem habuit Bivaram, quæ secundas nuptias postea contraxit cum Aimerico alias Fortono comite Fidenciacensi. Unde liquet Raimundum non esse ortum de genere comitum Fidenciacensium, sed solum Aimerici comitis privignum. Ex nobili tamen genere ip- sum procreatum esse non dubitamus. In qui- busdam Ausi : iensis ecclesiæ tabulis, legitur Guil- lclmi Astanovæ avunculus ; quæ vox siepius in hujus ævi scriptoribus idem sonat ac patruum. Is vero Guillelmus est, qui Aimericum, de quo supra, virum Bivaræ genuit, eumque habuit comitatus Fidenciacensis successerem. Raimundus ex monacho* S. Orientii, factus est archiepiscopus anno 1096. quo adfuit concilio Sanronensi VI. nonas Martii Dominica I. Qua- dragcsimæ, ubi lubscripsit privilegio ecclesiæ Vindocinensis. Anno 1097— Urbanus papa II. ad eum scripsit, ut ecclesiæ S. Orientii curaret fieri siatis a majoris ecclesiæ clericis, qui coemeterium Leonis papæ decreto, suoque confirmatum hujus loci monachis, violaverant. De cetero ut clericos illos coerceret, admonet. Anno eodem adfuit exfequiis Petri vice- comitis de Gavareto. Ecclesiam S. Mammetis pretio quinquaginta solidorum redemit a domino de Panas ; ac anno 1098. ex chartulario A ngeriacensi, cum provinciæ suæ episcopis & abbatibus, adfuit concilio Burdegalensi. Nominatur in tabula quadam Lasi : urrensi anni 1100. quæ docet hujus urbis episcopum, con- silio hujus archiepiseopi, & Amati pontisicii legati canonicos Regulares in S. Mariæ ec- clcfia instituisse. Sedit ufque ad annum 1118. obiitque cal. Octob. ex S. Severi necrol. LXI. Bernardus II. Bernardum sedisse jam anno 1118. probant tum vetus charta ecclesiæ Aquensis, tum instrumentum Silvæ-majoris. Bertrandus Va- latensis episcopus ecclesiam S.Stephani deAw ; * dederat beatæ Mariæ Silvæ-majoris, id est monachis ibidem Deo famulantibus. At de dono isto canonici Vasatensis ecclesiæ, in synodo Vasatis querimoniam fecerant. Post multum vero temporis Gaufridus abbas Silvæ-majoris, in capitulum Vasatense ingressus, obtinuit con- sensum canonicorum, tali pacto, ut uno quoque anno monachi quinque solidos pro censii petsolverent, quorum media pars episcopi es- fet, altera canonicorum. Actum an. mcxvI 1 r. ab incarnatione Domini, epacta xxv 1. concurrente 1. Ludovico rege regnante, & Guillelmo duce Aquitanorum gubernante, & Bernardo Auxita- nenst archiepijcopo prassidente &c. Ceterum hic Bernardus, qui patria erat Astaracensis, in Electensi ! monasterio monachum induerat. Inde raptus est ad episcopa- a In veteri indice dicitur monachus Cluniacenfis, nutritus B. Orientii. USC1ENSIS. 584 tum Laburdenstum, quem nunc Baionensem appellamus, propter singularem litterarum scientiam, & morum honestatem, ut legitur in veteri Auscensis ecclesiæ instrumento. Cum vero in hac sede pene consenuisset, vocatus est ad cathedram Ausciorum metropolitanam, in qua sedit annis septem. Anno 1119. adfuit concilio TososanostIb Callixto II. habito idibus Julii, & subscripsitjudiciolatopro Anianensibus ; ut videre eftsuicileg.to. VI. p. 25. An. 1122. confirmavit insignem donationem factam pro instauratione monasterii B. Mariæ de Cagnota. Uti- lem pro Christi fide operam navasse contra Mauros in Hispania legitur in diplomate Al- sonsi regis Arragonum, &c. quod infra daturi siimus. Ad eum scripsit Gelasius papa II. pro coemeterio S. Orientii. LXII. GUILLELMUS I. Guillelmus primum Lectorensis episcopus fuit ; inde tranllatus est ad sedem Auxitanam, ut docet charta fundationis monasterii Porta- glonii : qua facta suit in manu G. Lactoratensts episcopi, qui infequenti anno, Deo volente & eligente, Auxit ana ecclefia archiepiscopus factus r/ ?.Nomen hujus archiepiscopi inscribitur char-

tæ Bertrandi Vasatensis episcopi, donantis monasterio S. Petri de Regula ecclesiam S. Epar- chii, anno ab incarnatione m cxxvI. epacta xxv. indictione IV.’Willelmo Ausciorum archiepiscopo. Memoratur anno 1127. in charta quadam pro monasterio S. Petri de Regula aiœcesiS Vasiatensis, quod vocabatur tunc Squirs, &in alia pro eodem loco data anno 1143. Arnaldo abbati Berdonis donavit totum honorem quem habebat, vel habere poterat in Artigas, & in ecclesia S. Saturnini, præsentibus B. Casæ- Dei, Guillelmode Marast Simorræ, & Bernardo Gimundi abbatibus. Initio siji pontificatus multa siubsidia con- ) tulit Ildefonso regi Arragonum & Navarræ advectus Mauros, qui gratus & memor illorum beneficiorum, aliorumque sibi ab ipsia Auxi- tana ecclesia præstitorum, maxime vero, propter multa & innumerabilia servitia, pericula & labores multos, quos dominus B. ( Bernardus) ejus antecessor sustinuerat, cum regem/ » illa ac- quisttione de Hispania adjuvit, dedit Ausdensi ecclesiæ, ecclesiam de Alagon, cum omni hereditate siua. Quod donum vult esse liberum ab omni regali & laicali servitute. Facta charta in mense Aug. æra mclxvhi. hoc est Christi 1130. Æræ enim Hsspanorum anni 38. detrahi debent, ut cum anno incarnationis Domini conveniat. Circa idem tempus, cum Aycardus S. Ste- phani Tososani præpositus, de ecclesia sianctæ Mariæ Deauratæ, quam sancto Stephano ablatam causabatur, repetenda in synodo Cla « romontensi cogitaret, a nostro Guillelmo prohibitus est. Sedit Guillelmus ad an. 1142. mense Septembri, ex charta fundationis Sca- læ-Dei, diœcesis Tarbiensis, in qua memoratur, Q q q iij 9l5 E C C L E S I A j LXII1. S ANCIUS. Cogimur abbreviare tempuspontisicatui Guillelmi tribui solitum ; occurrit enim nobis anno 1144. alius archiepiscopus nomine Sancitis de Fenogreto, qui hoc anno cum Licerio Pardiaci comite, dedit beatæ Mariæ Fontis- Ebraldi locum de Brolio, cum pertinendis, ex archivo parthenonis beatæ Mariæ de Brolio, 2uod diligenter exploravit & excuffit noster ). Claudius Estiennot. Qui admittere noluerit hunc archiepiscopum, nobis notum solo D. Claudii Estiennot testimonio, poterit ad unum eundem Guillelmum archiepiscopum referre j quæ sequuntur. LXIV. GUILLELMUS III. Anno 1148. a Petro abbate S. Quitteriæ ceræ libras decem ad faciendum paschalem cereum recipit hic archiepiscopus. lnterpres fuit concordiæ inter canonicos lanctæ Mariæ, & clericos S. Martini, cui concordiæ interfuerunt Guillelmus Bigorritanus, Guido Lascur- rensis, Arnaldus Oleronensis, Guillelmus Aquensis, Bonus-homo Adurensis, Biduanus Lactoratensu, Rogerius Convenarum, & Petrus ConseranensiS episcopi. ( Anno 1151. mense Maio hujus archipræ- sulis mentio sit in charta dotationis xenodo- , chii de Urdios. * In Morlanensi charta memoratur concilium apud Nugarolium celebratum , anno 1154. cui præsuit noster Guillelmus tunc Romanæ sedis legatione functuS. Eadem forte auctoritate usiis, excommunicavit Odonem de Cadellione, qui Laseurensi capitulo abstulerat ecclesiam de Serres. Contulit ecclesiæ Ga- varreti jtiS parochiale, litteris inscriptis Raimundo Arnaldi priori, datis diebus Azymorum — anno 1159. epactanulla, indictione VI1. luna IV. Adriano papa. Anno 1160. confirmavit j donationem factam abbati S. Æmiliani. Frequens est mentio Guillelmi archiepiscopi Auxitani in chartario Silvæ-majoris ; quem rexisse aliquandiu episcopatum Vasateniem pro episcopo, qui Jerololymam profectus erat, docet: nam cum Thetbaldus & Helias de Blajac {’ustitiam in terra de Carensac Gaufrido ab- >ati Silvæ-majorisabstulissent, monachi confugerunt ad Guillelmum archiepiscopum, qui tunc episcopium Vasuicnse commendatum tenebat. Ipse vero fecit inquirere per Vasatenses archidiaconos, de jure ; & milites ad emendan- dum satssque faciendum coegit. Guillelmus Ausc. archiepiscopus apostolicæ sedis legatus Silvæ-maj. monasterio confirmavit ecclesiam S. Martini de Lucader suæ diœcesis, Petro abbate tunc monasterium regente. At cum anni minime affignentur, & nullæ addantur notæ chronicæ certæ, difficile est dcsinire, cui ex duobus Guillelmis, ea quæ leguntur in chartario Silvæ-majoris’tribui debeant, quia tempore parum distant ab invicem ; ut etiam ex duobus unicum conflatum a ceteris scriptoribus videamus ; quos libenter sequeremur, nisi obstaret Sancius ar- « Vide instrumenta ecclefix Aquensis, n. j.p— 173. col, a. U SCIENS IS. chiepiscopus medius inter utrumque. Censemus ■ tamen quod refertur primo loco, pertinere ad Guillelmum II. alia vero ubi WiDelmus dici— ( tur legatus apostolicus, spectare ad Guillelmum III. quem jam vidimus legationiS S. ledis munere defunctum. Eadem ratione vix dubitamus ipsi adscriben- dum celebre decretum de Treuga & pacc, quod præmisse litteris suis titulo legati aposto- lici publicavit ; dignum sanequoa legatur in— < ter instrumenta. 4 Porro hic libenter exhibemu ; quæ de hoc decreto a Sammarthanis fratribus docte est observatum ; ubi laudant illustrisiimum Petrum de Marea cum in historia Benearnensi, tum in libro de concordia sitcerd. & imp. Hujus pacis & Treugæ exordium cœpit a bellis privatis, quæ Romanis repipublicam tenentibus, per Gallias & ceteras Europæ regiones grassata’sunt. Tunc enim quisque suam, suorumve injuriam non in jure coram judice, sed ferro persequebatur. His inimicitiis quaS Faidas vocabant, leges Longobardorum & capitularia regum modum præscripserunt, cum ingravescente in dies malo, cædibus, depræda- tionibus & incendiis respubl. vastaretur, & Gallicani episcopi prospicere curarunt, non exstincto quidem prorsiiS nefando illo bellorum privatorum usu, sed represse tantum per inducias, quæ aliquot dies otiosos a cædibus redderent. Anno igitur 1144. episcopi & proceres provinciarum in Aquitania primum, deinde per reliquas Gallias, decreto suo privatiS bellis in- duciaS indixerunt, sub nomine treuga Domini ; a Mercurii siiprema die, usque ad diluculum diei Lunæ subsequentis, a quibus abstinendum erat ; ea lege, ut nemo ab inimico ultionem exigeret, nemo prædaretur, poena capitis, aut exsilio, aut excommunicatione in rebelles ir- rogatis. Hujus institutioniS Rodulsus Glaber meminit, quam apertisiimis verbis describit, & lvo CarnotensiS docet decretas fuisse indu- ciaS istiusmodi, non solum.ab episcopis, quibus infractæ pacis illius cognitio commisse erat, sisd etiam a proceribus, comitibus & baronibus cujusque diœceseos, pare illius cognitioniS competebat. Id patet imprimis ex treugæ constitutione, quæ lata est in Anglia & Norman- nia, ex consensu episcoporum & baronum a Guillelmo I. rege anno 1080. apud Ordericum Vitalem, a Raimundo Berengario comite in Barcinonensi comitatu 1060. Recepta autem , simt & amplificata isthæc decreta, a concilio 1 Claromontano sub Urbano II. anno. 1095. a Romano si.ib Paschali II. 1102. a Lateranensi Iub Innocentio II. 1135. & ab altero Lateranensi siub Alexandro III. 1180. Bella ista privata a Ludovico sanctæ memoriæ principe vetita quidem, sed rediviva Philippus IV. rex constitutione sua Tolosæ edita in perpetuum resecuit anno 1303. Guillelmus pervenit usque ad annum 1170. quo interfuit compositioni inter Garsiam epilcopum Vasatensem & Gerardum Folium priorem Regulæ, uti videre est in l : oc Vasatensi episcopo. Nam per G. archiepiscopum Ausciensem 98^ EC C L E S 1 A • S. siedis legatum, solus potuit dcsignari ; quippe L Geraldus Guillelmi luccessor, non erat apo- stolicæ sedis legatus hoc anno, cum vix pontisi- catum inchoasset. Eundem esse putamus, quem aiunt cognominatum d’Andozile fuisse, fratria beati Bettrandi Convenarum episcopi filium, cujus avus Atto Raimundus dominos Insulæ ; matcmo autem genere e familia Montaltensium baronum, sororeWillelmi Bernardi archiepi- sicopi Auscensis genitum. Hujus virtutem & lingularem pietatem prædicant pasiim ecclesiæ A uscensis monumenta, quæ prorsus præterire religio esset. Vetus membrana : Successit* inquit, Bernardo archiepiscopo Guillelmus, yw de projapia Montaltensium descenderat, homo alti janguinis, summa tam morum, quam parentum nobilitate prapollens, tam in divinis quam in forensibus negotiis strenuissimus, in propostto conflans, religionis amator, qui intra fines Gaj conia tam Cistercicnfis, quam Pramonstratensts ordinis decem monasteria, & sanctimonialium nonnulla de ordine Fontis- ebraldi in honore omnipotentis Dei sundavit, & plantavit, quem prospera vincere, nec adversa frangere potuerunt, vir profundi scnsus & con- silii, &fingularis discretionis. De eodem Guillelmo III. interpretandum credimus, quod in necrologio monasterii Ca— ( sæ-Dei, comitatus Pardiacensis, ordinis Præ- monstratensis, legitur : Guillelmus dlAndozile archiepiscopus Auxitanus, & sedis apostolica legatus, nepossancti Bertrandi, qui tum fecit canonizari, multa bona fecit nobis » & multos ad- verfariospacificavit. Scripsit epistolam, ex qua deprehenditur, quid in canonibus concilii Romani sub Pascha- li papa II. celebrati constitutum fuerit, exstat- que in collectione conciliorum. LXV. GERALDUS. Geraldus de Barta ex nobili genere ortiis, j avunculus Raimundi Aimerici de Montesqui- vo, primum suit archidiaconus ecclesiæ Auxi* tanæ. Quo vero tempore hoc fungebatur officio, misericordia motus erga nepotem suum Raimundum Aimerici, quem vinculis ferreiS constrictum in castro de Laverdenes tenebat Geraldus de Arbeistano, quocum bellabat, sesie obsidem eodem in castro dedit victori, sic- que Raimundi libertatem obtinuit. Post aliquod tempus Geraldus promotus est ad episco-

! >atum Tolosanum, & mortuo Guillelmo Au- ciorum archiepiscopo, in ejus successorem electus est anno 1170. quod minime acceptum I fuit Bernardo Armaniacensi comiti. Unde cum electus archiepiscopus Romam petendi pallii gratia perrexisset, comes ecclesiam vi occupavit. Redux Geraldus his auditis, misit ad eum religiosos viros, episcopos & abbates, ip- seque sijpplex venit rogans principem, ut sioi suam restitueret ecclesiam. Eo vero negante decrevit archipræsiil suorum amicorum consi- lio jus suum armis prosequi.Comes vero collecta stiorum militum valida manu in archiepisco- 4 Tam brevi tempore Sancius fuit archiepiscopus, ut minime miremur, eum fu iste plerisque ignotum ; & ex Guillelmo qui eum pnrcdfc, akeroque > qui fucccÆc, unum estc factum. L U S C l E N S I S. « >83 A. pum irruit ; qui cedere cogitur. Duas de hujusmodi molestiis Geraldo illatis habemus chartas suo editas loco. His forte de causis, ut iram comitiS declinaret ( a quo cum suis canonicis omnibus bonis spoliatus per biennium coactus est exsulare) ad bellum sacrum profectus elt. Quadam autem ab eo gesta priusquam pro- siciseeretur, variis ex monumentis proferamus. Nihil de illo post assumtum ecclesiæ Ausci- tanæ regimen nobis occurrit ante annum 1173. quo memoratur in charta Gimundi. Ex tabulis Regulæ compositionem controversae quæ erat de ecclesiis S. Bibiani de Bal- sitn, S. Aniani& S. Petri de Sanctis, Bassanæ, « burgi S. Basiliæ, Bedalaci, M liani, Gauciaci, & S. Mariæ de Villa-nova, inter Vasatensem episcopum, & priorem ac monachos S. Petri de Regula ad Garumnam, ratam habet, & auctoritate domini papæ ( cujus vice, inquit* in his partibus fungimur} Sl. S1U confirmat ; & inconcussum robur ac vire$ in perpetuum ha* bere decernit. Datum permanumEzicii cancellarii ejusdem archiepiscopi ats. ab incarn. Domini MCLXXvm. regnante in GalliaLudovico rege & dominante in Aquitania Henrico rege Angi. Præterea Gasto vicecomes Bearni, Gavarreti, . Blolii& Marsiini ac Bigorræ comes Geraldum Auxitanum archiep. apostolicæ sedis legatum certiorem facit, se jura & immunitates a præ- decessoribus suis Silvæ-majoris abbatiæ concessa consirmasse & auxisse, datis codicillis an. 1181. indict. xIv.epacta m. cyclo Iv » dielu- næ v. idus Febr. Philippi an. 2. RichardoAn- gliæ rege duce Aquitaniæ ; quæ eruta sunt ex tab. Montis-maj. Anno Ii90.4quo Jerosolymam profectus est, accessit ad Kichardum Angliæ regem, qui tunc anud Regulam Vasatensem morabatur, & testis fuit confirmationis quam idem ( rex concessit monasterio Silvæ — majoris omnium donorum antecessorum ducum, diplomate dato Heliæ archiepiscopo Burdigalensi, ac omnibus episcopis, abbatibus, comitibus, apud Regulam exarato per manum Johannis Lexoniensu ( forte Exoniensis vel Lexovien- sis) archidiaconi vicdcancellarii, anno 1. regni siii, 3. die Februarii. Cujus privilegii testessunt Geraudus Auxitanus archiepiscopus, Adema- rus Petragoricensis, Bertrandus Agennensis, & Gallardus Vasatensis episcopi ; Stephanus Casae-Dei, Bertrandus MoysiiacensiS, Guillelmus Brantolmensis, Arnaldus Clariacensis, Aymericus Caduinensis abbates ; Helias de Cella senescallus Vasifoniæ, Henricus silitiS ducis Saxoniæ, Bernardus comes de Arma- naco, Bernardus comes Bezelmensis, Gasto Bearnensis, Petrus Castellionensis vicecomi- tes ; Willelmus Amanevi de Fronciaco, Arnaldus Guillelmi de Marciano, Amanevus de Le- bred, Amalvinus de Blancafort, Petrus de Ci laMota, Aiquelmus Guillelmi de Lesparra, s’ Gausridus de Pont, Geraldus de Burgo, Stepha- nus de Caumont, Bertrandus de Fumel. Ejusdem fit mentio in quadam epistola Ricbardi Angliæ regis data anno eodem 1190. de charta pacis factar iater Richardum regem Anglix & Tancredum regem Sicili » CiUd#, Rimo » xii tom. I. pag. 66. E C C L E S I A Paulo post profectus est ad bellum Jerosoly— A mitanum, in comitatu Richardi regis, qui eum suopræfecit exercitui, teste Rogerio de Hove- deno, forte ad sacra Luis copiis ministranda. Idem scriptor refert Geraldum, cum in Sicilia, foret, in comitatu Richardi, disputasse cum famoso abbate Florensi nomine Joachimo, do* cteque confutasse quæ de antichristo jam Romæ nato asserebat. Anno quo iter transmari- num est aggresius, scilicet 1190. testis legitur in.litteris quibustiam Richardi regis. Obiit in hac peregrinatione. Id autem contigit circa an. num 1192. quo anno sedes vacabat, uti no— I tatur in charta G. Vasatensis episeopi, qua decernit ut in Santonensi ecclesia non sintpiu- res quam decem &octo canonici ; excusa est inter instrumenta Vasittensis ecclesiæj n. VI1. pag. I89.C01.1. LXVI. BERNARDUS III. Etsi Bernardus anno circiter 1192. ad sedem Auxitanam vacantem suerit assumtus, multo tamen tempore caruit consecratione ; quod fortasse siJmmus pontifex eum confirmare distulerit. Certe anno 1195. *n charta Gimundi, non alio quam electi Auscicnsis titulo insignitur. Neque vero nobis opponatur diploma Gastonis ! vicecomitis Benearnensis pro Silva-majori, inscriptum Bernardo Auxitano archiepiscopo, &c. quod legitur datum anno 1181. nam vitiosae sunt notæ chronicæ hoc in instrumento, nec mirum 5 descriptum est enim non ex autographo, sisd ex transsumto, quod dicunt Vidimus. Aut si quis contendat retinendum esse annum annotatum, oportebit pro Bernardo legere Gerardum, qui proculaubio cathedram Ausciensemobtinebat anno 1181. Sipro 1181. legeretur 1196. conveniret indictio 14. & quidem an. 1197. Bernardus archiepiscopus dedit eidem Silvæ-majoris monasterio ecclesiam de 1 Loza, cum omnibus ad eam pertinentibus, & quartam decimæ quæ sibi debebatur, maxime ut iis frueretur prioratus de Gavarreto ; ad quem etiam spectat diploma Gastonis vicecomitis. Actum apud Agennum idibus Novembris, feria v. anno ab incarnatione Domini 1197. indictione 1. testibus dom. G. Ca- turcensi, B. Lectorensi. Diploma Gastonis exstat inter instrumenta. Idem Bernardus archi- episcopus testis nominatur eodem anno, in pacto matrimonii inter Bernardum Convenarum comitem & Mariam siliam ^illelmi domini ; Montis-pessul. I loc etiam anno, mense Novembri confirmavit divortium, quod canonice fecerat D. R. Convenarum episcopus, inter Bernardum comitem Convenarum, & Con- tors consanguineam suam in quarto gradu. Postea cum de vita hujus archiepiscopi multis flagitiis fœdata ad apostolicam sedem rela- . tum fuisset, hunc Innocentius papa III. monuit ut cum suscepto muneri impar, eique gerendo minus idoneus esset, sponte pontificatu se abdicaret ; secus, alium se in ejus soCum suffe- • cturum. Demum an. 1214. idem Innocentius [. alia episio a, expostulante de antistitis vita& perversis moribus canonicorum collegio, ad A U S C I E N S I S. 990 archiep. Burdegalensem, atque Agennensem præsulemde his seribens, post narrata quæ in ( ea causa gesta essent, eosdem cum cœnobiar- cha Claracensi delegat, ut diligenti facta in- quisitione sicut jusserat, si invenirent aliquid eum commisisse quod ad depositionem sumce- ret, in cum sententiam depositionis proferrent ; sin vero accusatores deficerent, nihilominus ob frequentes clamores qui contra ipsum ad sedem apostolicam delati essent, ei purgationem canonicam pro more deferrent, cum quinta manu, hoc est, ut loquitur, quinque vicinorum episcoporum testimonio, qui ejuscon- versationem nossent ; quam purgationem si præstare negligeret, alium loco Bernardi in ecclesia Auxitana substituerent pontificem. De qua re legendus est quoque eruditisiimus Hen- ncus Spondanus Appamiarum episcopus an- nal. tomo 1. LXVII. GARSIAS II. Garsias de Horto antea ex abbate S. Petri de Generoso factus episcopus Convenarum, vir magnæ sanctitatis, sedem pontificiam apud Auscios jam obtinebat anno 1215. sexto idus Junii, ut patet ex registro veteri de seudis se-

nescaUiarum, Carcassonæ, Belliquadri, To- losæ, &c. ubi legitur homagium comitatus Fronsiaci, de seudis quæ recognovit comiti Montis-fortis Gerardus comes Fronsiaci ; in fine enim instrumenti legitur: Et nos G. Dei gratia archiepiscopus Auxitanus, hac supra dicta concedimus, salvo omni jure, &c. Et quidem Grimoaldus ejus in Convenarum sede lucces- for, hoc anno electi titulum præferebat. Idem G. Ausciensis archiepiscopus invenitur anno 1217. in registro curiæ Franciæ Carcassonen- sis, cum w. archiepiscopo Burdigalensi, A. Aginnensi, A. Taroensi, G. Convenarum, ) A. Lactorensi, & C. Conseranensi episcopis, P. abbate Clariacensi, B. archidiacono Basa- tensi.Eodemannopræsens fuit transactioni inter A. episcopum Aginnensem, & Simonem Montis fortis dominum, ducem Narbonæ, & comitem Tolosæ.super justitia, sisco & moneta civitatis Aginnensis XIV. cal. Maii, ex ta- bul. Carcassonensi. Guillelmus Raimundi de* Monte-Catano vicecomes Bearnensis, cum assumsisset characterem vera crucis, de manu domini papa, pro gravibus & pluribus exceflibus, tenereturque

in partibus transmarinis, cum certo numero armatorum, per quinquennium Domino famulari, nondum inchoata peregrinatione gravi ægritudine correptus est. Quapropter de consilio amicorum suorum, Garsiæ archiepiscopi Auxitani, &c. in recompensatione peregrinationis, dedit hospitali Jerosolymitano, & militiæ Templi fratribus locum de Mazro, &c. Exsecutionem vero hujus testamenti demandavit eidem Garsiæ archiepiscopo, A. episcopo Bigorræ, &c. anno ab incarnatione MCCxxm. XIII. cal. MartH. Exstat hoc instrumentum hisu Benearn. 1. VI. c. 28. quod descriptum ex Chartario ecclesiæ Tarraconensis rccudi in Gallia Christiana curarunt nostri Sammarthani. Animam 9pr ECCLESIA . Animam Deo reddidit Garsias IV. idus 1 Maii, ex Silvæ-majoris necrologio > quo in mo- nasterio jacet. Quoto vero anno suiritum emi- serit non additur in necrologio. Duodecim annos regiminis ipsi tribuit vetus index archi- episcoporum. LX VIII. AmANE VUS I. Amanevus de Grilinhaco, Riontio diœce- sis Burdigal. ad Garumnamonpido, nobili progenie ortus, Gregorio papæ IX. carus & familiaris, ex Tarbensi episcopo Ausciensium me- tropolita, ecclesiam nane administrare cœpit saltem an. 1226. Nam decem supra centum solidos Silvæ-majoris fratribus annuatim solvendos pro suo, parentum suorum, & Gaillardi ac R. de Grisinhaco fratrum itidem suorum, necncn Gaillardæ consanguineæ anniversariis (. constituit an 1226. ex Silvæ-majoris tabulis. Huic quoque monasterio, propter Garsiam decessorem suum in ejus basilica inhumatum, dedit ecclesiam S. Johannis de Scalans. Ibidem vero inter fratres ad succurrendum annumerari voluit. i* A nno 1231. adfuit dedicationi basilicæejus- dem monasterii, die 24. Augusti factæ a Ge- raldo Burdigalensi archiepiscopo. Anno 1236. dedit litteras in gratiam prioratus beatæ Ma-( riæ Lingonii, a Silva majori pendentis j quibus notum facit sæpius quidem sibi contigisse ut propter negotia varia ad hunc locum divertent ; sed nunquam ibidem jure metropolitico procurationem exegisse, vel etiam recepisse. Gregorius papa IX. Amanevo dedit privilegium crucis vexillum ante se præferendi. Lit- teræpontisiciæ datæ sunt anno 1. ejus pontifi- — carus, qui incœpit anno 1227. liio præsertim hortatore instituitur Ordo . militaris S. Jacobi, ad fidei & pacis defensio- . Dem, quem confirmavit idem papa anno 1231. . Hoc prasijle adnitente 1232. Bolo de Ma-£ stas, Petronillæ comitissæ Convenensis maritus, transeg: tin manibus comitis Tolosani, & Amanevi de Lebreto, pro juribus hereditatis domus Convenensis. Anno 1234. conficit litteras de commisso prioratu de Boga episcopo Adurensijin monachum a fratribus Sylvæ maj. recepto. Jam memorata Petronilla comitissa scriptis testamenti tabulis apud Vicde Begorre mense Februario 1239. Amanevo, qui propter ejus negotia multas impensas fecerat, asiigna- vit omnes redditus suos de Banhercs, eo quod Guillelmo antecessori in sede Auxitana sub onere quinque millium solidorum teneretur, j Concilium autem provinciale coegit Amanevus contra Albigenses hæreticos.Exsilium.carcerem, & multa alia passus est a Friderico imperatore, quibus ærumnis finem si)la mors attulit, cum adhuc in vinculis esset. Legimus vero ejus vicarium fuisseH. Tarbensem episcopum, forsan tempore captivitatis. Quo tempore mortuus sit, non omnino constat. Sedes vacabat an. 1242. mense Junio, ex charta nss. S. Orien- tii. Mortuus est Capuæ, unde corpus ejus defertur ad monasterium Silvæ-Majoris ubi jacet in choro cum hoc epitaphio, quod de eo multa nos docet : Tomus I. LUS CIENS II 991 1 Felix pralaius Amanevus qul tumulatus Hic jacet, egregius exstitit atque pius. Indolis ipse pia de Burdigala regione Editus enituit, jura docensque suit. Sede decanatus Engolismense locatus Ad Tarbam trahiturprasul & efficitur » Hicsublimatur » & in Auxi sude locatur Supra pontificis patris agendo vices. Cum cleror eliquo captus suit a * Friderico, Tractatujque male cum * patre Burdigala Octabis Agatha sub caneris asperitate Traditur, innocue captus obit Capua. Burdigalaque pater Geraldus hic

S corpus & hic

Post Amanevi mortem diu sedes vacavit ; videlicet anno I242.ua jam diximus, & anno sequenti, nimirum vx. cal.Februarii. Oilienar- tus & Sammarthani fratres docent H ugonem de Pardaillan Bigorrensem si : u Tarbienscm episcopum, Amanevo mortuo, a collegio ca- non : c >rum, primo in vicarium siji collegii, deird ; in archiepiscopum electum esse, anno 1244. Addunt prætermissum fuisse Hugonem in veteri archiepiscoporum indice, quod constat ; & dubitant utrum fuerit consecratus nec- > ne. Certe non indigebat consecratione, cum J jam esset Bigoritanus episcopus. Hugo hic est ille H. Tarbeiensis episcopus, quem diximus vicarium fuisse Amanevi in Ausciensis ecclesiæ gubernatione ; qui forte auctoritate pontificia aliquaadni rexit post mortem archiepiscopi, canonicis consentientibus, eumque pro capitulo vicarium gCneralem sorsan eligentibus. LXIX. Hupanus. Hispanus, quem Maflacum cognominat Oihenartus, Sammarthani vero dicunt in chartulario Auxitano cognominatum esse de 1 Massanis, huic prasuitecciesiæab an. 1245.ad 1 annum 1261. Fuit is acerrimus defensor jurium 1 cathedræ pontisiciæ, qui Armaniaci comitem ecclesiæ Ausciensis seudatarium ad clientelæ hominium adegit. Memoratur etiam in veteri placito parlamenti Parisiensis, in festivitate omnium Sanctorum an. 1292. de regalia Au- xitani pontificatus, quod profert Renatus Cho- pinus libro 2. Monalticon, hoc verborum tenore : Visu informatione sucta super homagio, rn temporali ecclesia Auxitanafaciendo, repertum esiper testes, dictum homagium a quondam ar- chiepiscopo Auxitano, regibus Francis factum esse, & dominum Hifpanum quondam archiep. Ludo- vicum regem Francia requisivijse, tanquam dominum temporalem, quod ecclesiam Auxitanam » fundatam & dotatam a Clodoveo rege Francorum, juvaret & defenderet sicut tenebatur. Item quod Arnaldus de Armaniaco fecit homagium Hifpano archiepiscopo pro comitatibus Armaniad & Festnfiaci, & de iis loquendum est domino re^’ Habemus ejus litteras quibus fideles hortatur ad eleemosynas faciendas, pro restauratione Pessani monasterii, quod cum toto castro conflagrarat ; remittitque erogantibus pecuniam dies 50. de injunctissibipoenis. Datæ sunt Rr r , , } ECCLESIA A litterae 2. idus Februarii anni 1251. LXX. A M AN E v U S. II. Amanevus de Armaniaco filius Roger ii, & frater Geraldi Armaniacensis & Fidentiacen- sis comitis, ex canonico Tolosano creatus est Ausciorum archiepiscopus post Hispanum anno 1262. sed nihil de illo nobis occurrit in in* stramentis publicis ante annum 1264. quo quaedam ab eo gesta legimus tanquam tutore Ro- gerii comitis FuxensiS, &.vice-comitis* Ca- stelli-boni. Etenim hic princeps Rogerio Isar- ni, & aliis oppidanis Saverduni, juravit servare eorum consuetudineS intactas, octavo i idus Martii anno 1264. it consensu Amanevi de Armagnac Auscicnsts archiepsscopi & Arnaldi Gaesta abbatis Manst-Axdls tutorum suorum. Eodem anno Amanevus adstitit Rogerio Bernar> di comiti Fuxensi, castrum Appamiarum S. Antonini canonicis reddenti. Anno 1268. apud Montem-martianum præsens fuit cum aliis Vasconiæ episcopis solemni emancipationi Constantiæ primogenitæ Gastonis vicecomitis Bearnensis, pro matrimonio contrahendo inter ipfam & Emmanuelem, quod tamen effectu caruit. Eodem anno ordo pacis & fidei, alias ordo militaris S. Jacobi de Spatha, de quo lo— ( cuti fumus in Amanevo 1. cum jam collapsos esset, procurante nostro archiepiscopo restituitur, & a Clemente IV. confirmatur, qui bullam ad eum ea de re direxit, anno 3. sui pontificatus datam. An. 1274. VI11. idus Martii it Eduardo Angliæ regi de senescallo Vasconiæ bona ecclesiastica occupante. Item anno 1279. pridie non. Februarii, ex tom. II. collect. Rimerii p. 22. & p. 129. Gregorius X. Clementis successor, Amanevo concessit, ut providere posset per se, vel per alium, tribus clericis scientia, ætate, moribus idoneis, in ecdesiis cathedralibus Baio* j- nensi, Aquensi, & Vasatensi. Anno 1279. habuit scnodum in urbe Auscensi, ex qua, una cum luis suffraganeis, scripsit ad Eduardum regem Angliæ ducemque Aquitaniæ, pro tuendis Vasatensis ecclesiæ juribus. Anno 1284. adfuit Tarbæ, quando sene- scallus Vasconiæ comitatum Bigoritanum e manibus Eduardi regis Angliæ accepit, in dis- sidio inter Constantiam & Loram Turenæ co- mitissam. Ad eum tanquam suum metropolitanum, Lascariensis episcopus querelam detulit, adversos Rogerium Bernardum Fuxensem comitem j bonaecclesiæ suæ invadentem ; qua in causii concilium provinciale coegit Amanevus, aquo sata est excommunicationis sententia in comitem & comitissam, nisi resipiscerent, quam ipsiS notam fecerunt episcopi Oloronensis, & Tarbensis. Synodus hæc apud Nogarolium habita sabbato proximo post festum Astumtio- nisB. Virginis anno 1290. nunc ex archivo ecclesiæ Auseiensis edita est tomo XI. conciliorum. Ibidem leguntur constitutiones Auscita- næ provinciæ promulgatæ in alia synodo, anno 1300. Anno 1294. die 10. Julii rex Angliæ scripsit de Vasconia recuperanda nostro Ama- USCIENSIS. 994 A. nevo, & aliis præsulibuS j scilicet Hugoni Va" satensi, Bertrando Aginnensi, Arnaldo Aquen’ si, Dominico Baionensi, Galhardo Olorensi, Petro Adurensi, Raimundo Lascurrensi, Ge- raldo Lactorensi. Quam sollicitus suerit hic metropolitanus, de celebrandis conciliis, liquet ex multis aliis quæ habuit annis 1303.1308. 1515. Ipsum sedisse m concilio Viennensi sub Clemente V. an. 1311. probant epistolæ ejusdem Clementis relatæ tomo XI.concil.Ad extremum ob decrepitam ætatem adjutorem & socium in munere archiepiscopali ubi allegit Cunabien- sem episcopum, & cum rexisset ecclesiam an- B nis 57. fato suo functus est anno 1318. De eo in necrologio Casæ-Dei ord. Præmonstraten- sis, m. idus Septembris Amanevi de Armant ac, qui rexit Ecclefiam Auxitanam poji mortem domini Hispani per LVII. annos, Issuj decessit anno Mcccxvm. In necrologio S. Severi ejus obituS notatur octavo cal. Maii. Sed fortasse per obitum, preces anniversariæ pro ipso sundendæ signisicantur. Ibidem appellatur monachuS S. Severi ; vel quia ante episcopatum vitam monasticam amplexus fuerat in eo monasterio, vel quia factus archiepiscopus referri in album fratrum ambierat.

Amanevus impigre defendit jura cleri ad- versus seculares judices ; unde Guillelmus Bur- dini in historia Parlamentorum linguæ Occi- tanæ, loquens de comitiiS anno 1313. habitis, ipsum recenset primum inter pradatos qui erant regi suspecti (vel potius ministri$ regis) & habebantur ut rebellionis auctores. Hoc antistite, anno 1297. rex Francorum cum exercitusuoobseditcsvitatem Ausciorum. Ex fragm. cbron. & ms. Tolosani. LXXI. GUILLELMUS IV. Guillelmus de Flavacuria Rotomagensu > diœcesis in pago Velocaffino patre cognomine genitus ex nobili genere, primum VivariensiS episcopus fuit, tum Carcassonensis ; a qua sede assumtus est canonicorum suffragiis, ad cathedram Auxitanam, sed elapsis aliquot annis post Amanevi mortem. Quid vero causæ fuerit ut tandiu sedes vacaret, nondum nobis compertum elb Certe in chartis Gimundi anno 1313. adhuc ecclesia illa sine pastore erat. Anno autem sequenti die Dominica post festum apostolorum Philippi & Jacobi solemni pompa ingressus est urbem, & in suo novo adventu juravit servare intactas ecclesiæ liberta- i tes. Hoc ipso anno memoratur in tabula Ca- ’sæ-Dei ord. Præmonstratensis, die Jovis proxima ante festum S. Quiteriæ. Celebravit concilium generale Auxitanæ provinciæ, sub annum Domini 1326.die lunæoctavo Decembris, in quo sactæ sunt 60. constitutiones. Ita lego in ms codice ; in editis tamen sunt tantummodo 56. tituli. Eodem anno interfuit pactia matrimonii inter potentem dominum Arnal- dum Guillelmi de Barbazano, & dominam Mabilam filiam Arnaldi Guillelmi de Monte- lugduno comitis Pardiaci, apud villam comi- talem 18. Julii 1326. Carolo rranciæ & Navar- ræ rege. Anno proxime elapso ipsius menti » 99f ECCLESIA , facta fuerat in testamento reginæ de Goto, Armaniacensis comicissæ. Anno 1330. præsuit * concilio provinciali apud Marciacum. Anno ’1336. condidit quædain decreta, pro reformatione ecclesiæ collegiatæ S. Canaidæ de J uga- no. Anno 1357— cœpit vices regiS agere in Oc- citania. InspeximuS vetera instrumenta plurima annorum 1340.1347.1349.1351. in quitnis sie , locum tenentem regis appellat. Hac potestate fultus anno 1340. paciscitur cum Johanneco- • mite Armaniaci pro homagio incolarum urbi$ de Vic, quod ut condominus exigebat. Anno 134.7. mandat senefcallo Carcassonensi, judici & vicario Biterrensi ( Viguerium vocant) ■ ut cogant consiiles urbis Biterrensis, ad restaurandas ædes Fratrum Prædicatorum, quas injuste destruxerant. Eodem anno quædam privilegia concesiit incolis Villx-longæ.quod 87. milites siiis alerent sumtibuS. Die 11. Julii 1351. præcepit Narbonæ consulibus, ut mUiteS armis instructos mitterent Condomium. Jam vero quid in regimine sijædiœcesiS gesserit breviter absolvendum. CapeUanorum suæ ecclesiæ numerum octo aliis adauxit ; quibus singulis ad victum & cultum suppeditavit stipendia. Graves habuit controveriias cum comite Armaniacensi i ad quas componendas elege— C runt judices arbitrosque, ut patet ex comitiS litteris datis 4. Aprilis anni 1338. quibus pro sua parte elegie Raimundum de Monthib judicem comitatus Armaniaci, & P. de Allo- dio clericum, ex archivo regio Ruthenensu Adhuc diffidebant & litigabant anno 1342. ut probant litteræ Johannis comitia datæ die 10. Martii, & archiepiscopi datæ 14. ejusdem men- sis anni præfati, quæ asservantur in archivo regio Palensi. In cura hujus metropolis perseveravit usque ad annum 1356. quo, videlicet metsse Decembri ad Rotomagensem pontisi- catum traducitur. De eo agemus adhuc sx— j pius. LXXII. ARNALDUS. ArnalduS Alberti Lemovicensis natus in vico Montium juxta Pompadorium diœcesis Le- movicinæcastrum, fuit Innocentii papæ VI. nepos ex fratre ; de qua gente multa habemus apud Baluzium in notis ad vitas paparum Aveo. Arnaldus post administratos episcopatus Aga- thensem & Carcassonensiem, Aulciensem demum cathedram adeptus est xvn.cal. Februa, rii anni 1356. simulque fuit S. Romanæ ecclesiæ camerarius. Anno 1361. præfectus erat col-j ligendis pecuniis, quæ variis in locis cardinalium collegio erant debitæ, ut intelligimus, ex epistola Innocentii papæ VI. ad Bertrandum Convenarum episcopum data 10. Julii anno 9. ej us pontificatus, & ex tabulario S. Tiberii, in Pontio abbate. Quod sipectat ad res ab eo gestas in admini- stratione Auxitanæ ecclesiæ, præbendario- rum majoris templi numero stato decem adjunxit. Concilium provinciale celebravit & statuta condidit, quæ approbavit Urbanus papa V. siui pontisicatus anno 1. seu anno Christi 1364. Ejus opera an. 1367 Urbanus papa V. fccdus Tomus I. L US C I EN S I $. 99* i ad septennium cum Carolo imperatore, Ludo- yicorege Ungariæ&c. percusse. Anno 1366. idem pontifex eum instituit vicarium suum, in ecclesia Avenionensi. Anno 1368. metsse Maio, misit ad concilium Vaurense Philippum abba* tem Soricinii, quem suum vicarium generalem constituerat. Castrum de Bastoa, in ecclesiæ suæ fundo condidit & cum templi primarii B. Mariæ instaurationem aggressus esset, in Borbonio vico diœcesiS Avenionensis obiit tertio idus Junii anni 1371. exactis in pontificatu annis 1^. & 5. circiter mensibus. Exstat m bibliotheca Colbertina hujus ar- ’chiepiscopi S. Rom. ecclesiæ camerarii tractatus manu exaratus, de privilegiis, juribus ac censibus Romanæ ecclesiæ. Leguntur quoque in codice 1898. ejusdem bibliotnecæ constitutiones sy nodales ab ipso editæ anno 1366. pro diœcesi Avenionenu. Porro a nonnullis, puta Ciaconioin historia cardinalium, perperam hic inseritur Arnaldus Btrnardtdt Monte-majori, quem ex archiepisco* po Auxitano & patriarcha Alexandrino, cardinalem creatum refert ab Urbano V. 1368.30 obiisse Viterbii 1369. sepultumque apud Minores, ex Regesto ejusaem pontificis ; at ipsi omnino refragantur Auscienses tabulæ. quæ de illo silent, tum etiam acta consistorialia Vaticani LXX II I. J o H A N N E S II. 1 Johannes Rogerii Lemovix, GuiUelmi primi Rogerii domini de Rositriis, ex Maria de Chambon filius, nepos Clementis VI. papæ, & Hugonis cardinalis episcopi Tutelensi$, frater vero Gregorii papæ XL & Guillelmi comitis Bellisortis, ex quo vicecomites Ture- næ, archiepiscopuS renuntiatur anno 1371. Quatuor autem annis & aliquot mensibuS pontificium munus hac in ecclesia gestit ; ac subin- de a Gregorio X I. anno 1374. Narbonam: transfertur. Bulla pontisicia, qua facta est translatio hæc, data est apud Villam-novam diœ— j cesis Avenionensis, VI. cal. Septembris, pon—. tisicatus Gregorii XI. anno 5. • Johannes Chenutius Johannem hunc inferi— 5 bit cardinalium catalogo, Ied perperam, cum id nullibi legatur in scriniiS Romanis. LXXIV. P H l l 1 p ? us I. 1 Philippus Alenponius regio Francorum sanguine genitus, parentibus Carolo Alenepnii & Carnutum comite, & Maria Hsspaniæ de la Cerda, patruum habuit Philippum VI. Francorum regem dictum Valesium, qui ipsi nomen siuum in baptisino dedit. Juvenis hic princeps clericali militiae adscriptus, primum fuit episcopus Belvacensis anno 1356. posseisionem assecutus die 24. Martii, anno sequenti, pro hodierno more inchoandi annum a Januario, nondum tamen consecratus. Mox archiepisoo » pus Rotomagensis, anno scilicet 1359. postea Jerosolymitanus patriarcha, denique acucitus est in cardinalium collegium ab Urbano VI. papa, cujus decanus evasit ; subinde episcopus Sabinus, Ostiensis, ac Veliternensis, vi- Rrr ij 997 ECCLESIA J carius quoque generalis Romanæ sedis in Patrimonio, Tuscia, Umbria-, &Perusia, siim- ’ma cum auctoritate constitutus j variis denique legationibus in Italia functus est. Hic tranila- to Narbonam Johanne archiepiscopo Auscien- si, hujus ecclesiæ administrationem a Gregorio papa XI. accepit anno 1374. die 27. Septembris. Sed mortuo Gregorio Clemens VII. pro papa agnitus in Gallia, quod electus fuisset a plerisque cardinalium, paulo post Philippum ut pote Urbano VI. vero pontinci.cujus æmu- lus erat, addictum ab illa removit adminsstra- tione litteris datisxm. cal. Julii an. 1. Iui pontificatus ; postquam rexisset annos 4. & fere fex mensies. Sed ab Urbano VI. creatus est cardinalis anno 1378. die 18. Septembris. Demum ad Ostiensem episeopatum evectus anno 1392, Romæ moritur anno 1397. sepeliturque in ec clesia S. Mariæ trans-Tiberim ; in marmoreo tumulo conditus, cum epitaphio quod referemus agendo de Rotomagenlibus archiepisco- pis. LX X V. JO HANNES III.’ Johannes Flandrini diœcesis Vivariensiscle- ricus, frater Petri Flandrini decani Bajocen- sis, & cardinalis tituli S.Eustachii, decanus Laudunensis, & episcopus Carpentoratensis, archiepiscopi dignitatem ( ad quam jam anno 1371. canonicorum suffragiis accersitus fuerat) consequitur Clemente VII. concedente, bulla data xm. cal. Junii anno 1. fui pontisicatus., seu anno’i.yji.apud Spelongum Gaietanensis dioe- cesis, ad quod castrum confugerat •• etsi comes Armaniaci archiepiscopatum hunc, pro episcopo Lactorensi postulasset. Anno 1380. possesiionem adipiscitur, per Bertrandum abbatem Simorræ procuratorem siium. An. 1381. præsens fuit cum Petrus Flandrini ejus frater cardinalis in extremis positus, ante sumtionem viatici, professus est publice Clementis VII. electionem esse legitimam ; eumque verum esse papam. Eodem anno habita synodo in fano S. Severi in cap. Wasconiæpræsules provinciæ Aus. ciensis rejecerunt communionem Joh. Flandrini sui metropolitani, quod Clementi VII. adhæreret i ex hist. domestica sancti Severi. Anno 1383. novas constitutiones promulgavit rei ecclesiasticæ promovendæ opportunas. . Anno 1390. creatur cardinalis ab eodem Clemente apud * Bellicadrum, sub titulo sanctorum Johannis & Pauli de Pammachio, mense Octobri. Postea Benedicto XII. alias XIII. adhæsit, cujus electioni adfuerat anno 1394. ab eoque etiam rejecto a suis cardinalibus, nunquam divelli potuit. Itaque in ipsius obe- d ientia vitam absolvit, sed antequam concilium Constantiense in ipsum sententiam tulisset. Porro graviter labuntur, qui mortem ipsius ad annum 1391. referunt. Plurima enim de ipsi) legimus facta ulque ad annum 1396. duo tantum notabimus. Anno 1395. interrogatus a ducibus Biturigum & Burgundiæ, regis Franciæ patruis, de via cessionis pontisicatus, ad tollendum schis- U SCI EN SIS. 998 \.ma, eam quidem approbavit, ea conditione ut prior cederet Benedicti æmulus, uti legitur tomo VI. Spicilegii. Nam pro de Astensi legi debet cardtnalii de Auxio, uti habet codex 606. bibliothecæ Colbertinæ, ex quo defututum quod edidit noster Lucas Dacherius in Spicilegio. Anno 1396. cum hunc Johannem archiepi- scopum Ausciensem Bernardus Armaniacensis j comes in carcerem misisset, eam ob m fuit excommunicatione multatus, dirisque devotus. Sed Benedictus papa seu Petrus de Luna dedit facultatem comitem absolvendi, ut nos docent ejusiiem litteræ pontiftciæ datæxv. cal. Junii anni superius notati, ex tabulario Ruthenensi. Porro non potest intelligi de Johanne Arma- niacensi Johannis Flandrini successore quod diximus de archiepiscopo Ausciensi, quem in vincula conjecit Bernardus comes Armaniaci. Itaque diu post annum 1391. vixit Johannes Flandrini, sed quando diem sijum obierit, nos latet. ’LXXVI. Jo HANN ES IV. JohanneS de Armaniaco Johannis II. comitis Armaniacensis filius ex illicita copula, Johan- nis I1I.& Bernardi comitis regii stabuli frater, a Clemente VII. procurationem Ausciensis ecclesiæ accepit anno 1391. juxta Oihenartum& Fratres Sammarthanos, qui Johannem Flandrini hoc anno vivere desiisse consentiunt, sed perperam. At forte quando factus est cardinalis, anno 1390. cessit archiepisccpatum. Jam enim sapius observavimus, episcopos cardinales factos a suis ecclesiis amotos esse. j In charta quadam Menaldi de Barbasano militis data 6. f ebruarii, Carolo Francorum rege, Bernardo Armaniaci comite, memoratur Johannes archiepiscopus Auxi canus— Porro hic antistes inter Caroli VI. regis in sanctioris consistorii consiliarios nominatur anno 1401. Fuit vero fautor Benedicti papæ, seu Petri de Luna : quocirca InnocentiusVII.in mandatis dedit Burdegalensi archiepiscopo, Agennensi episcopo, & abbati Clairacensi, ut Johannem archiepiscopatu dejicerent j sed irrito conatu, ob magnam comitis Armaniaci potentiam i qui Petrum de Luna stepius invilere . consueverat. apud Perpinianum, in Ruscino- nensi comitatu. Johannem archiepiscopum ibidem e vita migrasse quidam docent, an. I40S. at alii qui censent cum Ciaconio, eum anno 1409. creatum fuisse cardinalem a Petro de Luna, recedere coguntur ab hac sententia. Friso- nus cardinalis purpura vestitum docet alium Johannem de Armaniaco silium Bernardi comitis de Pardiaco. Utrum vero Johannes AUS- censis archipræsul, scerit archiepiscopus Ro- tomagensis, expendemus suo loco. Cum asiidue esset in comitatu Petri de Luna, yixque ab ejus latere discederet, usus est ad regendam eccie- siam suam, Berengario Guilhoti, qui sequitur in antistitum catalogo. LXXVI I. BERENGARIUS. BerengariusGuilhoti, quem alii ex diœcesi 99$ ECCLESIA Castrensi, alii ex Albigensi ortum docent, in l administranda illa ecclesia, vicaria solum potestate, tantam sibi famam comparavit, ut mortuo Johanne, electus fuerie archiepiscopus a canonicis die 3. Novembris anno 1408 » vel potius 1409. jam septuagenarius, consir- matusque est die 10. Decembris sequentis a Benedicto XIII. cui sese addixit. Die vero 20. Januarii conseCratusest in archiepiscopum. At neque liberam statim neque integram possessio- nem obtinuit ; etenim quidam Petrus Grego- rii papæ XII. bulla munitus, eandem cathedram sibi vindicabat ; occupavitque ex hujus ecclesiæ bonis, quidquid in ditione regis Gal- liæ, & Fuxi comitis continebatur. Berengarius archiepiscopus memoratur in instrumento matrimonii contracti inter nobilem Beraudum de Faudoanis, & Jacobum de Par* > dalhano, dato die 22. Januarii anno 1413. Carolo Francorum rege, Bernardoque Armaniaci comite. Tempore schismatis concilium Constan- ticnsc apud Mirandam comitatus Astaracensis urbem, in diœcesi Auxitana, sedem episco- palem erexit, & pro capitulo abbatiam de Ber- doa designaverat. Primus novæ cathedræ episcopus delectus fuerat Bermundus comitis Asta, raci filius, sed nothus. At vero Johannes papa ( XXIII. bulla data Mantuæ v. idus Februarii anno 4. fui pontisicatus, quidquid actum erat rescidit. Berengarius autem, post annos circiter 7. regiminis, archiepiscopatum transcri- psit sequenti. LXXV III. PHILIPPUS II. Philippus de Levis, de quo jam egimus in episcopis Arelatensibus, ex sede Agathensi, ad metropolim Ausciensem traductus est a Mar- tino V. pontifice maximo, qui creatus est papa . anno 1417. quo anno circiter Philippus ponti- . sicatum Ausciensem auspicatus est. An. 1429.. synodalia statuta promulgavit. Eodem fere’ tempore, tanquam orator Johannis comitis Armaniaci, adiit Martinum papam, ut ei principis nomine promitteret, juraretque obeaien- tiam veluti vero indubitatoque Romanorum pontifici, ut liquet ex diplomate ipsius pontificis, dato IV. nonaS Martii, annoXII-ejuspontisicatus. Adfuit concilio Basileensi, quod incœpit . anno 1431. Eum aiunt transiatum ad sedem titularem Tyrensem, post ceffionem factam archiepiscopatus Ausciensis, in gratiam Philippi, qui erat fratris fui silius. 1 t. LXXIX. PHILIPPUsIII. De Philippi Levii genere jam diximus in Arelatensibus archiepiscopis. Nunc igitur pauca delibanda sunt de ejus pontificatu, & cathedra Ausciensi ; quam etsi obtinuerit per ces. sionem patrui fui, quam Nicolaus papa V. ratam habuit, attamen capitulum seu collegium canonicorum, novo archiepiscopo intercessit, & in alterum, de quo infra, suffragia contulit, k Ab anno nihilominus 1454. calendis Aprilis,

. usquead annum 1462. pro archiepiscopo est AUSCIENSIS. 1000 habitus, & in bulla Pii papæ IL qua tranfla—. tus est ad ecclesiam Arelatensem hoc ipso anno, ( legitur absolutus a vinculis, quibus alligabatur ecclesiæ Ausciensi, ut posset liber ad aliam ac- cedere. Cetera quæ ad eum spectant, referuntur in Arelatensibus archiepiscopis. LXXX. Johannis V. ] Johannes de Armaniaco nothus erat Arflal— j di Guilhem de Lescun, uti & Johannes ejus, frater qui vulgari nomine appellabatur, Nothus • Armuniacensu.Hic jam pridem a canonicis ele—’ ctus, transiatoejus æmulo ad sedem Arelaten- sem, subrogatur, & in possesiionem inducitur, • confirmaturque anno 1462. mense Martio.An. 1475. sit abbas Casæ-Dei ordinis Præmonstra. tensis, bulla Sixti papæ IV. concessa ad preceS t Ludovici regis XI. XI. caL Aprilis, sede tunc vacante per Petri abbatis obitum. Obiit v. cal. Septemb. an. 1483. Habuit, ut diximus, fratrem Jonannem Armaniaci nothum comitem Convenarum, Lelcnni Dynastam, Aquitaniæ& Del » phinatus proregem, Franciæque marescallum Ludovico XI. rege ; amboque propatrui fuere Georgii cardinalis Armaniaci, nominis celebritate ubique conspicui. LXXXI. FRANCISCUS I. 1 Franciscus a Sabaudia Ludovici ducis Sa- baudiæ & Annæ Cypriæ filius, episcopus Gene- vensis, abbas Alpium, sancti Andreæde Vercellis &c.ac præpositus sancti Bernardi Montis- jovis, Johanni Armaniaco succeffit 148}. 20. Octob. ut habet codex actorum Vaticani. Præ- sul fuit doctrina excultus & doctorum aman- tisiimus, qui a Blanca Monferratensi Caroli ducis vidua, & filii Caroli Johan. Amedei tutrice vocatus est, ut ducis proximas vices, Philippo fratre Brixiæ principe reclamante, cum ea gereret. Decedit 1490. v. non. Octob. aliis mense Sept. non sequenti anno mense.Maio, ut ’habet Philibertu » Fingonius in arbore gentilitia ducum Sabaudiæ, nam sedes Ausciensis vacabat die 24. Octobris anni 1490. ex charta quadam Simorræ. Jacet Franciscus Augultæ- Taurinorum in sancti Johannis ecclesia. LXXXI I. Johannes VI. Johannes Tremollius, ex nobilisiima & antiquissima gente ortus, parentes habuit Ludo- vicum Tremollium hujus nominis primum Thoarcii viCecomitem, Talmundi principem, in bellis a Carolo VI11. & Ludovico XII. re- , gibus per Italiam gestis— egregium ducem ; & 1 Margaritam de Ambasia Franciscæ ducissæ Britanniae sororem. Hic Johannes cum esset natu minor, & hereditas paterna ad Ludovicum primogenitum potiflimum spectaret, amplissimis a Ludovico rege XII. donatus est sacerdotiis, imprimis Ausciensi archiepiscopatu, an. 1490. cui suCcesiit anno 1505. cpiseopatus Pictaviensis administratio, mortuo Petro de Ambasia episc. Tum anno sequenti, die XI. Januarii, Bononiæ presbyter cardinalis creatura Julio 11. pontifice maximo ; sed Romæ promulgatur ejus electio tantum anno 1507. die 17. Maii. R r r iij rooi ECCLESIA / . Ludovicum regem in expeditione Insubrica. secutus, cum cardinalibus de Ambasia suo ’• avunculo, Ferraricnsi, Sanseverino, aliisque, interfuit pompæ festivi ingressus regis victoris in urbem Mediolanum. Sed paulopost, cum ad Romanum iter sese accingeret, gratias acturus papæ, menle Julio in eadem urbe animam ■ exhalavit an. 1507. non sine veneni suspicione. Cor ipsius in ecclesiam Franciscanorum Mediolani delatum, corpus vero in æde collegiati S. Mariæ castri Thoarcensis in Pictonibus, sepulcro gentilitio dominorum de Tremolia conditum est, sub marmoreo sepulcro, ubi legitur: A j HIC JACET Corpus illustr. Pr. Johannis de Tremolia cardinalis S. sudis apostolica, arcbiepiscopi Aufcensts, obiit Mediolani anno 1507.Orate Deum pro eo. Auscorum prasul, /aero qui cardine fulget, Pictavum antistes hac requiefcit humo. Ipsu pedo dignus, quo nufquam sanctior alter, Nec fuit ille tamen nobilitate minor. Mendicos aluit dives, castusque facerdos, Justitia cultor, consuta culpa procul. Italiam fato quarens, sanctumque Parentem, JEtatis florem mors inopina rapit. Johannes Trimolius superas concessit ad auras, Illic quo nomen luna dedit media. Suingentossuptem fol tunc compleverat annos Milleque, quo Christus natus in orbe suit. Hoc Johannis cardinalis epitaphium, lati— nis versibus conseriptum, Gallice primus com- posu : t Johannes Bouchetus in panegyrico ipsiuS fratris Ludovici Tremolii vicecomitis Thoar- cii Burgundiæ proregis, qui testibus Paulo Jovio Novocomensi episcopo Nucerino, Francisco Guichardino, Arnoldo Ferrono, £ aliisque melioris notæ historiciS, rebus præcla- re gestis maxime conspicuus fuit. Ex eadem gente* quæ omnes in Europa suprema potestate msignes, sive regiæ sint, live etiam imperatoria :, aut consanguinitate aut affinitate attingit, prodierunt multi præstantisseni viri ob partam in pace & bello, terra marique gloriam merito suspiciendi. Stirps illustrisiima ducum Neriensium *, ex hac gente propagata, protulit cardinalem Tremolium nunc Christianissilni regis apud papam oratorem & legatum. LXXXIII.FRANCISCUS-GUILLELMUS. Franciscus-Guillelmus de Clermont, filius p Tristani baronis de Clermont de Lodeve, equi- tis S.Michaelis, ex Catharinade Ambasia sorore Georgii cardinalis, & Rotomagensis ar- chiepiscopi, cum esset archiepiscopus Narbo neniis, ad Auxitanam transtatus est metropolim, jam factus cardinalis cum titulo sancti Stephani in Monte-Cælio, an. 1503. m. cal. Januarii. Erat autem archiepiscopus Auxitanus anno 1507. & regis Ludovici XII. fuit orator ad Julium papam hoc etiam anno, pro deditione Bononiæ in manus pontificis. Anno 1511. sub- « Hujus gentis stemma & historiam confcripsoro £ammar « thani fratres, publiciquc juris soccrc. USCIENSIS. IOOZ L Icribit diplomati indictionis concilii Laterancn- sis contra Pisanan synodum congregandi. Mox creatur legatus Avenioneniis. Anno 1514. qui erat fecundus Leonis papæ X. die 24. Manii, conceffit 100. annos indulgentiarum, visitantibuS ecclesiam fratrum Prædica- torum Claromontensium apudArvernos, in festis S. Mauri abbatis, SS. Fabiani & Sebastia- ni, S. A g ner is virg. & mart. S. Thomæ de Aquino, &c.|His vero in litteris FranciscuSsele appellat cardinalem, legatum pontificium apud Avenionem, & Ausciorum archiepiscopum. Anno 1515. postulatur in episcopum Albiensem a capitulo : fedJacobo Rooertet ceffit post aliquot altercationes. Porro habuitgraviihmas li- tes adversos Alanum dominum d ? Albret comitem Armaniaci pro jurisdictione, saltem ab an. 1519. ad 1523. ut liquet ex provocatione ad senatus Parisiensem & Tololanum a comite scri- ptodenuntiata archiepiscopo, & ex aliis instrumentis in tabulario Palensi asservatis *. Anno 1521. commendam obtinuit abbatiæ Villæ-ma- gnæ. Æmulum tamen habuit Clementem Che— ’ rin abbatem S. Michaeiis de Galliaco a quibus* : dam fratrum electum ; ubi observavimuSeum • appellatum Franciscum Willelmi. Fuit etiam aboaS S. Petri Latiniacensis i quod monaste* rium in ædificiis redintegravit. Monachorum vero mores corruptissilnos, quod præcipuum est, emendavit. Anno 1538. ceffit archiepiscopatu Ausciensi, mortis quæ post biennium contigit quasi prascius. Cum esset sacri collegii decanus, ex hac vita migravit anno reparatæ salutis 1540. Avenioneque sepultus est in sacra 1 Cælelunorum æde ad pontem Sorgiæ. LXXXIV. FRANCISCUS III. J ( FranciIcuS Jaeobi Turnoni comitis Rossilio- nis quintus ex Johanna de Polignac filius, cum pontificale munus jam geffisset inecclesiisEbre- aunensi & Bituricensi, per cesiionem cardinalis de Claro-monte, promotus est adAusciensem cathedram, anno 1538. die 14. Junii, ut ferunt acta consistorialia Vaticani, inquiunt Sam- marthani fratres ; attamen anno 1 <37. jam ar- chiepiscopatum Bituricensem abdicarat. Imo patriarchii Bituricensis auctor, qui ejus tempore vivebat, pontificatum ejuS apud Biturigax non producit, nisi ad annum 1536. Attamen paulo antea videtur anno 1536. aliquot menseS addere. Anno 1542. statuta pro lua condidit ecclesia. Anno 1547. die Martii ultima interfuit exsequiis Francisci I.in S. Dionysii templo. Ipso annitente, saventeque Henrico rege 11. canonici Auscienses regularem vitæ statum in secularem mutarunt, concessa ipsis Facultate de bonissuiS ad arbitrium disponendi per testamenti codicillos, decreto pontificio dato XI. cal. Aprilis anni 1548. A Clemente papa VII. creatus fueratpres— 1 byter cardinalis noster Franciscussub titulo SS. Marcellini & Petri anno 1550. die 16. Martii. Julius III. eum fecit episcopum Sabinum, alii dicunt Portuensem. Demum sub Pio IV. evasitepiscopus Ostieniis, & sacri senatus deca-, nus. An. * 1554. XI11. caL Aug. accesiit ad regi— * 10OJ ECCLESIA / men ecclesiæ Lugdunensis, permutatione cum. Hippolyto Atestino cardinali facta. Itaque cetera quæ supersunt dicenda de hoc præsule, ad ipsius pontificatum Lugdunensem remittimus. Fuit in regni negotiis maxima nostri Fran- cisci auctoritas, præsertimin rebus ad religionem spectantibus. Hinc de illo canit Michael de fHofpital regni postea regilque cancellarius : Turnouigeuus Heroum quif anguine ducis, Cujus.constlio rei omnis publica nostra Dirigitur foris, atque domi quacumque geruntur. Multas obivit legationes ad papam, ad Caesarem, ad Angliæ regem. Viros litteratos im- pensius fovit ; hinc non mirum, si certarim illum laudaverint viri docti. AlumnoS S. Igna- tii, qaosfesuitas vocamus, amore singulari prosecutus est, quibus primum in Galliis collegium apud Turnonum construxit ; eorumque causam miro studio prosecutus est in colloquio Pis- siacensi : sepeliri voluit in collegio Turnoncn- si lbcietatis fefu, mortuus anno 1562. LXXXV. Hippolytus. ( Hippolytum Atestinum Alsonsus I. Ferrariæ dux ex Lucretia Borgia genuit ; nec mirum si tam illustri editum loco Galliæ rex FranciscuS I. illum tot sacerdotiis oneraverit, potius quam ornaverit. Nam præter ar- chiepilcopatum Mediolanensem tres in Gallia possedit, cum plurimis episcopatibus, sub administratoris titulo, & longe plures abbatias. Hic princeps maximis negotijs abadolescen* tia apud Gallos innutritus, propter arctam fratris lui Herculis II. ducis Ferrariæ affinitatem cum regia Franciæ domo ( duxerat enim Renatam Ludovici repisXII. filiam) Francisco- que I. regi acceptisiimus, etiam ad intima ejus consilia admissus, ejusdem commendatione a Paulo III.summo pontifice purpura Romana donatus est anno 1538. mense Januario, etsi nonnisi 11 r. nonas Manii publice sit adscitus in sacrum collegium, titulum consecutus S. Mariæ in Aquiro. Fuit etiam ecdesiasticipatrimonii legatus Pio V. Romæ sedente. Titulum archiepiscopi Ausciensis consecutus est permutatione facta cum Francisco Turnonio cardinali, cui Lugdunensem cesiit cathedram. Nihil vero ab eo gestum legimus in Ausciensis ecclesiæ administratione. At plurima sunt quæ pro regni Franciæ communi bono facta eum nobis commendent. Senas enim nomine Henrici II. regis, cuius ad patrocinium consugerant, summa prudentiæ & æquitatis opinione biennio moderatus defendit egregie. Deinde sub Carolo IX. in Galliis legatione functus est pro Pio papa IV. & ad tuendam catholicam fiaem contra hxretico- rum arma, insidias, & præstigias plurimum laboravit. Hinc non immerito rerum Gallicarum ipsi patrocinium creditum ess Ad commune quoque totius reipublicæ Christianæ bonum » ad Casarem in Germaniam profectus est, ut U S C I E N S I S. 1004 inter Christianos principes pacem conciliaret, ac stabiliret. ( Coluit Hippolytus homines ætate sua litterarum studio & amore insignes, Paulum Manu- tium, M. Antonium Muretum, Cælium Casea* gninum, Arnaldum Oflatum &c. aderatque principe digna liberalitas & magnificentia. Ro- mæ spiritum reddidit, cum sexagesimum æta- tis annum nondum attigisset 1 v.nonas Dccemb. 1572. Corpus in S. Catnarinæ templo dtposi- tum ad urbem Tiburim transtatum, in Fran- ciscanorum basilica sepelitur cum hoc epitaphio : Dio OpT. Max. HIPPOLYTO ET ALOYSIO ERINCI- PIBUS ATESTINIS S. R. E. CARDINALI- BUS, CÆSAR ATESTINUS MARCHIO.PA9 TRUO ET PATRUELI BENE DE SE ME- R ITIS P. C. M. DC. XVIII. Johannes Ant. Pecramellarius, Andi eas Vi- ctorellus, Ciaconius » U bellus Italiæ sacræ to. 2. inepiscopis Ferrariensibus, Paulus Manu- tius, Jac. Aug. Thuanus hisu lib. 54. ejusdem Cardinalis elogium evulgarunt. LXXXVI. ALotS IU$. Aloysius d’Este, patre Hercule 11. duce Ferrariæ, matre Renata Ludovici Xl I. Franciæ regis filia natus 1538. ob egregias animi dotes a Paulo III. papa adhuc adolcscensFer- rariensiS ecclesiæ —regimini ex celsione patrui Hippolyti præfectus fuit an. 1553.10 Galliam postea protectus Henrici II. regis gratia nominatur Auxitanus antistes, ultro abdicante Hippolyto patruo. Creatura Paulo IV. diaconus cardinalis ad titulum SS. Nerei & Achillei 1561. Februarii 26. & quadriennio post Ma- ximiliani imp. sororem Barbaram, Alsonso fratri duci Ferrariæ nuptamTridentiexcepit.Hic cardinalis bis sub Gregorio XIII. legatus mit- ( titur ad reges ChristianilsimoS Carolum IX. &Henricum III. ubi comitiis cleri Blesensibus interest anno 1578. Præterea Galliæ protector electus est, quod munus per quatuordecim annos post Hippolytum patruum impigre exercuit, calamitosisiimis licet temporibus, in quo sideS ejus & animi magnitudo exploratæ, maxime emicuerunt. Princeps vero fuit optimæ indolis, & magnanimitate, munisicentiaque nulli fecundus, ut puepuratorum collegii lumen haud immerito sit appellatus, ut fusius prosequuntur Petramellarlus in continuatione ad librum Onuphrii de summis pontificibus & cardinalibus, Ciaconius, Ughellus Italiæ sacræ tomo II. PaulusManutiuS libro III. epilt 14., & Jac. Aug.Thuanus in carmine consolatorio ad Annam Estensem Nemorosu ducissam il- lustriss. principem feminam, de morte ejusdem Aloysii fratris fui. Romæ animam emisit in fusa hortis Quirinalibus die Martis 111.cak Januarii 1586. Cor ejus in Augustæ-Ausciorum ecclesia sepelientium delatum, viscera Romæ ad B. Ludovici condita sunt ; corpus vero in sede S. Francisci Tibure tumulatur juxta patruum. Guillelmus Blancus episcopus Venciensis in Provincia, his eruditissimis versibus ejus obitum celebravit : looj ECCLESIA J Cur voluit Princeps Roma sua viscera condi ? An quia visueribus condita Roma suis ? . Cur voluit magnum Gallis cor ut esset in oris ? An quoniam cordi Gallia magna suit ? Cur voluit pulchro sepeliri Tibure corpus ? Anne sn deliciis, quod stbi Tibur erat ? Fallor, habet magnum cor Gallia magna, ywcd mwj Audito patris funere facta fuit. Viscera Roma tenet, tam suero principe rapto, l^uod sua visu stbi viscera Roma rapi. Tibur habet corpus, quoniam sua corpora sunstt In partes susu dissociare suas. Callus, Romanus, Tibur, cor, viscera, corpus> Sensure auferri, restituique stbi. In hujus funere duo celeberrimi tota Italia viri, ingenii vim exercuerunt, Bapt. Guarinus, ac Leonardus Salviatus, unus Latina, alter Italica oratione tanti principis jacturam lugentes, quem & Thuanus hist. lib. 84. inquit, ut avo cognominem, stc magnitudine animi parem, munificentia vero in omnes quibusvis principibus longe superiorem, ita ut in ea urbe in qua tanquam in publico Christiani orbis theatro tot annos admirationi fuit, thesuurus pauperum, sacri collegis splendor, aulaque Romana ornamentum dici meruerit. LXXXVII. LEONARDUS. Leonardus deT rapes, Nivernensis, siicri consistorii comes, ex senatore Parisiensi assumtus post longam hujus metropolis vacationem, Hen- rico de Sabaudia Jacobi Ncmorosii ducis, & Annæ Atestinæ cardinalis Aloysii sororis filio designato archiepiscopo, sed possesiionem non adepto, neque consecrato, aliquot annos vicaria potestate hanc cathedram administravit. Demum nominatus fuit ab Henrico IV.rege 1597. bullasquc tandem obtinuit a Clemente VIII. Novembr. die 8. 1599. Sequenti anno fidem clientelarem præstat 16. Januarii, &paulo post, consecratur anno 1600. in capella episcopatus J Parisiensis a Petro Gondio cardinale, asiisten- tibus epiPcopis Arnaldo Pontaco Vasatensi, & Leodegario de Plats Lactorensi.Solemniter ingressus est Auxitanam civitatem 6. Novemb. sequentis, ubi omnium festivo applausu excipitur ; ciim abhinc centum fere annis, nullus ex decessoribus archiepiscopis urbem invisisset : quod evenerat, tam injuria bellorum civilium, quam incuria præsiilum qui aulæ sive regum nostrorum, sive summorum pontificum addicti, per vicarios hanc ecclesiam rexerant : ex quo insinita mala in hac diœcesi pullularunt,. depravati laicorum mores, pastorum & cleri-J eorum ignorantia & socordia, hæresiim propagatio, hæreticorum, maxime nobilium audacia in usiupandis & diripiendis ecclesiarum bonis ; quibus periculosiffimis ecclesiæ suæ morbis Leonardus cœpit mederi prudentia & fortitudine singulari. Tantæ autem molis opus aggressus est ab accurata ecclesiarum ac parochiarum visitatione ; instituitque congregationem plurimorum canonicorum ac piorum virorum > qui prædicationibus & catechesibus sopitam populorum religionem excitarent. Admisit Capucinos in urbem, & pro eorum fun- U S C I E N S I S. 100$ . datione plura de Gjo impendit. Virgines quoque Ursulanas aC Carmelitas opibus suis juvit, plures etiam inopes puellas ære sufficienti ut nuptui traderentur, dotavit. Præterea duodecim clericos instituit, aiiignatis ad victum honestum reditibus. Denique vetustate & negli- gentia antecesseram archipræsiilum collapsa dominii cpiscopalis ædisicia, pristino splendori restituit. Quinetiam cum ecclesiæ primariæ fornices & tholi, miserabili ruina jacerent, antistes magnisicentia incredibili, vigintisupra centum millia librarum libentiffime insumsit, ad (arta tecta facienda : & cum tot & tantis largitionibus nondum esset factum Catis ejus libc- ralitati, auxit altaria ornamentis, donariisque variis usque adeo pretiosis, ut jam Auxitana ecclesia, omnes Novempopulaniæ magnisicentia siiperet. Interfuit comitiis generalibus regni Parisien- sibus 1614. & conventui delectorum virorum, ( vulgo les Notables J Rotomagensi 1617. sub Ludovico XIII. Anno vero 1614. die Augusti 50. in honorem Annuntiationis B. Virginis ecclesia Recollectorum divi Francssci in subur- bio S. Martini Lutetiæ a nostro archiep. consecratur, pluribus martyrum reliquiis, ut est in more positum, sub majori altari reconditis. • Ceterum paucis diebus antequam e vita decederet, testamentum condidit, quo præcepit se in habitu religioso divi Francisei cum imagine crucisixi & codice libri de imitatione Christi, tumulo mandari. Obiit die 29. Octobris anni 1629. summo fui relicto desiderio. Jacet in sacello ecclesiæ majoris Ausdensis, cum hoc epitaphio : Leonardus de Trapes archiepiscopus Auxitanus, vermis, & non homo. Opprobrium hominum & abjectio plebis. Sustine viator, & imperata Supremis tabulis elogia * Perlegens, timorata conscientia Motum cogita. Hac te monitum voluit Claudius Moulnoury Tolosunus sunator, Nepos & hares mustissimus. Abi. Cor ipsius ante altare conditum est cum se- quenti inscriptione : VIATOR Exiles in hoc cippo magni cordis exuvias vides. Nimirum ubi thesuurus prasulis ibi & cor : Nec ullibi sanctius quam ad aras jacere sucer cinis debuit. Cordatissimum pulverem, nifi excors es, lacrymis dilue : Immo procura ipsemet, fit ut de te aliquid posthumum ^uod imponi aris possit. Piis manibus Leonardi de Trapes, Auscorum archiepiscopi avunculi optimi perenne hoc grati animi monumentum posiiit Claudius Moulnoury, abbas Galliacensis, Consistorianus comes, libellorum supplicum Magister, nepos & hæres. Obiit 1629.29. Octobris. LXXXVIII. ioo7 ECCLESIA j LXXXVIII. DOMINICUS. DominicuS de Vic, Emerici Vici Erme- nonvillæ domini, comitis de Fiennes, Franciæ {irocancellarii filius, natus est Lutetiæ 1588. Vix eptimum annum agebat, cum ab Henrico Ma- { ; no ad abbatiam beatæ Mariæ de Becco Hel- uini splendidum in Galliis cœnobium nominatus est. Dominici patrui commendatione ( expugnato Sandionysiano oppido) Ambianorum præsccti regii, spectatæ fidei erga principes Henricum III. & IV. ac virtutis militaris longo armorum usu expertæ fama præstan- tis. Provectior ætate patrem secutus est in lega— p tione apud Helvetios, ut inter eundem regem Henricum IV. & bcllicosos populos sociale fœ- dus renovaret, in quo egregiam publico regni bono operam navavit. Prima autem litterarum rudimenta posuit Dominicus Ingolstadii in Germania, deinde Flexiæ in Andibus, mox- Jiuc theologiæ in academiæ Parisiensis celebri chola Sorbonica nomen dedit. Ille itaque cum indole esset præclara, litteris & eruditione in tantum profecit, ut cum paucis annis trigesi- mum (iiperaret, tam ecclesiastici, quam senatorii ordinis munerisque particeps neret, inter sanctioris confistorii consiliarios allectus a rege ( Ludovico XIII. anno 1621. quem secutus est in Occitaniam & apud Tololates, dum primum hanc civitatem regni fecundam, post ex- fiugnatum Angeliaci fanum in Santonibus, a- iasque sectariorum urbes, solemni pompa invehitur. At cum Leonardus antecessor regem salutaturus adiisset, Dominicum Vicum, enixa postulatione in coadjutorem siium deprecatus obtinuit ; quamvis e principibus viris ad eam dignitatem pontisiciam nonnulli anhelarent. Sic-

? ue Dominicus antistes Ausciensis designatus, .udovicum in expeditione Occitanica, & ad obsidionem Monpcssulanam comitatus est, in j qua Emericus prælulis pater, vitam cum morte commutavit. Romam postea se contulit, ubi benigne exceptus est a Gregorio XV. pont. a quo accepit reliquias sanctorum Juliani & Johannis presoyterorum. Cumque Gregorio suc- cessisset Urbanus VIII. bullas ab eo metropo- litæ Auxensis obtinuit Romæ in consistorio 27. « Januarii 1624. Tum Galliam reversus sacra-

. mentum fidelitatis regi præstitit, & 1625. Dominica simctæ Trini tatis, die Maii 25. consecra- tur archiepiscopusCorinthius, &coadjutor Au- Iciensisin ecclesii Ermenonvillæ, a Leonardo archiepiscep », assistentibus Salvato d’larfe Tar-. bicnsi, & Johanne de Salette Lascariensi epi— ’ scopis.Auscitanæ provinciæ suffraganeis. Continuo suam adiit diœcesim, urbemque ingre- ’• ditur 16. Fcbr.anni I626.sequentipoITeffionem realem adeptus ; prasi ? nte &gratiilante clero, magistratu, & populis. Tum vero sefunctionibus facris anno integro addicit, ordines confert, Synodos celebrat, & in melius exemplo decessoris omnia componit, ac metropolitanæ ecclesiæ ædisicia curat ; inprimis castrum suburbanum nuncupatum de Maieres, quod hortis, pontibus, ædisiciis instauravit. Interimanno 1629. morte Leonardi archi- Tomui L AUSCIENSIS. 1008 episcopatus integrum regimen sumsit ; si: d cum lues pestifera civkatem, populumquC fœdasset, antistes noster urbe per quosdam annos abeste coactus est, usque ad diem 11. Novembr. anhi 1634. quo sedem suam recuperavit. Et continuo curas ad sollicitudinem pastoralem impendit > synodos fex pro rei sacræ &prophanæ ad- ministratione congregavit : diœcesim visitavit, & in ea pontisiciæ ditionis lustratione constitutiones sacras ad politiam ecclesiæ promulgavit, præcipue archipresuyteris & parochiarum rectoribus, quibus certis diebus colloquia de rebus sacris Facere pro instructione parochorum, ac verbi Dominici interpretatione archiepisco- pus hoster demandavit. Tum catechssmis & prædicatiombus animas imbui sollicitus fuit : ex quo factum ut pluresa fide alieni, in his partibus Aquitaniarum, abjecta hæresireligionem catholicam amplexi sint, sectariis reliquis communitatem cœmeteriorum ademerit, & quam- plurcs etiam nobiles, qui decimas tanquam ex ; patrimonio sibi vindicabant, eas restituere compulerit. Cum autem duo generalia cleri Gallicani comitia celebrarentur Lutetiæ annis 1635. & 1645. iisintersuit, & egregiam operam navavit pro hujus siacri & inter ceteros primarii ordinis immunitatibus. Instituit vero cœnobium Recollectorum S. Francssci, & domum UHulanarum in toparchia de Gondrin, & duo monasteria virginum ordinis S. Claræ.Mirandæ & apud Castrum de Magnoac. Huic antistiti Johannes Bajolus e Societate Jcsij presoyter dicavit historiam sacr.im A- quitaniæ. Sub optimi pastoris hujus moderamine, cum diu tranquilla floruisset Auxitana ecclesia, ob : it 1661. LXXXIX. HI N RICUs. Henricus de la Mothe-Houdancour, filius Philippi domini de la Mothe-Houdancour, in Picardia, ex militari & equestri genere, matrem habuit Ludovicam-Charles Antonii domini du Plesiis-Piquet, prope Parisios natam. In acati e mi a Parisiensi litteris maxime iacris operam dedit, factusque est regiæ Navarræ doctor & provisor. Inter ejus fratres, unus fuit episco- pus S. Flori Hieronymus nomine ; alter, Da- niel vocatus, sedem Mimatensem obtinuit. Philippus vero militiam secutus, ad summos honores pervenit, factus Franciæ polemarchus, Ca- taloniæ prorex & dux Cardonæ. r Quod spectat ad Henricum, præter abbatias ’S. Martialis Lemovicensis, Soliaci, & Frigidi- montis, primum consecutus est epilcepatum Redonensem, ex quo ascendit ad sedem me- tropolitanam Ausciensem, accepta regia sche- dula die 1. Julii anni 1662. Anno superiori crea* tus fuerat regiorum ordinum præceptor seu commendator. Fuit etiam Annæ Austriacæ regina-matris major eleemosynarius, in cujus funere mœrens celebravit sacra mysteria & solemne de more persolvit officium, in regali S. Dionysii ecclesia, die 22. Februarii anni 1666. Quæ vero pro suæ ecclesiæ utilitate gesserit, nunc compendiose referenda. Sss 1009 ECCLESIA A In ecclesia sua duodecim instituit regios ca-. pellanos, ad regis ipsius nominationem recipiendos, & stipendia ex quibus commode vi- verent, suppeditavit. Ecclesiæ S. Jacobi, tria librarum millia, ecclesiæ S.Martialis quatuor millia donavit ad pios ustis : sex millia largitus est ad sacras misiione$. S. Josephi capellanum fundavit, mille & ducentas libras ad unius thu- riferarh mercedem, & ad constitutos subsa- cristæ reditus ampliandos centum aureos con- ceffit. Seminario clericorum, & pauperibus multa Bberaliter dedit. Ad majus templum ornandum, & construenda organa pneumatica, sumtibus non pepercit. Quod veropræcipuum. ■est, ad resarciendam ecclesiasticam disciplinam, J & muniendam adversos laxioris vitæ corruptelas, utilia condidit statura, per annos viginti. Ad regendam diœcesim, ususestStephano d’Ai- gnan du Soudat, quem, etsi cœcum, vicarium generalem instituerat, obsingulares animi dotes. Obiit HenricuSMazeriis24.Februarii I684.se- pultus extra ecclesiam sub campanili cum hoc epitaphio : jacet Hernicus de la Mothe-Houdeneouran- dignut archiepiscopus Auxitanus, ex pectant resurrectionem mortuorum, obiit 1684. die 24. Februarii. 1 Ad parietem vero haec leguntur : .Sluod Henrici meritis detraxit humilitat » id reddit veritas, illum pietate, doctrina & nobilitate clarissimum venturis retro suculis commendant, 1684. XC. A R MANO us-A N N A. Armandus-Anna Tristan de la Baume de Suse, apud Delphinates, Annæ de la Baume, comitis de Rupeforti filius ex Catharina de la, Croix de Chevrieres, patruum habuit Ludovi- cum-Franciscum de la Baume de Suse episcopum Vivariensem. Ipse primum episcopusTar- beiensis creatus est anno 1675. biennio elapso ad S. Audomari sedem transfertur ; anno vero 1684. mense Maio^td Auxitanam metropolim : sed ob diÆdia inter curiam Romanam & GalSCIENSIS. 1010 liam, de ipso non est actum in Romano consisto- rio, nisi die 21. Januarii anni 1692. Seminarii clericorum administrationem patribus Societatis Jesu demandavit. Migravit a seculo die 4. Martii, anni 1705.post longum morbum, in urbe Lutetia, ubi sepultuSest ad S. Pauli. Hic archiepiscopus typis mandari curavit rituale pro tota provincia Auxitana, curis maxime Pauli de Chaulnes, tunc vicarii generalis, qui modo est Sarlatensis episcopus, qua in diœcesi eundem librum rituum sacrorum publicavit ac observari praecepit mandato dato die 8. Maii » anni 1708. XCI. AUGUSTINUS. De Augustino de Maupeou, jam locuti fumus in Castrensibus episcopiS. Ex hac enim sede assumtus est ad regendam Aufciorum ecclesiam die xI. Aprisu anni 1705. Eodem anno die 30. Maii sidem clientelarem juravit regi. Possessionem adipiscitur die 22. Junii anni 1706. Ecclesiæ suæ egregiam S. Augustini dedit imaginem ex argento. Palatium episcopale cum reficiendum luscepisset, anno 1712. ex hac vita migrare coactus est die 12. Junii in sua diœ- XCII. jAcoiUs. Jacobusdes Marests, episcopus Rejensis, de quo jam locuti fumus, ex hac ecclesia suit a rege Christianisiimo electus & designatus, ad vacantem cathedram implendam, anno 1713. mensis Julii die 29.Regi /aeramentum præstitit in sacello regio Versiuiensi, die ultima Martii anni 1714. Historiam episcoporum & archicpiscoporum Ausdensium, sequi debet præpoutorum series ; sed unicum duntaxat repenmus in veteribus chartis de sancti — Montis fundatione, Ar- naldum nomine, circa annum 1061. Nondum etiam potuimus recuperare decanos ecclesiæAuscienus.Petrus de Terra r i is. electus archiepiscoptiS Arelatensis, anno 1303. suerar AusciensiS decanus. ABBATIÆ DIŒCESis AUSCIENSIS. f) Rimo loco dicemus de iiS quæ olim exsti— ] tere, nunc vero nonamplius exstant ; postea his quæ ad hoc usque tempus supefsunt. Db VETERIBUS ABBATIIS destructis. In censu monasteriorum habito anno 817. in sy nodo Aquisgranensi memoratur inter Vas- coniæ coenobia Altum-fagitum, vulgo sancti Sixti de Fageto, ad Ratum siuviolum, quod nunc est canonicorum secularium. Hos abba- tes Fageti reperimus apud nostrum D. Cl. Estiennot.* Bernardum de Monte*acuto anno 1289. Rogerium de ConveniS ( deCominges) anno 1307. utrumque ex tab. Simorrensi ; & Franciscum Verdalli vicarium generalem in ecclesia Auxitana annis 1604. & 1605. ex re- gistris ecclesiæ VasatensiS ; sed erat haud dubie canonicus secularis. Etenim inter dignitates capituli Ausciensis censetur abbas de Fageto. Plura de hoc loco rescire non licuit ; quod enim aiunt a Carolo Magno fundatum fuisse non liquido constat. In laudato constituto de monasteriis auctoritate synodi Aquisgranensis facto recensetur inter Vasconiæ monasteria, cella Fraxilii, vul Ion ECCLESIA go Serret, in pago Elusano. At nunc ille locus. transiit ad canonicos seculares, pertinetque ad ecclesiam Ausciensem, inter cujus dignitates numeratur abbas de Serres. Anno 1275. Johannes de Besuas abbas cellæ Fraxili legitur in charta Ausciense Olim erat in pago Elusano abbatia sancto- rum Gervasii & rrothasii, seu sancti Luperci, alsas Lupcrculi, ubi adhuc tempore Willelmi de Montc-alto archiepiscopi Ausciensis, abbas erat Raimundus, qui subseripsit chartæ ejus- dem Willelmi pro Cluniacensibus seculo XI. Hoc monasterium datum est sancto Petro Cluniacensi ab Aimerico comite Fidentiacen— g si *, cujus generis seriem edisserit Oihenartus in sua notitia Vasconiæ, ut probat charta hæc quam archivum Cluniacense nobis suppedita- vit : Ego in Dei nomine Ay meritus comesstlius Asta- nova, dedi Deo & sancto Petro Cluniacenst, & domno Hugoni abbati ac successoribus suis, quoddam monasterium beattjstmi Luperci martyris in fago Elisano constructum, mei videlicet juris, regendum & ordtnandum. Sciendum est autem, quod Bernardus comes proavus meus, quondam monastico ordini illud tradiderat, ut monachi regulariter ibi viverent-, quod & mulsis annis fece— Q runt : sed postea tepesuente fervore saculariter vivebant : accepi ergo constlium cum venerabili archiepiscopo Auxiensi’Willelmo, qui me sapius pro hujujmodi terribiliter increpabat, dicens me damnandum fore s ntst ad pristinam religionem illud revocarem, quod placuit mihi. Damus ergo prafatum monasterium domno Hugoni abbati Cluniacensi, & successoribus suis regendum &dis- ponendum, &c… Actum anno incarnationis Dominica ML XXXVIII. Sign. Domni Willelmi Auscensts archiepiscopi. Sign. Domni Aymerics comitis qui hanc cartam fieri jussit & aliorumi I Nunc monasterium sancti Luperci celebris est prioratus ord. Cluniacensis, cujus loci prior D. Johannes Marre, postea episcopus Condo- miensis plus juxta & doctus, ecclesiam sancti Luperci cathedrali haud imparem a fundamentis erexit. Obiit anno 1621. Monasterii sancti Johannis de Sancto-monte 1 ad Aturum amnem eadem fuit fors ; cum ’enim ordo monasticus juxta S. Benedicti regulam ibidem intepuisset, ac locus in manus laicorum devenisset, postea religione ducti ; maxime vero peste quæ grassabatur territi, coeperunt monasterium hoc restaurare seculo XI— ; quo tempore abbas erat Raimundus commemoratus in diplomate Bernardi Tumapalarii anno 1061. Tuncque ut disciplina regularis in eo continuo vigeret, datum est Hugoni abbati & Cluniacensibus, uti probant varix chartæ de hoc monasterio a nobis editæ, & in Gallia Christiana fratrum Sammarthanorum. Fuit olim abbatia B. M. de Gojono, cui an. t I277. Amanevus de Armaniaco archiepisCopus «• Ausciensis multa cessit. At anno 1432. aGui- done abbate Morimundi » auctoritate capituli generalis, unitur hæc abbatia monasterio B.M. de Gimonte. Tornus I. AUSCIENSIS. IOIz L Cœnobium S. M. de Coirentiano in diœce- si Ausciorum olim erat abbatia ; ex hac charta asservata ln archivo S. Mariæ Ausciensis : Notum stt omnibus Christianis quod ego N. filia Odonis vicecomitis Lomaniatuxor Gerardi Orbusani, per constlium Gerardi mariti mei & amicorum, & Fortgarsta abbatis ecclesta Coirentians, adstrmo donum quod feci S.sohanni de S. Monte in manu archiepiscopi Willelmi.&c. Actum mensu Sept. luna Ix. Fria 1 u./ » claustro S. Montis regnante gloriostssmo Philippo rege. AbBATIÆ QUÆ EXSTANT. Abbatiæ qux adhuc sunt superstites.hoc or= dine recensentur. Pessmum ord. S.Ben. Simorra ord. S. Ben. Cella Medulli ( Sarramon) ord. S. Ben. S. Orientitis ord. S. Ben. Bardum seu Berdona ord. Cisterc. Portaglonium ( Bouillas) ord. Cist. Flaranum ord. Cist. Gimundum ord. Cist. Casa-Dei ord. Præmonstrat PESSANUM, #/. PECIaNUM. PEssanum monasterium ord. S.Bened. diœ- cesis A uxitanæ, S.Michaeii archangclo sacrum, situm est in pago Astaricensi haud procul ab, Auseia civitate. Jam exstabat ineunte seculo IX. nam recensetur inter Vasi : oniæ coenobia in constituto facto Aquisgrani anno 817. Huic olim monasterio subditum fuisse cœnobium S.Johannis de Sordua testatur vetus charta a nobis inter probationes excusa, numero xvI. Narratque quomodo cum subtrac- tum fuisset, ipsi restitutum sit tempore Rai- mundi Copæ Ausciensis archipræsulis, qui sedit 1 inter annos 1020. & 1030. Post procellas cum Saracenorum, tum Nor- mannorum.Pessanum in laicorum manus incidit, qui eo potiti sunt usque ad Guillclmum filium Arnaldi comitis Astaricensis, qui videlicet Guillelmus, cum illud possideret tanquam hereditatem ab atavis acceptam, concessit Si- morræ, haud dubie restaurandum & Fortoni abbati, acceptis tamen octo vasis argenteis pondo librarum nongentarum, ut fert charta ea de re facta, quam vide inter probationes. Ex monasterii monumentis eruimus seriem abbatum qui sequuntur. Series abbatum. I. Octarius sub Isemberto præsule, regnante Carolo rege anno 6. Carolum-Calvumhicde- signatum putamus. 11. Oterius anno 975. regnante Lothario, sedente Hidulfo archipræsule Ausciensi. III. Arsicius seu Arsivus e monacho Sor- duensi factus est abbas, cujus tempore Sordua jugum Pessani excudit. IV. Cletus, cui anno 1010. regnante Ro- berto rege anno 30. Ottone in sede Auxitana præsulante, Raimundus de Bassona dedit quoddam monasterium ordinandum. Sss ij , o, 5 ECCLESIA A’ V. Raimundus I.abbati Cleto succesiitanno A 1021. quo"Willelmus Lepus de Valle-ursa ecclesiam sancti Maxentii in comitatu Convenarum restituit Peciano monasterio & abbati Rai- mundo,.cujus juris erat ex alode parentum suorum. Eidem Raimundo abbati Arnaldus- WilleImus vicecomes subdidit ecclesiam sanctæ Mariæ de Dalmaraco desertam ac destructam, quam idem abbas instauravit, sex monachis inibi institutis. In concilio provinciæ cui præ- erat Raimundus Copa, recuperat jus in Sor- duense monasterium, ante annum 1032. VI. Auterius sub Austindo archiepiscopo, qui federe cœpit anno 1042. VII. Dodo oblatus Raimundo abbati ab Auriolo Fortone patre sub Willelmo archiepiscopo, regnante Philippo rege sit abbas. Anno 1080. caulam habuit cum Auriliacensibus monachis super cella B. M. de Dalmaraco, quæ ipsi adjudicata fuit ab Amato Oseronensi episcopo, inconcilio Burdegal. ea tamen ratione ut pro illa ecclesia quinque solidos quotannis ecclesiæ Romanæ persolveret. Verum fortasse Gregorius VII. hoc judicium ratum non habuit ; nam ep. 18. lib. vn. præcipit ut hic abbas quædam restituat Petro abbati Aurilia-f censi. VIII. Dodonides de Domerag sub Willelmo Bernardo archiepiscopo. IX. Bernardus sub eodem archiepiscopo, adhuc præerat anno 1106. X. Petrus I. anno 1130. sub Guillelmo archi* præsule. XI. Bertrandus 1.1160. & 1173. XI I.Petrus I I.I174. in chartario Ausciensi, & 1180. XIII. Arnaldus Willelmus transigit cum Petro abbate Gimundi an. 1189. & 1190. cum A. abbate Berdonis. Recensetur etiam in char- ta Gimundi an. 1196. J XIV. Raimundus II. an. 1215. X V. W. B. an. 1213. terram de la Serra accipit a B. Montis alti. XVI. B. electus & confirmatus an. 1250. sub quo monasterium & castrum Pessani confla- . grarunt, ut docent nos Ispani archiepiscopi • sitteræ suo loco inter probationes relatæ. XVII. Armannustransigit anno 1257. cum Guillelmo de Monte-pezato, & 1258. cum Oliver io de Polastro. Reperitur etiam an. 1259. XVIII. Bertrandus II. de Lasserano annis 1280.1285. & 1287. quo testis est in instrumen— j to aggregationis monasterii Silvæ-latæ ad ordinem Cisterciensem. Occurrit etiam an. 1297. & 1298. XIX. Hugo I. de Prinhano an. 1307. XX. Guillelmus I. deCardelhaco 1315. XXI. Gallardus de Bisterre ex priore creatur abbas, sub quo facta est bonorum divisio inter abbatem & monachos anno 1321. Sedebat adhuc an. 1329. XXII. Hugo 11.1341. XXIII. B. deMarasco 1343. XXIV. Raimundus. III de Roffiaco 1350. in charta Simorræ & 1356. XXV. Philippus I. Crolly abbasPessani, assu- J SCI ENSIS. 1014 mitur ad abbatiam Soricinensem anno 9. — I nnocentii papæ VI. seu anno 1361. c XXVI. Guillelmus II. 1397. idem forte cum G. abbate Pessani, qui anno 1380. reperitur in archivis ecclesiæ Ausciensis. XXVII. Vitalis 1403. in charta Simorræ. XXVI11. Johannes l.de Anglado 1450. XXIX. Johannes 11. de Vilheres la Graulas episcopus Lombariensis & abbas sancti Dionyso in Francia, prioratum deArgentolio diœcesis Parisiensis, vacantem per mortem Fr. le Cornu monachi, confert per annuli fui tradi- tionem, Johanni de Faudoas nepoti suo, anno 5 1479. die 7. Septembris. XXX. Johannes III.de FaudoaS nepos supe- rioris, prior de A rgentolio, providetur de abbatia Pessani ab Innocentio papa, anno 1491. pridie cal.Decemb. anno 8. ejus pontificatus, cujus in litteris legitur Johannemepiscopum Lomba- riensem illam ex dispensatione cbtinuisse. XXXI. Johannes IV. dela Rocan ortuS ex gente nobHi pagi Auxitani, succedit Johanni superius laudato, anno 1514. XXXI1.Petrus III.de Fuxo cardinalis anno 1516. » XXXIII. Johannes V.de Verdesano 1542. XXXIV. Felix de la Rochan 1554. XXXV. Johannes VI. de Verdujan 1555. & 1558. XXXVI. Johannes VII. ssAlbret 1562. obiit 1569. XXXVII. Philippus II. de Roquain bullis acceptis an. 1569. pofleffionem adeptus est anno sequenti. XXXVIII. SanciusdeMeliandre obiit26. Sept. an. 1607. XXXIX. Johannes VIII.de Meliandre præ- cedentis nepos 1608. XL. Jacobus Coadau 1620.1638. XLI. Bertrandus 111.de Cominges Guitaud 1648.1656. Obiit 1660. XLI1. N. de Tcrlong. XL111. Paulus de Chaunes episcopus Sarla- tensis, die 9. Aprilis an. 1689. S I M O R R A. SImorra ordinis S.Benedicti monasterium in diœcesi Ausciensi, Deiparæ Virgini sacrum, ubi S. Ceratii corpus summa omnium populorum veneratione colitur, situm est ad fluvio- lum Gimonem. Recensetur autem in notitia S monasteriorum Vasconiæ in concilio Aquisgra- nensi an. 817. Seriem abbatum selegimus ex variis monasterii hujus monumentis. SERIES ABBATUM. I. Gasto I. regnante Ludovico imperatore & Bernardo comite. II. Forto reperitur in charta Guillelmi comitis subdcntis Pessanum Simorræ. Vide inter instrumenta. Abdicasse vero videtur in gratiam sequentis magna auctoritate pollen- tis, quando uterque lubscriptus legitur char- tæ præfati comitis ecclesiam sancti Johannis Stauli, coenobio Simorræ largientis &c. circa an. 988. ioiy ECCLESIA AI III. Odo vel Atto, seu Otto *, anno 1026. i memoratur in veteri charta Lezatensi, cujus monasterii abbati Aimerico movit quæstionem pro abbatia Paderniacensi *. Vide tom. IV. annal. Mabill. Ejus tempore Guillelmus Astaracensis comes S.Dodæ monasterium seu prioratum fundavit, atque Ottoni abbati Simorræ subjecit, anno primo Henrici regis, ut fidem facit ejusdem comitis charta nostræ instrumentorum collectioni inserta. IV. Gasto II. in charta Guillelmi de Aura comitis. V. A starius cujus tempore fundatum est j Salancolini monasterium ab Arnaldo de Aura, atque Simorræ donatum, ut docet fundationis diploma, quod vide inter probationes. VI. Pontius tempore wjllelmi Garsiæ qui Ottonem filium sijum B. M. in monasterio Simorræ tradidit, cum multis ecclesiis, quas in Iua potestate habebat. Id factum est tempore Victoris papæ II. & Austindi archiepiscopi, scilicet Aulcitani, Sanciique comitis & Pontii abbatis, &c. Præerat etiam anno 1058. factus postea episcopus Tarbiensis I07J. retenta nihilominus abbatia, inquit Mabillonius ; attamen, ( VI I.Petrus I. occurrit abbas tempore Pontii Bigorritani episc. & quidem an. 1073. quo Ber- trandus Convenarum episcopus, Salancolini monasterium ipsi confirmavit, in quo Petrus Bernardum monachum priorem constituit, factum postea abbatem S. Savini. VIII. P. dePinciaco II24.& 1130. in charta B. Astaracensis comitis. Recensetur etiam Petrus abbas Simorræ cum Raimundo Baionensi & Rogerio Convenarum episcopis in veteri charta Aquensis ecclesiæ. Ejus tempore villa Simorræ tota conflagravit, atque anno 1141. annuente Petro abbate sub certis conditionibus j reædificatur & transfertur eum in locum ubi hactenus visitur. De hoc incendio & de translatione monasterii legenda in probationibus charta xxn. Præerat adhuc an. 1144. IX. Guillelmus de MarastU4.8. & 1163. sub Guillelmo Auxitano archiepiscopo. X. Petrus II. Orbizon prior S.Michaelis de Pessa no & abbas Simorræ tempore Guillelmi archiepiscopi Ausciensis & Bernardi comitis Astaracensis. XI. Bertrandus I. de Lasserano </.de Assela- no.cujustemporeCentullus comes Staraci.silius illustris comitis Centulli, devicto & capto Arnaldo Willclmo de la Barta, obiit apud Simor- ram & sepultus est in claustro monasterii anno 1249. Eidem Bertrando an. 1262. Matabruna de Benqua foror Giraldi de Benqua donavit totam motam de Lascura in comitatu Astariaci. Reperitur etiam an. 1267. & sub Ifpanoarchi- præsiile Auxitano quo tempore Ar.B. de Valle- cava cedit eidem ecclesiam S. Petri de Valle- cava. XII. Bernardus de S. Esterio sedebat anno 1282. Monasterium reparavit anno 1290. quo a Hic Mabillonio Willclmi comicis germanus, monachus fuiste videtur Simorrensis, deia abbas ejusdem loci ac demum arehicpisc. Aulcuanus. ^SCIE N SIS. roI6 etiam anniversarium pro patre & matre insti— — tuit. Anno 1297. medietatem Simorræ regi A conceffit. XIII. Augerius de Monte-alto 1297.1321.& 1323. XIV. Gordonus deOrgella 1333. & 1337. Hic creavit officia claustralia atque numerum monachorum, annuente Guillelmo archiepi- si : opo ad decem & octo reduxit. Sedebat adhuc anno 1344. XV. B. de Stare 1347. XVI. Odo 1351.1353. obierat an. 1354. XVII. GalardusdeMira-valle I355.& 1356. XVIII.Bertrandus II.de Roffiacoex priore S.Dodæ sit abbas bulla Urbani V. anno 6. ejus pontificatus, seu anno 1367. Idem forte cum Bertrando abbate, qui præerat anno 1380. ex archivis ecclesiæ Auxitanæ, & usque ad 1403. XIX. Bertrandus 111.de Lacerta al. de Bar- tha ex monacho Cluniacensi & priore Montis* sancti electus est abbas Simorræ an. 1434. XX. Johannes I. de Bartlu 1455. resignavit sequenti 1492. XXI. Rogerius de Barthaper ceflionem præ- cedentis bullas obtinet an. 1492. Prasuisse tamen legitur capitulo generali monachorum ordinis siuicti Benedicti an. 1490. in monasterio Mansi-aiili : unde forte consequens est eum I ante annum 1492. fuisse abbatem. Transicri— » psit abbatiam sequenti an. 1519. XXII. Herardus de Grossoles factus episco- pusCondomiensis 1521. plurima jocalia & ornamenta ecclesiæ Simorritanæ misit, memor beneficiorum ab ea acceptorum. XXI11.Octavianus de Golardo, ad quem exstant Herardi episcopi Condomiensis litteræ 1542. Sedebat adhuc 1545. XXIV. Bertrandusde Corragier 1582. 86. >&87- XXV. Petrus III. Milhar 1595. nonexceffit annum 1600. quo & 1604. siides vacabat. XXVI.xVficnael-Victor de Labat anno 1614. Sarancolini prioratum confert. Anno 1615. decreto supremæ curiæ jus ei confirmatur exigendi hominium a judice Ripariæ, juxta legem pareagii. XXV 11. Johannes II. de Beon & du Masses 1626. 1653. & 1654. XXV 111.Jacobusde Langlade clericus diœcesis PetracoriCensis, abbas erat an. 1666. XXIX. Henricus Puget bullas obtinuit • datas Romæ idibus Julii an. 1694. Possessio- nem vero iniit die 27. Octobris ejusdem anni ; factus postea episcepus Digniensis. CELLA-MoDULFI, vel MEDULFI. CElla-Modulfi, velMedulsi o, vulgoSara- mon, ordinis sancti Benedicti monasterium diœcesis Ausciensis, sub patrocinio Ss. apostolorum Petri & Pauli hoc habuit exordium. Hunc looum, Blizentium olim dictum, Arricoatus comes dederat Soricinensi coenobio ; verum monachi eo miffi vicinos experti 4 Sic appellatum boc monasterium Mabillonius alscrir > Medulfo comice Astaracenst Garsoc soccestorc. sssiij , oi7 ECCLESIA sunt adversarios, ut etiam quidam eorum gla— / diis perierint. Quare abbas & monachi Sonci- nenles hanc ceiiam vendere coacti sunt anno 904. ut ejus pretium insumerent in ecclesiæ suæ ornamentis, quæ non ita pridem conflagraram. Itque Cella-Modulfi vendita est Gar- siæ comiti & marchioni, monasterii Soricinen- sis defensori. Postea vero cum locus iste esset in potestate Odonis filii Arnaldi comitis Astara- censis, in eo fundavit monasterium, quodpos- tea Sanctio comes reddidit Soricinio. De his consule probationes. Seriem abbatum ex variis conflatam monumentis hanc accipe. SERIES ABBATUM. I.Willelmus I.abbatiam Cellæ-Modulsi Raimundo abbati Soricinensi guerpivit paulo post annum 904. II. Azenarius testis in charta Guillelmi As- taracensis comitis quædam Simorrensi cœ- nobio restituentis, atque insuper ecclesiam S. Johannis Stauli eidem concedentis circa an. 988. III. Guillelmus II. sub RaimundoCopaarchiepiscopo Auxitano interfuit concilio pro- vinciæ post annum 1020. Vide probationes. IV. Macharius regnante Henrico rege memoratur cum Raimundo archiepiscopo, in ve— C teri charta ecclesiæ Ausciensis de cimiterio S. Orientii > quem non dubitamus eundem esse cum Machario episcopo Aqucnsi, qui in Cellæ- Modulsi cœnobio institutus, abbatis munere ante episcopatum perfunctus fuerat. V. Bernardus I. abbas Celiæ-Modulsi.tempo- re Guillelmi Bernardi Auxitani archiepiscopi circa an. 1080. ex charta S. Pauli Narbon. VI. Bertrannus 1144. in charta Simorræ. VII. Gausbertus 1155. in charta Gimundi. VIII. UrsiusdePolaltron ex monacho Soricinensi, monasterium regebat anno 1170. ex charta Gimundi, & 1174. ex charta ecclesiæ Auxitanæ. IX. Geraldus de Polastron 1227. X. Raimundus de Infula 1280. Anno 1287. testis est in litteris aggregationis monasterii Silvæ-latæ ad ordinem Cisterciensem. Sedebat adhuc annis 1289. 92. & 97. XI. Mancipius de Molanis præerat an. 1303. Fidelitatem A. Ausciensiarchiepiscopo juravit an. 1514. Anno sequenti claustrum reparavit. Regebat adhuc anno 1344. XII. Gallardus 1357. XIII. Mendossa I. 1370. XIV. P. al. Petrus an. 1380. recensetur una £ cum Benrando abbate Simorræ. XV. Mendossa II. 1390. XVI. Fortanerius, al. Fontanerius Assini 1452. obiit 1463. XVII. Guillelmus III. de Colonchis per obitum Fortanerii eligitur abbas die 29. Julii an. 1463. Præerat adhuC 1489. XVUI.Pecrus I. deColonchis XI. die mensis Octobris an. 1485).electus est ; defecit vero 1501. XIX.Johannes I. de Pagua sive de Page an. 1501. Fidelitatis sacramentum præstitit Auxi- AUSCIENSIS. 10.8 tano archiepiscopo. Annoseq. missam unam de B. Maria quolibet labbato dicendam instituit. Obiit 1503. die 25. Januarii. XX. Bernardus II. deBartha jam an. 1503. 26. Maii, 1504. 1508. 1517— Ceflit an. 1530. X X I. Rogerius de Bartha possessionem adeptus est die 5. Octobris an 1530— Præsuitad annum saltem 1545. laudaturquc tanquam maxime beneficus. XXII. Hugo Capessalot 1551. XXIII. JohannesII Jacquelotsenator in parlamento Parisiensi iniit posscsiionem die 20. Decemb. an. 1553. Præerat adhuc an. 1558. i XXIV. Petrus II. Bcrtrand iacræ theologiæ doctor 1559.1560. & 69. Defunctus vero apud Samatandie 17. Octob. an. 1570. sepultusest in ecclesia PP.Minimorum. XXV.AimeriCusI.de Vicregi a consiliis& eleemolynis possessionem nactus est 27. Junii an. 1572. Regebat adhuc an. 1584. XXV L Guillelmus Capelle ex monacho ejusiiem coenobii, Aimerico cedente, possessio- nem adipiscitur mense Aprili an. 1585. Nosocomium m urbe fundavit 1595. & scholas puerorum an. 1604. Obiit an. 1612. mense Decembri. XXVII. Aimericus II. de Vic mense Maio an. 16 24.. iniit possessionem. XXVIII. Dominicus de Vicarchiepiscopus Auxitanus 1635. & 1639. Ceffit in gratiam fui fratris qui sequitur. XXIX. N. de Vic frater superioris. XXX. Johannes Jacobus de Montlezun de Vismaux, */. de Besmaux reperitur ab anno 165 !. ad 1664. XXXI. Johannes-Carolus deMontlezun, &c. 1664. per cesiioricm præcedentis, qui tamen non nisi anno 1666. possessionem adeptus est die 22. Decembris. Hic mira cum humilitatis tum liberalitatis specimina dedit s humilitatis, oblato episcopali culmine constanter rejecto i liberalitatis vero in omnes quos offendit ; neque enim solum in abbatiam suam munificus exstitit, verum etiam in hospitale hu- iusce loci, in S. Orientium, &sorores Carmeli tas i qui denique bonis operibus plenus excessit e vita in suo castro de Besmaux prope Pavie an. 1694. mense Septembri. Sepultura donatur in tumulo majorum apud RR. PP. Carme- litas.quorum benefactoribus accensetur. XXX11. Franciseus ssUrfe de Lascaris eodem anno renuntiatus abbas, anno sequenti 1695. sc manibus regis abdicavit, seu permutavit pro abbatia Uzerciæ. XXXIII. Gabriel de Sanguinet regia sche- dula nominatus die 2. al. 3. Aprilis an. 1695. possessionem adeptus est 18. Novembris ejus- dem anni. Obiit apud Montem —pessulanum die 17. Octob. an. 1702. XXXIV. Armandus-Johannes du Val regis capellanus ejusdem placito designatur abbas die 31. Decemb. an. 1702. Possessionem adiit die i. Aprilis anni seq. Præerat adhuc J712— ucinam ad multos annos, ouippe qui nihil non efficiat ad bonum cum urbis tum abbatiæ procurandum. iorf> ECCLESIA A SANCTUS OkIENTIUS. b S Orientii ordinis S. Benedicti monasterium in civitate Ausciensi, olim abbatia erat a Bernardo Luteo comite Fidentiacensi fundata, nunc vero insignis prioratus ordinis Cluniacen- sis, cujuS monachi vi bullæ eu jusdam quam su- prema magni consilii curia subreptitiam decla* ravit, secularem togam induerunt. Ipsius abbates & priores ordine chronologico nunc juvat exhibere. ABBATUM ET PRIORUM SERIES. I. S. AustinduS ex abbate S. Orientii factus. est archiepiscopus Ausciensi*. J II. Raimundus LabbaS S.Orientii, an. 1068. in Ausciensi concilio intercedit quominus eo » clesiæ suo monasterio subditæ, in edicto generali comprehenderentur, quouniversis Vasconiæ ecdessis præscribebatur.utquæque suis episco- palibus sedibus quartam partem decimarum persolveret ; obtinuitque ea de re privilegium, ut videre est in Austindo archiepiscopo. Vide to. 2. Spicii, ubi etiam legitur impetrasse, ut tam ipse quam fui successores archidiaconorum vices acerent super ecclesias& clericos in honore suo, hoc est intra fines ditionis monasterii. < Edidimus vero hoc privilegium inter probationes. Eodem anno 1068. Aimericus comes Au- sciensis, & ejus frater, filii Willelmi comitis, dant monasterium S* Orientii ordinandum S. Petro Cluniacensi, annuente Raimundo eorum avunculo, dicto ejusdem loci ( S. Orientii) abbate ; quorum litteras vide ibid. III. Guillelmus-Bernardus de Monte alto, (Montaut) ex priore S.Orientii, factus archi » episcopus Auxitanus. IV.Bemardus monachus Cluniacensis prior ! S. Orientii, postea archiepiscopus Toletanus. V. Guido prior S. Orientii, 1097. in bulla Urbani papæ I I.ad S.Hugonem abbatem Clu- niacensem. VI. OgeriuS I.ad quem exstant PaschaliSpapæ II. litteræ protectionis, 110$. VII. G arci as Eiz Romam profectus adver- sus Willelmum archiepiscopum, judices acce- Eit G. Burdigalensem, H. Agennensem, B. Tan- ienletn præsules, & M. aobatem Figeacen- sem. VIII. OgeriuS II. tempore Eugenii papæ III…, IX. Unandus, n ? o. testis in veteri diplomate ecclesiæ Ausciensis. X. Fr. Johannes 1.1262. & 1265. XI. RaimunduS II. de Bauro, I188. XII. Stephanus de Arcu, an. 1301. ceffit Philippo regi justitiam altam quam in urbe pos- sidebar. XIII. Bono, 1311. XIV. Guillelmus Clavaldi, 1521. XV. Imbertus I. de Baynaco, 1345. XVI. Imbertus 11.Grosseti, 1361. XVII. Bonsomus Faydici, 1392. XVIII. Bosso, 1406. XIX. Petrus de Ransia, <421. monachus Simorræ & prior Sarancolini. U S C I E N S I s. 1010 XX. Raimundus III. de ArentiSj>rior B.M. Deauratæ, apud Tolosam, bulla Eugenii papæ IV. data pridie nonas Martii anno pontificatus XI. Christi 144 !. prioratum conventualem S. Orientii obtinuit, etu natus ex patre sacerdote & femina conjugata, cujus defectus, cum sieret prior B. M. Deauratæ, dilpensationem acceperat Jntuitu meritorum, quod videlicet in urbe Tolosa per annos viginti jus canonicum edocuisset. ex charta B. M. Deauratæ Tolos. XXI. Umbertus deMosiiaco, 1455. XXII. Petrus I. Fabri (du Faur)protonota* rius, 1496. electus episcopus Lactorensis, anno 1505. XXIII. Johannes II. deNiort, 1532. XXIV. Petrus II. de Rancia, I533. XXV. Antonius Peregrinus, 1541. XX VI. Franciscusde Pisseleu, 1545. episcopus Ambianensis. XXVII. Jacobus du Faur, abbas Casu-Dei, & senator Tolosanus. XXVIII. Ludovicus de Lorraine, 1573. XXIX. Carolus de Bourbon, 1588. episcopus Lacturiensis. XXX. Antonius de Laur, 1591. XXXI. Odo d’Aignan, 1597. XXXII. Bertrandus de Laur, frater Antonii de Laur, qui supra, 1609. XXXIII.JohannesIII.Gabin, canonicus S. Mar.æ A usciorum, ex cessione Bertrandi, i6Ij. XXXIV. Cæsar-Augustus de Gondrin, ex resignatione præcedentis, 1618. XXXV. Ludovicus-Henricus de Gondrin, ex cesiione fratris fui : fuit archiepiscopus Seno* nensis, 1634. XXXVI. Johannes IV.de Binos, abbas Calmæ in Bria, ex permutatione cum præfato archiepiscopo, 1656. XxXVII. Paulus Fontanier-Pelisson, libellorum supplicum magister, qui pro tuendo in monasterio statu regulari decertavit, 1682. X XXVIII.Federicus de laTour d’Auver- gnede Boiiillon, 1693. XXXIX Raguenet, 1708. AjJATIA DE BERDONA, ordinis Cisterciensis. B Ardum, vel Berdona, monasterium in Novempopulanæ provinciæ senescaUia, diœcesis Ausciensis, ordinis Cisterciensis, filia Morimundi, conditur anno 1134. ad cujus ex- ædificationem sub invocatione Dei & B. Virginis, Valterio abbati Morimundi, qui ex suo monasterio religiosos ln novellam congregationem deduxit, contulere terram Berdonarum cum ecclesia, casall, & totius loci appenditiis, sylvam de Violes, aliaque territoria Bernardus consul, seucomec Astaracensis, & filius San- cius I I.adstante Guillelmo, archiepiscopo Ausciensi, legare Ipostolico, ut constat ex charta originali ejusdem anni. Postea privilegiajposses- siones ac jura firmaverunt diplomatibus suis Lucius II.papa Laterani, 10. Aprilis 1143. Euge- liius III. Romæ 1(52 Hadrianus III. die 6. Octob. 1161. Innocentius IV. 1246. Auctum etiam & locupletatum fuit donis non modo Astaracensium, sed & dynastarum de Barba* ion ECCLESIA fano, de Orbessanoyde Malo leone, & aliis vici— A nis toparchis. Spectantur in sacrario ecclesiæ plurima sanctorum pignora, in eoque regioniS tractu S.BIasii reliquiarum particula cultu maximo celebratur. Visuntur quoque inpresoy- teriobasilicæcœnobii, sepulturæ comrtum ac Comitissarum Astaraci, & in claustro liberorum ex ea nobili gente, Amanevi imprimis Bernardi III. comitis primogeniti, qui bellicis facinoribus clarus in Cypro occubuit, condi- tusque apud Cisterciensis ordinis abbatiam Belli-loci, e qua mandato Pontificis ferali pompa honorifice ad Berdonarum monasterium ossa devehuntur, ut fidem facit instrumentum anni 1327. Hæc abbatia quondam ad episcopa— * tus honorem evehitur rogatu comitis Astaraci, & abbatisBerdonæ, a Johanne XXII I.pont. sedis cathedralis novæ designata urbe Miranda juxta monasterium a quo pendet, cui deservirent quatuor dignitates, satristæ, operarii, præcentons, & eleemosynarii, sed reclamante Berengario archiepiscopo Ausciensi, in contem- tum antiquæ metropolis id sieri, Carolus V I.rex litteris datis 1413. ad senescallos Tolosanum, Carcassonensem & Agennensem, huic rescripto institutionis episcopatus auctoritate sua intercesse ; sicque impetrata prærogativa caruit ab— ( bas, ut docent tabulæ pergamenæ in armario Berdonarum de iis privilegiis consectæ. Abbatum notitiam a prima fundatione ad hæc tempora collegit ex membranis domnus de Monsegur, prior Berdonarum, tali serie. ABBATUM SERIES. I. Albertus, introductis monachis a Valche- rio constituitur primus monasterii rector, saltem an.n42.quo ei datur Gimundus ad construendam abbatiam. Vide infra chartam FundationiS Gimundi. II. Arnaldus I. a S. Justino, ex abbate Gi-1 mundi fit abbasBerdonæ anno 1153.cui præerat 1158. ex charta Gimundi & 1183. ex charta Boni-fontis. III*. Arnaldus II. de Sariaco, substitutusan. 1186. regebat 1190. IV. Augerius, 1198. in veteri charta Gimundi. V. Guillelmus 1.1203. vixit ad annum 1212. VI. Petrus I. eligitur hoc anno, sedebat adhuc, 1220. VII. Guillelmus II. assumitur ad moderamina cœnobii 1221. VIII. Gonzalvus, an. 1224. IX. Vitalis l.anno I227.mcnse Martio auctor fuit transactsonis inter Auriolum Gimundi & H Grandis-silvæ abbates, ex tab.Grandis-silvæ. Sedebat adhuc anno 1236. X. Peregrinus memoratur in actis an. 1237. XI. Hugo I. 1244. quo circiter tempore Arnaldus de Barbasano miles cœnobio benefacit ; & Innocentius IV. papa Lugduni quinto pontificatus anno diploma concedit religio- sis, ut emiflis etiam votis hereditatem liceret adipi sci, exceptis mobilibus seodis. XII. Petrus II. de Faisano, anno 1247. Illius tempore donavit cœnobio quædam bona AUSCI ENSIS. 101* Ssguina comitissa Astaraci, CentuIli uxor ; ar— — chiepiscopus item Auxitanus, capitulumque dimiseruntipsijura ecclesiarumS. Saturnini, c deFBarta, & aliarum 12 55.quod territorium monasterio oppigneravit 1254. nobilis Hugo de Roquelaure, pretio trecentorum solidorum. XIII. Raimundus I. d*Esparros, rexit anno 1257. XIV. Raimundus II. Lupi præsectus ad clavum abbatiæ, 1270. XV. Petrus III. an. 1273. XVI. Hugo I I.præsidebat anno 1280. quo Bernardus Labbatut, abbas Gimundi, ipso annuente, confirmavitparelgium urbis Gimundi. Anno 1281 habetur pactum inter comitem Astaraci & conventum pro pareagio quarumdam terrarum, astante senescallo Tolosano, quod postea rex Francorum ratum habuit 1283. Sub hujus abbatis aufpiciis Philippo Pulchro rege, & Centullo comite circa annum 1289. condita urbs ditionis Astaraceniis primaria Miranda, ubi sedes episcopalis instituta, ut dictum est, sed paulo post aufertur. XVII. Petrus IV. de Magueria, an. 1292. permittit Raimundo de Tolola, abbati Gimundi transigere cum consulibus Francæ-villæ.

! Sedit ad annum 1304. XV111. Raimundus III. Beguis congregationis moderator an. 1313. XIX. Bernardus 1. de Magueria, cui fideli » tatem jurant feudatarii & vassalli Berdonarum 1319. XX. Gozaubus vivebat, anno 1321. ut constat ex tabulario. XXL Hugo 111.de Martya succeffit, ad an. B35- XXII. Raimundus IV. de Taurinis, mo* nachus Bonæ-vallis florebat 1350. XXI11. Raimundus V. Johannis, 1358. ) XXIV. Bernardus II. de Logorfano, cuju$ mentio occurrit in schedis an. 1366. XXV. Bernardus III. de Molendino claruit 1368. XX VI.Petrus V.de Bordis vixisse colligitur ex tabulis anno 1375. & *ps° sedente, ut conjicitur, Ludovicus Andegavensium dux, Aquitaniae prorex, Mirandæ anno 1372. 10. Aug. coenobium Berdonarum lpcciali diplomate in sua protectione suseepit. XXVII. Richardus administrabat, anno » 3$o. 1 XX VII I.Bertrandus de Marast, ad annum 1399-. XXIX. Petrus VI. de Gaiano, præsuit ad annum usque 1402. XXX. Guillelmus III.episcopus Miranden » sis& abbas 1419. & 1420. cui cum episcopatus hujusce institutionem impetrasset, refragan- te Ausciensi archiepiscopo & capitulo, jubente rege interdicitur ne in posterum hunc titulum sibi arrogaret, alioqui multaretur centum mar- csus auri, de qua re plura in chartario Berdonarum. XXXI. Vitalis II. de Cassanea an. 1424. XXXII. Vitalis III. de la Sarra 1436. XXXIII.Petrus VII.ssEuspes^d an. 1459. XXXIV, rei) E C C L E S I. XXXIV. Arnaldus III. de Faissano, abbas. Scalæ-Dei, electus hoc anno vixit ad 1460. ad quem exstat epistola Benedicti XI11. XXX V. Johannes I. de Gouzene inauguratur abbas ab episcopo Condomiensi, ex charta an. 1460. præerat adhue an. 1478, ex chara Simorræ, ubi cognominatur de Gozeria. XXXVI. Dominicus de Gouzene, nominatur electus in litteris apostolicis Sixti IV. anno 1481. XXXVII. Guillelmus IV. Poyet, qui fuit Franciæ cancellarius, & obiit an. 1548. ætatis suæ an. 74. fuerat ante conjugium abbas Ber- donæ. XXXVIII. Arnaldus IV deMonledos, anno 1535. XXXIX. Bernardus IV. de Gouzene, præ- fuit ad 1537. XL. Johannes II. de Basilhac, in senatu Tolosano Consiliarius regius, primus abbas commendatarius, itemque Scalæ-Dei, & S. Severi, ann. 1539. & 1562. XLI. Antonius dela Roche, an. 1593. XLII. Ludo vicus de Nogaret, cardinalis a Valeta, archiepiscopus Tososanus. XLI11. Andreas Mondin, Pedemontanus, clericus diœcesis Montis-regalis, eleemosyna— ( rius Caroli-Emanuelis 11. ducis Sabaudiæ, & ejus apud Ludovicum XIV. regem Christia- n i Hinium legatus, abbasdeBerdona & de Bohe- riis, metropolitanæque Parisiensis canonicus, ad an. 1650. .7, LI V. Gabriel Boyfleve, episcopus Abrin- censis sedebat an. 1654. Obiit mense Decembri an. 1667. abbas simul S. Albini de Nemore diœcesis Briocensis, & S. Georgii siipra Lige- rim diœc. Andegav. Admissus fuerat senator in parlamento Parisiensi, die 29. Decemb. an. 1645. XLV. Theodoricus Sevin de Miramion, 1667. obiit 1696. XLV I.Clemens de Montesquiou de Prechac, nominatur prima die mensis Nov. ann. 1696. abbas etiam ValliS-bonæ, diœcesis Elnensis. Abbatia B. M. D E PoRTAglonioj vulgo Boiiillas, ord. Cisterc. POrtaglonium sive Boillanum*ord. Cisterc. diœcesis Ausciensis, filia Scalæ-Dei, olim Gondonii, de linea Morimundi, cohsilio Guillelmi Lacto rare n fis cpisCopi fundatur anno circiter i 126. ab Arnaldo Bolhanensi, cui præ- cipuus benefactor accesiit Bernardus Ainardi de Sauzeda, ut docet charta fundationis quæ sequitur : Charta fundationis Portaglonii, —vi<Z^o Boiiillas, ordinis Cisterciensis, diœcesis Auxitanæ. JN nomini domini nostri Jesu Christi. Ego Ardoi- nus Bolhanensts, pro Dei amore & pro anima mea parentumque meorum, consuto G. Lectorensts episcopi, &suatris meiAbrini, &sororis mea Bona, suique mariti R. de Castelar.Cr Eort aneris prioris S. Genii, dedi quandam partem mei honoris B » abbati Gondonii, liberaliter in alodo ad opus construendi monasterii S.Dei Genitricis Maria in nc~ Tomus L AU S C I E N S I S. Ioz4 more Portaglonii & consuto aliorum naturalium hominum, videlicet G, & Garci a del Perui, & Da- st grillo, qui me cum ostenderunt hoc donum ipsi. episcopo & nuntiis supradicti abbatis frblicet totam tttrnm quam habebam infra rivi fintcs, usque ad alaum rivulum qui circuit totum donum t & a capite rivuli de bosco, usque in antiquam viam qua estpostta in culmine montis, & a rivulo fontis pro quadam valle qua est intra culta aqua mortua, & vadit adTaxonerias, & ad rivulum qui circuit hoc donum —, & agriculturam dedistmili- ter qua est super fontem. Hoc donum & munus ego ipseArduinus & episcopus, & Fortanerius prior, & < Augerius de’Gremal & Argamacus de Bolhas cum nuntiis supradicti abbatis & cum naturalibus hominibus, videlicet cum Guilermo &Garcia del Perul & Arstgril, quisciebant & divistones, & metas terrarum istarum, ut aliarum vicinarum.R. de Caste’ lar & uxor sua nomine Bona terram quam habebant in dominio &ex alia parte rivi fontisstmilitcr prasentes dederunt, nec nonstcut mos est omnium nostrarum eccltstarumdederunt & concesserunt totum aliud nemus suum, st quid inveniri fosset. Verum ad adistcationem loci, & ad necessarium opus & pastum porcis, cetcrisque animalibus circumquaque, sive in nemore, stve in planitie donum quod f ecerunt Guilhermus & Garstas del Perul, & infantes eorum de terra quam infra rivum fontis habebant pro animabus suis suorumque parentum, st- militer totam dederunt Vierna e Preciato, fundamentum istius terra pro anima sua. suorumque parentum, & pro anima filii sui Oddonis, qui jam mortuus erat, dedit & concessit testibus Bertrando de Principia, Jordano de Frajstaned, P. Archern, & Sancio de Deferto, & pluribus aliis Jiac supra dicta dona fecerunt omnes in manu G. Lectorensts episcopi, in*sequenti anno Deo volente & eligente Auxitanæ ecclesia archiepiscopus factus est, & in manu cujusdam monachi Gondonii, nomine l Granni Stephani qui postea priorexsitit loci, videntibus & astantibus Fortanerio priore S. Genii, Rat- mundo Arnaldi de Labarteyra, Augerio de Gre- noal, Argamaco de Bolhas, & aliis pluribus.Ddn. de post mortem Ardoini frater ejus Abrinus & foror ejus Bona cum suo marito de Castelar augmen, tav erunt hoc supradictum donum, videlicet a rivo torto usque ad viam qua circuit hoc donum, scilicet usque ad quandam fagum in qua ipsi fecerunt st- gnum. ABBATUM SERIE S. I. Galandus vel Galindus præerat an. 1141. 5uo excepit insignem donacionem Bernardi linardi de Sauzeda. Vide probationes. II. Petrus I. cui Garciasrex Navarræ, Pam* pelonæ, Malavæ& Tutelæ, ecclesiam S. Stephani de Lerago donavit, confirmante Lupo episcopo Pampelonensi, Æra 1182. hoc est, anno Christi 1144. III. Galinus præerat ann. i 162. ex charta Gimundi. IV. Bertrandus I. transegit anno 1165. cum Bertrando abbate Moissiacensi. An. 1178. testis legitur donationis factæ Alguerio abbati Bellæ- perticæ, ab Othone vicecomite Leomaaiiæ. V. Vitalis de Maurenes, filius Pagesr de Boi- lans, an. 1180. se Deo tradidit & B. M. Porca- Ttt , 02, ECCLESIA A glonii, & Bertrando abbati, cum medietate ter-. ritorii de Boilans &c. in præsentia G. Lactorensis episcopi. VI. BernarduS 1.1184.. VII. Martinusex priore factus abboS, tempore Guillelmi archiepiscopi Auxitanii fflCTno- xatur fiam in dono Bertrandi & Bernardi de Ilia. VII I.Geraldus I.subprior erat sub Martino abbate, postea nuncupatur abbas in chartis teneporis nota destitutis. IX. Hugo varias excepisse donationes reperitur in variiS chartis uoi notæ chronicæ de- uderantur. X. A. 1196. XI. Bernardus II. 1230.33. & 35. XII. T. 1237. sub G-episcopo Lactorensi, & 1238. XII I.Petrus IL Androni in charta Raimundi Willelmi. XIV. Amaldns Iase Monte-Lauduno 1272. &I274. XV. Arnaldus II. Raimundi de Castro- Bayaco, i28j. XVI. Arnaldus III. de Pancta Roma, 13.82. XVII. Arnaldus IV. Cappelain, 1408. XVIII. Giraldus II. de Angario, 1424. 1428. XIX. Johannes I. de Cathanaco ; 1456. 1 XX. BertranduS II. de Rupe-laura, * presbyrer baccalaureus in decretis & canonicus Lactorensis 1477. & 1485. in statutis capituli Lactor. Anno 1492. adruit confirmationi statutorum Petri episcopi. Vivebat adhuc anno 1503. XXI Petrus III. de Valle, nepoti suo Guil- Idrnj de Pinu, Grandis-silvæ monacho, resigna- vit ecclesiam S. M. de Gilhac, cujus posseffio- nem accepit bulla Leonis X. data calendi ; Junii, anno pontificatus 1. hoc est 1514. ex tab. Grandis-silvæ. Forte idem est ac Petrus cogno* minatus de Baille, qui reperitur anno 1511. XXII.N. Cardinalis a’Albret, 1^20. XXIII. Johannes II. de Godail, 1522. & 1541. XXIV. Carolus du Polcor, T550. XXV. Gaillardus de Gonalard, al. de Bo- lard, scilicet in tabuL Bellæ-perticæ * ubi legitur testis cum Johanne de Pardailhan abbate de Moureaulx, quando Georgius cardinalis de Ar- maniaco episcopus Rutenensis abbatiæ Bellæ- perticx possemonem accepit XI— Decembris anni 1557. Reperitur adhuc annis I560.& 1563. XXVI. Saniardus de Gonalard 1573. XXVII.Bertrandus IlI.de Barraude Pair- ron, episcopus Appamiensis, 1575. obiit 5. Junii an. 1605. XXVIII. Petrus IV. de Lavat, doctortheo. logus, canonicus &archijpreIbyter Appamien- sis, possellionem adeptus elt XI. die Maii.qui habitum monasticum assumens factus est abbas regularis. XXIX. Johannes III. du Mesnil-Simon, Canonicus ecclesiæ Bituric. anno 1638. XXX. Petrus V. de Lavat, 1646. & 1657. rs CIENS IS. Iozff XXXI. Franciscus I. le Vayer, doctor Sor- bonicus, 1661. XXXII. Franciscus II. de Paul-Curelz, Ci- stercii monachuS, doctor theologus, a rege de- signatur > die 10. Aprilis an. 1663. benedicitur vero die 10. Januarii 00.1666. abepispopo La- ctoratensi, præerat adhuc an. 1710. ABBATIA B. MaKIÆ DE FLARRNO > ordinis Cisterciensis. FLaranum ordinis Cisterciensis, diœcesis Atssciensis, filia est Berdonæ de linea Morimundi : cujus sequentes tantum abbates deprehendimus. Abbatum SERIES. I. Willelmus bullam protectionis obtinuit ab Alexandro III. 1162. II. GisieberniS tempore Geraldi comitis Armaniaci. III. L. 1220. in litteriS G. archiepiscopi Au- xitani. IV. B. 1331. in Charta Gimundi. V. Geraldus de Sorobeyrosii 1428. VI. Bernardus de Vicomonte, in decretis baccalaureus recensetur in decretis Petri epj » scopi Lactorensis, 1485. VII. Antonius de Bosco-rotundo, 1495. VIII. Pontius d’Aspremont, 1539. IX. Petrus d’Aspremont, 1551. X. Pontius d’Aspremont, 1556. resignat 1573- XI. Johannes Boyer, ex ceflione præcedeo* tis 1573. & 1582. XII. AndreaS de GelaS, 1599. XIII. Georgiusde Brunet, 1603. & 1624. XIV. Carolus-Jacobus de Gelas de Lebe- ron, episcopus Valentinus, 1636. obiit die 5. Junii an. 1654. abbas etiam Bonæ-cumbæ. X V.Anthymus-Dionysius Cohon, episoopuc Nemausensis 1659.1661. 1665. Deceffit anno 1670. die 7. Novembris, pluribus aliis abbatiir locupletatus. XVI. Nicolaus Parayre, obiit 1710. mense Octobri. XVI I.Josephus de Mouchant de Mauvoisin, præpositus Condomiensis designatur abbas anno 1710. in festo omnium sanctorum. ABBATIA GIMUNDI. GImundus ordinis Cisterc. ac diœcesis Auxitanæ, filia Berdonarum, de linea Morimundi, fundatur a Giraldo de Brolio & Gauzens, ejus uxore atque eorum filiis an. 1142. ut docet hoc instrumentum fundationis : jpV nomine Dorniniiseiendum ejl quod Guiraldut -I de Brolio, & Gauztni uxor ejus, & filii eorum Wctlelmus Ramundus, & Trencherius, & Guiral- dus & Matelz uxorfradicti Willelmi Ramundi » omnes supradscti pro je & pro successoribus suispra- senlibus & futuris pro amore Dei & remissione peccatorum suorum donaverunt Deo & B. Maria de Berdonas, atque A L B E R T o abbati & conventui ejusdem loctprasenti & futuro centum concadas de terra in nemore quod dtcitur Plana-ftlva, ut ibi 1017 E C C L E S IA construatur abbatia in honore Dei, & B. M.A.KIA.. genitricis ejus, & S. BENEDICTI, omniumque JaKctorum fecundum consuetudinem Cisterciensis ordinis. Hoc autem pradtctum donum facium est in, castello quod vocatur Mormont. Factum est hoc 2— anno ab Incarnatione Dominisa. C. XL1I. v.Aprilis regnante Lodovico rege Francorum, & "^stillel- mo Ausu it ano archiepiscopo, cujus donationis testee sunt Anerius de Meranmont capellanus de Mormont, & Bernardus frater ejus & Petrus dez Ma- lacd. Iterum sciendum est quod eodem anno constructa etclesta in pradicto honore Guiraldus de Brolio s & Gausens uxor ejus, & filii eorum Wille Imus Ra- mundus, & Trencherius, & Guiraldus, & Matelz I uxor pradicti Wtllelmi Ramundi, omnes isti su- pradicti confirmaverunt pradtctum donum, ponentes in testimonium pradtcta donationis missalesuper altare pradicta ecclesta, prasentibus tam monachis quam fratribus ejusdemloci, & donaverunt & concesserunt Deo, & B. Maria Gemundi, & habitatoribus ejusdem loci prasentibus & futuris ingressum & egressum, & pafeua, & expletas per totam suam terram, & per totum honorem suum. Donaverunt etiam & concesserunt locum ad faciendum molendinum in supradicto dono. Factum est hoc anno ab Incarnatione Domini M. c. XLII. regnante Ludovico rege Francorum, 1Willelmo C Auscitano archiepiscopo. Hujus confirmationis & concessionis testes sunt, Doletx, de Preissant&Wil- lelmus de Coronchag, & Torpis de Bascolz, & ’Willelmus Anerius de Arners, Bernardus de Cha- lana, & Petrus de S. Paulo, Garfias dez, Porcelenes, Raimundus de Commenge, Sancius de S. Mauro, Er. Arnaldus Decha Burguera. Confirmatio præfaræ sundationis a Willelmo Arnaldo de Bigmont, & W. Ar. filio ejus. 7jV nomine Domini sciendum est quod Arnaldus •a— de Bigmont, & Willelmus Arnaldus filius ejus, pro amore Des & redemtione animarum suarum, bona fide, fine retentione, libere & absolute sure £ perpetuo pro se & pro omnibus suis successoribus donaverunt, & concesserunt, & absolverunt Deo, & B. Maria Gemundi.^BERNARDO abbati, & conventui ejusdem loci prasenti & futuro, totum illud donum quod GERALDUS aes Brol, & uxor ejus GxseNs, & filii ejus Trencher, & Giraldus&’Willelmus Ramundus, & Matildis u- xor ejus fecerant Deo & B. Maria de Berdonas, & A L B £ R T o. abbati ejusdem loci de centum concadas de terra ad construendam prafatam abbatiam Gemundi, totum & integrum ficut in carta ipsius donationis continetur.Hoc donumfuit factum a Tornacopa quando Arnaldus de Bigmont venit ad religionem in monasterio Gemundi. Factum est E > hoc anno ab Incarnatione Domini M. c. lxii. regnante Ludovico rege Francorum, Viviano episcopo Lacturia. Hujus rei testes sunt dominus episcopus Lacturensis, Fort-Sans capellanus de Pezole- nes, ’Vmbertus monachus Gemundi, Arnaldus R. deSalzæt, Fort de Charocca, Fortaner Dessalon, Arnaldus de Mancip de Povolenes, Bertran de Roccasort conversus Grandis-stlva, & frateriWil- lelmus Margarons, sr. Eiz. de S amat an, frater Ramundus de Malvezin, Garsts de Mauros, qui hoc donum confirmavit, & multi alii. Tomus I. AUSCIENSIS. Ioi8 V Nunc vero series abbatum ad sidem instrumentorum contexta nobiS exhibenda incumbit. S 1 R t E S ABBATUM. I. Arnaldus I.an. 1143.ab Isarno & Raimundo Aldrone de Blanchet accepit totum id quod habebant in terra quæ vocatur Alhemar.Anno 1147. a Florianodc Brul, terram ad Chatigan percepit ; quo anno & sequentibus plures eidem factæ sunt donationes. Anno 1152. bullam tuitionis obtinuit ab Eugenio 111. Vixit ad annum 1153. quo transmigravit ad abbatiam Berdo- nensem. II. Bernardus I. Arnaldo succesiit, an. 1153. Anno sequenti transigit cum Ademario To- cos.Casale de Marsan & aliaquædam, an. 1161. comparavit. Consirmatur eidem fundatio monasterii a Willelmo Arnaldo de Bigmont, an. 1162. qua de re vide chartam supra relatam. Eodem anno 111. idus Junii, Bernardus Gimundi, Pontius Guill. Grandis-silvæ & Vitalis-fon- tis-srigidi abbates a Raimundo de S. Laurentio, acceperunt silvam nuncupatam Al Thor de Visderan, cum appenditiis S. Hippolyti, ex tab. Fontis-frigidi. Fundationem quoque monasterii deBuxedoindiœcesi Sigobienu factam æran97. a Gonzaleo deMarano excepit, ut sidem facit charta nostris probationibus inferta. Anno 1167. Arnaldum die Carcerella, filium Willelmi Raimundi de Brolio, & Mathildis in monachum recepit. Anno denique 117 ;.qui fuit ejus ultimus, a Petro de Campra, & Wil- lelmo Arnaldo de Campra jus acquisivit quod habebant apud Cabiran. III. Umbertus ex priore abbas reperitur, an. 1175. qui anno sequenti quasdam ab Asalto de S. Amantio terras in pignus accepit. Ejus tempore Juncheria diœcesis Cæsaraugustanæ abbatia ordini Cisterciensi aggregata est, & Gimun- 1 do subdita, ut testatur lldesonsi regis præce- ptum inter instrumenta editum. Notatur in necrologio nonis Augusti. IV. Arnaldus siveGiraldusf utrumque enim nomen promiscue usuepatur in chartis) anno 1177. Gimundum regere incœpit. Beneficum expertus est anno sequenti Guillelmum dcBlan- casort, & 1180. Pontium de Bolosa. Sedebat adhuc 1181. V. Donatus abbatiam regebat 1182. quo an. Ugo de Seguinvilla Arnaldum silium suum ei obtulit. Occurrit etiam variis in chartis, ann. 1183. 1184. II87.&H88. VI. Johannes I. electus est abbas Gimundi, an. 1188. Huic Petrus de Orbesano pascua, herba- gia, expletam & liberum per totam terram suam introitum concesiit. VII. Petrus 1.1188.89. & 90. VIII. Arnaldus II. de Brolio electus anno 1191. plurima acquisivit annis 1192. & 1154. IX. Sancius Hugo 1195. electus dicitur in charta Giraldi de S. Giraldo. Reperitur etiam in variis annorum 1197. 1100. instrumentis. X. Bernardus II. Defparves 1201. 1202. & 1205. XLPetrus II. Agroe, Aque& Aguefsic enim T11 ij ioi.9 ECCLESIA A diversimode scribitur) electi nomen præfcrt in i variis chartis ab anno 1206. ad 1209. abbatis vero 1209. & deinceps ad annum 1215. Anno 1212. donum Aimerici deMared excepit. XII. Martinus de Nogarello, an. 1225. in donatione Arnaldi de Gironda. XIII. Auriolus an.I227.mense Martio transigit cum H. abbate Grandis-silvæ, de quibusdam pascuis, quæ a V itali abbate Berdonarum sequestro’communia judicata fuerunt. Ipsi herbagias, aquas & ligna dederunt Argananus Dansano & Gasiina uxor ejus, an. 1229. Recensetur etiam an 1230. XIV. Garsias, 1233. notatus in necrologio j nonis Februarii. XV. Willelmus I. de Fita, 1235. & 1251. XVI. Bartholomams an. 1256. sententiam obtinet adversus praeceptoresGavarniæ & de Fon- tebus. Eodem anno territorium S. Martini du Has, præsente Augerio abbate Condomiensi accepit a Vitali de Lacerta & Esclamunda ip- sius matre-Compofuit anno seq. mense Januario cum Richardo abbate Grandis-silvæ, ex tab. hujus monasterii. Occurrit etiam annis 1259. & 1262. XVII. Petrus 11I.dePenso an. 1265-pareagium urbis Gimundi cum Alfonso comite Tososano confirmavit. Anno 1267. sententiam obtinuit adversus Bernardum de Cunineriis præcepto— C rem hospitalis Jerosolymitani Tolosæ & de fontibus Orbis. Præerat adhuc an. 1271. XVIII.Bernardus IlI.de Spaono 1272. XIX. Richardus 1277. cujus obitus consi- gnatur in necrologio ad x. cal. Martii. XX. Bernardus IV. Labbatut Pedebat an. 1280. quo pareagium urbis Gemundi, annuente HugoneBerdonensiabbate, cum Alfonso comite Tososano iterum confirmavit. Ipsius tempori- bu$ anno videlicet 1286. *abbatia Silvæ-latæ, instituta Cisterciensium amplexa est, sub Gi- mundensis abbatis regimine. Obiit anno 1292. sepultus in capitulo cum hoc epitapho : Anno L Mcc. nonagestmo fecundo, vi. nonas Maii, obiit domnus Bernardus de Labbatut octavus * abbas Gemundi, cujus anima requiescat in pace, amem .guieumque legerit dicat. Pater noster. 2sXl. Raimundus de Tolosa transigit anno 1291. cum consulibus Francæ-villæ, annuente Petro de Mageria abbate Berdonarum ; & rursus cum iifdem an. 1300. XXII. Matthæus 1.1300.1301. & 1302. XXIII. Guillelmus de Hispania, anno 1302. transigit cum Universitate, seu communia Gi- mundi, Petro existente episcopo Tolosano. XXIV. Matthæus II. 1307.1309. & 1312. * XXV. Bernardus V. deGreyra, 1315.1320. & I328.notatus in necrologio xvI. cal.Augusti. XXVI Girardus deTerrassa vel de Teras- sia, I33o. 1332.& 1335. quo Antonianis facultatem negavit Gimundi conventum ædificandi. Decessit anno sieq. 3. die Octobris, sepultus in Capitulo cum epitaphio, in quo mendose dicitur abbas undecimus. XXVII. Guillelmus II. de Monte-deserto, an. 1337. sententiam obtinuit adversus consules * Mautan « fi 54.rdiac qui affignatur huic abbati. U S C I E N S I S. 1030 . Gimundi, quosadsidelitatis juramentum excepit annis I339 & 1340. Reperitur etiam 1344. quo anno edictum a Johanne rege consequitur adversus fratres Prædicatores, qui reluctante ipso Gimundi conventum ædisicare volebant. Obiit VI. idus Octob. an. 1348. ex necrologio. XXVIII. Petrus IV. 1351. XXIX. Gasto 1370. XXX. Guillelmus III. 1377. quo anno Guillelmus card. prefb. tit. S. Vitalis deputatus judex & commissarius pro affignandis decimis prioratus S. Galli de Langiaco, vocat Guillel- mum abbatem monasterii de Gimonte, Auxita- nensis diœcesis, ordinis Cisterc. auditorem nostrum. Datum, inquit, Avinione in palatio domini nostrioapa quod inhabitamus, in. MCCC.LXXVII. indict. xv. die Mercurii quarta mensis Martii, pontificatus Greg. XI. anno 7. &c. XXXI. Petrus V.an. 1391. cameræ solvit apostolicæ solita servitia* XXXII. Guillelmus IV. deBastica 1405. XXXIII. Dominicus de Menasiio, 1419. 1426. & 1447. notatur in necroL idibus Januarii. XXXIV. GuillelmuS-Arnaldus de Favasio, seu de Favariis, sacræ paginæ professor, 1461. Anno 1466. Guillelmo Nicolai facultatem tribuit construendæ capellæ. Reperitur etia-n an. 1467. Locum habet in necrologio Ix. cal. Februarii, ubi dicitur obiisse an. 1471. XXXV. Antonius de Balsaco, decretorum doctor & professor, necnon regis consiliarius, 1470. & 1478. XXXVI. Johannes II.de Monte-lamberto, episcopus Montalbanensis, I482.moriturdie 29. Decembris, an 1484. XXXVII.Petrus VI.de B idos electus est die 6. Januarii an.I484.more Gallico. Anno 1494. sententiam obtinuit adversus consules Gimun- di. Sedebat adhuc 1509. obiit vero anno sequenti xvI. cal. Decembris. XXXVIII. Aimericus de Bidos, 1513. & 1543. obiit 23. Octob. 1556. XXXIX. Johannes III. de Bellegarde, filius Rogerji deBellegarde, Franciæ marescalli, ætatis suæ anno 16. Christi 1557. e vivis exceflir. XL. Petrus VII. Maton, canonicus Lom- bariensis ei successit, qui post sex menses obiit. XLI. Johannes IV. de S. Clair, sedis apostolicæ protonotarius, I}64. non excellit annum 1578. quo per œconomum abbatiæ reditus administrabantur. XLI I.Johannes V.Filouse, canonicus & vica- , rius generalis Lombariensismoritur ann. 1586. ’proindeque ante obitum cesserat, nam XLI II. Franciscus Bonardex Franciscano Pedemontano, abbas & episcopus Conseranen- sis abbatiam obtinebat, an. 1584. quam nepoti suo postea resignavit. Obiit die 30. Novembris an. 1595. sepultusin ecdesia Gimundi. XLIV. Balthasar Bonard, 1601. & 1602. obiit 1619. pridie nonas Septemb. cum longe ante ceffisset in gratiam sequentis. XLV. LudoviCus Cardinalis de laVallette, 1611. & 1629. Vitam cum morte mutavit, die 27. Septemb. an. 1639. io3i ECCLESIA A’ XLVI Ludovicus de Sace de la Chesnaye, 1 canonicus Rotomag. & abbas de Anglis in Pictonibus 1645. XLVII. Gasto-Johannes-Bapt. Savari, comes de Brcvcs, silius legati regii in aula imperatoris Turearum 1651. XLVIII. Julius-Cæsar Faure Berbesse, « Z. de Fabre, prius senator in parlamento Burgun* diæ, tum præses infulatus in parlamento Me- tensi, abbasdesignatuS, an. 1662. obiit 1685. XLIX. Tosephus de Montpezat de Car- bon, archiepiscopus Tolosanus, obiit 27. Junii ] 1687. L. Johannes-Baptista de la Croix de Che- vrieresde S. Vallier, episcopus QuebecensiS, dcsignatur abbas die 14. Augusti an. 1687. Ll. Paulus Fontanier de Pelisson, obiit die 7. Febr. an. 1693. abbas etiam Beneventi. LII-Augustinus deRoquette renuntiatur abbas die 27. Martii an. 1693. LI 11.Gaspardus du Bourg, 24.Decemb.I694. obiit mense Maio 1705. L1V. Stephaniis du Bourg, socius Sorboni- cus præcst hoc an. 1715. ABBATIA C A S Æ-D EI*, ordinis Præmonstratensis. CA sæ-Dei monasterium ordinis Præmonst. immediate subjectum abbati S. Martini Laudunensis, fundatur circa annum 1135. a Petro comite Bigorritano, uti nos docet necrologium, in quo hæc ipsius mentio : Pridie calendas Septembris Petri Bigorritani comitis, qui dedit huic domui terram in qua abbatia Gratia-Dei a- dificata est. Præcipui benefactores Casæ-Dei Punt domini de Pardiaco, & domini de Armaniaco, ex quibus plurimi suam ibi sepulturam elegerunt. Conspicitur etiamnum in Dasilica a ] latere epistolæ locus siepulturæ dominorum de Pardiaco, & in claustro sepultura dominorum de Armaniaco. Hanc abbatum seriem tam ex necrologio.quam ex veteribus chartis descripsi- mus. ABBATUM SERIES. I. Bernardus I. abbas primus memoratur in necrologio, tum Casæ-Dei, tum Artosii his verbis : xvn.cal. Febr. obitus Bernardi abbatis hujus ecclesta primi. Alii tamen primum abbatem volunt fuisse Adamum, dicuntque notari in necrologio Ressoniensi ad x. cal. Decembris. J 11. Garcias notatus in necrologiis Artonæ & Marchiæ-Rodulsi die 28. Julii. III. Pontius cui anno 1141. patronatus B. Quiteriæ adjudicatur adversus B.episcop.Tar- biensem. De eo necrologium monasterii sic habet : Calendis Julii obitus domni Pontii abbatis hujus ecclesta tertii qui tamen in necrologio Artonæ ad diem sextam Julii dicitur quartus abbas. IV. Bernardus II. bullam protectionis accepit a Cælestino papa II. pontisicatus anno primo, v. cal. Aprihs 1143. Sedebat adhuc anno 1154. ex charta Capellæ. De eo sic habet necrologium ; Pridie idus Octobris fratris domni Bernardi abbatis Cafa-Dei, qui adistcavit tigno- JSCIENS1S. 1031 . quod Capella dicitur » sttum prope fluvium Garumna dicecests Tolosana prope Granatam, pro

!

! uo tenemur facere plenarium officium. In necro- ogio Artonæ dicitur abbas tertius. V. Geraldus 1.1159. in charta Willelmi abbatis & conventus ecclesiæ Furnensis. VI. Bernardus III. adfuit compositioni inter monachos de Capella & monacnos Grandis- silvæ idibus Augusti an. 1168. ex tabul. Gran- dis-silvæ. VII. Raimundus-Guillelmi ad cujuspræsen* , tationem A. episcopus Tarbiensis ecclesiam S. Quiteriæ de Ripa-alta contulit Petro de Serra canonico Cai’æ-Dei, an. 1224. in festo S. Am- brosii. Sic ejusdem meminit necrologium : IX. cal. Septemi. obitus domni Raimundi-Guillelmi abbatis hujus ecclesta quinti. VIII. Sancius de Sancto.Loboro, an. 1227. VI. nonas Maii, quo ipsi decernitur patronatus ecclesiæ B. Quiteriæ de Ripa-alta, ab Odone de Levitania abbate Generensi electo arbitro, adversiis Hugonem episcopum Tarbiensem ; unde ad prælentationem abbatis Hugo præsa- tus hanc ecclesiam contulit fratri Raimundo de ArciiS canonico Casæ-Dei. IX Geraldus II. interfuit anno 1231. compositioni inter Raimundum Galliacensem ab* Datem & R. comitem Tososatum. X. Arnaldus I. GuiUelmi, 1253. & 1274. XI. Stephanus hoc anno 1274. prima die Septemb. donum excepit Petri de Marenx domicelli. Idem est, ut putamus, ac StephanuS Lupati, cui anno 1287. Arnaldus-Guillelmi de Monte-Lugduno, comes Pardiaci, facultatem concesse vendendi herbas forastagia & passagia habendi, sicut in comitatu Pardiaci milites. Recensetur etiam annis 1281.1285. & I292.UH j dicitur Stephanus de Lupaut. Ejus ita meminit necrologium : xvn. cal.Augusti domni Stepha- ni Lupati de S. Johanne pia memonaab- batis hujus ecclesta noni, qui decessit sub anno Domini 1301. XII. Arnaldus II.succesiit Stephano Lupato, cujus scilicet sit mentio in charta monasterii, an. 1301. XIII. Vitalis de Gardia transigit an. 1308. cum Amanevo archiepiscopo Auxitano, præ. siente Johanne abbate Reulæ-silvestris. Eo sedente an. 1317. feria quina v. idtiS Junii in festo SS. Primi & Feliciani facta fuit consecra- tio altarium S. Johannis & S. Nicolai per venerabilem dominum Guillelmum Eunabiensem epistropum, qui tunc temporis sussraganeus erat seu coadjutor Amanevi de Armaniaco archi- præsiilis Auxitani. Lites habuit an. 1322. cum Johanne Armaniacicomite, & an. 1323. cum Guillelmo Hunaldi episcopo Tarbienisi, pro patronatu S. Quiteriæ, qui abbati adjudicatur ab officiali Auseiensi, feria sexta post oct. SS. Petri & Pauli anno 1324. Vir siinctus fuit hic abbas ut testatur index ipsius dexter siervatuS huc usque incorruptus. Jacet in navi basilicæ hoc cum brevi epitaphio : ^ »

».Domini 1336. cal. Septembris obiit domnus Vitalis de Gardia, abbas hujus ecclesta undecimus. Orate pro illo, Pate ? noster. Tttiij 1OJ5 E CCLE S I A XIV. Dominicus I.d’Augays anno 1337.110— j minium exhibuit comiti de Armaniaco. Obiit an. 1360. ex necrologio, ubi sic habetur ; vii. cal. Novemb. obitus Dominici d" Augajs pia memoria abbatis XII. qui decessit anno 1360. Mox vero Innocentius papa VL anno pontificatus nono x. cal. Febr. Radulfum de Vaflinhac pras- 5>situm S. Justi diœcesis Ausciensis, & Petrum ruenelli canonicum Cameracensem sedis a- postolicæ nuntios delegavit, qui suo nomine Dona defuncti abbatiS mobilia reciperent, abbatiæ que redituum rationes exposcerent, hoc addito quod ipsi de abbate providendi jus papa sibi reservaret ; ex tab.monasterii. XV.Johannes I.de Curio ita consignatur in’ necrologio : vii.cal. Octob. obitusjohannis de Curio pia memoria abbatis hujus ecclesta x 111. qui primitus suit abbas Fontis-calidi, qui decessit sub anno Domini M. CCC. LXXI. XV L Gailhardus de Condomio sedebat an. 1386.mense Julio, quo canonici S. Salvatoris de Urdacio, ejusdem ordinis scilicet Præmonstr. ab ipso tanquam patre hujus abbatiæ, electionis Dominici Dustarits, in abbatem Factæ canonice confirmationem deprecati sunt. De eo sic habet necrologium : x. cal. Novembris obitus domni Gaih ardi de Condomio, abbatis hujus monasterii XIV. qui decessit an. 1395. XVII. ArnalduS III. de Melhono, 1401. ( cujus obitus in necrologio assignatur VI I.idus… ubi dicitur pia ac recolenda memoria abbas hujus ecclesta xv— qui primitus suit abbas de Capella Tolosana dieecefis & Villepoai ’Vrgellitana dictcests, qui decessitsub anno 1413. Forte vero ante mortem ceflerat pedum Guillelmo qui sequitur. XVIII. GuiHelmus 1. de Ulmo, cujus meminit Guidode Rosinhac abbas Crassensisin suo testamento, tanquamfui benefactoris, die 24. Aprilis an. 1411. ex tab.Crassensi. XIX. Petrus I. Rigaldi anno I4I8.hominium Fecit comiti de Armaniaco-Deeo necrolog um ] fichabec vi.cal. Octob.obitus domni Petri Rigaldi pia memoria abbatis hujus ecclesta xvI. qui obiit sub anno Domini 1427. XX. Dominicus 11 de Monte-acuto, de quo necrologium ad xvn.cal.Septemb.Oiz/wj domni Dominici de Monte-acuto abbatis hujus ecclesta, qui obiitsub anno Domini 1434. XXI. Bernardus IV. de Ju memoratur ann. 1435.17.Julii in charta ecclesiæ Tarbiensis.Oc- curitedam an.I437.Anno 1450. hominium exhibuit comiti de Armaniaco. Reperitur & anno 145J. defunctus 1458. ex necrologio, ubi sic ha- betur : xvI. cal. Sept. Bernardi desu abbatis hujus * ecclesta xvI 1I.pia ac recolenda memoria, qui multa bona fecit monasterio & dedit officiovestiaria cccc. scutorum auri, & officio pitanciaria C c. scutorum auri 1 qui obiitsub annoDomini M.cccc.Lvm. XXII. Petrus de Monts in decretisbacca- laureus, mortuo Bernardo, eligitur anno 1459. obiit an.I473.ex necrologioquod sic habet : VI. cal. Novemb. Petri de Monts pia memoria abbatis hujus ecclesta & doctoris in decretis, qui multa bona fecit monasterio nostro, & constituit molendinum de Placentia-, qui obiit sub anno Domini I47j.extra curiam Romanam. AUSCIENSIS. I0J4 XXIII.Johannes (I.deLascunioAuxitanus archiepiscopus nominatur hoc anno a Sixto IV. summo pontifice rogatu Ludovici XI regis Francorum, bulla data 11. cal. Aprili$an. 1473. reluctant ibus, ut videtur, monachis, quibus a reverendiffimo generali datus est abbaS Petrus de Meseugarbe, sed frustra nam domnus archiepiscopus sententia judiciS Ripariæ confirmatus suit an. 1481. Et certe necrologium ita ejusdem meminit : xv 11. cal. Aprilis commemoratio RR. in Christo patris Johannis de Lascunio, miseratione divina archiepiscopi Auxi- tani, administratoris perpetui hujus prasuntis monasterii, cui sui benigna gratia multa bona& membris ejusdem fecit. Concessit enim administra- tionem per ipsum habitam officio vestiaria, eccle- stam S. Petri de Cotenx, etiam uniendo & incorporando & concredendo, ut ab ista hora in antea & post decessum rectoris prasuntis de Cotenx, regatur per unum ex religiosts pradicti monasterii, ad prasuntationem abbatis qui pro tempore suerit, & ad stmplicem collationem domni archiepisuopi Auxitani. Et etiam fecit domum Sabateria, de novo adistcando fossatos aqua munitos, pro quibus bonis jam habitis & habendis, ex deliberatione capituli & omnium fratrum fuit concessum, ut cum Deus & Virgo gloriosaprosperare dignetur, quandiu vixerittdecantur dua missa, una de Spiritu sancto, prima die Jovis guadragessma » & alia primo JabbatoAdventus, cum pulsatione Campanarum. Concesiio prædictæ ecclesiæ de Cotenx facta fuit per eundem archiepiscopum die IV. Junii, an. Domini 1476. XXIV. N. Cardinalis S. Georgii, administrator perpetuus, an. 1485. XX V. Petrus 1 l.a sancto Mauriffio, de quo necrologium sic habet : xvI. cal. Novemb. obitus domni Petrt de S. Maurissio, abbatis hujus ecclesta, qui & magno labore acquisivit tectoriam de S. johanne de Potye. XXVI. Johannes III. le Maistre, mortuo Petro a S. Maurisiio eligitur & confirmatur, anno 1488. XXVII. Guillelmus 11. de Prat succesiit anno 1506. XXVIII. Johannes IV.de MontagutelectuS & approbatus 1508. an. 1516. delegatur aJohan- ne abbate Præmonstratensi ad visitandas hujus provinciæ abbatias. Ipsius mentio habetur in necrologio his verbis : xv. cal. Septemb. Johannis de Monte-acuto abbatis hujus ecclesta, qui obiit anno Domini 1518. & die decima-octava mensts Augusti, & decelstt in Vniversttate Tolosana, qui multa bona ferit ad Dei honorem huic monasterio. XXIX. Jacobus du Faur, anno 1533. a rege donatus est hac abbatia, quam adhuc anno 1557. poffidebat. Erat etiam prjepositus S. Sal- vii, anno 1551. XXX. Petrus III. du Faur vicarius archie- piscopi Tolosani memoratur abbas ann. 156 8.in charta Grandis-silvæ. Anno 1573. procuratorem instituit generalem. XXXI. Johannes V.du Faur clericus Tolosa- nus obtinuit hanc abbatiam a summo pontifice anno 1583. qua cessit ante obitumæxstant enim documenta anni 1614. in quibus legitur Johan— j nes du Faur, olim abbas Casæ-Dei, nunc prior de Pincl Marval & Villeprcux. XXX II.Bernardus V. d’Affis regi a consiliis & cleemosynis, protonotarius sedis apostolicæ, memoratur abbas ann. 1606. & 1612. XXXIII. Johannes * Franciscus de Roche- chouard, I634. Resignavit sequenti. XXXIV. Carolus de Rocnechouard bullas obtinuit anno 1638. ætatis suæ anno vigesimo fecundo. XXXV. Daniel de Bares de S. Martin, abbas nominatus regularem vitam professus est anno 1673. XXXVI. Paulus de Curdcchesne, consilia- rius in curia vectigalium Montis-pessulana, & in camera computorum Occitaniæ, abbas etiam Plenæ-silvæ, doctor in theologia facultatis Pa- rilicnsis & ab eleemofynis ducissæ Aurelia- nensis ; nominatur abbas Cafæ-Dei 24. Decembris anno 1693. sedetque hoc anno 1715.