Gallia Christiana 1715 01/Instrumenta/Ausciensis
INSTRUMENTA A D PROVINCIAM AUSCIENSEM PERTINENTIA. QUÆ SPECTANT AD METROPOLIM AUSCIENSEM. I. De S. Venantia ecdefia, quam Guillelmus comes As- taracensis Aedis Auxit ana ecclefix. OdDO LbVITA GaKCIJB ARCHIPKÆSULI. COgis me, o Cinctistinae pontifex, recens opus exercere > fed quia contra examen auctorum debellare non valeo, praerogativam eorum fando temerare erubesco : horrendum quippe est in manus incidere scili- cet viventis Dei, qui etiam non solum de nequam ope* rarione, verum etiam de otiofb verbo, necnon & dc praVa cogitatione reddituros nos terribiliter rationem judicaturus est judex justus in die judicii. Cumque ab omnipotenti Deo, sanctisque canonibus tale connu- bium prohibitum invenitur 9 ut non solum facientes > verum Consentientes puniri judicentur i & idcirco in cpi&atium justionis tuæ metuo ponere manum i pavens illud quod eVangelica horribiliter lectio voce declarat libera : Qulcumque, incpienssolverit unum de iftis man- datis minimis, & fic docuerit hominibus, in regno celorum vocabitur minimus. Dupliciter denique me privatur hoc opus, occasiO & cautio scelerum, de reprehensio vituperationis ignarum. Quis igicur doctus hinc opuscula cum in manu sua adsumpscrit, de tali commixtione con- sanguini tatis me notarium repererit, non statim in vo—’ ce erumpat me delubrem clamitans este sacrilegunbqui audeam aliquid contra Dei licentiam usiirpare COnfilium ? Sed adversiis quem invidia duplex causa me con- solatur, quod & tu qui siimmus pontifex es, fieri jubes dc necefliras ecclesia : totius Aquitanix poposcit, cui Deo juvante præes matris. Przcipue denique perfecte scio iiuia post propheticas de evangelicas atque apostolicas cripturas, quinus ecclesia Dei per gratiam ejus fundata est > etiam illud intimandum putem > absque quamvis univcrsis in urbe * catholicae diffuCr ecclefix quali unus thalamus Christi sic ; siincta Romana ecclelii nullis finodices constitutis ceteris ecclesiis przlata est » sed evangelicam vocem Domini Salvatoris nostri primato obtinuit r Tu es Petrus, inquiens, dr super hanc petram edificabo ecclefiam i & porta inferi non pravalebunt ad- versus eam. Et tibi dabo claves regni celorum. Et quod- cumque ligaveris super terram, erunt ligata & in celis, & quodcumque solveris super terram 9 erunt soluta&iu celis. Er iccirco non dubito quod gratia Dei vice conlata tibi sit absiiper memorata : eccksiæ mirabile potcsi » tas, cui annuente divina clementia septimus exticisti jure pontifici felicitatis vitz claudendi de reserandi. SuperttitioCi res valde ac execrabilis videtur este diaconi, imperata a proprio episcopo, ne forte contumax reperiar, & a prædicto gradu privari merear, de dilectioni tuæ, qui præ ceteris es, jugulari. Nam Deo juvante omnibus fidelibus, sanctæ Dei ecclesiæ maxime nostris propinquis vel succestoribus patefaciam, quod oculi mei viderunt 9 de aures mcx audierunt. Lingua mca testimonium perhibere non silcbic, qucd de si do- , minus impleverit illud, os meum aperiam. Nuper denique accidit > ut Guillelmus filius Amaldi comes Astariacensis uxorem ducere * conlanguineam suam. Cumque hoc archiepiscopus Garcia eum nimis urgeretur, ut hoc scclus minime perpetrare libuistct, & omnino licentiam hac consensii ci conjungendi denegaret, de a siæctOs patres tali Consanguinitas tangendi prohibita este affirmaret, de videret quia nil proficerer, de prædictus comes ei aurem ad audiendum non przberet> redicnfque ad semeripsum, de talem accepit a suos consilium. Sciens igitur melius este naufra- > gantem animum aliquum gubernaculum przbcre, quam in gurgitem desperationis fine remum penitentiae relinquere, accerlivitque eum, de præbuic ei tempore jejuniorum de munera elemosinarum, sicut scriptum est in subsoquendo libellum insuper accepit ab eo nobilem oppidum quod olim ablatus ruerat a pervcrfc homini* bus de ecclesia B. Marix episcopitii Auxiensis, reddi* toque supra memorato præaio/cui præest ecclesia sancta Venant ia, totam de integram cum omnibus appenditiis suis tam cum parochiis quam de capellis adjacentibus sibi sinealicujus participatione vel reclamatione, ucea pleniter postideat poflidendo quæcumque Voluerit ex ea facere firmistam in omnibus potestatem habeat i & si ei placer> post mortem suam luccestoribus suis eam relinquat} carcula ista firma permanear, quia veraciter est firmata siipra firma, qui est Christus, petra. Si quis contra hæc cartula inquietare voluerit de adversarius ejus cxtiteritjin primis in ira Dei incidat 9 atqueomnitem* pore maledictioni subjaceat 9 lepra Naaman succumb.it » ulceribus Job dominetur>morre An an ia de Saphira moriatur, cum Datan de Abiron in ima tartara demergatur, cum Sodomitis de Gomorritis in ignem perpetuum cremetur, & cum Juda Schariotis cum diabolo de angelis ejus sine fine crucietur, &quid plura ? Omnigena maledictione repleri mereatur, atque omnibus viventi* bus exemplum malitiæ ultionis siix relinquit. Amen. Hxc sunt nomina princinum ac ducum, qui hinc donationem viderunt & nrmaverunt. Bernardus frater cjus.Remundus frater ejus. Garcia frater ejus.Agganri- , cus 9 de cognatus ejus. Acus Tolosana : episcopus. Lu* dovicus Savanenso. Enardus Moncalcense.Anialdus Ou- ranense. Arna Idus Majcnacensc. Bernardus Mauracen- sc. Arnaldus LOmaniaCcnse. Fortas BillicaV en s :. Guillelmus Galbifanenso. Remundus de Furesacco, de fratres ejus > cui licet scrutetur opto uc memineris levicam tuum Gnctistime pontifex. De S. Aurancia. Quia neceste est igitur, ut pro magna vulnera magna adhibeatur medela 9 & idcirco fas est uc pro maxima delicta magna uretur remunerationis incrementa. Quia latere non valet » qui in publico manet, ob causa pc- nicentiale, ac concestionis elemOsynx, necnon & je* juniorum afflictionis catcnæ constitu-’o, ac decretura perpetualiter pono. Ego annuente divina clemenriaepis* copus Garcia huic Guillelmo gratia Dci marchiom 64 Itfo I N S TRUM comiti totius Astariacense, necnon & reliqua regna, 11S— 1 queqmque non eximen auctorum, sed causa præsump- tionis præmium atque clcmosi.arum facultate munerum, propter nuptiale conjugium qui committitur a præfarum virum, tali præbco Confcnsum, quia a sanctos canones prohibemur tali consanguinitas nc jungatur, a me & Amisque Adclphoris talis absolutio invenitur, jubente scriptura : DAte elemofinam, & omnia munda erunt vobis. Quamobrein ego præfatus pontifex talem ei præbco conknsum a disrumpcndo peccaris Vinculum hac jugo soclctum, acceptoque ab co oppidum nobi- listum, quæ litum est in parte sui territorium hxc vocabulum ejusdem ecclesia consecrata in honore bcatisti- mæ virginis Christi Venantia cum omnibus ecclesiis adjacentibus sibi ac appcnditiis ad eam pertinentibus in seriem marris ecclefix Ausdcnfis reponendo. In- supcr hxc mando ut feria secunda, feria auarta, & feria sexta ab omni carne edendi se abstineant, excepto si solcinnitas non occurrerit magna. Tamen feria sexta a vino prohibentur /Si tres « pauperes non paverint, aut tres denarios egenis non dederint, Sc in unumquemque anno centum pauperes reficiant, Sc in die cena Domini duodecim præcipue, & ip- sorum pedes lavet > Sc fingulos denarios eis praebeat » & in uno quemque anno una quadragesima aut jejunent aut quinque solidos in eletnohnam concedant > Sc ut in vigiliæ præcipue ab omni coitu sc abstinear. Et ego ideo rres synodos ab omni debitu abfolyo. Inftiper hoc constituo, ac decretu n pono ut neque ego, nec ullus succellor meus, neque ecdesias quæ modo habet, ne* oue habitura est, neque in æternum habebit ecclesia, Simorritana, nullus munera accipiat ad dedicandum eas 9 sed sine more dedicentur ab illo gratis, ne pro clericis faciendos de supra memorato vico accipiat aliquid, & ubicumque voluexint liberam habeant potestatem Deum judicium faciendum de cetero abfolyo ac benedico insuper, Sc per manu propria trado ut ViVant Sc valeant felicirer in Christo. Amen. Item de eodem, ut in sancto quadragefimo, Sc in adventum Domini ab omni coitu le abstinear, scilicet in die Dominico, Sc in feria secunda Sc in feria quarta, Sc in feria sexta, Sc in fabbato, Sc rres pauperes scm- per pascat & induat. II. Raimundus Coppa canonicam in sua ecclesia confiituit. PRidie kalendas Martii apud civitatem Ausciorum Willelmus comes > Sc Remundus archiepiscopus, construxerunt canonicam in sede archiepiscopali, per Mianus Rainardi prefbyteri, & grammatici per Aquitaniam Sc Gottiam ad praedicandum a Deo adlciti > hxc pro Victu SUO Sc canonicorum donantes. Archidiaco- natus quinque, Juliages > Savanes, Ancles, Armaiac, ManOac, ecdesias d’Elpans de Seran, medietatem de Odezan a sancta Christina, totum quod habebat, Sc terram de Gazan ; similiter vineam Sc terras de Pani- cars, dedit similiter, Sc medietatem oblationum & peni tenti uni. Similiter medietatem mercati, Sc terras quæ ad sedis ecclesiam pertinent. I II. ’Willelmus archiepiscopus Auxensis » & fratres ejus ecclefiam de Monte-alto Cluniaco cedunto IN nomine Dei summi omnipotentis Patris & Filii & Spiritus-sancti. Ego Willelmus filius Bernardi Sc archiepiscOpus Auxiorum, & fratres mei Raimundus Sc Oddo & Otgarius Sc Giraldus & Bertrannus pro peccatis r.ostris, Sc parentum nostrorum donamus Domino Deo & sanctis apostolis ejus Petro Sc Paulo ad locum Cluniacum, cui domnus Hugo abbapræeste videtur, ecclesiam S. Michaelis de Monte-ako cum appendentibus quinque ecclesiis, Sc Vincis, Campis, Sc ablquc his quæ E N T A [uter meus ibi dedit in vita siia, dedimus nos unum mo* endinum in ahreo Archo nomine, Sc decem dcneratas de vinea indominicali > Sc medietatem silVx, quæ vocatur Nigrae vallis, Sc mater nostra similiter medietatem eccleiix quæ est in villa quæ vocatur Ulmus, Sc dominationem alterius ecclesiæ in villa qux vocatur Ca- seras. Hæ dux sunt in Leomania. Unde rogamus per omnipotentem Deum omnes præsenres Sc succedentes, ut hoc donum collaudent, Sc integrum & in libi tum custodiant, Sc gratiam Dei adquirant, Sc in sOcietate Clunicnsium fratrum, quam pro hoc dono susrepimus participes fianr. Si quis autem hoc calumniare vel temerare præ{umpserit quod appctir non perficiat, insuper iram Dei omnipotentis incurrar, & cum Datan & Abiron absorptus intereat. Facta est hæc carta mense j Decembri in pratentia domni Hugonis abbatis Clunia- censis, & Duranni Tololani episcopi, & Wlllclmi episcopi ConVenarum, Sc Raimundi abbatis S. Lu- perculi Helilanæ civitatis, Sc aliorum plurimorum, regenre apostolicam sedem doiimO Alexandro summo pontifice, Philippo rege regnum Francorum gubernante, eo desuper regnante, cujus regnum Sc imperium sine fine permanet in sircula fæcutarum. S. Willelmi archiepiscopi & fratrum ejus. S. Arnaldi Lupi Sc fratrum ejus. S. Raimundi de Algipoi. S. Floriani & fratrum ejus. S, Arnaldi de Argano.S. Bernardi Guarmundi. IV. ChariaWillelmi archiepiscopi Auxiensis, (fr Raimundi Lelturiensis epijcopi de donatione ecclesia S. fenii Cluniacensibus. QUoniam inter alia quæ humano generi, ad auxilium divina providentia clementer proVidit, sanc- torum etiam patrocinia misericorditer conccflit, scilicet ur pro sibi famulantibus non infimum apud SC intercedendi locum ipsi obtinerent. Quapropter egoWillelmus Dei gratia Auxiensis archiepiscOpus, necnon & ego Raimundus Lecturensis episœpus^una cumOdho- nc vice-comite, & nepote ipsius Viviano, donamus Deo & Cinctis apostolis ejus Pc^ro Sc Patilo ad locum Cluniacum, in manu domni Hugonis ejusdem Clunia- censis loci venerabilis abbatis Jocum desanflojcnio cum omnibus appenditiis suis, libero jure & quieto, scilices 3 ut amodo Sc deinceps quandiu monastica religio in sii- pradicto loco Cluniaco viguerit, isilcm domnus Hugo abbas, si : u omnes post eum ipsius succcstores > locum ipsum, sicut jam dictum est, cum omnibus appenditiis siiis jure perpetuo teneant > & poflideant.Hoc autem, uc siiperius præfati fumus, ideo facimus, quatinus ab ipso S. Jenio apud Deum pro hoc opere in ultimo judicii die aliquam misericordiae partem mereamur percipere. Nam cum locus ipse S. Jenii monachorum prius cœnobium fuerit j ad hoc sccuiaritatc crcs- centc jam pridem devenerat, uc ipfius neccflitate victus cogente, derelictus potius Videretur quam dci- tructus. Præterea concedimus etiam Sc donamus eidem domno abbati Hugoni ad locum Cluniacum, locum fir- militer de sstncto Claro, ut sicut jam supra prælibavi- E mus de sancto Jenio, ab ipso ejusque succestoribus omnibus deinceps quieto jure, eodem modo teneatur Sc poffideat. Facta est autem hæc charta anno incarnatio* nis dominicæ mlxhv. indictiOne xii. regnante Philippo Francorum rege, imperante autem Do mino nostro Jelu-Christo, cujus regnum, regnum est omnium secu- lorum. Signum Raimundi WiD. Signum Oddonis.Signum Unaldi abbatis. v. Fundatio ecclesia Nogarocensis ab Aufiindo archi- episcopo. IN nomine Domini nostri Jefu Christi. Noverit tam præsenus quam secuturi æVi ætas, quOd ego Austin* dus Burdegalensis urbis indigena Novcmpopuhnæ Pw- vincix E CC LE S I Æ / vincix metropolita, emi, acqnisiVi, construxi atque b ædisiCavi locum, qui dicitur Nugarol, lmgno labore, ingenti cura, quo potui vigOre, ad honorem de memoriam atque reverentiam B. Marix semper virginis, ficut in sublcquenti narrabitur. Bernardus comes COg- nomenro Tumapalcr tactus manu divina, reum seellc cognoscens, xgnini SC sentiens, curari nitens, liberari laborans, niOnasticum schcma a 1 fu mere voluit. Sed mnc temporis niOnachilis religio penitus infra Vasconiam ceciderat, dOncc omnium provisOrc Deo disponente, doctrina & institurione Clunicnfis abbatis, dc nomine dicti Hugonis quodammodo recalescere atque reviviscere cœpit.Locus quidam infra Armania censetn comitatum habebatur, q»i ab incolis tcrrx illius Sanc- tLis-mons vulgariter dicebatur, crantquc ibi mOnachi, vcl potius cucullari seciilaricer seculum poflidcnrcs, nOn ] , juxta apostoli vocem, qua dicitur, tanquam nihil habentes & omnia pojjidentes \ imo ordinis atque propOiici sui Eilsificarores, quos ad normam arque regulam ocati Benedicti isdem Bernardus reducere VOlens, humilitatem nostram expetiit, suumque nObis parefacicns animum, monachum si : fieri velle profciliis cst. EgOcle repente {pirituin loquentis persentiscens, ex industria dlfsiipularc coepi : ea scilicet de causa quia supra-scriptus locus Sanctus-monSj quamvis in alodio & dOminatu jam dicti comiris foret, tamen camcrx Ausciensis ar- chiepiscopi ecclesiastico jure semper erat : ita quod conventus illi episcOpales, vel clericales, five populares, a prædecestoribus meis semper ibi celebrari consueverant. Denique a pusillitate mea licentia fibi denegata ac pro pofle renitence, monachos clam venire parat, COS- que invasores loci nostri vi de potentia sui faciens habitare compellit. At ego Austindus argre ferens, sed non prævalens, tacui quidem in rempOre, meis succestbribus Facti seriem relinquens. clamandi, querendi > de conquerendi vocem relinquens*, de hinc gravari me Coiens, atque clamans cum quodam procerum terrx nomine WillelmO Remundi consiliohabito, terram ipsius alodii ab eo emi auadraginca sol id is monctæ, qux tunc hac illacque discurrebat. Post hxc Bernardus comes, ut soler Heri in talibus, de ut mos est regionis illius, fundi empti auctorem a me expetere coepit •, quem præsto habens sibi obtuli. Qui nihil habens quod diceret tacuit ; fundamenta demum jaciens ecclesix construendæ, villæ ædisicandæ per geramenta composui. Videns vero con- sul jam dictus me ita insisterc laDori arque operam dare, per sc siiOsque rcgare mc instantius cœpit, quod sancti Johannis monasterio discederem, de ♦ episcopales conventus ibi ulterius facerem ; & uc iniupcr sui amore quartas ecclesiarum duodecim quarum nomina infra annotata habentur, fibi darem, quæ videlicet ecclesix una cum villis, curtes consularcs vocabantur. Et eo in tempore monasterium illud nihil honoris habere videbatur in roto Armaniaco, nifi tantum duas partes ecclesiæ quæ dicitur Airigada. Satisfeci ergo fibi principi scilicet dc fecundum quOd postulaVeratjad meum placitum quartas illas dimisitali pacto uc per seipsum manu ac voce aucto- risaret terram a me emptam, coram EicioGuillelmi filio, Guillelmi Raimundi qui pater existens supra scriptam terram mihi vendiderat quod facere minime potuit. Postea vero insistenres monachi Armannus scilicet prior & ceteri, atque propter inquietudinem quam illis inferebam discedere volentes •, coactus comes ante præfen- tiam nostram veniens guerpitionem fecit tam prO se, quam etiam pro filio SUO, & filio filii siii, atque omni genere ex cis usque in finem procesturam, ne unquam clam, nec Saged, nec justitiam vel consuetudinem aliquam, in omni Nugeroliensi Villa facere præsiimant. His itaque peractis, duce Christo, conventu episcoporum adunato, libuit animO dedicare ecclesiam ejusque apOstolo sanctoqueconfestbri NicOlao. Convenerunt itaque ex omni NoVempOpulana prOVincia episcOpi, ab- bares, consules, proConsules, cctcrique domini fideles atque utriusque fcxus infinita mulciructo, deferentes fanr- torum busta martyrum Lupercii, Mammetis, Clari, dc Bicuricensis archiepiscopi Austrcgisili. Et cclcbrave- Tomus 1. USCIENSIS, ISI runt dedicationem ecclesiæ anrto incarnationis Domi « nicæ mlxix. indictione xv. præfidenre in Ronuna sede N icoho papa, gubernacula regni Francorum tenente Philippo anno 1. regni ejus. Bernardus quoflue comes Tumapaler de uxor SU1 Eimengardis, de filii eorum Geralduscum Arnaldo fratre ftio venerunt anre alrare S. Nicolai, in conspectu totius S. conventus> dc ibi sub jurisjurandi attestationc rcconfirmavcriinrguer* S>itionem suprascriptam, ne ullo unquam tempore cen- iim vel conluctudinem aliquam, ab habitatoribus loci illius cxpctanc Clunienhs abbas, vel monachi fui. Quod si fecerint, statim Ausciensis archiepiscOpus illud quO<{ volens nolens de loco S. Montis dimiserat, ante- ccstbr ejus recuperet. Hxc omnia ego Austindus Auf- cioruni archieplscOpiis fucccllOribus meis scriptum mandare curaVi, quo pectoribus eorum tenaci semper memoria habeantur. Nomina Vero ecclesiarum quarum videlicet quartas episcopales conventione siipra scripta, monachis soncti Montis dimiseram, hxc siint Marguet> Castahlcd, Arblad > Mormers, Serraaciam, Cartiea, Bcson, Fastarroal, Favarolas… Bclanbiz, ArriscT. VI. Centullus comes Beamensis > ob dultam in matris moniwn consanguinexm, fundat monafierium y dr dimittit uxorem in manu Guillelmi archiepiscopi Ausciensis. EGoCinTullus vicecomes Viarnensis memor omnium peccatorum meorum, & consanguinitatis uxo— * ris meæ, quam contra Dei legem duxeram uxorem, sciensque post mortem meam nil me boni operaturum, quo poffim mea delere peccata •, adhuc vigens de virens tribuo Deo > & beato Petro apostolo Cluniacensi, ec- clesiam qux ardificatur in honore siinctæ Fidis, de fi quas alias post illam apud Morlas xdificandas, cum omnibus oblationibus quæ offeruntur pro sidutc omnium fidelium vivorum, vel defunctorum, & cum primitiis Vel decimis omnium agrorum, quos homines in burgo degentes colunt, vel culturi erunt. Dono etiam decimam monetam partis mex > & decimam omnium furnorum, qui sunt, vel futuri erunt. Dono etiam vi* neam meam propriam > de decimam agrorum S. Fidis> dc omnium propriarum rerum. Ad ultimum dono ite* ( rum totam villam Morlenscm, cum omni ingenuitare> dc cum omnibus rebus sibi pertinentibus, cultis & incultis, adquifiris vel adquirendis, in campis, in lan- dis, in silvis, in vineis, in nemoribus, de in omni- nibus ceteris bonis. Hæc omnia dono Deo ac S. Petro Cluniacensi, propter me, & propter uxorem meam Gistam, & filium meum Guastonem, ut in præsentr seculo precibus B. Petri apostolorum principis, Deus nostri misereatur, de in futuro æterna vita cum omnibus sstnctis nobis a domino tribuatur. Ceterum notum sit omnibus hominibus, quod hoc donum feci, cum consensu > de consilio Willelmi Ausciorum archiepis- copi, de Bernardi Lascurrensis episcopi, & Amati Ho- lornensis episcopi, de Bernardi Tumapalcrii avunculi mei ; de omnium principutn sub meo dominio degentium, in manu Hunaldi abbatis Moysiacensis, sub po- testatc Hugonis abbatis Cluniacensis. His vero reDus peractis, misi dompnam Gistam uxorem meam, in manu dompni Wlllcimi Ausciorum archiepiscopi, dc Amati HOlornensis episcopi ad CluniacenscCœnODium> causta sumendi religionis habitum. VII. Littera’Vrbani II. ad Raimundum archiepiscopum Ausciersem, ut clericos ecclesiasua, quiS. Orien- tii monachis insensi erant, coerceat. URbaNus archiepiscopus servus servorum Dei dilecto fratri nostro Auscicnsi archiepiscopo, salutem de apostolicam benedictionem. Cum in Ausciensi J6z INSTRU metropoli per Romanam ecclesiam noViter fis ordina— j tus, fodis apostoliczdecretisobedirq te irrcfragabilitcr opoktct. Mnndamus ego fraternitati tuæ, ut de clericis fodis tua ;, qui cimitcrium quod B. papæ Leonis & nostro dvcrcto ecclesiæ B. Oriendi firmarum fuerat J violaverunt, justitiam socere, & canonica xquitate procures : de cetero, de tc ipsum de tuæ sedis clericos ica cus- todias, ut Romanx ecclesix decreta inconcusta apud vos Domino largiente conferventur & integra. Datum Romæ m. calendasMaii. VIII. Charta Jldesonfi regis Arragonumoqua datecdefia Auxitana ecclefiam de Alagon ob multa fibi a Bertoardo (fr Guillelmo epijcopis coli at a. IN Dei nomine de ejus divina clementia Parris dc Filii de Spiritus fancti. Arnen. Ego Ildefonstis Dci gratia rex > facio hanc cartam donationis de confirmationis ecclesiæ S. Mariæ Ausciensi, de vobis domino arcbicpiscOpO Willclmo, propter multa de innumerabilia scrv itia, pericula de labores multos quos dominum B. antecellor vcstcr sustinuit, cum me in illa acqui- fitionc de Hispania, de propter mulca qux vos mini, domine Willelmc archicpiscOpe, de vestra ecclesii mihi fecit in Hifpania siiper Mauros, & in multis aliis locis ubi mihi opus fiiit > dono de concedo ecclesix vcstrar Ausciensi » de vobiS ecclesiam de Alagon cum omni hereditate sua, cum terris & vineis, de cum omnibus postcstionibus suis > cum decimis de reditibus omnibus quæ hodie habet > de habere debet, de quæ in tcmpo—’ re Sarracenorum habuit, uc vos in vita vestra, & post vos vestri succestbres archiepiscopi de Aus. de ecclesia Auxiensis, habeat de poffidcat hoc donum, sicut su* pcrius scriptum est, ulvum de ingenuum, liberum dc rrancum, ab omni regali de hiCau fervi tute, perpetua dc durabili posteflione per fecula cuncta. Arnen. Signum regis Adefbnsi, Licta carta era mclxviii. » in , mense Augusto, in Rocathallada super Baibiu, reg- ’t nante Domino nostro J. C. & sub ejus imperio. Ego Aldcfonsus Dei gratia rex in Arragonia de in Pampilo- I na & inRipaCOsU, in Supcrarbi & in Aran. Episcopus ’’ZrnaLhis in Ofcha. Episcopus Sancius inPampilona, Alius episcopus Sancius in Nazera. Episi.Opus Mi- chacl inTcrrasona. Episcopus Petrus in Roda. Tifbn in Boii. Copaz in Caloira comes. Rotro in Tutela. Pc— : trus dcMarchan in Terragona. Fortin Lopedz in Soria Forrini. Ascnxretzin Blanga. Lopeencchet in Orchiva. EnecosetnenOS in Calarau. Ego Arnaldus scriptor regis hanc cartam juflu domini mei regis scripsi, &de manu mea signum meum feci. Ego Ranimirus rex laudo & concedo supradictum donum, de figno meo A de a corroboro. IX. Guillelmus Auxit anus archiepiscopus publicat decretum de pace (fr treuga. GUxlLelmvs Dei gratia Auscitanus arChiepiscO- pus, ledis ctpostolicx legatus, cariffimis in uhris- to fratribus venerabilibus epicopis, aliisque ecclesia— j rum prælatis, de dilectis nliis comitibus, vicecomiti- bus aliisque baronibus > universo quoque clero dc populo per Aulcicanam proVinciam constiruro, salutem & benedictionem. Cum ex Officii nostri debito teneamur universis fidelibus curæ nostræ commistis, sa- lubri di (politione proyidere, nunc præsertim urgente apOstolici mandati auctoritate, ad quem spectat corius pepuli profectibus invigilare, oportet nos bono pacis dc rrcuguæ Dci> subditis nostris propensiorem curam impendere. Inde est auod juxta statuca generalis concilii Romæ nuper celebrati, pacem de treugam Dei in orovincia r.ostra ex parte Dei, de domini papæ, dc nostra ab omnibus inconcude de inviolabiliter praecipimus Obseryari. FOrma pacis de treuguæ Dei talis est. Trcugas a quarta fciia post occasum sdis, usque ad MENTA secundam feriam post ortum fblis 5 de ab adrencu Domini usaucad octaVas Epiphaniae, de a scpruagesima usque ad octavas Paschar, AD omnibus inviolabiliter observari præcipimus. Si quis autem treugam violare tcn- taverit, post commonitionem factam, si non (atisfecc- rir, princeps suus de episcopus cum clcro de populo cogant cum injuriis paflis latisficerc t ad arbitrium epicopi & principis lui, & aliorum vicinorum baronum. Quod fi princeps > SCU barones vel populus dif- simulavcrint, tam princeps, quam barones cxcOinmu- nicen ur, de rota terra eorum interdicto fubjiciatur, omni privilegio personx, & ecclefix cestante. His vero temporibus, & omnibus fcstis B. Mariæ cum præcc- denti dic, de subsequcnti, S. quoque Joannis Baptistx, & beatorum apostolorum Petri de Pauli j de a vigilia Pcnrecostcs usque ad octavas, de omnium finctorum festo, omnia pacem de securitatem habebunt. Oinni vero tempore perpetua pacc de securitare gaudebunt canonici, monachi, prclbiteri, clerici > de omnes rc- ligiofr personx, conversi, peregrini, mercatores > rustici, euntes de redeuntes, de in agricultura existentcs, dc animalia quibus arant & quæ semen portant ad agrum. Dominx cura sociis siiis inermibus, & omnes fcininx, de omnes res clericorum de religiosorum ubique de molendina ; principibus aurem, & dominis terrarum jura siia, de consuetudines non contradicimus in terris suis. Ecclesiæ salvitatem habeant xxx. pas> suum circumcirca, monasteria vero lx. Hæc vero uc firmius observentur, comites, viceCOmites, barones, uniVersum quoque clerum in prrsentia cpiscoporum » • P°Pu^um in pralcntia clericorum, a septem annis fic lupra, jusjurandum præstare præcipimus : forma juramenti talis est. Jurabunt se pacem de treugam Dei juxca praescriptum tenorem observaturos, de violatores pacis de treugæ Dci persocuturos / di quod de rapim nihilscienreremant.Quod si quis huic decreto contraire tentavcric in non jurando, vel in non persequendo, scu in conductitias gentes Vel raptores tenende, auc favendo, vel rapi nam emendo, princeps illius terrae & tota ejus terra nisi debitam vindictam exsequatur, omni interdicto & excommunicationi subjiciarur, omni privilegio personx >dc ecclefix ceflanre. Excommunicari non lalutentur, non tondeantur capita eis, non abluantur > in mappa non comedant, neque ad aliam communionem christianam recipiantur, prætcrbao- ) tifma parvulorum, & pœnitentias in fine. Princeps autem, de cuncti fideles nostris obcdientes mindatis > qui bonum pacis ope & consilio foverint, de conera violatores pacis fidelirer decertaverint, & præsertim contra conductitias dcpcstilentesgcntes, fi in vera pernitentia in hoc Dei serviciodcccstcrint, auctoritate Dei, dc domini papx, de ecclefix umversidis, omnium peccatorum suorum indulgentiam, de fructum mercedis ærcrnæ fe non dubitent habituros. Ceteris vero qui contra eos arma susceperint, de ad episcoporum siye aliorum prælatorum consilium, ad eos decerrayerinc expugnandos, biennium de injuncta pœnitencia relaxamus > aut si longiorem ibi moram habuerint > episcoporum discretioni, quibus hujus rei cura fuerit injuncta committimus, ut ad eorum arbitrium major eis indulgentia tribuatur. Illos autem qui admonitioni episcoporum in hujusmodi parere contempserint, a perceptione corporis de siinguinis Domini jubemus fieri alienos Episcopi vero sive prefbyteri, qui talibus fortiter non restitcrint, officii sui suspensionc moltentur, donec apostoliœ sedis misericordiam obtinuerint. X. Gcraldo de Barta archiepiscopo Auxit ano illata molejlia initio ejus pontificatus. NO rum habeant tam præscQtes quam posteri, quod cum Raimundus Aimerici de MoncelquiVO captus eflet a Geralcfo de Arbcistano, cum quo gucrram habebat, de in castro de Lavcrdenes vinculis ferreis ECCLESIÆ j mancipatus > venerabiles viri Bernardus episcopus Bi- goritanus > & Geraldus de la Barca tunc Auxicanus archidiaconus avunculus ejus, uc solverctur diu laboraverunt : randem cum multis impedientibus caufis id de facili fieri non postct, præfatus G.obsidcm pio eo sc posuit in praedicto castro ; nominatus autem R. Aimerici inde exiens, Vilitatis parentibus &amiCiJsuis> Ac postulante ab eis, siiper hoc auxilio*, cum redemptio nem habere non postct > in magna politus angustia Veniens Aux’m, rr.agna precum initantia supplicavit dO inno archicpisoopo felicis mcmorix Villcsino, & canonicis B. Marix sedis Auxitanx, ut fiipcr ferra sua de Berzale nomine pignoris conderent sibi nccestariam pc- cuniim. Unde factum est quod canonici habito cum domno axch i episcopo super hoc consilio, acceperunt in pignus pro septingentis loiidos MOilanenses præLroR. Aimerico ad mulcas preces ejus omnem terram suam dc Berzal cultam fcu incultam, & omnia jura sua qux- cunque in ecclesiis, villis, rusticis Ac redditibus quocun- quc modo ibi pcflidere videbatur. Omnia si quidem hxc przdlctus R. Aimcricus impigneravit canonicis B. Marix bona fide Ac absque malo ingenio » pro se Ac tota succestione siia, pro prædicta pecunia. Er ut in omnibus his major indubitanter adhiberetur sibi fides, obtulit se Deo Ac B. Mariæ in jam dicta ecclesia in canonicum j Ac dum vixit cum estet ibi t an quam canonicus præ- bendam accipiebat, Ac adhuc fir tantum proco quantum pio aliquo canonico defuncto. Procedente vero tempore cum prælibatus G. promotus cflcr in cpisco- pum Tolosanum, quoniam amore prædicti nepotis siii propensiori cura præfatam Berzale quam ut defenderet ( canonici consilio Ac astensu dicti domini archiepiscopi Ac R. Aimerici commendaverunt eidem episcopo nominatam terram Ac ecclesiam de Marsano. Postmodum defui cto bonæ memoriae dicto archiepiscopo nominatus G. episcopus Tolosanus electus £uit in archicpiscofUtn 3 quod urique grave fuit nimis domino B. Arman. Unde ipso adcuntc ecclesiam Romanam pro habendo pallio » ipse B. occupavit violenter & indebite ecclefiam Auxi- tanam 3 rediens vero nominatus G. jam archiepisco- pus a curia Romana per religiosos viros epi copos > abbates Ac alios amicos & parentes utrorumque, Ac deinde per sc ipsum quacumque potuit [recum instan- tia præfatumB. diligenter & numilirer convenit Ac exoravit, ut præscriptam ecclesiam sibi redderet ut suam propriam, & qux ad ipsum B. nullo prorsus jure foectabat 5 quod si quidem idem B. pravorum usus Ac fultus consilio facere renuit : archiepiscopus Vero habito super his jam dicti nepotis stii R. Aimerici Ac aliorum amicorum consilio > jus suum armis pe sequi decrevit. Unde ecclesiam praedictam de Marfano consilio, voluntate Ac aflensu ejusdem nepotis sui R. Aimerici, contra B. Armeniacentem munivit. Postmodum vero idem B. collecta non modica manu militum & peditum, ex improviso de subico irruit in przfatam ecclesiam de Mariano, eamaue Ac turrem quæ in capite ecclesiæ eminebat, diruit. Tandem sopita inter G. archicpillopum Ac B. Armcniacenfcm prædicta gucrra, præfarus R. Ai- merici Arxim veniens in capitulo coram archicpiscopo Ac canonicis movit querimoniam super destructione præ- scriptx ecclesix & turris, dicens occatione eorum Ac guerra. hxc efle demolitt \ Ac iccirco hæc ab eis in pristinum staium debere restitui. Ad quod canonici res- ponderant unanimiter p ædictam guerram inter domnum archiepiscOpum Ac B. Armaniacensem nunquam siio factam aliquo modo fuillc consilio, voluntate vel aflensii*, & ideo in nullo se ei teneri. Post multam aurem verborum siiper hoc disceptationem, ad preces & infundam domni archiepiscopi > canonici gratia habendae in posterum pacis, ne quis de succcfliOnc sua occasio- ne hac injuste cos inquietare, ieu molestare &IS0 poflet, conceflerunr & firmiter statuerunc, ut per triennium scquens quicquid ad celcrarium B~Mariæ, &commu- nc eorum ibi spectabat, in restitutionem jam dictx cc- clesiæ& turris de Marfano cederet, quod nimirum ei* dem R. AimericO valde placuit, Ac pro pagato se de hoc Ternus I. US CIENSIS. 163 tenuit, Ac constituit ibi ad hoc recipiendum, Ac opus perficiendum villicum suam quemdam nomine V. Sans cognomento Eiscvid : hic quidem prædictos redditu) percepit rres continuo* annos » quibws pnedicta eccle* lia Ac turris in majori quantitate & fortitudine Ac altitudine rcstauriri postct ; sicque Eidum est quod ipfe omnia hxc in inutiles ususconsumpsic, Ac ecclesia Aut cicana magna inde co tempore incurrit incommoda. Postea vero cum idem R. Aimerici Jeroselimam ire disponerer, Ac ad hoc perficiendum ab avunculo siio no minaro archiepiscopo sumptus neceflarios expeteret, ne domnus archiepiscopus ejus petitioni socisfaccrec > Ge* raldus de Archomont Ac Forto de Anglcz archidiaconi Auxitanij cum Eziciodcla Serra, Ac Garcia de Arroeda ejusdem ecclesiæ canonicis, ex parte sua Ac conventu* Auxicanx sedis, & domini papæ, inhibuerunt quouGque dictæ queiimonix pro se Ac tota (ucccfljOnc sua renun- ti rer ; cumque idem R. a domino archiepiscopo pertinaciter instarcr, ut postulitum sibi subfidium conferrer, respondit domnus archiepiscopus non si : venturum aliquo modo contra praedictorum virorum inhibitionem, nec se ei quicquam de his quae postulavcrat facturum. Unde Factum est quod ipse Rcmundus Aimerici habito super hoc parentum Ac amicorum suorum consilio9consti- tutus apud monremCastinum juxta castrum DiVerii, currt jam arripuistet viam vcrsus Jcrosolimam, firmavit & guerpiVlt in manu nominari G.archiepiscopi >quod nec ipse nec aliquis de toti succeQiira progenie sua unquam reclamaturum, seu conqueratur siiper destructione dic- ctæ ecclesiæ de Marsano, vel turris, contentus scmper eo quod, ut supcrius diuum est > canonici pro restauratione ejusdem ecclesiæ & turris eidem Raimundo Aimerici Olim in redditibus suis conceflerant i lianti) triennio. Ut autem hujusinodi querela : enuntiatio luam firmitatem Ac robur habeat, Ac robur inperptcuum, idem Re- mundus Aymerici dedit fidejuflores B. de Maloleone avunculum suum, & A. W* dela Bartha consiingui- neum suum, B. dePanesac, Ac Willelmum Bernardi filium ejus Ac Villelmum Bernardi de Mazeres Ac pluxes alios 5 hi omnes sub religione sacramenti fidei siiæ juraverunt Ac firmaverunt pro R. A. & tota posterirate suat ita ut eiprcflum, est omni rempore guerpitionem hanc & renuntiationem inviolabiliter eos observaturos. XI. Damna eccltfia Ausdensi illata a Bemardo Annaniaci comite. HÆc siint damna. Ac malefacta a B em ardo Arma- niacensi Ac filiis Ac soeitratoribus fais ecclesix Aus- ciratiz irreverenter Ac violenter iUata. Imprimis cum dominus bonæ memoriæ Guilhelmus Austritanus archiepiscopus Auscicanani urbem ei tradidi flet * & comitem retiacensem, quoad potuit cum lcVaflet, & innumeras pro eo ckpen&S fecistet, ipfo mortuo præfaois Bemar- dus Ausdtanam ecclesiam eX magna parte destruxit, domos quoque Ac munitiones claustri, scilicet tres turres, Ac ceDarium, & septem millia laterum qui parari erane ad chcrum in ecclesia faciendum, Ac cx his & de ruina l {edis&aulxarchiepiscopalis, & ecclesiæ sancti Martini constructum est oppidum, de dormitorio & de domo infirmorum extracti fuerunt viginti quatuor lecti, de coquina canonicorum extracta fuerunt caldaria Ac cra- mallum magnum ferreum, & camihalc similiter ferreum, cathcna longa putei & c i cula, de domo archiepiscopi abstratit caldaria Ac cramalla t Ac duas coneas æneas, armaruubi libri & vestimenta archiepiscopi servabantur » tabula quoque rotunda ubi archiepiscopus comedebar •, demum tamdc daustro quam de domo archie- piscopi omnia utensiha Ac omnium officiorum finnita- tes abstsactæ fuerunt & asporratæ, Ac de cellario bea- tæ Marix trecentas coneas milii Ac nvxruræ > unde tur- risde JtfRun facta est. Item, idem Bernardus dominum ftrchicpiicopum Geraldum bonæ memoriæ Roma cum pallio redeuntem, & in altari beatx Mariæ^ur moris estt Xij 164 INSTR celebrare volentem, ecclesiam quam violenter occupa-, verat, intrare non perœisit > quamobrem dominus ar- chiepiscapus de canonici per biennium & eo amplius sub gravilabore & pecunia, per proyinciam exularunt, dc ipse Bernardus interim omnia jura archicpiscOpalia & canonicorum, tim in eadem urbe, quam per totam terram, a scrvientibus suis occupari fecit. Præterea Bernardus Armaniacensis pro redemptione Bernardi dc Coniinhe constiruir fidcjuflbrcm dominum Geraldum archiepiscopum erga Odonem de Lcomania pro quinque millibus solidis, de quibus idem Bernardus nihil ei vel alicui persolvit > pro qua re archiepiscopi de cc- clesia Auscitana paffa est damnum valens decem millia solidorum. Irem, quod primo poni dcbuk, cum dominus archicpiscopus Roma redii flet, de ad sedem suam prædicto ocrnardo impediente acccdcrc non postct, magna nimis compuUus nccestirace, cum episcopis & aliis multis religiosis viris, qui ibi aderant, ad eccle- sistm siincti Martini, quæ ecclesii regalis est, declinavit > de ibi ipso domino archiepiscopO diVina celebrante familia dicti Bernardi oblationem panis clericis domini archicpiscOpi violenter abstulit ; deinde cum dominus archiepiscopus jus suum armis persequi cœpistet, de ad quamdam munitionem nepotis fui Raimundi Aimcrici, aux Marsiinum dicitur, se contuliflet, praefatus Bernar- us collecta ingenti armatorum mu-titudinc, dictam munitionem cepit & destruxic, de turrem quæ in capite ecclesix ibi erat, usque ad solum demolitus est, pro
? iia re sedes Auscicana jam incurrit damnum duo milia solidorum de eo amplius. Apud Castinum pignus centum solidoriim violenter abstulic, de hactenus pofledit. Apud Nugarolium auoddam decimarium de Fogacor dei Cer, quod ecclefia beati Nicolai in pace pofledic nomine pignoris mille quingentorum solidorum, dc ipsum pignus Guilhelmus Raimundi dei Cer per violentiam detinet, de censu comitatus Armaniacensis, quem censum annuatim ecclesix Auscitanæ soCicbar, triginta annis violenter retento. Tandem intervenientibus utriusque partis amicis, facta £uir cualiscumquc conCordia inter dominum archiepiscopum de B er nardum, de archiepiscopus rediit ad ecclesiam suam. Pcst- modum vero idem Bernardus in solita malitia & perci-* nacia pcrseyerans in nullo fictæ stetit composicioni, clericum & scriptorem domini archiepiscopi ccpic & in- turravit, & resuscitatis inter eos iterum inimicitiis pro eo maxime quia ipse Bernardus de Geraldus filius ejus præsCripram ecclesiam dominam & matrem suam sibi subjugarc intendebant, jura archicpiscopalia de canonicorum ubique in Vadentes, præfatus Geraldus præscri- 5tam ecclesiam ausii diabolico cum exercitu Raimun- i comitis Pictaviensis, qui tunc Lectorx erac>expug- naVir & cepit > camquc claustra de domos canonicorum dc archicpiicopi apposito igne combuflit, de ecclesiam magna ex parte demolitus est, de de ecclesia rapcca dc dc alia ornamenta extrahi fecit de asportari, & arcam aux adhuc est in auh castri ; sacristam quoque ad redemptionem centum viginti solidorum cŒgic ; deinde etiam expulsO de ecclelia archiepisCopo de canonids, omnia jura eorum per biennium ficut prius utique, dc ufibus suis applicayit, in nullo deferens dominæ dc matri suæ ecclesiæ Auscitanæ. Ecclesiam quoque sancti Martini cum officinis suis comburi fecit, de vineam domini archiepiscopi truncari. Omnia aurem hæc facta sunt SanciO de Labatur existentc bajulo > cui succestit Forto filius ejus, qui proprium castrum archiepiscopi de Lamagucrc COmbuflic, & apposiiic ignem turri, in quo erat dominus archiepiscopus una cum Arrin- gucre, qui utique vix evahr incendii de mortis periculum, equos etiam ejusdem archiepiscopi de tocam castri suppellectilcm de prædam inde abduxit. Apud Ju- gun prælibarus Bernardus Armaniacensis^ incastellaVic ecclesiam, inyito de contradicente domino archicpis- copo succeflbrc ejuso de canonicis sanctæ Mariæ, de in cimeterio circa ecclesiam construxic castrum cum rota rerra circa ecclesiim infra fexaginta stadia, sic sancta Marix de sancti Caudidx, de unaquaque domo • UMENTA apud Trenbledam quemdam honorem beatæ Marix qui reddebat duodecim denarios, & per triginta annos canonicis abstulit. Item apud vicum molendinum, quod in nostræ terra constructum erat, nobis violenter abstulerunt, de quamdiu duravit per voluntatem suam postcderunt. Apud vicum ecclesiam occupaverunr, eamquc cum omnibus redditibus siiis per biennium postcderunc, omnia jura archiepiscopalia. dc ecclesiæ intra villam de extra irreverenter usurpan- tes. Ab archidiacono mulam abstulerunt, & clericos ecclesiæ ad redemptionem coegerunt > unum de clericis diaconem naso de oculis de labio pri Vaverunc 9 Ber- nardo de S. Felice bajulo existentc per tempus quando ecclefia occupata fuit ustquc ad diem mortis suæ, procedente vero tempore in transmarinis partibus domino • archiepiscopo Gcraldo defuncto j iterum Geraldus Armaniacensis proscriptam ecclesiam occupavit, de incx- stellaVit ecclesiam, & in magno fostaro totam circumdari fecit. Extumulari fuerunt plufquam centum homines dc mulieres de cimetcriis ; etiam ecclesiæ omnes destru- ttx, scilicet aula, camera & solarium magnum, in prima congrestione pasta est ecclesia de vico damnum > in his qux ad eam fpectabant valens plusquam quatuor millia lolidorum. In fecunda vero congrestione plus- quam tria millia solidorum valentia ; nam in ecclefia per annum nulla divina celebrata fuerunt. Item cum dominus archiepiscopus cum rransinarinas panes visi- tarc pararet, Geraldo Armaniacensi nepori suo domos, ecclefias 9 villas, & omnia jura sua ruenda usque in reditum fuum commendaVic > quo abeunte idem Ge- • raldus castrum de las Laceras quod archiepiscopo pro mille de trecentis solidis obligatum erae violenter Occu- payit, de Raimundo d’Arcamont qui de manu archic- piscOpi ipsum tenebat abstulit, & postea reddere noluit. Præterea notandum quod cum quidam civis nomine de Priano domini archiepiscopi Bernardus bajulus monetarios quos idein Geraldus de parer suus adduxerat* quadam die increparer pro eo, quia falsiim monecam faciebant, unus ex eis ipsum ad morrem cultello per- cuflic j nec his contenrus Geraldus dictum Petrum ad redemptionem trecentorum solidorum coegic, in nullo deferens domino archiepiscopo, nec ciVibus qui omnes clamabant, istutVcontra omnem justitiam & antiquam urbis consuetudinem id de novo elsc violenter attentatum. Item quidam homo Joannes nomine in propria ) parte urbis beatæ Mariæ & archiepiscopi habitans, quandam fœminam fratris sui uxorem, ulque ad effu- iionem simguinis quasi percuffit, quo facto Guillelmus Raimundi de Lacaure bajulus dicti Geraldi, nonrequi- sitO juris & rationis ordine contra inhibitionem ex par- re domini archiepiscopi & ecclesiæ nostræ interpOsitam, omnes res ejus hostili more consiscavit ; domum quoque ejus ubi comes in parte urbis beatæ Mariæ & archiepiscopi nullam penitus unquam habuerunt juristiictionem ad castrum irreverenter asportari fecit. Petrus vero Bo- ncc bajulus constitutus ne ulli prædecestbrum suorum in malitia videretur deterior, Guillelmumde Gabrioti venerabilem AufcitanumodiocanOnicorum tesacerdo- rum ausu diabolico cepit, de ipsum ab urbe extrahens in castro de las Laceras vinculis ferreis mancipari fecit. £ Prxrerea dOminus Bernardus de Sedirac archiepiscopus constituir nominatum Geraldum fidejustbrem debitoribus luis Thososanis civibus > prO qua re cum dictus Geraldus omnes res de po/reffioncm occupaflet, canonici in arcto constituti nominaro Geraldo mille solidos mutuaverunt, acccpro ab eo juramento quod dc debiroribus suis satisfaceret, de chartas nobis redderet ; de quibus omnibus nihil penitus.hactenus fccic 5 pro qua re archiepiscopi Aufciuni de canonici, grayia valde de innumera damna incurrerunt, ad hoc dicto Geraldo in Vinculis apud Oloriumconsticuco, Bernardus frater ejus Viyiano de Aihano Lijulo existence, ecclesiam sancti Martini, quam Garsias Darccide fami, liaris canonicus Auscitanæ sedis tenebar, Violenter ccpic tam ipse quam dictus bajulus & familiæeOruin ^omnia quæ ibi in Venerunt, de trecentas coneas bladi qux E C C L E SI Æ erant dicti Garcix de cellario fanctx Mfriæ extrahentes ad castrum asportaverunt, qux omnia ad duo millia solidorum aperte praxcnsica. sunt. Si quid minui cst siipplctc. XI L Diploma Gafionis vicecomitis Beneamensis > pro Silva-majuri. GA s t o vicecomes Bearnensis, de Gavarretanus > & de Druelles, comes de Bigorra, de vicecomes de Marsan, Bernardo Auscitano archiepiscOpO, de omnibus episcopis tcrræ S11X 9 abbatibus, baronibus > juf- ftitiiSjtnilitibus, ministris, de omnibus fidelibus suis, fi- lutem in perpetuum. Sciatis quod ego Gasto vicecomes veniens adSilVam-majoremjamorc Dci de finctx Marix juravi libertatem & salviratem ipsius ecclesix & vilLe 9 dc securitatem omnium hominum, & rerum cunctarum, ouæ ad monachos pertinent ubique ; & concefli & confirmavi Deo & simctæ Marix, & bearo Gira’do Silvæ- majoris primo abbati, de monachis ibidem Deo servientibus, totum quidquid prædeccstores mei Gavarretani " vicccomites, videlicet Petrus COgnominatus Sorgucrs* proaVus meus, de ceteri vicecomitcs Gavarretani con- cesterunt, tertiam scilicet partem omnium reddituum qui rarione pedagii ubicumque proGavarrcto rccipiun- rur, dcc. Jnfra. Concefli etiam ecclesiam cum stivariis & appenditiis, & decimam rotam ex integro, ficut supradictus proavus meus Petrus Sorigucrs eam con- ceuerat, cum aflensu videlicet de voluntate Guiliclmi < runc arehiepiscopi Auxitani, volente quoque hoc idem atque connrmante Petro Adurenti episcopo, in cujus episcopatu tunc erat nominatus locus de Gavarreto, qui etiam eidem ecclesia : contulit in pcTpetuum auidquid in ea juris habebat, præter procurationem hbi semel in ani.o debitam 9 de cape-lanorum praesentationem. Con- r— cesti quoque eidem ecclesix caldariam* judiciariam cum £ marmore, ita quod in roto archidiaconatu non habea- • rur nifi ibi tantummodo. Infra : Hanc conceffionem ceu confirmationem, ego Gasto Vicecomes feci apud Silvam majorem in capirulo, allidentibus dominis epis- t. copis Bernardo Olorensi de Sancio Anerii *. Testes lunt Arnaldus Guilhelmi de Marfiano, Odo de Cadalon, Garsias Arnaud de Nayailhas, Arnaldus deCodarasa 9 Ammevus de la Mota, Peregrinus de Burdegala, Bur— j geniis de Morlaas, de alii plures. Factum est hoc anno incarnationis Verbi mclxxXI. indict. xiv. epactaiii. concurrente m. cyclo decemnoVennali, iv. feria, n. idus Februarii, Philippo rege Francorum regnante, xi. an. fui regni, Richardo filio Henrici regis Anglorum ducatum Aquitania : obtinente. Signum Gastonis vicc* comitis. XIII. Bulla Gregorii Papa IX.ad Amanevum Auxit anum archiepijcopum, de cruce ante ipsumpraferenda. GRegorivs episcopus servus seworum Dei, venerabili fratri A. archiep i scopo Auxitano, falurem dc ap. benedictionem Cum crux in Christi corpore p dedicata facta sit mysterium fidei, salus viventium de L redemptio peccatorum, merito vexillum ipsius habetur a Christi fidelibus in reVerentia de honore, quod cst non sdum contra potestates aereas ad munimen, sed etiam ecclesije ad ornatum. Quare summus pontifex dc alii, quibus ramcn a sede apostolica est indultum in memoriam crucifixi crucem coram se faciunt bajulari, ut in illum projicientes fiduciam spei fuæ qui de morte moriens triumphavit, securitati fidelibus & infidelibus sit terrori. Ea propter venerabilis in Christo frater tuis humilibus supplicationibus annuentes coram tc crucis deferendi vexillum per provinciam Auxitanam tibi de succestoribus tuis auctoritate præsenrium conce* dimus facultatem. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam nostræ conccstiortis infringere> vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare præfumsc- AUSCI EN S LS 16 ; A rit, indignati nem omnipotenti* Dei & beati Petri & Pauli apostolorum ejus se noverit inCUrfatuni. Datum Laterani pontificatus nostri anno primo » XI v< Confirmatio ordinis militaris X JaCobi Amanevi Auxitani archiepijcopi confilio erctti. MAgistro militix ordinis fancti Jacobi ejusque fratribus tam præsencibus quam futuris addcfensio* nem fidei & pacis in Giufconia constituris regularem vitam profestrs in perpetuum » Pia. voca fidchum divinitus inspirata modis quibus pofliimus juVarc nos var, cupientes ut vigore continuo convalcfcanr 9 quæ B divinx sunt placita pietati : quialicet Omnipotens omnia secundum (\ix voluntatis consilium operetur > placet sibi tamen humanæ cooperationis affectus. Cui nihil potcst adjici vel adimi per effectum. Er tamen officiose officium junctæ nobis scrvitutis exequimur : cum se- quaices gratiam præcuntem, beneplacitum ejus obsi : » quio proiequimur studiOsO. Sane gaudemus in Domino quod eo misericorditer inspirante, abnegantes salubriter vosincripsos 9 salutaribus exhortationibus Venerabilis Fratris nostri Amanei Auxitani arehiepiscopi dc sustragancorum ejus moniti de inducti ad defen/ionem fidei & pacis custodiam vos Ch isti consticuistis athletas, pro illo vestras animas polituri, qui pro SC posicas in vitam custodit æcernam. Cum enim in Auxitana pro- » -> vincia usque adeo multiplicata estent fuperborum iniquitas, de supeibia iniquorum quod veritate obruta in plateis 9 de justitia profligata pax omnino peristet : iu ut qui a malo recederent, pervexforum prædæ paterent, &qui fxviret immanius, magnificentior haberetur, vos fidei de pacis zelo succensi ad utriusque defensionem Dei armatura muniri contra inimicos pacis de sidei statuistis laudabiliter dimicare 9 ordinem fratrum miliciæ fancti Jacobi a sede apostolica approbatum fere in on> nibus servaturi. Ea propter dilecti in Domino filii vcs- rris supplicationibus inclinati, personas vestras de loca in auibus cstis diyinis obsequiis mancipari cum omni~ bus bOiiis, dcc. præsentis scripti privilegio Communi* mus. In quibus hxc propriis duximqs vocabulis expri* menda loca ipsa cum omnibus pertinentiis suis. Dc j Mancid de deDetnul castracum omnibus juribus de pertinentiis suis, exceptis homagiis militurrt de quibufdam aliis, prout in instrumento donationis Vicecomitis Bear- ncnfls de GaVaxrcti plenius dicitur contineri. Juliacum 9 Caliniacum 9 Antainam 9 Saumaram, Bouflen dt Estgarragad cum omnibus juribus & pertinentiis siiis, terram quam Bernardus de Marestan de R. frater fuus> ac Willelmus Fabri nepos eorumdem habebant apud Buscos juxta A Itinerum. Domum de terras a uas Willelmus dcFanfaria de uxor ejus habebant apua Rimbes juxta Gararerum BonfcOZ 9 cum omnibus pertinendi* suis in diocesi Convenarum 9 castrum fancti Marcelli, cum omnibus juribus & suis, dcc. Montem-rocundum cum omnibus juribus de pertinendis suis. Alanum cum omnibus juribus & pertinentiis siiis. Montem Bernardi, montem Equini, Laucotera, S.Feriolum Cum omnibus juribus & pertinentiis suis. In cpiscopatu Bigorritano castrum deMomi cum terris & pertinentiis siiis.Mahce* lam cum omnibus juribus de pertinentiis suis > exceptis homagiis militum & quibusdam aliis, prout in instru* mento donationis vicccomicis Bearnensis & Gatreci plenius dicitur contineri. Montem-calvum cum omnibus juribus & pertinendis suis. In episCopatu Aqucnfi hps* p i tale soncti Jacobi deTonres cum pertinentiis suis. Plateam infra muros, juxta domum episcopi, domum & totam hereditatem Girardi de Candicsta, Prugo j dc totam hereditatem Arnaldi de Prugo, ubicumque sic. Castrum de Salamon cum omnibus juribus & pertincn- tiis suis, medietatem decimæ de Stivals, castrum dc Polenes cum omnibus juribus & pertinentiis siiis, ec- clcfiam & terram de Laqui, domum Willclmi Raimundi de LasscrcsJ& quidquid habuit Apiu de ad Pontons. X iij i66 I N S T R l Ih diocesi Baionensi hospitalede Bono-loco cum pcrti— i rientiis suis. In cpilcopatu Adurensi castriim S. Savini cum omnibus juribus & perrincntiis suis, castrum cfe Sanctonatur cum omnibus juribus & pertinendis suis. Quartam partem castri & omnium jurium S. Johannis de Pogia. Sane novalium vestrorum, &c. exigere pra : - sumat, liceat quoque vobis clericos & laicos, &c. conditione aliqua retinere. Prohibemus infuper, ut nulli fratrum vcstrorum, &c. nifi arctioris religionis obtentu, &c. audeat retinere. Cum aurem generale interdictum, &c. usquc dummodo causaiti non dederitis interdicto. Obeunte vero te fili magister, vel tuorum quolibet succestorum, nullus nifi miles ordini præponatur > qui vestræ religionis habitum fit profestus, & ab omnibus vel a majori & soniori parte fratrum ordinis eligatur. Electus autem Auxirano archiepiscopo præscn— ] terur, ut fi fuerit repertus idoneus præstito juramento quod ei & sufFrasaneis ejus erit fidelis, obcdiens & devotus fine difficultate qualibet instirutionis & confirmationis munus recipiat ab eodem. Paci quoque & tranquillitati vestræ, &c. usquc audeat exercere. Decernimus ergo j &c. usque salva sedis apostolicæ auctoritate » & diocesanorum episcoporum canonica. justitia. Si qua igitur in futurum, &c. districtz subjaccat ultioni : cunctis autem ejufdcmj&c. ustjue ztemx pacis inveniant : ttmen. Datum Laterani per manum Martini sanct x Romana ecclefiæ vicecancellarii xn. cal. Maii indict. u. incarnationis Dominicæ anno mccxxxi. pontificatu ! vero Domini Gregorii papx IX. anno quarto. XV. c Fto* infhmmcntln spe&nnti* nd monnjlcrmm pm&ijohdmnis de Stm&o-moncco $• Dodonis donum hricfds&tsm monnftcrio. EG o D o do < peccator, pro anima mea & parentum faCiO donum Deo & simcto Johannide Sancto monte, de ccdesia Verncde, in honore S. Crucis con- secrata J tali tenore ut ibi (epeliar, & fratres Sancti- montis ab hodierno |die ecclesiam poflideant cum suis appendendis, &c. Si quis autem dirimere przsumserit, coactus legibus persolvat sancto Joanni auri libras cen— E tum 9 & argenti pondera millia > &c. Facta est ddna* tio mense MarriO, feria v.luna vxi. indict. i. anno in- carn. Dom. mxlh. regnante Henrico Francorum rege> Guilielmo Pictaviensium nobiliffimo comite » Aquitaniam & totatn Vasconiam gubernante, & Aufcisiacam urbem Austindo archiepiscopo, patrocinante Armeniacam provinciam Bcrnardo comite effecto monacho > & filiis suis Geraudo comite » & Amaldo Bcrnardo feliciter præsidente. f— II. Xcmnrdus ditfns Tismnpddcrms comes Armcniuch qui G/ssconu comit totum tdiquot unnis gcflcrnt > condit Suntti-montis montoftcriumu ANtiquOtum patrum industriam imitando^qui omnem actuum siioruin diligentiam scripturæ commendabant, ut posteritas & veneratio eorum 9 ab omni contumelia calumniatorum justa litterarum ostcnsione quafi clypeo defenderetur. Nos egentes eadem defcnfio- ne 9 qualiter & a quibus personis hoc monasterium fit inchoatum > a primordiis denotare curamus. Sanctus- mons iste erat næreditas quorumdam militum cum matre eorum > patre defuncto. Primus Raymondus, fecundus A lvarus, certius Bernardus, mater Auriola, &c « Tali Occafione monasterium constructum 5 pestisgrafla- bac per hanc regionem, & RaymunduS frater major 4 Forte legendum Odo qui fuit vicecomes Lomanie, & commemoratur inter przcipuos Sancti-Monris benefactores. Vide instrumenta ad hoc monasterium spcctantia n&m. xv. $. IV. * r. MENTA loci dominus, expavescens mortalitatem, quadam die vidit per somnum caput vulnerare lanceis ex æthcre ; expergefactus cœpit cogitare quid facti opus, & reperto conblio aedificandi monasterium > &c. Sentiens sc noo postc per fc foium opus complere, junxit sc comiti terra : Bernardo cognomento Tumapalerio, qui auditis illius de constructione monasterii iermonibustvix condrf- CCndir, & siepius precibus insistentc ei tribuic alscn- sum3&c. Quadam die adfuerunt loco comes Bernardus Raymundus, alii principes terræ, uc conjuraretur mo- nasterium ad salvamentum ab omnibus. Hoc audito frater macer que rabido ore minantes morrem contradixerunt, dicentes quod ifsc honor quem ad construcn- dum monasterium placitabant, jure ncreditaxio illis debebat j unde longa inter eos disceptatio, pOstca in finem concentionis cum prædicto comite Bcrnardo convenerunt leniores terræ, &c. Tum Raymundus habens quietem > fecit donationem honoris sancti Joanni ad construendum monasterium, cum juramento habimm mo- nachalem astumendi. Comes quoque Bernardus fecic donationem fui honoris, &c. noc peracto monuic Bernardus Raymundum, ut juxta sponsioncm monachus fieret, at ille deceptus amore scculi inducias petiit, di* cens non poflc id fieri, &c. Comes aggregavit hinc inde duodecim monachos, & dedit illis patrem Veno* rabilem Trencardum, Raymundus vero manfit postca. cum fua conjuge, vagindo ninc inde inter suos parentes quinque annos, genuitque filium Bernardum & Mariam. Abiit vero ad comitem dicens sc velle fieri moQA- chum>&c. Ego Bernardus comes cagnomento Tunu* palerius notum fieri Volo, monasterium Sancti-mon- tis liberum este Volens a potestate principum & laico* rum, & non nifi Petro & Paulo apostolis este (ubjectum, adstantibus nobilibus Austindo archiepiscopo > & no- pote nostro Centullo> cum uxore nostra comicista Er* mengarda, & filiis Gerardo > & Arnaldo Periurdo feci, uc daretur siilVatio monasterii, cum omni honore ac* quisito vel acquirendo in circuitu > sive in cerris > villis &C. Ego Bernardus comes, Geraldus & Arnaldus filii » Garfias Drasque, Villelm. Garsias S. Christinx, & omnes Armeniaci meliores juraverunt, vicecomes Adema- rus Polestromii, cum filiis Willelmo & OdoneFcdaco, &c. Hoc sacramentum laudaverunt postea dux & comes Aquitanorum & Guasconum Willelmus, Cenrullo ne- Ss meus » *, Willelmus Astcnove, Raimundus vicecomcs arciani, Petrus Rogerius vicecomes Gavarret. Actum est privilegium menso Martio > luna 1. indict. m. cpac- raxx. feria xv. regnante Henrico Francorum rege. f. III. Alin notitin de his qntt spcffnnt nd Snn^i^montis fnndntioncm. REgnante Jesu-Christo. Anno incarnationis Domini mlxx. regnante Franœrum rege Philippo anno 11. Ego Bernardus cognomento Tumapalerius, totius quondam GuascOnix comes 9 peccator indignus > dcsiderium habens monasterium zdificarc fecundum Sfc Benedicti regulam apud Sanctum-montem, convocavi omnes milites meos permanentes in comitatu Arnunia- co, ut darent mihi œnlilium construendi tantæ religionis locum. Isti simc qui Venerunt : Geraldus filius meus > & frater ejus Arnaldus Bernardus, Adc nurus vicecomes Polxstrensis, & filius ejus Willelmus Feda- cus, & fratres ejus Odo & Fedacus > Garsias Brahe, &c. omnesijue milites venerunt > & tale mihi & Raimondo abbati Sancti-montis > qui initii hujus institutionis cx- titic author > consilium dederunt, ut quoniam non erat mihi poffibilitas magni hOnoris supradicto monasterio mihi dandi, saltem huic loco daretur firmiffimum Cd- vamcntum, & ut mitterent ibi, &c. Hoc donum ego & alii laudaVcrunt Bernardus, deinde Geraldus filius meus, vicecomes Willelmus Fedacus, & alii insiiDer Bernardus Raimundi abbatis filius > cujus honor ad locum S* Johannje redire debet. Post hanc deÆnitioncm> E CC L ES IÆ. venit Austindus archiepiscopus volens redigere hunc i locum sub siu pocestate > agere synodos, placita, con- ciliabula sua, usus vel comuecudines Auxiensium epii- coporum, unde magna orta est altercatio inter archie* piicopum, & Arcmannum priorem, quz praevaluit m tantum, ut miles Arcmannus prior interdixerit, S11- per altare S. Joannis cantare mittam 3 ob hanc causam Austindus receflic inde valde iratus, & cœpit cogitare, qualiter loco huic pollet nocere. Illo tempore invenic militem Guiliclmum Raimundum de Nogarolio x quem in tantum circonvenit, quousque venderet sibi Nuga- liolum alodem suum, ut zdincaret ibi capellam, in qua poster facere ministerium. Ego autem sentiens malum cflc ingenium, interdixi, unde maxima distentio inter me & illum » &c. Ego igitur Bernardus comes cognosoens ruptam estc commutationem A conquestus valde apud archiepiscopuni) donec veniente abbate Hu- gonc Guasconiam, suprctdictam pactionem aurhorisa- vimus, & insuper laudaverunt hanc canonici Aulcien- sis archiepi scopi » præpositus Arnaldus, Eimericus archi- diaconus, Garnas & alii canonici. Item abbas Hugo, & Arcmannus prior Sancti-montis » &c. Hanc igirur ce- dulam subscripsere Arcmannus prior inclaustro Sancti- montis— S. Ermengardis comitistæ, Geraldi & Arnaldi Bernardi filiorum & alii. Cencullus comes nepos meus hanc laudavit, & subscripti pontifices imprimis Grc- gorius Viemensis ♦, Scephanus Oloronensis, Petrus Adurensis > Guilielmus Convennensis, DurannusTho- losanus dignx memoriæ laudandum Hæc descriptio fac* ta est iv. non. Maii9luna prima > fer ia fecunda, indictione xv. temporibus papz Leonis * IX. Guidone duce * Pictaviensi, Aquitaniam & rotam Guast : oniam regente, per commutationem venditionis nostrz scilicet Gctsco- nix, &c. Hæc constitucio ut firmior teneatur, ego Albus Hugo cardinalis & legatus S. Romanz ecclesiæ hanc subng’Ilavi, ego Geraldus cardinalis & legatus transiens HispaniaS, ego Amatus fanctæ Romz eccle- six cardinalis atque lc^atus^ego Guilielmus 6 Ausciorum archlcpisCOpus j ego Bernardus Tolcunæ scdis archie- pisoopus ac S. R. ecclesiz legatus, ego Bernardus Vier- oensis episcopus f. I V. Ecclostujdntfu Muri* de Arembuudio dutursun&o Johunni de Sunlio-monte. NOtum sit omnibus. Ego Bernardus filius Guiliel- mi & Brachitæ uxoris, per cOnfilium uxoris mcæ Ascelinx, & patris mei Odonis vicccomitis Lomanix, & Bernardi comitis Arnuniaci monachi Cluniacensis cognomento Tumapalerii, & aliorum amicorum, donamus Deo & S. Joanni de Sancto-monte abbati Hu- goni Cluniacensi, ecclesiam S. Mariz de Arembodio cum appendiciis &c. & post mortem sanctionis prefby- teri, aliam ecdesiam de S. Martino de Ricau, &c. Facta est carthula mense Octobri feria ▼. luna xxx— scripta apud Sanctum-mODtcm 9 Philippo rege, Guilielmo duce Aquitaniæ » & Guasconiam gubernante, Auf- ciacam civitatem archiepiscopo Guilielmo. Signum Bernardi Forcensis & uxoris ejus. Signum Odonis vicccomitis Lqmaniz. Fortis comicis Ausciensis. Geraldi comitis & Arnaldi Bernardi fracrisejus. $. V. Confirmatio donifufifi S. Johnnni de Suntto-monte * fili* vtcecomitis Lomuniu. NOtum fic omnibus christianis, quod eeo filia Odonis vicecomiris Lomanix, uxar Geraldi Or- bcifani, per consilium Geraldi mariti mei & amicorum, & Fort-Garsiz abbatis ecclefiæ Coirentiani, do- m Mendososlocus, Leo IX. enim a multis annis obierat, annd Christi xo6I. vel potius 1061 cui reipoadet indictio 15. b Guilielmus non confirmavit chartam ban « , eo ; mpore quo cst confecta, nondum enim sodcbac. lU SCI ENS IS » 167 num & testamentum quod feci S. Joanni de Sancto- monte, qui est sub porelhtæ S. Petri Cluniacensis in tempore domini & abbatis > per abjectionem Bernardi Tumapalerii & monachorum, quam contra volitantem meam fecerunt Geraldus dominus meus, videntibus cunctis publice in manu archiepiscOpi Guilielmi > & A. prioris ecclesiæ Corentianæ, adfirmo illud donum, cum testamenti affirmatione 9 &c. Facta est chaxxa mense Septembri in claustro Sancti-montis, luna nona, fe- ria tertia, regnante gloriosiflimo Philippo rege, Ausciensem eccleiiam Guilielmo archiepiscopo gubernante. S. Geraldi Erbeistani * & uxoris ejus. Testes Bernardus Tiimapalerius Bc Raimundus monachus. XVI. Monafierittm snnlii Johnnnis de Sordua, olim fidi ditum Pefiano t ipfique fitbfirn&um rcfiituttur, ECclcsia S. Michaelis Pocianensis qualiter monaste* rium S. Joannis de Sordua fit lui juris comproba* tione relationeque honestistiniorum virorum Vcrifli- mam notitiam Continere videtur. Antiquitas enim altari S. Michaelis locum S. Joannis fuifle fubditum, a postcstbrcque cui cum prædium erae > cerri (lima charta neredicario jure firmatum pluribus judiciis est divulgatum. More autem solito abbas Pcrianensis nomine Arsivus monachus sancti Johannis de Sordua ad simcti Michaelis locum atque Pecianeiisis monachos ad S. Johannis monastcxium tranfmutans, quemdam fratrem sancti Joannis Sacrasdinium sacristam sancti Michaelis loci Constituere curaVit, qui antiquo host< sua- dence » indignans locum sancti Joannis alterius monas- terii poteftati subditum forti Ve carcam S. Joannis fugiens subJuxir, quam in monasterio S. Caprasii de PontOs ho{picatus de nocte requiesirens in lecto incendio nefandæ e.mdclz combustit > quæ candela in lectum cadens divina ultione eumdem monachum soporatum omneaue S.Xaprasiiimonasteriumeodem incendiOCon- siimpnc. Quapropter a loco S. Michaelis præ&cum S. Johannis monasteriuin pcstiini invalbres violentia rapa- cicareque sua subduxerunt, atque per plurima, tempora hujusinodi injuria Deo & archangelo Michacfli inferre studuerunt. Postea vero Remundus Pcrianensis abbas fuper abbatia S. Joannis conquestus in concilio Auxiensi > judicio Auxiensis archiepiicopi Remundi Cop atque domni Gregor ii ejusdem sedis episcopi, omniumquc episcoporum in concilio cxistcnuum, ab abbate Gncti Joanms Villclmo potestatem prælacionemque diu amis- sam recuperavit, & sibi per manum suam consilio salvo jure S. Michaelis eidem præfaco abbati Guillclmo mo- nasteriumcommisic. Signum R. Cupe Auxiensis archie- B’. S. Gregoni cpiicogi.S. Guilielmi abbatis Cellz S. S. Remundi ejusdem monasterii abbatis. Signum Fortii prioris. S. Florencii monachi. S. Remundi Arnaldi vicecomiris ejusdem civitatis. S. plurimorum aliorum. XVIL Pejsanum monnfierium *b Guilielmo Afinrkensi^ truditur Simorua BEnedictus Deus, condicor univertbrum > rector omnium creaturarum, gubernator torius condi- tionis, Sabaoth vincens, fcicntia prospiciens, cuncta gubernans, polum ponrumque & arva, pafcens mortalia, extendens aeta, operans inscrutabilia, fortior potentibus, fcientior sopientibus, miscricordior mise* rantibus, rector fidelium, exaltator piorum, ampkc* tator castrorum, pastor ecclefiarum, decus pontificum, custos regum, (ublcvaror labentium, confriator mœ- rentium, qui relinquentes siia, & te soquentes vera via in fæcumm promittis centuplicant, & in dic no viflima re reddere permansura : quod spopondisti Verbi* nunc declaras exemplis > ut dares intelligi palam qualiter demens fis animabus eorum t erga quorum di(I6S I N S T R U M tando mirificas templa, in quibus illorum corpora stinc A tumulata : quam post dilatare non refla, ecclesia tuo proprio cruorc redempta, undique conglobata tdoquc Spiritu fœcundara, ubique radicata munere, tribuendo mundana & spondendo incomparabilia dona, maxime tam nostris temporibus hæc Simoritana quæ est in honorem beatæ Mariæ genitricis tuæ dicata > per quem fecisti & fecula. Igirur in Christi nomine cgoGuillel- mus filius quondam comitis Arnaldi Astariacensis, & ejus conjux nomine Talcsa, tam pro nomine & reverenda akaris Dei genitricis ejusdem ecclesiæ, quam ob magnificentiam seu ciescendo facultatem ex ipla hereditate talia ei confero munera auæ mei aravi habuere in proprium, & dum comites tiieriinc tenendo postide- æunc : cumque dignus non fuit mundus rales habere augustos, ipsum (ufcepit sanctitas > & mihi remansit ] hereditas, monasterium quOcl vulgo dicitur Pætiano in honorem constructum summi aroiangeli Michaelis situmque in territorio Astaracenfi accepto ab O erone diacono germano meo, & a Fortone ejusdem monasterii abbate, a ccterisque monachis ejusdem loci cultoribus, octo vaso argentea ponderum librarum nongentarum, ana cum nostrOrum fidelium consilio trado præ- dicto… * cum universis appenditiis fibi pertinentibus, quæ hodie habet Vel haoitunim est in perpetuo. Hæc nostra testi Scantium carta Benedictus urbis Roma : papa manu propria subarraVir, Garciaarchipræsul, Ay- mericus comes Fezenciacus, Petrus TOlos® episcopus, Rogerius comes Convenianensis, Bemardus pontifex Agenr.cnfis, Otto servus fervorum omnium monachorum, Garsi-Arnaldus ccmes Bigorritanus, Bernardus C comes, Remundus comes, Garhas comes, Geraldus comes, Bernard-Arfi vicarius Garsia dat causa Dei » XVIII. Hispanus archiepiscopas Aufciensis erogantibus pecuniam pro rejtauratione P cyani, remistis dies 50. de poenis injunStisn His panus mileratione divina archiepiscopus Aut cenfis uniVersis Christi fidelibus per Aucitanam di&cesim consticucis salucem, & in bonis semper operibus abundare. Quoniam 9 ut ait apostolus, omnes jlabi* mus ante tribunal Chrifli recepturi prout in corpore gejfi- mus five bonum fuerit Jtve malum, oporrct nos diem mcs— E fionis extromæ t mifericordiæ operibus prævenire > ac aeternorum intuitu feminare in terris <juod reddente domino cum multiplicaro fructu recolligere Valeamus in ccelis i firmam spem, fiduciamque tenentes, quoniam qui parce feminat, parce & metet, & qui feminat in be* nedi&ionibus 9 de benediHlonibus & metet vitam atemama Cum igitur monasterium & totum castrum de Pcstano fit igne combustum, & abbas & conventus illius loci locum in quo poflinc divina officia celebrare, & ad reparationem dicti monasterii propriæ non suppetant facultates, caritatem vestram rogamus 9 monemus & exhortamur in domino 9 in remiflionem vestrorum pec- caminum injungentes, quatenus de bonis vobis collatis a Deo, reparationi dicti monasterii pias eleemosynas. & grnta caritatis stipendia per latorem præfentium transmittatis, ut per subventioncm vestram dictum opus valeat consummari > & vos per hæc & alia bona > qux Domino aspirante feceritis » ad ætcrnæ pOsticis felicitatis gaudia pervenire. Injungentes omnibus capi- tulis, ad quos lator pratentium pervenerit, quod moneat parochianos suOs, quod n aliqui fuerint, qui pro amore parentum vel amicorum luorum defunctorum pauperibus promiserint, si ad reparationem dicti monasterii, pro quolibet paupere unum denarium vel saltem obolum persolverint, nos a dicta promistione eos duximus absolvendos ; eos autem de omnipotentis Dei misericordia 9 & sancti Michaelis nrecibus confidentes > omnibus qui opus dicti monasterii suas eleemosy- nas rranfmiscrint, quinquaginta dies de injunctis sibi poenis misericorditer relaxamus. Dacum apudAutscoS E N T A ii. idus Februarii, anno salutis millesimo ducentefimo quinquagesimo primo. Valeant per biennium. XIX. charta Guillelmi Ajlaracensis comitis proOttonc abbate Cimoritano. NO tum fieri cupio ram laics quam cunctis ac universis catholicx fidei cultoribus, quatenus diyi- na misericordia ego Guilelmus Astaracensis comes prac- venrus & inflammatus pro meorum ac parentum re- mistione peccatorum, const uo monasterium illam ec- dcsiam 9 ubi requiescit Christi virgo Doda quæ Videlicet ecclesia sica est in prædio Oriovallo antiquitus nominato > & hoc facio cum abbate Ottone una cum Con- fensti ac justione genitoris mei Arnaldi comitis & geni- tricis mex Taranæ, & germanorum meorum Bcrnardi & Raimundi, ut sit perpetualiter monasterium regimine cenobitarum in commune viventium, & dono illud ad regendum & providendum oinnium abbatum Cimorritanorum. Et hoc decretum pono ut nullus suc- ceflbr meus nullusijuc consanguineus, invadere nec de- (blari locum audeat, nec mutare propositum : quicum-
? [uc erro infideliter haec attemptare præsumpserit, fit icutethnicus & publi anus ; & sciat fc damnandum^in divino judicio percutiendum, & cum Juda iscariote & cum Dathan & Abiron cruciandum. Hoc donum fac- tiim est, regnante Henrico Francorum rege primo in diebus Benedicti papæ, & Garsiano Aukicnsi archi- pr^sulc. XX. Chartafundationis prioratus Salangolini. IN nomine Domini Dei & Salvatoris nostri Jesu- Christi. Lex vetus & nova confuetudo, & regalir potestas perhibet, ut homo de suis rebus quas polledir » licentiam habeat faciendi quidquid velit. Igitur ego Arnaldus comes de Aura modasterium de Salangolino, in honore S. Petri apostolorum principis consecratum* cum villis, cum terris cultis & incultis, videlicet cum alodio de Ilheto, cum CaGibilo & Gimero, & quoddam casale in Aura, & cum ecclesia S. Petri qux eft in Larbusto, cumGalino, & cum dimidia parte decimarum de Ello 9 &cumallodio de Gaiano, tribus cala- libus cultis & aliis incultis, cum ipfis cumis quatuor » Scaiio loco Oiffano, cum uno calale & ipsa cultura. Ecan alio loco qui dicitur Mazeres, cum calale, & cum ipsa cultura j & in sancto Plancato cum uno cafile, & cum ipfis vineis, & in Astenso ecclesia quæ dicitur de S. M edar do, cum ipfa villa & ipfis vineis. Denique cum ipsis rebus fibi perlinentibus hoc totum & integrum dono Deo & X Mariz Simoritanæ in manu Asta « rii abbaris > & omnium fratrum sibi subditorum, tali ratione, ut semper S. Marix Simoritanæ > & omnium fratrum subditorum przsentium, qui in monasterio vel in futuro permansui i sunt, sit continuum albulium hereditario jure perpetuo confervandum, nulla sus^icio- neposteris meis filiis vel nepotibus retenta, pro remedio animx meæ vel parentum meorum. Verum si quit ex progenie mea 9 vel aliqua opposiu persona insurrexerit contra hanc donationem 9 ex ^rte Dei anathema* riso atque excommunico, ut iram Dei incurrat 9 cujus misericordiam omniumque sanctorum interceflionem, nullatenus acquirere valear, factus particeps Judæ If* cariotis, qui Dominum tradidit, &Dathan& Abiron, quos terra absorbuit, anima ejus fubmersii in cloacam infernalem a libro vitæ ex toto deletus, nisi pœnitue- rit & redemptionem contradictionis… ut in decretis librorum judicum conrinetur, persolverit. Facta eft charta ista m. nonas Julii luna x » Signum Arnaldi Gar- cix, qui istam donationem scribere curavit, & Gari ! Arnaldi filii fui & Aurioli Mancii yicccomicis, Sc Ar- cimanstii & Mardianerii > & sancti Garciæ > & Attonis Lupi, de Gastonis Jantii, & Garciæ AlciUi, de Axo- sis E O C L E S IÆ i nis Aureoli, & Raimundi Aureoli Sc Arfinii abbatis, A & Baronii prcfbyteri, & Scanciclis & Guillelmi Gar- cix de Torena, & Guillelmi Garciæ de Viso, & Guil* leImi Lupi deVarolla, & Riciarfini, & Garciæ Scancii de Vcnngnan, & Risii Astueri » & Lupi Scancii, & Aureololis, & Guillelmi Bernardi, & Arnaldi Garciæ, Arnaldi & Scancii Piserta, & Sancii Dati, & San* cii prcfbyteri, & Guillelmi Arfini, & Rainiundi Ar- sini, & Lupi Scancii &Arraconi Baccar i i, & isti & multi alii juraverunt & firmaverunt donationem istam super altare S. Petri > & Donati prcfbyteri de Itheto, qui juravit super altare cum filiis suis, ut scmpcr effer firmum atque ratum sicut superius insertum est. Fiat. Fiat Fiat. Amcn. XXI. J De fundatione prioratus Salangolinib Dicitur merear audire : Penite Benedicti Patris mei, &c. & icerum : Penite ad me omnes epui laboratis dr onerati eflis, & ego reficiam vos. Proprerea diuturnum fuit in animo meo, ut pro me & pro animabus parentum meorum debeo ad Dominum Patrem omnipotentem, & ad sanctam Mariam matrem Domini, auæ dicuntur graflani allodes omnes, dono ibi ad unctuarium (anctorum, & ad sanctam Mariam, & S. Petrum apostolum, & S. Saturninum. Dono pro pretio animx mex, & animz Garfi Arnaldi comitis, & anima : Fachihnæ matris meæ, & anima » Garsix Aurioli, & animx Arnaldi, & pro peccatis eorum dono Grazani villam cum omni intratu & exitu inquisitum, & ad in— £ quirendum totum & integrum cum ecclesia, & cum libris & vcstimentis, terris, & filvis & vineis, pratis, aauis aquarum ruptum, & ad rumpendum totum, & ad integrum per iuos fines & suas carrcras, quantum ibi habeo & habere debeo, totum dono ad S. Mariam, & in alio loco villam quæ dicitur Gaviano, quantum habeo vel habere debeo, necnon & locum Salangolini inhonorem S. Petri apostoli consecratum totum dono quod fupradictum est ad S. Mariæ vocabulo Simorra, ad monasteriurn, & ad ipfos fratres, qui ibidem Deo deserviunt, & ad illos qui ibi adveniendi siint, propter animam meam, & propter eas auæ supra scriptae sunr > ut de ab hodierno die h*OC habeant, teneant & poflideant. Quod fi aliquis de parentibus aut ulla oppo- lita pcrsOna, qui contra hanc caruilam inquietare VO— 1 luerit, in primis ira Dei percutiat, & cum Juda Sca- riOti particeps fiat, & ae omnibus excommunica tus permaneat, & vitam a qua lege vivit talem componat cum stipulationc rogatus. Fuic Ariolus prelbyter, qui cartulam istam fecit, & in altare sanctæ Marix misit a Guilelmo, qui caruilam istam scribere rogavit, & manibus firmavit, & Ariolo prefbycero magistro SUO, & Arnaldo comite, & Donato Dat, & Erricho.Dato, & Guillelmo Garcia, & Ludovico & Lupo Mansi & For- tone abbate 9 & Guillelmo Defiderato, & Arnaldo, & fi visores alii multi. XXII. De incendio urbis Simorra & de ejus tfanrsatione. 1 OCculto Dei judicio Simorrz villam ignis incendio propter scelera cremaflc nulli dubium est. Unde Petro abbati, consilio acceptO a Bcrnardo comite, & proceribus terræ placuit, auod. villa mutari debuistet’StatutO igitur die ante piaclentiarn abbatis, & monachorum R.dc Molcr, R. de Pulcro loco, Guillelmi Barre, Ainancvi UgOnis C. de Galian, P. filii ejus, R.delFreston, B. Faisan, G. dcGauzeis G. Roecc, P. S. Pauli > A— Rcmundi, B. deSorigano, F. Arrigas, R. Bernardi, S. Juliani, Srephani capellani S.de Albano, venerabilis Bernardus videlicet COmes Cum filiis suis S. & B. atque omnes burgenses, tam pauperes quam felices, invicem consulentes, & post multa, fana atque insana verba unanimes statuerunt, ut Glvo jure Dei genitricis Niarix, abbatis, atque monachorum Tomus /. i U S C 1 E N S 1 S. prædium invaderent, de quo quisque tantum sibi acciperet quantum poflec susticcre ad neceflaria Construcnch xdificia, quæ omnia xdificia terraneo muro, atque talio clauderentur. Decreverunt itaque quod a meri* diano ad mensuram locorum aedificia a vallo usque ad torrentem hortos haberent*, in Aquilonario similiter^sed longitudine fimi liter, de quibus dcCinus 6. Marix sem* per redderent, tam de faris quam de plantatis etCcpto porro & olere* Statuerunt namque tetminos salviratis a rivo Garravi usaue ad torrentem Calhavct. Sanxerunt etiam leges quod omnis advena volens ibi manere se- curus infra terminos erit, propter auod idem alicui injuriam non inferret, nifi conlilio anhatis & burgen* sium.Statutum icaquc ibi fuit, quod si quis incolarum aliqua necestitate infra villam aliquid tcrrx loci velædi* ficii vendiderit, vel extra orti scilicet quot solidos acciperet tot bearx Mariæ nummos redderet. Si quis vero febrium aegritudine correptus ad extrema devenerit, abbatem, ii fieri potest, advocet, & quatuor vel tres fani consilii vicinos, consilio quorum lecundum divi* nam & humanam legem siia omnia disponat, præcipuc memorans quid erga dominum eeeric, vel quo tendat : si vero abbas defuerit, loco siii ad fit sacrista & Capella- nus, ad pauperum vero disposicionem capcllanus tantum & prcpinqui vocentur. Statutum est namque, ut omnia inter fc utilia negotia cum testibus agerentur, & ut abbas vel fuus procurator siias leges atque consuecudi- nes in querelis & vectigalibus, & in omnibus a siiis an- cestoribus constitutis lequerentur t & nemo a sua lege se liberum excuset : decreverunt itaque quod fi quis in vineis vel hortis fraudulenter destirpens repertus £ue* rit, vel aliquod infra terminos furtum fecerit, manu privaretur, vel eam redimeret. Statuerunt quoque
? [uod si qui in adulterio cieprchensi fuerint, abbati, vd uo procuratori justificaturi traderentur *> decreverunt namque quod si quis elatione commotus aliquem vel leviter pcrcufferit, pro lege quinque solidis abbati damnaretur j & etiam si quis lethali vulnere aliquem per- custerir > vel in litigium aliqua ferrea arma eduxerit > vcl attulerit, abbati cum omni sua posteflione omnino traderetur j retinuerunt etiam sibi burgenses conventionem ut per quinauennium in destructa villa nullum alicui zdincium abbas fieri permitteret, peracto vero quinquennio estet ad libitum fui. Has leges Bernardus comes, & S. filius ejus atque B.ante imaginem Cruci- ’fixi in ecclesia B. Mariz sua fide in abbatis manu jura* verunr, aflistentibus omnibus suprascriptis monachis » quod nec violarent nec violari permitterent, sed sal* vo jure B. Mariæ « omni violarori pro poste resisterent : primitus namque comes ance ecclesiam S. Sepulchri su- per hac re oblides in manu abbatis dederat Guillelmum Pages de la Barterre, & Centullumdc LoGorsan, videntibus 6* concedentibus D.de ScmedieSjV.CcllæRixclis, D. A i de, Arnaldo Bernardi & fratre ejus, & Ugone de Batcavaj Guillelmo Garciad Orbestano, & aliis quam pluribus tam militibus quam rusticis : burgenses vero in luprascripta ecclesia ante Christi imaginem manu SU1 fere quinquaginta siiper fancta evangelia pro sc & ce* teris omnibus juraverunt, ut firmiter leges teneant, & juri B. Mariæ, neque ipsi, neque eorum luccelsores unquam refistant, fod fponte jura reddant, de quibus primi fuerunt B. MonbardOn, B. Sarzas, R. Arpaderc, D. filius ejusjLuadan, A. filius ejus, S. MOdberned, & frater ejus BarbicOt, P. gener ejus, B. Nacz. B. Cat. G. frater ejus. Guillermus Cadavrc, P. Romeu, A. fracer ejus, Guillelmus Rivet, A. ejus filius, Uget Gavian & narer ejus, B. de Mont, & de ceteris usque ad lupra scriptum numerum.Facta autem sunt hæc anno a Christi incarnatione mcxli. indictione quarta epacta xi. occurrente seCunda, mense Februariu, Guillelmoaxchicpiscopo de Montald regente Auxicnscm sedcm. Y ! 7o I N S T R U XXIII. U^ulufriduS uhbus Soricini i vendit Gurcia comiti ubbntinm CelU Modulfi IN nomine Domini Dei altitonantis & incarnationis ejusdem anno nongentesimo quarto, ordinante ipsius deitatis clementia omnium comitum honore perspicuo, necnon & dignitate decoracæ sanctitatis lux virtute egregio rcverendiflimo & fecundiflimo inclito, & piiflimo sonctr Mariæ ecclesiæ custos & dcf* fcnfor qui est dominus Garcias > comes & marchio in limitibus Occanis. Nos itaque Walfridus dono Dei abba & : cuncta caterva monachorum Soricincnsis ceno- bii scimus eum… maximo per voluntatem Dei corpus g suum armatum propter hoc Icimus quia magnus est titulus ccffionis, quod nemo potest actuum largitatis irrumpere, fi quidauid gratuito animo, & propterea voluntate ei cui conlata ceffio inreyocabili modo perhen- nitercst stabilitum. Idcirco vendimus nos domni Gar- cia comiti & marchioni locum cui vocabulum estCella Modulfi, cum ecclesiis Dei, qui ibidem sunt fundatæ, in hcnore sancti Petri, & S. Hilarii, & S. Simplicii, cum omnibus ædificiis, cum domibus, verdicariis, ortis, pratis, pafcuis, aquis aquarumVC decursibus, fil- vis & terris, garricis & vineis, cum omnibus Vilaribus, 5iux Arrichoaxus comes loco illo & S. Mariæ Soricincn- is monasterii donavit, & quem parentes sui donaverunt, & alii viri Deum timentes, tribuentes, & quem abbates & monachi emerunt, & ubi hamines pcrnu— C nent locaquc fibrarum coi mia quo operucrunt.Hxc sunt nomina vocabula>idestvillarcrantag « icum>Urgufanum> BlisencianunijParrignanumjExsartigas, MOnte-lambcr- ti > Bord.is, Monte coco vilhrc Fabricas Clariaco Avi- ziano Tertiano Vaccharios, Tertianello>Planca, Marcil- liano Aticano>& quantumcumque in pago Auxcnsc > vel Savenlc abbates nostri & monachi doininavcrunt, tam quxsitum quam ad inquirendum, excepto illo quod illi procamiaverunt aut vendiderunt, & manibus propriis firmaverunt membranulis fcriptis torum & ab integro nos vobis Vendimus, & accepimus de vobis pretium quale vobis & nobis apcificaVit in rebus conVaf- centibus lblidos mille ad eccleliam Dei nostri loci rehe- dificandam in rus & foris & terram emendam, quia sciendum est quia igne fiiir combufta, & non remansic ; in ea aliquod Ornamentum nisi parietes. Volumus eam de pretio ornari, ut iste locus sic ornatus & ille fubli- marus. Nos vero notum facimus auribus christianæ nostrarum regionum, & illarum partibus pro quali metu & mœrorc hoc facimus. Loco nostro de illo nullum sublimatum non accipiebamus. Si dolus & meror nobis adveniebat pro malis christianis illam terram commanentibus, nos mifimus monachos nostros qui illum locum regerent & custodirenr, illi alios per suam vim fortia oprimcntes ejecerunt alios gladiis suis opprimentes occiderunt. Eremus brachia siia tendens locum illum operiebat. Habiratio hominum nostrorum deerat propter hoc metu terrore compulsi scimus nos vos Dei timore timoratos volumus libenti animo, ut dictum propitium illctm locum cum ceteris locis habeatis, poflideacis, — & animx honorem scmpirernum præparetis, in ea vero ratione dummodo domnus Garcias comes & marchio vixerit, teneat & pOstideat, quod post suum quoque dis- cestum pro animx sux & pro animæ uxoris fax Aminia- næ, & pro filiis & filiabus, & omnium parentorum suorum tam pro vivis quam & defunctis, istas res su- pra nominatas fine ulla conrrarietate ad ipsum monas- terium qtiod est fundarum in honore S. Dei genitricis Mariæ Soricincnsis remaneat, ut ab hodierno dic domi ro propitio habeas, teneas, postideas >quod fi monachi vel succeflbres aut aliqua compotita persona qui conrra hanc carculam, ambulare aut inquietare præ- sumpserir, dummodo tu vixeris, componat Vobis tantum > & alium duplum tantum quantum ista omnia sij- pcriusscripta in meliorata, eo tempore voluerit, pO- MENTA tuerit, duplum sint reddituri, & hi qui repetunt non valeant vindicare > sed præscns ceffio ista firma & stabilis permanear, stipulatione subnixa in omnibus com- prehensa. Facta scriptura ista in mensc Octobri, an. 5. regnante Carolo rege. Arimando dono Dei episcopo. Walfridus abbas. Einaudus Ariniarius Simplicius monachus. Quafrilbundus monachus. Dulcionus mona- chus. Audraldus monachus. Lungarus Guilaberco monachus. Arnaldus monachus. Godo monachus. Bcrtran- » nus monachus, Donatus. XXIV. Churt* fundutionis CelU Modulfi AUctoritas ecclefiastica diatim fideles quofquc ad pietarcm summi conditoris invitare non definit, ur de propriis facultatibus ac de suis redicibus diverfa loca unctorum pro commiflis piaculis, & immenlb pondere criminum honorificare dotando studeant> hortanre (aero eloquio ac dicente : Daite & dabitur vobii, Se erogate eUcmojynam 9 & ecce cunpia munda erunt vobii. * Quapropter in Dei nomine ego humilis Oddo filius quondam Arnaldi Astaracensis comitis > & ejus conjugis nomine Atelcsæ comiristæ, his & aliis quamplu- rimis exhortationibus zelo Dei provocatus, calore vcrx fidei animatus, atque amore vitæ contemplativz exagitatus, decrevi in animo meo constituere cœnobium fervorum Dci in commune viventium » tam pro honore universorum conditoris > quam pro redemtione animx J mex, Sc jam dicti genitoris, scu & genitricis mcar præs.riptx, necnon & pro falutc caristunx animx indici marchionis totiusGuafconixdomni videlicet Sanctionis, ex cujus munere beneficium hoc ipsum pertinet mihi, quod vulgo dicitur Cella Odulfi, in honore con- structa clavigeri cœli Petri, (itaque in terrirorio Asta- riacensi. Statui itaque, uc fuperius est infertum, iosum locum ad monachilcm ordinem perducere pro ulva- tionc animarum cunctorum nostrorum parentum, tam vivorum, quam& defunctorum, scu Sc uni Ver forum Christi famulorum catholicorum & orthodoxorum : ita tamen ut ab hac die > Sc deinceps in omnibus Sc ex omnibus > & per omnia Sc in omnia libertatem ipse locus Sc inhctbiranres fn eo cum universis appendi- tiis sibi pertinentibus, quos hodie lucrate vide- D tur, & post mOdum lucrare debet, jure perpetuo fine aliqua calumnia integerrimam sempcr obtinear, & nec ego ipse memoratus Oddo, nec ipse qui su- pra nominatus nurchion jSancius Guillelmizo 9 nec nullus de nostris hxredibus > vel de nostra genealogia sive progenie, ncc qualiscumque pcrfOna, velalicujus dignitatis aur potenrix vir nullam inquietudinem vel molestiam inferre przfunut in eodem hncto 1OCO, nec in rebus quas hodie habet, vel postca habiturus cst. Quod fi quis agere rentavcric, sic lcquestratus a consor- rio cunctorum Gnctx Dci ecclesiæ fidelium, uc Kain fratricida » & sicut Sodomitx Sc Gomorrirx populi inutiles, Sc ranquam crudelis Pharao demersus in rubro mari 9 Sc velut Achan Chctrmi Elius grandine lapidum obrutus j Sc sicut Datan Sc Abiron, quos terra E absorbuit viVos Sc unquam Chore exustus ab igne, cum siii congregatione, habcarque portionem cum Judæ traditore & Caipha Sc Pilato, hoc faciens si : u consentiens, sinrque consortes Jainnis Sc Mambris, Sc mago Simoni, Sc Nabuaxlonosor Sc Herodi, Docch& Ho- loferni, vel cum omnibus impiis quos Deus ab initio maledixit, & a seperpetualiter separando exterminavit, Sc ad nihilum redegit, in inferni boratrum demcr- sit, iramque Trinitatis Sc unitatis, ataue vivificx Deitatis viyendo primum incurrar, morooque COnsuma- tur elephantino, & scaturientes vermibus tabefacti, SC putredine resOluri moriendo deficiant miseriarum sua- rum pœnas luituri, in cloacam mergantur gehennali 9 exemplum fuar nequitia : & malignitatis cereris rdin- quentcs iniquitatum sequacibus & filiis. Si Vero ex aii- quacontroVersiacaufadisceptationis ali cujus reiajudicnECCLESIÆ tia tpsis monachis ncccstc fiieric, in mallo cis habere i advocatum sibi requirant in siiis caulis & rcfpOnfiO ni- bus marchionem & : ducem Goasconicum > cujus boni operis restes & auxiliatores existunt & roboratorcs, in primis insi : noster atravus dux totius Wasconiac Sane* cius Guillelmi filius, & post illum cuncti nostri germani fratres, quoruin vocabula ista sunt domnus Guil- lclmus & Bernardus, Remundus, Guarsias, & Gui- raldus. XXV. Charta Sanliionis comitis, qua subjicit Cellam Modulfi abbati fancta Maria Scrictnensis monafierii. IN nomine Dci& Salvatoris nostri Jefti-Christi hæc j est scriptio vel recordatio qualiter Sanctio comes, & uxor ejus… & filii ejus Vilclmus atque A. dederunt arquc commiserunt ipsum locum, qui dicitur Cellam Modulfi, abbati sanctx Mariz Soricinensis monastcrii nomine Raimundo, aui solitus erat conqueri de ipso loco quod scilicet de illorum jure decedistet, & injuste ab eo detineretur : e contra vero contendente comite quod quidam suus antecestor locum ipsinn magno dato pretio ab eorum dominatu retraxerat. Abbate autem & monachis id minime negantibus, sed cjusinodi conventione factu maderent ibus, ut post mortem ejus sanctae Mariz Soricinensis monastcrii idem locus remanerer > absauc ullius contradictionis impedimento. Pro hujusmodi ergo quæ st ion ibus pacificandis commisit atque laudavit idem comes, ut diximus, & uxor ejus > & filii eorum eundem locum supradicto abbati Raimundo, & cunctis succestoribus ejus Soricinensis loci abbatibtis > & monachis ad regendum & custodiendum » ac secun- dum regulam S. Benedicti perpetuo disponendum : ea scilicet ratione, ut quandiu ipse abbas locum illum fine abbate tenere vcller lux estet porestatis. Si vero abbatem ibi velit ordinare eam ipse quam sucCestOres ejus de suis vel de ipfius loci monachis prout libuerit faCiant secundum Patris Benedicti ordinationem. Quod si aliquis monachorum non regulariter ibi vivere visiis fuerit, licenter quz voluerint mutare debebunt. Ipse etiam dictus abbas Willelmus nomine guerpivit istam abbatiam > & ecclesiam S. Saturnini in luburbio Tolo£r civitatis : promittens obedientiam secundum patris S. Benedicti regulam. Testes hujus vero concordi* ex parte comitis fuerunt hi, Garcias & Guillelmus monachi. Laici vero Arnaldus de Betava, & Guillelmus Arnaldus de Balas, & Petrus de Bona, & Bernardus de Grua, & Arnaldus Oddo de Laurs, hi fiint videntes ex oarte comitis ; ex parte vero abbatis fuerunt hi, Thcotbcrtus monachus, Guillelmus monachus, Remundus monachus, irem Villelmus monachus, Donatus monachus, & alius Guillelmusmonachus. Laici vero Arnaldus Donatus, & Gaufridus frater ejus > & Remundus de Mazeiras, & Bernardus du Trazail, & Arnaldus Pontii. Et alii plures boni vixi. XXVI. Concilium Aufcienfe de libertate ecclefiarum S. Orientii. ANnoMLXVm. incarnationis Domini nostri J. C. Factum est concilium apud Au sciam civitatem metropolim, tenuicque concilium domnus Hugo, qui vocabatur Albus S. R. E. cardin. cum bona : memcrix Austindo archiepiscopo, & cum omnibus confraganeis suis episcopis, & abbatibus & magnatibus universæ Gasconix. Inter cetera stabilimenta, quæ ibi sanxerunt, decreVcrunt ut omnes ecclesiæqux intr » terminos Gasconix continentur, semper quartam partem decimae unaquæque ecclesia siiis tedibus redderetur. Nam antea minime faciebant. Hoc audiens domnus abbas Remundus S. Orientii dixit sc minime consentire in hoc, ut « Æclcsix S. COi/cHbris quæ per tot tempora ingcnux Tomus L AUSCIENS1S. 171 ► permansoranc, tali jugo fubmicccrentur. Audiens hoC cardinalis przfatus> quod in monasterio ejus tumula- tus estet tam antiquistimus confestor, & tam magnæ auctoritatis super omnes archiepiscopos, qui in ledc Aufcia fuerant, decrevit cum domno Austindo, & omni cctu episcoporum & abbatum, ut pro amore S. con- festbris prædicti, ecclesix ejus ab hac conditione liberrimae permanerent, ficuti antea facere folebant. Sanxitque ac firmavit domnus cardinalis cum Austindo archiepisCOpo, abbati RemundoS. Orientii > ut omne* consuetudines quas antea in honore & in ccelesiis tenere solitus erae, absque ulla infcstuione invidorum episcoporum > vel archidiaconorum inconvulfc pci manerent. Laudaverunt etiam ut gubernator, qui locum S. Orientii rexerit, vices archidiaconi in honore suo siiper ecclefias & clericos tcneat|& ipfiijsi lapit fuerint, justitiam faciat, tamen fi poenitere voluerint ipse ante præ- sentiam domni archiepisconi repradenrer 9 & ipse illis Crnitendam injungat ut placuerit, excepto quod nui* m legem ab illis non requirar. XXVII. Littera Aimerici Ausciorum comitis & Bernardi ejus fratris filiorum Willclmi, quibus dant S. Hugoni abbati Cluniacensi monafterium sanffi Orientii ordinandum. NOvcrint omnes quod ego Aimcricus Auscensit comes^Sc frater meus Bernardus pro peccatis nos- tris & Willelmi patris nostri donamus Deo & son&o Petro Cluniacenu in manu Domni Hugonis abbatisA & suis succestoribus ordinandum & disponendum monaf » terium S. Oricntii, & quidquid modo poflidet, ac in foturum poftidebit, &c. Hoc donum fixit fimul Raimon- dusavunculus meus, &c. Actum in claustro S. Orientii in præsentia domni Hugonis abbatisCluniacensis, & aliorum. S. domni Hugonis abbatis. S. domni Durandi Tolo&ni episcopi. S. domni Willdnu episcopi Conye* narum. S. domni Raimandi episcopi Lacturensis. S. domni •. • abbatis S. Genii. S. domni Willelmi abbaril S. Martinijfr. Malleavus. Actum Alexandro papa » Phi~ lippo Francorum tcgsu9asmo9ueputo9 MLX vxn. injjmdo Au/cenfi boc anno habita de qua in cbartasuperiorin > XXVIII. Charta Bernardi Ainardi de Sauzeda pro Galindo abbate Portagloniia IN nomine Domini nostri Jesii Christi amen. Notum sit omnibus hominibus przsentibus atque futuri* > quod ego Bernardus Ainardi de Sauzeda, consilio voluntate uxoris meæ Fortonix, filiorum meorum Arnaldi, Bernardi, & R. Bernardi fratris raei, pro amore Dci, & pro rcmistione peccatorum meorum, & præ- dictzuxoris meæ, & prædeccflbrum parentum meorum tam vivorum quam etiam defunctorum, dono & concedo libere & integre, fine aliqua retentione > Deo& B. Maria : & monasterio Portaglonii Cisterciensis ordi- :nis, & abbati Galindo, & conventui dicti monastcrii Erxsenribus » & eorum succestbribus, per me & meos eredes & succestbres in perpetuum, ad omnem voluntatem suam faciendam, quicquid habeo vel habere debeo a rivo S. Laurentii de Sauzeda •> juxta ecclefiam, ex alia parte usi]ue ad rivum de Mercadet.* & ficuc rivus dcicendit uique ad flumen Gercii, & descendit usque ad prædictum riyum S. Laurentii > & sicut riVUS ascendit usque ad fontem, qui vacatur Dento in Por- uglooio } qui <L vidit terram de Sauzeda & de Laver- gareda, & descendit per quandam Guram, fivc Vallem, usque ad terram de Gandos, & ficuc dicta terra termi- n œur ustjue ad rivum de Tcsta Blanca, & usquc ad locum qui vocatur Lasterreiras, & ex hinc inde vadic ad rivum Tort, qui descendit de S. Gcrvasio, & cadit in rivum de Mercadcc. Quicquid ergo infra præ&tos V ij I7z I N S T R I terminos habeo, *iut aliquis aliauando habuit pro me i ve ! pro prædccefloribus meis j scilicet terras cultas & incultas, bofcos & barcas, nemora, lapides, ligna, glandes, herbas, pafcua, & omne totum quod ibi latet vel apparer \ Sc quicquid terra profert vel germinat & omnia jura ibidem mihi & meis pertinentia ad faciendam & complendam voluntatem suam omnimodam cum ingrcflibus & egrcflibus siiis a cœlo usque ad abystum fine omni retentione mihi &meis succcfloribus & hxc omnia supradicta libera & immunia ab omni exactione & servitio, sicut melius dici vel intclligi po- tcst ad utilitatem monasterii supradicti, & ibidem habitantium in perpetuum— Hanc donationem facio ego Bernardus Aynardi de Sauzeda cum uxore meaFortOna. dc voluntate filiOrum praedictorum & airensu, scilicet 1 A. B. & R. B. bono animo & spontanea voluntate tibi G. abbati Porcaglonii supradicti, & conyentui ejufilem loci, ut construatis & aedificetis grangiam in loco qui vocatur Mcrcadct infra duos rivos supra dictos. Tribuo quoque insuper fratribus & habitatoribus dictæabba- tiæ & dictx grangiæde Mercadcc, & fratribus ibidem servientibus Deo Tplotamper universam terram meam > terras, aquas, ligna & glandes, liberum introitum & exitum, & omnia ad usus & cunctis eorum animalibus necefsaria. Testes hujus doni siint G. abbas ScaLæ Dei, Oddo de Fontanis, Bernardus de Sauzeda, Bcrnardus de Instjla, Leberon Darroilhani, Bernardus deSu aut Forto deRomerio, Fortanerius Arnaldi deSolanhet, ( Guillelmus prior Portaglonii, & alii plures, qui hoc viderunt & audierunt. Hæc donatio facta fuit in mo- nastcrio prædicto, anno Dominicx incarnationis mcxli. XXIX. lldefonf regis Arragonum littera de abbatia fan- cheria dioecefis Cafaraugujla data Humberto abbati Gemundi. IN nomine Dei & Salvatoris nostri Jesu-Christi, ego IldefOnsus Dei gratia rex Aragonensium, comes Barchinonensium, & marchio Provinciae, & ego Petrus divino munere Cæsar-augustanus episcopus pro amore Dei & rcmiflione peccatorum nostrorum, bono I animo & spontanea voluntate damus & concedimus Deo & beacæ Mariæ de Gemundo, & ordini Cisterciensi, & vobis domino abbati Humberro, & conventui prædicti loci przsenti atque futuro locum & abbatiam sonctæ MariædcJundieria, cum omni siiojurcsecundum fornum & consuetudinem Cisterciensis ordinis, ut tale dominium & potestatem habeatis in abbatia de Junchcria in abbate etiam > & in conventu monachOrum & fratrum ejusilem loci, qualem institutionemCistercicn- sis ordinis habere debet abbas pacer in filia, abbatia. Er J3O supradictus Humberrus Gemundi abbas pro jam icto dono siiscipio vos dominum nostrum Ildcfonfum illustriflimum regem Aragonum, & dominam reginam Sanciam uxOtem vestram, & venerabilem dominum Petrum Cæsilraugustanum episcopum in omni beneficio & focietare & fraternitate domus Gemundi, ur eandem {•munerationem regni cælcstis obtineatis a Domino Sal- MENTA . vatore in futuro cum omnibus sanctis quam nos expec- tamus ab ipso pro omni labore nostro accipere in cœlo. Factum est hoc in palatio domini Petri episcopi apud Cfcfaraugustam in pratentia domini Arnaldi de Turre- rubeamagistri milicix templi, &Guiraldi de Jurb », & abbatis de Junchcria, & fratris Raimundi de Malve- sin & fratris Deodati monachi & cellerarii majoris de Junchcria. Signum | Ildcfonfi regis Aragonum, comitis BarchinOnensis, & marchionis Provinciæ. Petrus Dei graria CæEraugustanus episccpus SS. Hoc supradictum donum & COnceflioncm laudavit &C autorgavic Willclmusabbas de Junchcria, & prior ejusdem loci Arnaldus, & frater Deodanis cellerarius major, & frater Radulfus sacrista, SIC omnis conventus de Junchcria. Factum est hcc in capitulo de Junchcria anno ab incarnatione domini mclxxvii. in præsencia domini Humbcrti abbaris Gemundi, & fratris Johannis Signarii. XXX. Charta fundationis monajlerit de Buxedo in diœcefi Secobtensisub Bernardo Gemundi abbate. IN nomine Domini nostri Jesii-Christi egOGonzal- vus de Marado, una cum uxore mea Alaiorc Garciz & cum filiis nostris operante divina graria pro mercedc animarum nostrarum omniumque parentum nostrorum præteritorum, præsentium & futurorum donamus Deo & B. M. Gemundi, & Bernardo abbati ejusdem eccle- siæ, ceteroque ejusdem loci conventui pratenti & fu- turo locum illum de Buxedo pro abbatia construenda fecundum confiietudinem Cisterciensis ordinis. Donamus quidem cum omnibus pertinendis siiis, pratis, rivis, pascuis, fontibus, montibus & vallibus ac nemo ribus, exitibus & ingreffibus, ccrrisquc cultis & incultis. Donamus siquidem ut supra dictum est, per nos & per omnes posteros nostros libero jure in perpetuum fioflidendum, ut fimus nos & omnes posteri nostri con- racres & familiares præfatx abbatiæ, totiusque Cister- ciensis ordinis benencii focii, & participes j erimusquc prædictæ hujus donationis auctores & protectores, & defensores nos & posteri nostri omni tenipore. Si quis itaque hoc factum nostrum & donationem fecundum Deum procedentem, ex nostro genere, vel ex alieno > ad dirumpendum venerir, fic maledictus & excommu- nicacus, & cum Juda proditore Domini in infernodam- natus. Facta charta in Secobia IV. idus Maii in Era MCLxxxxvIi. anno quo mortuus est rex SanciusAi- defonsi Hispaniarum famosiffimi imperatoris filius. Ego rex Aldcfonsus prædicti regis Sancii filius confirmo, & corroboro hanc donationis chartam. Ego Gon- zalyus de Marano confirmo & corroboro hanc donationis carram quam fieri jufli. Hujus rei testes Garfias Garfia de Aza, & uxor ejus Sancia, Marcinus Fcrnan- dez de CalahOrra, & Didago Fernandcz frater ejus, Marcinus de Barahona, AlVar Peidrez de Clunnia, Dominicus prior Secobiensisecdesiar, Gonzalyus ejusdem sedis archidiaconus, Martinus præcencor, Raimundus sacrista. Poncius Ccripsu.