 8 |
10  |
XCI[recensere]
- CAPUT XCI. Vita abbatis Paphnutii Cephala .
Cum ergo quodam die convenisset etiam Paphnutius vir mirabilis qui dicebatur Cephala, qui quidem habuit donum cognitionis divinarum Scripturarum Veteris et Novi Testamenti, omnes eas interpretans, cum non legisset Scripturas: erat autem adeo modestus, ut celaret virtutem propheticam. De quo dicitur, quod octoginta annis non habuit simul duas tunicas. Cum una hos convenissemus, ego et beati diaconi Evagrius et Albinus, quaerebamus scire causas fratrum qui decidebant vel labebantur inhonesta vita.
- CAPUT XCII. De Cheremone
Accidit enim illis diebus ut Cheremon exercitator sedens decederet, et inveniretur mortuus sedens in cathedra, et tenens opus in manibus.
- CAPUT XCIII. De alio.
Accidit etiam ut alius frater fodiens puteum, obrueretur a puteo.
- CAPUT XCIV. De alio.
Accidit etiam ut alius veniens a Scete, siti aquae moreretur.
- CAPUT XCV. De Stephano lapso .
Inter quos commemoravimus etiam Stephanum, qui in turpem lapsus est intemperantiam, et Eucarpium, et Heronem Alexandrinum et Valentem Palaestinum, et Ptolomaeum Aegyptium qui erat in Scete. Simul ergo rogavimus quaenam esset causa, quod qui sic vivunt in solitudine, ex iis alii quidem mente decipiuntur, alii vero erumpunt in intemperantiam. Hoc ergo responsum nobis dederunt et cum illis sanctus Paphnutius, vir maxima cognitione praeditus: Quaecunque fiunt, in duo dividuntur, in Dei placitum, et Dei permissionem. Atque quaecunque quidem fiunt ex virtute ad Dei gloriam, ea fiunt Dei placito: quae vero damnosa, periculosa, et quae infortunia et casus important, ea fiunt Dei permissione. Permissio autem ex egestate rationis, vel infidelitate eorum qui deseruntur. Fieri enim non potest ut qui pie vivit et recte cogitat, incidat in ignominiae lapsus vel imposturae daemonum. Quicunque ergo pravo scopo ac instituto, nempe ut hominibus placeant, et arroganti cogitatione, virtutem videntur aggredi, ii in casus incidunt, Deo eos deserente 766 ad eorum utilitatem; ut cum per derelictionem mutationem senserint, aut propositum, aut actionem corrigant. Nam aliquando quidem peccat propositum, quando fit malo scopo; ut saepe accidit intemperantem pravo scopo facere eleemosynam in adolescentulas propter turpem finem: et actionem esse rationi consentaneam, ut orphanae, et quae exercetur monachae, dare auxilium. Accidit autem recto quoque scopo facere eleemosynam, in aegrotos vel eos qui eversi sunt bonis, vel eos qui consenuerunt: sed parce et cum murmuratione; et esse scopum quidem rectum, actionem autem scopo indignam. Oportet enim misericordem misereri in hilaritate et largitate. Hoc quoque dicebat: In multis animis sunt dotes quaedam praecipuae, in aliis quidem bonitas ingenii; in aliis vero aptitudo ad exercitationem; sed quando non fit propter ipsum bonum et ex divino scopo, neque actio, neque ingenii bonitas, neque ii qui dotes habent praecipuas, non bonorum datori Deo ascribentes, sed suo libero arbitrio, ingenio, et sufficientiae; qui tales sunt, relicti a providentia, incidunt in facta turpia, turpes perpessiones, probraque et dedecora. Derelicti ergo, per advenientem humilitatem et pudorem, sensim nescio quomodo expellunt arrogantiam, quam susceperant ex ea quae virtus reputabatur; non in seipsis confisi amplius, sed Deo, qui cuncta largitur, beneficium sua confessione tribuunt. Qui enim est inflatus, qui de bonitate inquam ingenii effertur, et Deo non ascribit bonitatem ingenii, neque eam quae sibi suppeditatur cognitionem, sed vel suae exercitationi vel naturae, abducit ab eo Deus angelum providentiae, huic gratiae praefectum. Quo averso, superatus a viribus adversarii is qui effertur ob bonitatem ingenii, incidit in intemperantiam propter insolentiam, ut ablata teste temperantia, non videantur credibilia quae dicuntur ab ipsis, fugientibus piis doctrinam quae ex tali ore procedit, tanquam fontem qui scatet hirudinibus, ut impleatur quod scriptum est: Peccatori autem dixit Deus: Cur tu enarras justificationes meas, et assumis testamentum meum per os tuum (Psal. 49)? Eorum enim animae qui vitiis laborant, sunt revera diversis fontibus assimiles. Nam qui sunt gulae et vino dediti, lutulentis fontibus; qui vero tenentur avaritia et plura habendi cupiditate, fontibus ranas habentibus; invidi autem, qui habent aptitudinem cognitionis, fontibus serpentes alentibus, in quibus semper fluctuat ratio; propterea quod nemo haurit ex ipsis, propter morum acerbitatem, vel propter injustarum actionum odorem. Quocirca tria rogat David a Deo doceri, bonitatem, et disciplinam, et cognitionem (Psal. CXVIII). Nam absque bonitate cognitio est inutilis; et si correctus quidem fuerit is qui est hujusmodi, deposita causa derelictionis, nempe arrogantia, et assumpserit humilitatem, et sui modum cognoverit, neque adversus aliquem se efferens, et Deo agens gratias, ad eum rursus revertitur, quae testimonio fulcitur cognitio. Orationes enim spiritales, quae non habent vitam honestam et temperantem simul equitantem, sunt spicae quae a vento intereunt, quae habent quidem spicarum figuram, sed ab eis ereptum est alimentum. Omnis ergo lapsus, sive fiat per linguam, sive per sensum, sive per actiones, sive per totum corpus, convenienter proportioni arrogantiae, fit per Dei derelictionem parcentis iis qui derelinquuntur. Si enim cum intemperantia, eorum quoque bonitati ingenii Dominus tulerit testimonium, suppeditando eloquentiam, daemones ipsos facit superbia, se extollentes cum immunditia.
Haec quoque dicebant nobis hi sancti viri, et optimi Patres: cum videritis aliquem vita quidem perversum, oratione autem aptum ad persuadendum, recordemini daemonis qui in sacra Scriptura cum Christo loquitur, et testimonii quod dicit: Serpens autem erat prudentissimus omnium bestiarum quae erant super terram (Gen. II). Cui prudentia potius detrimentum attulit, cum alia virtus non concurreret. Oportet enim eum qui est fidelis et bonus ea quidem animo sentire quae dat Deus, loqui autem quae sentit, facere autem quae loquitur. Si enim cum veritate verborum non concurrat vitae cognatio, panis est sine sale, ut dicit Job (Job. VI); qui est autem talis, minime comedetur: quod si etiam comedatur, conjicit eum qui comedit in malam habitudinem. Si comedetur enim, inquit, panis sine sale, et si est gustus in verbis inanibus, hoc est non ad utilitatem, impletis bonorum operum testimonio. Derelictionum ergo plures sunt causae: una quidem est ut virtus occultata manifestetur, ut virtus Job, Deo respondente et dicente (Job XL): Ne rejicias judicium meum, neque putes me tibi aliter respondisse, sed ut justus appareas; es enim mihi notus qui novi occulta, et profunda cogitationum intueor humanarum. Sed quoniam ignoraris ab hominibus, suspicantur enim nonnunquam me a te coli propter divitias, ideo feci ut in hujusmodi casum incideres. Demessui divitias, ut ostendam eis tuam gratiarum actionem et philosophiam. Alia autem propter avertendam superbiam, ut in Paulo. Relictus est enim Paulus casibus, et colaphorum incussionibus, et diversis 767 jactatus afflictionibus, et dixit: Datus est mihi stimulus carnis, ut me colaphizet, ne forte extollar (II Cor. XI); ne forte cum miraculis quies et rerum successus et honor ei accedens, eum in arrogantiam injiceret diabolicam superbia elatum. Relictus quoque est paralyticus propter peccatum. Cui dixit Dominus: Ecce sanus factus es, noli amplius peccare (Joan. V). Derelictus quoque est Judas, qui pluris fecerat pecuniam quam verbum vitae; quocirca fuit etiam suffocatus (Act. I). Derelictus quoque est Esau, et incidit in intemperantiam, ut qui stercus intestinorum praeposuerit benedictioni paternae (Gen. XXVII); adeo ut cum haec omnia sensisset beatus apostolus Paulus, dixerit de aliquibus: Quoniam enim non probaverunt Deum habere in cognitione, tradidit eos in reprobum sensum, ut faciant quae non conveniunt (Rom. I). De aliis autem qui videbantur habere Dei cognitionem cum mente corrupta et inani tumore, dicit: Quoniam enim cum Deum cognovissent, non ut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt, tradidit eos Deus in passiones ignominiae; adeo ut nos ex eo cognoscamus fieri non posse ut cadat aliquis in intemperantiam, qui non fuerit derelictus a Dei providentia, propter negligentiam et socordiam eorum qui derelinquuntur et deseruntur ad hoc ut haec eis eveniant.
- CAPUT XCVI. Vita abbatis Solomonis
In Antinoi civitate regionis Thebaidis quadraginta annos versatus, eo tempore accepi etiam cognitionem omnium quae sunt illic monasteriorum. Nam circa civitatem sedent viri circiter bis mille, manibus viventes, et se summe exercentes. In bis sunt etiam anachoretae qui seipsos incluserunt in speluncis rupium: inter quos est Solomon vir mansuetissimus et temperantissimus, et qui donum habet tolerantiae. Is quinquaginta annos degit in spelunca, sibi victum suppeditans opere manuum, et didicit totam sacram Scripturam.
- CAPUT XCVII. Vita abbatis Dorothei.
Fuit etiam quidam Dorotheus presbyter in alia spelunca habitans, qui in summa bonitate ipse quoque vitam vixit inculpatam, dignusque est habitus presbyteratu, et ministrat fratribus qui sunt in speluncis. Huic aliquando Melanium junior, magnae Melaniae neptis, de qua dicam postea, misit quingentos solidos, rogans eum ut ministraret fratribus. Is autem cum tres solos accepisset, misit reliquos ad Dioclem anachoretam, virum summa cognitione praeditum, dicens: Est me sapientior frater Diocles, et potest eos integre et innocenter dispensare, ut qui me melius sciat eos quibus sit merito ferendum auxilium nam hi mihi sufficiunt.
- CAPUT XCVIII. Vita abbatis Dioclis.
Hic Diocles in grammatica quidem primum edoctus, cum se postea dedisset philosophiae, tandem trahente eum gratia ad coelestem philosophiam, aetatis annum agens vigesimum octavum, renuntiavit quidem disciplinis liberalibus, se Christo vero conjunxit; et jam trigesimum quintum annum agit in spelunca. Is dicebat nobis quod mens quae cogitatione recessit a Dei contemplatione, fit vel daemon, vel bestia. Nobis autem rogantibus: Quonam modo? sic dixit: Mens quae recessit a Dei contemplatione, necessario incidit vel in daemonem cupiditatis, qui in lasciviam impellit, vel in spiritum irae malignum, unde irrationales appetitus gignuntur. Et lascivam quidem cupiditatem esse dicebat belluinam, iram vero daemoniacam commotionem. Cum ego autem contradicerem: Quomodo fieri potest ut mens humana sit cum Deo sine intermissione? ipse dicebat: Quod in quacunque cogitatione vel re pia et divina fuerit anima, ea est cum Deo.
- CAPUT XCIX. Vita abbatis Capitonis.
Prope eum manebat quidam Capito qui fuerat latro, qui cum quinquaginta annos implesset in speluncis, quatuor millibus longe ab urbe Antinoi, non abiit a spelunca usque ad fluvium Nilum, dicens se non posse turbas convenire, eo quod communis adversarius ei adhuc resisteret.
- CAPUT C. Vita anachoretae qui illudebatur
Cum his vidimus etiam alterum anachoretam, qui ipse quoque erat similiter in spelunca. Is in somnis illusus oestro vanae gloriae, vicissim illudebat eos qui decipiebantur, ventos pascens, et umbras persequens (Eccli. XXXIV). Et habebat quidem in corpore temperantiam, et propter senectutem, et propter tempus, et forte etiam propter vanam gloriam: vanae autem gloriae intemperantia corruptus erat ejus animus, et a religiosa conversatione fuerat alienatus.