Pagina:Ad Alpes.djvu/125

omnibus nōtum est, bellō prīmō Pūnicō ad flūmen Bagradam ā Rēgulō imperātōre serpentem centum vīgintī pedēs longam ballistīs expugnātam esse.”

“Dēsine, obsecrō,” inquit, Cornēlia. “Sī tālia nārrātūrus es,^[1] ego hāc in raedā nōn diūtius morābor.”

“Quiētō es animō,” inquit frāter; “nam fīnem iam fēcī.” Tum Cornēliō: “Quod ad oppidum, pater, iam tendimus?”

Ac Cornēlius: “Caudium brevī adībimus; et spērō hodiē nōs etiam Capuam usque iter facere posse.”

“Nōnne Samnītēs,” inquit Pūblius, “clādem maximam in hīs regiōnibus populō Rōmānō ōlim intulērunt?”

“Rēctē quaeris,” inquit Cornēlius; “nam haud longē absunt Furculae Caudīnae, ubi exercitus Rōmānus sub iugum īre coāctus est.’’

“Quid est, quod ā tē audiō?” inquit Sextus. “An^[2] nostrī militēs umquam tantā ignōminiā^[3] adfectī sunt?”

“Vellem id vērē negārī posse,” inquit pater. “Sed cōnfitendum est nōn tum sōlum^[4] tāle dēdecus^[5] admissum esse. Velut apud Horātium Flaccum, ille Rēgulus, dē quō modo audīvistis, cum ex Āfricā Rōmam revertisset:

“‘Signa^[6] ego Pūnicīs

Adfīxa dēlūbrīs^[7] et arma,

Mīlitibus^[8] sine caede,’ dīxit,

‘Ēreptā vīdī; vīdī ego cīvium

Retorta^[9] tergō^[10] bracchia līberō.’”^[11]

“Haec certē foedissima sunt,” inquit Sextus; “sed, sī tibi nōn est molestum, dē proeliō audiāmus, quod in hīs locīs commissum est.”

1. es: imper.
2. An: indicating surprise.
3. ignōminia, -ae, f., humiliation.
4. sōlum: adv.
5. dēdecus, -oris, n. disgrace.
6. Signa: sc. nostra.
7. dēlūbrum, -ī, n., shrine.
8. Mīlitibus: dat. of disadvantage.
9. Retorta: i.e., tied.
10. tergō: abl.; trans., ‘on.’
11. līberō: i.e., of men not slaves by birth.