“Quārē Fabia gēns senātum adiit, et cōnsul Caesō Fabius prō gente ōrātiōnem huius modī habuit: ‘Haud magnīs cōpiīs[1] bellum Vēiēns[2] eget. Vōs cētera bella cūrāte, Vēientēs autem nōbīs trādite. Hoc bellum suscipiet gēns Fabia, et suō sūmptū ad fīnem addūcet.’
“Quō audītō, senātus grātiās maximās Fabiō ēgit; cumque ille cōnsul, comitante Fabiōrum agmine, domum redīsset, rēs celeriter omnēs in partēs urbis est dēlāta, atque undique laudibus summīs Fabiī ad caelum ēlātī sunt.
“Posterō diē arma illī capiunt; ac cōnsul domō ēgressus gentem omnem suam īnstrūctō agmine vīdit. Numquam exercitus aut numerō minor aut fāmā clārior per urbem incessit; nam sex et trecentī[3] mīlitēs, omnēs patriciī,[4] omnēs ūnīus gentis, tum ad bellum prōgrediēbantur.”
“Gentem vērē ēgregiam!” inquit Cornēlia. “Bonīs auspiciīs,[5] ut spērō, certamque ad victōriam proficīscēbantur.”
“Dīs aliter vīsum est,”[6] inquit frāter. “Nam etsī Rōmānī prīmō rem fēlīciter gessērunt, postrēmō in īnsidiās dēlātī paene omnēs proeliō periērunt. Quīn etiam memoriae trāditum est ūnum tantum puerum vix pūberem[7] inde incolumem ēvāsisse.”
Iam Drūsilla: “Cornēliae nostrae,” inquit, “cum tālia nārrantur, maestitia magna semper inicitur. Fortasse ego quaedam nārrāre poterō, quae eī magis placēbunt.” Quō dictō, ita exōrsa est:
“Ōlim, cum religiō Magnae Mātris in Ītaliam īnferrētur et imāgō deae mare[8] trānsvecta Ōstiam[9] pervēnisset, omnium ōrdinum multitūdō maxima, ūnā cum mātrōnīs[10] et Vestālibus, obviam sē tulit.
“Tum honōris causā virī, fūnibus arreptīs, summō labōre
- ↑ magnīs cōpiīs: abl.
- ↑ Vēiēns, neut. adj.
- ↑ trecentī -ae, -a, num. adj., three hundred.
- ↑ patricius, -a, -um, adj., patrician.
- ↑ Bonīs auspiciīs: abl. of attendant circumstance.
- ↑ vīsum est: impers.
- ↑ pūber, -eris, adj., full-grown.
- ↑ mare: acc. retained with pass.
- ↑ Ōstiam, port at the mouth of the Tiber.
- ↑ mātrōna, -ae, f., lady.
