p7 ECCLESIA ARELATENSIS. 918 emissa est constitutio de celebrando Arelate annuo conventu septem provinciarum Galliæ. Hanc constitutionem, ut auctor est Antonius Dadinus Alteserra libro 5. rerum Aquitanicarum cap. n. perperam tribuunt Constantino Magno Nicolaus Cusanus, Constantino tyranno Scaliger ; uter- 3ue forte eo deceptus, quod in ea Arelate urbs dicitur Constantina s rectius enim a Sirmondored- ita est Honorio, ex fide veteris codicis, & juvatur imprimis testimonio Hincmari, qui ejusdem auctorem commendavit Honorium. Idem testatur Papirius Massonus in hist. calamitatum Galliæ, quam vir doctiss. AndreasQuercetanus hist.Francscriptorum coaetaneorum coUectioni laboriosisiimo operi inseruit. Hujus autem constitutionis verba annotare placet, quæ Arelatensis emporii meminerunt, & soli fertilitatem mire describunt : In Confiantinaurbe, (A.re\a.te)jubemus annissingulis esse concilium. Tanta efi enim loci opportunitas, tanta efi copia commerciorum, tanta illic frequentia commeantium, ut quidquid usquam nascitur, illic commodius distrahatur. Neque enim ulla provincia fructus sui facultate lætatur, ut non nifi hæc propria Arelatensis soli credatur esse feecunditas.JiIuicquid enim dives Oriens, quicquid’odoratus Arabs, quicquid delicatus Assyrius, quod Africa fertilis, quod tpcciofa Hifpania, quodsucunda Galliapoteji haberepræclarumi ita illi exhibetur assatim, quafi fibi nafcantur omnia quæ ubique confiat esse magnifica, fam vero decursu Rhodani & Tyrrheni recursu, nccesse efi ut vicinum faciant, & pene conterminum, vel quod ifie præterfiuit, vel ille quod circuit. Cum ergo huic ferviat civitati quicquid habet terra præcipuum, ad hanc vel navi, vel vehiculo, terra, mari, flumine deferatur quicquid fingulis nascitur, in qua divino quodam munere commoditatum & commerciorum opportunitas tantapræfiatur.Enndcm urbem coluitTneodoricus rex Italiæ, qui ex epistola 15. ad Arelatenses, pro urbis decore & murorum ac turrium vetustarum reparatione, certam pecuniæ quantitatem direxit. Stante vero Occidentis imperio, ut commercio ita officina monetæ, crebrssque ludorum Circensium spectaculis clara fuit. Unde in notitia antiqua provinciarum imperii Romani, procuratorum monetæ Lugdunensis, monetæ Arelatensis, & monetæ T revirorum sit mentio. Constantium Augustum Constantini Magni filium, ob tricesimum imperii siii annum, Arelati theatrales ludos & Cjrcenses magno apparatu edidisse, auctor est Ammianus Marcellinus. Ibidem proximis calendis Januariis septimum consiilatum iniit hic imperator, editis de more Circensibus ludis. Me- 1 minit Apollinaris Sidonius spectaculi ludorum Circensium hac in urbe dati a Severino consiile, coram Majoriano Augusto. De theatri Arelatensis e marmore pro sicenis, loquitur scriptor vitæ S. Hilarii Arelatensis. Adhuc visitur in hac urbe amphitheatrum constans fornicibus 56. quod arenas vocant. A triginta circiter & quatuor annis essosius est obeliscusexquisiti operis, quem cives Ludovico Magno solemniter dicarunt. AdhiiC visi.mtur plurimæ veterum templorum columnæ cum stylobatis, & Deorum gentilium statuæ, in quibus est Veneris simulacrum, egregium fane opus, quod nunc in regio Vergiliarum palatio siispicitur. Ad hanc urbem commendandam ita loquuntur Provinciæ episcopi in libello sancto Leoni papæ oblato, facta mentione nominis Confiantina, ipsi dati a Constantino Magno : Hanc, aiunt, clcmentijfimæ recordationis Valentinianus & Honorius fidelissimi principes Jpecialibus privilegiis & matris omnium Galliarum appellatione decorarunt. In hac urbe quicumque intra Gallias ex tempore prædictorum ofientare voluit injignia dignitatis, consulatum sujcepit & dedit. Hanc sublimissima præstctura —, hanc reliqua potefiates, velut communem omnibus patriamsemper inhabitant, ad hanc ex omnibus civitatibus multarum utilitatum caufa
concurritur. Arelas autem, postquam Romanis erepta est ab antiquis temporibus regno decorata, regia & pala- tina sedes Burgundionum fuit, ut canit Guntherus Ligurinus de gestis Fredcrici 11. L 5. his versibus : Isuæque caput regni, se defque fuisse vetufii, Fertur Arelatum, priscorum curia regum, Teque fibi jungens prisco Provincia jure, Nomen apud veteres regni, titulumque gerebat Cujus Arelatum f edes, & foris ab illa Parte ferebatur. Burgundiones primum in parte Galliæ Rheno propinqua constiterunt, finibusque per vicina loca propagatis, in prima Lugdunensi, Maxima Sequanorum, Viennensi, Alpibus Graiis ac Pennmis, & Provincia cis Druentiam imperio potiti sunt. Prima illorum regum familia in Sigis- mundo ab Ariana hæresi ad fidem orthodoxam converst), monasterii Agaunensis fundatore de- siit, necnon in Godemaro fratre, qui a Childeberto & Clotario in fugam actus, illo regno privatur, quod in potestatem Francorum redactum est an. Chr. 532. Deinde regnantibus m Gallia Clodovei posteris, hæcin tria regna dividi solebat, Neustriam, Austriam atque Burgundiam. Sub regibusCarlovingiis Carolus Lotharii Augusti filius natu minimus, Burgundiæ maximam partem obtinuit ac Provinciam ; Lugdunique sedem regiam constituit anno 855. Novum Burgundiæ regnum aliquo modo fundavit Boso, assumta regia corona in concilio Mantalanensi anni 879. faventibus Lugdunensi, Arelatensi, Aquensi, Tarantasiensi, Vesontionensi archiepiscopis, eo- rumque suffraganeis. Ludovicus ejus filius ab archiepiscopis Lugdunensi, Arelatensi, Ebredunensi & Viennensi eo- riimque si.issragancis an. 890. electus quoque & unctus in regem. Aliunde vero Rodulsus Conradi filius quidquid est inter Juram montem & alpes Penninas occupavit, coronamque in cœtu quorumdam episcoporum & optimatum sibi imposuit apud Agaunum ; postea rex appellatus superioris, seu Trans jureiisis Burgundiæ : de his, qu.r delibare latis nobis est, tractat Hadrianus Valesius in notitia Galliarum, qui consulidebet, uti & ii qui de Provincia scripsere.
