Pagina:Krueger, Studemund - Gai Institutiones, Berolini, 1877.djvu/41

Haec pagina emendata et bis lecta est

I §43-45

―― 9 ――

     quam duos neque plures quam decem seruos habebit, usque
     ad partem dimidiam eius numeri manumittere permittitur;
     ei uero qui plures || quam x neque plures quam xxx seruos^[1]       pag.11
     habebit, usque ad tertiam partem eius numeri manumittere^[2]
     permittitur. at ei qui plures quam xxx neque plures quam
     centum habebit, usque ad partem quartam potestas manu-
     mittendi datur. nouissime ei qui plures quam c nec plu-^[3]
     res quam d habebit, non plures manumittere permittitur^[4]
     quam quintam partem; neque plures (――――――――)tur:^[5]
     sed praescribit lex, ne cui plures manumittere liceat quam c.^[6]
     quodsi quis unum seruum omnino aut duos habet, ad hanc^[7]
     legem non pertinet, et ideo liberam habet potestatem manu-
     mittendi. §44 Ac ne ad eos quidem omnino haec lex pertinet,^[8]
     qui sine testamento manumittunt. itaque licet iis qui uin-^[9]
     dicta aut censu aut inter amicos manumittunt, totam fami-^[10]
     liam liberare, scilicet si alia causa non inpediat libertatem.
     §45 Sed quod de numero seruorum testamento manumittendorum
     diximus, ita intellegemus, ne umquam ex eo numero, ex
     quo dimidia aut tertia aut quarta aut quinta pars liberari^[11]
     potest, pauciores manumittere liceat, quam ex antecedenti
     numero licuit. et hoc ipsa lege prouisum est: erat enim sane
     absurdum, ut x seruorum domino quinque liberare liceret,^[12]
     quia usque ad dimidiam partem eius numeri manumittere^[13]
     ei conceditur, domino uero xii seruos habenti non plures lice-^[14]
     ret manumittere quam iiii; item eis qui plures quam x ne-^[15]

que || ―――――――――――――――――――――――――^[16] pag.12

↑ ei] si C || quam x neque plures om. C¹, add. C²ⁿ
↑ nimeri C
↑ datur] udatur? Cⁿ || nec plures quam d om. C¹, add. C²ⁿ ita ut utrum post an ante habebit haec uerba collocanda sint, non liqueat
↑ manumittere] ei manumittere Cⁿ
↑ quam] quam ut? C || post neque plures, ubi C atur exhibet, nonnulla uidentur intercidisse, quae ita fere supplere possis: neque plures (quam d seruos habentis mentio in ea lege habe)tur; fortasse in archetypo habe|atur pro habetur scriptum erat. Multas alias uias supplendi patere consentaneum est
↑ praescribit] postscribit Cⁿ, conf. C^a pag. 286 || c̄ quodsi] c̄cqsi? C
↑ 11 — 12 expectes: quodsi quis unum seruum aut duos habet, ad eum haec lex omnino non pertinet,
↑ haec C², ea C¹
↑ manumittuntur Cⁿ
↑ familiam C¹, familiam suam C²ⁿ (suam glossema esse uidetur)
↑ dimidia ex dimidiam correctum C || quinta ex quintam correctum C
↑ abosurdum C
↑ eius add. C²ⁿ, om. C¹
↑ conceditur domino uero xii Boecking, concedit xii C¹, cui teriiiae superscripsit C² teste Bluhmio (conf. C^a)
↑ item] at C teste Goescheno, conf. C^a pag. 273
↑ post neque in noua pagina, quae nunc legi nequit, Gaius reliqua de eo casu addidisse uidetur, quo dominis plures quam x neque plures quam xxx seruos habentibus plures manumittere licere uideretur quam eis qui plures quam xxx seruos habuerint. Fortasse alia exempla de maioribus numeris seruorum addita erant. Sequebantur ea, de quibus in Epit. 1, 2, 2 — 4 his uerbis agitur: Nam si aliquis testamento plures manumittere uoluerit, quam quot continet numerus supra scriptus, ordo seruandus est, ut illis tantum libertas ualeat, qui prius manumissi sunt, usque ad illum numerum, quem explanatio continet superius comprehensa; qui uero postea supra constitutum numerum manumissi leguntur, in seruitute eos certum est permanere. Quodsi non nominatim serui uel ancillae in testamento manumittantur, sed confuse omnes seruos suos uel ancillas is qui testamentum facit, liberos facere uoluerit, nulli penitus firma esse iubetur hoc ordine data libertas, sed omnes in seruili condicione, qui hoc ordine manumissi sunt, permanebunt. nam etsi ita in testamento seruorum manumissio adscripta fuerit, id est in circulo, ut qui prior, qui posterior nominatus sit, non possit agnosci, nulli ex his libertatem ualere manifestum est, si agnosci non potest qui prior, qui posterior fuerit manumissus. (§ 3) Nam si aliquis in aegritudine constitutus in fraudem huius legis facere noluerit testamentum, sed epistulis aut quibuscumque aliis rebus seruis suis pluribus quam per testamentum licet, conferre uoluerit libertates, et sub tempore mortis hoc fecerit, hi qui prius manumissi fuerint, usque ad numerum superius constitutum liberi erunt, qui uero post statutum numerum manumissi fuerint, serui sine dubio permanebunt. (§ 4) Nam si incolumis quoscumque diuerso tempore manumisit, inter eos qui per testamentum manumissi sunt, nullatenus computentur.

[1] ] si C || quam x neque plures om. C¹, add. C²ⁿ

[2] ri C

[3] tur] udatur? Cⁿ || nec plures quam d om. C¹, add. C²ⁿ ita ut utrum post an ante habebit haec uerba collocanda sint, non liqueat

[4] umittere] ei manumittere Cⁿ

[5] quam] quam ut? C || post neque plures, ubi C atur exhibet, nonnulla uidentur intercidisse, quae ita fere supplere possis: neque plures (quam d seruos habentis mentio in ea lege habe)tur; fortasse in archetypo habe|atur pro habetur scriptum erat. Multas alias uias supplendi patere consentaneum est

[6] raescribit] postscribit Cⁿ, conf. C^a pag. 286 || c̄ quodsi] c̄cqsi? C

[7] 11 — 12 expectes: quodsi quis unum seruum aut duos habet, ad eum haec lex omnino non pertinet,

[8] C², ea C¹

[9] umittuntur Cⁿ

[10] C¹, familiam suam C²ⁿ (suam glossema esse uidetur)

[11] x dimidiam correctum C || quinta ex quintam correctum C

[12] surdum C

[13] us add. C²ⁿ, om. C¹

[14] tur domino uero xii Boecking, concedit xii C¹, cui teriiiae superscripsit C² teste Bluhmio (conf. C^a)

[15] tem] at C teste Goescheno, conf. C^a pag. 273

[16] post neque in noua pagina, quae nunc legi nequit, Gaius reliqua de eo casu addidisse uidetur, quo dominis plures quam x neque plures quam xxx seruos habentibus plures manumittere licere uideretur quam eis qui plures quam xxx seruos habuerint. Fortasse alia exempla de maioribus numeris seruorum addita erant. Sequebantur ea, de quibus in Epit. 1, 2, 2 — 4 his uerbis agitur: Nam si aliquis testamento plures manumittere uoluerit, quam quot continet numerus supra scriptus, ordo seruandus est, ut illis tantum libertas ualeat, qui prius manumissi sunt, usque ad illum numerum, quem explanatio continet superius comprehensa; qui uero postea supra constitutum numerum manumissi leguntur, in seruitute eos certum est permanere. Quodsi non nominatim serui uel ancillae in testamento manumittantur, sed confuse omnes seruos suos uel ancillas is qui testamentum facit, liberos facere uoluerit, nulli penitus firma esse iubetur hoc ordine data libertas, sed omnes in seruili condicione, qui hoc ordine manumissi sunt, permanebunt. nam etsi ita in testamento seruorum manumissio adscripta fuerit, id est in circulo, ut qui prior, qui posterior nominatus sit, non possit agnosci, nulli ex his libertatem ualere manifestum est, si agnosci non potest qui prior, qui posterior fuerit manumissus. (§ 3) Nam si aliquis in aegritudine constitutus in fraudem huius legis facere noluerit testamentum, sed epistulis aut quibuscumque aliis rebus seruis suis pluribus quam per testamentum licet, conferre uoluerit libertates, et sub tempore mortis hoc fecerit, hi qui prius manumissi fuerint, usque ad numerum superius constitutum liberi erunt, qui uero post statutum numerum manumissi fuerint, serui sine dubio permanebunt. (§ 4) Nam si incolumis quoscumque diuerso tempore manumisit, inter eos qui per testamentum manumissi sunt, nullatenus computentur.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]