Pagina:Nicolai Copernici torinensis De revolutionibus orbium coelestium.djvu/41

E Wikisource
Haec pagina nondum emendata est
Theorema quintum.

RVrſus cum datæ fuerint duarum circumferentiarum subtensæ, datur etiam quæ totam ex iis compositam circumferentiam subtendit. Sint in circulo datae subtensae AB & BC, aio totius etiam ABC subtensam dari. Transmissis enim dimetientibus [img]AFD, & BFE subtendantur etiam rectæ lineæ BD & CE, quæ ex præcedentibus dantur, propter AB & BC datas, & DE æqualis est ipsi AB. Connexa CD concludatur quadrangulum BCDE, cuius diagonii BD & CE cum tribus lateribus BC, DE, & BE dantur, reliquum etiam CD per secundum Theorema dabitur, ac perinde CA subtensa tanquam reliqua semicirculi subtensa datur totius circumferentiæ ABC, quae quærebatur. Porro cum hactenus repertæ sint rectæ lineæ, quae tres, quæ I.S. quæ dodrantem unius subtendit: quibus intervallis possit aliquis canona exactiſsima ratione texere. Attamen ſi per gradus aſcendere, & alium alii coniungere, vel per semiſses, vel alio modo, de subtensis earum partium non immerito dubitabit. Quoniam graphicæ rationes quibus demonstrarentur, nobis deficiunt. Nihil tamen prohibet per alium modum, citra errorem sensu notabilem, & aſſumpto numero minime diſſentientem, id aſſequi. Quod et Ptolemæus circa unius gradus & semiſſis subtensas, quæsivit, admonendo nos primum.

Theorema ſextum.

MAiorem eſſe rationem circumferentiarum, quam rectarum subtensarum maioris ad minorem. Sint in circulo duae circumferentiae inæquales coniunctae, AB et BC, maior [img]autem BC. Aio maiorem esse rationem BC ad AB, quam subtensarum BC ad AB, quae compraehendant angulum B, qui bifariam dispescetur per lineam BD, & coniungantur AC, quae secet BD in E signo. Similiter & AD & CD, quæ æquales sunt, propter æquales circumferentiæ, quibus subtenduntur. Quoniam igitur trianguli ABC linea, quæ per medium secat angulum, secat etiam AC