Samum
•magno,
4 COMME
iiciofam, Ergo, qui dixerat /Eneam difceffiflc ab oris j Troia ;, addit, veniffe ad Lauina litrora, quaefita oppofitione verborum inter oras iklittora. Ii MviTVM IEEE ET TERRIS MACTAT VS
et alto.] En lemen magnx partis/Eneidos. Ia-Ha tus eft terris, qui paffus patrice ruinam in Phrygia, jnonftru ianguinisin Thracia, peftilentiam in Creta, JHarpyias in Strophadibus, patris mortem in Sicilia : iilto, qui tempeftatem inter Creram &Strophadas, timorem Cyclopum, periculu Scyllae & Charybdis, tempeftacem foedam in mari Tyrrheno , iaduram Palinuri prope Italiam. Et quis neget multa illum pericula adiiffe & terra & mari,qui tot terras & maria emenfus eft longis itineribus, txdioiis nauigationibus ?
praefertim ii addas ipatium ieptem annorum,
quod confumptum his curiibus. Ad perfectam ver- i fus huius cognitionem, obicrua notulas duas,vnam Corradi, Nafcimbxni alteram. Dicimur (ait prior) iadari non folum in mari, fed etiam in terra, nam Cicero dixit iaflariforenfi labore, probe ergo, taclatus terris. Ait pofterior, ipfomet verfu notari itineris impedimenta , atque ipias nauigationis difficultates ac moleftias. Vifus mihi eft Poeta allufiffc ad Ariftophanem, qui in Veipis,
ΠοΜλ (j&jj it •j.ii, πολλά f’ Ιφ uypqi : Multa m terra multa m mari.
Ad faporem Virgili) Liuiuslib. 40.faux tempefiate iaflatus.&c [ib.^.taHan tempefiate. i} S/£vae.] Nihil redundat in hoc vate. Iadac /Enean vis fuperum, hos luno commoueqlunonem Pro ijeuities. Notat Seruius, fzuum veteribus politum < pro magno. Nam Ennius, induta fuit fana ftola, id eft, magna : & Virgilius de yEnea, maternisfimis in armis, id eft,magnus. Eft ergo Iunonis fiua , magns, fedprsfero commune lignificatum.
14 Memorem.] Inuenit P, Vidorius /Efchyli in Agamemnone imitationem, qui ante Noftrum //*«j. wtμηνκ. Liuius quoque hb.9. dixit, Appium luminibus captum fuifle , memori Deorum ira. Notat Iui. Scal.non vacare epithetafiu£,&c,memore. Nili enim rneminiffet, non irafeeretur : & nili fuillet isua, tametfi memor, non irafeeretur. Videtur mihi Poeta rclpexiffe ad vocem uvuoucueiv, qua exprimitur memoria acceptae iniuriae.
15 Iram.] Continet hanc tota/Eneis, tota Ilias, ϊη 1. tempeftas excitatur Iunonis ira. in 2. ea diruit ] portas Trois, in 4. vult/Enean continere Carthagine auertens ab Italia. in.5.incendunturnaues.in 7. educitur Furia, in 9. Turno fauet abfente /£nea. in 1 o. difeeptat contra Venerem, in n. Turnum eripit /Enes. Quid Ilias ? alia opus Iliade, ad numerandos labores,quos yna luno Troianis immillt. - 16 Vrbem·] Aliqui Albam capiunt, male, nam hancAlcanius condidit, non /Eneas. Sunt qui Romam, peflime. Intelligit certe Lauinium.Hanc enim /Eneas condidit, vt audores funtLiuius, &Dionyfius, & /Eneas iple in 11.
—Mihi moenia Teucri
Confiituent,vrblque dabit Lauinia nomen, & Drances. n.
Quin & fatales murorum attollere moles, Saxdjue fibueElare humeris Troiana tuuabit. 17 Deos·] Patriae intelligo. Nam his /Eneas iedes quxhuit, hos habuit comites,hos Latio intulit, Quin, cum Deos generaliter nominat, patrios NTARII
i iemper videtur intelligere. Quod liquidum exadiundis in 6.
Erranoefque D eos,agitatdque numina Troia. in 9, Non mfceltcis patria, veterumque Deorum. 18 Vn DE.]Ab ^Enea,non Lario.Donatum & Terentianum lequor.Terentius Eunucho, e pradombtts, vnde emerat, vel vade, id eft, qua ex parte, qiiod placet Corrado , ffc enim plura dicas. Nam ex eo, quod /Eneas in Latium venit, &Deos intuli :, genus Latinum, 8c qua : lequuntur,piOfedaliint. 19 Genvs L a tinvm.] Latini iic dicebantur ante aduentum /Enes in Italiam : quod mihi ccrtiifimum cum Seruio , quem male reprehendit Beroaldus : led eadem opera oportet reprehendat dodos alios, qui idem fentiunt ; &c veritatem ip fam, quam Latiu va£e- 5 iamfirmo. Lati/ nomen antiquillimum fuit ablatcn- diftum. te ibi Saturno,vt vult Ouidius, Virgilius,alij : velaciuibus ibi latentibus,in cauis montium,cum nondum effentvrbes,& teda, quod ex Sanfeio Seruius adducir. Si ergo nomen Lati)ante /Eneam , cur non nome Latinoru ? Deinde reges qui in Italia regnarunt ante . . aduentum/Enes, didi vide cur Latini perpetua lerie, ficut/Egyptij Pharaones, quod indicat Maro in 12. ^mi. tLMurranum hic atauos, ζ$ auorum antiqua fonante Nomina,per Regefque aflum genus omne Latinos. Tertio feribie Orpheus, Argo nauem appuliam Latinorum finibus : Latini ergo ante /Enean : vnde Uncius,oculo) ΑβοριγινίίϊΖη Aalins tw Φαι/V», η Η’ρακλίκί ή ViAaVvoihxi^Mctr.Aborigenes difh Latini fiunt a Lati- Vnde di Ai, no fauni aut Herculisfilio.Quarto demum id cerriifimc tradit Virgilius lib.cxtremo. Vbi iic luno cum Ioue loquitur,
Ne vetus indigenas nomen mutare Latinos, Neu Troas fieri tubeas-Teucrofi/ue vocari, ^Aut vocem mutare vires autverterevefies. Sit Latium fint Λ Ibam per faiula Reges. Qui ergo Maro dixit,genus Latinu exticiffe ab/Enea ? explico. Conhrmauit illis nome,quod prius habuerant ; infuper,hocidem dedit fuis Troianisdic explico illud Liuij, -MineasLaunosvtrdquegentem appellauit. Et Iuftini lib. 30. Quid Latinos populos qui ab i/Enea conditi videtur ? Qu is pro ie male adducit Beroaldus. Accedit rari i Serui) non contcmncdarquam & Corradus cuetur.Certum eft vidos bello folicos accipere viftores ri· nomen eorum,qui vidores fuerunr.Qus res abunde ftis datnaparet hiftoriarum luce. Potuifiet e/go Aeneas iure mcu· belli Latinis nomen auferre,acfacere vti Troianivocarentur. Ab hoc abftinuic,& vetus nomen illis confimnauit, &indedicipoteft nomen illis dcdiile.Salluft. Iugurth. Nidi omnes in gentem nomenque imperantium concejfere. Vides vti ius vidoribus .nomen imponere. Sic Longobardi prouincis a fc domitae nomen dederunqfic Vandaliparri Hilpanis. SicLybius vidis Lybicis,nomen dedit a ie , cum antea vocaretur Pyritsijid eft,Phaethocsi,quod icribitin Genef. fandus Hieronymus. Sed qui non vidores ira fecerunt ?
In hiftoriis ilmile quidda eft. Marcus Imperator
legionem ChriftianorumFuiminatricem vocauit. Et quidem ante illum fuerat fulminatrix legio, fed tamen, quia id nominis iiilfu Marci renouatum eft,didus eft ille fimpliciter nomen dcdille. 20 Aita.] Vel propter colles, in quibnsfita eft Ronis osr Roma :vel eftvrbium epithecu-SicHomerusTroiam α/ποηην, &ζαΙπιω vocat,Horat. Od.6. Troia alta.&C’ Od. 16. altis vrbibus.
a Muiamihi caiiias memora, quo numine la’fo, Quidve dolens Regina Deum ? tot voluere cafus Infignem
