eruta edetur, et in suo lumine collocabitur tomo secundo. Plures ineditos sermones Leoni in mss. exemplaribus tributos excerpsimus, qui in appendice haud omittendi visi sunt.
XII. Aliquot Epistolarum hactenus incognitarum nostri pontificis, quæ in Vercellensi antiquo libro continerentur, spem injecerat P. Franciscus Antonius Zaccaria soc. Jesu in epistola inserta tom. XLI Opusculorum quæ a P. Angelo Calogera Venetiis edita sunt. Unum enim ex præstantissimæ capitularis Vercellensis bibliothecæ codicibus memorans, quem incomparabilem et ineditam antiquissimorum conciliorum collectionem vocat, hanc ex verbis celeberrimi editoris Evangeliarii Eusebiani testatur di parecchie non per anco vedute lettere di S. Leone, e di altri pontefici doviziosamente ornata. Ut hæc tam insignia documenta nostræ editioni certius accederent, ipsius summi pontificis, qui editionem præceperat, auctoritatem postulavimus. Itaque expensi fuerunt codices laudati capituli quam diligentissime. At nulla ejusmodi collectio inveniri potuit, quæ vel unam ineditam Leonis epistolam promeret. Codicem autem qui aliquid inediti continere visus fuerat, ex documentis transcriptis et ad pontificem missis cum collatione cæterorum qui editi sunt, nec non ex aliis notitiis exinde acceptis, et ab eodem Evangeliarii Eusebiani editore certissime cognovimus, esse omnino similem aliis tribus mss. libris, quos Romæ invenire et conferre licuit, et complecti collectionem Dionysio-Hadrianeam cum additamentis peculiaribus, quæ indicabuntur in præfatione ad epistolas, et tomo tertio in tractatu de antiquis Collectionibus fusius describentur. Hæc præcipue monenda fuerant, ne nos in exquirendis ineditis quidquam diligentiæ prætermisisse videremur. Putamus autem ex hactenus dictis palam factum esse hanc editionem quoad textum Leonis Quesnelliana emendatiorem et auctiorem futuram; adde etiam quoad ipsa Leonis Opera, sinceriorem, quippe genuina illius opera secernet a supposititiis, quæ ille plane arbitrarie et omnino perperam veluti Leonina traduxit.
XIII. Nunc de Quesnelli lucubrationibus, quæ editionem ejus maxime celebrem reddunt. Si initio eximium hominis ingenium et eruditio metum injecerant, postquam ipsas lucubrationes exactius ad calculos revocantes, magnum in plerisque ingenii et eruditionis abusum deleximus, animi erecti et confirmati fuerunt. Etsi enim ille multa subtiliter et erudite congerat, quæ non paucos nec infimi subselli homines in ejus sententias rapuere, nihilo tamen minus diligenti singulorum examine deprehendimus sagacissimum hominem ingenio ac novitati indulgentem, et quarumdam studio partium abreptum, in conjectationes plerumque fallacissimas intemperanter excurrisse, quibus magno acumine et artificio implexis, magnaque eruditione fucatis, multa nova et falsa verisimilitudinem quamdam juduerent. Ne quid acerbius contrariarum partium favore, aut Italicis, uti appellant, præjudiciis affirmasse credamur, antequam ulterius progrediatur sermo, nonnulla celebrium quorumdam exterorum, qui ejusmodi favore aut præjudiciis accusari non poterunt, testimonia præmittenda sunt.
XIV. Enormem conjectandi abusum in ea dissertatione, qua Quesnellus Collectionem Canonum abs se editam Romanæ Ecclesiæ asserturus, multa nisus est conjecturarum mole fulciri, satis declaravit P. Coustantius in præfatione tomi I Epistolarum Romanorum pontificum, num. 79. Dum ejusmodi conjecturis, inquit, plus æquo indulget vir clarissimus, suæ ipse magis magisque prodit inanitatem opinionis. Et apertius num. 87, conjecturis fallacias adjectas notans: Singula, ait, eruditi viri argumenta gradatim prosequi et ad examen vocare longum foret. Satis est præcipua refellisse, quæ si ex veritate æstimantur, aliud nihil sunt nisi vel conjecturæ acute quidem, ut vocant, et belle excogitatæ, sed meræ tamen conjecturæ; vel testimonia per vim detorta, quæ suo restituta loco suoque sensu intellecta robur amittunt; vel denique probationes ex certis ductæ locis, quæ Romani codicis propria esse perperam existimavit. Hinc sententiam, quam ille multo nisu defendit, meram hypothesin et ingeniosum quidem, at minus firmum systema vocavit num. 43 et 63, in quo miratus est nonnihilum, idem systema ab acerrimi judicii viro non dico asseri, sed vel animo fingi potuisse. Similem conjectandi imbecillitatem animadvertit etiam atque perstrinxit Stephanus Baluzius in observationibus ad dissertationem Quesnelli de concilio Teleptensi, ubi is eidem concilio suppositionis notam impingere multis contendit. Post rem accurate discussam, inquit Baluzius, plane persuasus sum...: Quesnelli opinationes posse quidem oculorum aciem perstringere, certum nihil in illis esse solidi firmique. Hæ observationes Baluzii insertæ leguntur Concordiæ
