Jump to content

Pagina:Pline l'ancien - Histoire naturelle, Littré, T1 - 1848.djvu/136

E Wikisource
Haec pagina emendata est
112
PLINE.


quidem earum similitudinem trahunt, in quarum aera venere subeundo : tingitque appropinquantes utralibet alieni meatus circulus, frigidior in pallorem, ardentior in ruborem, ventosus in horrorem ; Sol, atque commissuræ apsidum, extremæque orbitæ, atram in obscuritatem. Suus quidem cuique color est, Saturno candidus, Jovi clarus, Marti igneus, Lucifero candens, Vespero refulgens , Mercurio radians, Lunæ blandus, Soli, quum oritur, ardens, postea radians. 2His causis connexo visu et earum quæ cælo continentur. Namque modo multitudo conferta inest circa dimidios orbes Lunæ, placida nocte leniter illustrante eas ; modo raritas, ut fugisse miremur, plenilunio abscondente, aut quum Solis, suprave dictarum radii, visus perstrinxere nostros. Et ipsa autem Luna ingruentium Solis radiorum haud dubie differentias sentit, hebetante cætero inflexos mundi convexitate eos, præterquam ubi recti angulorum competunt ictus. 3Itaque in quadrato Solis dividua est, in triquetro seminani ambitur orbe, impletur autem in adverso : rursusque minuens easdem effigies paribus edit intervallis, simili ratione, qua supra Solem tria sidera.

XVII.

1(xix.) Sol autem ipse quatuor differentias habet ; bis æquata nocte diei, vere et autumno, et in centrum incidens terræ, octavis in partibus Arietis ac Libræ : bis permutatis spatiis ; in auctum diei, bruma, octava in parte Capricorni ; noctis vero, solstitio, totidem in partibus Cancri. 2Inæqualitatis causa obliquitas est Signiferi, quum pars æqua mundi super subterque terras omnibus fiat momentis : sed quæ recta in exortu suo consurgunt signa, longiore tractu tenent lucem ; quæ vero obliqua, ocyore transeunt spatio.

XVIII.

1(xx.) Latet plerosque, magna cæli assectatione compertum a principibus doctrinæ viris, superiorum trium siderum ignes esse, qui decidui ad terras fulminum nomen habeant : sed maxime ex iis medio loco siti ; fortassis quoniam contagium nimii humoris ex superiori circulo, atque ardoris, ex subjecto, per hunc modum egerat : ideoque dictum Jovem fulmina jaculari. 2Ergo ut e flagrante ligno carbo cum crepitu, sic a sidere cælestis ignis exspuitur, præ cita secum afferens ; ne abdicata quidem sui parte in divinis cessante operibus. Idque maxime turbato fit aere, quia collectus humor abundantiam stimulat, aut quia turbatur quodam ceu gravidi sideris partu.

XIX.

1(xxi.) Intervalla quoque siderum a terra multi